در حال دریافت اطلاعات

لطفا منتظر بمانید!

سند شماره

گزارش فعالیت های کمکی کمونیستی در کشورهای غیر کمونیست در حال توسعه در سال 1978

موضوع سند

فعالیت های کمکی کمونیستی در کشورهای غیر کمونیست در حال توسعه در سال 1978
مشخصات ارسال سند

از: کارول فوگارتی

سری

به:

متن سند



مرکز ملی اطلاعات خارجی


سری - غیر قابل رؤیت برای بیگانگان


فعالیت های کمکی کمونیستی در کشورهای غیر کمونیست در حال توسعه در سال 1978


یک رساله تحقیقی


هشدار - منابع و طرق اطلاعاتی به کار گرفته شده است.


اطلاعات مربوط به امنیت کشور


افشای بدون مجوز، جرائم جنائی در بردارد


اختصارات مربوط به کنترل انتشار این سند


                            NOFORN(NF)    غیر قابل رؤیت برای بیگانگان


   NOCONTRACT( NC)   غیر قابل رویت برای پیمانکاران یا مشاوران


                           PROPIN(PP)    هشدار- اطلاعات اختصاصی به کار گرفته شده است.


       NFIBONLY(NO)     فقط ادارات هیئت خبرگیری خارجی کشور


                           ORCON(OC)   انتشارات واحد اطلاعات تحت نظر تهیه کننده کنترل می شود.


    REL....    ارائه به... مورد تصویب قرار گرفته


 FGI     اطلاعات دولت بیگانه


نسخه میکروفیش این سند از طریق (7177-351) CR/BSD قابل دسترسی است؛ نسخه های چاپی از (5203-351) PPG-RBDتهیه گردد. دریافت منظم گزارشهای مرکز سنجش خارجی کشور به صورت اشتقاقی طبقه بندی به موجب 015319 صورت می گیرد.


6 سال بعد از این روز مورد تجدید نظر قرار گیرد. مأخوذ از منابع مختلف.


 

فعالیت های کمکی کمونیستی در کشورهای غیر کمونیست در حال توسعه در سال 1978


یک رساله تحقیقی


اطلاعات رسیده تا 15 مارس 1979 در تهیه این گزارش مورد استفاده قرار گرفته است.


این رساله توسط کارول فوگارتی از دفتر تحقیقات اقتصادی تهیه شده است. سئوالات و نقطه نظرهای خود را به خانم فوگارتی از طریق تلفن 5291-351 ارائه نمائید.


 

فعالیت های کمکی کمونیستی در کشورهای غیر کمونیست روبه رو شد در سال 1978


نگرش کلی


فعالیت های کمکی اقتصادی و نظامی کمونیستی به جهان سوم در سال های 78-1977 در طول یک ربع قرن از تاریخ این برنامه شاهد نوسانات وسیعی بوده است. کمک های نظامی که در سال 1977 به سطح5/7 میلیارد دلار رسیده بود، در سال 1978 به سطح 2/3 میلیارد دلار نزول کرد، ولی در سال 1978 کمک اقتصادی معادل 5/4 میلیارد دلار از تمام رکوردهای پیشین فراتر رفته است. (به تصویر یک مراجعه نمایید). معذلک به علت تعهدهای پیشین ارائه محموله های نظامی و اقتصادی در سال 1978 همچنان به قوت خود باقی بود. شوروی همچنان در تمام جنبه های برنامه کمک کمونیستی از قبیل انتخاب


ص: 537




دریافت کننده و تدارک منابع مورد نیاز تسلط و نقش برتر خود را حفظ کرده بود (طبقه بندی نشده).



تصویر 1. کشورهای کمونیستی:

قراردادهای اقتصادی و نظامی با کشورهای رو به رشد


 

 

 


تعهدهای سالانه کشورهای کمونیستی در روند خود سیر نزولی و صعودی داشت و علت آن نیز: (الف) تغییرات سریع اوضاع سیاسی کشورهای دریافت کننده کمک که بر روحیه کمک دهنده و دریافت دارنده کمک تأثیر می گذارد و در رابطه با کمک های نظامی منجر به شرایط بسیار حیاتی پیرامون عملیات اضطراری و عرضه دوباره می گردد؛ (ب) مدت زمان درازی چه جهت اجرای کمک های اقتصادی و جذب تجهیزات نظامی در فهرست موجودی های کشورهای در حال توسعه لازم است؛ (ج) مذاکرات دراز مدت مورد نیاز جهت تکمیل قراردادهای اقتصادی و نظامی و فقدان هماهنگی سالانه بعدی در اضافه این قراردادها و (د) فشارهای اقتصادی و سیاسی درونی کشورهای کمونیستی که بر میزان و نحوه توزیع تعهدات و تحویل کمک ها تأثیر می بخشد.(خیلی محرمانه).


گرچه افت های پیشین فروش های تسلیحاتی شوروی موقتی به حساب می آمد، ولی کاهش های کنونی ممکن است ناشی از عوامل سیاسی و اقتصادی بوده و تأثیر عظیم و دراز مدتی داشته باشد. اگر این مطلب مصداق داشته باشد، در آینده شوروی از نظر نفوذ سیاسی و نظامی خود در بعضی از کشورها و از نظر توانایی خود در تحصیل ارز معتبر دچار مشکلاتی خواهد شد. افت ناگهانی فروش های شوروی به مشتریان مهم خود در خاورمیانه موجب 65 درصد کاهش فروش در سال 1978 گردید.


ایران، عراق و سوریه که جمع خریدهای سالانه آنها تقریبا معادل 1/5 میلیارد دلار در سال های


ص: 538




77-1973 بود، در سال 1978 نتوانستند قرارداد جدیدی را منعقد سازند، فروش های این کشور به الجزیره، هند و لیبی نیز خیلی کمتر از قبل بود. خریدهای تسلیحاتی عظیم اتیوپی و افغانستان نیز که جمعا بالغ بر یک میلیارد دلار شده بود نتوانست خسارات وارده را جبران نماید. (سرّی)


سیر نزولی فروش تسلیحاتی شوروی در سال 1978 و عدم موفقیت آنها در بالا بردن این میزان فروش در شش ماهه اول سال 1979 به (الف) دسترسی روزافزون مشتریان مهم سلاح های شوروی به منابع مالی سازمان کشورهای صادرکننده نفت که از طریق آنها می توانند بسیاری از نیاز خود را از غرب تأمین نماید (این مشتریان اغلب ترجیح می دهند تجهیزات غربی خریداری نمایند چون قابلیت اعتماد امکان تعمیر و تأمین قطعات یدکی آنها بسیار است). (ب) گرایش روزافزون مشتریان تسلیحاتی مهم شوروی به تغییر منابع خریدهای خود، آن چنان که هند، عراق و سوریه نیز در همین اواخر سفارشات تسلیحاتی چشمگیری را به غرب داده اند و (ج) از دست رفتن بعضی از مشتریان بنا به دلایل سیاسی که مصر و ایران از آن جمله می باشند، بستگی دارد. بنابراین در طول دو سال پس از اواسط سال 1977، کشورهای در حال توسعه جهت تأمین حدود 4 میلیارد دلار سلاح های خود به سازندگان غربی روی آورده اند، در حالی که همین مقدار قبلاً می توانست نصیب شوروی بشود. (سرّی)


در سال 1978 نیز برای دومین سال فروش های نظامی شوروی به اتیوپی 40 درصد فروش کلی نظامی این کشور را تشکیل می داد. 40 درصد دیگر نصیب افغانستان، هند و الجزیره گردید و یازده درصد باقیمانده نیز نصیب یمن جنوبی و لیبی گردید.(سرّی).


با احتساب درخواست خریدهای عظیم اتیوپی از مسکو، میزان تحویل تسلیحات نظامی شوروی به 3/8 میلیارد دلار در سال 1978 رسید. این فروش ها که بخش اعظم کسری تجارت شوروی با کشورهای در حال توسعه را جبران می کرد، تقریبا معادل 10 درصد از ارز معتبر اکتسابی شوروی به حساب می آمد.


اولین فروش ها به کشورهای در حال توسعه شامل جت های جنگنده میگ - 25 به الجزایر و لیبی، هواپیمای باری 76 - IL، و هلیکوپترهای می - 24 به الجزایر، عراق و سوریه بود. (سرّی).


در سال 1978 تعداد پرسنل نظامی کمونیستی در کشورهای در حال توسعه 60 درصد افزایش و به سطح 52000 نفر رسید که بخش اعظم آن ناشی از اضافه شدن 16000 نفر کوبایی به پرسنل موجود در کشورهای آفریقایی مادون صحرا می باشد. (طبقه بندی نشده) برخلاف برنامه نظامی، دو اعتبار عظیم شوروی که شامل 2 میلیارد دلار به مراکش و 1/3 میلیارد دلار به ترکیه است، تعهدات اقتصادی شوروی در سال 1978 را به سطح بی سابقه 3/7 میلیارد دلار رسانید. کمک اقتصادی ارائه شده از طرف کشورهای اروپای شرقی به سطح 1/5 میلیارد دلار رسید که آلمان شرقی رتبه اول را به دست آورده است. چینی ها نیز الگوی کمک اقتصادی اخیر خود را دنبال کردند و کمتر از 200 میلیون دلار کمک ارائه نمودند و بیشتر بر روی پروژه های کارگری متمرکز شدند که در این زمینه رکورد بیسابقه ای را به دست آورده اند. (سرّی)


ملاحظات سودجویانه در برنامه های کمک اقتصادی شوروی و اروپای شرقی در سال 1978 بسیاربه چشم می خورد. فاحش ترین نمونه آن اعتبارهای صادره از طرف شوروی جهت گسترش معادن فسفات مراکش است تا شوروی بتواند در ازای این اعتبار به مدت 30 سال، سالانه 10 میلیون تن فسفات از این کشور دریافت دارد و این در زمانی است که بهره برداری از معادن خود شوروی بسیار گران تر و پر دردسرتر


ص: 539




است. کمک 1/3 میلیارد دلاری شوروی به ترکیه نیز به منظور گسترش کارخانه های فولاد و آلومینیوم و احداث نیروگاه ها و یک پالایشگاه جدید ارائه شده است. هر دو اعتبار عظیم مزبور براساس «چهار چوب» مورد توافق (غیر اجباری و مجاز به دریافت قروض اضافی مورد نیاز) اعطا شده که نمونه کمک های چند سال گذشته شوروی به کشورهای در حال توسعه می باشد. قرارداد مربوط به گسترش فسفات نیز نشانگر حرکت اخیر شوروی در تکمیل تولیدات داخلی از قبیل بوکسیت، آلومینیوم، نفت، گاز، سنگ آهن و قلع می باشد. (سرّی)


برای اروپای شرقی و تا حدود کمتر از آن برای شوروی خدمات غیرنظامی فنی در سال های 1980 نخواهد توانست منبع خوبی در تحصیل ارز معتبر به حساب آید. در سال 1978 تقریبا حدود 108000 تکنیسین کمونیست در جهان سوم به سر می بردند در حالی که تعداد آنها در سال 1970 حدود 24000 نفر بود، 40 درصد این تکنیسین ها متعلق به کشورهای اروپای شرقی است. تکنیسین های کمونیست در مناطق نفت خیز متمرکز شده بودند و تعدادی از آنها نیز براساس پیمان های تجاری به عنوان مدیر، پزشک و کارگران ساختمانی به کار مشغول گردیده بودند. در سال 1978 این تکنیسین ها 500 میلیون دلار نصیب اروپای شرقی و تقریبا 150 میلیون دلار نصیب شوروی کردند. (طبقه بندی نشده)


 

فهرست مطالب


نگرش کلی


مقدمه


برنامه کمک های نظامی: کاهش فروش، افزایش محموله ها


ارزش سلاح های کمونیستی


الگوها در سال 1978


عواید بازرگانی برنامه


خدمات فنی نظامی در سطح جدید


برنامه کمک های اقتصادی: در نقطه اوج


شوروی: رکورد سال در ارائه کمک ها


اروپای شرقی: به دنبال سودهای بازرگانی


برنامه کمک ها: منابع حاصله برای شوروی


خدمات فنی: وسیله جذب ارز


آموزش فنی: تلاشی روزافزون


دانشجویان آکادمیک: سرمایه گذاری کم خرج


ضمیمه


بخش های کشوری


آفریقای شمالی


آفریقای مادون صحرا


آسیای شرقی


ص: 540




آمریکای لاتین


اروپا


خاورمیانه


آسیای جنوبی


جداول


1- معاملات نظامی کمونیستی با کشورهای در حال توسعه در سال 1978


2- شوروی: فروش و تحویل سلاح به کشورهای در حال توسعه به قیمت صادراتی شوروی و هزینه تولید آمریکا


3- پرسنل نظامی کمونیستی در کشورهای در حال توسعه در سال 1978


4- پرسنل نظامی کشورهای در حال توسعه که در کشورهای کمونیستی در سال 1978 مشغول آموزش هستند.


5- کمک اقتصادی کمونیستی به کشورهای در حال توسعه در سال 1978


6- تکنیسین های اقتصادی کمونیستی در کشورهای در حال توسعه در سال 1978


7- دانشجویان آکادمیک کشورهای در حال توسعه که در کشورهای کمونیستی از دسامبر 1978 مشغول آموزش می باشند.


تصاویر


1- کشورهای کمونیستی: قراردادهای نظامی و اقتصادی با کشورهای در حال توسعه.


2- قراردادهای نظامی کمونیستی و تحویل آنها به کشورهای در حال توسعه.


3- شوروی: سهم ارز معتبر در کل فروش نظامی به کشورهای در حال توسعه.


4- قراردادهای اقتصادی کمونیستی و تحویل آنها به کشورهای در حال توسعه.


5- شوروی: کمک به صنایع فلزی و معدنی کشورهای در حال توسعه به صورت بخشی از کمک کلی


6- آفریقا: قراردادهای کمونیستی با کشورهای در حال توسعه، سال 1978


7- آسیای شرقی: قراردادهای کمونیستی با کشورهای در حال توسعه، سال 1978


8- آمریکا لاتین: قراردادهای کمونیستی با کشورهای در حال توسعه، سال 1978


9- خاورمیانه: قراردادهای کمونیستی با کشورهای در حال توسعه، سال 1978


10- آسیای جنوبی: قراردادهای کمونیستی با کشورهای در حال توسعه، سال 1978


 


مقدمه


این بررسی مربوط به کمک های کمونیستی به کشورهای در حال توسعه در سال 1978 و دنباله مطالعات آغاز شده در سال 1956 است. بررسی این موضوع تا سال 1974 در زنجیره گزارش های 14- تحت عنوان فعالیت های تجاری و کمکی کشورهای کمونیستی در کشورهای در حال توسعه جهان آزاد در نتیجه تلاش کمیته فرعی اطلاعاتی اقتصادی - تجاری و کمکی، دفتر اطلاعاتی آمریکا بررسی گردیده است. این کمیته فرعی در تاریخ اول اکتبر 1974 منحل گردید، در حال حاضر گزارش سالانه توسط دفتر تحقیقات اقتصادی مرکز ملی ارزیابی خارجی سازمان سیا تهیه می گردد. (خیلی محرمانه)


ص: 541






این گزارش علاوه بر ارائه اطلاعات مفصل درباره رویدادهای 1978، تفسیرهای تحلیلی را مرور نموده و اطلاعات گزارش های پیشین سالانه را نیز مورد تجدید نظر قرار می دهد. ارزش قراردادها و محموله های نظامی کمونیستی نیز با قیمت تجاری شوروی سنجیده شده. که همان قیمتی است که طبق برآورد ما کشورهای کمونیستی برای کشورهای در حال توسعه در نظر گرفته اند. اطلاعات آماری مربوط به کمک های نظامی و اقتصادی کشورهای کمونیستی در سال 1978 در یک جلد جداگانه کمک مرجع بنام 10160-79 ER با عنوان کمک کمونیستی به کشورهای در حال توسعه، تاریخ 1978 - مارس 1979 و طبقه بندی سرّی و غیر قابل رؤیت برای بیگانگان منتشر گردیده بود. این کتابچه حاوی اطلاعات تجاری بین کشورهای کمونیستی و در حال توسعه نمی باشد. این گونه اطلاعات به محض آماده شدن به عنوان مکمل گزارش های مربوط به فعالیت های تجاری و کمکی کمونیستی در کشورهای در حال توسعه انتشار خواهد یافت. (خیلی محرمانه)


عنوان کشورهای کمونیستی، شوروی، جمهوری خلق چین، و کشورهای اروپای شرقی یعنی بلغارستان، چکسلواکی، آلمان شرقی، مجارستان، لهستان، و رومانی را در برمی گیرد. آنچه در این نشریه ضمیمه شده عبارت است از اطلاعات مربوط به کوبا، کره شمالی، و کمک های یوگسلاوی و تعداد پرسنل این کشور که در کشورهای در حال توسعه به سرمی بردند. (طبقه بندی شده).


عنوان کشورهای در حال توسعه جهان غیرکمونیستی کشورهای زیر را شامل می شود: (1) تمام کشورهای آفریقایی به استثنای جمهوری آفریقای جنوبی؛ (2) تمام کشورهای آسیای شرقی به استثنای هنگ کنگ و ژاپن؛ (3) مالت، پرتغال، و اسپانیا در اروپا؛ (4) تمام کشورهای آمریکای لاتین به استثنای کوبا؛ (5) تمام کشورهای خاورمیانه و آسیای جنوبی به استثنای اسرائیل در خاورمیانه؛ کامبوج، لائوس و ویتنام که در سال 1975 در زمره کشورهای کمونیستی در آمدند و بنابه دلایل تاریخی در چند سال قبل شرح آنها رفته است. (طبقه بندی نشده)


کلمه Extention در صورتی به کار برده می شود که قرار باشد کالا و یا خدماتی به صورت بلاعوض و یا پرداخت آتی ارائه شود. این گونه کمک ها پس از امضای قراردادها ارائه شده و یک بیانیه رسمی را در برمی گیرد. منظور از کلمه Drawing تحویل کالا و یا استفاده از خدمات است. (طبقه بندی نشده)


کلمه «ناچیز» با اشاره به ارزش های کمتر از 500000 دلار است و کلمه «هیچ» به معنی آن است که قراردادی منعقد گردیده، لیکن ارزش مالی آن معلوم نمی باشد. سه نقطه (...) یا به معنی آن است که معلوم نیست قراردادی منعقد شده باشد و یا از کشور مربوطه پرسنلی در کشور ثانی مشغول به کار نمی باشد.


(طبقه بندی نشده).


محتوای این گزارش با هماهنگی دفتر اطلاعات و تحقیقات وزارت امور خارجه، آژانس اطلاعاتی دفاعی، و آژانس رویدادهای بین المللی تهیه شده است. (طبقه بندی نشده).


ص: 542


 



فعالیت های کمکی کمونیستی در کشورهای در حال توسعه غیر کمونیستی


در سال 1978 (طبقه بندی نشده)




برنامه کمک های نظامی:


کاهش فروش، افزایش محموله ها


کاهش فروش، افزایش محموله ها قراردادهای نظامی شوروی از سطح حداکثر آن یعنی 5/2 (این رقم با توجه به شکل 2 و مطالب قبلی باید 5/7 میلیارد دلار باشد - مترجم) میلیارد دلار در سال 1977 و میانگین سالانه 3 میلیارد دلار در سال های 76-1973، در سال 1978 به سطح 1/8 میلیارد دلار تقلیل پیدا کرد. در همان حال، میزان محموله های ارائه شده از 3/5 میلیارد دلار در سال 1977 به سطح 3/8 میلیارد دلار افزایش یافت و مهمترین صادرات مسکو به جهان سوم را تشکیل داد. مهمترین میزان صادرات شامل ارائه محموله های یک میلیارد دلاری به اتیوپی است که بالاترین میزان تحویل سلاح های روسی به یک کشور در حال توسعه در زمان صلح را نشان می دهد. (سرّی)


به علت کاهش قراردادهای جدید شوروی و قراردادهای تقریبا بی سابقه چین (91 میلیون دلار) و فروش های اروپای شرقی (463 میلیون دلار)، شوروی نتوانست در کمک های تسلیحاتی کمونیستی به کشورهای کمونیستی اروپای شرقی در حالی که دو سوم تجهیزات بفروش رفته آنها (از قبیل کامیون، مهمات و پشتیبانی) به مشتریان اصلی شوروی مانند الجزایر، عراق، لیبی و سوریه تعلق می گرفت، برنامه های شوروی را تکمیل می کرد.


 
تصویر 2: قراردادهای نظامی کمونیستی و ارسال تجهیزات به

کشورهای رو به رشد





 

 

 

 




علاوه بر این شوروی مقام خود را به عنوان دومین فروشنده تسلیحات جهانی از دست داد و انگلیس و فرانسه بعد از آمریکا مقام های بعدی را به دست آوردند. (سرّی)


ص: 543






جدول 1



معاملات نظامی کمونیستی باکشورهای درحال توسعه درسال1978        میلیون دلار آمریکا

قراردادها                                        مراسلا ت

                        شوروی اروپای شرقی چین                 شوروی اروپای شرقی چین 

  جمع                                 1767         463        91         30825        325                55

افغانستان                          275          18         000         45             000                000

الجزایر                               236         100        000         385            50                  000

آنگولا                                 26            48         000         85              30                  000

مصر                                   13             9           52           5                5                    10

اتیوپی                               750         10          000         1000          15                 000

هند                                   215        000         000          215           000               000

ایران                                 000          50         000         هیچ          قابل اغماض    000 

عراق                                1            33           000          610            45                 000

لیبی                                81           54          000         785            100                000

یمن جنوبی                      75           2             000         135         قابل اغماض     000

سوریه                             9            111          000         310            35                 000

سایرکشورها                   86           28           39           250             45                  45

 مهمترین و قاطع ترین فعالیت های این گونه ای مسکو، مانند سال 1977 در شاخ آفریقا صورت گرفت.


اتیوپی که هنوز در مراحل ابتدایی تکامل تجهیزاتی خود به سر می برد، بیش از 40 درصد فروش های شوروی را به خود اختصاص داده و آن در حالی است که آدیس آبابا دومین اسکادران جنگنده های پیشرفته میگ 23، صدها دستگاه تانک، نفر برهای زرهی، توپخانه سنگین، و تناژ عظیمی از مهمات و تجهیزات پشتیبانی لازم خود را از شوروی خریداری می نماید. قرار داد منعقده جدید 750 میلیون دلاری با اتیوپی ارزش کلی برنامه سه ساله نظامی شوروی در اتیوپی را به 2 میلیارد دلار، یعنی شش برابر ارزش کمک های ارائه شده به کشور همجوار آن سومالی در طول روابط 16 ساله مسکو با این کشور می رساند.


حدود 1300 تکنیسین روسی و 16500 تکنیسین کوبائی وظایف آموزشی و تعمیر و نگهداری را در اتیوپی انجام می دهند، تا جذب تسلیحات یک میلیارد دلاری در اتیوپی به سهولت انجام گیرد و آدیس آبابا نیز حدود هزار نفر از پرسنل نظامی خود را به شوروی فرستاده است تا آموزش های لازم را دریافت دارند. (S NF) 40 درصد دیگر از فروش های شوروی در سال 1978 به افغانستان، الجزایر و هند تعلق گرفت، در حالی که این کشورها قبلاً بیش از 20 درصد فروش های شوروی را به خود اختصاص نمی دادند.


قراردادهای مربوط به افغانستان سبب شد که 275 میلیون دلار هواپیماهایی پیچیده در اختیار رژیم نوپای مارکسیستی این کشور قرار گیرد و شرایط اعتبار نیز مانند دیگر قراردادهای شوروی با کابل سهل و آسان بوده است. قرارداد 235 میلیون دلاری این کشور با الجزایر و قرارداد 215 میلیون دلاری آن با هندوستان نیز ارائه تجهیزات لازم به این دو کشور در چند سال گذشته را تکمیل نمود. قراردادهای شوروی و هند سبب خواهد شد که هند بتواند اجازه مونتاژ و تولید جنگنده پیشرفته میگ 21 را به دست آورد. در جهان سوم الجزایر دومین کشوری است که قرارداد مربوط به اکتساب میگ 25 را منعقد ساخته و


ص: 544





تاکنون چند فروند از آنها را دریافت داشته است. علاوه بر این الجزایر همراه با عراق چند فروند هلیکوپتر می- 24 را دریافت داشت که ارسال این هلیکوپترهای رزمی به جهان سوم برای اولین بار صورت گرفته است. دیگر هواپیماهایی که برای اولین بار به جهان سوم ارسال گردید عبارت است از تحویل هواپیماهای باری 76 - IL به عراق (S NF).


در میان 11 کشور باقیمانده ای که در سال 1978 معادل 290 میلیون دلار تسلیحات شوروی را خریداری کرده اند، لیبی 80 میلیون دلار سلاح و یمن جنوبی نیز تقریبا معادل همین مقدار دریافت نمودند که نشانگر حرکت تازه مسکو در حمایت از دولت های مارکسیست رادیکال نوپا می باشد. ارائه تسهیلات هوایی و دریایی توسط عدن در ازای دریافت جنگنده های میگ 21 و تانک های تی - 62، مقداری از خسارات وارده به شوروی را در نتیجه از دست دادن سومالی جبران خواهد کرد. یک قرارداد 55 میلیون دلاری با ماداگاسکار جهت دریافت جنگنده های شکاری میگ - 21 و کمک های آموزشی و فنی مهمترین قرارداد بزرگی است که این کشور کوچک با یک عرضه کننده تسلیحات خارجی منعقد ساخته است.


(NFS)




ارزش سلاح های کمونیستی


در تمام این رساله ارزش تسلیحات و محموله های فروخته شده با در نظر گرفتن قیمت صادراتی شوروی یعنی روبل (تبدیل آن به دلار با در نظر گرفتن قیمت تبدیل ارز) که این کشور برای کشورهای در حال توسعه تعیین کرده، مشخص می شود. این قیمت ها در تمام انتشارات تجاری و کمکی استفاده خواهد شد چون (الف) در مقایسه سالانه فروش نظامی کمونیستی، (ب) مقایسه صدور تسلیحات در رابطه با کل صادرات کمونیستی 7 و (ج) براورد میزان قروض کشورهای در حال توسعه به کشورهای کمونیستی و نشان دادن تأثیر آن بر موازنه پرداخت های کشورهای در حال توسعه، مفید واقع می شود. ارزش هایی که جهت محاسبه قیمت های صادرات به کار می رود از فهرست قیمت های شوروی (که از منابع مختلف به دست آمده) و دائما به خاطر تغییر ارزش دلاری روبل در معاملات تجاری خارجی جرح و تعدیل می گردد، به دست می آید. تحقیقات در حال انجام بر براوردهای آتی هزینه پشتیبانی های نظامی (به خصوص اردنانس و تعمیر و نگهداری پشتیبانی شامل: قطعات یدکی، کالاها، تجهیزات و ابزار مربوط به تعمیر سیستم های تسلیحاتی در کشورهای خریدار، پیاده کردن و تعمیر در کشور فروشنده) تأثیر خواهد گذاشت. تغییرات این براوردها می تواند در ارقام براورد شده مربوط به فروش های کمونیستی سالانه 20-15 درصد افزایش پدید آورد. (خیلی محرمانه)


گرچه قیمت های صادراتی کمونیستی مناسب منظور این رساله در براورد فروش ها و محموله های ارسالی به کشورهای در حال توسعه است، ولی مقیاس خوبی برای مقایسه معاملات تسلیحات بین کمونیست ها و کشورهای روبرو شد؛ معاملات انجام شده با آمریکا و یا دیگر صادرکنندگان غربی نمی باشد، چون قیمت آنها در رابطه با قیمت های غربی تجهیزات مشابه تفاوت بسیار دارد. به منظور انجام این گونه مقایسات، ما بادر نظر گرفتن امکان خرید تجهیزات مشابه از آمریکا، هزینه های لازم را براورد می کنیم. این سیستم هزینه یابی ارزش دلاری فروش ها و محموله های کمونیستی را (براساس قیمت های صادراتی) همان طور که در جدول زیر در مورد شوروی نشان داده شده معادل یک چهارم افزایش می دهد. (طبقه بندی نشده).


ص: 545






با استفاده از هزینه تولید آمریکا، سهم شوروی در بازار فروش تسلیحات به کشورهای در حال توسعه در سال 1978 معادل 10 درصد گردید، که در سال 1977 معادل 25 درصد و در سال های 76-1974 معادل 20 درصد بود. ولی ارسال محموله های شوروی 30 درصد تسلیحات ارسالی در جهان را در سال گذشته تشکیل می داد، که از سال 1975 تقریبا در همین سطح باقیمانده است. (سرّی).




الگوها در سال 1978


ما معمولاً به نوسانات سالانه فروش های تسلیحاتی شوروی اهمیت بسیاری نمی دهیم، اغلب پس از فروش های سالانه سنگین کاهشی پدید می آید و علت نیز این است که کشورهای در حال توسعه قراردادهای پیشین خود را کم می کنند و برای جذب تسلیحات مدرن در سیستم خود به وقت و زمان نیاز پیدا می کنند. کاهش شدید فروش ها در سال 1978 و عدم توانایی این فروش ها در رسیدن به سطح پیشین در شش ماهه اول سال 1979 ممکن است دارای اهمیت بیشتری باشد، چون (الف) مسکو تعدادی از مشتریان بزرگ خود را از دست داده؛ و (ب) مشتریان مهم شوروی در همین رابطه با غرب قراردادهایی امضاء کرده اند. (سرّی)


 

جدول 2



شوروی: فروش و ارسال تسلیحات به کشورهای در حال توسعه با احتساب

قیمت صادراتی شوروی و هزینه تولید در آمریکا میلیون دلار کنونی آمریکا

                      فروش ، به ارز                                     مراسلات، به ارزش 

                           قیمت صادراتی شوروی -  هزینه تولید در آمریکا         قیمت صادراتی شوروی  - هزینه تولید در آمریکا

 1974                      4227                   4695                                 2310                   2567

1975                       2036                  2672                                  1845                   2422

1976                       3374                  4232                                  2576                   3229

1977                       5216                 6167                                   3515                   4157

1978                       1767                 2299                                  3827                   4982

این جدول فاقد طبقه بندی است.


به نظر ما پرو، مصر یا ایران در چند سال آتی تقاضاهای عمده ای نخواهند داشت. پرو که یک قرارداد 655 میلیون دلاری در زمینه تسلیحات با شوروی منعقد ساخته بود. به علت ناراضی بودن از روش تعمیر و نگهداری روسی، در آینده نزدیک چیزی به قراردادهای خود نخواهد افزود؛ مصر نیز در همین رابطه اجتناب را پیشه خود ساخته و ایران که با یک قرارداد 1/4 میلیارد دلاری در طول یک دهه خواستار دریافت تجهیزات نیروی زمینی شده بود، در رابطه با فروش های اضافی عکس العمل چندانی نشان نداده است.(S NF) .


کاهش اخیر فروش ها احتمالاً نشانگر این واقعیت است که تعدادی از مشتریان بزرگ به بازارهای دیگر تسلیحاتی روی آورده اند که این می تواند بر سطح آتی فروش های شوروی تأثیر بگذارد. گرچه هنوز زمان ارزیابی تأثیرات درازمدت تغییر بازار این خریداران تسلیحات در کشورهای در حال توسعه نرسیده ولی


ص: 546






گرایش آنها به غرب برای شوروی در دو سال گذشته کاهش فروشی معادل 4 میلیارد دلار را به همراه داشته است. کشورهای غربی که اشتیاق زیادی به جذب بازار فرار مسکو نشان داده اند، در رابطه با فروش هواپیماها که نیمی از فروش تسلیحاتی شوروی در سال های 78-1974 را تشکیل می داد، فعالیت بسیار به خرج داده اند. پیشرفت های فنی غربی (به خصوص در رابطه با جت های جنگنده، هلیکوپتر و الکترونیک)، تمایل آنها به فروش تکنولوژی پیشرفته به کشورهای در حال توسعه، و برتری آنها در ارائه خدمات و قطعات یدکی به خصوص در زمانی که مشتریان احتمالی دسترسی زیادی به دلارهای نفتی دارند، سبب بالا رفتن میزان رقابت عرضه کنندگان غربی شده است. امتیاز شوروی در رابطه با قیمت ها و شرایط فروش از بین رفته است. از زمان افزایش قیمت نفت در سال های 1973 و 1974، شوروی دیگر در رابطه با قیمت تسلیحات مدرن خود تخفیف عمده ای قائل نمی شود و در بعضی موارد قیمت تسلیحات روسی معادل قیمت آنها در بازار جهانی شده است. (سرّی).


عراق مهمترین نمونه مشتریان شوروی است که سعی کرده است منبع تأمین سلاح و وابستگی خود به تسلیحات شوروی را تغییر دهد. هند نیز در سال 1978 اولین خرید بزرگ خود را در غرب انجام داد، و سوریه نیز با شدت کمتری در همان طریق گام برداشته است. عدم توانایی عراق در انعقاد قراردادهای جدید تسلیحاتی با شوروی در سال های 78-1977 تا حدودی ناشی از تشنجات سیاسی وی با مسکو و نیاز بغداد به زمان بیشتر جهت جذب تسلیحات 1/5 میلیارد دلاری سال 1976 می باشد از طرف دیگر بغداد معادل 2 میلیارد دلار سلاح (که بخش اعظم آن را هواپیماهای فرانسوی تشکیل می داد) از غرب خریداری نمود که در گذشته این رقم نیز نصیب شوروی می شد. قراردادهای دیگری (به ارزش 3- 1/5 میلیارد دلار) جهت دریافت هواپیماها و تجهیزات دریایی با فرانسه منعقد خواهد شد که بازار فروش شوروی در عراق را با فرسایش بیشتری روبه رو خواهد کرد. حداقل وضعی که پیش خواهد آمد این است که تجهیزات غربی جایگزین خرید 5 میلیارد دلاری عراق از کشورهای کمونیستی خواهد شد. ما انتظار داریم که عراق تجهیزات روسی بیشتری را دریافت دارد و تسلیحات مدرن روسی دیگری را به تسلیحات کمونیستی خریداری شده خود در دو دهه گذشته بیفزاید، خصوصا اینکه عراق میل دارد تحویل سلاح ها به سرعت صورت پذیرد. این سرعت ارسال که از مشخصات بارز سیاست تسلیحاتی شوروی است، بار دیگر با دریافت یک محموله 600 میلیون دلاری توسط عراق در سال 1978 منعکس شده است. براساس قراردادهای پیشین حدود 200 میلیون دلار سلاح دیگر باید به این کشور تحویل داده شود. (سرّی).


موضع مالی اخیرا تقویت شده هند و گرایشات وسیع تر سیاسی اش سبب شد که وابستگی 17 ساله این کشور به تسلیحات شوروی قطع شود. به همین دلیل، دهلی نو در سال 1978 جنگنده های جاگوار انگلیسی - فرانسوی را به ارزش 1/7 میلیارد دلار به جای میگ 23 و سوخو 20 روسی انتخاب کرد. این معامله که مهمترین خرید تسلیحاتی هند در غرب به شمار می آید، ممکن است چند سفارش مربوط به تجهیزات نیروی دریایی را نیز به دنبال داشته باشد، چون در حال حاضر هندی ها پیرامون این موضوع در چند کشور غربی مذاکره را آغاز کرده اند. ارائه این سفارشات وسیع به غرب و افزایش اتکاء هند به صنعت تسلیحاتی خود سبب خواهد شد که فروش های شوروی به هند کاهش یابد، گرچه حداقل انتظار ما این است که هند به خرید تجهیزات اصلی مورد نیاز خود از شوروی ادامه دهد. علاوه بر این هند در رابطه با صنعت تسلیحاتی خود به طرح ها و عناصر بحرانی شوروی وابستگی بسیار خواهد داشت ارسال سریع


ص: 547





تجهیزات شوروی انگیزه ای برای تداوم خریدها خواهد بود، ولی تأخیر در فروش میگ 23 بدین جهت که هند تا تحویل جنگنده های جاگوار سرگرم بماند. شرایطی چون باز پرداخت به روپیه نیز انگیزه دیگری در این رابطه خواهد بود. (سرّی).


عدم موفقیت مسکو و سوریه در انعقاد یک قرارداد جدید در سال 1978 علیرغم کاهش یافتن قراردادهای مهم یک امر سیاسی به شمار می رود؛ معذالک، بهره برداری مسکو از تسلیحات به عنوان یک اسلحه سیاسی علیه سوریه سبب روی آوردن دمشق به دیگر منابع تسلیحاتی شده است. به دنبال کمک اقتصادی و کمک نظامی مستقیم 6 میلیارد دلاری اوپک به سوریه نیز این امکان به وجود آمده است. در سال 1978، سوریه برای اولین بار چند خرید مهم در غرب انجام داد (که شامل 300 میلیون دلار جهت دریافت سیستم های موشکی میلان فرانسوی و موشک های ضد تانک حرارتی بود). توافق سیاسی اخیر این کشور با عراق و ایجاد یک فرماندهی نظامی متمرکز احتمالاً توانایی مالی سوریه را جهت خرید از عرضه کنندگان غیر کمونیستی بالا خواهد برد و فروش های شوروی به سوریه (که با 4/5 میلیارد دلار بزرگترین مشتری آن به شمار می رفت) محدود خواهد شد. (سرّی).


اگر عراق، سوریه، و هند در این رابطه هم سطح شوند، به استثناء لیبی هیچ یک از دیگر مشتریان مسکو نخواهد توانست این کاهش تقاضای کشورهای در حال توسعه را در رابطه با تسلیحات شوروی جبران نماید. لیبی که همراه با خریدهای بزرگ خود از عرضه کنندگان غربی، در پنج سال گذشته 3 میلیارد دلار سلاح از شوروی خریداری کرده، به مسکو سفارشاتی را داده که به نظر ما ادامه خواهد داشت. مشتریان قدیمی شوروی نیز در روابط با تجهیزات مهم به شوروی وابسته خواهند بود. در میان اینها تنها الجزایر یک مشتری مهم به شمار می رود، که تا کنون خواستار دریافت 2 میلیارد دلار تجهیزات شده است؛ افغانستان نیز در طول 25 سال گذشته با کمتر از یک میلیارد دلار در رده بعدی قرار می گیرد و یمن جنوبی نیز سهمی معادل کمتر از نیم میلیون دلار دارد. مناطق جدید (به خصوص آفریقای مادون صحرا) به علت محدودیت های مالی و ظرفیت جذب در رابطه با فروش های شوروی اهمیت چندانی ندارند. (خیلی محرمانه).


 

عواید بازرگانی حاصله از این برنامه ها


با وجود اینکه ابتکارات اخیر شوروی مؤید تصمیم مسکو در استفاده از فروش های نظامی به عنوان دستاویزی برای حضور در خاور میانه و منطقه اقیانوس هند است، مسکو به منافع اقتصادی حاصله از معاملات تسلیحاتی نیز واقف است؛ به طور مثال این کشور دائما بر روی دولت های عربی متنفذ کار کرده و در قابل سلاح های خود از آنها ارز معتبر دریافت می دارد. این صادرات بخش عظیمی از کسری بودجه سالانه تجارت غیر نظامی شوروی با کشورهای در حال توسعه را از بین برده و توانایی مسکو را در به دست آوردن ارز معتبر افزایش می دهد. تقریبا تمام قراردادهایی که براساس تبادل سلاح در قبال کالا منعقد می شد اکنون جای خود را به سلاح در ازای دریافت ارز معتبر داده است، چون مشتریان صاحب نفت شوروی در ازای سلاح های خریداری شده توسط خودشان و نیز کشورهای فقیرتر قادر به پرداخت ارز خارجی شده اند. عربستان سعودی و کویت پرداخت هزینه مالی خریدهای تسلیحاتی چند کشور عربی از جمله سوریه را تقبل کرده اند. تنها افغانستان، هند و چند خریدار کوچک در آفریقا و آسیا امتیاز


ص: 548






باز پرداخت به صورت ارز و یا کالای محلی را حفظ نموده اند. طبق برآورد ما در سال های 77-1974 فروش تسلیحاتی شوروی در ازای ارز معتبر 12 میلیارد دلار (یعنی سه چهارم کل فروش) بوده است؛ در سال 1978، این میزان معادل 1 میلیارد دلار یا 60 درصد کل فروش نیز نشده است. به تصویر 3 نگاه کنید) (سرّی).


 
تصویر 3. شوروی فروش هایی که در ازای ارز معتبر

به صورت سهمی از فروش کلی نظامی به کشورهای در حال توسعه انجام می شود



 

 

 

 




خدمات فنی نظامی در سطح جدید


در سال 1978 برای دومین سال متوالی تعداد پرسنل نظامی کمونیستی در کشورهای در حال توسعه بیش از 50 درصد افزایش یافت. تقریبا سه چهارم 52000 مدرس، مستشار، تکنیسین و نظامی را کوبایی های مشغول به کار در آفریقای مادون صحرا تشکیل می دادند که بسیاری از آنها در رزم نیز شرکت می جستند (به جدول 3 نگاه کنید). (طبقه بندی نشده).


اعزام 15500 کوبایی به اتیوپی در اوائل سال 1978 به منظور مقابله با نیروهای سومالی در اوگادن، شامل کل افزایش حضور نظامی کمونیستی در طول سال می باشد. بسیاری از این نظامیان از آنگولا به اتیوپی آورده شده بودند، حضور کوبا در آنگولا نیز با ورود 19000 کوبایی جایگزین به این کشور تأمین شد. نیروی کوبا در موزامبیک نیز (به 800 نفر) بالغ گردیده، چون در ماه اکتبر چند صد نفر از نظامیان کوبایی مستقر در اتیوپی و آنگولا جهت تقویت بنیه دفاعی موزابیک در برابر حملات مرزی مخرب رودزیا به این کشور وارد شدند. در این اثناء، گینه از تعداد کوبایی ها در کشور خود کاست، و تانزانیا علیرغم دریافت مقادیر زیادی تجهیزات روسی تا پایان سال حضور کوبایی ها را کاملاً از بین برد. (سری)


ورود شدید تسلیحات پیشرفته شوروی به کشورهای در حال توسعه آموزش پرسنل محلی را دررابطه با تعمیر و نگهداری و استفاده از تجهیزات، بدوش شوروی گذاشته است. در پایان سال 1978 تقریبا حدود 1900 نفر از پرسنل کشورهای در حال توسعه در شوروی دوره های آموزشی تخصصی را می گذراندند (که نیمی از آنها اهل اتیوپی بوده اند) (به جدول 4 نگاه کنید). در همین حال، حدود 1800


ص: 549






روسی و 1300 پرسنل اروپای شرقی (20 درصد بیش از تعداد سال 1977) در کشورهای در حال توسعه به سر می برند. در مقایسه با سال های اخیر یعنی زمانی که بخش عظیمی از این نیروهای شوروی و اروپای شرقی در آفریقای سیاه به سر می بردند، بخش اعظم افزایش در رابطه با آفریقای شمالی و خاورمیانه و در رابطه با ارسال اولیه جنگنده های میگ - 25 و هلیکوپترهای می - 24 به الجزایر و لیبی و ارسال توپ ضد هوایی خود کششی 4-23 ZSU به یمن جنوبی صورت گرفته بود.(سرّی)


 

جدول 3



پرسنل نظامی کمونیستی در کشورهای در حال توسعه در سال 1978


تعداد افراد

                                          جمع         شوروی       اروپای شرقی      کوبا       چین      دیگرکشورها 

جمع                                 51935         10770             1300             38650      680          535

شمال آفریقا                     3045          2310                450               215          000           70

آفریقای مادون صحرا        42085        3300                515              37275      590           405

آمریکای لاتین                    160           150                  000               10            000           000

خاورمیانه                          5705         4160                335               1150       000            60

جنوب آسیا                        940          850                  000                000          90             000

این جدول فاقد طبقه بندی است

 

جدول 4



تعداد پرسنل نظامی کشورهای در حال توسعه که در کشورهای کمونیستی در سال 1978


به طی دوره های آموزشی مشغولند


تعداد افراد

                                                              جمع          شوروی          اروپای شرقی         چین

جمع                                                      2820          1925                 845                    50 

شمال آفریقا                                          45                5                      40                     000      

آفریقای مادون صحرا                             1620         1440                  155                    25   

آمریکای لاتین                                        100           100                    000                    000

خاورمیانه                                              1030         380                   650                     000

جنوب آسیا                                            25              هیچ                    هیچ                   25

کاهش موجود در ارتباط با آفریقای مادون صحرا از (الف) اخراج 1500 مستشار کمونیستی از سومالی در ماه نوامبر سال 1977؛ (ب) کاهش کمتر در گینه که سبب لغو قرارداد 60 مستشار روسی گردید و (ج) کاهش های بیشتر در تانزانیا که حضور شوروی را به تدریج کم می کرد، ناشی شده است لیکن تعداد این افراد در آنگولا و اتیوپی تقریبا بیشتر از دو برابر شده است؛ پرسنل اروپای شرقی در رابطه با امور امنیتی و اطلاعاتی فعالیت بسیار داشته اند.(سری).





برنامه کمک اقتصادی: در نقطه اوج


کشورهای کمونیستی در سال 1978 تقریبا 5/4 میلیارد دلار به صورت کمک اقتصادی در اختیار جهان سوم قرار دادند که به این ترتیب کل کمک های این گونه ای کشورهای کمونیستی از سال 1954 به این


ص: 550






سو بالغ بر 31 میلیارد دلار شده است، میزان تعهدات شوروی و اروپای شرقی در قبال این برنامه ها در اوج خود بود در حالی که کمک های 185 میلیون دلاری چین به 16 کشور در حال توسعه در مقایسه با سال 1977 تغییر نکرده بود. (طبقه بندی نشده).


کمک های بی سابقه3/7 میلیارد دلاری مسکو در سال 1978 برای اولین بار برنامه سالانه آن را برابر با کمک های سالانه آمریکا (5 - 4 میلیارد دلار) نمود. برخلاف کمک های آمریکایی که توأم با کمک های عظیم غذایی و سرمایه مورد نیاز جهت عمران زیربنایی است، کمک های شوروی به طور کامل مربوط به پروژه های صنعتی بخش عمومی می شد. سیاستمداران شوروی نسبت به فشارهای اعمال شده از طرف اقتصاددانان جوان تر جهت اتخاذ یک روش جدید و پیچیده تر در رابطه با برنامه های عمرانی بی اعتنایی نشان داده اند. این روش که از طرف بعضی از اعضای جامعه کمک بین المللی حمایت می شود، خواستار کمک به عمران روستایی جهت برآوردن نیازهای اصلی انسانی است. شوروی به تقاضاهای کشورهای در حال توسعه در رابطه با کمک های امتیازی بی اعتنایی نشان داده و هنوز نشانه ای دال بر نرم تر شدن شرایط کمک های کمونیستی به دست نیامده است. گرچه کمک های شوروی به مراکش از شرایط بهتری برخوردار بود، یعنی مدت بازپرداخت 15 سال و سه سال پاداش با نرخ بهره 3/5 درصد در نظر گرفته شده بود، لیکن بخش اعظم قراردادهای ترکیه دارای مدت باز پرداخت 10 ساله و نرخ بهره 4/5 درصد بوده است. قراردادهای اروپای شرقی نیز به همین ترتیب و مدت باز پرداخت آنها بین 8 تا 15 سال با نرخ بهره 2/5 تا 6 درصد بوده است که احتمالاً اکثر طرف های قرارداد از مدت بازپرداخت 10 ساله و نرخ بهره 4/5 درصد که شاخص معمول کمک های اروپای شرقی است استفاده می کنند.(خیلی محرمانه).


کمک 1/5 میلیارد دلاری اروپای شرقی در سال 1978 نسبت به کمک های سال های قبل چون 1977 بیش از نیم میلیون دلار افزایش یافته بود و آلمان شرقی با اعتباری معادل 965 میلیون دلار نقش عمده ای را در این گروه ایفا کرده است. (SNF).


 
تصویر 4:

قراردادهای اقتصادی کمونیستی و ارسال آنها به کشورهای در حال توسعه




 

 

 




شوروی: رکورد سال در ارائه کمک ها


ص: 551






کمک اقتصادی 3/7 میلیارد دلاری شوروی در سال 1978 نسبت به سال 1975 معادل 90 درصد افزایش داشت و کل کمک های 24 ساله شوروی را به سطح 17 میلیارد دلار رساند (به جدول 5 نگاه کنید).


(طبقه بندی نشده).


اعتبارهای عظیم داده شده به دو کشور دارای تمایلات غربی یعنی ترکیه و مراکش ( که 90 درصد کمک اقتصادی شوروی در سال 1978 را به خود اختصاص داده اند)، سبب بالا رفتن میزان کمک های شوروی که در ده سال قبل از سال 1977 در سطح کمتری قرار داشت گردید.


اعتبارهای داده شده به ترکیه و مراکش براساس چهارچوب توافق های انجام شده صادر گردیده اند:


قرارداد مربوط به مراکش در سال 1978 منعقد گردید، لیکن کمک های مربوط به ترکیه در ادامه قرارداد سال 1975 به این کشور اعطا شده است. اصولاً این قراردادها نقاط همکاری های اقتصادی و فنی را مشخص کرده، ولی مقدار کمک مختص هر برنامه را تعیین نمی کند، پس از کامل شدن مطالعات تک تک پروژه ها، قراردادهای جدیدی امضاء می شود که شرایط مالی نیز از جنبه اعتبارهای بازرگانی تاتوافق های امتیازاتی تغییر می نماید. در چند سال گذشته شوروی بارها این گونه قراردادهای فاقد محدودیت زمانی که در آنها اختصاص کمک مدت های مدید ادامه می یابد را امضاء کرده است. (خیلی محرمانه)


 

جدول 5



   کمک اقتصادی کمونیستی به کشورهای درحال توسعه درسال 1978             میلیون دلار آمریکا

                                                    جمع              شوروی                                اروپای شرقی                                  چین

                                                                                                 (کل بلغارستان،چکسلواکی،آلمان شرقی،

                                                                                                          مجارستان،لهستان،رومانی)                          

جمع                                   5394        3707      1502       56     245          963         53          23          162      184

آفریقا                                 2708        2011       627        21     105          307         19          23           152      71

شمال آفریقا                     2130          2000      110        ...      25            21            ...           14          50        20

مراکش                            2109          2000       89          ...      25             ...            ...          14           50        20

تونس                              21                ...           21          ...       ...             21           ...          ...             ...          ...

آفریقای مادون صحرا       578            11           517        21      80           286          19        91           102       51

آنگولا                                77             1             76          ...     هیچ    قابل اغماض    ...   قابل اغماض   75          ...

اتیوپی                             306   قابل اغماض    306       21        ...            206          9          ...             26          ...

غنا                                   42             ...            42         ...         ...             42           ...         ...              ...          ...

سومالی                          18             ...            ...          ...        24              ...           ...         ...              ...          18

سودان                            25             ...            24          ...        ...    قابل اغماض     ...         8              ...         قابل اغماض

تانزانیا                             30             ...            30          ...        ...              12          10        ...             ...           ...

اوگاندا                             49            ...             22          ...       11             22           ...         ...             ...          26

سایر کشورها                 31            10            17           ...      140           4             ...         ...             1           7

شرق آسیا                     170          ...              170        ...      140           30           ...         ...             ...          هیچ

برمه                               140         ...               140        ...        ...            ...            ...          ...            ...           ...

فیلیپین                           30           ...               30          ...        ...            30          ...          ...             ...          ...

تایلند                           هیچ         ...                ...          ...        ...            ...           ...          ...             ...          هیچ

آمریکای لاتین                 261         15             244         ...       ...            206       28         ...             10           2

برزیل                              200         ...              200         ...       ...            200       ...          ...              ...           ...

جامائیکا                          30          ...               28          ...        ...            ...          28         ...               ...            2

سایر کشورها                31           15             16          ...        ...            6            ...          ...             10          ...

خاورمیانه                       1867      1399         441       35       ...            400        6           ...              ...          27

یمن شمالی                   60          38              ...          ...        ...            ...          ...          ...               ...            22

یمن جنوبی                    101        90               6          ...        ...           هیچ        6         ...                ...            5

سوریه                           35           ...              350       ...        ...            350       ...         ...               ...            ...

ترکیه                             1355      1270          85        ...        ...             50         ...        ...               ...            ...

جنوب آسیا                    288        283             20       35        ...            20         ...        ...               ...            85

پاکستان                        250        225             ...        ...         ...            ...          ...        ...               ...            25

سریلانکا                       138        58              20        ...         ...           20          ...        ...               ...            60

این جدول سری و غیرقابل رؤیت برای بیگانگان است.

ص: 552





کمک 1/3 میلیارد دلاری این کشور به ترکیه جهت توسعه کارخانه های روسی آلومینیم و آهن و احداث نیروگاه و یک پالایشگاه جدید، میزان کمک های شوروی به این کشور را دو برابر کرده، که در پاسخ به بحران مالی آنکارا این کار انجام شده است.(1)


 برنامه ماهیگیری شوروی در کشورهای در حال توسعه در گسترش حوزه عملیات ماهیگیری شوروی بسیار موفق آمیز بوده است. در ازای کمک 260 میلیون دلاری به 40 صنعت ماهیگیری جهان سوم، شوروی امتیاز استفاده از تسهیلات خشکی و ماهیگیری را به دست آورده است و سبب شده است که ناوگان های ماهیگیری آن کشور به صورت مدرن ترین و عظیم ترین ناوگان های موجود در دریاهای آزاد در آید. به طور مثال، میزان صید شوروی در سال 1976 (1/3میلیون تن) از آب های غرب آفریقا با صید تمام کشورهای آفریقای غربی به تنهایی برابری می کرد. در همان سال شوروی 470000 تن ماهی به ارزش 130 میلیون دلار به خارج صادر نمود. (طبقه بندی نشده).


علیرغم خودکفایی بسیار مسکو در رابطه با کبالت، عدم ثبات زئیر (که یکی از تولیدکنندگان مهم کبالت بشمار می آید) سبب شده که چند خرید دراز مدت با تولیدکنندگان آفریقایی کبالت منعقد گردد.


مسکو به نیوبیوم آهن دار و منگنز جهت استفاده در صنعت فولاد و نیز محصولات آهن و فولاد علاقه نشان داده است. طرح های شوروی در رابطه با گسترش استخراج سنگ آهن به خاطر کیفیت آن دچار وقفه شده است. در رابطه با تأمین نیازهای داخلی و کمبودهای پیش آمده، مسکو به اروپای شرقی اطلاع داده که نمی تواند نیازهای روزافزون آنها را به سنگ آهن براورده سازد. با وجود اینکه شوروی مهمترین صادرکننده سنگ آهن است، ولی در هند به مبادله نفت و سنگ آهن پرداخته و براساس یک قرارداد منعقده قرار شده است که سالانه 27000 تن آهن خام و فولاد از کارخانه ذوب آهن ساخت شوروی در کراچی پاکستان دریافت دارد. علاوه بر این مسکو مجتمع 3 میلیون تنی ذوب آهنی که قرار است در هند بسازد فولاد وارد خواهد کرد و از دیگر کارخانه های ساخت شوروی در هند نیز وارداتی خواهد داشت. با کاهش رشد ظرفیت فولاد شوروی که با افزایش هزینه عملیاتی و گسترش همراه است شوروی دیگر دارای امتیاز صادرکننده خالص فولاد نمی باشد. بین سال های 1970 و 1976، مسکو میزان واردات فولاد نورد شده خود را دو برابر کرد. نیاز این کشور به فولادهای دارای مقاومت بسیار افزایش می یابد، چون در رابطه با پروژه های عظیم سیبری مورد نیاز می باشند. (خیلی محرمانه).


به طور کلی، پیشنهاد شوروی در رابطه با سرمایه گذاری در برنامه های عمرانی پرخرج عمومی با استقبال گرم کشورهای جهان سوم که مایل به پیشرفت هستند روبه رو بوده است. کشورهای در حال توسعه نیز در ازای این برنامه ها منابعی را دراز مدت به شوروی اختصاص داده اند تا بدین ترتیب انگیزه لازم برای پیشرفت پروژه ها را فراهم آورده باشند. (طبقه بندی نشده).




خدمات فنی: وسیله جذب ارز


برنامه خدمات فنی کمونیستی که یکی از شاخه های سودبخش برنامه کمکی است با ارسال 108000 تکنیسین کمونیستی به کشورهای در حال توسعه که 2000 نفر بیش از تعداد آنها در سال 1977 است، در سال 1978 به سیر صعودی خود همچنان ادامه داده است. (به جدول 6 نگاه کنید).


ص: 553








1- دو صفحه (صفحات 9 و 10 ) از صفحات جزوه انگلیسی در اصل سند موجود نبود.


این خدمات هم از طریق برنامه های کمکی و هم از طریق قراردادهای بازرگانی در اختیار 77 کشور قرار داده شده است، بخش عمده افزایش مربوط به پرسنل اروپای شرقی (9000 نفر) بوده که در چهار سال گذشته نیز سهم عمده ای در ارائه کمک های فنی کمونیستی داشته است؛ حضور کوبا به دو برابر و بیش از 12500 نفر رسید؛ و شوروی نیز به تعداد تکنیسین های خود در این نقاط 5000 نفر دیگر اضافه کرد؛ چین که مشغول احداث مهمترین پروژه های راهسازی روآندا و سودان بوده است، برای اولین بار در هفت سال گذشته تعداد پرسنل موجود خود در آفریقای مادون صحرا به کمتر از 20000 نفر کاهش داد. این مسئله 10 درصد کاهش کلی برنامه های چین را در بر می گیرد. (طبقه بندی نشده).


تمرکز پرسنل شوروی و اروپای شرقی در کشورهای نفت خیز با حضور 32500 پرسنل اروپای شرقی و 14000 پرسنل شوروی در الجزایر، لیبی، ایران، عراق و کویت بیش از پیش چشمگیرتر شده است. تقریبا نیمی از پرسنل اروپای شرقی (22000 نفر) مستقر در خارج در لیبی به سر می برند و الجزایر و سوریه نیز در رابطه با دریافت این خدمات مقام های بعدی را دارا بوده اند، در بعضی از موارد هزینه مالی مربوط به این خدمات از طریق برنامه های کمکی تأمین می گردد؛ در موارد دیگر به خصوص در مورد خدمات غیر پروژه ای، شوروی در ازای آنها ارز معتبر دریافت می دارد. شوروی در سال 1978 از این طریق احتمالاً معادل 150 میلیون دلار به دست آورده است. تعداد زیادی از تکنیسین های اروپای شرقی براساس قراردادهای بازرگانی، در ازای پرداخت ارز معتبر استخدام شده اند که در سال 1978 معادل 500 میلیون دلار نصیب اروپای شرقی نمودند. به طور مثال، خدمات بلغارستان به لیبی معادل 115 میلیون دلار برآورد شده بود که از کل صادرات بلغارستان به لیبی که معادل 10 میلیون دلار در سال 1977 بوده فراتر رفت. طبق گزارش مجارستان این کشور نیز از طریق برنامه خدمات خود به جهان سوم سالانه 50 میلیون دلار به دست می آورد.(سرّی).


 

جدول 6



تکنیسین های اقتصادی کمونیستی درکشورهای درحال توسعه درسال 1978 (1)                                    تعداد افراد

جمع                              شوروی      اروپای شرقی     چین           کوبا            کره شمالی

جمع                               107995          27620         45035       22005           12525            810

شمال آفریقا                  38030             6680           29485       715               450                700

آفریقای مادون صحرا     37320             4895           2745         18615           109709          5

شرق آسیا                    220                 35                50             135               000                 000

اروپا                               155                00                30             125                000                000

آمریکای لاتین                1050              350              350           160                190                000

خاورمیانه                      25895           11885          12005       1075              915                15

جنوب آسیا                    5325             3775            370           1180              000               000

ص: 554







1- حداقل برآورد مربوط به یک ماه یا بیشتر ٬ ارقام فاقد اعشارند تا به عدد 5 نزدیک تر باشند. این جدول سرّی و غیرقابل رؤیت برای بیگانگان است.



میزان حقوق های بالا و رو به افزایش در سه سال گذشته خدمات فنی را توأم با سودهای سرشار نموده است. حرفه ای های چکسلواکی و لهستان بیشترین حقوق (ماهانه 2500 دلار) را دریافت داشته ولی پرسنل بلغارستان ماهانه فقط حدود 800 تا 1000 دلار دریافت می کنند. حقوق و دستمزد هر پرسنل روسی در رابطه با هر یک از کشورهای در حال توسعه فرق می کند. علیرغم امتیازاتی که شوروی در رابطه با پرداخت دستمزد پرسنل خود قائل می شود، چند کشور آفریقایی از خطر تحمیل تکنیسین های شوروی بر روی اقتصادی خود شکوه نموده اند. گرچه ما شواهدی دال بر افراطی بودن میزان حقوق پرسنل روسی نداریم، ولی چاد و گینه در یک مشاجره مربوط به هزینه ها از تجدید قراردادهای بعضی از تکنیسین های روسی امتناع ورزیده اند. (سرّی)


کشورهای خاورمیانه بیشترین تعداد تکنیسین های روسی (11885 نفر) را به کار گرفته اند تعداد افرادکه شامل 45 درصد پرسنل موجود این کشور در کشورهای در حال توسعه می باشد. نیروی حاضر شوروی در آفریقا به مقدار ناچیزی کمتر از آن بوده است؛ 70 درصد این گونه پرسنل مستقر در آفریقا بجای اشتغال در پروژه ها به انجام خدمات حرفه ای مشغول بوده اند، در حالی که تعداد این گونه افراد در خاورمیانه بیش از 15 - 10 درصد نبوده است. معنی آن این است که آفریقا تقریبا 85 درصد از 1600 پزشک و 4500 معلم روسی مستقر در کشورهای در حال توسعه را در سال 1978 جذب کرده و تقریبا نیمی از 2100 زمین شناس روسی مستقر در جهان سوم را در نقاط مختلف به کار گرفته است. از طرف دیگر مشتریان خاورمیانه ای و آسیای جنوبی شوروی سه چهارم 18200 پرسنل مشغول به کار در پروژه های عمرانی همچنین 225 پزشک، 750 معلم و 1200 زمین شناس را پذیرفته اند. تمام 350 پرسنل روسی مستقر در آمریکای لاتین در رابطه با پروژه های عمرانی مشغول به کار می باشند. (خیلی محرمانه)


کوبا نیز به حمایت خود از ابتکارات شوروی در جهان سوم ادامه داد و تلاش های فنی خود را در بازارهای ارز معتبر گسترش و در همان حال حضور خود در جنوب آفریقا را در سال 1978 نیز افزایش داد. به طور مثال، الجزایر، لیبی و عراق در طول همین سال حدود 900 پزشک کوبایی را جهت کار پذیرفتند. خدمات ارائه شده به مناطق جدید، همراه با مضاعف شدن پرسنل مستقر در آفریقای مادون صحرا حضور اقتصادی کوبا را به 12500 نفر رسانید. از این تعداد حداقل 3000 نفر پزشک و 2000 نفر آنان معلم بودند که بنابر گفته مقامات کوبایی در سال 1978 معادل 50 میلیون دلار ارز نصیب این کشور نمودند. بقیه این پرسنل را کارگران ساختمان مشغول به کار در پروژه های زیر بنایی تشکیل می داده اند.


(خیلی محرمانه).


تعداد بیشتری از پرسنل جدید کوبایی در نتیجه تغییر گرایش آنگولا در استفاده از نیروهای غیر نظامی به جای نیروهای نظامی و با گسترش کارهای ساختمانی موزانبیک براساس قراردادهای منعقد در سال مزبور به آنگولا و موزامبیک روانه شدند. تعداد این پرسنل در سال 1979 افزایش و در پایان سال به سطح بیش از 10000 نفر بالغ خواهد گردید. علیرغم شکوه های هر دو کشور در مورد کیفیت و بعضا درمورد درستی و امانتداری کادر کوبائی، افزایش تعداد آنها ادامه می یابد. افزایش اخیر دستمزدها (که این دستمزدهای ماهانه بین 250 تا 850 دلار است و دستمزد پزشکان در الجزایر حدود 3000 دلار در ماه گزارش شده است)، ظاهرا به این معنی است که استخدام کوبایی ها به عنوان یک اقدام اقتصادی جذابیت


ص: 555





خود را از دست خواهد داد. بنا به گزارش های رسیده، کوبا در سال های اولیه این برنامه بسیاری از خدمات را به طور مجانی ارائه می کرد و کشورهای دریافت کننده فقط هزینه های محلی و پرداخت یک هزینه مختصر (30 تا 50 دلار در ماه) را به عهده می گرفتند. (سرّی)


کوبا علیرغم کمبود منابع نیروی انسانی داخلی، به قراردادهای ساختمانی در عراق و لیبی تن داده و امیدوار است که در سال 1979 از این طریق 150 میلیون دلار از کشورهای تولیدکننده نفت به دست آورد. (طبقه بندی نشده).


چین در سال 1978 براساس این قرارداد منعقد با کویت جهت احداث 4000 واحد مسکونی، اولین خدمات بازرگانی خود را ارائه نمود. در صورتی که این قرارداد کویتی موافق چشم داشت چین در تأمین ارز معتبر باشد، پکن سعی خواهد کرد با ارائه شرایط رقابت آمیز این گونه خدمات خود را در سطح جهان گسترش دهد. در همین حال، پکن بسیاری از خدمات خود را در ازای حقوق های ناچیز 30 تا 100 دلار در ماه به اضافه مخارج محل هر تکنیسین براساس قراردادهای کمکی دریافت نموده است. در سال 1979 به دنبال پروژه بندری موریتانی و جاده سازی ماداگاسکار تعداد تکنیسین های چینی به سطح چند هزار نفر خواهد رسید.(NF S).




آموزش فنی: تلاشی روزافزون


کشورهای کمونیسیت در بخشی از برنامه خدمات فنی به آموزش افراد محلی کشورها مبادرت ورزیده اند تا مدیریت پروژه های عمرانی را به دست آنها بسپارند. با بیشتر شدن کارایی و کمتر شدن هزینه آموزش درون کشوری، مسکو به تدریج از تعداد پرسنلی که جهت آموزش به شوروی گسیل می شدند کاسته است. تنها حدود 3300 دانشجوی فنی از مهمترین مشترکان کمونیستی کشورهای عربی و آسیای جنوبی در سال 1978 به کشورهای کمونیستی روانه شدند و جمع کل آموزش یافتگان از ابتدای برنامه به 48000 نفر رسید. در همین حال، شوروی به یک برنامه آموزش در حین کار مبادرت ورزید که 550000 تبعه مختلف و 60000 نفر افغانستانی را در بر می گیرد. (طبقه بندی نشده).


کوبا نیز برنامه آموزشی وسیع خود را با پذیرش 1500 کودک دبستانی از اتیوپی و 1200 کودک دبستانی از موزامبیک در محل جدیدی در جزیره پاینز که ظرفیت پذیرش 20000 دانشجو را خواهد داشت، آغاز کرده است. (طبقه بندی نشده).




دانشجویان آکادمیک: یک سرمایه گذاری کم خرج


مسکو در دو دهه گذشته احتمالاً معادل 1 میلیارد دلار در مورد آموزش دانشجویی جهان سوم در شوروی مصرف کرده است و به منظور حمایت و آموزش هر یک از دانشجویان کشورهای در حال رشد سالانه 3000 تا 5000 دلار خرج می کند. کمک هزینه های اروپای شرقی در هر سال برای یک دانشجوی آکادمیک معادل 6000 دلار و برای رشته های مهندسی 4500 دلار می باشد. (سرّی).


در سال 1978 تعداد ملیت های کشورهای در حال توسعه در شوروی و اروپای شرقی به بیش از روسی (11885 نفر) را به کار گرفته اند45000 نفر رسید، چون 8700 دانشجوی جدید جهت انجام تحصیل به این کشورها وارد شده اند (به جدول 7 نگاه کنید). 26500 دانشجوی جهان سوم تقریبا نیمی از کرسی های


ص: 556






مربوط به دانشجویان خارجی را اشغال کرده اند و براساس برنامه شوروی جهت افزایش ثبت نام دانشجویان کشورهای در حال توسعه در سال 1980، این تعداد به میزان یک سوم افزایش خواهد یافت.دانشجویان آفریقایی که در شوروی و اروپای شرقی اکثریت را تشکیل می دهند، بالغ بر 23500 نفر یعنی معادل نیمی از دانشجویان کشورهای در حال توسعه در نهادهای کمونیستی می باشند. (خیلی محرمانه).

 

جدول 7


    تعداد دانشجویان کشورهای رو ب رشد که تا دسامبر 1978در کشورهای کمونیستی          مشغول گذراندن دوره های آموزشی بوده اند.                                      تعدادافراد
                                                  جمع                شوروی             اروپای شرقی           چین

جمع                                        45265              26445                    18560                260

شمال آفریقا                            3575                 2035                      1520                  20

آفریقای مادون صحرا              19975               11600                    8235                  140

شرق آسیا                               35                      25                           10                   000

اروپا                                        20                      10                            5                        5

آمریکای لاتین                         4650                 2760                      1890                  000

خاورمیانه                               12155               6615                      5525                   15

جنوب آسیا                             4855                  3400                     1375                   80

این جدول سرّی و غیر قابل رویت برای بیگانگان است.

ص: 557


 

تصویر 6: آفریقا

قراردادهای کمونیستی با کشورهای رو به رشد - 1978



 

 

 



ضمیمه:


کشورهای منتخب



آفریقای شمالی


کلی


انتقال سلاح ها و قراردادهای جدید کمک اقتصادی کمونیستی با کشورهای آفریقای شمالی در سال 1978 به اوج خود رسید و این منطقه برای اولین بار در زمره مشتریان کمک های اقتصادی و نظامی کمونیستی درآمد. این برنامه عبارتند از: (الف) عظیم ترین قرارداد مسکو با یکی از کشورهای در حال توسعه (مراکش، (ب) نقطه اوج کمک های فنی نظامی و اقتصادی، و (ج) قراردادهای مربوط به ارسال جنگنده های پیشرفته میگ 25 به الجزایر و لیبی، که اولین هواپیماهای پیشرفته می باشند که در اختیار کشورهای در حال توسعه قرار گرفته اند. تشنج های جدید ناشی از قرارداد کمپ دیوید و عدم موفقیت در دستیابی به یک راه حل در صحرای غربی سبب گردید که الجزایر و لیبی نیز متقاضی دریافت سلاح های مدرن شدند. (خیلی محرمانه).


علیرغم کاهش ارزش قراردادهای جدید در سال 1978، تحویل سلاح به آفریقای شمالی افزایش


ص: 558






یافت، و تعداد مشاورین فنی کمونیستی تقریبا دو برابر گردید. بخش اعظم افزایش در لیبی که چهارمین مشتری بزرگ سلاح های شوروی است و بعد از اتیوپی از نظر حضور فنی شوروی دومین کشور است، صورت گرفته است. علاقه مسکو به گسترش روابط تجاری با آفریقای شمالی نشانگر قرارداد 2 میلیارد دلاری فسفات با مراکش است. (طبقه بندی نشده).


الجزایر


قرارداد 235 میلیون دلاری این کشور با شوروی جهت دریافت پیشرفته ترین جت جنگنده مسکو یعنی میگ 25 شاخص روابط الجزیره با جهان کمونیستی در سال 1978 است. رهبریت جدید الجزایر که پس از رئیس جمهور فقید بومدین قدرت را به دست گرفت مواضع پیشین رادیکال خود را در رابطه با امور آفریقای شمالی و خاورمیانه تأیید نمود و با صدور اجازه استفاده از بندر مرز الکبیر Mersel-Kebir توسط کشتی ها و اسکادران شوروی در مدیترانه گامی دیگر به شوروی نزدیکتر گردید. میزان سلاح های تحویلی نشانگر توافق بی چون و چرای مسکو با الجزایر در مورد اختلافات این کشور با مراکش و موریتانی بر سر صحرای غربی است. میزان این تسلیحات تحویلی در سال 1978 به 390 میلیون دلار رسیده و شامل اولین فروندهای میگ 25، هلیکوپترهای می-24، نفربرهای زرهی، توپ های خودکششی، موشک های زمین به هوا، و ناوچه های رزمی اوزا-2 می باشد. (S NF NC).


انتقال جت های جنگنده میگ 21 و میگ 23، هلیکوپتر، سیستم های دفاع هوایی، تجهیزات نیروی زمینی، و اسکورت های نیروی دریایی ادامه یافت و 400 نظامی دیگر شوروی در سال 1978 به الجزایر روانه شدند که تعداد کل آنها در این کشور به 1000 نفر رسیده است. علی رغم افزایش یافتن پرسنل مستشاری، ناظران غربی در مورد توانایی الجزایر در استفاده مؤثر از این سلاح ها تردید داشته و پیش بینی می کنند که این کشور در زمینه این گونه خدمات یک وابستگی درازمدت به شوروی پیدا خواهد کرد.


(S NF NC).


الجزایر با بلغارستان نیز یک قرارداد 100میلیون دلاری جهت خرید مهمات امضاء کرد، که از جمله مهمترین قراردادهای نظامی صوفیه با یک کشور جهان سوم به شمار می آید.(S NF NC).


توجه روزافزون الجزایر به آموزش و تکنولوژی غربی و قبول وام های عمرانی غربی مقداری از نفوذ مسکو را در امور اقتصادی این کشور کاهش داده است. با این وصف شوروی هنوز هم فعالانه برنامه های خود را دنبال می کند. این کشور بر اساس اعتبار 290 میلیون دلاری صادره در سال 1977 مطالعات خود را جهت احداث یک مجتمع آلومینیم و یک مجتمع معدنی و فلزشناسی و احتمالا ایجاد یک کارخانه ذوب آهن دیگر آغاز کرده است، در حالی که شوروی میل ندارد در حال حاضر اقدام به احداث کارخانه ذوب آهن جدیدی بنماید. شوروی همچنین توافق کرده است که 22500 خانه مسکونی در الجزیره، اوران واسکیدا ساخته و در سال 1981 یک کارخانه تولید خانه های پیش ساخته نیز احداث نماید. در مورد گفتگوهای به عمل آمده بر اساس چهارچوبه قرارداد ژانویه 1976 که قرار بود یک مجتمع ماشین آلات سنگین برقی، یک سد و یک پروژه آبیاری، یک پالایشگاه احداث وانجام شود، اقدامات جدیدی تاکنون صورت نگرفته است.(طبقه بندی نشده).


در همین حال، کار مربوط به نصب دومین کوره محترقه در کارخانه ذوب آهن عنابه (Annaba) که


ص: 559




قریب به 45 در صید برنامه کمک 715 میلیون دلاری شوروی در الجزایر را تشکیل می دهد، ادامه دارد.


کمک عمرانی 525 میلیون دلاری اروپای شرقی نیز همانند کمک های شوروی دارای اهمیت بوده و گفته می شود که در بسیاری موارد الجزایر تکنولوژی اروپای شرقی را به تکنولوژی شوروی ترجیح می دهد.


کشورهای اروپای شرقی نیز وارد کارهایی مانند ساختن منازل مسکونی شده اند، که الجزایر در این باره یک برنامه ضربتی را در مد نظر قرار داده است. به طور مثال مجارستان توافق کرده است که محل سکونت یک کارخانه ساختمان سازی عمومی را که 500 خانه در عنابه خواهد ساخت طرح ریزی نماید و لهستان و الجزایر با تشکیل کنسرسیومی براساس برنامه های دولت الجزایر سالانه 100000 واحد مسکونی ایجاد خواهند کرد. در این رابطه ورشو مصالح ساختمانی، تجهیزات، و خدمات مهندسی لازم را در اختیار الجزایر قرار خواهد داد. مهمترین پروژه های دیگر لهستان عبارتند از یک کارخانه تولید اسید سولفویک و یک کارخانه 500000 تنی سیمان، بنا به گزارش ها شرکت های لهستانی در مورد قرارداد 750 میلیون دلاری کشتی سازی مرز الکبیر مشغول به کار بوده و هم اکنون این کشور یک کارخانه کشتی سازی ما در ایجاد کرده که دو سال قبل وارد مرحله تولید شده است. چکسلواکی و آلمان شرقی بر روی کارخانه های فولادسازی و بلغارستان در ساختن سد و پروژه های آبیاری مشغول به کار بوده اند (طبقه بندی نشده).


تعداد پرسنل اقتصادی کمونیستی در الجزایر به 11750 نفر رسید که 6000 نفر آنها روسی و مهمترین نیروی پرسنلی شوروی در جهان سوم به شمار می آیند. حدود 5500 پرسنل اروپای شرقی در الجزایر و در سمت های اداری به صورت معلم و پزشک مشغول به کار بودند. کوبایی ها نیز برای اولین بار به دیگر تکنیسین های کمونیستی پیوسته و 50 پرسنل پزشکی کوبایی براساس قرارداد منعقده در اواسط سال وارد این کشور گردیدند. حدود 300 نفر پرسنل چینی در بخش کشاورزی کار می کردند. با آموزش دیدن 50000 الجزایری در کارخانه های ساخت کمونیستی، کشورهای کمونیستی نقش مؤثری در آموزش نیروی کار فاقد مهارت الجزایر ایفا کرده و شکاف موجود در خدمات فنی را که در نتیجه خروج فرانسه در سال های 1960 به وجود آمده بود پرکردند (طبقه بندی نشده).


لیبی


اختلاف پیشین میان لیبی و شوروی از بین رفته است چون واقعیت های سیاسی - اقتصادی همکاری های بیشتری را ایجاب می کند. این رابطه تاکنون به (الف) قراردادهای تسلیحاتی 3/6 میلیارد دلاری منعقده با کشورهای کمونیستی، که گسترده ترین نیروی آتش را در خارج از پیمان ورشو در اختیار تریپولی نهاده، و (ب) خدمات فنی اروپای شرقی در اجزاء قراردادهای تجاری، که لیبی برای مناقصه های اروپای شرقی ارجحیت بیشتری قائل است، بستگی دارد. (S NF NC) خرید تسلیحات کمونیستی توسط لیبی در ازای ارز معتبر دارای یک شاخص مهم یعنی افزایش پیچیدگی تسلیحاتی و قیمت های گزاف است. گرچه فروش شوروی در سال 1981 به سطح 81 میلیون دلار (قیمت حداقل 5 فروند هواپیمای باری 76 - IL) تنزل نمود، ولی نقل و انتقالات واقعی برابر با 800 میلیون دلار بود. تجهیزات جدیدی که در رژه روز ملی ماه سپتامبر به نمایش گذاشته شد عبارت بود از جت های جنگنده میگ25، سیستم های موشکی دفاع هوایی سام - 9، موشک های فراگ - 7 و جت آموزشی ال - 39 ساخت چکسلواکی. دیگر تجهیزات تحویل داده شده در سال 1978 شامل دو زیر دریایی اف -


ص: 560




کلاس روسی، یک وسیله زمین نشین لهستانی به نام پکنکنی ال اس تی، و انواع موشک، هواپیما، و تجهیزات نیروی زمینی، بود. تریپولی با کره شمالی، لهستان، رومانی و یوگسلاوی نیز قراردادهایی با ارزش کلی 169 میلیون دلار منعقد ساخته است. (S NF NC) تعداد پرسنل فنی شوروی در سال 1978 به سطح 1300 نفر رسید که اکثر آنها در گروه مستشاری نظامی شوروی در زمینه های آموزشی، تاکتیکی و کارهای تعمیر و نگهداری به کار مشغول بوده اند (S NF NC) تعداد پرسنل فنی شوروی در سال 1978 به سطح 1300 نفر رسید که اکثر آنها در گروه مستشاری نظامی شوروی در زمینه های آموزشی تاکتیکی و کارهای تعمیر و نگهداری به کار مشغول بوده اند.


(S NF NC) تعداد پرسنل اروپای شرقی که در زمینه قراردادهای عمرانی لیبی به کار مشغول بودند در سال 1978 معادل 22000 نفر گردید. این رقم دربرگیرنده نیمی از پرسنل اروپای شرقی مستقر در خارج و 10 درصد نیروی کار لیبی بود. البته این رقم افزایش بیشتری خواهد یافت چون آژانس های لیبی مجبورند پاسخگوی دستورات قذافی در اعطای قراردادهای عمرانی به کشورهای کمونیستی باشند.


در سال 1978، دولت های اروپای شرقی قراردادهای زیر را با لیبی منعقد ساختند:


* یک قرارداد بلغاری 80 میلیون دلاری جهت نصب تسهیلات در شش بیمارستان و نیز یک قرارداد هفت ساله دیگر جهت برقراری همکاری فنی بیشتر در زمینه کشاورزی، حمل و نقل، پروژه های صنعتی و دو برابر شدن حضور فنی که در سال 1978 به سطح 10000 نفر رسیده است.


* یک معاهده 10 ساله با آلمان شرقی پیرامون همکاری های سیاسی، اقتصادی و علمی که شرایط آنها مشخص نشده است.


* انعقاد یک پروتکل فنی با لهستان جهت ایجاد 440 مزرعه در لیبی، علاوه بر 130 مزرعه ای که لهستانی ها تا به حال ایجاد کرده اند و جهت افزایش مشارکت لهستان در برنامه ریزی، طراحی و اجرای طرح های شهرسازی. (طبقه بندی نشده)


قراردادهای میلیارد دلاری مطروحه در توافق اقتصادی لیبی و شوروی در سال 1976، قرار است موارد زیر را در برگیرد؛ (الف) احداث یک نیروگاه هسته ای 300 مگاواتی؛ (ب) یک برنامه عمرانی برای صنعت گاز تا سال 2000؛ (ج) استخراج نفت و اورانیوم؛ (د) احداث یک رآکتور تحقیقاتی 400 میلیون دلاری در تجورا (Tajura) (ه) احداث یک خط لوله گازی 650 کیلومتری و (و) یک کارخانه آهن و فولاد 5 میلیون تنی. (طبقه بندی نشده).


هم اکنون شوروی کار مربوط به رآکتور را آغاز کرده و قرارداد مربوط به احداث خط لوله گازی نیز منعقد شده است. تکنیسین های شوروی تحقیقات مربوط به استخراج اورانیوم را آغاز کرده اند و قرار بود که قبل از پایان سال حدود 100 تکنیسین روسی در رابطه با انجام اکتشافات نفتی وارد این کشور شوند.


(S NF NC).


در سال 1978، چین در مورد برقراری روابط دیپلماتیک با لیبی به توافق رسید. این امر به دنبال اولین قرارداد همکاری اقتصادی و فنی پدید آمد. کوبا نیز براساس یک قرارداد منعقده توافق کرد که 300 نفر پزشک به لیبی ارسال دارد که لیبی در ازای آن با احتساب هزینه های حمل و نقل سالانه یک میلیون دلار ارز معتبر پرداخت خواهد کرد. دو طرف مزبور پیرامون احداث یک کارخانه قند 200000 تنی توسط


ص: 561




کوبا در لیبی مذاکره کردند که قرار است پس از احداث، کوبا شکر خام را در اختیار این کارخانه بگذارد.


(S NF NC).


ذخائر نفتی لیبی همیشه مورد توجه کمونیست ها بوده است. به استثناء دوره دو ساله اواسط سال های 1970 که لیبی یکی از مهمترین صادرکنندگان نفت به اروپای شرقی به شمار می آمد، اختلاف موجود بر سر قیمت ها مانع از انعقاد یک قرارداد بزرگ و جدید می شد، ولی در سال 1978 بلغارستان توافق کرد که در ازای دریافت نفت خدمات ارائه کند و بنا به گزارش ها چکسلواکی نیز توافق کرد که در ازای کالاهای صنعتی سالانه 20 میلیون بشکه نفت از لیبی خریداری نماید، بنا به گزارش ها و براساس یکی از قراردادهای امضاء شده در سال 1976، لیبی در سال 1978 معادل 60 میلیون بشکه نفت خام را یک ساله به قیمت هر بشکه بین 8 تا 10 دلار به شوروی فروخت. دیگر منابع گزارش داده اند که شوروی در سال 1977 خرید 20000 بشکه نفت در روز را به جای پرداخت ارزش تجهیزات نظامی تقبل کرده و در سال 1978 نیز در ازای ارز معتبر روزانه 4000 بشکه نفت از این کشور خریداری خواهد کرد. نفت لیبی در پالایشگاه های کارائیب، احتمالاً برای کوبا تصفیه می گردد.(S NF NC).


موریتانی


جمهوری خلق چین به عنوان مهمترین کمک دهنده موریتانی، توانست روابط خود را با دولت جدید موریتانی که پس از کودتای ژوئیه 1978 به قدرت رسید بهبود بخشد. موقعیت شوروی در این کشور نیز احتمالاً به خاطر مسئله صحرای غربی و فعالیت های ماهیگیری شوروی ضعیف شده است. رومانی که تنهاکشور اروپای شرقی دارای منافع در موریتانی اگر کمک 500 میلیون دلاری غربی و کمک های عمده فرانسوی را که کمک های 85 میلیون دلاری چین را کوچک جلوه گر می سازد در نظر نگیریم، باید بگوئیم که چین محبوب ترین کمک دهنده موریتانی است. چینی ها نیروگاه نوآکچوت را احداث و با سر و صدای زیاد در ماه نوامبر افتتاح کردند که می تواند 25 درصد نیاز شهری را برطرف کرده و مانع قطع برق چون گذشته بشود. کار چین در این کشور با احداث بندر نوآکچوت در آب های عمیق موریتانی به ارزش 55 میلیون دلار آغاز و با چند پروژه کشاورزی و طبی ادامه یافته است. (طبقه بندی نشده).


اقدامات کمکی شوروی همیشه با برخوردی مؤدبانه مواجه بوده، لیکن در مورد آنها اقداماتی آنچنانی به عمل نمی آمده است. دولت جدید تمام قراردادهای ماهیگیری از قبیل قرارداد شوروی را لغو کرد. چون کشورهای خارجی در آب های موریتانی به ماهیگیری بیش از حد مشغول بوده اند. پروژه های کمکی عمرانی مسکو شامل ارائه کشتی های ماهیگیری و کارخانه شیلات و انجام تحقیقات زمین شناسی و معدنی و جستجو برای منابع طبیعی از قبیل نفت و اورانیوم می باشد. مسکو امیدوار است که بار دیگر امتیازات سودآور صنعت ماهیگیری موریتانی را به دست آورد.(S NF NC).


موریتانی نگران این است که شوروی از مرکز تحقیقاتی اقیانوس شناسی NOUADHIBOUجهت خرابه کاری علیه این کشور استفاده کند. براساس قراردادی که قبلاً با دولت پیشین منعقد شده بود، شوروی می بایست نیروی انسانی لازم برای این مرکز را جهت انجام تحقیقات و مطالعات فراهم سازد. در حال حاضر موریتانی برای راه اندازی این پروژه به کشورهای دیگر روی آورده است.(S NF NC).


قرارداد 2 میلیارد دلاری 30 ساله شوروی در رابطه با گسترش منابع فسفات مثقاله (Meskala) در جنوب


ص: 562




مراکش که توسط شاه حسن دوم پادشاه مراکش تحت عنوان «قرارداد قرن» منعقد شده بود، مهمترین قرارداد مسکو در رابطه با یک پروژه خاص در جهان سوم بوده و اولین قرارداد شوروی در زمینه وارد کردن فسفات می باشد. یک قرارداد 20 میلیون دلاری اولیه جهت مطالعه امکانات و طراحی جنبه های مختلف پروژه اختصاص یافته که احداث راه آهن، شبکه جاده ای و تسهیلات بندری و انبارسازی و عملیات استخراج معادن را شامل می گردد. بیش از 100 پرسنل روسی جهت انجام مطالعات مربوطه به محل پروژه وارد شده اند. ناظران غربی به نحو خوش بینانه ای اظهار داشته اند که بیش از 20 درصد تجهیزات مورد نیاز باید در بازارهای ارز معتبر خریداری گردد و مسکو نیز سعی خواهد کرد وام های قابل تبدیل به ارز معتبر را در اختیار این کشور قرار دهد.(سرّی).


بخش اعظم بازده 10 میلیون تنی مثقاله به شوروی صادر خواهد شد، تا وام 2 میلیارد دلاری تأسیساتی پرداخت شده و علاوه بر این مقداری از آن نیز در ازای کالاهای روسی صادر خواهد شد. این معامله تجاری، شوروی و مراکش را در فهرست تجاری این کشور با کشورهای آفریقایی در مقام اول قرار خواهد داد. تجارت تقریبا متعادل کنونی شوروی و مراکش که تنها به وسیله قرارداد پایاپای نفت و مرکبات پشتیبانی می گردد، شوروی را به عنوان اصلی ترین منبع نفتی رباط درآورده است. (طبقه بندی نشده).


شوروی و مراکش در ماه آوریل یک شرکت ماهیگیری مشترک افتتاح کردند که شوروی در ازای یک سهم 49 درصدی فنون و اکثر تجهیزات لازم را فراهم آورد. تنها معامله نظامی بزرگ مراکش با شوروی یک قرارداد 25 میلیون دلاری در سال 1974 مربوط به دفاع هوایی و نیروی زمینی بود که هرگز به طور کامل به مرحله اجرا در نیامده است (سرّی).


اعتبار 90 میلیون دلاری مراکش از چکسلواکی، لهستان و رومانی به منظور گسترش فروش تجیهزات این کشورهای اروپای شرقی صادر گردیده بود تا از طریق آن بر کسری تجاری ناشی از ادامه خریدهای عظیم فسفات فائق آیند. فقط وام 14 میلیون دلاری لهستان به یک پروژه خاص یعنی گسترش ظرفیت کارخانه فسفات در صافی (Safi) به 500000 تن اختصاص یافته است.


گسترش این کارخانه، که چهارمین کارخانه اینگونه ای ساخته شده توسط لهستان در مراکش است، سطح بازده اسید سولفوریک این کارخانه های لهستانی را به 2 میلیون تن در سال افزایش خواهد داد. کار احداث این کارخانه در سال 1982 به پایان خواهد رسید و لهستان در ازای آن فسفات دریافت خواهد نمود. در سال 1978، مجارستان کار نصب جرثقیل های بندری در آقادیر (Agadir) را به پایان رساند. این کار به دنبال نصب همین اسباب و آلات در بندر کنیترا آغازگشته بود. مراکش از خدمات فنی اروپای شرقی در این کشور راضی است و تعداد پرسنل اروپای شرقی در مراکش در سطح 1500 نفر ثابت باقی مانده است. (طبقه بندی نشده).


تونس


تونس قراردادهای اقتصادی و نظامی جدیدی با کشورهای کمونیستی در سال 1978 امضاء کرد. که وابستگی تونس را به غرب و به خصوص آمریکا دستخوش تغییر ننمود. قرارداد 12 میلیون دلاری نظامی چین در رابطه با ارائه تفنگ های اتوماتیک، مسلسل دستی، نارنجک، و اقلام سررشته داری به قرارداد 9


ص: 563




میلیون دلاری پیشین چین در مورد اعطای دو قایق گشتی نوع شانگهای - 2 و تجهیزات نیروی زمینی اضافه شد. (S NF NC).


در همین حال، چین و شوروی به کمک های خود در پروژه های عمرانی آبی که هزینه های مربوطه از طریق اعتبارهای پیشین، تأمین می گردد ادامه داده اند. در اواسط سال، متخصصین شوروی طرح های مهندسی 55 میلیون دلاری اعتبار سال 1976 احداث یک سد در رودخانه جومین را براساس اعتبار 55 میلیون دلاری سال 1976 به پایان رسانیدند و چین نیز تکنیسین های خود را به این کشور فرستاد تا احداث کانال مجردا - کاپ بن (Medjerda - Cap Bon) را براساس یکی از قراردادهای 90 میلیون دلاری چین آغاز نمایند. (طبقه بندی نشده).


کشورهای اروپای شرقی بسیار فعال تر بودند و کمک های جدیدی در سال 1978 ارائه نمودند که شامل 525 تکنیسین که اکثر آنها معلم و پزشک بودند، می گردد. تلاش های جدید آنها عبارت است از (الف) اعتبار 20 میلیون دلاری آلمان شرقی جهت احداث راه آهن؛ (ب) یک قرارداد 22 میلیون دلاری مجارستانی در رابطه با ورود قطارهای دیزلی که هزینه مالی آن از اعتبار 35 میلیون دلاری صادره در سال 1977 تأمین خواهد گشت.(S NF NC).




آفریقای مادون صحرا


کلی


برنامه تسلیحاتی شوروی در آفریقا در سال 1978 توجه جهانی را به خود جلب نموده بود، و مسکو با قراردادهای جدید تسلیحاتی 845 میلیون دلاری مقام خود را به عنوان مهمترین تأمین کننده سلاح آفریقای مادون صحرا مستحکم نمود. در نتیجه بذل حمایت از دولت های جدید مارکسیستی در آفریقا که در آنگولا در سال 1975 و بعدها در موزامبیک و اتیوپی آغاز گردید، آفریقای مادون صحرا نیمی از سلاح های فروخته شده توسط شوروی به جهان سوم و یک چهارم فروش سال 1977 را به خود اختصاص داد. در حالی که قبل از سال 1975 میزان آن کمتر از 5 درصد بود.(خیلی محرمانه).


قرارداد جدید 750 میلیون دلاری سال 1978 با اتیوپی میزان قراردادهای نظامی کلی مسکو با این هم پیمان جدید را به سطحی بیش از 2 میلیارد دلار بالا برد. تحویل سلاح های 1 میلیارد دلاری به اتیوپی تنها مشابه تحویل سلاح به سوریه پس از جنگ 1973 بوده است. این تسلیحات مدرن اتیوپی را در برابر تجزیه طلبان اریتره برای مدت طولانی مجهز خواهد کرد. ادامه تحویل سلاح به آنگولا (85 میلیون دلار) و موزامبیک (50 میلیون دلار) به منظور تقویت این دولت های مارکسیستی صورت گرفته است. دیگر کشورهای خط مقدم از قبیل تانزانیا و زامبیا سلاح هایی جهت تحویل به نیروهای شورشی و حفاظت از مرزهای خود به دست آورده اند. در همین حال، تعداد تکنیسین های کمونیسیتی در آفریقای سیاه در سال 1978 به خاطر ورود 15000 کوبایی دیگر به اتیوپی 60 درصد افزایش یافت. این پرسنل در مبارزات اریتره و اوگادن نحوه استفاده از تسلیحات مدرن و هدایت لجستیک و مخابرات نظامی را آموزش می دادند. 700 کوبائی دیگر در سال 1978 به موزامبیک فرستاده شدند و تعداد کل آنها در این کشور به 800 نفر رسید. (سرّی)


تسلیحات روسی که به وسیله لیبی به شورشیان فرولینات تحویل داده می شد، سقوط دولت مالوم در


ص: 564





چاد را به دنبال داشت و حمله شورشیان کاتانگا تحت حمایت کمونیستی به زئیر (شبا 2) سبب شد که آفریقا کوبا و شوروی را مسئول مداخله در این قاره بداند. (سرّی)


در همین حال بعضی از مشتریان قدیمی اقداماتی در جهت کاهش حضور شوروی انجام دادند. به طور مثال، گینه در اواخر سال 1978 اکثر مستشاران روسی و کوبایی را اخراج کرده و تهدید نمود که اجازه استفاده شوروی از بندر کوناکری را لغو خواهد کرد. این موضوع به دنبال لغو حقوق شوروی در استفاده از حوزه هوایی کوناکری جهت پروازهای شناسایی دور برد پدیدار شد. از دست رفتن تسهیلات گینه و سومالی در سال 1977 سبب شد که شوروی از دولت اتیوپی بخواهد که در ازای کمک های نظامی بیشتر استفاده از تأسیسات بندری جنوب آساب (Assab) را منحصرا به شوروی بدهد. (S NF).


برنامه اقتصادی مسکو در آفریقای مادون صحرا در سال 1978 علیرغم درخواست های مداوم افزایش کمک های چندان چشمگیر نبوده است. کمک های جدید تنها معادل 10 میلیون دلار (به هفت کشور) بوده است. شوروی با استفاده از اعتبارهای باقیمانده از قرارداد 1959 کمک جدیدی به اتیوپی ننموده و پروژه جدیدی را نیز مورد گفتگو قرار نداد. گزارش هایی درباره کمک جدید 3-2 میلیارد دلاری داده شده به اتیوپی براساس توافق اقتصادی و فنی سپتامبر رسیده که مورد تأیید ما نیست.(S NF).


از طرف دیگر، کشورهای اروپای شرقی با قراردادهای 515 میلیون دلاری جدید، به کمک های کلی خود به این کشورها 50 درصد افزودند. اتیوپی در رابطه با برنامه های عمرانی زیربنایی از کشورهای اروپای شرقی 300 میلیون دلار کمک دریافت نمود. علاوه براین کشورهای اروپای شرقی 75 میلیون دلار به آنگولا، 45 میلیون دلار به غنا و مقادیر کمتری به چند کشور دیگر آفریقایی کمک کرده اند.(S NF).


چین که در اوائل سال های 1970 یکی از محبوب ترین کمک دهندگان کشورهای آفریقایی شده بود، به خاطر تمرکز پکن بر طرح های عمرانی خود، در سال 1978 تنها 50 میلیون دلار کمک اقتصادی جدید به این کشورها داد. پکن در برنامه های در حال انجام خود سرعتی به وجود آورد و 85 درصد 22000 تکنیسین خود در کشورهای در حال توسعه در آفریقای مادون صحرا را در مورد پروژه های عمرانی کشاورزی، شاهراه ها، و پروژه های راه آهن به کار گرفت. (طبقه بندی نشده)


در مباحث ذیل، ابتدا کشورهای آفریقایی دریافت کننده مهمترین کمک های کمونیستی به ترتیب الفبا مطرح شده و سپس کشورهای دارای اهمیت کمتر نیز به ترتیب حروف الفبا مطرح گردیده اند. (طبقه بندی نشده).


آنگولا


علیرغم تلاش های عمده کمونیستی در ارائه تجهیزات و نیروی انسانی به بنیه دفاعی نهضت آزادی بخش خلق آنگولا، چریک های ضد دولتی در سال 1978 تلفات سنگینی به نیروهای دولتی وارد کردند، آنگولایی ها از عدم توانایی کمونیست ها در کنترل شورش و اعاده نظم اقتصادی اظهار نارضایتی نموده اند. با وجود اینکه لوآندا (پایتخت آنگولا - م) درصدد فرصت برای برقراری روابط اقتصادی و فنی مجدد با غرب بود. ملل اروپای شرقی سعی می کردند روابط اقتصادی صمیمانه تری را برقرار سازند. (طبقه بندی نشده).


ص: 565




قراردادهای جدید تسلیحاتی کمونیستی در سال 1978 کاهش یافت، چون آنگولا به زمان بیشتری جهت جذب تجهیزات دریافتی کمونیستی به ارزش 480 میلیون دلار داشته است. دو سوم کمک های 75 میلیون دلاری سال 1978 از طرف کشورهای اروپای شرقی در رابطه با تجهیزات غیر مرگبار از قبیل کامیون از آلمان شرقی و لهستان، یونیفورم از رومانی و تجهیزات مخابراتی از مجارستان ارائه شده بود.


ارسال هواپیماهای باری 40- YAK و 26- AN به ارزش 26 میلیون دلار تنها تجهیزات نظامی فروخته شده به آنگولا توسط مسکو به حساب می آید. ارسال تسلیحات 115 میلیون دلاری در سال 1978 هواپیماهای باری و رزمی، تجهیزات نیروی دریایی روسی، و هلیکوپترها و کامیون های اروپای شرقی را در بر می گرفت. (سرّی).


تعداد مستشاران نظامی شوروی در آنگولا دو برابر تعداد آنها در زمان جنگ و معادل 1000 نفر در سال 1978 بود. افسران شوروی هنوز هم موقعیت های مهمی را در فرماندهی نظامی و ساخت کنترل آنگولا در اشغال دارند. تعداد مستشاران آلمان شرقی که در حال حاضر بیش از 300 نفر است عملیات امنیتی و اطلاعاتی آنگولا را بهبود بخشیده اند. حضور نظامی کوبا نیز در این کشور با 20000 کوبایی حفظ شده است. (سرّی).


کشورهای کمونیست اروپای شرقی و کوبا حضور اقتصادی خود در آنگولا را در سال 1978 از طریق برنامه های خدمات فنی افزایش دادند، در حالی که افزایش این فعالیت ها در طول سال منجر به عقد قرارداد نسبتا بزرگ نگردید. رومانی تنها توانست یک قرارداد خاص (75 میلیون دلار جهت پروژه های عمرانی) منعقد سازد و دیگر قراردادها در مراحل مذاکراتی باقیمانده است. حدود 10000 تکنیسین کمونیستی درپاسخ به نیاز شدید دولت آنگولا برای اشغال 100000 موقعیت شغلی بدون سرپرست در نتیجه استقلال این کشور از سلطه پرتغال، به کار مشغول شده اند. (خیلی محرمانه).


با وخیم تر شدن اوضاع اقتصادی میزان شکایات علیه کمونیست ها در سال 1978 فزونی گرفت. گر چه آنگولایی ها پرسنل شوروی و کوبا را به مدیریت نادرست در تجارت خارجی و سرقت کالاها (ماننده قهوه) متهم می کنند، ما شواهدی در دست نداریم که این مسئله در همه سطوح اتفاق افتاده باشد. علاوه بر این نمی دانیم که کمونیست ها شرایط سختی را برای ارائه خدمات فنی تعیین کرده باشند. پرسنل شوروی و اروپای شرقی ماهانه 1200 دلار و کوبایی ها 800 دلار دریافت می کنند که حداقل نیمی از آن به صورت ارز معتبر پرداخت می گردد. براساس قراردادهای منعقده در دسامبر 1978 حضور کوبا در این کشور گسترش بیشتری خواهد یافت.(S NF).


کشورهای اروپای شرقی با ارائه اعتبارات تجاری جهت خرید تجهیزات روابط بازرگانی خود با آنگولا را گسترش دادند. آلمان شرقی در رابطه با کارخانه ها و ماشین آلات کامل یک اعتبار پنج تا هفت ساله صادر کرد و بلغارستان، چکسلواکی و لهستان نیز در ازای فروش وسائط نقلیه شرایط مشابهی را قائل شده اند.(S NF).


قراردادهای دیگر عبارتند از: (الف) پروتکل بلغارستان جهت کمک به کشاورزی و مدرنیزه سازی شهری، (ب) تعهد کوبا برای آموزش دادن 2500 تکنیسین آنگولائی در کوبا، (ج) تحویل شش کشتی ماهیگیری روسی به صورت هدیه؛ و (د) تعهد شوروی مبنی بر احداث یک مزرعه غله 400 هکتاری به صورت هدیه (طبقه بندی نشده).


ص: 566




برنامه اقتصادی بی اهمیت شوروی در آنگولا مشابه تلاش های توأم با بی تفاوتی شوروی در دیگر کشورهای آفریقایی است که در آن نشانه ای از علاقه به عمران صنایع حیاتی بخش عمومی وجود ندارد.


تنها در رابطه با صنعت ماهیگیری آنگولا، که به کشتی های روسی اجازه صید در آبهای آنگولا را می دهد، و ارائه تجهیزات مدارس آموزشی، کمک هایی داده شده است. (طبقه بندی نشده)


اتیوپی


یک سال و اندی بعد تغییر جهت حمایت شوروی از سومالی به اتیوپی، هنوز هم مهمترین عامل موجود در روابط شوروی و اتیوپی برنامه کمک نظامی مسکو و افزایش وابستگی اتیوپی به کشورهای کمونیستی از نظر حمایت فنی است. برخلاف شایعات مربوط به انعقاد قراردادهای عظیم اقتصادی، آدیس آبابا کمک اقتصادی جدیدی از شوروی دریافت نکرده، گرچه اروپای شرقی 300 میلیون دلار کمک جدید به این کشور پیشنهاد نموده است. برنامه اقتصادی مسکو هنوز هم از اعتبار 100 میلیون دلاری صادره در سال 1959 ناشی می گردد.(S NF NC).


تأمین تسلیحاتی سه ساله مسکو برای اتیوپی سه برابر میزان سلاح هایی است که شوروی در طول 13 سال در اختیار سومالی کشور همجوار اتیوپی قرارداده بود. تا پایان سال 1978، اتیوپی 2 میلیارد دلار کمک نظامی از شوروی و 66 میلیون دلار از اروپای شرقی دریافت کرده بود. در ازای این کمک، اتیوپی یک قرارداد دو جانبه دوستی بیست ساله با مسکو در ماه نوامبر امضاء کرد و به شوروی حق انحصاری استفاده از بنادری را که قرار است در شمال آساب بسازد اعطا نمود.(S NF NC).


تقریبا تمام کمک های نظامی شوروی قبل و در طول حملات موفقیت آمیز اتیوپی در بیرون راندن نیروهای سومالی از اوگادن و در اوائل سال مزبور ارائه گردید. با وجود اینکه ما در برآوردهایمان قراردادهای جدید تسلیحاتی شوروی از آوریل 1978 را وارد ننموده ایم، ولی فکر می کنیم که در نیمه دوم سال قراردادهای جدیدی امضاء شده است، تا اتیوپی بتواند از تجهیزات غربی چشم پوشیده و به تسلیحات و تاکتیک های روسی دست یابد. قراردادهای قبلی رژیم منگیستو را از سقوط حتمی نجات داد، لیکن میزان حمایت فنی و لجستیکی آنقدر کافی نبود که بتواند یک نیروی مبارز تجهیز شده توسط شوروی را برای مدتی دراز روی پای خود نگهدارد. حتی در غیاب قراردادهای موجود بین شوروی و اتیوپی پس از آوریل سال 1979 نیز سیاست شوروی در قبال اتیوپی تغییر نکرد. الگوی تداوم تأمین سلاح بدون شک مشابه کارهایی است که در رابطه با بعضی از مشتریان خاورمیانه ای مسکو انجام شده، یعنی تجهیزات بیشتری روانه شده، آموزش فنی بیشتری ارائه شده و تسلیحات مدرن تری به زرادخانه اتیوپی اضافه شده و خواهد شد.(S NF).


ارسال سلاح چه از طریق دریا و چه از راه هوا که در چهار ماهه اول سال 1978 به اتیوپی انجام گرفت، کل یک میلیارد دلار سلاح ارسالی در این سال را در بر می گیرد. اتیوپی اولین کشور آفریقایی مادون صحرا بود که در سال گذشته جنگنده میگ 23 را دریافت می کرد و علاوه بر این سلاح ها و تجهیزات زیر را نیز دریافت نمود که عبارتند از: (الف) پایگاه های موشکی هدایت شونده دفاع هوایی سام - 2 و سام- 3 که به سرعت در اطراف آساب و آدیس آبابا مستقر گردید، (ب) 20 فروند هلیکوپتر می - 24؛ (ج) یک دوجین هواپیمای باری 12- AN (به صورت وام) و (د) هزاران وسیله حمل و نقل روسی جهت حمایت


ص: 567




عظیم لجستیکی در یک جنگ دو جبهه ای. تحویل تسلیحات سنگین زمینی متناسب تیپ های مکانیزه کوبایی نیز به صورت همه جانبه انجام گرفت. این تجهیزات عبارت بودند از 250 دستگاه تانک متوسط، بیش از 500 دستگاه نفربر زرهی، 360 دستگاه توپ کالیبر بزرگ و چند دوجین دیگر از سلاح های ضد هوایی کنترل شونده توسط راداری به نام 23/4-(ZSU S).(NF).


تحویل جت های جنگنده، تجهیزات نیروی دریایی و تسلیحات سنگین مکانیزه زمینی دیگری نیز براساس یک قرارداد 800 میلیون دلاری به این کشور صورت خواهد گرفت. بیشتر سلاح های روسی ارائه شده به اتیوپی 50 درصد کمتر از قیمت معمول به این کشور داده می شود، ولی بررسی مقدماتی حاکی از آن است که قیمت بعضی از اقلام خیلی بیشتر از قیمت فروش آنها به دیگر مشتریان شوروی در کشورهای در حال توسعه در سال های اخیر است. گرچه در ازای بعضی از تجهیزات باید پول نقد پرداخت شود. ولی بخش اعظم پرداخت ها به صورت ارز معتبر و در اقساط 10 ساله پرداخت خواهد شد (که لیبی نیز پرداخت مقادیری از آن را تقبل کرده است).(S NF).


علاوه بر ارسال سلاح، شوروی ها قراردادهایی برای توسعه و مدرنیزه کردن تسهیلات نظامی اتیوپی و تسریع آموزش نیروهای مسلح این کشور منعقد ساخته اند. در اوائل سال 1978، حدود 16500 پرسنل کوبایی و 1600 پرسنل روسی به آموزش اتیوپیایی ها در کاربرد سلاح های مدرن و هدایت لجستیکی و مخابراتی نظامی در اوگادن و اریتره مشغول بودند، علاوه بر این، 900 نفر افسر و افراد مشمول به شوروی روانه شدند تا دوره های تعلیم عملیات و تعمیر و نگهداری هواپیماها، سیستم های دفاع هوایی، ناوهای دریایی، و تجهیزات پشتیبانی مربوطه را فرا گیرند. افسران اتیوپیائی در مدارس فرماندهی شوروی نیز در حال طی دوره های آموزشی هستند.(S NF).


در همین حال، تکنیسین های روسی تعدادی از فرودگاه های قدیمی را به پایگاه های دارای سیستم دفاعی خوب جت های جنگنده تبدیل نموده و تعدادی از آنها نیز در گسترش و توسعه تسهیلات بندری آساب و ساختمان پایگاه های آموزشی نظامی در خولت (Kholette) نظارت می کردند. ساختمان یک مرکز دریایی در آساب جهت استفاده انحصاری شوروی در آینده نزدیک آغاز خواهد شد. گرچه این مرکز در رابطه با عملیات ناوگان شوروی ضرورت چندانی ندارد، ولی حضور و حیثیت شوروی را در مناطق استراتژیک تنگه دریای سرخ افزایش خواهد داد و میزان کارایی عملیات دریایی شوروی را نیز بالا خواهد برد. کشتی های یدک کش شوروی یک اسکله شناور را (که ابتدا در آب های سومالی و پس از آن در آب های یمن جنوبی مستقر شده بود) به آب های اتیوپی وارد نمودند.(S NF).


شایعات مبتنی بر اینکه قرارداد کمک فنی و اقتصادی منعقده در سپتامبر 1978 حدود 3-2 میلیارد دلار اعتبار را در برمی گرفته، خالی از اعتبار است. این توافق نیز از نظر محتوای اصلی مشابه قراردادهای دیگری است که در چند سال گذشته توسط مسکو منعقد گردیده است. قرارداد اقتصادی سپتامبر تنها خواستار تشکیل یک کمیسیون مشترک جهت نظارت بر فعالیت های اقتصادی موجود شوروی و بررسی امکانات گسترش در مناطق جدید شده است. میزان کمک هر پروژه مطالعه شده جداگانه خواهد بود. 80 میلیون دلار باقیمانده از اعتبار 100 میلیونی سال 1959 نیز قبل از آنکه شوروی قراردادهای جدید سنگین تری را منعقد سازد استفاده خواهد شد. در همین حال مسکو درباره پروژه های کمکی جدید پیشنهاداتی ننموده و از پاسخ به درخواست اتیوپی جهت تأسیس یک کارخانه ذوب آهن و پروژه های


ص: 568




صنایع سنگین دیگر نیز اجتناب ورزیده است.


در مقابل آن شوروی به اتیوپی توصیه کرده است که فعالیت های خود را در امور کشاورزی متمرکز نماید.


کمک های شوروی هم اکنون براساس پروتکل ماه مه 1977 به اتیوپی اجازه استفاده از اعتبار سال 1959 را می دهد که 15 میلیون دلار جهت ورود کالا، مقدار دیگری از آن جهت گسترش پالایشگاه روسی در آساب تا 75 درصد و نصب خط لوله و مخازن نفتی در مناطق مجاور به کار خواهد رفت. تعهدات جدید به منظور پروژه های آبیاری و کشاورزی که در دره آواش مورد بررسی است، حداقل به 300 میلیون دلار اعتبار نیاز خواهد داشت.(S NF NC).


کشورهای اروپای شرقی به تقاضای اتیوپی برای دریافت کمک پاسخ دادند: (الف) آلمان شرقی 200 میلیون دلار به منظور توسعه بندر آساب، احداث یک خط لوله نفتی و احتمالاً یک راه آهن در اختیار این کشور قرار داد: (ب) چکسلواکی 45 میلیون دلار کمک به این کشور داد؛ و (ج) بلغارستان، مجارستان و رومانی نیز در مجموع 55 میلیون دلار در اختیار اتیوپی قرار داده اند.(S NF NC) چین که قبلاً یکی از فعالترین کمک دهندگان اتیوپی به شمار می رفت. به خاطر حملات اتیوپی که به تحریک شوروی، علیه سیاست های چین در جهان سوم صورت می گرفت فعالیت های خود در این کشور را رها نمود.(S NF NC).


افزایش توجه کمونیست ها به اتیوپی در سال 1978 سبب دو برابر شدن پرسنل اقتصادی اروپای کمونیستی در این کشور شد. از 1400 تکنیسین، 400 نفر آنها را معلمین و پرسنل اداری روسی، 300 نفر را پرسنل آلمان شرقی و 500 کوبایی در بخش خدمات پزشکی تشکیل می دادند. (طبقه بندی نشده).


علاوه بر این اتیوپی در سال 1978 حدود 700 دانشجوی سال اول خود را به مراکز آموزشی آکادمیک شوروی فرستاد که جمع دانشجویان اتیوپی در دانشگاه های شوروی را به 1500 تن رساند.


کوبا نیز با ارائه 1260 بورس تحصیلی جدید به دانش آموزان مدارس ابتدایی و متوسطه اتیوپی جهت تحصیل در جزایر پانیز (PINES) برنامه شوروی را تکمیل نمود.(طبقه بندی نشده).


گینه


روزهای پرجنجال روابط شوروی و گینه احتمالاً سپری شده است. چون رئیس جمهور توره سعی دارد به نهضت غیر متعهدها بپیوندد و کمک بیشتری از غرب دریافت دارد. این وضع سیاسی جدید در سال 1978 بر برنامه های اقتصادی و نظامی تأثیر بسیار گذاشت:


* امتیاز سوخت گیری هواپیماهای 95 - TUشوروی و حق پرواز این کشور لغو گردید.


* دسترسی شوروی به اسکله کوناکری محدود گشت.


* پیشنهاد شوروی به منظور احداث یک اسکله شناور رد شد.


* تعدادی از پرسنل نظامی و اقتصادی شوروی اخراج گردیدند. (S NF).


ظاهرا شوروی از اخراج 60 تن از مستشاران نظامی خود از این کشور در ماه نوامبر شگفت زده شده بود. 100 تن از پرسنل کوبایی که شبه نظامیان گینه را آموزش داده و میگ های آنها را تعمیر کرده بودند نیز اخراج گشتند. در اوائل سال، کوناکری یک قرارداد 10 میلیون دلاری نظامی با شوروی امضاء کرده بود که


ص: 569




مهمترین بخش آن دربرگیرنده قرارداد ماه ژوئن جهت تحویل یک ناو اسکورت و دو قایق گشتی دست دوم از نوع شرشن بود (که گینه قبل از آن این نوع قایق ها را دریافت ننموده بود). با وجود اینکه مسکو چند فروند جت میگ - 17 به این کشور ارسال داشته و توافق کرده است که یک اردوگاه نظامی 6 میلیون دلاری برای گردان های تانک این کشور بسازد، ولی روابط آتی گینه و شوروی مشکوک به نظر می رسد و در حال حاضر کوناکری به فروشندگان تسلیحاتی دیگر روی آورده است.(S NF NC).


با اظهار نارضایتی کوناکری از 15 سال کمک غیر مؤثر شوروی و عدم توانایی مسکو در ارائه کمک های جدید در ازا برنامه های رو به اتمام برنامه های اقتصادی نیز رو به وخامت نهاده بود. تعدادی تکنیسین 10 درصد کاهش و به 450 نفر رسید که نشان دهنده امتناع گینه از تجدید قراردادهای 55 معلم در دانشگاه ها، دبیرستان ها و مدارس فنی گینه در سال تحصیلی 79-1978 بود و علت آن نیز عدم تسلط این معلمین به زبان فرانسه و فنون تدریس قدیمی شمرده شده است. چند تن از آنان نیز متهم به فعالیت های سیاسی و عملیات بازار سیاه شده بودند.(S NF NC) روابط اروپای شرقی که هیچ گاه مستحکم نبوده است، پس از اتخاذ سیاست ارز معتبر توسط گینه به عنوان تنها رسید بازپرداخت، متشنج تر گشت. تنها رومانی پیشنهاد کرد که حاضر است در سال 1978 در رابطه با یک پالایشگاه نفت در کوناکری و استخراج بوکسیت کمک عمرانی بدهد که منابع مالی آن نیز از طریق چند کشور ناشناس اوپک پرداخت خواهد شد. چین که تاریخی طولانی در ارائه کمک به گینه دارد.


ارائه کمک جدیدی را اعلام نکرده است. در حالی که از 83 میلیون دلار کمک داده شده به این کشور در گذشته مابه التفاوت چندانی (حدود 3 میلیون دلار) باقی نمانده است.(S NF NC)


 

مالی


کمک نظامی مهمترین عامل در روابط بین مالی و شوروی بوده است. گرچه با ماکو (پایتخت مالی - م) تمایل به کاهش وابستگی به تسلیحات شوروی نشان داده است. اعلام وزیر دفاع مالی در اکتبر سال 1978 که یکی از مهمترین حامیان تسلیحات نظامی شوروی به حساب می آمد، بر روابط بین دو کشور تأثیر منفی به جای خواهد گذاشت. (سرّی).


مالی هنوز هم فرودگاه های خود را (که اکثرا توسط شوروی ساخته شده است) در اختیار شوروی می گذارد، تا این کشور بتواند به عملیات خود در جنوب آفریقا ادامه دهد و در عوض تجهیزات نظامی دریافت می کند. در رژه سنتی روز استقلال در ماه سپتامبر، مالی 38 دستگاه موشک جدید سام، هواپیماهای میگ، تانک، و نفربرهای زرهی تحویلی به این کشور براساس قرارداد سال 1977 را به نمایش گذاشت. (سرّی).


با وجود اینکه تجهیزات مدرن مالی همسایگان آن را ترسانیده است، ولی ارسال 800 میلیون دلار تسلیحات نظامی در سال های 78-1974 توسط شوروی میزان کارایی رزمی مالی را بالا نبرده است.


بخش اعظم این تجهیزات در نقاط دور از مرز انبار شده و برای شناسایی و دفاع مناسب نمی باشند. فقدان منبع مالی مورد نیاز جهت خرید قطعات یدکی بسیاری از هواپیماها را فاقد آمادگی پرواز کرده و هواپیماهای دیگر را نیز غیر قابل تحریک خواهد کرد.(سرّی).


مالی ها نسبت به کافی نبودن کمک اقتصادی شوروی اظهار نارضایتی کرده اند. تلاش مسکو نیز به


ص: 570




گسترش معدن طلای کالانا و ارسال پزشک و معلم به این کشور معطوف شده که بسیاری از آنها در مقایسه با پرسنل چینی و فرانسوی فاقد کارایی لازم به حساب می آیند. (طبقه بندی نشده).


چین که تمام تعهدات 100 میلیون دلاری خود را در رابطه با کشاورزی و پروژه های صنعتی برق مالی انجام داده، طرح های جدیدی را جهت اجرای برنامه های خود در دهه آتی پی ریزی می کند. (طبقه بندی نشده).


 

موزامبیک


وابستگی موزامبیک به کشورهای کمونیستی که از زمان ارائه حمایت نظامی قبل از دستیابی به استقلال از سلطه پرتقالی ها آغاز شده بود. با اتکای روزافزون این کشور به تسلیحات کمونیستی در برپاداشتن تأسیسات نظامی خود افزایش بیشتری یافته است. کمک اقتصادی کشورهای کمونیستی که در بخش خدمات فنی متمرکز بوده چندان رضایت بخش نبوده است. (طبقه بندی نشده).


ارسال سلاح از شوروی و کشورهای اروپای شرقی به موزامبیک در سال 1978 معادل 84 میلیون دلار بود، لیکن قراردادهای جدید تنها 11 میلیون دلار ارزش دارد. شوروی اولین موشک اندازهای زمین به هوای سام - 3 و تجهیزات مربوط به دفاع مرزی را در اختیار این کشور قرار داد. زرادخانه کمونیستی 100 میلیون دلاری موزامبیک که از سال 1975 تشکیل گردید، موزامبیک را قادر به برقراری امنیت در مرزهای خود نساخته است. نیروهای رودزیایی هرگاه بخواهند به حمله علیه اردوگاه های چریکی در موزامبیک دست می زنند. اگر سیستم های موشکی سام-3 وارد عمل شود جای توپ های ضد هوایی و موشک های دستی سام - 7 را خواهد گرفت و در حفاظت فرودگاه های موزامبیک در برابر حملات رودزیا بهبودی پدید خواهد آورد. به علت عدم آشنایی موزامبیکی ها، تکنیسین های روسی تا مدت ها موشک های سام- 3 را به کار خواهند برد. تعداد تکنیسین های روسی در موزامبیک در سال 1978 معادل 230 نفر بود.


ماپوتو (پایتخت موزامبیک - م) از شوروی و اروپای شرقی هلیکوپتر، تانک، توپخانه، و انواع سلاح های سبک دریافت کرده است. (S NF NC).


کوبایی ها در برنامه های آموزش و تعمیر و نگهداری شوروی در موزامبیک نقش بسیار مؤثری داشته اند. با ورود 400 نظامی کوبایی از آنگولا و اتیوپی به موزامبیک حضور کوبا در این کشور در ماه اکتبر به شدت افزایش گسیل شده اند، به سلاح های ضدهوایی مجهز هستند. حدود 400 کوبایی دیگر در موزامبیک نقش مستشار و تکنیسین را ایفا می کردند. (سرّی).


کشورهای کمونیستی از سال 1975 بیش از 160 میلیون دلار اعتبار اقتصادی به این کشور داده اند، لیکن هنوز هم این برنامه بر کمک فنی به جای تحویل تجهیزات و مواد متمرکز است، تقریبا 1300 تکنیسین اقتصادی کمونیستی، که اکثر آنها ارز معتبر دریافت می دارند، در سال 1978 به موزامبیک وارد گردیدند. میانگین بازپرداخت حدود 10 میلیون دلار در سال بوده است. چین با حدود 60 میلیون دلار اعتبار، یکی از مهمترین کمک دهندگان موزامبیک بوده است، لیکن براساس قرارداد اعتباری سال 1975 پروژه ای پیشنهاد نشده است. (خیلی محرمانه).


بعضی از فعالیت های کمونیستی سبب نقصان در کشاورزی درخشان این کشور شده است. بلغارستان و شوروی با هم در سال جاری به کار بر روی پروژه عمرانی حوضچه لیمپوپو پرداخته اند. بلغارستان در نظر


ص: 571




دارد احداث سدهای ماسینگر و ماپایی را به پایان رسانیده و یک نیروگاه 40 مگاواتی بر روی سد ماسینگر و در حوضچه لیمپوپو بسازد. براساس قرارداد سال 1977 بلغارستان شاهراه بین ماپوتو - کابودلگادو را احداث خواهد کرد. مسکو نیز به تحقیقات زمین شناسی و تجهیزات مدارس فنی ادامه داد.


آلمان شرقی نیز مطالعات خود را بر روی پروژه هایی از قبیل عمران کشاورزی، اکتشاف معادن، ماهیگیری، ایجاد خطوط نیروی فشار قوی، احداث یک کارخانه نساجی، و کارخانه مونتاژ کامیون که قرار است بر اساس قرارداد سال 1977 در پیش گرفته شود، آغاز کرده است. مجارستان نیز احتمالا براساس همین قرارداد سال 1977 حدود 50 دستگاه اتوبوس به ماپوتو تحویل داده است. (طبقه بندی نشده).


 

نیجریه


روابط نیجریه با دولت های اروپای شرقی به دنبال قرارداد منعقده جدید همکاری در سال 1978 گرمتر شد، در حالی که پس از واقعه شبا - 2 روابط این کشور با شوروی و کوبا سردتر شده است.(طبقه بندی نشده).


روابط نظامی شوروی با نیجریه که ناشی از حمایت مسکو در طول شورش بیافرائی ها در سال 1967 بوده است، در سال های اخیر به خاطر نگرانی لاگوس (پایتخت نیجریه - م) در مورد سیاست های شوروی در آفریقا رو به سردی نهاده است. از زمان فروش 75 میلیون دلاری هواپیماهای شوروی که بزرگترین خرید نیجریه به حساب می آمد، شوروی تنها توانسته است موشک های سام - 7 و قطعات یدکی مورد نیاز نیروهای مسلح نیجریه را به این کشور بفروشد. با وجود اینکه پایگاه های نظامی نیجریه غرب زده است، ولی این کشور همچنان به تسلیحات نظامی کمونیستی علاقه نشان می دهد. گفتگوهای این کشور با لهستان و یوگسلاوی سبب شد که این کشورها پیشنهاد ارسال تانک بنمایند که قبلا از آمریکا دریافت می گردید. (S NF).


علیرغم کاهش حضور نظامی شوروی، حضور غیر نظامی آن به 1100 نفر رسید که اکثر آنها را تکنیسین های مشغول به کار در پروژه 137 میلیون دلاری خط لوله نفتی تشکیل می دهند. قرار بود این خط لوله 800 کیلومتری تا پایان سال 1978 احداث گردد، لیکن بنا به گزارش ها شوروی حدود 8 تا 10 ماه تأخیر داشته و توانسته است که تنها بخش اول این خط لوله را در سال 1978 تحویل دهد. (S) (NF).


طرح ها و برنامه های مربوط به احداث کارخانه ذوب آهن آجائوکوتا، که مهمترین پروژه شوروی در نیجریه است، در ماه نوامبر به پایان رسید. دو طرف مزبور در مورد هزینه احداث به توافق نرسیده اند، چون شوروی 900 میلیون دلار را در نظر دارد، ولی نیجریه گفته است که حاضر نیست بیش از 600 میلیون دلار بپردازد. (سرّی).


کشورهای اروپای شرق برخلاف شوروی با امضاء چند قرارداد حیثیت خود را در نیجریه افزایش داده اند:


*بلغارستان یک قرارداد همکاری اقتصادی را امضاء کرد که براساس آن یک کمیسیون مشترک جهت مطالعه و بررسی پروژه های کشاورزی، تهیه مواد غذایی و مسکن تشکیل گردید.


*براساس یک قرارداد منعقده در ماه سپتامبر چکسلواکی توافق کرد که معلم و دیگر متخصصین را در


ص: 572




اختیار این کشور قرار دهد.


*مجارستان طول عمر اعتبار 26 میلیون دلاری سال 1974 خود را در رابطه با تجهیزات بیمارستانی که در مورد 25 درصد آن قراردادهایی امضاء شده، افزایش داد.


*لهستان 300 متخصص به نیجریه خواهد فرستاد و سالانه 300 دانشجوی نیجریه ای را در دانشگاه ها و آموزشگاه های فنی خود براساس یک قرارداد دو ساله منعقده در ماه مارس، خواهد پذیرفت.


*لهستان و رومانی قراردادهایی برای معامله پایاپای کالاها و خدمات خود در ازای نفت نیجریه امضاء کردند که نیجریه دیگر تمایل چندانی به اجراء آن نشان نداده است. (طبقه بندی نشده).


ورشو در مورد همکاری در رابطه با کشتی سازی، عمران بنادر، معادن و کشاورزی با نیجریه یعنی بزرگترین مشتری خود در آفریقای مادون صحرا مذاکره نمود و یک کمیسیون مشترک جهت بررسی امکانات پروژه ها تشکیل گردید. رومانی بر برنامه ایجاد یک خط کشتیرانی و ماهیگیری مشترک متمرکز شده و مشارکت در چند پروژه از قبیل (الف) یک پالایشگاه نفت، (ب) کارخانه های پتروشیمی، (ج) پروژه های کشاورزی، (د) کارخانه سیمان سازی، و (ه) برق رسانی به روستاها را پیشنهاد نمود. مهمترین کار رومانی تا به حال احداث یک کارخانه چوب 35 میلیون دلاری بود، ولی لهستان در رابطه با معادن زغال سنگ مشغول به کار بوده است. (خیلی محرمانه).


سومالی


یک سال پس از لغو پیمان دوستی شوروی و سومالی، تلاش رئیس جمهور زیاد (زیاد باره - م) جهت دستیابی به منابع تسلیحاتی دیگر به جایی نرسید. تعدادی از عرضه کنندگان غربی اظهار داشتند که به محض عادی شدن اوضاع اوگادن، تجهیزات لازم را به سومالی خواهند فروخت. در همین حال، کمک های کوچکی از طرف (الف) عربستان سعودی، که معادل 15 میلیون دلار سلاح سبک و مهمات از فروشندگان تجاری مجارستان و لهستان در سال گذشته برای سومالی خریداری نمود؛ و (ب)مصر، قطعات یدکی مورد نیاز را از انبارهای روسی خود برای دفاع هوایی و تجهیز نیروی زمینی سومالی ارسال داشت. صورت گرفت. سعودی ها و دیگر شیخ نشین های خاورمیانه هزینه مورد نیاز برای این اقلام خریداری شده را ارائه کرده و بنادر و فرودگاه های خود را به صورت کانال انتقال سلاح به سومالی در اختیار این کشور قراردادند، با این وصف نیروی هوایی سومالی به علت کمبود قطعات یدکی قادر به پرواز نمی باشد. (خیلی محرمانه).


در آوریل 1978، رئیس جمهور زیاد به پکن سفر کرد تا شخصا درخواست دریافت کمک اضطراری اقتصادی و نظامی بنماید. چینی ها پیشنهاد کمک آموزشی و فنی دادند و تنها پس از سفر رئیس جمهور زیاد مقادیری تجهیزات نظامی به موگادیشو ارسال داشتند. تجهیزات ارسالی شامل چند نوع وسیله نقلیه نظامی ناشناس، توپخانه، توپ های ضد هوایی، سلاح های سبک مقادیر قابل توجهی مهمات و قطعات یدکی مورد نیاز نفربرهای زرهی روسی بود. احتمالاً هنگام سفر دو هیئت عالیرتبه چینی به سومالی در ماه های ژوئیه و نوامبر نیز قراردادهای دیگری جهت ارسال کمک های دیگر نظامی چین منعقد شده است. (سرّی).


چین به حضور 3000 نفری خود ادامه داده است، گرچه نمی تواند جای خالی 1000 تکنیسین روسی


ص: 573




و اروپای شرقی اخراجی را بگیرد، لیکن با ارائه یک کمک 18 میلیون دلاری توافق کرده است که پروژه های ناتمام شوروی را به پایان برساند. همچنین براساس یک قرارداد 109 میلیون دلاری سال 1971 توافق کرده است که یک شاهراه 20 میلیون دلاری بین بوراما و جیبوتی احداث نماید. این شاهراه به یکی از جاده هایی که توسط اعراب بین هارگی سا (Hargaisa) و بوراما ساخته شده متصل خواهد ش د.


کارگران جاده سازی نیز از پروژه جاده بلت اوئن - بورائو که در ماه اوت تکمیل گردیده بود به این نقطه منتقل گشته اند. رومانی که تنها کشور اروپای شرقی فعال در این کشور است، طی امضای یک پروتکل توافق کرده است که در رابطه با کشاورزی، جنگل داری، و ماهیگیری با سومالی همکاری نماید. 100 میلیون دلار کمک جدیدی که از طرف اعراب به سومالی داده شده برابر است با 60 درصد کمکی که شوروی از نظر اقتصادی در طول 15 سال به این کشور داده است.(S NF NC).


کار شوروی بر روی پروژه های 60 میلیون دلاری نه تنها متوقف گشت، بلکه سومالی 370 دانشجوی این کشور را از دانشگاه های شوروی فراخواند و ادعا کرد که شوروی هزینه زندگی آنها را قطع کرده است.(S NF).


 

تانزانیا


قراردادهای تسلیحاتی 275 میلیون دلاری مهمترین عامل در روابط شوروی و تانزانیا به حساب می آید. علیرغم سوءظن دارالسلام نسبت به انگیزه های شوروی، مسکو تنها منبع تأمین کننده سلاح های مورد نیاز تانزانیا در مقابله با اوگاندا و حمایت از موزامبیک در برابر حملات رودزیا بوده است. (خیلی محرمانه).


گرچه در سال 1978 قرارداد نظامی جدید امضاء نشده، ولی بر اساس توافق 1977 قراردادهایی در رابطه با (الف) دریافت 20 سیستم موشک ضد هوایی برد متوسط سام - 6، که مسکو تنها به این کشور در آفریقای مادون صحرا داده است؛ (ب) 18 دستگاه موشک انداز 21- BM (ج) موشک های زمین به هوای سام - 7: (د) توپخانه؛ و (ه) تجهیزات مخابراتی، منعقد گردیده است.(S NF NC).


تانزانیا مقداری سلاح سبک وقایق نفربر از چند کشور اروپای شرقی خریداری نمود و پکن نیز 4 میلیون دلار سلاح سبک و تجهیزات دیگر به این کشور داده است. چین علاوه بر این توافق کرده است که یک کارخانه مخصوص ساختن این سلاح ها را در تانزانیا احداث نماید.(S NF NC).


شوروی که هرگز در عمران تانزانیا فعالیت چندانی نداشت، براساس اعتبار سال 1977 قراردادهایی جهت احداث چند مزرعه دولتی در روویومو (Ruvumu) و مورگورو امضاء کرد و در زمینه احداث یک سد و یک نیروگاه نیز به کندی در حال انجام کار است. با سیر نزولی برنامه اقتصادی 15 ساله شوروی، چین هنوز هم با استفاده از شهرت خود در ایجاد راه آهن تان - زام به کار مشغول است. علیرغم سردی روابط ناشی از حمایت چین از رژیم غیر مردمی مویوتو در طول حمله شبا حدود یک هزار نفر از تکنیسین های چینی در زمینه پروژه های کشاورزی و معادن به کار مشغول بودند. در ماه سپتامبر پروتکلی در رابطه با توافق 75 میلیون دلاری سال 1974 چین امضاء شد تا یک معدن 300000 تنی زغال سنگ و نیروگاه مربوط به آن توسعه یافته و یک ساختمان محل تجمع حزبی نیز بنا گردد. با این وصف، چین از احداث یک خط آهن بین آروشا و موسوما امتناع ورزیده است. (S) (NF).


ص: 574




در بخش اقتصادی کشورهای اروپای شرقی فعال تر شده بودند و با ارائه 30 میلیون دلار اعتبار در سال 1978 کل تعهدات خود را به 50 میلیون دلار رسانیدند. اعتبار مشترک آلمان شرقی و لهستان در پروژه نساجی ام بیا (Mbeya) 20 میلیون دلار بود، ولی مجارستان فقط 10 میلیون دلار جهت خرید تجهیزات و ماشین آلات در اختیار این کشور قرار داده است. کوبا که حدود پنج سال است که به حضور خود در تانزانیا ادامه می دهد. با امضاء پروتکلی در سال 1974 توافق کرد که در زمینه ماهیگیری، کشاورزی و بهداشت عمومی تانزانیا را یاری دهد. در سال 1978 بیش از 200 کوبایی در پروژه های تانزانیا کار می کردند که معادل یک پنجم بیش از تعداد کارمندان شوروی و اروپای شرقی می باشد.(S NF NC).


 

زئیر


افزایش تضاد شبا (که به نظر زئیر به تحریک شوروی، آلمان شرقی و کوبائی ها رخ داده بود) در روابط بین کینشازا و قدرت های کمونیستی در سال 1978 تأثیر بخشید. (طبقه بندی نشده).


چین که سعی داشت از عدم اعتماد زئیر به مسکو و اروپای شرقی بهره برداری کند، تنها کشور کمونیستی حامی دولت رئیس جمهور موبوتو در برابر جدایی طلبان کاتانگا بود. در طول این حمله معادل 6 میلیون دلار سلاح سبک و دیگر کمک ها به زئیر داده شد که دو قایق توپدار شانگ های و 20 دستگاه تانک متوسط را دربر می گرفت. چین علاوه بر این توافق کرد که 18 توپخانه، مهمات، کامیون و قطعات یدکی مورد نیاز قایق های گشتی چینی به زئیر بدهد و پرسنل زئیر را در چین در مورد توپخانه، عملیات قایق های گشتی، و فنون ضد شورشی آموزش دهد.(S NF).


چین در بخش اقتصادی براساس یک اعتبار 100 میلیون دلاری کار مربوط به احداث یک کارخانه قند و تصفیه خانه آن را سرعت بخشید و در مورد ساختمان مجتمع های ورزشی نیز مذاکراتی انجام داده است، دیگر فعالیت های کمونیستی محدود به شرکت های تجاری مشترک بوده است. ولی رومانی در ماه اوت یک قرارداد اقتصادی امضاء کرد که بر اساس آن باید پاسخگوی تقاضای کمک زئیر در رابطه با پروژه های کشاورزی، ماهیگیری، جنگل داری، معادن و داروسازی، به ارزش 150 میلیون دلار در برنامه پنج ساله بعدی آن کشور باشد (85-1981).(S NF NC).


 

زامبیا


رئیس جمهور کوآندا هنوز هم در رابطه با تسلیحات شوروی در جنوب آفریقا مظنون است، ولی در غیاب حمایت غرب، او مجبور شده است پیشنهاد مسکو را برای بالا بردن بنیه دفاعی زامبیا در برابر حملات رودزیایی ها مورد بررسی قرار دهد. با وجود اینکه زامبیا کمک های چین را به کمک های شوروی ترجیح می دهد، پکن نمی تواند در کوتاه مدت انواع مختلف سلاح های مدرن را در اختیار این کشور قرار دهد. زامبیا براساس یک قرارداد منعقده در سال 1977 تنها توانست 12 فروند اف-6 (یا میگ 19) از چین تحویل بگیرد. بنا به گزارش های رسیده شوروی در اوائل نوامبر به عنوان قسمتی از قرارداد 200 میلیون دلاری جهت بازسازی نیروهای دفاعی زامبیا مشابه و طبق مدل نیروهای شوروی، ارائه جت های جنگنده میگ، موشک های ضدهوایی و تانک را به این کشور پیشنهاد کرده است. زامبیا حتی با وجود اعتبارات صادره نیز نخواهد توانست قیمت این تجهیزات را بازپرداخت نماید و رئیس جمهور کوآندا نیز تا


ص: 575




کنون از پذیرش تعداد زیادی از پرسنل شوروی امتناع ورزیده است تا این وضع پیش نیاید. ولی در نهایت زامبیا مجبور به پذیرش بعضی از تجهیزات روسی جهت بهبود وضع دفاعی زامبیا در برابر حملات مرزی رودزیا خواهد شد. (S NF NC) در همین حال، مسکو حدود 2 میلیون دلار سلاح شامل توپخانه و نفربرهای زرهی را براساس قراردادهای گذشته به زامبیا تحویل داد. در حال حاضر حدود 100 نفر کوبایی در زامبیا با شورشیان زیمابوه و با نامیبیایی همکاری می کنند. انتقال تعداد زیادی از کوبایی ها از آنگولا به زامیبیا برای آموزش دادن زاپو هنوز تأیید نشده و در شرایط کنونی رئیس جمهور کوآندا نیز این مسئله را تأیید نمی کند.(S NF).


بنا به درخواست مقامات راه آهن تان-زام در سال 1978 پرسنل چین به زامبیا بازگردانده شدند، چون پرسنل محلی نتوانسته بودند با موفقیت به کار خود ادامه دهند. این راه آهن (که بزرگترین پروژه چین در جهان سوم به حساب می آید) رسما در سال 1976 به تانزانیا و زامبیا سپرده شده بود، لیکن قرار بود که 1000 تکنیسین چینی به مدت دو سال در این راه آهن به کار مشغول باشند، اما با پایان یافتن دورهای آموزشی پرسنل، افراد چینی به کشور خود بازگشتند. در سال 1978 و براساس یک اعتبار 51 میلیون دلاری چین در رابطه با کشاورزی و معادن کمک هایی به زامبیا داد. (طبقه بندی نشده).


مسکو طبق اعتبار 6 میلیون دلاری خود، اکثر تجهیزات سفارش شده را به این کشور تحویل داد و کشورهای اروپای شرقی نیز در عمران زامبیا فعال تر شده اند. رومانی نیز براساس یک اعتبار 50 میلیون دلاری صادره در سال 1972 برنامه های خود را جهت احداث یک سردخانه، کارخانه مونتاژ تراکتور، کارخانه نساجی، کارخانه سرامیک، و یا کارخانه کفش سازی اعلام کرده است. چکسلواکی در رابطه با عمران صنعتی 12 میلیون دلار وام به زامبیا داده است. (طبقه بندی نشده).


دیگر کشورهای آفریقای مادون صحرا


بنین. رژیم تندرو رئیس جمهوری کرکو در بنین تلاش نمود که شهرت مارکسیست را استحکام بخشیده، در سال 1978 قدرت نظامی بنین را تقویت نموده، و از حق استفاده از بنادر و فرودگاه های خود که از اواسط سال های 1970 به مسکو داده شده بود، جهت گسترش یافتن فعالیت های شوروی در غرب آفریقا بهره برداری نماید. گرچه شوروی ممکن است با تقاضای بنین مبنی بر جایگزین ساختن ناوهای اژدرافکن به جای ناوهای نامرغوب روسی ساخت کره شمالی موافقت نماید، ولی قرارداد تسلیحاتی جدیدی منعقد نشده است. شوروی یک هواپیمای باری 26- ANو 2- ANبه ارزش 3 میلیون دلار به بنین ارسال داشته است.(S NF).


چین هنوز هم یکی از فعال ترین کمک دهندگان اقتصادی بنین به شمار می آید و حدود 225 چینی بر روی پروژه های کشاورزی و یک استادیوم مشغول به کار بوده اند، گرچه قراردادهای اقتصادی جدیدی در ماه ژوئن با آلمان شرقی و در ماه سپتامبر با بلغارستان، چکسلواکی، مجارستان و لهستان امضاء گردید، لیکن این قراردادها پروژه خاصی را به همراه نداشته است. شوروی توافق کرد که تجهیزات مربوط به یک مزرعه نمونه را براساس توافق 1974 به این کشور بدهد، رومانی نیز پیرامون کمک به کشاورزی، صنعت برق، معادن و نفت با این کشور مذاکره کرده است.(طبقه بندی نشده).


بوتسوانا. روابط کمکی دو ساله بوتسوانا با چین، که تا سال 1978 بر اعطای تجهیزات کوچک نظامی برای نیروهای دفاعی بوتسوانا استوار بود، با دریافت مقدار زیادی سلاح محکمتر شد، چون پکن براساس قرارداد 1976 معادل 16/6 میلیارد دلار اعتبار به این کشور اختصاص داد. در پایان سال،


ص: 576




بوتسوانا به پیشنهاد ارسال پزشکان چینی توجه نشان داد، لیکن انتظار نمی رود که به پیشنهاد ارسال معلمین شوروی به بوتسوانا علاقه ای نشان دهد. (طبقه بندی نشده).


بوروندی. علیرغم چند پیشنهاد جدید کمونیستی جهت گسترش معادن بوروندی، الگوی کمک کمونیستی به بوروندی در سال 1978 تغییری نکرده است. چین، مهمترین کمونیست کمک دهنده به بوروندی، کار تکنیسین های خود را بر روی پروژه مجتمع نساجی و نیروگاه آبی ادامه داده است، لیکن عملیات مربوط به احداث جاده بین بوجومبورا - روتو (Rutovo) به علت اختلافات مربوط به خدمات فنی معوق مانده است. (خیلی محرمانه)


رومانی در ماه نوامبر پروتکلی در زمینه پروژه های اضافی کشاورزی، صنعتی، گسترش معادن و نیروگاه ها امضاء کرد که مکمل عملیات مشترک موجود بود: (الف) یک عملیات معدنی، که عملیات آن در ماه سپتامبر آغاز شد، (ب) یک شرکت کشاورزی که در زمینی به مساحت 10000 هکتار در سال 1978 غلات و پنبه کشت نمود. (طبقه بندی نشده).


در همین حال، به علت اختلافات موجود در مورد نحوه پرداخت جهت پی جویی روی، سرب، تنگستن، مس، مولیبدن، و قلع، یک تیم روسی جای تیم رومانی را خواهد گرفت. در پایان سال، بوروندی یکی از پیشنهادات کوبا را مورد بررسی قرار داده است که احتمالاً براساس قرارداد همکاری اقتصادی سال 1976 و در رابطه با گسترش منابع نیکل که بنا به اظهارات سازمان ملل بسیار وسیع است، مطرح شده بود. (C NF).


کامرون. کامرون به استفاده از 100 میلیون دلار اعتبار ارائه شده توسط چین در رابطه با خطوط انتقال نیروی سد لاگدو برای پروژه برق رسانی روستایی ادامه داده است.(طبقه بندی نشده).


کیپ ورد. به خاطر تصمیم رئیس جمهور پریرا (Pereira) جهت ایجاد تأسیسات نظامی کیپ ورد با تجهیزات و آموزش های روسی جدا از ارتش گینه بیسائو. حضور مسکو در کیپ ورد در سال 1978 افزایش چشمگیری یافت. در سال 1978 کیپ ورد حدود 2 میلیون دلار تجهیزات نظامی از مسکو خریداری نمود و براساس توافق سال 1976 حدود نیمی از این مبلغ را به صورت (کامیون، سلاح های سبک، و مهمات) از مسکو دریافت نمود. مسئله با اهمیت دیگر این است که در ماه مارس شوروی اولین گروه مستشاران نظامی خود را برای آموزش و تعمیر و نگهداری هواپیماها به این جزیره ارسال نمود. در ماه سپتامبر تعداد مستشاران این کشور به 50 نفر رسید و حدود 250 نفر از پرسنل کیپ ورد جهت گذراندن دوره های آموزشی رهسپار شوروی شدند. حدود 15 پرسنل کوبایی و اروپای شرقی نیز در کیپ ورد مشغول به کار بوده اند. شوروی که امیدوار بود امتیاز استفاده از بنادر و ماهیگیری را در این جزیره به دست آورد. توافق کرد که نیازهای نفتی کیپ ورد را (که سالانه 2/5 میلیون دلار است)، به دنبال صدور یک اعتبار 16 ساله در رابطه با محصولات نفتی در ماه سپتامبر، برآورده سازد. با این وصف کیپ ورد به دلیل عدم توانایی در تعمیر و نگهداری، پیشنهاد مسکو را در رابطه با احداث یک نیروگاه برق 530 کیلوواتی در میندلو نپذیرفت. کیپ ورد اولین کمک پیشنهادی ارائه شده از طرف چین را در رابطه با احداث یک


ص: 577




ساختمان به عنوان محل اجتماع دولت که بسیار مورد نیاز این کشور بود و کار آن در مارس 1979 آغاز خواهد شد، پذیرفته است. پکن در نظر دارد احتمالاً براساس یک قرارداد منعقده در سال 1977، 500000 دلار وام کشاورزی به این کشور بدهد.(S NF).


امپراطوری آفریقای مرکزی. روابط بین مسکو و امپراطوری آفریقای مرکزی به دنبال حمله شبا و سوءظن رئیس جمهور بوکاسا در مورد نقش کشورهای کمونیستی در این حملات، تیره تر شده است.


برنامه 8 میلیون دلاری نظامی نیز پس از آن که رئیس جمهور بوکاسا در سال 1977 یک تیم هلیکوپتر روسی را به علت اختلافات پرداخت حقوق اخراج کرد. با تأخیر و تعویق روبه رو شده است. مهمترین منبع کمک های اقتصادی و فنی امپراطوری آفریقای مرکزی فرانسه به حساب می آید و شوروی و چین نیز برنامه های خود را بر خدمات فنی متمرکز ساخته اند. در سال 1978 حدود 225 پرسنل روسی و 80 پرسنل چینی در امپراطوری آفریقای مرکزی به کار مشغول بودند.(S NF)


چاد. روابط شوروی و چاد در سال 1978 به علت استفاده از سلاح های روسی ارسالی لیبی توسط مسلمانان شورشی در حمله به چاد شمالی و عدم ارسالی قطعات یدکی و مهمات توسط شوروی برای نیروهای دولتی روبه وخامت نهاد. قرارداد جدید تسلیحاتی بین چاد و شوروی منعقد نگردید، ولی چاد براساس قرارداد سال 1976 مقادیر ناچیزی سلاح از این کشور دریافت نمود. در همین حال بیست نفر پرسنل نظامی روسی موجود در چاد در اوائل سال 1978 به پنج نفر در ماه اکتبر تقلیل یافت. چاد به غرب و به خصوص فرانسه که در عملیات ضدچریکی نقش بسیار فعال داشته، متکی شده است.(سرّی).


در سال گذشته هنگامی که مسکو هزینه پرسنل خود را بالا برد. چاد اظهار ناراحتی نمود، و علاوه بر این هنگامی که چاد از پرداخت هزینه های محلی 50 پزشک و معلم روسی امتناع ورزید، در ارائه برنامه کمک فنی ناچیز شوروی در این کشور اصطکاکمایی پدید آمد؛ در پایان سال حدود 30 نفر تکنیسین غیرنظامی روسی به خرج شوروی در چاد مشغول به کار بودند. چین، مورد توجه ترین کمک دهنده چاد، 360000 دلار کالاهای پزشکی را مجانا به این کشور داد و قول داد که برنامه احداث کارخانه برنج پاک کنی، احداث یک بیمارستان 150 تختخوابی و حفر چاه های آب را مورد بررسی قرار دهد، کار مربوط به احداث یک استادیوم و یک سد که پروژه های مربوط به قرارداد سال 1973 می باشد در سال 1979 آغاز خواهد گردید. (خیلی محرمانه).


کوموروس.کوموروس پیشنهاد کمک شوروی را در ازای استفاده از فرودگاه هاهایا (Hahaya) در جزیره گراند کومور و استفاده از یک لنگرگاه در دماغه آنجوان را رد کرد. (خیلی محرمانه).


کنگو. چینی ها بر روی پروژه های مهم خود یعنی سد بوئنرا و برق رسانی روستایی و شوروی در رابطه با اکتشافات زمین شناسی به کار مشغول هستند. کوبا در اواخر سال 1978 اولین دامداری نمونه را در کنگو ایجاد کرد و در نظر دارد 14 دامداری دیگر بسازد. فعالیت ها بر بهبود یافتن وضع نژاد دام های محلی استوار است و کوبا هم اکنون چند نوع دام گوشتی و شیرده را به این پروژه هدیه کرده است. در اجلاس کمیسیون مشترک اقتصادی اوائل سال 1978، رومانی یک قرارداد همکاری اقتصادی جامع امضاء نمود. کنگو از فعالیت های کشاورزی رومانی به علت بازده ناچیز محصول ناراضی بوده است. این کشور همچنین در مورد پیشرفت ناچیز ساختمان کارخانه الیاف ترکیبی که رومانی برای آن 20 میلیون دلار تجهیزات وارد کرده اظهار نارضایتی نموده است. (خیلی محرمانه).


ص: 578




جیبوتی. شوروی و جیبوتی در 3 آوریل 1978 در سطح سفارت روابط دیپلماتیک برقرار کردند.


(طبقه بندی نشده).


گینه استوایی. در سال 1978، گینه استوایی براساس قرارداد 9 میلیون دلاری خود یک فروند هواپیمای باری 40 - YAK از روسیه تحویل گرفت. با کاهش تجهیزات ارسالی شوروی، تعداد پرسنل مستشار کوبایی در حمایت از برنامه های شوروی (از 260 نفر در سال 1977) به 40 نفر در سال 1978 تقلیل پیدا کرد. از طرف دیگر مستشاران اقتصادی کمونیستی هنوز در این کشور به کار مشغول هستند.


حدود 500 نفر پرسنل روسی در رابطه با برنامه ماهیگیری وسیع مسکو در خارج از بندر لوبا مشغول فعالیت بوده اند. حدود 100 نفر از پرسنل آموزشی، پزشکی و ساختمانی کوبایی نیز در گینه به سر می بردند. چین تنها کشور کمونیستی که کمک های بزرگی به این کشور کرده است (با 24 میلیون دلار کمک) 2000 نفر از پرسنل خود را در رابطه با پروژه های زیربنایی در این کشور به کار گماشته است.


(S NF NC).


غنا. کودتای بدون خونریزی که یک دولت دارای گرایشات غربی را در ماه ژوئیه در غنا بر سر کار آورد، بر برنامه های اقتصادی کمونیستی تأثیر نگذاشت، لیکن معاملات نظامی کمونیستی ظاهرا کنار گذاشته شده است. مهمترین، قرارداد کمونیستی آکرا در سال 1978 یک اعتبار 42 میلیون دلاری با آلمان شرقی در رابطه با دریافت ماشین آلات و تجهیزات بود که مهمترین قرارداد این کشور با اروپای شرقی به شمار می رود. بلغارستان در رابطه با کشاورزی، ماهیگیری و صنعت برق اعتبارهایی خواهد داد و مجارستان نیز قراردادهایی جهت وارد کردن جرثقیل های بندری با این کشور منعقد ساخته است. چین که هنوز هم یکی از کشورهای کمونیست فعال در غنا به حساب می آید، به کار خود بر روی پروژه آبیاری 13 میلیون دلاری عفیفه (Afife)ادامه داده و تکنیسین های چینی نیز به غنا آمده اند تا پیرامون احداث یک کارخانه شیشه سازی، مزرعه نیشکر و پالایشگاه، احتمالاً با استفاده از اعتبار 22 میلیون دلاری قرار داد سال 1964 به مطالعه و بررسی بپردازند. پکن، پیرامون احداث یک آسیای برنج کوبی، کارخانه تولید سرامیک پیشنهاد کمک داده است و احداث یک کارخانه نخ ریسی را برای یک شرکت خصوصی غنا نیز به پایان رسانده است، گذشته از ادامه کار در مورد کارخانه تولید پانل های بتنی، روس ها برنامه های خود را توسعه ندادند، چون غنا از پرداخت ارز مستقیم در قبال خدمات فنی شوروی برای بازسازی پروژه های زمان نکرومه امتناع ورزیده است.(S NF NC).


غنا برای اولین بار در سال 1978 پس از سرنگونی نکرومه، اولین هیئت نمایندگی کوبایی را به این کشور پذیرفت. در این ملاقات پیرامون تجارت نیشکر و چوب مذاکراتی انجام گرفت و کوبا ارسال متخصصین خود را برای بالا بردن ظرفیت تولیدی کارخانه های شکر ساخت لهستان و چکسلواکی مورد بررسی قرار خواهد داد. (طبقه بندی نشده).


گابن. با وجود روابط غیرخصمانه گابن با دیگر کشورهای کمونیستی، رهبریت متمایل به غرب این کشور از برقراری روابط خود با شوروی و کوبا به خاطر فعالیت هایشان علیه ثبات آفریقا سرباز زده است.


چین با یک قرارداد 25 میلیون دلاری تنها کشور کمونیستی است که توانسته حضور کمکی خود در گابن را حفظ نماید. بنا به گزارش های رسیده این کشور پیرامون مشارکت چین در احداث خط آهن گابن مذاکره کرده است. ولی تا به حال در مورد اعتبار 290 میلیون دلاری رومانی جهت احداث بخشی از راه آهن


ص: 579




سرتاسری گابن اقدامی به عمل نیاورده است. رومانی قبول کرده است که اعتبار صادره اش در مدت بیست سال با کالاهایی از قبیل مواد نفتی، سنگ آهن و دیگر فلزات بازپرداخت شود. (خیلی محرمانه).


گینه بیسائو. افزایش کمک اقتصادی غربی نفوذ کشورهای کمونیستی و به خصوص شوروی را در گینه بیسائو کاهش داده، ولی روابط نظامی همچنان به قوت خود باقی مانده است. (طبقه بندی نشده).


گینه بیسائو در سال 1978 حدود 2 میلیون دلار تجهیزات نظامی از شوروی دریافت کرد، که 3 هلیکوپتر میگ - 4 را نیز در برمی گیرد. تنها قرارداد اقتصادی منعقده با شوروی در رابطه با یک قرارداد ماهیگیری بود که موجبات نارضایتی این کشور را فراهم نمود. بنابه گفته رئیس جمهور این کشور، مسکو نه تنها ماهی کافی به بازارهای محلی این کشور وارد نکرد، بلکه ماهیگیران محلی را نیز آموزش نداد و حتی به بیسائو اجازه نداد که منافع حاصله از سرمایه گذاری خود را به دست بیاورد. (سرّی).


در سال 1978 آموزش های آکادمیک کمونیستی مهمترین برنامه آنها به شمار می رفت. از 235 دانشجویی که به بیسائو بازگشته اند به استثناء 30 نفر از آنها بقیه در کشورهای کمونیستی آموزش دیده اند و دوسوم دانشجویان مشغول به تحصیل این کشور در خارج از نهادهای کمونیستی بسر می برند. (خیلی محرمانه).


کنیا. مرگ جوموکنیاتا رهبر دیرین کنیا در ماه اوت در روحیه توأم با تردید کنیا در رابطه با کشورهای کمونیستی تغییری پدید نیاورد. با وجود اینکه کنیا رسما از اختلافات اتیوپی در مورد اوگادن حمایت می کند و علت آن نیز ادعای مشابه سومالی در مورد قلمرو کنیاست، ولی نایروبی درگیری و مداخله شوروی در ایتوپی را محکوم کرده است. کنیا به پیشنهاد کمک 6/7 میلیون دلاری مسکو جهت بازسازی بیمارستان ماثار (Mathare) و یا گسترش بیمارستان ساخت شوروی در نایروبی پاسخ مثبت نداده است.


در سال 1978 کنیا سرانجام پیشنهاد کمک گسترش فلوریت در دره کریورا که از طرف شوروی مطرح شده بود را رد کرد. نایروبی پیشنهاد چین را در مورد احداث یک استادیوم و پروژه تولید برنج مورد بررسی قرار داده است. (خیلی محرمانه).


لسوتو. لسوتو در پایان سال 1978 و به دنبال بازدید یک هیئت نمایندگی کوبا در اواسط سال مزبور آماده به رسمیت شناختن کوبا شده بود. (طبقه بندی نشده).


لیبریا. چین مهمترین عامل خیر در ابتکار لیبریا برای بهبود روابط خود با کشورهای کمونیستی و بالا بردن اعتبار عدم تعهد لیبریا بوده است. حدود 200 پرسنل چینی در لیبریا بر روی پروژه قبلی قند ملی چین در این کشور مشغول به کار هستند. در طول سفر رئیس جمهور تولبرت به چین در ماه ژوئن، چین توافق کرد که 23 میلیون دلار اعتبار برای سه ایستگاه رادیو، محصولات کشاورزی و احداث یک استادیوم در اختیار این کشور قرار دهد. چین همچنین توافق کرده است که در کارخانه قندی که پکن در سال 1977 از تایوان تحویل گرفت، یک کارخانه الکل سازی احداث نماید. برخلاف دیگر قراردادهای چین، لیبریا هزینه های محلی را تأمین خواهد کرد و چین نیز طرح ها، تجهیزات و بعضی از مصالح ساختمانی را به این کشور خواهد داد. (خیلی محرمانه).


ماداگاسکار. شرقی گرایی در سال 1978 با امضاء یک قرارداد نظامی 55 میلیون دلاری با روسیه مشخص گردید که بزرگترین قرارداد این کشور با یک کشور عرضه کننده تجهیزات نظامی به حساب می آید، و طی همین قرارداد 12 جت میگ - 21، آموزش، و کمک فنی درون کشوری را دریافت خواهد


ص: 580




کرد. آنتاناناریو در سال 1977 قرارداد مشابهی را در ازای دسترسی یک جانبه شوروی به بندر دیگوسوآرز (Diego Suarez) امضاء کرد. لیکن این قرارداد به علت ترس از افزایش حضور شوروی لغو گردید. در سال 1978 کره شمالی (تنها تأمین کننده دیگر کمونیستی) به ماداگاسکار و برای پایگاه دیگوسوآرز چهار میگ - 17 قرض داد و حدود یک میلیون دلار تجهیزات از قبیل 18 دستگاه توپ ضدهوایی به این کشور تحویل داد. (S NF).


علاوه بر این مسکو 6 میلیون دلار کمک اقتصادی جدید در اختیار این کشور قرارداد که نیمی از آن مربوط به ارسال هواپیمای باری 40 - YAK و 200 دستگاه تراکتور بوده و در اواخر سال مزبور به این کشور تحویل گردید. تکنیسین های شوروی براساس اعتبار صادره در سال 1974 پیرامون احداث یک کارخانه سیمان سازی، تولید آرد و ایستگاه پخش رادیویی مطالعات و بررسی های خود را آغاز کرده اند.


(طبقه بندی نشده).


چین که هنوز هم مهمترین کمک دهنده ماداگاسکار به حساب می آید، در مورد پروژه های بزرگ فعالیت خود را کمتر کرد تا عدم تأیید خود را از برقراری نزدیک روابط این کشور با شوروی نشان داده باشد. معذلک، چین به ارسال تجهیزات برای بازسازی جاده تاماتاوه - مورامانگا که مهمترین پروژه این کشور براساس اعتبار 55 میلیون دلاری سال 1975 می باشد، ادامه داده است. یک تیم پزشکی چینی نیز در اواسط سال برای کار در مرکز پزشکی ساخته شده توسط چین وارد واتوماندری گردید. (طبقه بندی نشده).


رومانی پیرامون پروژه هایی مذاکرات خود را آغاز کرد که اگر به منصه اجرا درآید، این کشور را در زمره مهمترین کمک دهندگان ماداگاسکار در خواهد آورد. این مذاکرات در برگیرنده گسترش پالایشگاه نفت تاماتاوه جهت ایجاد تنوع در بازده، بهره برداری از منبع سنگ آهن سوآلالا (Soalala)، ایجاد یک مجتمع کشاورزی 5000 تا 10000 هکتاری، یک کارخانه مونتاژ وسیله نقلیه، یک کارخانه ذوب آهن در مورامانگا، بهبود وضع جاده ها و ایجاد نیروگاه های حرارتی می باشد.(S NF).


موریس. شوروی علیرغم آثار و علائم بهبود روابط، در سال 1978 نتوانست روابط بهتری با موریس برقرار سازد. قراردادهای شوروی با شرکت خصوصی موریس جهت تعمیر کشتی های ماهیگیری شوروی (در ازای ارز معتبر) دارای کارایی عملیاتی نبود؛ موریس در سال گذشته قراردادهای ماهیگیری خود با شوروی را ملغی اعلام کرد چون شوروی ماهی کافی به بازارهای محلی عرضه نکرده و نیازهای آموزشی را نیز تأمین نساخته بود. موریس شوروی را متهم به غارت و چپاول در سواحل صیهاد و مالها (Sayhade - Malha) که طبق ادعای موریس از آب های این کشور بشمار می آید متهم کرده است. لیکن کشتی های موریس به معاملات تجاری خود با کشتی های تجاری روسی ادامه داده اند. (خیلی محرمانه).


چین به علت سه برابر شدن هزینه های برآورده شده، کار مربوط به احداث یک فرودگاه براساس توافق سال 1977 را آغاز نکرده است. از زمانی که پیشنهاد 30 میلیون دلاری چین مطرح شده بود، تورم هزینه های برآورد شده را به 70 تا 100 میلیون دلار افزایش داده که امکان ساخت این فرودگاه را با هزینه اولیه پیشنهادی غیر ممکن می سازد.(خیلی محرمانه).


روآندا. روآندا و چین در ژوئن سال 1978 یک قرارداد اقتصادی و فنی جدید امضاء نموده و خواستار انجام مطالعات و بررسی های پیرامون احداث یک بیمارستان، یک استادیوم ورزشی، یک کارخانه


ص: 581




آردسازی، یک کارخانه تولیدکننده سرامیک شدند. این پروژه ها به منابع مالی بیشتری نیاز خواهد داشت، چون از 22 میلیون دلار اعتبار سال 1972 تقریبا چیزی باقی نمانده است. چین در ماه ژوئیه یک نمایشگاه تجاری و اقتصادی در گیگالی برپا کرد که اولین نمایشگاه خارجی برگزار شده در روآندا به حساب می آید. (طبقه بندی نشده)


سی شلز. چین و شوروی جهت نفوذ در سی شلز که به خاطر قرار گرفتن در ساحل شرقی آفریقا دارای موقعیت استراتژیک است، به رقابت پرداخته اند. در سال 1978، سی شلز اولین محموله های تسلیحاتی کمونیستی را به دست آورد: (الف) 200/000 دلار سلاح سبک، مهمات، وسیله نقلیه، و وسایل مخابراتی از چین؛ و (ب) 2 میلیون دلار تجهیزات روسی از قبیل 6 دستگاه نفربر زرهی 2- BRDM، 3 فروند قایق گشتی نیروی دریایی، و تعدادی موشک انداز قابل حمل آرپی جی - 7. با وجود اینکه مستشاران نظامی کمونیستی هنوز به این جزیره وارد نشده اند، ولی وجود آنها جهت آموزش عملیاتی و تعمیر و نگهداری تجهیزات مدرن تر ضروری خواهد بود.(S NF).


سنگال. علیرغم مخالفت رئیس جمهور سینگهور (Singhor) با فعالیت های شوروی در آفریقا، روابط چین و اروپای شرقی با سنگال در سال 1978 گرم و صمیمانه بود. سنگال علیه حضور نظامی شوروی و کوبا در آفریقا مبارزاتی را آغاز نمود، لیکن اعطای 120000 دلار گندم را از طرف چین در زمان خشکسالی بی وقفه قبول کرد. این کشور با لهستان نیز براساس قرارداد سال 1976 پروتکلی را در ارتباط با تولید مواد شیمیایی (به خصوص کود فسفاته)، تهیه مواد غذایی، انرژی و صنعت برق امضاء نمود. ورشو با یک شرکت محلی جهت افزایش تجارت در رابطه با تجهیزات صنعت شیمیایی و مواد خام با سنگال شریک شده است. در ماه اکتبر بلغارستان نیز توافق کرد که در رابطه با کشاورزی، معادن و تحقیقات زمین شناسی به این کشور کمک نماید، و رومانی نیز پروتکلی را در ارتباط با همکاری در زمینه کشاورزی، نیروی برق، صنایع و معادن امضاء نمود. (طبقه بندی نشده).


سیرالئون. چین هنوز هم مهمترین کمک دهنده کمونیست به سیرالئون بوده و قرارداد اعتباری 40 میلیون دلاری این کشور موجب احداث یک استادیوم، دوپل و 13 ایستگاه کشاورزی گردیده است.


شرکت ملی تجاری، یعنی تنها واردکننده کالاهای چینی، اخیرا گسترش یافته و کالاهای مردمی ارزان قیمت بیشتری از چین خریدار خواهد کرد. تنها پروژه بزرگ چین در سیئرالئون یک شرکت ماهیگیری مشترک است و مسکو بار دیگر به فری تاون فشار وارد آورده است تا یک قرارداد ماهیگیری ده ساله شامل احداث یک اسکله و تأسیسات ساحلی را امضاء نماید. (طبقه بندی نشده).


سائوتومه و پرنسیپ. کمک کمونیستی به سائوتومه و پرنسیب (که بیشتر از طرف چین ارائه می گردد) خیلی بیشتر از کمک منابع دیگر بوده، و نفوذ کمونیست ها در آنجا نیز بسیار زیاد است. در سال 1978، چین 17/6 میلیون دلار کمک عمرانی به این کشور داد تا قرارداد دسامبر 1975 در رابطه با کشت برنج، گسترش نیروگاه های آبی، و کمک های پزشکی به مرحله اجرا درآید. برنامه کمک فنی کوبا نیز 140 پزشک، معلم و کارگر ساختمانی از طرف مسکو به سائوتومه ارسال داشته است. براساس همین برنامه کوبا احداث دو ساختمان آپارتمانی را در سال 1978 به پایان رسانید. (طبقه بندی نشده).


سودان. روابط شوروی و سودان که به دنبال اخراج مستشاران نظامی روسی از این کشور در سال 1977 تیره شده بود، حتی پس از برقراری روابط دیپلماتیک نیز دچار بهبود نشده است. نفوذ شوروی در


ص: 582




سودان ناشی از یک برنامه نظامی 87 میلیون دلاری بود؛ در حال حاضر سودان ظاهرا از دیگر کشورهای کمونیستی قطعات یدکی مورد نیاز خود را خود خریداری می نماید. لهستان در سال 1978 ارائه معادل یک میلیون دلار هلیکوپترهای طرح روسی و نیروگاه های مخصوص تانک تی - 55 را به سودان پیشنهاد کرد؛ لیکن معلوم نیست که سودان این پیشنهاد را پذیرفته باشد. نمیری هنوز هم از همکاری شوروی در اتیوپی و کمک نظامی لیبی به مخالفین سودان ابراز تنفر و انزجار می کند.(S NF) کمک های جدید کمونیستی در سال 1978 عمدتا از طرف چکسلواکی براساس یک اعتبار 24 میلیون دلاری جدید در رابطه با مسکن و دیگر تجهیزات مطرح گردید. چین و آلمان شرقی مقدار کمی کمک به این کشور ارائه کردند و لهستان توافق کرد که براساس اعتبار صادره در سال 1977 معادل 12 میلیون دلار تجهیزات برقی به این کشور داده و براساس یک قرارداد تجاری یک تعمیرگاه کشتی 3 میلیون دلاری در خارطوم بنا نماید. (خیلی محرمانه).


علیرغم اعتبار 160 میلیون دلاری اخیر اروپای شرقی، چین هنوز هم یکی از مؤثرترین کمک دهندگان سودان است. تکنیسین های چین دومین مرحله احداث کارخانه نساجی هاساهیسا (Hasahaisa) را در ماه ژوئن به پایان رسانیده و تدارکات مربوط به ساختن یک کارخانه پارچه بافی مربوط به کارخانه نساجی را آغاز کرده اند. پروژه های گسترش ماهیگیری چینی در دریاچه ان - نوبا (An - Nubah) که براساس یک قرارداد 40 میلیون دلاری انجام می شود، در حال اتمام است. کمک های ارائه شده در این زمینه شامل 40 قایق ماهیگیری و دو سردخانه می باشد. (طبقه بندی نشده).


توگو. علیرغم ترس از اقدامات خرابه کارانه شوروی در آفریقا، توگو دانشجویان خود را به شوروی می فرستد، و در ماه ژوئن نیز یک قرارداد اقتصادی امضاء نمود که به پروژه های عمرانی شوروی در توگو منجر خواهد گشت. کشورهای اروپای شرقی نیز بیش از گذشته فعالیت داشتند؛ مجارستان در رابطه با تجهیزات معادن فسفات یک قرارداد 10 میلیون دلاری امضاء کرد و لهستان نیز در نظر داشت با مشارکت چند کشور غربی یک کارخانه تولید کود فسفاته به ارزش 300-250 میلیون دلار در توگو بنا نهد. چین نیز با استفاده از قرارداد 45 میلیون دلاری سال 1972 احداث سد و مجتمع آبیاری 6 میلیون دلاری رودخانه سیو را آغاز کرد.


این پروژه به محض اتمام در سال 1980 خواهد توانست 660 هکتار شالیزار را آبیاری نماید. پروژه مشابه کره شمالی بر روی رودخانه مونز نیز به علت کمبود آب در فصول خشک با موفقیت روبه رو نمی باشد. (طبقه بندی نشده)


اوگاندا. علیرغم کمبود خلبانان واجد شرایط، اوگاندا در سال 1978 پنج فروند میگ - 21 و سه فروند میگ 17- به ارزش 14 میلیون دلار و براساس قرارداد سال 1977 از شوروی تحویل گرفت.


مسکو همچنین از طریق هوا در اوائل سال جاری مقادیری تجهیزات فنی به کامپالا ارسال کرد. در حالی که تقاضای امین را در رابطه با دریافت سلاح و خلبانان میگ- 21 در مبارزه علیه تانزانیا نپذیرفته بود. در بخش اقتصادی نیز قرارداد مسکو در رابطه با اکتشافات معدنی خیلی کمتر از قرارداد 35 میلیون دلاری چین جهت احداث یک کارخانه نساجی بود. ارزش قرارداد، هزینه نصب را در بر نمی گیرد و شرایط نیز برخلاف دیگر اعتبارات چین بسیار سخت است، یعنی 25 درصد آن اول باید پرداخت شود و بقیه آن در طول 9 سال و با نرخ بهره 5 درصد بازپرداخت گردد.(S NF NC).


ص: 583




ولتای علیا. یک اعتبار 48 میلیون دلاری چین که در سال 1973 صادر گشت، مهمترین کمک کمونیستی به ولتای علیا به حساب می آید. چین در سال 1978 دومین پروژه برنج خود در بانفورا را به این کشور تحویل، و حدود 200000 دلار کمک در مبارزه علیه خشکسالی در اختیار این کشور قرارداد.


شوروی که هیچ گاه کمک آنچنانی به ولتای علیا نمی کرد، مقداری دارو و شش دستگاه کامیون 5 تنی به ولتای علیا داد تا مواد لازم را در سال 1978 به قربانیان خشکسالی برساند. (طبقه بندی نشده).


ص: 584




تصویر 7-آسیای شرقی



قراردادهای کشورهای کمونیستی با کشورهای رو به رشد - 1978


 

 

 



آسیای شرقی


کلی


آسیای شرقی که از دیرباز یک منطقه دارای اهمیت تجاری برای بزرگترین کمک دهندگان کمونیستی بود، در سال 1978 معادل 170 میلیون دلار کمک اقتصادی از طرف کشورهای اروپای شرقی دریافت کرد که تمام آن نیز به برمه و فلیپین تعلق گرفت که این بخشی از تلاش اروپای شرقی در جهت فرسایش سلطه غرب و ژاپن در بازارهای آسیایی به شمار می رود.(طبقه بندی نشده)


برمه. مهمترین اعتباری که رانگون از یک کشور کمونیستی دریافت نمود، یک اعتبار 140 میلیون دلاری 16 ساله با نرخ بهره 2/5 درصد از طرف چکسلواکی برای توسعه کارخانه تراکتورسازی مالون که توسط چکسلواکی ساخته شده بود و نیز احداث کارخانه پمپ های دیزلی و تایر می باشد. معذلک، روابط چین و برمه به علت مرز مشترک بین این دو کشور از اهمیت بیشتری برخوردار است. با وجود اینکه چین کمک جدیدی ارائه نکرده است، ولی توافق کرد که یک استادیوم 10 میلیون دلاری براساس قرارداد 57


ص: 585





میلیون دلاری سال 1971 در این کشور بسازد. (طبقه بندی نشده).


فیجی . یک تیم چینی بررسی یک کمک 20 میلیون دلاری را که شامل کمک در زمینه تولید کارهای دستی، نیروی برق آبی، کشت برنج و بهبود وضع روستاها می شود آغاز نموده است.(خیلی محرمانه)


اندونزی. علیرغم سرد شدن روابط سیاسی، 10 مهندس و زمین شناس روسی به اندونزی فرستاده شده بودند تا براساس قرارداد 2/3 میلیون دلاری مارس 1978 پیرامون احداث یک نیروگاه 100 میلیون دلاری در آمریکا (Mrica) و جاده مرکزی به مطالعه و بررسی بپردازند. مسکو تأمین هزینه مورد نیاز نیروگاه 800 مگاواتی را به عهده گرفته و احداث یک نیروگاه دیگر نیز مورد بررسی است.(سرّی).


اندونزی پیشنهاد 50 میلیون دلار اعتبار رومانی را برای گسترش صنعت نفت که باز پرداخت آن می بایست بصورت طلا و با نرخ بهره 6درصد و در مدت 10 سال انجام شود را نپذیرفت. جاکارتا (پایتخت اندونزی - م) پیشنهاد 100 میلیون دلاری مجارستان را در رابطه با احداث ریخته گری، مرکز شکل بخشی فلزات (Forging) و قالبسازی مربوط به مجتمع موتور ماشین را نپذیرفت، لیکن نسبت به پیشنهاد لهستان در رابطه با ارائه تکنولوژی زغال سنگ، پتروشیمی، و ماهیگیری اظهار علاقه نمود. (S NF NC).


با وجود تلاش جاکارتا در گسترش روابط خود با اروپای شرقی، اندونزی از برقراری روابط تجاری مستقیم با چین امتناع ورزید، چون پکن از تبعیدشدگان کمونیست این کشور حمایت می کند و اندونزی نگران آن است که مبادا پکن بخواهد از این طریق وارد جامعه چینی اندونزی بشود. احتمالاً اندونزی به خرید برنج چینی که سالانه معادل 150 میلیون دلار است از طریق واسطه های آسیایی خود ادامه خواهد داد. (خیلی محرمانه).


یوگسلاوی تنها کشور کمونیستی است که کمک نظامی در اختیار اندونزی قرار می دهد. جاکارتا در سال 1978 یک ناو جنگی آموزشی و مهمات از بلگراد خریداری نمود و در مورد احداث یک کارخانه اسلحه سازی به کمک یوگسلاوی اظهار علاقه نمود. (سرّی).


مالزی. مالزی علیرغم چند اختلاف برطرف نشده روابط خود را با چین بهبود بخشید. خرید محصولات کشاورزی مالزی توسط چین تعادل بیشتری را در روابط تجاری بین دو کشور ایجاد کرد، ولی در روابط بین مالزی و اروپای شرقی به علت وابستگی شدید آنها به مواد خام مالزی عدم موازنه بسیاری قابل رؤیت است. (طبقه بندی نشده)


در طول سال مزبور کوالالمپور (پایتخت مالزی - م) تصمیم دو ساله خود را علیه سرمایه گذاری شوروی در زمینه سد تمبلینگ Tembing علنا اعلام نمود. گرچه مطبوعات دلیل آن را تنها عوامل محیطی ذکر کرده اند، ولی دولت از حضور یک نیروی عظیم روسی در مناطق دور افتاده اظهار نگرانی کرده است.


(طبقه بندی نشده).


پاپوآ گینه جدید. چین با امضاء یک قرارداد سه ساله متعهد شد که سالانه 20000 تن مس کنستانتره به ارزش 22 میلیون دلار از پاپوآ گینه جدید خریداری نماید که دو برابر خرید سالانه چین در سال های 77-1975 می باشد. (خیلی محرمانه).


فیلیپین. علاقه فلیپین به افزایش تنوع بخشیدن به روابط تجاری خود با کشورهای کمونیستی به دنبال کاهش قیمت شکر که موجب کسری موازنه 100 میلیون دلاری در تجارت بین شوروی و مانیل گردید، بشدت ضعیف شده است. درخشان ترین نقطه در این روابط تجاری قرارداد پنج ساله بین فیلیپین و چین


ص: 586




است که در آن چین نفت خود را به این کشور خواهد فروخت. در ازای 44 میلیون بشکه نفت خام شنگلی (به ارزش 500 میلیون دلار با قیمت های سال 1978) چین شکر، مس، کنستانتره و محصولات شیمیایی و کشاورزی از این کشور دریافت خواهد کرد.(خیلی محرمانه).


آلمان شرقی نیز برای سال 1979 پروتکلی را امضاء کرد تا در ازای دریافت 20 میلیون دلار کالای فیلیپینی، 26 میلیون دلار مواد شیمیایی، کود و کالاهای مصرفی به فیلیپین بفروشد. برای تأمین هزینه مالی مورد نیاز واردات فیلیپین، آلمان شرقی 30 میلیون دلار اعتبار به این کشور داد. مانیل توافق کرد که یک شرکت ماهیگیری مشترک با لهستان به وجود آورد که بتواند کشتی های ماهیگیری لهستان را برای مدتی طولانی اجاره نماید. در مورد مراحل دیگر و نیز ایجاد مراکز پشتیبانی لازم مذاکراتی به عمل آمده است. این امر به دنبال بیش از چهار سال مذاکره فیلیپین و شوروی جهت تشکیل یک عملیات مشترک ماهیگیری مشابه صورت گرفته است.


(طبقه بندی نشده).


سنگاپور. در سال 1978 در روابط تجاری بین سنگاپور، شوروی و اروپای شرقی تغییری پدید نیامد.


سنگاپور تقاضای لهستان برای استفاده از لنگرگاه های سنگاپور جهت تعمیرات و نیز ایجاد یک کارخانه مشترک را مورد بررسی قرار داده است. ناوهای نیروی دریایی شوروی برای اولین بار در میان کشتی های دیگر شوروی و براساس یک قرارداد 17 میلیون دلاری تعمیر کشتی در کشتی سازی دولتی کپل (Keppel) دیده شد. از اواسط سال های 1960 کشتی های غیر نظامی در سنگاپور تعمیر می گردید، چون براساس یکی از قوانین این کشور نیمی از محموله این کشتی ها می بایست در سنگاپور به فروش رسد.


قرارداد 46 میلیون دلاری چین برای دو دکل نفتی روابط چین با کشتی سازی های محلی را گسترش داد.


پکن مقداری از نفت خام شنگلی (Shengli) را به یکی از شرکت های هنگ کنگ فروخت تا در پالایشگاه های سنگاپور تصفیه گردد و این شرکت امیدوار است بتواند یک شرکت جدید برای تصفیه نفت خام چین در پالایشگاه سنگاپور به وجود آورد.(S NF).


تایلند. قراردادهای جدید تجاری و همکاری اقتصادی بین چین و تایلند در سال 1978 و پیمان مبادله وابسته های نظامی بین دو کشور احتمالاً روابط دو کشور را بهبود خواهد بخشید که به دنبال قراردادهای تجاری این گونه ای پس از به رسمیت شناختن دیپلماتیک در سال 1975 دچار رکود شده بود. در نتیجه قرارداد منعقده در ماه دسامبر، تایلند گندم و دیگر محصولات کشاورزی را در ازای 240/000 تن نفت دیزل و 600/000 تن نفت خام به چین صادر خواهد کرد و پکن نیز تکنیسین های خود را برای مطالعه فنون صنعتی و کشاورزی تایلندی به این کشور روانه خواهد کرد. به دنبال تصمیم دولت جدید تایلند در گسترش روابط تجاری با کشورهای کمونیستی، بانکوک با چکسلواکی، مجارستان و رومانی نیز قراردادهای تجاری منعقد ساخت. (خیلی محرمانه).


ص: 587 




تصویر 8



آسیای شرقی قراردادهای کشورهای کمونیستی با کشورهای رو به رشد - 1978


 

 

 



آمریکای لاتین


کلی


ورود کالاهای کشاورزی و معدنی به کشورهای کمونیست اروپایی از آمریکای لاتین سبب شده است که موازنه تجاری بین این دو منطقه به مدت یک دهه نامتعادل بماند. پس از تورم قیمت ها در سال 1973 وضع وخیم تر و کسری سالانه بیش از یک میلیارد دلار گردید. کشورهای کمونیستی نیز تلاش کردند ماشین آلات و تجهیزات خود را فروخته و ضمنا تهدید نمودند که اگر طرفین مهم آمریکای لاتین گامی مثبت در برقراری تعادل برندارند، آنها به ناچار به بازارهای دیگری روی خواهند آورد. آنها خواستار افزایش خریدهای اعتباری مهم شدند و صدور اعتبار در قبال مواد خام و مواد غذایی از کشورهای متنفذ دیگر از قبیل آرژانتین و برزیل را پذیرا شدند. (طبقه بندی نشده).


آلمان شرقی در سال 1978 مهمترین سرمایه گذاری را در رابطه با صدور کالا به آمریکای لاتین انجام داد. 200 میلیون دلار اعتبار تجهیزاتی به برزیل داده شد، به این امید که این مقدار کمک به 2 میلیارد دلار کمک کمونیستی مورد استفاده واقع نشده در آمریکای لاتین، اضافه نگردد. کشورهای آمریکای لاتین ترجیح می دهند که تجهیزات مورد نیاز خود را از غرب خریداری نمایند و کلاً تجهیزات کمونیستی را نادیده گرفته اند. (طبقه بندی نشده).


ص: 588





گرچه قراردادها مدت چند سال را دربرمی گیرد، ولی ظاهرا مسکو در زمینه تجهیزات نیرو از وضع بهتری برخوردار است. در سال 1978 شوروی پیرامون قراردادهای چند میلیارد دلاری پروژه های نیرو در آرژانتین و برزیل به مذاکره پرداخت، لیکن تنها کمک جدید آن به یک کشور آمریکای لاتین اعطای دو توربین به ارزش 15 میلیون دلار به نیروگاه آبی سالتو گراند بود که توسط آرژانتین و اوروگوئه ساخته می شود. مسکو تلاش نمود با ارسال نفت به برزیل در تجارت خود با این کشور تعادلی به وجود آورد و به مشتریان ونزوئلا در اروپای شرقی نفت ارسال نمود تا براساس یک قرارداد چهار جانبه ونزوئلا نیز مقدار نفت مورد نیاز کوبا را تأمین نماید. چین با اولین نفت ارسالی به نیمکره غربی، از نفت به عنوان عامل برقراری تعادل تجاری با برزیل بهره برداری نمود. پکن با چند کشور کوچک تر منطقه نیز پیشنهاد ارسال نفت را مطرح نموده است.(S NF).


کوبا با ارائه کمک به باربادوس، دومینیکا، جمهوری دومینیکن، گویان (Guyana)، جامائیکا، و پاناما فعالانه وارد بازار گردید و سعی کرد از طریق شرکت های خصوصی تحت کنترل کوبا در جزایر کارائیب مقدمات نفوذ بیشتری را فراهم آورد. (خیلی محرمانه).


آرژانتین. شوروی در سال 1978 فروش های خود به آرژانتین را تجدید نمود، تا کسری موازنه تجاری نیم میلیارد دلاری خود را کاهش دهد. مسکو که بار دیگر با تمرکز بر صنایع نیرو سعی دارد از وخامت روابط بین آمریکا و آرژانتین بر سر مسائل حقوق بشر بهره برداری نماید، تلاش می کند قراردادهایی در مورد پروژه آبی یا سیرتا و توربین های پارانا مدیو منعقد سازد. مسکو قرارداد طرح پروژه پارانا مدیو را که یک پروژه نیرورسانی و آبیاری 2/5 میلیارد دلاری است به دست آورد و در ماه اکتبر قراردادی را در مورد دو ژنراتور 310 مگاواتی نیروگاه حرارتی بوئنوس آیرس امضاء نمود. اعطای 2 توربین به تأسیسات سالتوگراند به منظور شیرین جلوه گر شدن کمک 80 میلیون دلاری شوروی به پروژه مشترک آرژانتین و اوروگوئه انجام شده بود. در همین حال شوروی بر اساس یک قرارداد 120 میلیون دلاری مربوط به سه نیروگاه، نصب توربین در نیروگاه لوجان دوکویو را به پایان رسانید.(S NF NC).


کشورهای اروپای شرقی نیز مانند شوروی نتوانسته اند کسری تجاری خود و آرژانتین را کاهش دهند و تلاش های مربوط به استفاده از 250 میلیون دلار اعتبار دست نخورده توسط آرژانتین نیز عقیم مانده است. به جای آن آرژانتین 30 میلیون دلار اعتبار به لهستان داد تا این کشور به وارد کردن کالاهای کشاورزی از آرژانتین بپردازد.


برزیل. برزیل بزرگترین کمک کمونیستی خود یعنی 200 میلیون دلار اعتبار از آلمان شرقی در سال 1978 پذیرفت، ولی در همان حال از تلاش شوروی در جهت گسترش روابط بین دو کشور اجتناب ورزید. این کمک همگام با قرارداد تجاری سه ساله بین برزیل و آلمان شرقی ارائه شده، قرار است در این رابطه موازنه ای پدید آورد که اکثر شرکای کمونیستی برزیل با آن دست به گریبان هستند. برزیل نیز در همین حال به کشورهای اروپای شرقی در رابطه با ورود کالاهای کشاورزی خود اعتبارهایی داده است.


(سرّی).


گرچه ارتقاء فروش شوروی محدود نیست، لیکن دولت نظامی نسبت به فعالیت هایی که باعث شود حضور شوروی در سال 1978 در برزیل بیش از 25 نفر تکنیسین های این کشور باشد معترض است. دولت در رابطه با اعتبار 500 میلیون دلاری شوروی جهت پروژه نیروی پورتو پریماورا که باعث حضور 250


ص: 589




تکنیسین روسی در برزیل می شد شدیدا مخالفت کرده است. علیرغم پیشنهاد مسکو برای تأمین 40 درصد هزینه مورد نیاز 1/3 میلیارد دلاری با شرایط باز پرداخت 8 تا 10 ساله با نرخ بهره 4/5 درصد، برزیل به دنبال سرمایه گذاری های غربی است. برزیل پیشنهاد مشابه شوروی را در مورد پروژه نیروی آبی اتیاپو رد کرد و در همان حال شوروی به خاطر تأخیر در نصب اولین توربین پروژه آبی سوبرادینهو براساس اعتبار سال 1975 مورد ملامت قرار گرفت.(S NF NC).


در همان حال، فروش 30/000 بشکه نفت خام شوروی با قیمت هر بشکه 13 دلار به گرمی پذیرفته شد. قبلاً نیز پیشنهادات این گونه ای سبب پایین آمدن کسری تجاری از 400 میلیون دلار در سال 1978 به 110 میلیون دلار در سال 1977 شده بود. (S NF NC).


مجارستان نیز که با همین گونه مشکلات تجاری دست به گریبان است. پیشنهاد کرد که حاضر است برای جبران کسری تجاری 180 میلیون دلاری خود در سال 1977 در برزیل کارخانه های داروسازی و آلومینیم سازی احداث نماید. بوداپست امیدوار است که قرارداد سه ساله 300 میلیون دلاری در سال 1978 در رابطه با وارد کردن مصنوعات و مواد خام برزیل در ازای تجهیزات مجارستانی بتواند تجارت بین دو کشور را متعادل تر سازد. لهستان نیز سعی کرده است با یک قرارداد سه ساله 500 میلیون دلاری که تجارت پایاپای سالانه زغال سنگ و سنگ آهن را در بر می گیرد کسری تجاری 100 میلیون دلاری خود را جبران نماید. (طبقه بندی نشده).


چین که کسری تجاری سال های 77-1974 آن تقریبا معادل 250 میلیون دلار است و علت آن نیز معاملات این جمهوری با شرکت های خصوصی برزیل بوده است، پس از برقراری روابط با برزیل با انعقاد یک قرارداد بین دولتین سعی کرده است این کسری را جبران نماید. این قرارداد که ارز معتبر را به عنوان یکی از شرایط خود گنجانیده است به دنبال قرارداد مبادله یک میلیون تن سنگ آهن در ازای 2/5 میلیون تن نفت خام چین به مدت دو سال از سال 1979 پدید آمد و مقادیر بیشتری را نیز در سه سال آتی در برخواهد گرفت. این اولین فروش نفتی چین در نیمکره غربی به حساب می آید. (طبقه بندی نشده).


پرو. گرچه برنامه نظامی 655 میلیون دلاری شوروی بر روابط بین شوروی و پرو در سال 1978 تأثیر منفی داشت، لیکن توافق مسکو بر برنامه ریزی دوباره فروش نظامی لیما سبب ادامه این همکاری ها شده است، ولی در حال حاضر در رابطه با تجهیزات نظامی سفارشات جدیدی ارائه نشده است. لیما با کشورهای عضو پیمان ورشو به عنوان عامل برهم زننده تعادل نفوذ غرب و سمبل عدم تعهد خود روابطی برقرار ساخته است. (سرّی).


از زمان آغاز خریدهای تسلیحاتی پرو از شوروی در سال 1973، سال 1978 اولین سالی است که پرو با شوروی معامله تسلیحاتی انجام نداده است. علت آن نیز فشار صندوق بین المللی پول جهت محدود شدن خریدهای تسلیحاتی لیما و نارضایتی پرو در رابطه با مقدار و کیفیت حمایت شوروی، آموزش و اقدامات مربوط به تعمیر و نگهداری بوده است. معذالک مسکو تمام تجهیزات مهم درخواستی پرو را به این کشور ارسال داشته که نتیجه آن ارائه 77 میلیون دلار تجهیزات در سال 1978 که 20 درصد محموله های سال 1977 را تشکیل می دهد، بوده است. (سرّی).


ارسال هواپیما دو سوم تجهیزات ارسالی 1978 مسکو را شامل می شد که عبارتند از دو فروند هواپیمای آموزشی 22- SU، 12 فروند هواپیمای باری 26- AN و سه هلیکوپتر 6-MI، دو دستگاه


ص: 590




وسیله نقلیه شناسائی آبی 2- BRDM نیز برای اولین بار به پرو تعلق گرفت. گزارشات مربوط به این ارتش این کشور تانک های متوسط تی - 62 را نیز تحویل گرفته است، مورد تأیید واقع نشده است.(S NF).


پرو با کمک 150 پرسنل نظامی شوروی به استقرار سیستم های موشکی زمین به هوا، سام - 3 که به سیستم های موشکی سام - 6 و سام - 7 اضافه شده بود و توپ ضدهوایی 4 - 23 -ZSU و 22- SU و 6-MI پرداخت. این تجهیزات و چند فروند جنگنده میراژ فرانسوی پرو را بر دشمنان هم مرز خود تفوق خواهد بخشید.(S NF).


مسکو در بهار سال 1980 توافق کرد که در مورد برنامه ریزی دوباره پرداخت قروض نظامی لیما که در سال های 80-1978 آغاز خواهد شد تجدید نظر نماید. مسکو پذیرفت که 98 میلیون دلاری را که موعد پرداخت آن سال های 89-1978 است و 51 میلیون دلاری را که باید در سال 1980 پرداخت شود تا سال 1985 به تعویق بیندازد. ولی لیما در ازای این مبالغ سالانه 8 میلیون دلار خواهد پرداخت. (طبقه بندی نشده).


روابط اقتصادی پرو با کشورهای کمونیستی پس از بحران اقتصادی 1976 یعنی زمانی که بر رژیم این کشور بنا به اصرار جامعه بانکی بین المللی یک برنامه انزواطلبی تحمیل گردید، بهبود چندانی نیافته است.


گرچه کشورهای کمونیستی خرید 15 درصد صادرات پرو را به خود اختصاص داده بودند، ولی بیش از 285 میلیون دلار کمک ارائه شده کمک جدیدی به این کشور نکردند و بسیاری از پروژه های عمرانی اوائل سال های 1970 نیز وارد مرحله فعالیت نشده اند. (خیلی محرمانه).


گرچه شوروی مطالعات اولیه پروژه نیروی آب و آبیاری اولموس را که یک پروژه یک میلیارد دلاری است و تکمیل آن 10 تا 15 سال به طول خواهد انجامید به پایان رسانیده است. ولی در رابطه با آغاز ساختمان پروژه اقداماتی به عمل نیاورده است. (طبقه بندی نشده).


دیگر کشورهای کمونیستی نیر در جبهه کمک اقتصادی سال آرامی را پشت سر گذارده اند.


چکسلواکی 10 میلیون دلار اعتبار به نیروگاه ایکویتوس اختصاص داد و مجارستان نیز براساس یک قرارداد 1/2 میلیون دلاری تجهیزات آموزشی در اختیار این کشور قرار داد، رومانی که سالانه 450000 تن سنگ آهن از پرو خریداری می کند پیشنهاد کرد که در رابطه با مس، نقره، سرب، روی و دیگر مواد معدنی روابط خود را گسترش بخشد. در سال 1978، بخارست یک قرارداد 6 میلیون دلاری در رابطه با تجهیزات راه آهن منعقد ساخت و اعلام کرد که حاضر است یک کارخانه 100000 تنی کربنات سدیم و تجهیزات ضروری صنایع فولاد را به این کشور بفروشد. بررسی های رومانی بر روی پروژه معدن مس آنتامینا که در سال 1978 به پایان رسید. در پایان سال منجر به انعقاد قرارداد دیگری نشد. (طبقه بندی نشده).


 

دیگر کشورهای آمریکا لاتین


بولیوی. بزرگترین کارخانه تبخیر قلع جهان که توسط شوروی در پوتوسی احداث می گردد، عامل اصلی روابط اقتصادی بولیوی و کشورهای کمونیست بوده است. برنامه های مربوط به کمک شوروی پیرامون احداث یک کارخانه دیگر در مارچامارکا رو به پیشرفت است. مسکو همچنین خرید قلع خود را که سالانه 40 میلیون دلار است افزایش خواهد داد و پس از آمریکا و انگلیس سومین مشتری بزرگ قلع


ص: 591




بولیوی خواهد شد. قرار است شوروی و آلمان غربی در مورد ساختن یک کارخانه ذوب سرب و نقره در بولیوی با استفاده از تکنولوژی شوروی به توافق برسند. یک قرارداد تجهیزاتی 10 میلیون دلاری براساس توافق سال 1976 کل معاملات انجام شده براساس این توافق را به 70 میلیون دلار رسانید.


(طبقه بندی نشده).


لهستان احداث یک کارخانه شیشه سازی 5 میلیون دلاری را بر اساس اعتبار صادره به پایان رسانید، و چکسلواکی پیشنهاد کرد که یک کارخانه مونتاژ موتور سیکلت و یک کارخانه ذوب 10 میلیون تنی فولاد و قراضه فلزات در این کشور احداث نماید. (طبقه بندی نشده).


کارائیب. باهاماس و آنتیل هلند. این گروه از جزایر از طریق یک واسطه سوئیسی از چین تقاضای خرید نفت خام کردند که به دنبال تجارب حاصله از اولین محموله نفت بفروش رسیده زمینه برای انعقاد قراردادهای طویل المدت فراهم خواهد گردید.(S NF).


باربادوس. به دنبال پیشنهاد کمک کوبا درزمینه تولید شکر، لبنیات، دامداری و ماهیگیری، احتمالاً باربادوس به کوبا اجاره افتتاح یک دفتر بازرگانی در بریج تاون را خواهد داد. چین نیز در طول سفر یک هیئت چهار نفره به این کشور پیشنهاد پروژه های کمکی داد. (خیلی محرمانه).


دومینیکا. این کشور پیشنهاد کمک کوبا را در رابطه با احداث یک کارخانه سیمان سازی، چاپخانه، مراکز پزشکی، ارائه بورس تحصیلی و آموزش پرسنل در زمینه ماهیگیری و کشاورزی نپذیرفت.


(S NF NC).


جمهوری دومینیکن. کوبا به این کشور پیشنهاد کرده است که حاضر است در تبدیل تفاله نیشکر به غذای دام کمک کند که خود جمهوری دومینیکن نیز در نظر دارد در صنعت شکر خود این تنوع را پدید آورد. (طبقه بندی نشده).


هائیتی. هائیتی در ازای برقراری روابط دیپلماتیک از چین کمک اقتصادی دریافت کرده است.


لهستان در میان کشورهای کمونیستی، در پرینس پورت حضور دارد.(S NF NC)


جامائیکا. کار بر روی پروژه 8/5 میلیون دلاری کارخانه نساجی الیاف پلی استر چینی در اولدهاربور جامائیکا در حال انجام است. دو سال قبل جامائیکا به علت وضع مادی نامساعد خود پیشنهاد 150 میلیون دلار اعتبار مجارستان را در رابطه با تأسیس یک کارخانه آلومینیم 600000 تنی نپذیرفت. ولی پذیرفت که 28 میلیون دلار به اعتبار تجاری سال 1977 اضافه شود که نیمی از آن به پروژه های عمرانی اختصاص یافته است و بقیه آن نیز به کالاهای مصرفی، تجهیزات پزشکی، داروسازی و نساجی اختصاص داده شده است. شرایط بازپرداخت 8 ساله بوده و نرخ بهره 7 تا 8 درصد را دربر می گیرد. یک تیم مجارستانی در اواسط سال به جامائیکا وارد شد تا پیرامون سرمایه گذاری های مشترک در رابطه با کارخانه دوچرخه سازی، کارخانه تهیه محصولات کشاورزی، پرورش ماهی و کشت سبزیجات بررسی نماید. کوبا برای ساختن 6 مدرسه 14 میلیون دلار به این کشور کمک خواهد کرد. علاوه بر 40 پزشک، 600 کوبائی دیگر نیز بر روی این پروژه کار خواهند کرد و در رابطه با پروژه های تأمین آب و کارخانه تهیه قطعات پیش ساخته در جامائیکا، هاوانا پرسنل فنی مورد لزوم را ارسال خواهد داشت. در اواخر سال 1978، جامائیکا پیشنهاد خرید 200000 تن آلومینیوم توسط شوروی را رد کرد، چون قیمت پیشنهادی مسکو بسیار نازل بوده است. (خیلی محرمانه).


ص: 592




آمریکای مرکزی


کاستاریکا. این کشور بخش استفاده نشده اعتبار پروژه اتوبوس شوروی را لغو نمود و طرح رومانی را در مورد استخراج بوکسیت براساس توافق 1977 نپذیرفت. با این وصف رومانی و کاستاریکا پروتکلی را در زمینه همکاری اکتشافات معدنی و مبادلات بازرگانی امضاء کرده اند؛ چکسلواکی ارائه، تجهیزات نیروگاه، ابزار آلات ماشین، کارخانه نساجی و مصالح ساختمانی را مطرح کرده؛ ولی کوبا نتوانست در سال 1978 با این کشور قرار داد تجاری منعقد سازد و به جای آن یک یادداشت تجاری امضاء کرد.


(طبقه بندی نشده).


گواتمالا. خرید 200000 عدل پنبه توسط چین در سال 1978 که یک سوم پنبه صادراتی گواتمالا را تشکیل می دهد. چین را به صورت بزرگترین خریدار پنبه از این کشور در آورده. چین مقدار مشابهی پنبه برای سال 1979 خریداری کرده است و مقامات گواتمالا احتمالاً به چین اجازه خواهند داد که یک دفتر بازرگانی در این کشور افتتاح نماید. (طبقه بندی نشده).


هندوراس. با اولین قرارداد تجاری خود با کوبا در طول 17 سال گذشته، هندوراس 2000 تن سیمان از این کشور خریداری کرد، چون کوبا بهترین قیمت و بهترین شرایط تحویل را ارائه کرده بود.(طبقه بندی نشده).


نیکاراگوئه. چین 150000 عدل پنبه که معادل یک سوم کل محصول پنبه نیکاراگوئه است از این کشور خریداری کرد.(خیلی محرمانه).


پاناما. یک کمیسیون اقتصادی پانامایی در چکسلواکی، آلمان شرقی، لهستان و شوروی قراردادهای تجاری منعقد نمود و کشورهای مزبور پیشنهاد ارائه کمک های عمرانی را مطرح کردند. کشورهای کمونیستی متقاضی خرید 10 میلیون دلار موز در سال شدند؛ چکسلواکی یک قرارداد همکاری فنی منعقد ساخت؛ و شوروی متعهد گردید که یک نیروگاه آبی 300 مگاواتی به ارزش 800 میلیون دلار در بوکاس دل تورو بسازد که طرح آن قبلاً توسط تکنیسین های روسی در سال 1977 مطالعه و بررسی شده بود.


کشورهای اروپای شرقی 100 بورس تحصیلی برای سال 79-1978 در اختیار دانشجویان این کشور گذاشتند و لهستان یک قرارداد فرهنگی پنجساله مبادله دانشجو امضاء کرد و در مورد ساختن یک کارخانه کشتی سازی در بند ماهیگیری جدیدی که در واکامونت در دست ساختمان است اظهار علاقه نمود. یک هیئت کوبایی در پاناما پیرامون گسترش همکاری های کشاورزی مذاکراتی به عمل آورد. (خیلی محرمانه)


شیلی. مذاکرات مجدد شیلی در رابطه با قروض دوران آلنده به اکثر کشورهای کمونیستی در سال 1977 منجر به افزایش تجارت این کشور با تمام کشورهای کمونیستی در سال 1978 گردید. بدین ترتیب، شیلی از زمان کودتای 1973 اولین قرارداد خود را با شوروی در زمینه فروش مقادیر کمی مولبیدن منعقد ساخت، چکسلواکی، لهستان و رومانی جهت خرید مقادیر کمی از محصولات شیلی قراردادهایی امضاء کردند و بانک بین المللی همکاری اقتصادی نیز بازپرداخت 50 میلیون دلار از قروض شش ساله شیلی را به عهده گرفت و بدین ترتیب این کشور 20 میلیون دلار به شوروی و 5 میلیون دلار به بلغارستان بدهکار است که پیرامون آنها نیز مذاکراتی انجام خواهد گرفت. روابط کمونیستی پیشین شیلی


ص: 593




قبلاً محدود به روابط آن کشور با چین و رومانی بود.(خیلی محرمانه).


در طول سال مزبور سانتیاگو (پایتخت شیلی - م) به دنبال برقراری روابط بیشتر با چین که تنها کشور ادامه دهنده برنامه کمک های خود پس از کودتاست، برآمد و در نظر داشت از چین تجهیزات نظامی دریافت دارد. در اواخر سال 1978، چین با امضاء یک قرارداد خواستار خرید 90/000 تن مس به ارزش سالانه 46 میلیون دلار در طول سه سال آتی گشت. وزیر خارجه شیلی در سال 1978 به پکن سفر کرد تا پیرامون مبادله نفت چین با مس، نیترات و سنگ آهن شیلی به مذاکره بپردازد. (S. NFNC)


کلمبیا. علیرغم بیانیه عمومی دولت جدید مبنی بر گسترش روابط این کشور با کمونیست ها در نزدیکی روابط کلمبیا با این کشورها در سال 1978 تغییری پدید نیامده است. طرح های احداث پروژه هیدروالکتریک او را (Urra) بر روی رودخانه آلتوسینو که بزرگترین پروژه نیروی ساخت شوروی در آمریکای لاتین می باشد، به پایان رسید و براساس اعتبار 200 میلیون دلاری سال 1975 ساخته خواهد شد. (خیلی محرمانه).


بوگوتا. (بنابه توصیه رومانی) به شورای کمک دو جانبه اقتصادی نخواهد پیوست، لیکن همیشه سعی داشته است روابط دو جانبه را گسترش بخشد. کلمبیا اعلام کرد که در نظر دارد در مورد احداث یک کارخانه کنسرو سبزیجات یک قرارداد مشترک با بلغارستان و در مورد احداث یک کارخانه ماشین آلات کشاورزی یک قرارداد با لهستان منعقد سازد و فروش قهوه به کشورهای اروپای شرقی را در ازای دریافت ماشین آلات جاده سازی و تجهیزات نیروگاهی افزایش دهد. تجارت 150 میلیون دلار در سال کلمبیا با کشورهای کمونیستی (که معمولاً به نفع کلمبیا است) به صورت تهاتری و ارز معتبر انجام می گیرد.


(خیلی محرمانه).


کوبا و چین نیز روابط خود را با دولت جدید بهبود بخشیده اند، قرارداد یک میلیون دلاری منعقده در اواسط سال 1978 اجازه می دهد که کشتی های کوبایی در کارتاجنا تعمیر شوند و قراردادهای جدید تجاری، فرهنگی و نساجی نیز در دست مطالعه است. قرار است چین و کلمبیا در اواسط سال 1979 روابط دیپلماتیک برقرار سازند.


اکوادور. دولت نظامی اکوادور از برقراری روابط با شوروی دوری می جوید، لیکن روابط خود با کوبا و اروپای شرقی را گسترش می دهد. حضور شوروی محدود به دو نفر تکنیسین روسی است که در سال 1978 جهت آموزش فنون ماهیگیری به پرسنل اکوادور وارد این کشور شده اند. در همین حال رومانی اولین قرارداد پنج ساله و باز پرداخت تجاری خود را با اکوادور منعقد ساخت و یک قرارداد همکاری فنی و اقتصادی دیگر نیز جای قرار دارد 1973 را خواهد گرفت. لهستان یک محموله 12 میلیون دلاری را به شرکت کشتی رانی دولتی تحویل داد و امیدوار است بتواند براساس قرارداد ماهیگیری قابل اجراء از سال 1979 تعدادی قایق ماهی گیری به این کشور بفروشد. در همین حال کوبا و اکوادور یک قرارداد تجارت مستقیم در ازای دلار کانادا منعقد ساختند، تا از طریق آن 20000 تن سیمان کوبایی با قهوه اکوادور مبادله گردد. (خیلی محرمانه)


گویان. گرچه گویان تنها حدود 70 میلیون دلار کمک اقتصادی از کشورهای کمونیستی دریافت کرده، ولی گرایش سیاسی آن به جهان کمونیستی نشانگر کاهش در روابط فیمابین نیست. در سال 1978، آلمان شرقی (الف) 6/5 میلیون دلار اعتبار کوتاه مدت به 30 میلیون دلار تعهدات پیشین خود افزود. (ب)


ص: 594




توافق کرد که کار مربوط به کارخانه روغن نباتی را سرعت بخشد و (ج) به ارسال تکنیسین های خود جهت بررسی پروژه بوکسیت تمایل نشان داد. پروتکلی که به دنبال توافق 1977 با شوروی امضاء گردید به گویان اجازه داد که از طریق یک اعتبار 10 ساله و با نرخ بهره 4/5 درصد تجهیزات و ماشین آلات مورد نیاز خود را از شوروی خریداری نماید. علاوه بر این گویان و شوروی مشترکا به ماهیگیری ماهیگیری خواهند پرداخت و شوروی نیز یک طرح 10ساله برای صنعت گویان خواهد ریخت. گرچه شوروی در رابطه با پروژه هیدروالکتریک رودخانه مارارونی علیا کمکی ارائه نکرده، ولی یک تیم روسی مطالعات مربوط به احداث یک کارخانه آلومینیم سازی 600/000 تنی و نیروگاه وابسته آن را آغاز کرده اند.


مسکو ظاهرا قبول کرده است که پس از تکمیل این کارخانه نیمی از بازده آن را خریداری نماید.


پروژه های چینی دچار مشکلاتی شده اند چون پیمانکاران محلی کار مربوط به پروژه 36 میلیون دلاری را کندتر کرده اند مجارستان براساس قرارداد تجاری 1977 خود توافق کرد که 10 میلیون دلار اعتبار یک ساله خود را کالای مصرفی و اعتبارهای 5 تا 7 ساله خود را کالاهای سرمایه ای به گویان بفروشد و گویان نیز سعی کرد برنج، شکر، دام و بوکسیت به این کشور بفروشد. در میان کشورهای کمونیست کوچک تر، کوبا تعهد کرد که یک مرکز پزشکی در دانشگاه کوبان ایجاد کند و در زمینه صنعت شکر و تسهیلات خبرپراکنی رادیوئی نیز کمک فنی ارائه کند و کره شمالی نیز شش پروتکل کشاورزی، تولید فیبر و سرامیک، ماهیگیری مشترک و کمک در بازسازی صنعت کشتی سازی چوبی گویان امضاء کرد. گویان مقادیر کمی کمک نظامی از کوبا، کره شمالی، و آلمان شرقی دریافت نمود.(S NF NC)


مکزیک. مکزیک سفر رئیس جمهور لویز پورتیلو به مسکو در ماه آوریل 1978 را که در آن شوروی پروتکل دوم معاهده تلاتلولکو (Tlatelolco) جهت ایجاد یک منطقه عاری از تسلیحات هسته ای در آمریکای لاتین) را امضاء کرد، یک گام بزرگ در سیاست خارجی تلقی کرده است. با این وصف مکزیک دارای گرایشات بازرگانی غربی است و با وجود اینکه شوروی در سال گذشته به مکزیک فشار آورد (تا براساس قرارداد اعتباری نامحدود سال 1976) ماشین آلات و تجهیزات از شوروی خریداری نماید، ولی قراردادی در این رابطه امضاء نگردید. قرارداد چهارجانبه نفتی بین این کشور، اسپانیا، کوبا و شوروی نیز امضاء نشد چون شوروی این قرارداد را با ونزوئلا منعقد ساخته بود، ولی در پایان سال مکزیک خواستار خرید هواپیمای باری 40- YAK برای استفاده در مناطق دور افتاده و ماشین آلات حفاری نفتی روسی گردید. کشورهای اروپایی شرقی در روابط خود پیشرفت چشمگیری داشتند:


* بلغارستان در رابطه با طرح، ساختمان، و مدیریت یک مجتمع کشاورزی در مکزیک براساس یک برنامه دو ساله قراردادهایی امضاء کرده است.


* در مورد احداث یک نیروگاه حرارتی در بندر لوبوس با چکسلواکی به توافق هایی دست یافته شد.


* مجارستان در مورد ایجاد یک شرکت مکزیکی مجارستانی برای تولید ماشین آلات سبک و کارهای صنعتی به مذاکره پرداخت.


* رومانی توافق کرد که از طریق افزایش صادرات مواد شیمیایی و ماشین آلات به مکزیک و با همکاری در بخش صنعت نفت، همکاری اقتصادی خود را افزایش دهد.(S NF NC).


سورینام. علیرغم فقدان اشتیاق سورینام، چین اولین نمایشگاه تجاری کمونیستی را در پاراماریبو در پاییز 1978 برگزار کرد. در مورد پیشنهادات کمک شوروی به سورینام جهت احداث یک نیروگاه آبی در


ص: 595




سال 1977 گزارش جدیدی نرسیده است.(S NF).


اوروگوئه. این کشور در اعطای دو توربین 15 میلیون دلاری شوروی به پروژه هیدروالکتریک سالتوگراند اوروگوئه و آرژانتین سهیم است. اولین توربین در ماه مارس 1979 آغاز به کار خواهد کرد؛ تمام 14 توربین این پروژه در دسامبر سال 1981 به طور جمعی به کار خواهند افتاد. این توربین ها از 81 میلیون دلار اعتبار صادره توسط شوروی در رابطه با این پروژه 1/3 میلیارد دلاری ناشی می شود. از دیگر عملیات کمونیستی در سال 1978 بازدید معاون وزیر بازرگانی مجارستان از مونته ویدئو در اواخر سال جاری بود که طی آن پیشنهاد کرد که به اعتبار تجاری مجارستان در اوروگوئه 10 میلیون دلار افزوده گردد.(S NF NC).


ونزوئلا. پس از دو سال مذاکره. براساس یک قرارداد چهار جانبه ونزوئلا ارسال نفت به کوبا را آغاز نمود.


این قرارداد ارسال روزانه 10000بشکه نفت خام ونزوئلا به کوبا را در ازای ارسال همین مقدار نفت توسط شوروی به اسپانیا شامل می گردد. طبق این قرارداد یک ساله اسپانیا به ونزوئلا در ازای نفت شوروی ارز معتبر خواهد داد و کوبا نیز در ازای دریافت نفت ونزوئلا هزینه لازم را به شوروی خواهد پرداخت. (خیلی محرمانه).


 

اروپا


مالت. مالت در سال 1978 روابط خود را با چین و اروپای شرقی گسترش داد، لیکن به علت ورود غیر مجاز ناوهای شوروی به آب های مالت در گراند هاربور روابط این کشور با شوروی رو به وخامت نهاده است. مالت از عدم تمایل مسکو به گسترش کمک های و روابط بازرگانی نیز ناراضی است. به دنبال سفر کنگ پیائو معاون وزیر چینی، چین کار مربوط به موج شکن بندر Marsaxlokk و تأسیسات ساحلی را که یکی از پروژه های بزرگ چین در جهان سوم بوده و براساس اعتبار 45 میلیون دلاری ساخته می گردد آغاز کرد. لهستان نیز در پروژه مزبور با اعطای امتیاز 37000 دلاری مشاورتی سازمان ملل شرکت دارد.


عملیات مشترک این کشور با چکسلواکی در مورد تکمیل کارخانه سازنده لوازم میکروسکوپی و تجهیزات هیدرولیک ادامه یافته است. چکسلواکی و مالت پیرامون احداث یک کارخانه ریخته گری فولاد و یک کارخانه کفش سازی مذاکره کرده اند (طبقه بندی نشده).


پرتغال. پرتغال به کوبا اجازه داد که از تأسیسات تعمیر کشتی این کشور در ازای تحویل شکر به پرتغال استفاده نماید.(طبقه بندی نشده).


ص: 596





تصویر 9



خاورمیانه قراردادهای کمونیستی با کشورهای رو به رشد - 1978


 

 

 



خاورمیانه


کلی


علیرغم علاقه دیرین مسکو به برقراری حضوری نیرومند در خاورمیانه، شوروی های در سال 1978 اقدامات چندان مثبتی برای تحکیم روابط خود با ملل اصلی منطقه به عمل نیاوردند. کمک های نظامی، یعنی مهمترین وسیله نفوذ شوروی در جهان سوم، به کشورهای خاورمیانه ای در 13 سال گذشته به کمتر از 100 میلیون دلار رسید و تنها ترکیه توانست کمک های اقتصادی زیادی به دست آورد. تقریبا تمام کمک های نظامی جدید به یمن جنوبی اختصاص داده شد، چون مسکو با ارسال جت های جنگنده، تانک، و موشک به حمایت از رژیم مارکسیستی جدیدی که در ژوئن 1978 به قدرت رسیده بود پرداخت؛ روس ها کمک فنی خود را به 150 نفر پرسنل رسانید و حدود 1000 پرسنل کوبایی از اتیوپی به این کشور اعزام گردیدند تا در تحکیم قدرت رژیم جدید عدن آن را یاری دهند. 500 نفر کوبایی دیگر غیر نظامی اعزامی به یمن جنوبی و 400 پزشک کوبایی اعزامی به عراق اولین گروه پرسنل غیر نظامی کوبایی هستند که مستقیما در خاورمیانه مستقر شده اند. بنا به گزارش های متعدد رسیده، شوروی چند پایگاه هوایی و دریایی در یمن جنوبی خواهد ساخت تا نیازهای خود را تأمین نماید.(سرّی).


ص: 597





سلاح های ارسالی به این منطقه در سال 1978، که معادل سطح ارسالی یک میلیارد دلاری آن در سال های 77-1975 بود، جبران کمبود تعهدات جدید را نموده است. ارسال تسلیحات به عراق و سوریه یعنی بزرگترین مشتریان سلاح های روسی، بسیار زیاد بود؛ البته این کشورها از سفارشات سال های 77-1976 خود که در سال 1978 تکرار نشده بود استفاده می کردند. عدم امضاء قراردادهای جدید ناشی از چند عامل است که عبارتند از: (الف) نیاز عراق و سوریه به زمان بیشتر جهت جذب سلاح های مدرن در نیروهای عملیاتی خود، (ب) دلایل استراتژیکی - سیاسی، شامل تأمل شوروی قبل از ارسال مقادیر زیادی سلاح جدید تا مسکو بتواند تأثیر ترک خصومت بین عراق و سوریه و تأثیر آن را بر توانایی نظامی سوریه ارزیابی نماید؛ و (ج) راهیابی اخیر اروپای غربی (به خصوص فرانسه) در بازارهای تسلیحاتی عراق و سوریه، علاوه بر این ثروت بی انتهای نفتی ملل خاورمیانه موقعیت شوروی را به عنوان عرضه کننده اصلی سلاح به منطقه به مخاطره می افکند، چون خریداران خواهند توانست نیازهای خود را از طریق غرب تأمین نمایند. (سرّی).


کاهش معاملات تسلیحاتی جدید در مورد کمک های اقتصادی صادق نیست. عراق مقادیر بسیاری تجهیزات براساس قدرت میلیارد دلاری و قرار دادهای عمران نفتی خود با شوروی به دست آورد.


عراقی ها در سال 1978 نیز قرار دادهای جدیدی با شوروی در رابطه با برنامه های عمرانی به خصوص عمران مدنی و عمران منابع آبی امضاء کرده اند. در سوریه ساختمان 10 ساله نیروگاه روسی 800 مگاواتی فرات در سال 1978 به پایان رسید و گرچه قرارداد جدیدی امضاء نشد، لیکن آلمان شرقی در رابطه با برنامه های صنعتی بیشترین مقدار اعتبار (350 میلیون دلار) را به سوریه داد.(S NF NC).


سقوط شاه در ماه دسامبر به یک سال تردید در روابط بین ایران و شوروی خاتمه داد. تکنیسین های اقتصادی مسکو در تمام طول سال به کار بر روی پروژه های روسی مشغول بودند، در حالی که (الف) با انبار شدن کالاها در ناحیه مرزی فعالیت ها کاهش یافته بود؛ و (ب) خط لوله ای که گاز ایران را به مرز شوروی می رساند بسته شده بود. طرح اکثر کارخانه ها دست نخورده باقیمانده و قرار داد سه جانبه خط لوله 1975 نیز نتیجه ای به بار نیاورد.. از طریق قراردادهای 600 میلیون دلاری سلاح جدیدی به ایران تحویل داده نشد. خریداران کمونیست در نتیجه قطع صادرات ایران، در بازار نفت دچار کمبود شدند و رومانی بیشترین ضربه را خورد. بخارست به دیگر فروشندگان روی آورد، در حالی که واردات آن از ایران یک سوم واردات نفتی آن را تشکیل می داد.(سرّی).


به دولت های میانه روی عربی فشار وارد شد تا روابط خود با کشورهای کمونیستی را عادی سازند، به دنبال آن ابوظبی و عمان با چین روابط دیپلماتیک برقرار کردند، و سعودی ها نیز با مسکو اولین مذاکرات خود را انجام دادند. از طرف دیگر کویت از پذیرش تکنیسین های روسی جهت تجهیزات دفاع هوایی خریداری شده از روسیه (در سال 1977) امتناع ورزید. (سرّی).


مصر. با تیره شدن روابط مصر با شوروی و اروپای شرقی در سال 1978 قاهره با پذیرفتن مقادیر زیادی کمک نظامی روابط خود با چین را مستحکم نمود. در همین حال بالا رفتن میزان ارز خارجی دریافتی در قبال نفت پول های ارسالی توسط کارگران کمک های اعراب و همکاری نزدیک سیاسی با آمریکا، گرایش دوباره روابط اقتصادی مصر را به سوی غرب سهولت و سرعت بخشید. (سرّی).


از میزان اهمیت سلاح های شوروی در زرادخانه های مصر کاسته شد. تنها در سال گذشته چند میلیون


ص: 598




دلار قطعات یدکی و وسیله نقلیه از طرف شوروی برای مصر ارسال گردید. در همین حین، مصر تحت حمایت سرمایه های عربی، با فروشندگان اصلی غربی قراردادهایی به ارزش 4 میلیارد دلار جهت دریافت سلاح های مدرن منعقد ساخت که سهم آمریکا در این میان یک میلیارد دلار بود. این سفارشات عبارت بوده اند از: (الف) 525 میلیون دلار برای دریافت جنگنده های اف - 5 از آمریکا (ب) 100 میلیون دلار جیپ، کامیون، و تریلی از شرکت های آمریکایی (ج) 20 فروند هواپیمای سی - 130 از آمریکا؛ (د) 120 فروند جنگنده آلفا جت از فرانسه، (ه) موشک های ضد تانک سوئینگ فایر Swingfireو هلیکوپتر لینکس (Lynx) از انگلیس؛ (و) 6 فروند قایق موشکی نوع رمضان Ramadanبه ارزش 300 میلیون دلار از انگلیس؛ (ز) 150 میلیون دلار تجهیزات پشتیبانی زمینی از آلمان غربی؛ (ح) 50 میلیون دلار تجهیزات الکترونیکی از ایتالیا.(سرّی)


کشورهای عربی توافق کرده بودند که هزینه مربوط به تمام این سفارشات را تأمین نمایند. لیکن امضاء پیمان صلح بین مصر و اسرائیل در ماه مارس 1979 مشارکت آنها و موقعیت این قراردادها را توأم با تردید کرده است. قاهره نیز در همان حال که به انتظار دریافت تجهیزات جدید و در دوره انتقالی به سر می برد، سعی دارد با استفاده از دیگر تسلیحات کمونیستی، ارتش مجهز به سلاح های روسی خود را نیز دارای آمادگی عملیاتی بنماید. چین که بعضا قطعات یدکی به این کشور ارسال می داشت. برای اولین بار هواپیمای جنگنده اف - 6 (میگ 19 روسی) را در اختیار مصر قرارداد. در پایان سال شش فروند از این هواپیماها به مصر تحویل داده شده بود. قرارداد مربوط به دریافت 50 تا 100 فروند از این هواپیماها یکی از دو قراردادی را تشکیل می دهد که در سال 1978 بین چین و این کشور امضاء شده است. قرارداد دیگر شامل کمک فنی و مالی برای احداث یک کارخانه سازنده قطعات یدکی در مصر است. گرچه ما در مورد شرایط بازپرداخت اطلاعی در دست نداریم، ولی چین معمولاً کمک نظامی خود را به صورت اعطایی در اختیار کشورهای قرار می دهد.(S NF NC).


رومانی نیز یکی از منابع مهم قطعات یدکی برای مصر بوده است. در سال 1978 براساس دو قرارداد جداگانه رومانی توافق کرد که 5000 تفنگ تهاجمی AKMبه مصر بدهد.(S NF NC).


برنامه کمکی و تجاری بسیار اندک تنها چیز باقیمانده از روابط درخشان شوروی و مصر درگذشته است که 1/1 میلیارد دلار کمک اقتصادی در بخش عمومی و 4 میلیارد دلار تجهیزات نظامی را شامل می گشت. کمک 6 میلیارد دلاری اعراب (به صورت نقد) که از زمان جنگ 1973 خاورمیانه به مصر انتقال یافت، مصر را در تصمیم گیری پیرامون سرنوشت اقتصادی خود انعطاف پذیر ساخته و سبب شده است که این کشور به غرب روی آورد. علیرغم شایعات سال مزبور پیرامون اینکه سادات می خواهد روس ها را از پروژه های عمرانی اخراج کند (به خصوص از پروژه های نفتی و برق رسانی روستایی)، در پایان سال 750 تکنیسین روسی در مصر و به خصوص در کارخانه ذوب آهن حلوان، و کارخانه آلومینیم سازی حمادی به کار مشغول بودند (در ماه مه، یک هیئت مصری قرار دادی را برای توسعه کارخانه مواد نسوز حلوان منعقد ساخت).(S NF) در میان کشورهای اروپای شرقی رومانی با حمایت از ابتکار صلح قاهره بهترین روابط را با مصر برقرار کرده است. تکنیسین های رومانی نصب نیروگاه حرارتی در مجتمع فسفات حمراوین (Hamrawein) را به پایان رسانیده و در اوایل سال مزبور بخارست یک سوم 90 میلیون دلار اعتبار باقیمانده از قرارداد


ص: 599




1971 را به پروژه های برق رسانی در مصر اختصاص داد. آلمان شرقی که در سال 1977 معادل 95 میلیون دلار اعتبار به مصر داده بود در سال 1978 روابط تجاری اش با مصر 10 درصد کاهش و به 80 میلیون دلار رسید و در همین حال مصر به خاطر یک مسئله کم اهمیت روابط خود را با بلغارستان قطع کرد. (طبقه بندی نشده).


در پایان سال مطبوعات مصری اعلام داشتند که عدم صدور پنبه خام به شوروی و چکسلواکی در سال 1979 نیز به قوت خود باقی خواهد بود؛ دیگر خریدهای شوروی نیز در سطح پیشین ادامه یافت. در سال 1978، تجارت بین مصر و شوروی نسبت به سال 1977 معادل 215 میلیون دلار کمتر شده بود، که علت آن نیز 135 میلیون دلار کاهش در واردات شوروی بود. در همین حال مصر توانست از طریق تجارت پایاپای خود با شوروی 150 میلیون دلار صرفه جویی نماید. گرچه مسکو با تحریم زغال سنگ، چوب و دیگر کالاهای استراتژیک به مصر پاسخ نداد، ولی تهدید کرد که اگر مصر بخواهد بنا به امر به 1977 سادات تنها با 20 میلیون دلار سرویس قروض اقتصادی، موازنه تجاری ایجاد کند، مسکو نیز ارسال زغال کک شوو دیگر مواد استراتژیک را به مصر قطع خواهد کرد.(خیلی محرمانه).


چین که سعی داشت از سیاست ضد روسی سادات بهره برداری کند، پیشنهاد کمک به صنایع نساجی و معدنی مصر را مطرح کرد و متعهد شد که یک مرکز کنفرانس در قاهره بسازد. (طبقه بندی نشده).


ایران. علیرغم کاهش در کمک ها و ارسال محموله های بازرگانی به ایران در اواخر سال 1978، مسکو به کار خود در مورد قراردادهای عمرانی ادامه داد و سعی کرد حضور فنی شدیدی را در این کشور حفظ کند. ظاهرا شوروی امیدوار است که به دنبال ارزیابی مجدد تهران از اولویت های عمرانی و روابط خود با پیمانکاران خارجی، روابط 15 ساله شوروی و ایران حیاتی شود. (طبقه بندی نشده).


با وجود قطع برنامه کار در نتیجه انباشته شدن کالاها در مرز ایران حدود 4000 تکنیسین روسی به کار بر روی پروژه های مهم شوروی در ایران ادامه داده اند. به این تکنیسین ها اجازه داده شده است که کوره های ذوب و کوره های کک سازی در کارخانه اصفهان را در حد آمادگی عملیاتی نگاه دارند، چون حتی یک تعطیلی موقت نیز بر این کارخانه فولادسازی ضربه زده و شروع مجدد آن دو سال و یا بیشتر طول خواهد کشید. کار پروژه های دیگر روسی عبارتند از: (الف) یک سد ثانویه بر روی رود ارس، که در هر سوی رود 48600 هکتار زمین را آبیاری خواهد کرد و به نیروی برق هر کشور 100 مگاوات خواهد افزود؛ (ب) احداث یک نیروگاه حرارتی 1200 مگاواتی در اهواز؛ و (ج) کارخانه ابزارآلات ماشین سازی اراک که ظریف سالانه آن از 30000 تن به 50000 تن افزایش خواهد یافت. (سری).


به دنبال چندین ماه عملیات منقطع، خط لوله ایگات - که گاز ایران را به مرز شوروی می رساند بسته شد. میزان صادرات شوروی به 635 میلیون دلار رسید، ولی میزان واردات آن به علت تعطیل کار این خط لوله شدیدا کاهش یافت. در مورد وضع ارسال سلاح های روسی به ایران در سال 1978 اطلاعی در دست نیست، امکان فروش های بیشتر در آینده نزدیک نیز چندان زیاد نیست.(خیلی محرمانه)


نابسامانی های ایران، حضور شوروی در این کشور را توأم با عدم قطعیت کرده است. مسکو ظاهرا معتقد است که ایران به فروش گاز به شوروی ادامه خواهد داد و قراردادهای موجود نیز به قوت خود پا برجا خواهند بود. که یکی از این قراردادها توافق 3 میلیارد دلاری سال 1975 برای عمران و آبادانی دو طرف مرز ایران و شوروی می باشد. در پایان سال 1978، بیش از یک میلیارد دلار قراردادهای تجاری


ص: 600




منتظر اجرا بود و دیگر پروژه ها نیز تنها به صورت طرح باقیمانده بود، این قراردادها و طرح ها عبارتند از:


(الف) کارخانه های صنعتی در اصفهان و کرمان به ارزش یک میلیارد دلار طبق توافق سال 1976؛ (ب) یک نیروگاه 450 میلیون دلاری در اصفهان؛ (ج) یک بخش 250 میلیون دلاری از خط لوله ایگات - 2؛ (د) یک رابط راه آهن با شوروی طبق توافق سال 1976؛ (ه) یک کارخانه آلومینیوم سازی 500 میلیون دلاری که هنوز هم تحت بررسی می باشد؛ و (و) سه برابر کردن ظرفیت کارخانه ذوب آهن اصفهان. (خیلی محرمانه).


اطلاعات مقدماتی حاکی از آن است که ایران برنامه ساختمان یک خط لوله براساس توافق سه جانبه 20 ساله در سال 1975 با شوروی و فروش گاز به اروپای شرقی را کنار گذاشته است. براساس این توافقنامه مسکو می بایست بخشی از خط لوله 1500 کیلومتری (ایگات - 2) را بسازد تا سالانه 475 میلیارد فوت مکعب گاز را به مرز شوروی در آستارا برساند. شوروی در ازای دریافت این گاز، می بایست 390 میلیارد فوت مکعب گاز خود را به اطریش، آلمان غربی و فرانسه بدهد که ایران نیز در ازای آن ارز معتبر دریافت کند. مسکو نیز 85 میلیارد فوت مکعب گاز را به عنوان هزینه احداث خط لوله دریافت می کرد. سالانه 130 میلیارد فوت مکعب دیگر از گاز ایران نیزبه چکسلواکی ارسال می گردید. گرچه کشورهای ثالث کار را بر روی بخشی از خط لوله آغاز کرده اند، ولی ما در مورد وضع این خط لوله و میزان مشارکت شوروی در آن اطلاعی نداریم. (طبقه بندی نشده).


رابطه بین ایران و شوروی که در نتیجه مرز مشترک تکامل یافته از طریق منافع اقتصادی دو جانبه نیز مستحکم شده است. توافق سال 1966 شوروی برای احداث یک خط لوله گاز طبیعی از حوزه های جنوب غربی ایران تا آستارا در مرز شوروی، مبادلات بازرگانی این دو کشور را تا سال 1978 به یک رابطه میلیارد دلاری تبدیل کرد و سبب شد که تهران بتواند محصول بی مصرف پیشین خود را (یعنی گازی که آتش زده می شد) سالانه منبع 200 میلیون دلار درآمد ارزی بسازد. جریان سالانه 350 میلیارد فوت مکعب گاز ایران به شوروی از سال 1970 توانسته است منبع بسیار عظیمی برای پرداخت قروض 1/4 میلیارد دلاری تهران، بابت کمک های نظامی و اقتصادی شوروی باشد. (طبقه بندی نشده).


انتقال گاز ارزان قیمت ایران به مناطق ماوراء قفقاز شوروی را از احداث یک خط لوله طویل از حوزه های خود به این منطقه معاف ساخت. ارسال این گاز از ایران به شوروی سبب شده است که مقداری از گاز شوروی به همپیمانان آن در اروپای شرقی و دیگر مشتریان دارای ارز معتبر صادر گردد. (طبقه بندی نشده).


شوروی و ایران از روابط تجاری خود که مرهون برنامه کمک شوروی است نفع بسیار برده اند. فروش تجهیزات مسکو به ایران پس از سال 1973 و به دنبال راه یافتن به بازار خریدهای ایران به اوج خود رسید و در سال 1977 ایران به صورت بزرگترین بازار کالاهای روسی در جهان سوم درآمده بود. علاوه بر فروش های 575 میلیون دلاری شوروی در آن سال مسکو از طریق خدمات فنی در پروژه های ایران نیز 50 میلیون دلار به دست آورد. گرچه سهم شوروی از کل تجارت ایران (شامل صدور نفت) کمتر از 5 درصد بود، ولی ورود ماشین آلات از شوروی به ایران سهم عمده ای در عمران این کشور داشت. (طبقه بندی نشده).


در اروپای شرقی، ناآرامی های ایران مهمترین تأثیر را بر رومانی گذاشت، چون بخارست روابط


ص: 601




گسترده تجاری و فنی با تهران برقرار کرده بود و از نظر واردات نفتی نیز دو سوم واردات خود را به آن کشور متکی بود.در پایان سال رومانی به دیگر عرضه کنندگان نفت روی آورده بود تا 600000 بشکه نفتی را که قبلاً از ایران خریداری می کرد جبران نماید. در اوائل سال 1978، مجارستان و لهستان توافق کردند که با همکاری شوروی نیروگاه حرارتی 400 میلیون دلاری اصفهان را بسازند و ایران نیز توافق کرد تا تجارت نفتی خود با اروپای شرقی را گسترش دهد. تهران (الف) با امضاء یک قرارداد متعهد شده بود که تا سال 1980 میزان تجارت خود با رومانی را به یک میلیارد دلار برساند، و (ب) براساس امضاء یک پروتکل 215 میلیون دلاری متعهد شده بود که 35 درصد نفت مجارستان را تأمین نماید.(خیلی محرمانه).


عراق. اذیت و آزار کمونیست های عراق توسط بغداد، آشتی عراق و سوریه، سوءظن بغداد در مورد مقاصد شوروی و کوبا در شبه جزیره عربی، و حمایت شدید عراق از شورشیان اریتره در اتیوپی، دست به دست هم داد و بحران روابط شوروی و عراق را در سال 1978 پدید آورد. با این وصف، شوروی به عنوان منبع اصلی تسلیحات، تجهیزات پشتیبانی و کمک فنی عراق در سال 1978 به تلاشهای خود ادامه داد.


(خیلی محرمانه).


ظاهرا این دو کشور در سال 1978 قرارداد جدیدی را امضاء نکرده اند. ولی شایعاتی پراکنده شده است که یک هیئت عالیرتبه نظامی عراق در ماه نوامبر با مسکو معاملات تسلیحاتی انجام داده است.


(S NF NC) بغداد بیشتر سلاح های مدرن و به خصوص هواپیماهای مورد نیاز خود را از غرب خریداری می کند.


در سال های 78-1977 این خریدها (که اغلب از فرانسه انجام شده) به 2 میلیارد دلار یعنی 2 برابر کل سفارشات تسلیحاتی آن به غرب در بیست ساله گذشته رسیده است. تجهیزات غربی نه تنها تجهیزات روسی را کامل می کند، بلکه فرصت راه یابی دیگر تولیدکنندگان سلاح را به این بازار انحصاری شوروی و اروپای شرقی ایجاد می نماید. کشورهای کمونیستی در دو دهه گذشته حدود 5 میلیارد دلار سفارشات تسلیحاتی از طرف عراق دریافت کرده بودند، که نیمی از آن در سالهای 78-1974 ارسال شده بود.


تحویل سلاح توسط شوروی در سال 1978 تقریبا به اوج خود یعنی 610 میلیون دلار رسید. عراق که به علت غنای آن از نظر ارز معتبر یکی از مشتریان ارجح به شمار می رفت، پیشرفته ترین تجهیزات را قبل از هر مشتری دیگر شوروی دریافت می کرد. هواپیما 60 درصد تجهیزات ارسالی توسط شوروی را تشکیل می داد که شامل آخرین مدل هواپیمای شوروی می گردید. شش فروند جت باری دور برد 76 - IL(که اولین هواپیماهای صادراتی شوروی از این نوع است)، بر اساس قرارداد 1977 در نیمه دوم سال 1978 به عراق تحویل داده شد. عراق پس از الجزایر دومین کشور خارج از پیمان ورشو بود که هلیکوپترهای رزمی 24 - MIرا دریافت می کرد.


10 فروند هلیکوپتر 24 - MI و 60 فروند هلیکوپتر 8 - MI بزرگترین یگان هلیکوپتر رزمی در جهان عرب را نصیب عراق کرده است. علاوه بر این، بغداد 30 فروند جت جنگنده سوخو (احتمالاً از نوع سوخو 20/22، جت جنگنده بمب افکن) و 8 فروند میگ - 21 نیز از شوروی دریافت کرده است.(S NF NC).


عراق نیز مانند لیبی و سوریه در زمره تنها کشورهای در حال توسعه درآمد که توانست موشک زمین به هوای سام - 9 را که سلاحی مؤثرتر از سام - 7 در برابر جنگنده های پیشرفته است، دریافت دارد. تعداد


ص: 602




زیادی تانک، نفربرهای زرهی، توپ و قطعات توپخانه به عراق ارسال گردید تا برنامه توسعه نیروهای زرهی و توپخانه نیروی زمینی به مرحله اجرا درآید. (سرّی).


معاملات تسلیحاتی این کشور با اروپای شرقی در سال 1978 عبارت بودند از (الف) یک قرارداد 25 میلیون دلاری با مجارستان برای دریافت تجهیزات نامعلوم؛ (ب) حدود 8میلیون دلار کامیون از آلمان شرقی؛ (ج) مقادیر کمی اقلام سررشته دارای از چکسلواکی ارسالیه های اروپای شرقی سومین ناو نیرو بر لهستانی را نصیب عراق نمود، و 150 توپ ضدهوایی 57 میلی متری اس-60 و مقادیر زیادی سلاح های سبک مجارستانی را که روی هم رفته 50میلیون دلار ارزش داشتند نصیب این کشور کرد.(S NF).


مستشاران نظامی شوروی در عراق با افزایش کمی به 1100 نفر رسید تا ورود تجهیزات دفاع هوایی و هواپیماهای پیچیده به این کشور به سهولت انجام شود. حدود 550 نفر پرسنل شوروی در ارتش عراق به کار مشغول بودند که 500 تن از آنان در نیروی هوایی و 50 تن از آنان در نیروی دریایی به سر می بردند.


علاوه براین، حدود 150 کوبایی و 100 پرسنل نظامی اروپای شرقی به عنوان مستشار و تکنیسین مورد استفاده واقع شدند. حدود 100 تن از پرسنل نظامی عراق برای طی دوره های آموزشی به شوروی و 150 تن از آنان به اروپای شرقی روانه شدند که تعداد آنها معادل تعداد روانه شده در سال 1977 بوده است.


(سرّی).


با وجود اینکه عواید نفتی 11 میلیارد دلاری عراق به بغداد اجازه می دهد که به انتخاب خود از تخصص خارجی بهره برداری کند، ولی عراق باز هم به کشورهای عضو شورای کمک دو جانبه اقتصادی در رابطه با کارهای عمرانی، به خصوص عمران منابع آب و نیرو متکی است. علاوه بر ملاحظات ژئو سیاسی، کمونیست ها رابطه نفتی و اکتساب ارز معتبر را با اشتیاق تمام دنبال می کنند. تقریبا تمام نفت ارسالی عراق به شوروی، چه به صورت بازپرداخت قروض گذشته و چه به صورت پایاپای در ازای ارز معتبر بار دیگر به فروش می رسد. (طبقه بندی نشده)


ص: 603




در سال 1978، مسکو با انعقاد یک قرارداد 140 میلیون دلاری تعهد کرد که برنامه تزریق آب به حوزه نفتی رومیله (Rumaylah) را دنبال کند تا مشکلات مربوط به کاهش فشار که ظرفیت تولیدی این حوزه را پایین آورده است، از میان برداشته شود و توافق کرده است که یک کارخانه نمک و آب زدایی نفتی نیز براساس اعتبار سال 1976 احداث نماید. کمک شوروی به صنعت نفت ملی عراق، دومین و مهمترین هدف کمک های شوروی به عراق، با آغاز تولید در حوزه Luhais که توسط روسیه توسعه یافته بود و در جنوب عراق واقع شده (به میزان 50000 بشکه در روز) افزایش بیشتری یافته است. تمام بازده این حوزه که براساس یک قرارداد 22 میلیون دلاری شوروی توسعه یافته است، به خارج صادر می گردد. در پایان سال 1978 یعنی با قطع صدور نفت ایران کمونیست ها به عرضه نفتی دراز مدت علاقه بیشتری نشان دادند.


(طبقه بندی نشده).


در سال 1978، سازمان های شوروی فعالانه در مورد چند قرارداد تجاری پرمنفعت شامل: (الف) یک نیروگاه آبی 600 مگاواتی بر روی رود بزرگ زاب(Zab) (ب) یک نیروگاه حرارتی 350 میلیون دلاری در بجیل (Bajil)؛ (ج) یک پروژه انتقال نیرو، به مناقصه پرداختند. مسکو تعهد کرده است که حدود 2 میلیارد دلار کمک به پروژه های نیرو و آبیاری عراق براساس قراردادهای تجاری و کمکی که نیمی از آنها در سال 1976 امضاء شده بود، برساند.(S NF).


در سال 1978 حدود 6500 نفر از پرسنل روسی و اروپای شرقی بر روی پروژه های عمرانی عراق کار می کردند و برای اولین بار عراق 400 پزشک کوبایی را براساس پروتکل امضاء شده در اواسط سال به کار گرفت. به دنبال اعطای قراردادهای جاده سازی و مسکن اعطایی به هاوانا در سال 1978 تعداد بیشتری از کوبایی ها به عراق خواهند آمد، و علاوه بر این بغداد از کوبا 300 پرسنل پزشکی دیگر نیز خواسته است. (سرّی)


یمن شمالی. رابطه بین یمن شمالی و شوروی در سال 1978 به علت حمایت شوروی از یمن جنوبی که به خرابه کاری و تروریسم در یمن شمالی پرداخته بود روبه وخامت نهاد. در همان حال برنامه های گسترده مدرن سازی ارتش، با حمایت مالی عربستان سعودی و حمایت تجهیزاتی آمریکا و فرانسه سبب سوق دادن یمن شمالی به سوی غرب گردید. (خیلی محرمانه).


معذلک، نقش سنتی مستشاری نظامی شوروی (تا سطح واحدها) موقعیتی را برای آن فراهم آورده است که حضور آن را دائمی می سازد. در سال 1978 مسکو، تانک، هواپیمای باری، میگ - 17 و قایق های گشتی Zhuk به این کشور تحویل داد. لهستان 50 دستگاه تانک تی - 54 به این کشور داد که هر 50 دستگاه آن توسط رئیس جمهور قشمی فقید سفارش شده بود.(S NF). در بخش اقتصادی شوروی توافق کرد که با ارائه 38 میلیون دلار اعتبار جدید ظرفیت کارخانه سیمان سازی 100000 تنی بجیل (Bajil) ساخته شده توسط روسیه را تا سه برابر بالا ببرد. این قرارداد جدید کل کمک های اختصاص یافته روسی را به 140 میلیون دلار رسانید. (طبقه بندی نشده).


در اواخر سال 1978 چین قراردادی برای ساختن یک سالن کنفرانس در صنعا امضاء کرد. ولی بنا به یک گزارش، چین به علت مشکلات تولیدی از پروژه کارخانه نساجی که توسط خودشان در صنعا ساخته شده و از بزرگترین کارخانه های صنعتی یمن می باشد اخراج خواهد شد. (خیلی محرمانه).


یمن جنوبی. سیاست های رادیکال یمن جنوبی و اعطای اجازه استفاده از تأسیسات هوایی و دریایی یمن جنوبی به شوروی این کشور را یک وسیله بسیار مفید برای دیپلماسی تسلیحاتی شوروی ساخته است. شوروی در سال 1978 مهمترین منبع عرضه تجهیزات نظامی عدن به شمار می رفت. طبق گزارش، شوروی توافق کرده بود که پایگاه های دریایی و هوایی چندی در یمن بسازد تا احتمالاً نیازهای خود را برآورده سازد. یک قرارداد جدید 75 میلیون دلاری و دو اسکادران میگ - 21، تانک تی - 62 و موشک های زمین به زمین را نصیب عدن خواهد کرد. مهمترین اقلام موجود در محموله 135 میلیون دلاری شوروی در سال 1978 عبارت بودند از اولین ناو مین یاب عدن، اولین هواپیمای جنگنده بمب افکن سوخو - 20/22 و اولین توپ ضد هوایی 23/4 - ZSU بخشی از تجهیزات جدید، در قبال کمک یمن جنوبی به اتیوپی در اوگادن و ارزیابی مسکو از حفاظت منافع شوروی توسط یمن جنوبی در شاخ آفریقا و شبه جزیره عربی به این کشور هدیه داده شده است. (S NF).


مسکو در حمایت از فعالیت های خود در یمن جنوبی به دیگر کشورهای کمونیستی نیز متکی بود.


بلغارستان و مجارستان قراردادهای تسلیحاتی و مهماتی کوچکی با جمهوری دموکراتیک خلق یمن منعقد ساختند و حدود 1000 نفر از پرسنل کوبایی و آلمان شرقی حضور 500 نفری شوروی را تکمیل نمودند. این کادر به تحکیم قدرت دولت جدید کمک کرده و آموزش های سیاسی و اطلاعاتی ارائه کردند.


(سرّی).


گزارش مربوط به نجات اقتصاد یمن جنوبی توسط کمونیست ها به دنبال تحریم اعراب خالی از اغراق


ص: 604




نیست. علیرغم درخواست عدن برای دریافت کمک از دولت های کمونیستی به جای کمک های از دست رفته اعراب، از کشورهای اروپای شرقی تنها مجارستان و آلمان شرقی کمک هایی ارائه کرده اند، به این ترتیب که مجارستان 5/9 میلیون دلار کمک کشاورزی و آلمان شرقی نیز وام هایی در رابطه با کالاهایی مصرفی و گسترش ماهیگیری در اختیار این کشور قرار داده اند. فقط یک کمک 85 میلیون دلاری برای برنامه پنج ساله دوم عدن و 5 میلیون دلار کمک غذایی و کمک های دیگر در سال 1978 از طرف شوروی ارائه گردید. در حالی که قبلاً شوروی در سال 1976 اعلام کرده بود که میزان کمک های خود به یمن جنوبی را در سال های 80-1976 به چهار برابر گذشته خواهد رسانید. مقداری از کمک اعلام شده نیز ممکن است از طریق هزینه های تأمین شده توسط شوروی در برابر کسری تجاری عدن ارائه شود که این کسری به دنبال افزایشی صادرات شوروی به یمن جنوبی در سال های 77 - 1976 بدون افزایش قابل قیاس واردات پدید آمده بود. مسکو همچنین توافق کرده است که مدت بازپرداخت قروض عدن را مورد تجدید نظر قرارداده (که اکنون در مدت 12 سال با 2/5 درصد نرخ بهره پرداخت خواهد شد) و در مورد نرخ بهره نیز ملاحظاتی صورت بگیرد.(سرّی).


چین در تلاش برای برقراری حضور خود در عدن در سال 1978 توافق کرد که علاوه بر ارائه 5 میلیون دلار کمک نقدی فعالیت های جاده سازی خود را بیش از آنچه که بین Shihrو Sayhut ادامه داشت افزایش دهد. چین ساختمان پنج سردخانه در Mukalla را براساس کمک های ماهیگیری خود به یمن جنوبی آغاز کرده است. پرسنل چین در یمن جنوبی از محبوبیت خاصی برخوردار هستند، چون آنها سخت فعالیت می کنند و از سیاست های داخلی نیز اجتناب می ورزند.(S NF)


سوریه. علیرغم وخامت روابط سیاسی شوروی و سوریه در سال 1978 و پیدایش منابع مالی جدید جهت تأمین تجهیزات نظامی از منابع غیر کمونیستی، سوریه مایل نیست رابطه تسلیحاتی خود با شوروی را قطع نماید. معذالک دمشق نسبت به فعالیت های شوروی و کوبا اعتراض نمود و سلاح های روسی در اختیار انقلابیون اریتره قرار داد.(S NF).


عوامل سیاسی نقش چندان مهمی در عدم تمایل شوروی به انعقاد قراردادهای جدید نظامی با سوریه در سال 1978 نداشت. سیاست تسلیحاتی شوروی در سوریه انعکاس ارزیابی نیازها و ظرفیت جذب تسلیحاتی در نیروهای مسلح دمشق از طرف شوروی می باشد، مطالعات اخیر شوروی در سوریه نشانگر تأخیر در قراردادهای جدید است تا محموله های عظیم اخیر در ارتش سوریه به خوبی جذب شود تقاضای تسلیحاتی سوریه در سال 1978 شامل یک قرارداد 9 میلیون دلاری خدمات و تجهیزات پشتیبانی روسی گردید. تجهیزات ارسالی شوروی بالغ بر 310 میلیون دلار یعنی کمتر از میزان آنها در دو سال گذشته بود. حدود 275 میلیون دلار تجهیزات دیگر براساس قرارداد نظامی 4/6 میلیارد دلاری دمشق بعدا به این کشور ارسال خواهد شد که احتمالاً تانک های تی - 72 و جنگنده های میگ 25 را نیز دربرخواهد گرفت. (S NF).


گرچه ارسال هواپیماها در سال 1978 ( به ارزش تقریبی 100 میلیون دلار) توام با کاهش بود، ولی این هواپیماها شامل دو اسکادران آخرین مدل میگ - 21 بود. حداقل 14 آتشبار از موشک های جدید زمین به هوا (سام - 2، سام - 3، و سام - 6) یعنی 4 آتشبار بیش از سال 1977 در این کشور مستقر گردید، سوریه برای اولین بار دو فروند قایق گشتی دارای موشک های هدایت شونده اوزا - 2 را دریافت نمود.


ص: 605




ارسال تجهیزات زمینی نیز کمتر از سال 1977 بود و شش تانک تی- 62، 54 دستگاه نفربر زرهی پی ام پی 54، 33 دستگاه APCS و 14 توپ ضد هوایی 23/4 - ZSU را در بر می گرفت. سوریه اخیرا به تغییر منابع تأمین سلاح خود علاقه نشان داده است.(S NF NC).


در سال 1978 قراردادهای تسلیحاتی اروپای شرقی به سطح 111 میلیون دلار رسید که نیمی از آن از طریق آلمان شرقی تأمین شده است، و 50 میلیون دلار اعتبار بزرگ ترین کمکی است که این کشور به یکی از کشورهای رو به رشد جهان کرده است. چکسلواکی با یک قرارداد 43 میلیون دلاری در رابطه با 35 فروند ال - 39 و 40 فروند جت آموزشی یو - میگ - 15 و تجهیزات رادیویی در ردیف بعدی قرار گرفت.


قرارداد آلمان شرقی تجهیزات ویژه الکترونیک، اجزاء تعمیراتی جنگنده میگ - 21 و کمک به نیروهای امنیت داخلی سوریه را شامل می گردد. مجارستان نیز توافق توافق کرد که حدود 10 میلیون دلار تجهیزات مخابراتی به این کشور بدهد. کشورهای اروپای شرقی معادل 40 میلیون دلار تجهیزات نظامی ساخت چکسلواکی به این کشور ارسال کردند. چکسلواکی 160 تانک تغییر یافته تی - 55، 10 موشک انداز فراگ - 2 مستقر بر کامیون های تاترا، چهار هواپیمای آموزشی ال - 29 و 2 فروند هواپیمای آموزشی یو - میگ - 15 به این کشور تحویل داد.(S NF).


مسکو 200 تکنیسین دیگر به 2200 مستشار نظامی خود در سوریه در سال 1977 افزود که احتمالاً این افزایش میزان کارایی پرسنلی آن را به دنبال نارضایتی سوریه از کیفیت آموزشی شوروی بالا برده است. حدود 180 نفر از پرسنل اروپای شرقی نیز در سوریه مشغول به کار بوده اند:


* 60 نفر از پرسنل آلمان شرقی در رابطه با تعمیر و نگهداری هواپیماها و تعداد کمی از آنها در رابطه با امنیت داخلی کار می کردند.


* 60 نفر از پرسنل چکسلواکی در رابطه با پیاده کردن تانک های تی- 550 و آموزش های مخابراتی به کار گرفته شده بودند.


* 50 نفر از پرسنل آموزش مهندسی و فنی در آکادمی فنی نظامی Aleppoمشغول به کار بودند.


* 10 نفر از پرسنل بلغاری نیز هلیکوپترها را تعمیر می کردند. علاوه بر این کره شمالی نیز با یک نیروی 30 نفره در تولید مهمات به این کشور یاری می داد. (S NF NC).


سوریه 500 تن از پرسنل نیروی هوایی خود را در سال 1978 جهت گذراندن دوره های آموزشی پرواز ال - 39 و تعمیر و نگهداری به چکسلواکی اعزام کرد. در سال 1978 تنها 100 تن از پرسنل سوری به شوروی جهت طی دوره های آموزشی رفتند، چون سوریه در چند سال گذشته بر آن بود که تعداد افراد اعزامی خود به شوروی را که در سال 1973 معادل 700 نفر بود دائما کاهش دهد.(S NF NC) مهمترین رویداد در روابط اقتصادی شوروی در سال 1978 پایان کار احداث سد و نیروگاه 800 مگاواتی 10 ساله فرات بود و این رویداد آن قدر مهم بود که ریاست کمیته دولتی روابط اقتصادی خارجی شوروی برای شرکت در این جشن به سوریه سفر نمود. این پروژه نیم میلیارد دلاری که شوروی 185 میلیون دلار آن را تأمین کرده بود، بازده برق سوریه را دو برابر کرد و میزان زمین های قابل کشت سوریه را سالانه 700000 هکتار افزایش خواهد داد.(S NF NC).


گرچه شوروی کمک جدیدی به سوریه نداد، ولی با امضاء یک پروتکل متعهد همکاری در زمینه صنعت نفت گردید و حدود 100 کیلومتر از راه آهن دمشق - حمص (Homs) را به پایان رسانید، که قرار


ص: 606




است در سال 1978 به طور کامل وارد مرحله عملیاتی گردد. درباره پروژه های عظیم درخواستی سوریه براساس توافقنامه 300 میلیون دلاری سال 1976 ( یک نیروگاه هسته ای، یک کارخانه ذوب آهن و آبیاری وسیع) هنوز اقدامی به عمل نیامده است.(طبقه بندی نشده)


آلمان شرقی در سال 1978 معادل 350 میلیون دلار اعتبار جهت خرید تجهیزات به سوریه داد که بزرگترین کمک آلمان شرقی به یکی از کشورهای جهان سوم به حساب می آید. این کمک جدید احتمالاً در مورد دو کارخانه سیمان سازی (130 میلیون دلار)، یک نیروگاه 30 میلیون دلاری، یک کارخانه نساجی، و یک کارخانه تولید لامپ های برقی مصرف خواهد شد. (خیلی محرمانه).


برنامه 400 میلیون دلاری رومانی که در دهه گذشته آغاز گردید این کشور را به صورت فعال ترین کمک دهنده سوریه در آورده است. بزرگترین پروژه رومانی در جهان سوم یعنی پالایشگاه نفت بانیاس به ظرفیت 120000 بشکه در روز به ارزش 400 میلیون دلار در پایان سال وارد عملیات آزمایشی گردید که پس از براورد نیازهای سوریه در رابطه با گاز، نفت سوختی، و دیگر محصولات، برای صادرات نیز مازادی تولید خواهد کرد. نیمی از کمک های رومانی صرف این پروژه شده است.؛ یک چهارم دیگر صرف اجرای یک پروژه فسفات در حمص گردید که در سال 1979 ساختمان آن به پایان خواهد رسید. رومانی در سال 1978 در مورد یک کارخانه ذوب آهن اقدام به مناقصه کرد و طی یک قرارداد 50 میلیون دلاری تجاری گسترش پروژه صنعت گاز سوریه را به عهده گرفت. (سرّی).


کشورهای کمونیستی از تلاش سوریه در گسترش پایگاه صنعتی بخش عمومی که 85 درصد سرمایه گذاری های درون کشوری را تشکیل می دهد، سود سرشاری می برند. در این خصوص اروپای شرقی با شرایط باز پرداخت سخاوتمندانه به رقابت پرداخته است. کشورهای کمونیستی از طریق این قراردادهای عمرانی سهم عظیمی از بازار ماشین آلات و تجهیزات سوریه را به خود اختصاص داده اند در سال 1977 آنها 20 درصد از کل واردات سوریه را تأمین می کردند و احتمالاً در سال 1978 نیز همین مقدار واردات را تأمین می کنند. (طبقه بندی نشده).


ترکیه. سفر نخست وزیر اجویت در اواسط سال به مسکو و صحه گذاردن وی بر «سند سیاسی» که شوروی چندین سال در تلاش برای آن بود مرحله جدیدی را در روابط ترکیه و کشورهای کمونیستی گشود. این کشورها با عمیق تر شدن بحران اقتصادی ترکیه کمک های اقتصادی عظیمی به این کشور پیشنهاد کردند و شوروی براساس قرارداد 10 ساله 1975 معادل 1/2 میلیارد دلار کمک به ترکیه داده است، شوروی در رابطه با کارخانه ذوب آهن اسکندرون و کارخانه آلومینیم سازی Seydesehir و چند نیروگاه شدیدا مورد نیاز ترکیه کمک های خود را ارائه کرده است.


همان گونه که در ذیل گفته خواهد شد، در پایان سال پروژه هایی که به 4 میلیارد دلار اعتبار شوروی نیاز دارد مورد بحث قرار گرفته بود. (خیلی محرمانه).


گرچه شوروی ظاهرا آماده است تا اعتبارهای لازم برای کارخانه اورهانلی (Orhaneli) با شرایط بازپرداخت 10 ساله و نرخ بهره 4/5 درصد تأمین کند، ولی مقامات ترکیه امید دارند که شوروی حداقل 450 میلیون دلار دیگر نیز به پروژه های مطرح شده در فهرست برنامه 85-1981 اختصاص دهد.


(S NF).


علیرغم اصرار ترکیه به انجام معاملات پایاپای نفت و گندم برای جبران کمبود نیرو تا پایان سال


ص: 607




1978، شوروی در این رابطه قراردادی را منعقد نساخته است. طبق این درخواست قرار بود که شوروی حدود 60000 بشکه نفت روزانه خود را از سال 1979 (حدود بیست درصد نیاز ترکیه) در ازای گندم و تنگستن به ترکیه بفروشد. موازنه تجاری نیز از طریق ارز معتبر برقرار می شد. این قرار داد نفتی سطح تجارت سالانه 400میلیون دلاری را که بر اساس قرارداد امضاء شده در ماه سپتامبر تعیین شده بود دو برابر می کرد. به منظور کاهش بحران انرژی ترکیه، بلغارستان و شوروی سالانه 1200 کیلووات ساعت برق به ترکیه می فروشند، که نیروی برق فروخته شده از طرف شوروی از طریق خط انتقال نیروی این کشور به مرز ترکیه تأمین می گردد. (طبقه بندی نشده).


کشورهای اروپای شرقی در سال 1978 در رابطه با کالا حمایت بی نظیری از ترکیه به عمل آوردند:


*بلغارستان 35 میلیون دلار مواد خام صنعتی به این کشور داد و پیشنهاد کرد که یک سد آبیاری بر روی رود تونکا بسازد.


*آلمان شرقی قول داد که 50 میلیون دلار اعتبار دراز مدت جهت ورود کالاهای آلمانی به ترکیه بدهد.


*رومانی توافق کرد که در طول سه سال آتی 240 میلیون دلار کالا به ترکیه صادر کند، که ارزش آن نیز از یک تا هفت سال و با نرخ بهره 7 درصد قابل پرداخت باشد. (طبقه بندی نشده)


بخارست همچنین توافق کرد که (الف) کار ساختمان پالایشگاه نفتی آناتولی را سرعت بخشد، (ب) کار مربوط به احداث یک خط لوله 400 کیلو متری مربوط به همین پالایشگاه را هرچه زودتر آغاز کند، (ج) یک کارخانه فسفات احداث نماید، و (د) در رابطه با اکتشاف و تولید مواد معدنی و نفت این کشور را یاری دهد. هزینه مالی مربوط به پالایشگاه و تجهیزات اکتشاف نفتی از طریق اعتبار 200 میلیون دلاری سال 1976 تامین می گردد، لیکن در مورد هزینه دیگر پروژه ها چیزی گفته نشده است. (طبقه بندی نشده).



                                                     ظرفیت سالانه                    اعتبار تقریبی مورد نیاز

                                                                                                             (میلیون دلار آمریکا)

نیروگاه حرارتی اورهانلی                           200 مگاوات                                   154

نیروگاه حرارتی کان                                    600 مگاوات                                   430

توسعه کارخانه آلومینیم سید سهیر                                                                 93

توسعه کارخانه ذوب آهن اسکندرون          6 میلیون تن                                   2000

معدن لیگنیت                                              1/5 میلیون تن                                333

سد و نیروگاه کاوساک -کاتاران                  590 مگاوات                                    400

ریخته گری                                                 30000 تن                                       40

کارخانه آجر نسوز                                      90000تن                                        33

نیروگاه هسته ای                                      890 تن                                           هیچ

صنعت تجهیزات برق                                                                                         87

خانه های پیش ساخته                                                                                    13

ساختن تجهیزات صنایع سنگین                                                                       133

این جدول سرّی و غیر قابل رؤیت برای بیگانگان است.

ص: 608


 


دیگر کشورهای خاورمیانه


قبرس. قبرس پروتکلی را جهت وارد کردن ماشین آلات و تجهیزات چکسلواکی امضاء کرده است، که اولین معامله این کشور براساس اعتبار 5 میلیون دلاری سال 1976 به حساب می آید. (طبقه بندی نشده)


یونان. چین و شوروی روابط خود با یونان را گسترش داده اند. مسکو توافق کرده است که امکان (الف) تأمین هزینه مالی مربوط به احداث یک کارخانه آلومینیم سازی در یونان را که بازده آن به شوروی صادر خواهد شد؛ (ب) استفاده از کشتی سازی های یونان جهت تعمیر و ساخت ناوهای روسی؛ (ج) ارائه کمک فنی در مورد یک کارخانه نیروی هسته ای و (د) فروش برق و گاز طبیعی به یونان را مورد بررسی و مطالعه قرار دهد. علیرغم نارضایتی یونان از نصب یک نیروگاه 200 مگاواتی در اوائل سال، این کشور یک قرارداد دیگر جهت احداث یک نیروگاه 300 مگاواتی که با سوخت نفت کار خواهد کرد با شوروی امضاء کرده است. یونان و لهستان توافق کردند که به سرمایه گذاری مشترک در رابطه با بهره برداری بوکسیت یونان و احداث یک کارخانه نخ ریسی در سالونیکا مبادرت ورزند. براساس قراردادی که در اوائل سال 1978 بین یونان و پکن جهت مبادله پایاپای نفت با محصولات یونان منعقد شده بود، اولین محموله تنباکوی یونان تجارت این کشور با چین را افتتاح نمود. (خیلی محرمانه).


اردن. اردن در سال گذشته روابط اقتصادی خود با کشورهای کمونیستی را افزایش داد. قرارداد دراز مدت تجارت و همکاری اقتصادی منعقده در ماه ژوئن فعالیت های اقتصادی، نظامی کشورهای کمونیستی پراگ در احداث نیروگاه ها، کارخانه های سیمان سازی، تولید سرامیک و کارخانه های چرمسازی در اردن خواهد شد. لهستان در اواخر ماه سپتامبر یک قرارداد همکار پزشکی با اردن امضاء کرد تا از طریق آن علاوه بر کمک فنی به اردن پرسنل این کشور را نیز از نظر پزشکی آموزش دهد، رومانی با یک قرارداد 170 میلیون دلاری مربوط به گسترش پالایشگاه Zarqa که در اثر مشکلات موجود با پیمانکاران، ساختمان آن به پایان نرسیده بیشترین منافع را در این کشور به دست آورده است. چین اولین قرارداد تجاری خود را با اردن امضاء کرد و امان در مورد گسترش فسفات در یک منطقه جدید در ازای سنگ فسفات به شوروی امتیازاتی داده است. (S NF NC).


کویت. کشورهای کمونیستی بی سر و صدا به تلاش های خود برای راهیابی به بازارهای کویت ادامه داده اند و شوروی نیز با استفاده از تنها قرارداد تسلیحاتی بزرگ کویت با کمونیست ها که یک قرارداد 51 میلیون دلاری با شوروی جهت دریافت تجهیزات دفاع هوایی است، سلاح های مورد نیاز را به این کشور ارسال داشته است. براساس همین قرارداد کویت در سال 1978 موشک های فراگ - 7، موشک اندازهای فراگ، و موشک های سالم - 7 را از شوروی دریافت نمود. یک هیئت نظامی کویتی در ماه نوامبر به مسکو رفت تا پیرامون مشکلات آموزشی و تعمیر و نگهداری موشک ها گفتگو نماید و علاوه بر این اعلام کرده است که این کشور به مسکو اجازه نخواهد داد که مستشاران نظامی دیگری به این کشور ارسال نماید. چین پیشنهاد کرده است که 4500 کارگر خود را به کویت بفرستد تا پیرامون یک پروژه مسکن 4000 واحدی ارزان قیمت و احداث یک استادیوم که براساس قرارداد بازرگانی در کویت احداث خواهد شد، کار خود را آغاز نمایند. این اولین تلاش عمرانی بازرگانی چین در جهان سوم است که در قبال دریافت هزینه پروژه، انجام خواهد شد. رومانی نیز امید مشارکت کویت را در پروژه پتروشیمی Navodari در دریای سیاه از دست داده و در جستجوی جلب سرمایه های لیبی در این زمینه است. براساس توافق اولیه کویت


ص: 609




می بایست علاوه بر تأمین 49 درصد سرمایه لازم روزانه 160000 بشکه نفت خام به رومانی بفروشد.


آلمان شرقی از وضع بهتری برخوردار است چون شرکت سرمایه گذاری بین المللی کویت اولین وام سندیکای تمام عربی آلمان شرقی را در رابطه با ورود غله و علیق از غرب با نرخ روز فراهم کرده است.


این نهاد کویتی سال گذشته حدود 50 میلیون دلار وام مشابه را در رابطه با لهستان فراهم آورد. (سرّی).


عمان. عمان و چین در ماه مارس 1978 روابط دپیلماتیک خود را در سطح سفارت آغاز کردند.


(طبقه بندی نشده).


عربستان سعودی. در سال 1978، چین، رومانی، و شوروی به برقراری روابط دپیلماتیک با عربستان سعودی اظهار تمایل نمودند. (طبقه بندی نشده).


امارات متحده عربی. در میان امارات متحده عربی، در سیاست های ضد کمونیستی ابوظبی تغییری حاصل نشد، گرچه آلمان شرقی اجازه یافت که اولین دفتر تجاری خود را مانند رومانی در دوبی افتتاح نماید. آلمان شرقی توافق کرده است که پزشکان لازم برای بیمارستان های ابوظبی را روانه این امارت نماید. شارجه در اوائل سال 1978 میزبان اولین نمایشگاه تجاری اروپای شرقی از طرف چکسلواکی بود. چکسلواکی امیدوار است بتواند یک نمایندگی تجاری دائمی در امارات شمالی دارای گرایش های بازرگانی افتتاح نماید. (خیلی محرمانه).


ص: 610




تصویر 10



آسیای جنوبی قراردادهای کشورهای کمونیستی با کشورهای رو به رشد - 1978


 

 



آسیای جنوبی


کلی


کودتای مارکسیستی ماه آوریل افغانستان به مسکو فرصت داد که نفوذ خود را در این کشور مرزی که از دریافت کنندگان دیرین کمک های شوروی بوده است، افزایش دهد. در پایان سال، افغانستان یک پیمان دوستی دراز مدت با شوروی بسته بود و حدود 3000 تکنیسین اقتصادی نظامی روسی در تمام واحدهای نظامی و اقتصادی به کار مشغول شده و افراد بی تجربه منصوب توسط دولت انقلابی را هدایت می کردند.


مسکو با امضاء یک قرارداد نظامی توافق کرد که 275 میلیون دلار هواپیمای مدرن در اختیار این کشور قرار دهد و قراردادهای کمک مذاکره شده توسط دولت قبلی را نیز امضاء نمود. علیرغم شایعات مبنی بر اینکه کمک های جدید شوروی به سطح میلیاردها دلار خواهد رسید، کشورهای کمونیستی کمک های جدید اقتصادی به افغانستان نداده اند تا جای کمک های عربی را بگیرد. (S NF NC).


دیگر کشورهای آسیای جنوبی نیز قراردادهای جدیدی با شوروی در سال 1978 منعقد ساختند، گرچه در مورد تاثیر ثبات بر هم زننده انقلاب افغانستان و نقش شوروی در این کودتا نگرانی بسیاری مشهود بود. مسکو که نگران تمایل دوستی روزافزون بین هند و چین و احتمال ضربه زدن آن به منافع


ص: 611





شوروی در قاره آسیا بود، در مذاکرات خود با هند اشتیاق بیشتری نشان می داد و یک قرارداد روبل و روپیه و یک قرارداد نظامی 215 میلیون دلاری با این کشور را امضاء کرده است. (S NF NC).


پاکستان در رابطه با کارخانه ذوب آهن کراچی و جهت تامین مخارج اضافی مورد نیاز، 225 میلیون دلار اعتبار دریافت نمود و اسلام آباد بزرگترین قرارداد 19 میلیون دلاری خود با شوروی را برای دریافت هلیکوپتر امضاء نمود. شوروی همچنین 58 میلیون دلار کمک برای پروژه آبیاری ماهاولی (Mahaweli) به سریلانکا داده است (S NF).


با کاهش فعالیت های چین فعالیت های مسکو اوج می گیرد. نفوذ چین در پاکستان که بزرگترین دریافت کننده کمک های نظامی و اقتصادی چین بوده است، به علت روی آوردن پاکستان به غرب در جهت اکتساب سلاح های پیچیده تر و قابل رقابت با تسلیحات هند کاهش یافته است. اکثر کشورهای آسیای جنوبی چین را یک هم پیمان با ارزش در برابر توسعه طلبی هند و شوروی در منطقه می دانند. در سال 1978، کمک نظامی جدید چین تنها 16 میلیون دلار و کمک اقتصادی آن به پاکستان و سریلانکا 85 میلیون دلار بود (S NF)


افغانستان. تعداد مستشاران نظامی و اقتصادی شوروی از زمان کودتای آوریل 1978 که موجب به قدرت رسیدن دولت چپگرای نخست وزیر نورمحمد ترکی گردید، دو برابر شده است. حدود 3000 مستشار روسی به کارهای زیر مشغول هستند: (الف) آموزش نظامیان افغانی در مورد سلاح های مدرن (ب) برنامه ریزی و مدیریت اقتصادی و نظامی، (ج) پشتیبانی مهندسی و مدیریتی از ساختمان و عملیات چند پروژه عمرانی و (د) انطباق سیستم آموزشی با مارکسیسم. سرعت ارسال کمک های شوروی معادل سرعت افزایش مستشاران روسی نبوده است، چون افغانستان قادر نیست کمک های بیشتر را به خود جذب نماید. (S NF NC) رژیم ترکی کمی بعد از به قدرت رسیدن بزرگترین قرارداد نظامی افغانستان با شوروی را برای دریافت 275 میلیون دلار هواپیمای مدرن منعقد ساخت. شرایط قرارداد تخفیف 75 درصد، دوران باز پرداخت 12 تا 25 ساله و نرخ بهره 2 درصد را در برمی گیرد. هواپیماها عبارتند از (الف) جنگنده های سوخو - 20/22، (ب) جت جنگنده میگ - 21، و (ج) MI - 24 که قبلا در جهان سوم تنها به الجزایر و عراق تعلق داشت. شوروی همچنین توافق کرده است که در وضع تعمیرگاه میگ - 21 پایگاه هوایی بگرام که تجهیزات لازم برای تعمیر قاب و بال های این جت را فراهم می آورد بهبودی پدید آورد (SNF NC).


براساس توافق های پیشین ارسال تجهیزات نظامی شوروی به افغانستان علیه عناصر شورشی و دفاع کلی مرزهای این کشور ادامه داشته است. از جمله تجهیزات 46 میلیون دلاری ارسالی در سال 1978 می توان: 70 دستگاه تانک تی - 62، توپخانه، و میگ - 21آموزشی را نام برد. جریان ارسال تجهیزات استعداد فنی افغانی ها را از بین برده و وابستگی کابل را از نظر حمایت کامل نظامی به شوروی تکمیل نمود.


ارتقاء دسته جمعی افسران جوان توسط حزب دموکراتیک خلق به رتبه های مهم بافت نظارت و کنترل نظامی را تضعیف و نیاز به کمک فنی شوروی را در آموزش، تعمیر، نگهداری و عملیات سلاح های مدرن موجود در این کشور به افغان ها افزایش داده است. تعداد تکنیسین های روسی در اوائل سال 1979 سه برابر و معادل 1000 نفر گردید. حدود 100 نفر خلبان آموزشی در ماه ژانویه و براساس یک برنامه آموزشی به شوروی رفتند و از طریق همین برنامه 3700 پرسنل نظامی افغانستان در رشته های مختلف نظامی


ص: 612




فارغ التحصیل گشته اند. تعلیم دهندگان روسی هزاران تن دیگر را نیز در افغانستان آموزش می دهند. (S NF NC).


نقش سلطه جویانه مسکو در نهادهای نظامی افغانستان به سال 1956 برمی گردد که در آن زمان شوروی 100 میلیون دلار کمک نظامی به کابل داده بود. پس از آن، شوروی و چکسلواکی تنها تأمین کنندگان سلاح های مورد نیاز افغانستان شدند. شوروی حدود 700 میلیون دلار سلاح به افغانستان ارسال داشته که 95 درصد تسلیحات این کشور را تشکیل می دهد و عبارتند از (الف) 930 دستگاه تانک متوسط (که 115 دستگاه آنها تی - 62 هستند) (ب) 645 نفر بر زرهی؛ (ج) سه گردان سام - 2 و سام - 3 و تعداد کمی سام - 7؛ (د) 640 سلاح دفاعی هوایی؛ (ه ) بیش از 3000 توپ و موشک انداز؛ (و) 390 فروند هواپیما (که 44 فروند آن میگ - 21 و 25 فروند آن سوخوی - 7 می باشند). (S NF NC).


حتی با ارسال مقادیر زیادی اسلحه و افزایش تعداد مستشاران نظامی روسی نیز استعدادهای نظامی افغانستان محدود و احتمالا از زمان کودتای 1978 کاهش نیز یافته است. به علت رهبریت و آموزش نظامی نادرست، وسایل حمل و نقل غیر مکفی و کمبود قطعات یدکی ارتش نخواهد توانست در برابر یکی از حملات مؤثر خارجی ایستادگی کند. نیروی هوایی نیز با رهبریت ناشایست، وسایل ابتدایی مخابراتی، پرسنل عملیاتی و تعمیر و نگهداری فاقد آموزش کافی، و کمبود پایگاه های هوایی دست به گریبان است.


(S NF NC).


برخلاف برنامه کمک نظامی شدید که دارای اهمیتی حیاتی برای کابل است، شوروی در حمایت از اقتصاد افغانستان کمک چندانی به کابل نکرده است. مهمترین کمک اقتصادی آموزش و خدمات فنی بوده است. با ورود طراحان دیگر شوروی در سال 1978 جهت اشغال پستهای مدیریت در وزارتخانه های اقتصادی افغانستان و بررسی و طرح برنامه های جدید، تعداد پرسنل اقتصادی شوروی دو برابر و به 2000 نفر رسید. در تلاش به منظور انطباق سیستم آموزشی و بالا بردن وابستگی سیاسی این کشور همجوار، شوروی یک برنامه درسی جدید مارکیستی و زبان روسی را در سیستم آموزشی افغانستان گنجانده است. شوروی نیز مانند کشورهای اروپای شرقی در سال 1978 معادل 2000 بورسیه دانشجویی به دانشجویان افغانستان اعطا کرده است (NF NC S).


از زمان کودتا، شوروی کمک چندانی به برنامه 1/3میلیارد دلاری 24 سال گذشته خود نیفزوده است. از این برنامه، 500 میلیون دلار دیگر باید به این کشور تحویل داده شود. محدودیت توانایی جذب افغانستان و فعالیت های شورشیان در مناطق اجرای پروژه ها مانع از ادامه ارسال این کمک ها گشته است. با وجود عدم انعقاد قراردادهای جدید در سال گذشته، دولت ترکی 60 قرارداد مذاکره شده توسط دولت پیشین را امضاء نمود. این قراردادها200 میلیون دلار ارزش دارند؛ حداقل سه چهارم آن از طریق اعتبارات شوروی تأمین هزینه و بقیه آن نیز احتمالا تجاری است. قراردادهای امضاء شده عبارتند از:


*احداث یک پل راه آهن و عبور وسیله نقلیه 50 میلیون دلاری بر روی رود آمودریا در حیرتان به عنوان اولین خط ارتباطی مستقیم بین افغانستان و شوروی.


* 30 میلیون دلار تجهیزات نفتی جهت ارسال در سال های 1979 و 1980.


* مطالعات و طرح های مربوط به کارخانه ذوب مس 600 میلیون دلاری Ainakو احداث یک کارخانه 300000 تنی کود در نزدیکی کارخانه ساخته شده توسط شوروی در مزار شریف.


ص: 613




* یک پروژه 7 ساله 22 میلیون دلاری برای نقشه برداری از شمال افغانستان.


* بازسازی 5 میلیون دلاری بندر رود شرخان تا بتواند ظرفیت بارگیری 2500 تن بار در سال را داشته باشد. (خیلی محرمانه).


در ماه نوامبر، افغانستان اکتشافات جدید نفتی شوروی در شمال افغانستان را اعلام کرد که راه را برای احداث یک پالایشگاه نفتی 500000 تنی که سال ها برنامه آن تهیه شده بود را هموار می سازد. صنعت نفت گسترش یافته توسط شوروی سرانجام علاوه بر تأمین نیازهای نفتی داخلی افغانستان مقدار کمی نیز برای صدور ارائه خواهد کرد. از اواسط سال های 1960، شوروی بیش از 235 میلیون دلار را به گسترش نفت و گاز این کشور اختصاص داده است. شوروی هم اکنون سالانه 3 میلیارد فوت مکعب گاز طبیعی از افغانستان دریافت می دارد (از طریق خط لوله ساخته شده توسط روسیه) و توسط همین گاز بخش اعظم قروض اقتصادی و نظامی این کشور به شوروی پرداخت می گردد. مسکو توافق کرد که در قبال گاز افغانستان در سال 1978 یک سوم بیشتر بپردازد و مدت بازپرداخت را دو تا سه سال تمدید نماید. (خیلی محرمانه).


برنامه کمک شوروی حدود نیمی از واردات مورد نیاز پروژه های کابل را در چهار برنامه پنج ساله (75-1956) تأمین کرده است. دو سوم جاده ها و دو سوم ظرفیت نیروی برق افغانستان به کمک شوروی ساخته شده است. شوروی فرودگاه های اصلی و شبکه وسیع انتقال نیروی این کشور را ساخته و بیش از 40000 هکتار زمین را به زیر کشت برده است. (خیلی محرمانه).


نقش مسکو به عنوان مهمترین کمک دهنده به افغانستان وی را به صورت مهمترین شریک تجاری این کشور نیز در آورده است. در سال 1978، واردات افغانستان از شوروی (اکثرا ماشین آلات و تجهیزات، نفت و و غذا) 25 درصد افزایش و به 205 میلیون دلار رسید در حالی که صادرات این کشور به شوروی (که اکثر آن گاز طبیعی و محصولات کشاورزی بود) در سطح 100 میلیون دلار باقیمانده است. به علت وجود تورم احتمالا افزایش واردات معادل بیست درصد بوده و حجم صادرات نیز کاهش یافته است.


(طبقه بندی نشده).


علیرغم شایعات مبنی بر صدور صدها میلیون دلار اعتبار، کشورهای اروپای شرقی در سال 1978 به افغانستان کمک جدیدی نداده اند. آنها تنها براساس قرار دادهای قدیمی 40 میلیون دلاری پیمان های کوچکی با این کشور بسته اند. روند کمک چین نیز عادی بوده است. پکن در نظر دارد در رابطه با بیمارستان ساخته شده توسط خود در قندهار تجهیزات و دارو به این کشور ارسال دارد، و تصمیم گرفته است به لیست پروژه های 45 میلیون دلاری خود براساس اعتبار سال 1972 یک کارخانه سیگارسازی نیز اضافه نماید. چینی ها براساس همین اعتبار احداث یک مجتمع نساجی و یک پروژه آبیاری را در پیش گرفته اند. (طبقه بندی نشده).


بنگلادش . بنگلادش برای کاهش قدرت شوروی در منطقه در رابطه با کمک های نظامی در سال 1978 به چین نزدیک تر گردید. گرچه پکن به تقاضای داکا جهت دریافت تانک، نفربر زرهی، توپخانه، و چهار قایق گشتی شانگهای پاسخ نداده است، لیکن توافق کرده است که 11 میلیون دلار هواپیمای اف - 6 در اختیار این کشور قرار دهد. گرایش این کشور به چین در اثر امتناع شوروی در سال 1976 از ارسال قطعات یدکی برای تجهیزات 45 میلیون دلاری نظامی شوروی به بنگلادش به وجود آمده است. گرچه


ص: 614




ارسال تجهیزات شوروی در سال 1977 آغاز گردیده بود، ولی ما در مورد ارسال بیشتر این تجهیزات در سال 1978 اطلاعی در دست نداریم. (S NF NC).


شوروی در سال 1978 فعالیت خود را در زمینه اقتصادی ادامه داده بود و در رابطه با کارخانه تجهیزات برق احداث شده توسط خود براساس اعتبار سال 1972 معادل 4 میلیون دلار ابزار و رنگ در اختیار این کشور قرار داد. مسکو در دو حوزه گاز خیز این کشور دو چاه نیز حفر کرده و پیرامون گسترش نیروگاه روسی GHOROSAL به 230 مگاوات اقدام به مناقصه کرده است. معذلک هنوز هم داکا در مورد هزینه کمک های شوروی اظهار نارضایتی می کند. خرید 2/6 میلیون دلاری گندم آمریکا در ازای ارز معتبر در سال 1978 جهت بازپرداخت گندم قرض گرفته شده در سال 1973 از شوروی، موجبات رنجش خاطر بیشتر بنگلادش را فراهم ساخت.(خیلی محرمانه).


چین در سال 1978 با ماشین آلات جدید، تجهیزات برقی، و قطعات یدکی کارخانه اردنانس تونگی (Tongi) را بازسازی کرد و با ارسال مواد خام و ارائه خدمات 125 تکنیسین خود ادامه عملیات این کارخانه را امکان پذیر ساخت. برنامه کمک 60 میلیون دلاری چین که براساس قرارداد 1977 به پیش می رود نشانگر احتیاط چین در انتخاب پروژه هاست. چین یک کارخانه تولید کود نیتراته و احداث پروژه سیل بند را آغاز کرد که محل آنها نیز انتخاب شده بود. چین توافق کرده است که درخواست بنگلادش را در مورد تصفیه خانه شکر، آسیای برنج کوبی و روغن کشی و گسترش زغال سنگ مورد ملاحظه قرار دهد.


(طبقه بندی نشده)


هند . وابستگی تاریخی هند به شوروی در رابطه با تسلیحات نیروی هوایی و زمینی در سال 1978 با یک معامله 2 میلیارد دلاری خرید 170 تا 200 فروند جت جنگنده جاگوار از انگلیس کاهش یافته است.


هند پیشنهاد مسکو را برای ارسال میگ - 23 و جت جنگنده و بمب افکن سوخو - 20 به علت محدودیت های برد و تمایل دهلی نو به ایجاد تنوع در منابع تأمین تسلیحات مورد نیاز خود نپذیرفت. هند 20 فروند هواپیمای دریایی هاریر نیز از انگلیس خریداری کرد و مایل است زیردریایی های جدیدی از غرب خریداری نماید. گرچه هند از سال های 1960 با خرید تجهیزات کمی از غرب تجهیزات روسی خود را تکمیل کرده و با کسب جواز، تانک ویجایانتای انگلیسی را ساخته است، خریدها و قراردادهای منعقده اخیر این کشور در غرب برای اولین بار موجب ارسال تجهیزات بسیاری از غرب به این کشور شده و حاکی از آن است که هند می خواهد منابع تأمین سلاح خود را گسترش دهد. (سرّی).


گرچه هند در بازارهای غربی فعال تر از پیش خواستار خرید تجهیزات خواهد بود، لیکن در رابطه با نیازهای اصلی تجهیزاتی اش در چند سال آتی به شوروی متکی خواهد بود. اجازه تولید داخلی هواپیماهای میگ و تجهیزات روسی دیگر بر میزان فروش تسلیحاتی شوروی به هند تأثیر خواهد بخشید. در ورود سلاح های روسی به این کشور در سال 1978 افزایش (226 میلیون دلار) مشاهده گردید. دهلی نو که سعی دارد رابطه 3 میلیارد دلاری تسلیحاتی خود را با شوروی حفظ نماید، پیرامون کسب امتیاز تولید و مونتاژ تسلیحات دیگر روسی برای رسیدن به خودکفایی مذاکراتی انجام داده است.


(سرّی).


دهلی نو در رابطه با طرح های بخش های اصلی وقطعات یدکی سلاح های روسی تولیدی توسط خود، هنوز هم به شوروی متکی می باشد. به طور مثال، موتورهای ساخت روسیه خواهد توانست نیروی لازم


ص: 615




برای چند صد میگ 21 را فراهم کرده و خطوط مونتاژ هند را از سال های 1980 یا 1981 به راه اندازد.


بیش از نیمی از جت های جنگنده نیروی هوایی هند یا از شوروی وارد می شود و یا با کسب اجازه از شوروی در داخل تولید می گردد. (سری)


مسکو دومین جمع کن از نوع ناتیا (Natya) و یک قایق گشتی موشکی نانوچکا (Nanuchka) را براساس قرارداد سال 1975 به هند تحویل داده است. این قایق گشتی به نوع جدیدی از موشک زمین به زمین 2 - N - SSمجهز است. دهلی نو، علاوه بر این 120 دستگاه تانک تی - 55 نیز از شوروی دریافت نمود. (S NF NC).


تجدیدنظر پیرامون نرخ مبادله روبل و روپیه در ماه نوامبر اختلاف چند ساله موجود در رابطه هند و شوروی را از میان برداشت. گرچه دو طرف برای رسیدن به یک توافق امتیازاتی به یکدیگر داده اند، لیکن گرم شدن روابط بین هند و چین منجر به نرمتر شدن موضع مسکو گردیده بود. نرخ جدید 10 روپیه در ازای هر روبل قابل مقایسه با نرخ پیشین 8/3 روپیه و درخواست 12 روپیه برای هر روبل توسط شوروی است. توافق شده است که نرخ جدید در مورد باز پرداخت ها به کار برده نشود، لیکن در مورد قروض مهم استفاده شده از منابع اعتباری که باید بدون بهره در مدت 45 سال پرداخت گردد به کار برده خواهد شد.


این وضع 20 درصد به قروض پرداخت نشده هند به شوروی خواهد افزود. هند تلاش بسیار به خرج داد تا قروض موجود از تأثیر این قرارداد جدید مستثنی گردد و بنا به اظهارات هند، در چهار سال آینده میزان باز پرداخت سالانه 250 میلیون دلار خواهد بود. ولی تمدید مدت باز پرداخت بی سابقه توسط شوروی به 45 سال تأثیر این افزایش را بر باز پرداخت های سالانه از میان می برد. (S NF NC).


در روابط اقتصادی دو کشور نیز کاهش بحران و تشنج مشهود است چون شوروی توافق کرده است که تجهیزات مورد نیاز برای پروژه های الجزایر، ایران و نیجریه را از کارخانه های ساخت شوروی در هند خریداری نماید. دهلی نو در نظر داشت با شورای همکاری دو جانبه اقتصادی دیدار کرده و از فرصت های پیش آمده در پیمانکاری های اروپای شرقی استفاده کند. (S NF NC) رابطه کمک اقتصادی 20 ساله هند با کمیسیون مشترک اقتصادی عالیرتبه هند و شوروی که اهداف همکاری های اقتصادی و فنی 10 تا 15 سال بعدی را مشخص کرده، در ماه مارس حیات تازه یافته است.


بیشترین توجه به صنایع فولاد و ماشین سازی، تولید و تصفیه نفت، حمل و نقل و مخابرات داده شده بود.


این پروژه ها عبارتند از:


* احداث یک کارخانه آلومینیم سازی به ظرفیت 600000 تن و ارزش 550-500 میلیون دلار با استفاده از اعتبار 340 میلیون دلاری سال 1977 که در ازای آن به شوروی آلومینیم داده خواهد شد.


(شوروی توافق کرده است که سالانه 300000 تن آلومینیم دریافت دارد).


* احداث یک مجتمع کوره محترقه ذوب فلز 3 میلیون تنی در ویشناکاپتنام (vishnalaptnam)


* بالا بردن ظرفیت تولید آهن کارخانه های ذوب آهن ساخت شوروی در Bhilai و بوکارو (Bolaro) به 10/5 میلیون تن.


* احداث یک کارخانه استخراج نیکل به ارزش 100 میلیون دلار توسط شوروی و کوبا در ایالت اوریسا که مطالعات مربوط به آن آغاز شده و از سنگ نیکل مشابه کوبایی آن در هند در این کارخانه استفاده خواهد شد.


ص: 616




* پی جویی و گسترش نفت و گاز در غرب بنگال.


* بهره برداری از منابع منگنز و سنگ آهن نامرغوب. (خیلی محرمانه).


پس از یک دهه وقفه کاری، در سال 1978 پروژه های شوروی حیات جدیدی یافت. فشار شدیدتر شوروی برای همکاری و توافق به گسترش بیشتر صنایع سنگین بخش عمومی توأم با تکمیل کارخانه ذوب آلومینیم در کوربا (Korba) و اولین مرحله کارخانه ذوب آهن بوکارو منجر گردید. کارخانه ذوب کوربا در پایان سال 60000 تن آلومینیم تولید کرده بود. روس ها ارسال تجهیزات به پالایشگاه 250 میلیون دلاری ماثورا (Mathura) را که در دست ساختمان است آغاز کرده اند و شوروی به منظور توسعه ظرفیت ماهیگیری سالانه هند به 8 میلیون تن از 2/25 میلیون تن کنونی با این کشور مذاکراتی انجام داده است. (طبقه بندی نشده).


روابط هند با کشورهای اروپای شرقی توأم با انعقاد قراردادهای جدیدی بود که طرح های عمرانی اقتصادی جاه طلبانه ای را در بر می گیرد.


* بلغارستان پروتکلی را امضاء کرد تا در رابطه با مجتمع های مهم کشاورزی بهار و کارناکاتا برای پرورش و تولید میوه، سبزیجات، غله، و گوشت این کشور را یاری دهد. بلغارستان همچنین توافق کرده است که یک کمپانی ماهیگیری مشترک با هند تشکیل داده و در رابطه با کالاهای چرمی، الکترونیک، مواد شیمیایی و داروسازی با این کشور همکاری نماید.


* مجارستان پیرامون سرمایه گذاری های مشترک در دیگر کشورهای در حال توسعه مطالعاتی انجام داده و کمپانی ابزار ماشین آلات هندوستان نیز بخشی از تجهیزات مربوطه را فراهم خواهد آورد. دیگر پروژه های جاه طلبانه مورد بحث عبارتند از کارخانه آلومینیم گجرات، کارخانه تیتانیم در Kerala و تأسیسات مربوط به استخراج معادن تنگستن در راجستان (Ragastan). مجارستان توافق کرده است که کارخانه های تولید چرم و کفش، داروسازی، و کنسرو میوه در جنوب هندوستان ساخته و در نظر دارد یک کوره کک مشابه آنچه به بلغارستان داده در مجارستان احداث کند.


* رومانی به عنوان بخشی از برنامه وسیع اقتصادی خود احداث یک نیروگاه 330 مگاواتی و یک کارخانه سیمان 1500 تن در روز را پیشنهاد کرده است. این برنامه کمک های مربوط به توسعه نفت و گاز، مونتاژ وسیله نقلیه، تولید کالاهای شیمیایی و چرمی، و گسترش صنعت الکترونیک را نیز در برخواهد گرفت. (طبقه بندی نشده).


علیرغم تلاش های پراکنده جهت دستیابی و بهره برداری از فرصت های تجاری جدید، تجارت بین اروپای شرقی و هند در سال 1978 معادل 65 میلیون دلار کاهش و به سطح 450 میلیون دلار رسید.


(طبقه بندی نشده).


پاکستان . علیرغم نگرانی پاکستان در مورد افزایش حضور شوروی در افغانستان و ترس از تغییر موازنه قدرت در منطقه، پاکستان 225 میلیون دلار اعتبار برای تأمین هزینه کارخانه ذوب آهن کراچی از شوروی دریافت کرد. علیرغم کاهش برنامه های کمکی، چین هنوز هم محبوبترین کمک دهنده پاکستان به حساب می آید. (طبقه بندی نشده)


پاکستان به تدریج وابستگی خود را به چین به عنوان مهمترین منبع تسلیحاتی خود کاهش داده است.


چین که تا یک دهه پس از جنگ هند و پاکستان منبع اصلی سلاح برای پاکستان به حساب می آمد، اکنون


ص: 617




جای خود را به فروشندگان تسلیحاتی غربی که می توانند در برابر هند به پاکستان سلاح های مدرن تری بدهند، داده است. در سال 1978 پاکستان تنها یک قرارداد 5 میلیون دلاری نظامی با پکن منعقد ساخت در حالی که از زمان جنگ 1965 این گونه قراردادها بالغ بر 525 میلیون دلار بوده و سه چهارم تسلیحات این کشور از چین وارد گردیده بود. چین در مجتمع مکانیکی تاکسیلا (Taxila) تأسیسات تعمیر و ساخت اسلحه را بنا کرده بود (که مهمترین کارخانه صنعتی چین در جهان سوم به حساب می آید) و در سال 1978 تعداد 16 فروند جت اف - 6 به ارزش 25 میلیون دلار به پاکستان تحویل داد. (SNF NC).


علیرغم نگرانی پاکستان از خطر شوروی، اسلام آباد یک قرارداد 19 میلیون دلاری جهت دریافت 12 فروند هیلکوپتر می- 8 با شوروی منعقد ساخت که قیمت ارزان، و شرایط اعتباری مناسب از مشخصات این قرارداد می باشد. (S NF NC).


برخلاف توصیه های جامعه مالی بین المللی، پاکستان برای به پایان رسانیدن ساختمان کارخانه ذوب آهن کراچی 225 میلیون دلار اعتبار از شوروی دریافت کرد که قبلا شوروی برای آن 430 میلیون دلار ارائه کرده بود که 45 میلیون دلار اعتبار استفاده نشده را نیز در بر می گرفت. در قبال اعتبارهای جدید شوروی سالانه 270/000 تن آهن و فولاد دریافت خواهد کرد. شوروی با پی بردن به محدودیت های مالی پاکستان به این کشور اجازه داد که یک سال پس از وارد عمل شدن کارخانه هزینه ها را باز پرداخت نماید.


کمک دهندگان غربی اختصاص منابع کمیاب را به کارخانه ذوب آهن مورد انتقاد قرار داده اند، در حالی که پاکستان فقط تقاضای بودجه حمایتی و برنامه ریزی دوباره قروض را داشته است. (طبقه بندی نشده).


در میان کشورهای اروپای شرقی، مجارستان 100 میلیون دلار اعتبار 12 ساله با نرخ بهره 5 درصد جهت احداث قطار زیرزمینی و اتوبوس برقی در پاکستان اختصاص داد و لهستان از سال 1980 ارسال 16 فروند کشتی را به این کشور آغاز خواهد کرد. رومانی پالایشگاه نفت 60 میلیون دلاری کراچی را که با اعتبار 16 میلیون دلاری خود ساخته شده بود افتتاح کرد. بخارست توافق کرد که ساختمان کارخانه سیمان سازی را که هزینه آن سال قبل اعلام شده بود آغاز کرده و پیرامون احداث مجتمع تجهیزات برقی بررسی های خود را آغاز نماید. چین ساختمان یک فرودگاه در اسکاردو (Skardu) را آغاز کرد و بزرگترین پروژه چین در پاکستان را که شاهراه 200 میلیون دلاری کارکورام (Karakoram) است و چین را به پاکستان متصل می کند به پایان رساند، این شاهراه توسط چین و بدون هزینه برای پاکستان ساخته شده است. چینی ها کارگران جاده سازی را سریعا بر روی یک پروژه شاهراه سازی دیگری که اسکاردوی پاکستان را به Yarkand متصل خواهد کرد، با شرایط شاهراه قبلی منتقل کردند.


غیره


نپال. نپال به روابط خود با چین که 185 میلیون دلار کمک به این کشور داده است، ارج بسیار می نهد.


در سال 1978 چین توافق کرد که پیرامون احداث یک کارخانه قند و یک کارخانه کاغذسازی به ارزش 40 میلیون دلار بررسی هایی انجام دهد. چین کارخانه نساجی Hitaura را براساس قرارداد سال 1972 به پایان رسانید و احداث جاده 60 کیلو متری Gurka-Narayanghat را سرعت بخشید. نپال سرانجام کارخانه تولید راتیانه و تریبانتین مورد نیاز خود را از شوروی و براساس قرارداد 4/3 میلیون دلاری منعقده در اواسط سال 1978 دریافت خواهد کرد. گرچه نپالی ها از شرایط قرارداد ناراضی هستند، لیکن


ص: 618




این شرایط یعنی مدت باز پرداخت 12 ساله با نرخ بهره 2/5 درصد از نظر روس ها بسیار جالب است.


(طبقه بندی نشده).


سریلانکا. سری لانکا 120 میلیون دلار کمک جدید از چین و شوروی برای گسترش منابع آب و 20 میلیون دلار از طرف آلمان شرقی جهت احداث 25 آسیای برنج کوبی و خرید 500 واگن قطار به دست آورد. پیشنهاد کمک چین و شوروی برای کمک به طرح عمرانی یک میلیارد دلاری رود ماهاولی در شرق سیلان، یعنی هسته اصلی طرح عمران کشاورزی کلمبو که چند دولت غربی نیز در آن مشارکت خواهد داشت، کمک 60 میلیون دلاری چین در مورد ساختن جاده، مسکن، مدارس و ساختمان های عمومی را نیز شامل می شود. کمک شوروی نیز که حدود 60 میلیون دلار است به دو پروژه آبیاری اختصاص یافته که علاوه بر پروژه سامانلاویوا (Samanalawewa) براساس اعتبار 57 میلیون دلاری سال 1975 ساخته خواهند شد. گذشته از این شوروی پنج کشتی در اختیار مؤسسه کشتیرانی سیلان براساس قرارداد 45 میلیون دلاری قرار خواهد داد. (طبقه بندی نشده)




منبع: کتاب اسناد لانه جاسوسی - جلد 6 - کتاب 6 - صفحه 537
تصاویر سند

    زمان یافت نشد!

سند قبلی سند بعدی
(AERO COMMANDER) (AGSA) (Allied (Bhorse lack (CAS) (CIA) (CIC) (CINCNELM) (California Utilities Company) (DCM) (E (EEC) (ETTEFAGH) (FADEL HANDA) (FBIS) (FCO) (FNU) (Ford) فورد (GENMISH) (IBRD) (ICC) (ICJS Butler)بیل باتلر (IFPCW) (IICIC) (IO) شوروی (IPCC) (ITeek) آی تک (JKLANCS) (LYCOMING ENGINE) (Litchfield Whiting) (MASHADI) (NFI) (OECD) (OWDAH) (PANAM) پان آم (PPNF) (Publik Work) (Quest) کوست (ROCK) (ROLANTERN) (Rockwell) راک ول (Rowan) (S/NFNC/WN)چریک های فدایی خلق (SAIS) (STAFFER) ک. گ. ب (Syltech) سیلتچ (TEHRAN POOL) (UNIFIL) (USOM) (Utilities) (lnternational (آ. اوپک) (آقای رادنیا) (آمریکائی های تهران) (آمریکایی ها) (آناتولی) (آودوریس) (آژانس ارتباطات بین المللی) (اداره امور خاور نزدیک ایران) (ادوارد) لیتل (ازهاری) (امام (امام) خمینی (امیر انتظام) (اوتی) (اورت (اوپک) (ایران اکو) (ایران وُیس) (ایرانیان) (بازرگان) (بروجردی) (تافت) (ترومن (تیم های عملیاتی و کمک  های فنی) TAFT (جبهه آزادی بخش ملی) (حزب) توده (حزب) توده (کمونیست) (حزب) پان ایرانیست (حضرت (حضرت) علی علیه السلام (خداداد) فرمانفرمائیان (دانش مقدس (دوشیزه) بیات (دولت) آمریکا (دولت) اسرائیل و آمریکا (دولت) ایالات متحده (دولت) ایران (دولت) روسیه (دکتر وفائی) (راما) (رسالت انسانی ملت ایران) (رزاز) (روزنامه) بوستون گلوب (رژیم) پهلوی (ریاحی) (ریچاردونه) (س (سازمان ملل) (سازمان) فرانسوی (ساواما) (ساواک) (سردار جاف) (سردار محتشم) (سرلشکر) کیا (سرهنگ خاتمی) (سرهنگ دوم) موشه موسی لوی (سلطنت مشروطه) (سپهبد) ژنرال ربیعی (سیا) (سید جوادی) SEHJAVADI (شاه محمد) دوست (شاه) (شاه) ولی (شرکت) آلیس چالمرز (شریعتمداری) پسر (شریف امامی) (ضد اطلاعات) ACACB (ضد انقلابیون) (عبدالرضا انصاری) (فریدون فشارکی) (قبیله) هزاره (لس آنجلس تایمز) (مؤسسه روابط بین المللی آمریکا) (مؤسسه) «روپر» (مؤسسه) «گالوپ» (مجله) Foreign Affairs (محمد رضا شاه پهلوی) (میلیشیا) (ن. ز. ش. ایران) (ناشر قیام ایران) فریدون توللی (نهضت مقاومت) (نیویورک تایمز) (هرمز) رزم آرا (هواکوفنگ) (پان ایرانیست) (ژاشا) (گروه مترقی) (یزدی) ) , USICAواشنگتن , AID , ACDA . آقای کلیونجر .ارتشبد ازهاری .میخائیل استپانویچ کاپیتسا. رئیس اداره خاور دور 0 1 1) 2 3 5 7 9 15 77 1357 10240 4 آلمانی AAIRA AAPSO AAS ACCOM ACDA ADI AFOSI AFSA AFSSO AFSSO USAFER AID AID (مؤسسه بین المللی عمران) AISA AMC AMIDEAST AMOC AMSTS ANSARY APO ARMA ASPEN AVCO AVCO (یک شرکت آمریکایی) Abtin AfAFC Ainak Amc Ameican Government Annex J Armisn Maag Aziti B.B.C BALPA BCR BHI BHI (بل هلیکوپتر) Ben Uncle Bill Lehfeldt C.I.A CAAG CAO CAP CAS CAS (منابع کنترل شده آمریکا) CAVE CDHRF CFP CHICOM CIA CIA (سیا) CIA/DOD (وزارت دفاع و سیا) COS COS تهران CRS/NEA/NESA CUN OIL CUTLER Caron USS Charles Nass Charles Gendreau Comptroller D D/HA DAO DATT DCI DCM DEP DFA DGA لس جانکا DGCA (مدیر کل هواپیمایی کشوری) DIEM DIO DIR DNB برلین DON RYAN DPI DSI Dave Maelamen Dodg Dom Weldom Dr . Allendeh Dupont و Phelps EBIS لندن EC ECA EEC EEIهای پزشکی ELG اشتوتگارت ENI EOP ERAP ESCAP Edriss Asmdigadjin Eli Ginxberg Erap) فرانسه F.A.A (اداره هواپیمایی کشوری (آمریکا) F.M.S(خریدهای ارتش) FAFT FAM FBI FBIS FBIS لندن FBIS نیکوزیا FBO FCO FMS ( فروش نظامی به کشورهای خارجی ) FOCUS ایران FONCON FSAR FSI FUBBER Fco Fi,Dr.R.COSSEMANS Fms/Loglsties Foreign Affairs Ftamle Memalce GATT GENMISH GOULD GSI GTE GTE شرکت الکترونیکی GTF Gerry Higbee Gillette HA/JR HOBRLE HOPECO IAS IAS. IBRD IBRDبانک بین المللی نوسازی و توسعه IBRK ICA ICA (مرکز همکاری های فرهنگی) ICA NEA ICA آژانس ارتباطات بین المللی ICA/IAS (آژانس بین المللی ارتباطات و انجمن ایران و آمریکا ICAC IFAD IGAT IHB,IDA IHO II IIADF IIN IM IMCO IMDBI IMDBI (بانک توسعه صنایع و معادن ایران) IMEG IMF(صندوق بین المللی پول) IMFصندوق بین المللی پول INPECO INR INR/OIL/B INTELSAT IOOC IRN/RUN ISA ISAآمریکا ISS ISV,CISNU IVO IVOE Imam khomeiniSRF JAGC JALAFAابطحی JNR/OIL/B JOFEER Jahn Graves کارمند روابط عمومی Joseph Harray Jr Justif and Courtney J» K.G.B KAM KGB KRESTA ها KRIVAKها KRUPP, DEMAG, STAHL UNION, MANESMANN KWPA KWU L /A LES NOUVEL LESLITTERAIRES LYCEE LYNNE Lambert Lambrakis Lampshire) MAAG» MAJOR آمریکا J ۳۱ MANEM MAPAI (حزب کارگران اسرائیل) MAPAM حزب کارگران متحد) MASTER MBK MC AFEE MEILL MFA MHD MOSSAD (SIS ) MS Maag Mark Johnson Marvin Zonis McAfee Messrs Diem و Nhu Metrinco Micky SMITH Mond Morgan Shaster Mossadegh N.E.P NAACP NAM سازمان ملی تولیدکنندگان NBC NEA NEA/EX NEA/IRN NEA/PAB NF NIT NOFORN / NOCONTRACT / ORCON NPIC NSA Nieman Norman Jacobs Npc O) OECD OIL OMI OPACT OUTSET Ossoms PAB PANAHY, ANASSARY PAO PBO PBO. PDPA PELO PER PERROT) PETROBRAS PFLO PGM PHCO PHILLIPS PLAN PLO PM POLCOUNS PPNF PPTLUTF PRICE PRP(حزب جمهوریخواه خلق) PSOS PUBLIC AFFAIRS Perett Plof Poliucol Pomeroy R.A.Englman R.A.Enjlman R.T. Curran R.T.Curranمحمود جعفریان سرپرست سازمان خبرگزاری پارس RALPH DE SOLA ROKITTY RSFI RSFSR شورای عالی رهبری شوروی RSO Robert Day Rusty Graham R» SA SABEANS SAO SAVAK SDTRAMP/1 SEROV SFM آمریکا SINAI SMITH SNOW McAFEE SOIAL SRF SRF (سیا) SRF(عنوان مستعار قرارگاه سیا در سفارتخانه ها) SY/SAS Serqe Deqallaix Sharor La Bereking Stemple System) ای سیستم T.TIGRI TALLIOT TAMMANY TDY مقام اقتصادی TMAG TRW TSO. TU Tahombe Tomson واکینگ تامسون Tuv , Avraham) U/PR UAR (اتحادیه عربی سه گانه) UB(سازمان اطلاعاتی لهستان) UNDP UNION OIL UNION THEOLO GICAL Seminary 1 اتحادیه مدارس مذهبی UNRWA UPU USAF USAFER USAFOOM USGS USIA USICA USIFO USIRJC USIS USIS (سازمان اطلاعات ایالات متحده) USIS (وزارت اطلاعات آمریکا) Usica آژانس ارتباطات بین المللی VANCE وزیر امور خارجه ونس VLO VOA VOA رادیوی صدای آمریکا VOAساندرز WAFD WALTER L. WCCO WIPO WSG , WPC WTO Walking ZIGMA [آیت الله] خمینی [آیت الله]خمینی [حزب] جمهوری اسلامی [حضرت] فاطمه زهرا [سلام الله علیها] [حضرت] محمد [صلی الله علیه و آله] chemical) paper) shahs paetyحزب شاه th cent تألیف James Morier and Percy Sytes    سرهنگ یورک  nfh   هيوز  آلن دبلیو. برنسون  احمد صدر حاج سیدجوادی  احمدی  ارتش آمريكا  ارتش آمریکا  امینی  انصاری  حزب توده  حزب زحمتکشان  حسن نزیه  داریوش فروهر  دکتر حبیب داوران  سرهنگ کندی  سپهبد محمدولی[ولی الله] قرنی  عالیخانی  غلام علی بگ  فروغی  فیلیپ. سی. گاست  محمد مروی  منصور  مهدوی  مهران  ناصر میناچی  پک  چارلز تی. کراس  کریستوفر               کنت ان . راجرز « GENMISH» « دیک هلم» « روبس پیر انقلابی ایران» « مزدوران آمریکایی » « کمیته های انقلاب اسلامی » «ARMISH «COMTALK» «Echo OF Iran» «H.M.G» «ZNANIYE» (مؤسسه نشر دانش زنانیا کشورهای سوسیالیست) «آخوندها» «آذردگان» «آذریون» «آر. کلیتون ماد» «آرمین میر» «آقا» «آقای اتصال» «آلن سی. کانوی» «آلووی» «آمریکایی ها» «آن» «آناهیت» «آژانس تخصصی سازمان ملل مسئول سلامت کشتیرانی و کارایی دریانوردی» «آژانس یهود» «آیندگان» «آیورلوکاس» «ا. ا. پیشیف» «ابردورفر» «اتحادالمسلمین» «اتحادیه آریایی» «اتحادیه کارگران ایران» «اجویت» «احزاب کمونیست و کارگران» «احمد شهاتی» «احمد مفتی زاده» «ادوارد» «اراده آذربایجان» «اس. ک. سینگ» سفیر هند «استینزمن» «اسمیت» مارشال «اطلاعات هوایی» «اطلاعات و امنیت ملی» «اعضای سفارت سنگال» «افغانی های مسلح» «الثوره» «السیاسه» «العزیز الترکی» «اللّه» «امام خمینی» «امیرانتظام» «انجمن اسلامی دانشجویان وطن پرست افغان» «انجمن اسلامی دانشجویان وطن پرست افغانی «انجمن ایران آمریکا» «انقلاب» «اکو آو ایران» «اگاف مودین» (اطلاعات نظامی) «ایندیان اکسپرس» «باب» قازرپیکیان «باری» «باند جانیان فاشیست» «براون اوروت» «برایان» «بررسی اطلاعات ملی» (NIS ) «بغداد ابزرور» «بلاد» «بن دین» «بنی صدر» «بهرام کمانگر» «تابینی» «تاس» «تاقیس» «تام استیو» «تایمز هندوستان» «تثام» «تجدد طلب های» سیاسی «ترانس ایژیاتیک» «تروریست ها» «ترکی «ترکی» «تهران تایمز» «توده ای ها» «تی. آی. ای» «تیم لندن» «جاسوسان آمریکایی ها» «جان» «جبهه آزادی» «جبهه جهانی صلح و ترقی» «جبهه دموکراتیک ملی «جبهه دموکراتیک ملی» «جبهه متحد کمونیستی» «جبهه مدافعان قانون اساسی» «جبهه ملی آزادی بخش افغانستان» «جبهه ملی» «جلال طالبانی» «جمهوری اسلامی» «جمهوری خلق کرد» «جمهوری سوسیالیستی گیلان» «جناح چپ جبهه ملی» «جنبش آزادی بخش ایران» «جهانگیر تارخ» ملقب به «گوریل» «جو» مازندی «جوآن کامرون» «جورج» «جوفیر» «جیمز» «حامیان شیخ گزگر» «حزب اتحاد برای آزادی» «حزب اخوت» «حزب جمهوری اسلامی توده های مسلمان ایران» «حزب جمهوری خلق مسلمان ایران» «حزب دمکرات آذربایجان» «حزب زحمتکشان» «حزب میهن» «حزب نهضت آزادی» «حزب کمونیست ایران» «حزب کمونیست» «حسنعلی منصور» «حسین آل رحمه» «حسینی الشتر» «حمادی» «حمرا کروها» «حُسنان» «خدمات ایران زمین» «خلق کرد» «خمینی» «دابز» «دابس» «دابس» سفیر آمریکا «داریوش فروهر وزیر کار» «دانشجویان مسلمان پیرو خط امام» «دایره بازرسی ویژه» «دروینسکی» «دوبی الکتریک» «دوست» «دولت اتحاد ملی» «دولت اسلامی موقت» «دولت بازرگان» «دولت موقت» اسلامی «دولت موقت» بازرگان «دوگل» «دکتر یزدی» «دیس درن» «دینا» «دیویس» «رئیس قرارگاه سیا در تهران» «رابرت هرلن» «راجرز» «رادیو اسمر» «رادیو تلویزیون ملی ایران» «رنسم اس «رنسم هیگ» «روح اللّه الموسوی الخمینی» «رژیم خلقی افغانستان» «ریاتازا» «ریتیون» «رید» «ریوون شیلوا «ریچارد ال. اولسون» «زانت» «زنگباری ها» «زواوی» «سازمان آزادیبخش فلسطین» «سازمان اطلاعات و امنیت خمینی» «سازمان اطلاعات و امنیت ملی ایران» «سازمان اطلاعاتی دفاع» (DIA ) «سازمان برنامه (ریزی) ملی» «سازمان بین الدولی مشورتی دریانوردی» (IMCO) «سازمان جاسوسی آمریکا» «سازمان دفاع غیرنظامی» «سازمان روحانیت» «سازمان عقاب ها» «سازمان مرکزی اطلاعات» (CIA ) «سازمان مقاومت ملی» «سازمان پیمان منطقه ای «ساسونتسی داویت»سازمان تربیت بدنی جوانان «ساواک» «ستاد CIC» «ستاد حزب رستاخیز» «ستاد نیروی هوایی» «سرتیپ اردشیر تاجبخش ریاست «CIC» «سرتیپ صمد صمدیان پور» «سرتیپ عزیزی» «سرتیپ ماهوتیان» «سرتیپ پاکروان» «سرلشکر محسن مبصر» «سرلشگر اویسی» «سرلشگر فردوست» «سروان آ. اسمیت» «سرویس اخبار (اطلاعات)» (شی) «سرویس اطلاعات سری» «سرویس اطلاعات سیاسی» «سرویس اطلاعات و امنیت دریایی» «سرپرست فرماندهی شمال اسرائیل سرلشگر آویگداربن گال «سرگرد رابرت هند» «سفیر دابز» «سند هرست» «سپاه دانش» «سپهبد برومند» «سپهبد حاج علی کیا» «سپهبد عزیزاللّه کمال» «سیا» «سیا» (CIA) «سیداحمد گیلانی» «سیدداود تارون» «شاعر بزرگ افغان» شافعی «شانه چی» «شاه مخلوع» «شاهزاده دیوانه» «شاکر» «شاکویت» «شبکه پسران کهنه کار» (Boy old Network ) «شروت بیتاچون کلالی» (امنیت داخلی و ضدجاسوسی) «شرکت تایم» «شرکت ملی نفت ایران» «شریعتمداری» «شهرداری تهران»«تیمور بختیار» «شورای اسلامی» «شورای امنیت ملی» (CIA) «شورای انقلابی و اسلامی افغانستان» «شورای عالی نویسندگان مسکو» «شکیبا» استاندار کردستان «شیخ تویجیری» «شیر «صابئین» «صدام» «طریق الشعب» «عرب تایم» «علی» «عموترکی» «غالب الهیناوی» «غالب بن علی آل هیناوی» «غلام خانه زاد» «فاس» «فداییان خلق» «فراماسون ها» «فرانسوا پونس» «فرانک جود» «فرقان» «فورچون» «قاضی دارزن» «قاضی عسگر» «قاضی محمد» «قطب زاده» «لاندپلاگ» «للاندام. دان» «لمبراکیس» «لندن ساندی ابزرور » «لنین و ناصر» «لونوزنسو» نماینده معاون وزیر امور خارجه «لویا جرگه» «مارتین اف. هرتز» «مارکسیست های اسلامی» «مانور دلاور» «مانکاکان پالات (کاخ کودکان)» «مایک 1» «مایک 2» «مایک 3» «متجاوزان آمریکایی» «متجاوزان چینی» «متین دفتری» «مجاهدین موحد خلق» «مجتمع تفکر جوانان» «محمد اسلام وطنجار» «محمد جریری» «مدیریت عملیات ضد اطلاعاتی» (DOCS ) «مردم افغانستان» «مستشاران نظامی خارجی» «مستغنی» «مشکل صلح و سوسیالیسم» «مصدق» «مقامات قضایی آمریکا» «ملالاه حبیب» «منیری» «مهدی بازرگان» «مهرگان» «مورگان شوستر» و «هوارد باکسرویل» «موساد لتافکدیم میوچادیم» (سرویس اطلاعات سری) «مک گافی» «مک گی فرت» «میلیشیا» «میناچی» «ناصر» «ناصری» «نزیه» «نهضت بین المللی طبقه کارگر» «نهضت رادیکال» «نهضت ملی نفت» «نور محمد ترکی» «نوکران شاه» «نوید» «نیروهای مسلح ملی اسلامی ایران» «نیروی مقاومت زیرزمینی» «نیوسام» «نیوسام» مدیر کل وزارتخانه «نیگل ناکر» «هاردی» «هارون مجددی» «هالش جاشیم لیب» «هانس پطر دیسدرن» «هدایت الله متین دفتری» «همافران» «هنرهای هاپ نیک» «هنی» «هیئت مشاورین سلطنتی» «هیسا» «واشنگتن» «واقعگرایان» وزارت امور خارجه «ورادتنوند» «ورلد ایروی» «وزارت دفاع ایالات متحده» «وست» «وطنجار» «وعدت راشه ای‌ها شروتیم» (کمیته سران سرویس ها) «وعدت» «وی. موشویو» «ویلیام آ. هلسث» «ویولت» «پاتان»ها «پارساکیا» «پاسداران اسلامی» «پاسداران انقلاب» «پاکستانی ها» «پدر انقلاب» «پراودا» «پلیس اسلامی» «پک» «پی یِدا مانسو فرناندز» «پیام امروز» «چریک های فدایی قانون اساسی ایران» «چپ و راست» «چیانگ وی کو» «چیس مانهاتان بانک» «ژاندارم منطقه خلیج فارس» «ژاندارمری اسلامی ایران» «ژنرال چیانگ کای چک» «ک. ر. کروک» سفیر انگلیس «کا. گ. ب» «کابینه سایه» «کاخ جوانان» «کارتل نفتی» «کارلانیر» «کاسیگین» «کامل ادهم» «کانون وکلای ایرانی» «کرافت بامبل» «کردهای بارزانی» «کلاوس ماسر» «کلوپ معلمین» «کمونیست ها» «کمیته دفاع از آزادی و حقوق بشر» «کمیته زیرزمینی انتقام» «کمیته سه گانه» «کمیته مرکزی و هیئت های نمایندگی و وسائل مخابرات» «کمیته مرکزی گروه ببرک» «کمیته های» محلی «کمیته کنترل اطلاعات نظامی ایالات متحده» (USMICC) «کمیسیون آگرانت» «کنا» «کیت میلت» «کیهان بین الملل» «کیهان» «گروه اشتوتگارت» «گروه قران» «گروه مسائل کشوری» ( The Country Team) «گروی» (دبیر اول سفارت شوروی) «گرگ زاده» «گرگ های تکرو» «گلسپی» «گلن واتس» «گلگروف» «یندال» آ آ دی سنز آ سه آن آ. آ. آرام آ. آر. بلیت آ. آر. جوس آ. اوپک آ. بولستر و جی. استمپل آباابان آبادان آبامونته آبتین آبراهام لونز آتاترک آتاتورک آتتک آترتون آتش آتلانتیک ریچ فیلد آتلانتیک ریچفیلد آتنتیسم آتی پست ایران آجودان آخوند آخوندها آدا آدامز آدری او آدلر آدلسیک آدلسیک (جرج کیو) آدلسیک پاپ آدلیسک آدلیسک. آدمیرال ترنر آدمینا کاروپتوونا آدوالدو کاردوزوبوتو دو باروس آدولف آیشمن آدولف هیلتر آدیسابابا آذربایجانی مقیم تهران آذربایجانی ها آذربایجانی های مقیم تهران آذری قمی آذری ها در شمال غربی آذین آذین (محمد/ محمود(1) اعتماد زاده) آر ٬ تی ٬ اکشن آر. آر. آر. جوس آر. آی. اونت آر. آی. بیکر آر. ا. آخوند آر. ال. دی آر. اچ. بار از آر. اچ. بوشنر آر. اچ. هارلان. آر. باراز آر. بولستر آر. تی. وینر آر. تی. وینر یو. ان. پولو آر. تی. کوران آر. دبلیو. اسمیت آر. سی. بروین آر. وای ساندس آر. وی. گراو آر. پی. جاورونکف آر.او.لانترن آر.تی. وینر آر.تی.وینر آراسته آرام آرام خاچاتوریان آرام طوماسیان تامار (خواهرش) طوماسیان آرام وتامارطوماسیان آرامکو آرامکو عربستان سعودی آراکس انگی بگیان(بگنازاریان) آرباتف آرت هومل آرتورام. جیز آرتی. سی آتن آرتیه لوین آرجائی آرطاوی آرمان آرمن طوماسیان هادی تربتی مقدم آرمیتاج آرمیتاژ آرمیتاژ. آرمیش آرمیش مگ آرمیش مگ (مستشاری آمریکا در ایران) آرمین اچ. مایر آرمین قافاقیان آرمین مایر آرندت آرنز آرنود وبور چگریو آرنولد آرنولد ال. رافل آروبی ساربلند آرون آرچ بلود آرچارد آرچی آرچی ام آرچی ام بالستر آرچی ام بولستر آرچی ام. بولستر آرچی بولستر آرچی. ام. بولستر آرچی. ام. بولیستر آرچی. م. بولستر آرکو (ARCO) آری ایلیاویک آری بن آریا آریا و محمدعلی سمیعی آریامهر سابق) آریان آریانپور آرید نائور آریه لوین آریه نااور آریوشالو آزادی آزموده آزمون آساتورویچ آیکازیان آسامرا آسوری آسوشیتد پرس آسوشیتدپرس آسوشیتدپرس نیویورک آسپین آسیا آسیای جنوبی آسیای شرقی ها آسیایی آسیایی ها آشور کووانگ آشورکویک آشوک مه تا آصف خلدانی آصفی آغاجاری آفتاب وزیر اقتصاد آفریقایی ها آفندیوف پرسونا نان گراتا آقا اسماعیل آقا خان بختیار آقا رستون آقا زاده آقا شاهی آقا عبدالرسول آقا فخرالمحققین آقا و خانم ان. ای. پاولنکو آقا و خانم جان دی. استمپل آقا و خانم جورج ای. تی. دانلی آقا و خانم جورج بی. لامبراکیس آقا و خانم جی. کی. باباخانوف آقا و خانم رالف براون آقا و خانم سسیل اف. اچ. مالوان آقا و خانم هدایت اسلامی نیا آقا ویلیام وارنل آقاحسینی آقاخان آقاخان بختیار آقاس آقاشاهی آقاشاهی مشاور رئیس جمهور در وزارت امور خارج آقاشاهی مشاور وزارت خارجه آقاشاهی وزیر خارجه پاکستان آقامیر ارسنجانی آقای GHAT آقای Gilboa آقای «آگر» آقای «جی ایس» آقای «کریم» آقای آ.بن یوسف آقای آبتین آقای آتش آقای آدلر آقای آرمیتا آقای آرنولد رافل آقای آلدر آقای آلن کانوی آقای آمس NSC آقای آهرن. آقای آهرن_پگویین) آقای آیزنهاور آقای ابوالفتح محوی آقای احمد تارخ آقای احمد جنتی آقای احمد میرفندرسکی آقای احمدعلی رجایی آقای ار.ام. ملبورن آقای ار.ان.ملبورن آقای اردشیر مولوی آقای اس. شهنواز وزیر خارجه آقای استمپل آقای اسمعیل مجدی آقای اسنو آقای اسکات آقای اسکود آقای اسکودرو آقای اسکویی آقای اشرف آقای اصغر پیروی آقای اعتصام آقای افشار آقای افندیف آقای ال. ای. ورونین آقای ال.بی.لینگن آقای الس ورس آقای الیوت آقای ام.ای. قهرمانپور آقای امیر کاران آقای امیرانتظام آقای امیرانی آقای امیرقاسم معینی آقای انتظام آقای انصاری آقای اوری لوبرانی آقای اَهرن آقای اُلداکر آقای اکمدی آقای ایزدی آقای ایوان پسکوف آقای باتمانقلیچ آقای بارتکو آقای بازرگان آقای بال آقای بانرمن آقای بایندر آقای بختیان آقای برنات آقای بروکس آقای بروین آقای بروین کفیل آقای برژنف آقای برژینسکی آقای بزمن آقای بزیری (وزیری) آقای بش آقای بلومنتال آقای بلومنتال(رییس خزانه داری) آقای بنر من آقای بنرمن آقای بهرام شاهرخ آقای بهرامی آقای بهروز شاهنده آقای بوتلر آقای بورتن آقای بوزی بیتز آقای بولستر آقای بولیست آقای بویس آقای بگین آقای بیرنز آقای بیونز آقای تئودور ال. الیوت آقای تئودور ال. الیوت پسر آقای تامست آقای تاچر آقای تایلور آقای تقوی آقای توساینت آقای توماس آقای توماس سی. هیوز آقای تیلور آقای تیم اسکود آقای تیمور آقای جاریکف آقای جاریکوف آقای جان ا. آرمیتاژ آقای جان استمپل آقای جان ال. واشبرن آقای جان میلز آقای جان. ا. آرمیتاژ آقای جانبازیان آقای جعفر پیشه وری آقای جمیز آقای جواد منصور آقای جوادی آقای جون اچ. استیوتسن آقای جیمز رافرتی آقای جینگلز آقای حاج کریم حسینی (از نزدیکان آیت الله شریعتمداری و آیت الله خوانساری) آقای حسام الدین رضوی آقای حسن نزیه آقای حسن پور آقای حسین بنی اسدی آقای حسین فرهودی آقای حقدان آقای حکمت یزدی آقای خردجو آقای خسرو اقبال آقای خسروشاهی آقای خمینی آقای خون آقای داتری آقای داریوش همایون آقای دانیل او. نیوبری آقای داگلاس مارشال آقای دبلیو. ام. رونتری آقای ددیچ آقای دراگسلاوپزیک آقای درخشش آقای دسایی آقای دنیس بالتون آقای دونالد گیلفیلن آقای دونکان آقای دویچ آقای دکتر مهدی بازرگان نخست وزیر آقای دیو مارشال آقای دیوید دین آقای دیوید لمب آقای دیوید وستلی آقای رائین آقای رابرت اسکات آقای رابرت اف. هارلن آقای رابرت ان. مارگریو آقای رابرت اچ. هارلان آقای رابرت بیلز آقای رابین آقای راجر بروین آقای راس پیرات (ROSS آقای رافل آقای راهداری آقای راکول آقای راینو آقای رحمت اللّه مقدم آقای رحیم صفاری آقای رحیمی نژادی آقای رزازان آقای رزان آقای رشید برومند آقای رشیدیان آقای رنسام هیگ آقای رهنما آقای روبرت اچ. هارلان آقای رونتری آقای روی ام ملبورن آقای رُوان آقای رینو آقای ریچاردسون آقای ریچاردسون. آقای ریچاردوودردف آقای زیشک آقای ساندرز آقای سفیر آقای سمیعی آقای سوبر آقای سپهبدی آقای سی.سی. فینچ آقای سیداحمد صدر حاج سیدجوادی آقای سیروس غنی آقای سیروس مجد آقای سیورتس آقای شابی آقای شادمان آقای شاهرخ فیروز آقای شاهمیری( یکی از وکلا) آقای شاهی. آقای شریعتمداری آقای شفیق آقای شلن برگر آقای شلنبرگر آقای شمس صدری آقای شوارتز آقای شیبانی آقای صمغ آبادی آقای طریق مصطفی یکی از سرپرستان وزارت دفاع آقای عباس اسلامی آقای عباسی داماد شریعتمداری آقای عزری آقای علم وزیر دربار آقای علی آبتین آقای علی امینی آقای علی شاپوریان آقای علی میناچی آقای غلامعلی فریور آقای ف آقای فالمر آقای فرانک آقای فرانک باروز آقای فرانک کرافورد آقای فرد جنی آقای فرد رازی(بازرگان ایرانی) آقای فرهت پور آقای فری آقای فضایلی آقای فواد روحانی آقای فورد آقای فیلیپ کاپلان آقای قدسی آقای قره داغی پور آقای لاری مک کینی آقای لافلین آقای لامبراکیس آقای لمبراکیس آقای لوگولز آقای لین آقای لیندر آقای لینگن آقای مؤمنی آقای مئیر عزری آقای مارتین آقای مارتین اف. هرتز آقای مارتین هرتز آقای مایلز آقای مایک پیشوائیان آقای محمد درخشش آقای محمد طاهری آقای محمود طلوعی آقای مشرف آقای مصطفی درخشش آقای مظفر بقایی آقای معینی آقای مقدم مراغه ای آقای مقصودی آقای ملبورن آقای ملکی آقای ممکن آقای منصور مهدوی آقای مهابی آقای مهدوی آقای مهدی ابراهیمیان: بهترین معمار ایران آقای مهدی اکباتانی آقای مهدی بازرگان آقای مهدیزاده آقای مهر آقای مهرجان آقای مهندس ولی آقای موسوی آقای مؤنی آقای مک کنا آقای مک کینون آقای مک گافی آقای میدی آقای میری آقای میلز آقای میلز گرین آقای میلس آقای میناچی آقای میکلوس آقای نارسی فیروز آقای ناس آقای ناصر میناچی آقای ناصر کیانی آقای ناطق نوری آقای نامدار آقای نایت آقای نلسن بریکهم آقای نوردن آقای نوسنزو آقای نیلی آقای نیوسام آقای نیوسام امور خاور نزدیک آقای نیکلای آفانازویچ کوزنتسف آقای هادی انتخابی آقای هارلان . آقای هارولد اف. لیندر آقای هارولد. اچ. ساندرز آقای هاری رودی آقای هاسه گاوا آقای هرتز آقای هرتز. آقای هسکم (HASKEM) آقای هنری پرشت NNBA/IRN آقای هوارد آر. بوس آقای هوارد ال. پارسونز آقای هیگ آقای وستلی آقای ولادیمیر اسکوتزکو آقای ولپ آقای ولک آقای ونس آقای ویلیام اچ. سولیوان آقای ویلیام جی آقای ویلیام جی. ولک آقای ویلیام شاناهان آقای ویلیام چاید کل آقای ویلیام چایدکل آقای ویلیام کلارک آقای ویلیامز آقای وینکلر آقای پاترسون  آقای پارسا آقای پارساکیا آقای پانکراتف آقای پاول جون چیپارون آقای پاول کریسبرگ آقای پتر ویلسون آقای پرشت آقای پرورش آقای پرویز ذوالعین آقای پرویز رائین آقای پلی سنس آقای پنچوتکا آقای پهلبد آقای پیتر هرمز (Peter Hermes) آقای پیتون کر آقای پیشاورمک گافی ٬ کنسول در اصفهان آقای پیشوائی آقای چارلز دبلیر مک کسکیل آقای چارلز لویو آقای چارلز ناس آقای کارتر آقای کارلتون آقای کارول آقای کاری هاف بوئر آقای کازرونی آقای کاظم رجوی آقای کرگان آقای کریستنسن آقای کریستوفر آقای کلارک آقای کلارک گریگوری آقای کلاک آقای کلمان آقای کنت هاردینگ افسر مخصوص نمایندگان آقای جان جی برادی مدیران کمیته روابط بین المللی مجلس نمایندگان آقای جرج آر بردس معاون اجرایی آقای رئیس زابلوکی آقای کوجوگارو آقای کورس آقای کورن آقای کورونس آقای کومو آقای کوپر سرپرست تیم اعزامی آقای کوی نیلی آقای کیلگور آقای گارنیتز آقای گراس (Gross) آقای گرجی آقای گریم آقای گرین آقای گوئلر آقای گوئلز آقای گوردون تایگر آقای گولز آقای گیلدنر آقای یاسری آقای یوجین (اوژن) ام. وینترز آقای یگانه آقای. الف. فرید آقایان: فیصلی آل احمد آل خلیفه آل عُصفور آل هاردینگ آل کلام آلبرت آی. ادلمان آلبرت اس. چاپمن آلبرت جی فیوج آلبرت جی. فیوج آلبرت دانیال پور آلبرت دانیال پور ران حبیب آلبرت س. چپمن آلبرت گئورگییویچ فاتیف آلبرت گرین آلبرتینی آلساندرا آلفرد اشتراوب آلفرد دیگومیانس آلفرد هایز آلمان دیرتک آلمان شرقی آلمان شرقی ها آلمان ها آلمانهای نازی آلمانی آلمانی الاصل آلمانی ها آلمانی و سوئدی آلمانی) آلمانیها آلمانی‌ها آلمر. جی. زاایلزه نی گلش آلن آلن ال. کایزوتر آلن برنسون آلن دبلیو .برنسون آلن دبلیو دالاس آلن دوبیوپوی آلن. ئی. فاین آلون آلپ ارسلان ترکش آلپ قره عثمان اوغلو آلپ کار عثمان اغلو آلکس علمزاده آلکساندرا پاولوا آلکسی ال.کوزنتسف آلکسی ان. کاسیگین آلکسی لئونیدویچ ورونین آلکسی لئونیدویچ وُرنین آلکسی کاسیگین آلکسی کنستانتینویچ آنتونوف آلکسیف آلیتالیا آلیس آلیس چالمرز آلیسون اینجین آماج بلژیکی آماج های آمریکایی آماد تهران آماریس آمال احمد امیر آمریکا آمریکا یی ها آمریکائی ها آمریکائیان آمریکایی آمریکایی ساهپوست آمریکایی ها آمریکایی هاکمیته امنیت اصفهان آمریکایی های احمق آمریکایی های غیررسمی آمریکایی های مقیم آمریکایی های مقیم ایران آمریکایی های مقیم تهران آمریکاییان آمریکاییان مقیم تهران آمریکن بل آمریکن بل اینترنشنال آمستوتز آمستونر آمستونز آموزش و پرورش آموزش و پرورش ایران آموزگار آموزگار (نخست وزیر) آموزگار فن سالار (تکنوکرات) آموزگاران bonafide آموزگاران فارغ التحصیل آمون بن یوحنان آموکو آن سوئیفت آناباپتیس های هلند آناتولی آی. لاورنتیف آناتولی تریفنویچ اوگردنیکف آناتولی رامکف آناتولی سازانوف آناتولی لاورنتیف آنادارکو آنادارکو پروداکشن آنارشیست های سوئدی آناهیتا راتبزاده آناکلاریو آنتاناناریو آنتون آر. گنز آنتون عطالاه آنتون ن. نرجیس آنتونی ایدن آنتونی بالونی آنتونیا آنتونیان ای آنتونیو اسکیوال آنتک آندرانیک باغدارسریانی آندره ای ویشنسکی آندره ساخاروف آندره فونتن آندره میخایلویچ الکساندرف آندرو آی آندرو ویتلی آندرو ویتلی(از روزنامه تایمز مالی و خبرنگار بی.بی.سی) آندرو یانگ آندرونیک پتروسیانتس آندری نیکولا یویچ زلنین آندری نیکولایویچ آندریف آندریو.دی.رسنز آنفوکس آنکا آنکارا آنگلوساکسون ها آنگولایی ها آنیسیمف آهارون آمیت آهارون بارک آهارون یاریف آهرن آهرون کوهن آهنچیان آهنگ شرق آوا (مأمور مطبوعاتی) آوارگان افغانی آوارگان فلسطین آوارگان فلسطینی آوارگان کرد آواس کنلی آواکس آواکس ایران و ترکیه آوتیسن آوراهام (Achi آوراهام کاتز آوراهام یوفه آورل هریمن آوری ال عاد آوریل هاری من آوی شلاین آپارتاید آپوکولار آژانس ارتباط بین المللی آژانس ارتباط بین المللی آمریکا آژانس ارتباط بین المللی: آژانس ارتباطات بین الملل آژانس ارتباطات بین المللی آژانس ارتباطات بین المللی (ICA ) آژانس ارتباطات بین المللی (ICA) آژانس ارتباطات بین المللی آمریکا آژانس ارتباطات بین المللی ایالات متحده آژانس ارتباطات بین المللی ایالات متحده آمریکا آژانس ارتباطات جهانی آژانس ارتباطات جهانی امور خاور نزدیک آژانس ارتباطات جهانی ایالات متحده آژانس ارتباطات  المللی آمریکا(ICA) آژانس اطلاعات ایالات متحده (Usis) آژانس اطلاعات ایالات متحده واشنگتن دی آژانس اطلاعات بین المللی آژانس اطلاعات دفاعی آژانس اطلاعات دفاعی در واشنگتن دی آژانس اطلاعات دفاعیCURINTEL آژانس اطلاعات مرکزی (سیا) آژانس اطلاعات مرکزی آمریکا «سیا» آژانس اطلاعاتی آمریکا آژانس اطلاعاتی اسرائیل «موساد» آژانس اطلاعاتی انگلیس آژانس اطلاعاتی دفاعی آژانس اطلاعاتی دفاعی در واشنگتن دی. سی. آژانس اطلاعاتی مصر آژانس امنیت ملی آژانس امنیت ملی (NSA) آژانس انرژی اتمی بین المللی آژانس انرژی بین المللی آژانس بین المللی آمریکا آژانس بین المللی ارتباطات آژانس بین المللی ارتباطات آمریکا آژانس بین المللی ارتباطات بین المللی آمریکا آژانس بین المللی انرژی اتمی آژانس بین المللی مخابرات آمریکا آژانس جهانی ارتباطات ایالات متحده آژانس خبرگزاری پارس آژانس خبری ملی سومالی آژانس خبری پارس آژانس دولتی ژاپنی آژانس روابط بین الملل آمریکا آژانس روابط بین الملل در واشنگتن دی آژانس عمران بین المللی آژانس مطبوعاتی فرانسه آژانس ملی سوخت ایتالیا آژانس نفتکش آمستر آژانس های آمریکایی آژانس های ترانس آژانس‌های اطلاعاتی آکادا آکادمی اسب سواری آکادمی علوم شوروی آکادمی علوم نیویورک آکادمی فنی نظامی Aleppo آکادمی نظامی افغانستان آکان آکواتیک آکی آکینز آگاه آگاه کاردار ایران آگروسمن آی آی بکس آی. ان. کی آی. ان. گوت آی. بلویویچ آی. وی. سادچیکف آی.آر.استور مدیر عملیات آیت الله آیت الله آخون (AKHUN) آیت الله آذری قمی آیت الله آل شبیر خاقانی آیت الله ابن یوسف حدائق آیت الله ابوالفضل زنجانی آیت الله اشراقی آیت الله اصفهانی آیت الله العظمی خادمی آیت الله بروجردی آیت الله بهشتی آیت الله جواد دستغیب آیت الله حائری شیرازی آیت الله حاج آقا عطاءالله اشرفی اصفهانی آیت الله حسن طباطبایی قمی آیت الله حسن لاهوتی آیت الله حسینعلی منتظری آیت الله حسینی آیت الله حلبی آیت الله خادمی آیت الله خاقانی آیت الله خاقانی (رهبر اعراب خوزستان) آیت الله خلخالی آیت الله خمینی آیت الله خمینیکارمندان هواپیمایی ایران آیت الله خوئی آیت الله خویی آیت الله دکتر محمد بهشتی آیت الله ربانی شیرازی آیت الله رفسنجانی آیت الله روح الله خمینی آیت الله روحانی آیت الله زنجانی آیت الله سید محمدباقر صدر آیت الله سید محمدعلی هادی[قاضی] طباطبایی آیت الله سید محمود طالقانی آیت الله سید کاظم شریعتمداری آیت الله سیدرضی شیرازی آیت الله سیدمحمود طالقانی آیت الله سیدکاظم شریعتمداری آیت الله شبیر خاقانی آیت الله شریعتمداری آیت الله شمس آبادی آیت الله شمس اردکانی آیت الله شهید مطهری آیت الله شیخ حسین علی منتظری آیت الله شیخ محمدطاهر آل شبیر خاقانی آیت الله شیرازی آیت الله صادق خلخالی آیت الله صادق روحانی آیت الله صدر آیت الله طالقانی آیت الله طاهر خاقانی آیت الله طاهری آیت الله عبدالحسین دستغیب آیت الله عزالدین حسینی آیت الله غلامحسین حقانی آیت الله فلسفی آیت الله قاضی آیت الله قاضی طباطبایی آیت الله قمی آیت الله لاهوتی آیت الله محلاتی آیت الله محمد طاهر خاقانی آیت الله محمد[محمود] طالقانی آیت الله محمدرضا مهدوی آیت الله محمدرضا مهدوی کنی آیت الله محمود طالقانی آیت الله مدنی آیت الله مرتضی مطهری آیت الله مرعشی آیت الله مطهری آیت الله مفتح آیت الله منتظری آیت الله منتظری امام جمعه تهران آیت الله میانه آیت الله نجفی آیت الله نوری آیت الله ها آیت الله های اصفهان آیت الله کاظم شریعتمداری آیت الله کاظمشریعتمداری آیت الله کافی آیت الله گلپایگانی آیت الله یحیی نوری آیت الله  حسینعلی منتظری آیت اللهی آیت اللّه آیت اللّه آذری قمی آیت اللّه احمد آذری قمی آیت اللّه احمد آذری قمی دادستان انقلاب آیت اللّه ارشد آیت اللّه بروجردی آیت اللّه بهبهانی آیت اللّه بهشتی آیت اللّه بهشتی نایب رئیس شورای خبرگان آیت اللّه حاج آقا جلیل فقیه امامی آیت اللّه حاج آقا رضا زنجانی آیت اللّه حاج حسن طباطبائی قمی آیت اللّه حاج سید ابوالفضل موسوی زنجانی آیت اللّه حاج سید میرزا فانی آیت اللّه حاج سیدجواد دستغیب آیت اللّه حسن لاهوتی آیت اللّه حسین علی منتظری آیت اللّه حسینعلی منتظری آیت اللّه حسینی آیت اللّه حکیم آیت اللّه خادمی آیت اللّه خاقانی آیت اللّه خامنه ای آیت اللّه خلخالی آیت اللّه خمینی آیت اللّه خمینی کمونیسم آیت اللّه خمینی خمینی آیت اللّه خوئی آیت اللّه خوانساری آیت اللّه خویی آیت اللّه دستغیب آیت اللّه ربانی شیرازی آیت اللّه رضا زنجانی آیت اللّه رفسنجانی آیت اللّه رهبر آیت اللّه روح اللّه الخمینی آیت اللّه روح اللّه خمینی آیت اللّه روح اللّه موسوی خمینی آیت اللّه روحانی آیت اللّه زنجانی آیت اللّه سرشناس آیت اللّه سنجابی «زنجانی» آیت اللّه سید احمد خوانساری آیت اللّه سید بیوک زنجانی آیت اللّه سید عبداللّه شیرازی آیت اللّه سید فرید آیت اللّه سید محمود طالقانی آیت اللّه سید کاظم شریعتمداری آیت اللّه سیدکاظم شریعتمداری آیت اللّه شریعتمداری آیت اللّه شریعتمداری. آیت اللّه شمس آبادی آیت اللّه شیخ محمد خاقانی آیت اللّه شیخ نوری آیت اللّه شیرازی آیت اللّه صادق الروحانی آیت اللّه صادق حسینی روحانی آیت اللّه صادق روحانی آیت اللّه صدر آیت اللّه صفدری آیت اللّه طالقانی آیت اللّه طاهری آیت اللّه عزالدین حسینی آیت اللّه علی قدوسی آیت اللّه قاضی آیت اللّه قاضی طباطبائی آیت اللّه قدسی آیت اللّه قدوسی دادستان کل ایران آیت اللّه قمی آیت اللّه محلاتی شیرازی آیت اللّه محمد بهشتی آیت اللّه محمدتقی قمی آیت اللّه محمدحسین بهشتی آیت اللّه محمود طالقانی آیت اللّه مدنی آیت اللّه مرتضی مطهری آیت اللّه مطهری آیت اللّه معروفی آیت اللّه منتظری آیت اللّه منتظری امام جمعه تهران آیت اللّه مهدوی کنی آیت اللّه میلانی آیت اللّه نوری آیت اللّه ها آیت اللّه ها (شریعتمداری آیت اللّه هاشمی آیت اللّه هاشمی رفسنجانی آیت اللّه های ایران آیت اللّه های ایرانی آیت اللّه های قم آیت اللّه های گلپایگانی آیت اللّه کاشانی آیت اللّه کاظم شریعتمداری آیت اللّه کافی آیت اللّه گلپایگانی آیت اللّه یحیی علامه نوری آیت اله سید ابوالقاسم کاشانی آیروفلوت شرکت هواپیمائی شوروی آیزنهاور آیسه آیشمن آیندگان آیه الله منتظری آیه اللّه منتظری آیه اللّه ها آیپک ئودر سورنسن ئی ئی آکینز ا ا شاموسکایا ا فرد هالیدی ا. سی. ویزارد ا. مارتین ا.بی.سی ا.س.باخاش ا.سی. ویزارد ا  ائتلاف اتحادیه کارگران تهران ائی. ای. راو اباالخیل اباچنکف ابتهاج ابراهیم ابراهیم احمد ابراهیم القبصی ابراهیم بن عبداللّه انقاری ابراهیم بن محمد بن ابراهیم الشیخ  ابراهیم تیموری ابراهیم حکیمی ابراهیم خواجه نوری ابراهیم ریاحی ابراهیم سنجر ابراهیم شکری ابراهیم شیرازی ابراهیم عبدالکریم  ابراهیم محمد حسن حمیدان  ابراهیم مکلا ابراهیم نیک خلق ابراهیم هانوکائی ابراهیم کاشانی ابراهیم کریم آبادی ابراهیم یزدی ابراهیم یونسی ابراهیمی ابرقدرت های شرق و غرب ابطحی ابن عبدالعزیز السعود(2) ابن عبداله الخلیه ابواحمد ابواحمد منتظری ابوالحسن ابتهاج ابوالحسن بنی صدر ابوالحسن تیمورتاش ابوالحسن خان (فخرالملک) ابوالحسن عمیدی نوری ابوالفتح محوی ابوالفضل بازرگان (پسر برادرش) ابوالفضل طوماریان ابوالفضل قاسمی ابوالفضل قاسمی (دبیر کل جدید حزب ایران) ابوالفضل قاضی ابوالفضل قاضی شریعت پناهی ابوالقاسم ابوالقاسم امینی ابوالقاسم خردجو ابوالقاسم صادق ابوالقاسم نجم ابوجعفر ابوجهاد ابوسفیان ابوشریف ابوعمار ابول بلوغی ابونصر عضد ابونیدال ابوولید ابیجان ات. ال. دبلیو. شل ات... اتاق اصناف اتاق بازرگانی آمریکا اتاق بازرگانی ایران و آمریکا اتاق بازرگانی تهران اتاق بازرگانی صنایع و معادن ایران اتباع آمریکا اتباع آمریکایی اتباع اروپای شمالی اتباع بلوک شوروی اتباع جنوب اروپا اتباع روسی اتباع شوروی اتباع عربی غیر کویتی اتباع کره جنوبی اتحاد جماهیر سوسیالیستی شوروی اتحاد سوسیالیست اتحاد شوروی اتحاد ملی پاکستان اتحادیه KAPPA اتحادیه اعراب اتحادیه بین المللی حقوق بشر اتحادیه بین المللی مخابرات اتحادیه تجاری بین الملل اتحادیه تجاری بین المللی اتحادیه تجاری بین المللی OPED اتحادیه تلگرافچی های تهران اتحادیه جبهه ملی اتحادیه جهانی پست اتحادیه دموکراتیک واحد مرکزی (EDEK) اتحادیه سنتو اتحادیه سوسیالیست ها اتحادیه عرب اتحادیه معلمین اتحادیه معلمین ایران اتحادیه ملی پاکستان اتحادیه ناتو اتحادیه نانواهای تهران اتحادیه نیروهای جبهه ملی اتحادیه نیروهای جبهه ملی ایران اتحادیه های کارگران و کشاورزان اتحادیه های کارگری اتحادیه های کارگری اسرائیل اتحادیه پست جهانی اتحادیه کارمندان دولتی اتحادیه کارگران اتحادیه کارگران تنباکو اتحادیه کارگران خشک شویی و رنگریزی تهران اتحادیه کارگران سیلوی تهران اتحادیه کارگران نفتی اتحادیه کارگری آمریکا اتحادیه کشورهای آفریقایی اتحادیه کمونیستی آلمان غربی اتحادیه کیبوتز اترتون اتریشی ها اتل اتمان اتیوپیایی ها اجلاس های سنتو اجلاس کمپ دیوید اجلاسیه کمپ دیوید اجمل اخاتک اجویت اجویت نخست وزیر احتشام السلطنه احتشامی احتشامیه احزاب مارکسیست احزاب ناسیونالیست احزاب و دستجات عرب احزاب چپگرای افغانستان احزاب چکسلواکی احزاب کمونیست اروپا احزاب کمونیست ملی احسام سرطاوی احسان اللّه خان احسان طبری احسان نراقی احمد احمد آذری قمی احمد آرامش احمد آل میهانی احمد آهنچی احمد ابراهیمی احمد ابوالقیط احمد احرار احمد احمدی احمد اسکندر احمد احمد اشرف احمد اعظمی احمد افخری کارمند شرکت خصوصی و کارخانه دار احمد اقبال احمد الغفور احمد القشمی احمد الهی خوانساری احمد بن بلا احمد بن حمید آل نهیان (ابوظبی)  احمد بن سلطان القاسمی (شارجه) احمد بن سیف آل ثانی احمد بن صیف الثانی احمد بنی احمد احمد بنی صدر احمد بهمنش احمد بوتفلیقه احمد تارخ احمد تهرانی احمد جبریل (ابوجهاد) احمد جدلی احمد جعفر احمد جعفری بهوی احمد حاج سیدجوادی احمد حامی احمد حسن البکر احمد حسین السامرایی احمد حسین سامری احمد حسینی احمد حسینی فرد احمد خالقی احمد خلیفه السویدی احمد خمینی احمد خوانساری احمد داوران احمد دهقان احمد رئوف النقیب احمد زنگنه احمد زکی یمانی احمد زیرک زاده احمد ستوده نیا احمد سراج (مدیر مسئول وزارت امور خارجه در امور آسیایی) احمد سراج مدیر کل امور شرقی وزارت امور خارجه عربستان احمد سلامتیان احمد سلطان احمد سمیعی احمد سویدان احمد سویدی احمد شاه احمد شفیق احمد صدر حاج سید جوادی احمد صدر حاج سیدجوادی احمد صدرحاج سیدجوادی احمد ضیائی احمد طالع مهندس احمد طاهرآبادی احمد عبداللّه آل غزالی احمد عبدالنبی مکی احمد عبیدالفضل احمد علم زاده احمد علیزاده احمد علیزاده معاون حزب خلق مسلمان احمد قریش رئیس دانشگاه ملی احمد قریشی احمد قوام احمد قوام السلطنه احمد لاجوردی احمد متین دفتری احمد مدنی احمد مسلمی احمد مطهرنیا احمد معمارزاده احمد مفتی زاده احمد مقصودی احمد منتظری احمد مهری پسر روحانی معروف شیعه کویت احمد مکی احمد میرفندرسکی احمد ناصر البیشی احمد ناظمی احمد نامدار احمد نخست احمد نوری احمد هروی احمد چابک احمد کسروی احمد کورس احمد کیلالی وزیر فرهنگ ترکیه احمد یانور احمدالبکر احمدالخمینی احمدالمبارکی احمدشاه درانی احمدشیرمحمد وزیر دادگستری و امور مذهبی احمدعباس المهری احمدعلی صادق وزیری احمدی اخترالزمان اخوان اخوان المسلمین اخوان المسلمین تا مارکسیست های اسلامی» اخوی اد ویلت ادارات دولتی ایران ادارات منطقه ای صحرایی شین بث اداره ABM اداره JAG اداره آب تهران اداره آتش نشانی اداره اطلاعات آمریکا اداره اطلاعات آمریکا (USIS ) اداره اطلاعات آمریکا (USIS) اداره اطلاعات ایالات متحده (USIS) اداره اطلاعات دفاعی اداره امنیت اجتماعی ایران اداره امور اعراب اداره امور خارجی اداره امور غیر عرب؛ اداره امنیت حفاظتی اداره امور ملتی اداره برق تهران اداره بودجه فدرال FBO اداره تحقیق فدرال (اف.بی.آی) اداره تحقیقات جنایی پلیس کشوری کویت اداره تحقیقات ویژه اداره تکنولوژی اداره جاسوسی دفاعی واشنگتن (D.C) اداره جمع آوری اداره راه آهن اداره رایزنی نظامی اداره روابط اطلاعاتی دایره اطلاعات و تحقیقات وزارت امور خارجه اداره روابط عمومی کشور اداره سازمان زنان ایران اداره ضداطلاعات نیروی هوایی شاهنشاهی ایران اداره طرح ریزی عملیاتی و هماهنگی اداره عملیات سیاسی و روابط وابسته اداره مأموریتی ناتو اداره مرکزی اطلاعات (سیا) اداره مرکزی بانک اعتبارات ایران اداره مرکزی مراجعات اداره مشاورت حقوقی و بازپرسی اداره مهاجرت بریتانیا اداره مهاجرت و تابعیت اداره هماهنگی و طرح ریزی اداره هواپیمائی کشوری آمریکا اداره وابسته دفاعی ایالات متحده در تهران اداره پشتیبانی عملیاتی اداره کنستایل INR/RNA/SDA اداره گمرک اداره( DEA) مبارزه با مواد مخدر ادریس ادریس اصمدی گادجین ادریس بارزانی ادریس پسر بارزانی ادریسی ادلای استونسون ادنان مندرس ادوارد ادوارد اس. لیتل ادوارد اس. لیتل. ادوارد اس. والریوس ادوارد ال. پک ادوارد اچ شاف ادوارد بوردلن ادوارد جی. ویلت ادوارد جی. گنین ادوارد رایان ادوارد ساب ادوارد مورس ادوارد مورو ادوارد هیث ادوارد. اس. لیتل ادوارد.ال.پک ادوین (تد) آتکینز ادوین ا. ماچن ادوین ا. ماچن. جی آر ادوین ال. هامت ادوین هامت ادوین. ا. ماچن جونیور ادگارفوره ادیا دانون ادیب سمیعی ادیب محمدی ادیمن ار ارامنه ارامنه تهران اراپ فرانسوی ارباب آفریدی ارت و لزلی گیس از سفارت آمریکا ارتز اسرائیل ارتش ارتش آزادی بخش خلق ارتش آمریکا ارتش اسرائیل ارتش افغان ارتش افغانستان ارتش امریکا ارتش اوگاندا ارتش ایالات متحده ارتش ایالات متحده آمریکا ارتش ایران ارتش ایران و افغانستان. ارتش جمهوری دمکراتیک افغانستان ارتش خلق (جیش الشعبی) ارتش خلق مغولستان ارتش خلقی ارتش دریایی قطر ارتش روسیه ارتش سرخ ارتش سرخ شوروی GRU ارتش سوریه ارتش شاه ارتش شاهنشاهی ارتش شاهنشاهی ایران ارتش شوروی ارتش عراق ارتش فرانسه ارتش قطر ارتش لبنان ارتش مصر ارتش ملی اسلامی ایران ارتش ملی ایران ارتش ملی لبنان ارتش و نیروی هوایی افغانستان ارتش پاکستان ارتش گینه بیسائو ارتشبد ارتشبد «آر. ای. هایزر» ارتشبد ازهادی ارتشبد ازهاری ارتشبد اویسی ارتشبد ایادی ارتشبد بختیار ارتشبد برت ارتشبد بهرام امینی ارتشبد تدین ارتشبد تمام (محب) ارتشبد توفانیان ارتشبد جعفر شفقت ارتشبد جم ارتشبد حسین فردوست ارتشبد حُمید ارتشبد خاتمی ارتشبد دول برت (DEVOL BERTT) ارتشبد ربیعی ارتشبد رضا عظیمی ارتشبد ریاحی ارتشبد زاهدی ارتشبد زاهدی مرحوم ارتشبد طوفانیان ارتشبد غلامرضا ازهاری ارتشبد غلامعلی اویسی ارتشبد فضل اللّه زاهدی ارتشبد قره باغی ارتشبد ناجی ارتشبد نصیری ارتشبد نصیری رئیس ساواک ارتشبد نعمت الله نصیری ارتشبد ولی اللّه قره نی ارتشبد کریست ارتشی های رژیم شاه ارتشیان ارتشیان ایران ارتشیان کُرد ارتش‌های عرب ارتور شلزنیجرپر اردشیر اردشیر زاهدی اردشیر زاهدی (سفیر ایران در واشنگتن) اردشیر مولوی اردل کازکان سر مهندس وزارت ترابری اردلان اردلان آشتیانی اردن هایل سرور اردنی ها اردوژف وزیر صنعت گاز شوروی اردوگان کوکوراوغلو ارسلان افشار ارسلان خلعتبری ارسنجانی ارشاد الحق ارفرانس ارلیش ارمنی ارمنی آذربایجانی ارمنی مسیحی ارمنی ها ارنست اند ارنست ارنست دبلیو ارنست ماتسدورف ارنست و ارنست ارنست پرون ارنست گریوز ارنست. آر. اونی ارنست. ان. تیمکن ارنی بوش اروپا اروپائیان اروپای شرقی اروپای غربی اروپایی اروپایی ها اروپاییان اروین ارکی هویتینن ارگان های اجرائی اریستوکرات ها اریوش طهماسبی قره شیران اریک اف. فون ماربود اریک ای. اولاشین اریک ایوانوویچ اریک رولو اریکاکنین سیلی از نهضت آزادی ایران از وزارت آموزش و پرورش ازاکی ازبک ازبک ها ازدیاد گاماخوردیا ازهادی ازهاری اس اس . دی. تندرا اس آ اس اس دی ارن اس دی بیتل اس دی تراب اس دی ترامپ اس دی. التیمت اس. اس. دی. لور اس. ان. تاگاشف اس. جی. سویرل اس. جی. پاپیچ اس. دبلیو. راک اس. دبلیو. راک ول اس. دی تراب اس. دی فورگیو اس. دی. التیمت اس. دی. جانوس/13 اس. دی. جولپ اس. دی. ولید/1 اس. دی. پلاد اس. دی. آس اس. دی. آپ بیت اس. دی. ارن اس. دی. ارن. اس. دی. اسلیپری اس. دی. اسلیپری اس. دی التیمت اس. دی. التیمت اس. دی. اینورموس /1 اس. دی. بلید اس. دی. بیپ اس. دی. ترامپ اس. دی. ترانزیت اس. دی. ترمپ اس. دی. تندرا اس. دی. جانوا اس. دی. جانوس اس. دی. جانوس/13 اس. دی. جولپ اس. دی. راتر اس. دی. راتر / 4 اس. دی. راتر/4 اس. دی. رایت اس. دی. روف اس. دی. روپ/1 اس. دی. فوروارد اس. دی. فورگیو اس. دی. فورگیو. یو. ان. تراوت اس. دی. فیس اس. دی. فیکل اس. دی. لور اس. دی. لیدر اس. دی. مارکت اس. دی. مارکت. اس. دی. وری اس. دی. ولید اس. دی. ولید / 1 اس. دی. ولید/1 اس. دی. پارتنر / ا اس. دی. پراون اس. دی. پرتیکست اس. دی. پرنک اس. دی. پرنک/1 اس. دی. پروب اس. دی. پروپ اس. دی. پریتکست اس. دی. پریتکست/1 اس. دی. پلاد اس. دی. پوتی اس. دی. پپر اس. دی. پکن اس. دی. پیر اس. دی. کاراوی اس. دی. کازمو اس. دی. کازمو. اس. دی. کت اس. دی. کت/1 اس. دی. کوئیک اس. دی. کوئیک کیو اس. دی. کوئیک/1 اس. دی. گابل اس. دی.استی اس. دی.ترامپ اس. دی.پیر اس. راک ول اس. کوفی اس.دی. ارن اس.دی. اینورموس اس.دی. راتر اس.دی. فوروارد اس.دی. پلاد اس.دی. کوئیک اس.دی.ارن اس.دی.ارن. اس.دی.اینورموس اس.دی.ایگل اس.دی.ترامپ اس.دی.جانوس اس.دی.راتر اس.دی.راپ اس.دی.رایت اس.دی.مارکت اس.دی.پلاد اس.دی.پوتی اس.دی.پپر اس.دی.پکن اس.دی.کوئیک اس.دی.کوئیک/1 اس.پی.هیاتوس استآچسن استاد احمد آزرمی استاد اسد نظامی استاد علی محمدی استادان آمریکایی ایران شناسی استادان ایرانی استادان فولبرایت استادیار دانشگاه فردوسی مشهد استارک استالین استانبول استانتون استاندار استاندار آذربایجان استاندار آذربایجان شرقی استاندار آذربایجان غربی استاندار اصفهان استاندار اویل ایندیانا (SOIND) استاندار ایلام استاندار بوشهر استاندار خراسان استاندار خراسان و نایب التولیه آستان قدس استاندار خوزستان استاندار خوزستان مدنی استاندار سیستان و بلوچستان استاندار شیراز استاندار فارس استاندار فارس و خوزستان استاندار قسمت جنوبی ایران استاندار مشهد استاندار کردستان استاندار کرمان استاندار کرمانشاهان استاندارد اویل نیوجرسی استاندارد اویل کالیفرنیا استاندارد ایندیانا.بریتیش پترولیوم انگلیسی استانداری استانداری آذربایجان استانداری فارس استانسیلاو کنستاتینویچ کاوریگین استانلی اسکودرو استانلی تی. اسکودرو استانیسلاو الکساندروویچ لووچنکو استانیسلاو کنستانستینوویچ کاوریگین استانیسلاو کوریوئین استتسون استرالیایی استراوس استرلینگ استرنر استروگال استفان آر. گرومان استفان ار اسنو استفانی.س.استافر استفن شالوم استفن کوهن استفن کوهن (HA) استل استمپل استمپل (STEMPEL ) استمپل با مقامات نهضت آزادی استمپل و پرت استمپل  استوئسل. استوار دوم کوتس استوار رونالد بی. بیکر استوار ریگان استوار یکم ریگان استوارت دبلیو استوارت دبلیو . راک ول استوارت دبلیو. راک ول استوارت دبلیو. راکول استوارت راک ول استوارت راکول وی استوسل استوسگو (Steve Sego) استوفر استولت فاز استون استویکی استپان گرومان استکهلم استیفن کوهن استیو استیو ارلانگر استیو استفانید استیوارت دبلیو. راکول استیوارد راکول استیون راتنر استیونس استیونسن استیوی ایتان استیک نیکلاونا نرسسیان اسحاق (Hoffi, Yitzhak) اسحاق خان اسحاق رابین اسحاقی نژاد اسحق رابین اسد اسد رئیس جمهور سوریه اسد همایون اسدالله رفعت نیا اسدالله علم اسدالله مبشری اسدالله نیلی آرام اسداللّه اسداللّه امین اسداللّه رشیدیان اسداللّه صنیعی اسداللّه علم اسداللّه مبشری اسداللّه متین اسداللّه موسوی اسداللّه نصر اصفهانی اسداللّه و سیف اللّه رشیدیان اسداللّه کاظمی (دبیر خرم) اسداللّه. اسدی اسرائیل اسرائیل بیر اسرائیل زیو شیف اسرائیل ها اسرائیلی اسرائیلی ها اسرائیلیان اسرائیلیها اسعد اسغیک الیاسیان اسفندیار اوغلی افندیف اسفندیاری اسقاوی اسقف ارمنیان آرناک مانوکیان اسقف اسماهیت لوکا اسقف اعظم اسقف اعظم ماکاریوس اسقف ماکاریوس اسقف کاپوچی اسقف کلیسای انجیلی اسقف کلیسای انگلیسی در اصفهان اسلام آباد اسلام شیخ اسلامی اسلامی نیا اسلامی ها اسلامی های افراطی اسلامی های راست اسلودر اسم رمز آقای ابوالحسن بنی صدر اسماعیل اسماعیل اردلان اسماعیل البوشی اسماعیل الشورا اسماعیل الشوری اسماعیل تیموریان اسماعیل خان قشقایی (صولت الدوله) اسماعیل دانش اسماعیل رئیس جمهور جمهوری دموکراتیک خلق یمن اسماعیل ریاحی اسماعیل زاهد اسماعیل شورا اسماعیل عبدالوهاب اسماعیل فهمی اسماعیل فیاض اسماعیل مجدی اسماعیل مرتضی اقلی علیوف اسماعیل مرتضی اوغلی علی یف اسمال اسمعیل جلالی اسمعیل ریاحی اسمیت اسمیت موزوریو اسمیروکف اسنو اسنور اسوآمین اویل اسوالبارد اسوالد اسوردلوفسک سونار خوز اسپارکس اسپالدینگ اسپانیا اسپایزر اسپل نیکوف اسپهبدی اسپولنیکف اسپیرز اسپیزر اسچارانسکی اسکات اسکات اسمیت اسکاد(کارمند سفارت) اسکندر اسکندر آزموده اسکندر کبیر اسکندری اسکو اسکوئیر اسکوایتر اسکوایر وزیر مختار سفارت آمریکا اسکوتزکو اسکود اسکود نیکولس اسکودرو اسکویی اسکیرنف اسکیود اسکیپ بویس اسیلیویچ اسین شریف نماینده ساف در دوحه اشتراوس اشراف اشراف زادگان تاجر اشراقی اشرف اشرف احمد جانوف اشرف عبداللطیف غوربال اشرف وزیر امورخارجه اشرف پهلوی اشرفی اشغالگران اسرائیلی اشغالگران قدس اشمیت اشمیت صدراعظم آلمان اصغر خان اصغر سپهر اصغر محمد بیگی اصغر پارسا اصغرخان اصغرخان سرپرست حزب طریق استقلال اصفهان اصفهانی ها اصفیا اصفیاء اصلاحات ارضی اصلان افشار اطاق بازرگانی ایران اطاق بازرگانی ایران و آمریکا یا شورای بازرگانی اطبای بومی پاکستانی اطرافیان خمینی اطریشی ها اطلاعات اطلاعات اسرائیل (سازمان) اطلاعات سیاسی (PI ) اعتبار اعتزازالدین وزیر مشاور وزارت بازرگانی اعتمادی اعراب اعراب ایران اعراب ایرانی اعراب تروریست اعراب تندرو اعراب خلیج اعراب خلیج [فارس] اعراب خلیج فارس اعراب خوزستان اعراب رادیکال اعراب محلی خوزستان اعراب مسلمان اعراب میانه اعراب میانه رو اعزاز نیک پی اعضای اوپک اعضای باشگاه مهرگان اعضای توده اعضای حزب کمونیست اعضای شورای انقلاب اعضای فتح اعضای فرقه بهائی اعضای فناتیک اعضای مجلس خبرگان اعضای هیئت علمی اعضای کابینه اعظم اعلم اعلیحضرت اعلیحضرت شاهنشاه اعلیحضرت شاهنشاه ایران اعلیحضرت محمدرضا پهلوی آریامهر اعلیحضرت همایونی اف اف اورس اف بی آی اف بی آی (FBI) اف. بی. آی اف. بی. آی. اف. بی. آی. اس. اف. بی. آی.اس. اف. بی. مک کنزی اف. جی پستایم اف. جی. اف. جی. پستایم تکز. اف. جی. کوزنتسف اف. سی. کالینز اف. ک. دومان اف.جی.پستایم افتخار السادات موحد بروجردی افخمی افراد SE افراد ایلاتی آذربایجانی افراد روسی افراد سفارتخانه افراد فیلیپینی افراطی های مسلمان حزب اللهی (حزب خدا) افراطیون افراطیون مذهبی افراطیون چپ فداییان خلق افریدی ها افسانه ملک زاده افسر آمریکایی افسر ارتش شوروی افسر اطلاعاتی ارتش افغانستان افسر امنیتی فنی آمریکایی افسر سنگالی افسر سیا افسر فرمانده «IIAF/CIC» افسر نیروی دریایی افسران افسران آمریکایی افسران ارتش افسران ارشد آمریکایی افسران اطلاعاتی نیروی هوایی و نیروی دریایی افسران افغانی افسران امنیتی آمریکایی افسران ایرانی افسران توده ای (کمونیست) افسران روسی افسران سابق ارتش افسران نظامی انگلیس افسران نیروی هوایی افسران نیروی هوایی افغانستان افسران کا. گ. ب. افسران کا.گ.ب افشار افشاری ها افشان افغان افغان ها افغانی افغانی ها اقبال اقبال احمد آخوند اقبال بوت سرپرست وزارت اطلاعات اقبال حکیمی اقبالی اقتصاددانان ایران اقلیت شیعه اقلیت شیعی کویت اقلیت علوی اقلیت های ایران اقلیت های ایرانی اقلیت های روسی اقلیت های عربی اقلیت های قومی اقلیت های قومی ایران اقلیت های مذهبی اقلیت های مسلمان در شوروی اقلیت های کرد اقلیت یهودی ایران اقلیتی علوی اقمار اروپایی ال ال جردن ال عال (ELAL ) ال. آی. مندلویچ ال. اف. الئیچف ال. ام. دون. ال. ان. ایز ال. بروس لینگن ال. بروس لینگن کاردار موقت سفارت آمریکا در تهران ال. بروس. لینگن کاردار موقت ال. جی ال. دبلیو ال. دبلیو شل کیو. آر. کابل ال. دبلیو. سرف ال. دبلیو. سماکیس ال. دبلیو. شل ال. دبلیو. شل کیو ال. دبلیو. شل کیو. آر. ال. دبلیو. شل کیو. آر. رام ال. دبلیو. واین ال. دبلیو. واین کیو. آر. رام ال. دبلیو. واین. کی.ام. استون کیو. آر. رام ال. دوگلاس هک ال. سماکیس ال. میلنر دون ال. واستبرن ال. پل برمر سرم ال. پی گامین ال. پی. نایت ال. پی. گامین ال.ان. یوما ال.ان.یوما ال.دبیلو. شل کیو. آر ال.و.سماکیس ال.پی. گامین ال.پی.گامین الئیچف الاخبار الاعتصام الانباء البرزی البنا البناء رهبر سازمان ژوئن سیاه البکر الثوره الجزایری الجزایری ها الجمهوریه الحجلان الحریه الحسن الحوص الحکیم الخال الصحیح الفتح (راه صحیح فتح) الخلیفه الدعوه السفیر السویدی السکاندرف السیل اویمن دبیر کل خزانه داری ترکیه الشنفاری الصاعقه الصباح العتیبه العتیقی العدسانی العطاس العلوی العکری الغانی الف الف اراپ (ElF الف العتیقی الف. البیگه الف. سی. آ. تومیک الف. هدایت الف. پتروف الفتح القانیان القصیبی اللهیار اللهیار صالح اللّه اللّه شکور المستقبل الموتی المپیک الن بی النا قاسملو النهار الهاس الهانی الهفوف الهی الهیار صالح الور الوزیر الوفا الک نیکلاس الکار هندلین الکاظمی الکداگ الکساندر الکساندر اس. کولین الکساندر الکساندرویچ سیرومیاتنیکف الکساندر ام پوزانف الکساندر ام. پوزانف الکساندر اکیمویچ ایشکوف وزیر صنایع شیلات الکساندر ای الکساندر ایوانویچ روکانوف الکساندر بوبین الکساندر بووین الکساندر جورج متسیان ناظر الکساندر جیب (GIBB) الکساندر دی موروزف الکساندر دیما الکساندر سولژنیتسین الکساندر شلپین الکساندر فرد نعلبندیان الکساندر م.پوزانف الکساندر نوفسکی الکساندر نیوکولایویچ شلپین الکساندر وی الکساندر پودرابنیک الکساندر پوپوف الکساندر گینزپرگ الکساندرا کلونتای الکساندرف الکساندرویچ روسف الکساندریا الکسیس دتوکویل الکسیف الی بن هنا الی جونز الیاس سرکیس الیاس پرهیزگار الیانور الیانی الیاهوبن شائول کوهن ژوهان ولفگانگ لوتز الیاهوبن کوهن الیتز الیزابت الیزابت آن الیزابت اول الیزابت سوئیفت الیزابت سویفت الیزابت. ای. سویفت الیزاواتا الیزر یوتوات (یا یوتواث) الیزور ریمون الیس ایلکم الیس جوزف الین الینور باتز الینورروث هورن الینورپینک الیوت ام ام النار ام گوردن تایگر ام. آ. فیلنسکی ام. آر. پریش ام. اف. هرتز ام. اچ. کرب ام. ای. سوسلوف ام. بی. وارد ام. ج. مترینکو ام. جانسون سی. دبلیو. ناس ام. جی. بارج ام. جی. بریج ام. جی. مارتیر ام. جی. ماریتر ام. جی. مترینکو. ام. دی. زهدی ام. لوم ام. مارشال ام. هنری مارشال ام.آر.پریش  ام.اف.هرتز ام.جی. بارج ام.جی. ماریتر اماراتی ها امام امام آیت الله روح الله خمینی امام امت امام اول شیعیان امام تبعیدی عمان امام جمعه اصفهان امام جمعه تهران امام جمعه سنندج امام جمعه مهاباد امام حسن امام حسین امام خمینی امام خمینی(ره) امام دوازدهم امام دوازدهم (عج الله تعالی فرجه) امام دوازدهم( محمد المهدی) امام رضا امام روح الله خمینی امام زمان امام سوم(امام حسین) امام صدر امام علی امام غایب امام مردوخ امام مفتح امام موسی الصدر امام موسی صدر امام یمن امامان شیعه امامت جمعه تهران امامی اسفندیاری امامی خویی امان الله اردلان امان اللّه امان اللّه اردلان امان اللّه خان امان اللّه ریگی امانی امت حزب اللّه امجد متوسلی امریک هندی آزاد کار امل امور اداری امور اقتصاد و دارایی امور اقتصادی و بازرگانی امور تسلیحاتی وزارت دفاع ملی ایران امور خارجه امور خاور نزدیک امور خدمات بازسازی غیر نظامی امپراطوری ایران امپراطوری تزاری امپراطوری عثمانی امپراطوری پارس امپریالیسم امیال رضائی امید ایران امید سازش امیر امیر احمد امیر احمدی امیر اسد جواهری امیر اسداللّه علم امیر امان الله دارشویی امیر امان اللّه دره منزلی امیر انتظام امیر بحرین امیر بهمن باقری امیر جابر احمد الصباح امیر جابرالاحمد آل جابرالصباح امیر جابرالاحمد الصباح امیر حسین زنگنه امیر حکمت امیر خاتمی امیر خاری امیر خلیفه امیر خلیفه ابن احمد آل ثانی امیر خلیفه بن حمد آل ثانی امیر دولتشاهی امیر روشائی امیر ساسان هدایت رئیس سازمان توریستی ایران امیر شوکت الملک امیر شکوهیان امیر طاهری امیر طاهری سردبیر روزنامه کیهان امیر عباس هویدا امیر عبدالرحمن خان امیر عبداللّه قشقایی امیر عثمان دبیر کل امور افغانستان امیر عیسی ابن سلمان الخلیفه امیر فقید کویت امیر قاضی امیر قطر امیر قلی قهرمانی امیر متقی امیر مسعود برزین امیر هوشنگ اربابی امیر هوشنگ ترابی تهرانچی امیر هوشنگ دولوفلیکس امیر و دولت بحرین امیر پرویز امیر پرویز (وزیر امور کشاورزی و روستایی) امیر پشتون ها (امیرمحمد یعقوب خان) امیر کدارایی امیر کویت امیر یعنی ابوسعود امیر. امیراحمد کوچصفهانی امیراسداللّه علم امیراصلان افشار امیرامان اللّه بزرگ ایل دره شویی امیرانتظام امیرانتظام (معاون نخست وزیر) امیرانی امیربهمن باقری امیرتیمور امیرحسین امیر پرویز امیرحسین امیرپرویز امیرحسین خانمرادی امیرحسین ربیعی امیرحسین شیخ بهایی امیرخسرو افشار قاسملو امیرخسرو افشارقاسملو امیردخت امیرشاهی امیرعباس هویدا امیرقاسم معینی امیرمهدی امیرپرویز امیل ساندل امین امین آقا بهی راد امین اشرفی امین الدوله امین اللّه امین حکیم تناغو (انیس حکیم تناغو) کارمند شرکت خصوصی امین علیمرد امین غنی امین فولادوند امین کاردان امین» امینی امینی AMINI امینی خراجی امینیروزنامه آیندگان ان آی تی ان اس ای (NSE) ان دی ان واترز ان. آی. تی ان. اس. خروشچف ان. ان. اورگانف ان. ای. پاولنکو ان. بی. سی. ان. دبلیو براون ان. وان دیجی ان. وی کنوپی ان. وی. کنوپی ان.آی. کوزیرف متخصص امور ایران در وزارت خارجه شوروی ان.وی.مالنیکف اناتولی شارانسکی انتبه انتخاب مارگارت تاچر انتخابات انتشارات «دانش ِنو» انتشارات تایم لایف انتشارات جبهه ملی انتشارات ستاد بزرگ ارتشتاران انتشارات فرانکلین انتشارات فردریک ا. پراگر انتشارات لایف تایم انتشارات ویلسون انتشاراتی مرز نو انتظام انتظام (عبداللّه) انتظام رئیس شرکت ملی نفت انتظام معاون نخست وزیر انتلیجنت سرویس انجمن (AGAU) انجمن «تنظیم و بهداشت خانواده» انجمن آذربایجانی های مقیم تهران انجمن آفریقا انجمن آموزگاران ایران انجمن اسلامی دانشجویان انجمن اسلامی صنعت نفت انجمن ایران انجمن ایران و آمریکا انجمن ایران و آمریکا (IAS) انجمن ایران و امریکا انجمن ایرانی سازمان ملل انجمن بانکداران ایران انجمن بهائی های محلی انجمن بهداشت ایران انجمن بین المللی پیشاهنگی انجمن حقوق دانان ایرانی آزادی خواه انجمن حقوقدانان آزاد ایرانی انجمن حقوقدانان ایران انجمن خاورمیانه انجمن خدمات خارجی آمریکا در تهران انجمن دانشجویان ایرانی انجمن روابط فرهنگی ایران و شوروی انجمن روزنامه نگاران ملی انجمن زردشتیان تهران انجمن سلطنتی جراحان انجمن شکار ایران انجمن شیروخورشید انجمن فرهنگ ایران باستان انجمن فرهنگی ایران باستان انجمن فرهنگی ایران و آمریکا TAS انجمن قلم آمریکا انجمن مشاورتی محلی انجمن مشاورتی محلی آذربایجان انجمن معلمان ایران انجمن ملی ارمنیان. میشل. جی. مترینکو انجمن ملی در تهران انجمن نویسندگان انجمن نویسندگان ایرانی انجمن های اسلامی انجمن های یهودی و بهایی انجمن کارمندان آمریکا انجمن کارمندان آمریکایی اندرو ویتلی اندرویانگ اندریف اندوویتلی اندی اندی آرکایا اندی سنز اندی سنس اندی یانگ انستیتو اورینتال انستیتو تکنولوژی کیس (Case) انستیتو نفت فرانسه (IPF) انستیتو هوائی مسکو انستیتو پداگوژیکی انستیتو گوته انستیتوهای علمی انستیتوی آمریکایی انستیتوی آمریکایی مطالعات ایران انستیتوی آهن و فولاد آمریکا انستیتوی ارتباطات ایران انستیتوی بروکینگز انستیتوی تخم مرغ و مرغ‌داری آمریکایی انصاری انقلاب آمریکا انقلاب اسلامی انقلاب اسلامی ایران انقلاب اندونزی انقلاب ایران انقلابی های مسلمان انقلابیون انقلابیون آمریکای لاتین انقلابیون افغانستان انقلابیون ظفار انقلابیون متعهد اسلامیناس انقلابیون مسلمان انوار انور انتظام انور خامه ای انور سادات انورسادات انورسادات رئیس جمهور مصر انوشیروان انوشیروان باتمانقلیچ انکرلوها انگلستان انگلسیی ها انگلند انگلیس ها انگلیسی انگلیسی ها انگلیسیها انگلیس‌ها انیس کلیم تناغو اهرلیک اهرن اهری اهل تسنن اهواز او جی. آر. یو او. زی. رام او.میس (W.O.MACE) اوت اوتانت (Uthant) اورشلیم اورشلیم پست اورل هاریمن اورون اورون سفیر اسرائیل اورویل ب. گرونکلتون اوریانا فالاچی اوریل لوبرانی اورینوکوتاربلت اوزار اوزوالد جانسون اوزی پف اوزیپوف اوستروفنکو اوسپوف اوسیاس جی. گورن اوغلان اوفرهافن کلن اولاشین اولان باتارULAANBAATAR اولزوسکی اولستری اولگ اولگ الکساندروویچ سمیکوف اولیاء اولیس اولیفیرنکو اولین امام شیعیان اوماخانوف اومبرتو کالدرون برتی اونیل اوهیرا اوپک اوپک (سازمان کشورهای صادرکننده نفت) اوپک عربی اوپک. اوکان اوگاندا اویسی اویل ایندیانا اُسرای آمریکایی اُلگا یاکولونا پگف اُپک اِ. بی. گرازیانی اِد اِلی اپنهایم اپورتونیست ها اپک اچ. اف. جانسون اچ. اچ. شک هاوس اچ. ای. تویچل اچ. ای. ولادیمیر یروفیف سفیر شوروی اچ. ای. ژاک پری اچ. بی. گریزینگ اچ. لارکین. اچ. نورمان اچ.اف.جانسون اژدری اکارمی لونز (یا لونتز) اکبر اکبر احمدی اکبر اعتماد اکبر خاتمی کارمند اکبر هاشمی رفسنجانی اکتنیگ اکراد اکراد ایرانی اکسان اکسون اکسپرس اکسیدنتال اکهارت اکهارت ج. ا. آرمیتاژ اکو آو ایران اکوادور و پرو اکونومیچکایاگازتا اکیریلنکو اگزامین اویل اگنتف سرمنشی برژنف اگیوری بن گوآ ای ای جونز ای. آی یو. ای. اف. دوبرینین ای. ان.تاملینسون ای. اچ. نوچ ای. ای مارتین ای. ایکس. پرامیس ای. باربر ای. بی. گرازینی ای. بی.گرازینی ای. زی. ویزارد ای. زی. رالی. ای. زی. نوا ای. زی. ویزارد آلدن اچ.کیتوک ای. زی. ویوید ای. زی.ویزارد ای. وی. اچ (EVH) ای. کی. فدولف ای.بی. گرازینی ای.بی.گرازینی ای.زی نوا ای.زی. گودز ای.زی.رالی. ای.زی.نوا ای.زی.ویوید ایادی ایادی سلطان قابوس ایالات متحده ایالات متحده آمریکا ایالت پکتیا ایبکس ایبکو (EBCO) ایتالیا ایتالیا) ایتالیائی ها ایتالیایی ایتالیایی ها ایتان ایتزاک شامیر ایتو ایدئولوژی صهیونیسم ایدئولوگهای مذهبی آمریکا ایداعلی سعید ایران ایران اقبالخواهر منوچهر اقبال ایران ایر ایران ایرT ایران تایمز ایران تریبون ایران جاندیر ایران زمین ایران سلیمی ایران شناسان آمریکایی ایران نوین ایران هلیکوپتر ایران و ترکیه ایران پول (IRAN POOL) ایران» ایرانی ایرانی ها ایرانی های لیبرال ایرانی های مذهبی ایرانی های چپ ایرانیان ایرانیان غربزده ایرانیان غیر مذهبی ایرانیان مسلمان ایرانیان ملی گرا ایرانیان  ایرانیانی ایرانیها ایرتاکسی ایرج ایرج اسکندری ایرج امینی ایرج ایمان ایرج باقرزاده ایرج تبریزی ایرج داورپناه ایرج ذوقی ایرج شعاع آذر سرخلبان ایرج عامری ایرج فرنوش ایرج مدحت ایرج میرهاشمی ایرج نعیمی اکبر ایرج وحیدی ایرج ولی پور ایرج کی نژاد مدیرعامل کمپانی سرمایه گذاری ایرانی ایرج گلسرخی ایرفلوت شوروی ایرلندی ها ایرون. جی. سوانسون ایروین ایروین اسکاربک ایزاک رابین ایزدی ایزر هارل ایزمن ایزنبراون DPO ایزوستیا ایستگاه رادیو تلویزیون ارتش آمریکا ایستگاه هوایی رادار شمالی ایستگاه هوایی رادار شمالی واقع در کپکان ایسر هارل ایسکیت ایل بختیاری ایل سنجابی ایل قشقایی ایلات ایران ایلتس ایلخان ایلخان قشقایی ایلن نیکلایویچ پتروفسکی ایلچ رامیرز سانچز (کارلوس ماتینز) ایلیاتی ایلیاوی ایلیاوی معاون هادوی ایلیچف اینال باتو اینان اینترناسیونال هرالد تریبون اینترنشنال اینکلمن اینگرسل اینگرسول ایهود ایو بوله ایوان افندیویچ شاربونکو ایوان ایوانویچ بودیول منشی اول کمیته مرکزی حزب کمونیست مولداویا ایوان دنیسویچ ایوان وی ایوان پاکولویچ ویرادوف ایوانس ایوب ایوب بهمنش ایوب خان ایوب میرزایی بوئینک ایک فون ماربد ایگال آلون ایگال هوروتیز ایگال یادین ایگل برگر ایگل تون ایگور الکساندرف ایگور دیمتریویچ مانژلو معاون اول کمیته دولتی نیروی اتمی ب ب. بلو ب...یو. ان. کمل باب باب ارل باب بنرمن باب درکسلر باب سورنسون باب واتسون باب وارک باب پرایور باب کلارک بابان بابک زهرایی بابیل وث (CN) باتروریست بین المللی کارلوس (ایلیچ رامیرزسانچز) باتلر باتمانقلیچ باتو بادرماینهوف (ارتش سرخ) بار باربادوس باربارا شل باربارا هسه بوکوواکا باربارا والترز بارتلز بارج باردبه رابط اسرائیلی بارزانی بارزانی ها بارق شافعی بارق شافعی (BAREQ SHAFEI) بارنز باروح آشرکوهن باروز باروم اخطاری بارون ژولیوس دورویتر باری رزن باری چوبین باری. بی. برانسون باریک اهایرابتیان بازار تهران بازاروف بازاری ها بازاریان بازرسان مندنهال والفرز بازرگان بازرگان آلمانی بازرگان آمریکایی بازرگان اروپایی بازرگان بلژیکی بازرگان نخست وزیر بازرگان نخست وزیر ایران بازرگان. بازرگانان بازرگانان آمریکائی و ایرانی بازرگانان آمریکایی بازرگانان افغانی بازرگانان بریتانیایی بازرگانان تهران بازرگانان خارجی بازرگانان منتخب آمریکایی بازرگانان کرمان بازرگانان کویتی بازرگانی ایران و آمریکا بازرگانی هاروارد بازنشستگان بازیر شائول باشگاه مهرگان باشگاه پرواز ایران باصری ها و قشقایی ها باغمیشه باقر بوشهری باقر خان میرپنج باقر شاهدی باقر شاهپور باقر عاقلی باقر عاملی باقر مستوفی باقر میرطباطبایی باقر پیرنیا باقر کاظمی باقری بال بالاخانلو بالتارا بالتیسکی بالدیرف بامداد بامداد (صبح) باناسکو بانرمن بانو ابتهاج سمیعی بانو تربیت بانو جهانبانی بانو دکتر دولتشاهی بانو دکتر پارسای بانو میلر بانو نفیسی بانک بانک Birgmann Wirst بانک EX بانک اعتبارات ایران بانک اعتبارات صنعتی بانک اعتبارات کشاورزی و توسعه روستایی ایران (ACRDBI) بانک انگلستان و فدرال رزرو بانک ایران و روس بانک بازرگانی انگلیس بانک بازسازی و عمران بین المللی بانک بزرگ یو. اس بانک بین المللی بانک بین المللی ایران بانک بین المللی بازسازی و توسعه بانک بین المللی بازسازی و عمران بانک بین المللی توسعه صنایع بانک بین المللی پول (IMF) بانک توسعه بین المللی بانک توسعه جهانی بانک توسعه صنایع و معادن ایران بانک توسعه صنعت و معدن ایران بانک توسعه صنعتی و معدنی ایران بانک جهانی بانک داران بانک داریوش بانک سوئیس بانک سپه بانک شهریار بانک صادرات بانک صنعتی ایران بانک صنعتی و معدنی ایران بانک عرب بانک عرب و آفریقا بانک عمران آسیا بانک عمران آسیایی بانک عمران آفریقایی بانک عمران اسلامی بانک فدرال آمریکا بانک فدرال رزرو در دنور بانک فدرال رزرو نیویورک بانک مرکزی بانک مرکزی ایران بانک مرکزی ترکیه بانک مرکزی کویت بانک ملی بانک ملی ایران بانک ملی تهران بانک ملی فلسطین بانک ملی قطر بانک های ایالات متحده بانک های ایران بانک چیس مانهاتان بانک کشاورزی بانکداران بانکهای آمریکایی بانکهای خصوصی باهری باهری( وزیر دادگستری) باکولف ملک معاون وزیر خارجه شوروی باکینز بایارد راستین بایباکف بایدیدیا بایرورث بایرون بی مورتون بایرون بی. مورتون بایرون. ال. سوانسون باین بایندر بایوری گنکفسکی بب (شرکت نفت پارس) ببرک ببرک کارمل بت من بتلهام فریج بتهوون بتول بتول امینی بجنوردی بحرینی ها بختیار بختیار بختیاریها بختیار نخست وزیر بختیار و سنجابینایب السلطنه بختیاری بختیاری ها بخش ویزا بخشیان بدالکریم ملک بدر صالحیان بدران بدره ای بدری شیبانی بدیعی براترسکی برادر خمینی برادر خمینی نپنددیه (پسندیده) برادر درخشش برادر دکتر یزدی (وزیر خارجه) معاون وزارت بهداری صادق طباطبائی برادر زن سید احمد گیلانی برادر شاه برادر لی شهردار لس آنجلس برادر مشاور خمینی برادر ناتنی صدام برادر ناتنی منوچهر اقبال برادر ناصرخان برادران صالح برادران ضیایی برادران عارف برادران فولادی برادران قشقایی برادران لاوی برادران لنکرانی برادران مسلمان کشورهای عربی برادرزاده جهانشاه برادرزاده خمینی برادفورد وستون برادهانسون براس پترو براسپترو (Braspetro) برامز برامکی برانت براون براون ( وزیر دفاع) براون و روت برایان روبل برایان لی سوانسون برایانت باکینگهام برت برت انگلهارت برت ویلمن برتراند راسل برتون آ. کستیل برج البراجنه بردیف برزان برزان ابراهیم (تکریتی) برزان التکریتی برزان حسین برادر صدام برزیلی ها برسون برلیان برمه ای ها برن برنارد لوئیس برنارد گورتزمن برنامه خبری ورمیا برنجیان برهان الدین برهان الدین عبدالرحمن بروئر بروس بروس لینگن بروس لینگن ٬ کاردار سفارت آمریکا در تهران بروس لینگن کاردار موقت بروس مک نیل بروستر بروستر. بروسل لینگن بروشور GE برومند بروکرات ها بروکس رانیو برویستر بروین بروین (Brewin) بروین کفیل برِنان برژنف برژنف ریاست حزب کمونیست شوروی برژنیسکی مشاور امنیت ملی برژینسکی برگ برگ وزیر کشور برگستن برگستن و نماینده مدیر بخش بریتانیا بریتانیایی ها بریتیش ایرویز بریتیش بانک میدل ایست بریتیش لیلاند بریتیش پترولیوم بریمز بزارحین (BEZARHIN) بزرگ علوی بزرگ نژاد بزرگترین برادر شاه بزرگمهر بشارت بشاره بشیر جمیل بشیرخان بابر بعثی بعثی ها بعثیون عراق بقائی بقائی یزدی بقایی بل هلی کوپتر بل هلیکوپتر بل کنتاکی بلاد بلالی بلاوسکی بلشویسم بلود بلومنتال بلومنتال (وزیر دارایی) بلومنتان بلوچ بلوچ ها بلوچ ها در جنوب غربی بلوچی بلوک (شرق بلوک سونینا بلوک شرق بلوین سفیر فرانسه بلژیک بلژیکی ها بلکو بلگراد بلیس بلیک مقام رابط خزانه داری در ترکیه بن بن بلا بن ریدیک بن فیصل بن میر بن هوم ریچارد بن گوریان بن گورین بن گوریون بن یحیی بن یوحنان بنابی بنازیر بنت بنجامین فورمن بندر قاسم بندر پهلوی و سیلوهای گندم بنرمن بنسون بنلوکس بنگاه عمران بین المللی بنگاه نشر پنگوئن بنگاه هوانوردی کشور (FAA ) بنگلادشی ها بنی احمد بنی احمد (نماینده تبریز) بنی احمد (نماینده مجلس) بنی اسدی بنی اسدی معاون نخست وزیر بنی اسرائیل بنی بوکس زهری و شیخ عمر بنی صدر بنی صدر اقتصاددان اسلامی بنی محمد بنیاد آسیا بنیاد تولستوی بنیاد تولستوی در تهران بنیاد جانسون بنیاد خاورمیانه بنیاد خدمات اجتماعی ایران بنیاد راکفلر بنیاد شاهنشاهی بنیاد صلح برتراند راسل بنیاد فرح پهلوی بنیاد فرهنگ اسلامی در لندن بنیاد مستضعفین ایران بنیاد پهلوی بنیاد پهلوی سابق بنیادگرایان اسلامی به آذین (محمود اعتمادزاده) به یو.ان. تراوت بهاءاللّه بهائی ها بهائیان بهاالدین درخشانی بهادری بهادری معاون وزیر دربار بهادریبهادری بهار بهایی بهایی ها بهاییان بهبهانی بهبهانیان بهبهانیان قائم مقام وزیر دربار بهبهانیان معاون وزیر دربار بهبود ظهوری بهبودی بهجت ابوغربیه بهجت صدر بهرام بهرام آرام بهرام آریانا بهرام بهرامیان بهرام بوشهری پور بهرام حسینی پور بهرام خرسندی باقرزاده بهرام معمار بهرام نمازی بهرام چوبین بهرامی بهرامیان بهروان بهزاد معزی بهزاد نیا بهزادنیا بهزادنیا رئیس مطبوعات خارجی وزارت ارشاد بهزیستی بهشتی بهلول بهمن امینی بهمن بیگی بهمن روشن بهمن شاهنده بهمن نادری پور «تهرانی» بهنام فرامرزی بهنیا بهیک هزار بوئنوس آیرس بوئینگ بوتروس بوتس بوتس اویل گاس بوتو بودمن کر بودیک بن حمود آل غفاری  بورتا بورتون بوردن بوروکرات ها بوروکرات های ایران بوروکرات های ایرانی بوروکرات های حزب رستاخیز بوروکرات های محلی بورگ بوریس استرلینکوف بوریس فارن بوریسف بوریسنکو بوز آلن بوز آلن  بوستا بوش (Bosch) بوشنل بوشهری بولستر بولنت اجویت بولنت اجویت نخست وزیر جدید ترکیه بولگانین بومدین بون بووین بوچاقچی ها بوچانان بوکارو بوکانان بوگدان مالباسیک بوگینی آلکسویچ رائوستروتسف بوید آدمیرال بویراحمدی ها بویس بوین. ه. میلر بویناکسک بویکف بکتل Bechtel بکر بگین بی بی اف گودریچ بی بی (خواهرش) بی بی س بی بی سی بی نظیر بوتو بی. اف. گودریچ بی. اف. گودریچ ایران بی. بی. سی بی. بی. سی. بی. سی. هاواک بی.بی.سی بی.بی.سی. بی.جی. شمی بی.سی. هاوک بی.سی.هاوک بی.کی. هرالد (BKHERALD) بیات بیان بیانی بیاکف بیت اللّه جمالی بیتان بیدن کوپف بیرن بیروت بیزنجو بیزی بیل بیل (خسرو) ایلرز بیل باتلر بیل بل کانپ بیل زونیس بیل لهفلد بیل میلر بیل میچل بیل وث بیل کرین بیل کلمونس بیل.آر. وینسون بیمارستان Orange Memorial بیمارستان شیر و خورشید بیمارستان فیروزگر بیمارستان نظامی ایالات متحده بیمارستان های روسی بیمه ایران بین بیندر بیوک صابر بیژن افراسیابی بیژن جزنی بیژن نهاوندی بیژن نوری بیکاران بیکاران ایران بیکال وزیر انرژی و منابع طبیعی ترکیه بیکر بیگلری بیگم بوتو بیگم نصرت بوتو بیگیان ت اللّه خمینی ت مایکل ا.جی. میکائود ت. کایلریانگ تأسیسات «بیدبُلند» تأسیسات ال. ان. باز (L.N.BUZZ) تأسیسات جاسوسی ایالات متحده در ایران تأسیسات دولتی آمریکا تأسیسات ساف تأسیسات نظامی آمریکا تأسیسات و پایگاههای نظامی تئودور ال. الیوت تئودور ال. الیوت پسر تئودور ال.الیوت تئودور شبادو ویکتورموت تئودور ل. الیوت تئودور. اچ. موردن تئودورال تئودوعال سوگارد تاتارها تاج الملوک تاج محمد جمالی تاجر تاجر آذربایجانی تاجر آمریکایی تاجر جزء کویت شیخ سید عباس سید حسن مهری تاجرهای آمریکایی تاجیک تاجیک ها تاراسف تارزی تارون تاس تاس نیکلای ایوانویچ کورول تاس چک تاشمان (Tashman) تالپور تام تام آهرن تام آهرن رئیس قرارگاه سیا تام استیو تام اسمیت تام اهرن تام اهرن رئیس ایستگاه سیا در تهران تام ایوانز تام جونز تام میلر تام پین تام گرین تامارا ایوانوا تامانی نی تامس تامس داولینگ تامس کوساک تامست تامست تحلیلگر سفارت تامست. تامسون تامیر تاوندی تاچ راس تاچر تاکسیرانی هوایی (ایرتاکسی) تاکویل تاکین آری برون رئیس مجلس سنا تاگاشف تایراتیروا وزیر خارجه آذربایجان تایلر تایلور تایم تایم مالی تایمز تایمز لندن تبریز تبریزی تبریزی ها تبعیدی های اروپا تبعیدی های افغانی تبعیدی های ایرانی تترا تِک تجار تجارت خانه های آمریکا تجدد تجّار تحریریه پارتینایا ژیزن تحلیلگران تحلیلگران آمریکایی تحلیلگران بازار نفتی تختی تد الیوت تد کوران تد. ا. ویلیامسون تراست تراست ولگا ترامپ ترانزیت ترزی تره کی ترهان فیض اوغلو تروبریج (Trowbridge) تروبین سیلکاکس ادلمان تروتستکی تروریست ها تروریست های آلمان غربی تروریستهای فدایی تروفیمف ترومن تروپریچ وُم باوُر ترک ترک زبانان آذربایجان ترک ها ترک های آذربایجان ترک های آذربایجانی ترک های آذری ترک های ایران ترک های بختیاری ترک های تبریز و تهران ترک های جوان ترکمان ها ترکمن ترکمن ها ترکمن های استان گرگان ترکمنی ترکها ترکی ترکیه تری گراهام تریری تریری علی تریپه (JUAN TRIPPE) تریک نوری تزار روس تزارها تسورو تگزاس تشکیلات ساواما تشکیلات صلح تشکیلات قیمومیتی انگلستان تشکیلات نظارت بر آتش بس سازمان ملل متحد (پاسداران صلح) (UNTSO ) تشکیلات کمیته‌ تشیع کهن تفضّلی تفنگداران آمریکایی تفنگداران دریائی آمریکا تفنگداران دریایی تفنگداران دریایی (مارینز) تفنگداران دریایی آمریکا تفنگداران دریایی آمریکایی تقوی بیات تقی توکلی تقی حاج طرخانی تقی روحانی تقی ریاحی تقی زاده تقی علوی کیا تقی فاطمی تقی نوصادقی تلمسانی تلویزیون آمریکا تلویزیون اسرائیل تلویزیون ایران تلویزیون دولتی ایران تلویزیون شوروی تلویزیون ملی تلویزیون ملی ایران تلیبک تنسی تنویر احمدخان تنگ شیائو پنگ تهران تهران تایمز تهران تایمزِ تهران مصور تهران ژورنال تهرانی تهرانی ها تواده توبی سولیوان توحید توخیلو توده توده ای ها تودور ال الیوت تودورف توران امیرسلیمانی توران پروین تورتیلا تورج تورج فرازمند تورج ناصری تورخان فیض اوغلی تورنتون تورگوت اوزال تورگوت تولومن سفیر ترکیه توریست آمریکایی توریستهای آمریکایی توساینت توسط آیت الله محققی توسلی توسلی شهردار تهران توفانیان توفیق فرح تولبرت تولبرت رئیس جمهور لیبریا تولرنی تولیت آستان قم تولین توماس توماس ئی. ماهونی توماس ا. برانکاتی توماس ائی ماهونی توماس ام. فورگان توماس زرن توماس سی. استیو توماس شیفر توماس ل. اهرن توماس هانت توماس گارنر فیرکه توماس گرین توماس. اچ. ایوانز توماس. جی. فیرکه تون تونی الاوی تونی مالونی تونی کلیفتون تونیگام توو توپخانه دفاع هوایی توکلی توکلی شهردار کنونی تهران توینام تویچل تَرَکی تپه های احمدی تکاچ تکریتی تکساکو پاراگوئه تکساکوگلف تکنسین تکنسین آمریکایی تکنسین مخابرات آمریکا تکنسین های روسی تکنسین های نیروی هوایی (همافران) تکنسینهای آمریکایی تکنوکرات ها تکنوکرات های عراق تکنوکرات های غیر مذهبی تکنیسین /CCB تکنیسین WOLOCK تکنیسین آنگولائی تکنیسین روسی تکنیسین مخابرات وزارت امور خارجه آمریکا تکنیسین های آمریکایی تکنیسین های رومانی تکنیسین های شوروی تکنیسین های نیروی هوایی آمریکا تکنیسین های چینی تکنیسین های کشورهای اوپک تکنیسین های کمونیست تکنیسین چینی تکنیسین کوبائی تکنیسینهای غربی تگزاکو تی تی کوران تی. ال. الیوت تی. ال. الیوت. تی. ان. دوپوی تی. ای. شافر تی. دبلیو. الویتور تی. دبلیو. فیلتر تی. دبلیو. ویت چرچ تی. ویلیامسون تی.اس.الیوت تی.ای. شافر تی.ای.شافر تیتو تیرانداز تیزاک ناون تیسمار فربد تیسن آلمانی تیلور تیم AMAT تیم های (TAFT) تیم های همکاری تکنیکی (TAFT) تیم های کمک عملیات فنی (TAFT) تیم ولش تیم Penn تیمرمن تیمسار «سیداحمد بیدآبادی» تیمسار «عبدالله خواجه نوری» تیمسار «فخر مدرس» تیمسار آذری تیمسار احمد بیدآبادی تیمسار احمد غفاری تیمسار ازهاری تیمسار اسماعیل ریاحی تیمسار اسکندر آزموده تیمسار اصغر ایمانیان تیمسار امامیان تیمسار امیرحسن ربیعی تیمسار اویسی تیمسار ایمانیان تیمسار باتمانقلیچ تیمسار بازنشسته معصومی تیمسار باقری تیمسار بدره ای تیمسار بیگلری تیمسار توفانیان تیمسار توکلی تیمسار تیمور بختیار تیمسار تیموربختیار تیمسار تیکاخان تیمسار جعفر شفقت تیمسار جعفریان تیمسار جم تیمسار جهانبانی تیمسار حسن اخوی تیمسار حسن ارفع تیمسار حسن طوفانیان تیمسار حسن پاکروان تیمسار حسین فردوست تیمسار حسین فردوست قائم مقام رئیس سازمان اطلاعات امنیت کشور تیمسار خاتمی تیمسار خسروداد تیمسار درخشانی تیمسار ربیعی تیمسار رحیمی تیمسار رضا عظیمی تیمسار رفعت تیمسار ریاحی تیمسار زاهدی تیمسار زلالی تیمسار سرتیپ ارتش عباس شفاعت تیمسار سرتیپ بیژن انور تیمسار سرتیپ شهربانی عبدالله واثقی تیمسار سرلشکر مک کابی تیمسار سپهبد حسن طوفانیان تیمسار سیف الله [سید عزیزالله] امیر رحیمی تیمسار سیف[سید] امیر رحیمی تیمسار سیف[سید] امیررحیمی تیمسار شاکر تیمسار شهناز تیمسار صادق امیرعزیزی تیمسار صفری تیمسار صمد صمدیانپور تیمسار ضرغامی تیمسار طوفانیان تیمسار عباس کریم قره باغی تیمسار عباس کریم قره باغی فرماندهی ژاندارمری تیمسار عبدالعلی بدره ای تیمسار عبدالله خواجه نوری تیمسار عبدالله نوروزی تیمسار عزت افشائی تیمسار عزیزالله سیف[سید] امیر رحیمی تیمسار عزیزی تیمسار عظیمی تیمسار علی اکبر ضرغام تیمسار علی رزم آرا تیمسار علی فتحی امین تیمسار علی محمد خواجه نوری تیمسار غلامرضا ازهاری تیمسار غلامعلی اویسی تیمسار فتحی امین تیمسار فخر مدرس تیمسار فراور تیمسار فربد تیمسار فردوست تیمسار فریدون جم تیمسار فضل اللّه زاهدی تیمسار فضلی تیمسار فقید فضل اللّه زاهدی تیمسار قره باغی تیمسار محسن مبصر تیمسار محمد زند کریمی تیمسار محمدامیر خاتمی تیمسار معصومی تیمسار مقدم تیمسار مقصود همپای تیمسار منوچهر هاشمی تیمسار مهدی رحیمی تیمسار موسوی تیمسار مین باشیان تیمسار ناصر مقدم تیمسار نشاط تیمسار نصیری تیمسار نعمت اللّه نصیری تیمسار نعمت اللّه نصیری رئیس ساواک تیمسار نوروزی تیمسار هاشمی نژاد تیمسار هدایت تیمسار ولی الله زند کریمی تیمسار ولی اللّه قره نی تیمسار پالیزبان تیمسار پالیزبان رئیس ضد اطلاعات ستاد مشترک تیمسار پاکروان تیمسار کاتوزیان تیمسار گارزان تیمسارهای ایرانی تیمور بختیار تیمور لنگ تیمور کلالی تیمکن تیوکول تیکاخان ثابتی ثاقب ثامنی ثریا ثریا اسماعیل ج ج روزنفلد ج. آر. یو (امنیت نظامی شوروی) ج. استمپل ج. ب. لمبراکیس ج. پی. ام ج. ک. لنس (JKLANCS) جابر علی الصباح جابرالاحمد الصباح جابوتینسکی جاتی جاد (JUDD) مأمور بخش ایران (در وزارت خارجه) انگلیس جاده‌ها و مدارس جارزنیگ جاستیس داگلاس جاسم القیطانی جاسم خالد المرزوق جاسوس آمریکایی جاسوس ایرانی جاسوس سیا جاسوسان آمریکا جاسوسان سیا جاف جاف ها جام جم جامعه آمریکایی در ایران جامعه آمریکاییهای ساکن ایران جامعه اروپا (EC) جامعه افغان جامعه اقتصادی اروپا جامعه اندیشمندان ترکیه جامعه ایتالیایی جامعه ایران و آمریکا جامعه ایرانی جامعه ایرانیان مقیم فرانسه جامعه بازرگانان آمریکایی جامعه ترک های ایران جامعه حقوقدانان ایران جامعه دانشگاهی جامعه روحانیت ایران جامعه روحانیت تهران جامعه روشنفکران ایران جامعه شیعه عراق جامعه شیعه عراقی جامعه عرب در اسرائیل جامعه فرانسویان در ایران جامعه فلوتینگ کریستانتموم ژاپن جامعه محلی یهودیان جامعه مدرسین حوزه علمیه قم جامعه مدرسین قم جامعه مهاجران عرب جامعه هزاره در پاکستان جامعه کاردیولوژیست های فرانسه جامعه یهود در ایران جامعه یهودیان جامعه یهودیان ایران جاموتی جامویی جامی جان جان آرمیتاج جان آرمیتاژ جان ا. آرمیتاژ جان اس. بریمز جان استمپل جان استمپل (مقام سرویس خارجی آمریکا در آکادمی نیروی دریایی در پست معاونت) جان استمپل  جان استمپلکنث ای. هاس جان اسنو جان اف. کندی جان ال. واشبورن جان الف. آرمیتاژ جان ام. هویزون جان او. ویلی جان اورشاک جان اورنج جان اچ. روز جان اچ. رُوز جان اچ. رینهارت جان ای. هینک جان ای. کرومپ جان برچپل جان بورتا جان بورچیل جان تون لند جان دبلیو. باولینگ جان دبلیو. باولینگ. جان دی استمپل جان دی. استمپل جان دی. استمپل مأمور سیاسی جان دی. استمپل مقام سیاسی سفارت آمریکا جان دیر جان رابینسون جان روس جان سیدل جان لیچبلائو جان مک کلوی جان میسی جان میلز جان هاپکینز جان هوکینز جان واترز جان واش برن جان واشبرن جان وسیور جان کاسیبا جان کانلی جان کریواز جان کلی جان گاثری جان گریوز جان گلدن جان. آر. استوارت جان. آرمیتاژ جان. ا جان. ام. ویلیامز جان. ای. آرمیتاژ جان. د. اتیستمپل  جان. د. استمپل جان. دبلیو. اولسون جان. دبلیو. بولینگ دبیراول سفارت جان. دی. استمپل جان. دی.استمپل جان. دی.استمپل دبیر اول سفارت آمریکا جان. سی وست جان. سی. وایلی جان. سی. ویلی جان. ل. واش بورن جان.ال.واشیورن منشی دوم سفارت جان.ای.آرمیتاژ جان.دی.استمپل جاناتا جاناتان راندل جاناتان روزولت جاناسانگ جانجوآ جانسون جانسون راب جانسون راچ جانشول بخش (SHAUL BAKHASH ) جانشین فرماندهی ستاد جانشین وزیر جانوس/13 جاویتس جاوید جاوید طاهری جاوید هاتفی جاوید کهن جاک جاکو دوپانت جاکوب جاویتز جاکوبز جایاواردن جبش جبهه ملی جبهه آزادی جبهه آزادی بخش اسلامی بحرین جبهه آزادی بخش خلق بحرین جبهه آزادی بخش خلق عمان جبهه آزادی بخش خلق فلسطین جبهه آزادی بخش عربی جبهه آزادی بخش فلسطین جبهه آزادی بخش ملی جبهه آزادی بخش ملی افغانستان جبهه آزادی بخش ملی ایران جبهه آزادی بخش ملی چپگرا جبهه آزادیبخش اریتره جبهه آزادیبخش فلسطین جبهه آزادیبخش ملی الجزایر جبهه آزادیبخش ملی چاد (فورلینات) جبهه بین الملل کمونیست جبهه خلق آزادی بخش خلیج غربی جبهه خلق آزادی بخش فلسطین جبهه خلق آزادیبخش فلسطین جبهه خلق برای آزادی فلسطین جبهه دموکراتیک جبهه دموکراتیک خلق آزادیبخش فلسطین جبهه دموکراتیک خلقی برای آزادی فلسطین (PDFLEP) جبهه دموکراتیک ملی جبهه دمکراتیک ملّی جبهه دمکراتیک ملی جبهه مبارزه خلق جبهه مجاهدت خلق جبهه ملّیون جبهه ملی جبهه ملی (سنجابی) جبهه ملی ایران جبهه ملی بنی احمد جبهه ملی خلق جبهه ملی دموکراتیک ایران جبهه ملی دمکراتیک جبهه ملی روشنفکران جبهه ملی سنجابی جبهه ملی مصدق جبهه ملی. جبهه ملیخبرگزاری فرانسه جبهه پایداری جبهه کردها جدایی طلبان کاتانگا جرالد ام. پست جرالد اِف. دوهر جرالد. ام. هیگبی جرالد. دبلیو. رینکر جراید آمریکا جرج جرج اشتاین جرج بال جرج بوش جرج بی گریفین جرج بی. لامبراکیس جرج بی. لمبراکیس جرج حبش جرج دنی جرج دیشیک جرج لامبراکیس جرج لامبراکیس رایزن سیاسی سفارت آمریکا جرج لینک مدیر آمریکایی اسکو جرج ناتانسون جرج واشنگتن جرج کِیو جرج کیو جرج کیو (آدلسیک) جرج کیومن جرج گریفین جرج گریفین (INR) جرج. بی. لامبراکیس جرج. جی. نورثروپ جرج. دبلیو. لینک جرج. و. آلن جرج. و. الن جرود بالینجر جری جری ونگارتر جری کلینتون جری. ا. راولند جری. تی. ویلیز جریکو جس جاکسون جسر جسکون و اینک جسی جکسون جعفر ابطحی جعفر ابوالمعالی جعفر اخوان جعفر بهبهانی؛ هوشنگ نگهبان؛ دکتر منصور آذر جعفر بهوی جعفر جهان جعفر شجونی جعفر شریف امامی جعفر شریف امامی رئیس مجلس سنا جعفر شریف امامی نخست وزیر جعفر شفقت جعفر شهشانی [شهشهانی] جعفر شکروی جعفر قاسم حمودی جعفر معلم زاده حقیقی جعفر ندیم جعفری جعفریان جف رونالد جف کیچن جفرسن جفرسون جلال آل احمد جلال الدین تهرانی جلال الدین فارسی جلال ایسام الدین (حسام الدین) طالبانی جلال ایسام الدین طالبانی جلال بایار جلال تهرانی جلال طالبانی جلال طباطبائی جلال عبده جلال گلاب تونکار صاحب هتل جلال یزدی جلسه روحانیت جلود نخست وزیر لیبی جلّود جلیل جلیل احمدیان جلیل اصغرزاده جلیل شرکا جلیل شرکاء جلیلی جم جمارانی جماعت آمریکایی جماعت ارمنی جماعت اسلامی پاکستان جماعت روشنفکران جمال اخوی جمال امامی جمال عبدالناصر جمال عبدالناصر رئیس جمهوری فقید جمهوری عربی متحده جمال قره باغی جمال گنجی جمال گورسل جمال گورسل رئیس جمهوری ترکیه جمالی (Bathollah Jamali) جمشید جمشید آموزگار جمشید آموزگار. جمشید احتشام رضوی نقاش زاده جمشید اخوان جمشید اعلم جمشید ایرانپور جمشید بزرگمهر جمشید حق گو جمشید حقگو جمشید خبیر جمشید عمانی جمشید لاوی جمشید مدحت جمشید ممتاز جمشید هرمز جمعیت (بین المللی) حقوقدانان دمکراتیک در پاریس جمعیت آزادی ایران جمعیت اسلامی جمعیت العلمای اسلام جمعیت العلمای پاکستان جمعیت بلوچ جمعیت شیر و خورشید سرخ جمعیتهای حرفه ای کویت جمهوری آلمان فدرال جمهوری اسلامی جمهوری اسلامی ایران جمهوری اسلامی خمینی جمهوری اسلامی و رفراندمی جمهوری افغانستان شوروی جمهوری خواهان جمهوری دموکراتیک خلق یمن جمهوری دمکراتیک آلمان جمهوری دمکراتیک افغانستان جمهوری دمکراتیک خلق یمن جمهوری دومینیکن جمهوری عربی مصر جمهوری فدرال آلمان جمهوری متحده عربی جمهوری مهاباد جمهوری پنجم فرانسه جمی جمیران کلونان جمیعت منتقدان هنری بین المللی جمیل داورهانیان جناب آقای امیرانتظام جناب آقای لئونید برژنف جناب آقای هنری پرشت جناب آقای ویلیام سولیوان جناب آقای ژنرال ح طوفانیان جناب تئودور ال. الیوت جناب مارتین اف جناح افراطی فتح جناح حامی بوتو جناح میانه رو جناح های مارونی لبنان جناح چپ قدیمی جناح چیکون جنبش جنبش «ج» جنبش آزادی (FM ) (هروت) Herut جنبش آزادی بخش فلسطین جنبش آزادی ملت ایران (جاما) جنبش استقلال طلب کرد جنبش اسلامی جنبش اسلامی ایران جنبش اشتراکی جنبش امل جنبش جبهه ملی جنبش حاج سید جوادی. جنبش حقوق مدنی ایالات متحده جنبش خودمختاری در ایران جنبش دموکراتیک جنبش زنان در آمریکا جنبش عدم تعهد جنبش غیر متعهدها جنبش غیرمتعهدها جنبش فتح جنبش ملی مصدق جنبش کارگری جنبش کرد بارزانی جنبش کمونیسم جهانی جنتی عطا جنرال الکتریک جنرال الکتریک (آلیس اینجین) جنرال الکتریک جت اینجینز (موتورهای جت ) جنرال موتورز جنرال موتورز (ایران) جنمیش جنوب تهران جنوب جزیره مُصیره جنوب لبنانی ها جنگ جهانی دوم جنگجویان پیشمرگه جنی الیس جهاد جهاد سازندگی جهان عرب جهانبانی جهانسوز جهانشاه صالح جهانشاه پالیزبان جهانشاهی جهانگیر جهانگیر «گوریل» تارخ جهانگیر آموزگار جهانگیر آموزگار مدیر کل وزارت دارایی جهانگیر اشرفی جهانگیر ایروانی جهانگیر بهروز جهانگیر تارخ جهانگیر تفضلی جهانگیر توکلی صاحب مشروب فروشی در متل قو جهانگیر جاوید جهانگیر حق شناس جهانگیر حقشناس جهانگیر حلویاتی جهانگیر فلاسفه جهانگیر ملیزاده جهانگیری جو جو ابلان جو مازندی جو مک گیل جو هاتفی جوئل ام. کلاین اسمیت جواد جواد جعفری جواد خادم جواد خادم (وزیر مسکن و شهرسازی) جواد دولو جواد دولو علامیر جواد رهنما جواد سعید جواد سلیم آل اورید جواد شهرستانی جواد صدر جواد عامری جواد علامیر جواد علامیر دولو جواد منصور جواد هاشم جواد هاشمیان جواد و حسن علی منصور جواد یارجانی جواد منصور جوادی جوامع یهود جوانا دبلیو. مارتین جوانا مارتین جوانان جوانان ایرانی جوانرودی جواهرفروشان جوخه ترور جودن وینکلر جورج جورج . بی . لمبراکیس جورج ام. باربیس جورج ب. لامبراکیس جورج ب. موری جورج بال جورج بلک جورج بی. لامبراکیس جورج بی.لامبراکیس جورج تاون جورج جانسون جورج جانسون. جورج حبش جورج دیاز سرانو جورج فرایه (George Frye) جورج لامبراکیس جورج لمبراکیس جورج لمراکیس جورج لنیک جورج لینک جورج لینگ جورج لینگ (مدیرعامل شرکت خدمات نفتی) جورج ناتانسون جورج هاریس جورج هانا جورج واشنگتن جورج کیو جورج گریفیث جورج گریفین جورج.دبلیو.هیکمن جوردن جوزف آی. سالتزمن جوزف استالین جوزف بوزگ جوزف دبلیو جوزف دبلیو. آدلسیک جوزف ساتزمن جوزف شامپیتر جوزف لورنز جوزف لوری جوزف لیورتاش جوزف هاری جوزف پی لورنز جوزف پی. لورنز جوزف. ام. استیونسن جوزف. ام. استیونسون جوزف. ج. سیسکو جوزف. جی جوشوا تادمار جول شویدل جولی جولیوس منسون جولیوس هلمز جوموکنیاتا جون ام. هویسون جونز جونیور جویت سونای جک اچ جک اچ . شلنبرگر جک اچ. شلنبرگر جک بیرکز جک دیتو جک سی جک سی. استاکی جک سی. میکلاس جک سی. میکلوس جک سی.میکلاس جک شلنبرگر جک ل. گرین جک مونتگمری جک میکلاس جک میکلوس جک میکلوس (کاردار) جک میکلوس. جک هارتسون جک هامیلتون جک واربراند جک واگن جک وگانددیچ جک کندی جک گریرسون جک گریسون جک. اچ. شلنبرگر جک. سی. میکلوس جکسون جکسون پالاک جی جی . آر . یو. (G.R.U) جی آر. جی اس آی جی ام. هامرمان جی ای ال جی فرس جی پی لورنز جی پی نورتن جی. آر. یو جی. آر. یو. جی. آر.یو. جی. ال. هالووی سوم دریاسالار نیروی دریایی آمریکا جی. ال. کلانگ جی. ال. گرناید جی. ان سایت جی. ان. راسیاس جی. ان. سایت جی. ان. گراف جی. ان.سایت جی. اولیس جی. اچ. تویچل جی. ای. جونز جی. ای. لیبل جی. ای. وسکانیان جی. ای. پلاستیک جی. ای. کاریون جی. بایکوف از خبرگزاری تاس جی. بی. سنت جی. بی. لامبراکیس جی. تی. فیرنلی جی. دبلیو. مارتین جی. دبلیو. مارتین. جی. دی. ابل جی. دی. استمپل جی. دی. استمپل. جی. سی. میکلاس جی. سی. هُلمز جی. مترینکو ٬ دفتر سیاسی سفارت تهران جی. پورسی آمستوتز جی. پی. [؟] دبیر دوم سفارت آمریکا جی. پی. لورنس جی. پی. لوزتر جی.آر.یو جی.آر.یو. جی.ا. جونز جی.ای. کاریون جی.بی. لامبراکیس جی.بی.لامبراکیس جی.بی.لمبراکیس جی.دی.استمپل جیرجیس جیریوس جیس آندرو یانگ جیم جیم رابرتز جیم روبرت جیم زند جیم سیل جیم موراسکی جیم مولیگان جیم مک کروا جیم هواگلند (از روزنامه واشنگتن پست) جیم والینگ جیم ویتر جیم کامپتون جیم کانینگهام جیمز جیمز آلن جیمز آندروود جیمز الکساندر شری جیمز بولر جیمز بیل جیمز دی. لیت جیمز راجر استامپ جیمز شری جیمز شلزینگر جیمز لئونارد جیمز لیتل جیمز موراسکی جیمز موریس جیمز هام جیمز هایام جیمز هیگام جیمز هیگهام جیمز ویلکینسون جیمز. آر. استامپ جیمز. ای. وب جیمز. دی. هرندون جیمی استات جیمی ال. استوت جیمی کارتر جیمی. ال. استوت جیمی. ال. استود جین جین فوندا جین لارتکی جینوچیو جینگلز جیوارا جیوب گاتی. جیپ جیپ اخوان تهران ح ان استرنبرگ ح برکهوف ح. امین ح.گریوز حاج آقا حسن قمی حاج آقا رضا زنجانی حاج احمد پور قادری اصفهانی حاج احمد پورقدیری اصفهانی حاج سید ابوالفضل موسوی زنجانی حاج سید جوادی حاج سید محمد کاظم شریعتمداری حاج سید محمدرضا گلپایگانی حاج سیدجوادی حاج شیخ الاسلام کردستانی حاج عباسقلی بازرگان حاج علم الهدی فضائلی حاج علی آقا اشتری حاج علی اصغر کاشانی حاج قدرت الله لطفی حاج ماشاءالله همایی حاج ماشاءاللّه حاج محمد تقی اتفاق حاج محمد کریم خان کرمانی حاج محمدتقی اتفاه حاج مهدی عراقی حاج مهدیان حاج کریم حسینی حاجب شبیبی حاجی بابا حاجی بابای اصفهانی حاجی باغلو حاجی حسین مهدیان حاجی لطفی حاجی هاشم حاجی کاشانی حاذقی حافظ حافظ اسد حافظ اسد رئیس جمهور سوریه حافظ اسد رئیس جمهوری سوریه حافظ پیرزاده حامد الگار حامیان شاه حامیان شریعتمداری حاکم بحرین حاکم دوبی حاکم شارجه حاکم قطر حاکم پاکستان حاکم کویت حبش حبیب حبیب القانیان حبیب الله افتخار حبیب الله القانیان حبیب الله قشقایی حبیب اللهی حبیب اللّه حبیب اللّه آموزگار حبیب اللّه نفیسی حبیب اللّه پالیزبان حبیب بیت اللهی حبیب ثابت حبیب قاسم حبیب نفیسی حبیبی حجاج حجاج ایرانی حجاج ایرانی و فلسطینی حجازی حجت الاسلام احمد خمینی حجت الاسلام بهشتی حجت الاسلام حاج سید مهدی گلپایگانی حجت الاسلام دعایی حجت الاسلام رفسنجانی حجت الاسلام سید مهدی گلپایگانی حجت الاسلام سیدعلی خامنه ای حجت الاسلام سیدمحمد موسوی [خوئینی ها] حجت الاسلام سیدهادی خسروشاهی حجت الاسلام شیخ حسین کرمانی حجت الاسلام طاهری حجت الاسلام علی کادموس حجت الاسلام لاهوتی حجت الاسلام محمد هاشمی رفسنجانی حجت الاسلام محمدباقر دشتیانه حجت الاسلام میردامادی حجت الاسلام میرهندی حجت الاسلام هادی غفاری حجت الاسلام هاشمی رفسنجانی حجت الاسلام و المسلمین حاج سید مصطفی خمینی حجلان حجه الاسلام هاشمی رفسنجانی حداد حریف حزب (کمونیست) توده حزب mce حزب «ایران نوین» حزب آذربایجان حزب آزادی حزب اتحاد برای آزادی حزب اتحاد ملی حزب اتکاء جمهوری حزب اتکاء جمهوریخواه حزب استقلال بوستا حزب اسلامی افغانستان حزب اسلامی گلب الدین حزب اسلامی گلب الدین حکمتیار حزب الله حزب اللهی ها حزب امل لبنان حزب ایران حزب ایران نوین حزب ایران نوین سابق حزب ایرانیان حزب بعث حزب بعث سوریه حزب بعث سوسیالیستی عربی (بعث) حزب بعث عراق حزب بقایی حزب بلاروس حزب تره کی حزب توحیدی حزب توده حزب توده (کمونیست) حزب توده (کمونیست) ایران حزب توده (کمونیست). حزب توده ایران حزب توده خمینی حزب توده کمونیست حزب جبهه ملی حزب جدید جمهوری اسلامی حزب جمهوری اسلامی حزب جمهوری اسلامی ( سازمان خمینی ) حزب جمهوری اسلامی (حزب خمینی) حزب جمهوری اسلامی (سازمان خمینی) حزب جمهوری اسلامی خلق حزب جمهوری اسلامی خلق مسلمان حزب جمهوری اسلامیِ خمینی حزب جمهوری خلق مسلمان حزب جمهوری خلق مسلمان ایران حزب جمهوری خواه فدرالیست حزب جمهوری خواهان ایران حزب جمهوری خواهان خلق مسلمان حزب جمهوریت حزب جمهوریخواه حزب جمهوریخواه خلق حزب جمهوریخواه ملی حزب جنبش حزب حاکم ایران نوین حزب خلق حزب خلق بوتو حزب خلق مسلمان حزب خلق پاکستان حزب خلقی ها حزب دموکرات حزب دموکرات کردستان حزب دموکرات کردستان عراق حزب دموکرات کردها حزب دموکراتیک آزاد حزب دموکراتیک خلق حزب دموکراتیک ملی حزب دموکراتیک پاکستان حزب دموکراتیک کردستان حزب دمکرات حزب دمکرات آذربایجان حزب دمکرات آمریکا حزب دمکرات ایران حزب دمکرات عراق حزب دمکرات قوام حزب دمکرات کردستان حزب دمکراتیک اسلامی حزب دمکراتیک افغانستان حزب دمکراتیک خلق حزب دمکراتیک خلق افغانستان حزب دولتی ملّیون حزب رادیکال حزب رادیکال ایتالیا حزب راستگرای جمهوریت حزب راما حزب رستاخیر حزب رستاخیز حزب رستاخیز ایران حزب رستاخیز مردم ایران حزب رستاخیز ملت ایران حزب رستگاری حزب رستگاری ملی حزب رستگاری ملی ائتلافی حزب رسمی رستاخیز حزب زحمتکشان حزب زحمتکشان ایران حزب زحمکتشان حزب سابق پان ایران حزب سوسیال دموکرات ایران حزب سوسیالیست حزب سوسیالیست ایران حزب سوسیالیست ملی سوریه حزب سوسیالیست کارگران ایران حزب سیاسی کمونیست ایران حزب شاه حزب شریعتمداری حزب ضد فاشیست مصطفی فاتح حزب طریق استقلال اصغرخان حزب عامیون (AMIUN) حزب عدالت حزب عربی سوسیالیستی بعث حزب عوام ملی در پاکستان حزب غیرقانونی توده (کمونیست) حزب لیبرال حزب مائوئیست حزب مارکسیست حزب مارکسیست تروتسکیست حزب ماری تایم حزب ماورا راست ته‌ایار حزب مخالف کنگره حزب مذهبی ملی و آگودت اسرائیل حزب مردم حزب مردم ایران حزب مردم گرای رستگاری ملی حزب مستقل لیبرال و جنبش حقوق شهروندان (CRM ) حزب ملت ایران حزب ملل اسلامی حزب ملّیون حزب ملّیون (ناسیونالیست) حزب ملّیون دولت حزب ملّیون فارس حزب ملی دموکراتیک حزب ملی مذهبی حزب ملی پاکستان حزب ملی کارگران ایران حزب ملی گرای پان ایرانیست حزب ملیون حزب منحله رستاخیز حزب مینسک اوبلاست حزب ناسیونال حزب ناسیونال دموکرات حزب ناسیونالیست فعال ترکیه حزب پان ایران حزب پان ایرانیست حزب پرچم حزب کار اسرائیل حزب کارگر حزب کارگر اسرائیل حزب کارگر انگلستان حزب کارگران حزب کارگران آمریکا حزب کارگران اسرائیل MAPAI (IWP ) حزب کارگران ایران حزب کارگران سوسیالیست حزب کارگران سوسیالیست ایران حزب کارگران متحد حزب کارگران متحد MAPAM (UWP ) حزب کرای پریمورسکی حزب کمونیست حزب کمونیست آلمان حزب کمونیست آکل حزب کمونیست اتحاد جماهیر شوروی حزب کمونیست اتحاد شوروی حزب کمونیست اسرائیل MAKI (ICP ) حزب کمونیست ایتالیا حزب کمونیست ایران حزب کمونیست ایران (توده) حزب کمونیست توده حزب کمونیست سوریه حزب کمونیست شوروی حزب کمونیست شوروی (CPSU) حزب کمونیست عراق حزب کمونیست فرانسه حزب کمونیست چین حزب کمونیسم حسام سرطاوی حسام غفاری حسن حسن ابن عبداللّه الشیخ حسن ارسنجانی حسن ارفع حسن اس. دیا حسن اسفندیاری حسن اسلامی حسن اسماعیل حدادی حسن اعتصام حسن البدری حسن البکر حسن الحسینی حسن امامی حسن ایلخانی حسن بقایی حسن بنی صدر حسن تقی زاده حسن جعفرزاد حسن جوادی (حاج سید جوادی) حسن حبیبی حسن خان بیات حسن دستمالچی حسن دهقانی تفتی حسن رسولی حسن رفیعی حسن روشائی حسن روشنی مقدم حسن زاهدی حسن زنگنه حسن زواره ای حسن زکی زاده حسن سلوک حسن شاملو حسن شریعتمداری حسن صدر حسن ضیائی حسن طباطبائی قمی حسن طباطبایی حسن طوفانیان حسن علی حسن علی الامیری حسن علی رجایی حسن علی منصور حسن فولادی حسن قاضی حسن قمی حسن قندیل حسن محمدنژاد حسن مکی حسن نزیه حسن نزیه رئیس شرکت نفت حسن نفتی حسن نیلفروشان حسن هادوی حسن وثوق حسن ولیعهد اردن حسن پاکروان حسن پیرحسینی حسن کاویانی حسن کمال حسن گیلانی حسن یحیایی حسنالبکر حسنعلی حسنعلی رجایی حسنعلی منصور حسنعلی مهران حسنعلی مهران وزیر دارایی و اقتصادی حسنی حسنی مبارک حسیبی حسین حسین آبنوسی حسین ابراهیم المنصور حسین ابراهیمی اصفهانی مقدم حسین اتحادیه حسین اردنی حسین ارسنجانی حسین اف حسین الزعیم حسین امین الضرب حسین بنی اسدی حسین تجار هنگامی تجارت حسین حامی حسین خطیبی حسین راضی حسین رشید الصباح حسین روشنی مقدم حسین سحابی حسین سرشار حسین سلطانی حسین سلم حسین شاه اردن حسین شریف حسین شهشهانی حسین شیخ حسین طبایی حسین عبدالرزاق الجزایری حسین عبداله الامری حسین علا حسین علاء حسین علی منتظری حسین فردوست حسین فرزین حسین فرهودی حسین فولادی حسین قدس نخعی حسین متقیان تاجر حسین محمد ال بهارنا  حسین مختاری اردکانی حسین مزینی حسین مصطفی خمینی حسین ملکی حسین مهدوی حسین مهدیان حسین موسوی خادمی حسین مکّی حسین مکی حسین نجفی حسین نجفی( وزیر دادگستری) حسین نجمی حسین نصر حسین نفیسی حسین نواب حسین نوابی حسین نوین فرحبخش حسین هاشمی حسین هدایتی حسین پیرنیا حسین کاظم زاده حسین کاویان حسینعلی اسفندیاری حسینعلی نواب حسینی حسینیه ارشاد حشام محی الدین نظیر حضرت آیت اللّه (دام ظله) حضرت ابراهیم (علیه السلام) حضرت امام حضرت امام خمینی حضرت رسول حضرت علی حضرت علی (ع) حضرت علی [علیه السلام] حضرت مهدی عج اللّه تعالی فرجه الشریف.دانشجویان مسلمان پیرو خط امام حضرت ولی عصر (عج الله تعالی فرجه) حفاظت منافع آمریکا حفیظ اللّه حفیظ اللّه امین حق شناس حقدان(استاندارد قبلی اصفهان) حقوق بشر حقوقدان حقوقدان عراقی حقوقدانان فرانسوی حلف بن نصیر وهابی  حلقه داخلی انقلاب حلقه‌های داخلی رهبری حمادی حمد ابن عیسی الخلیفه حمد بن خلیفه الثانی حمد رئوف النقیب حمد سراج حمد مبارک العیار  حمدان ابن محمد آل نهیان (ابوظبی)  حمرا کروها حمزه بزرگ نژاد حمزه تفنگچی حمزه عباس حسین حمود یوسف النصیف  حمودی حمید حمید آذریون حمید الحرثی حمید بختیار حمید بن حمود آل بوسعید حمید بهزادی حمید جعفر حمید خیرخواه حمید رهنما حمید زاهدی حمید شهاب التکریتی حمید شهریار حمید شهریاری حمید شیرازی حمید عنایت حمید قدیمی حمید نظری حنیف رامی حنیفه رمضانی حوزه CC/70 و IVO حوزه «وفره» حوزه علمیه قم حوزه نفتی دُخان حوسان حسنی حکام ایران حکام صفوی حکام ظالم حکمت ابراهیم حکمت المصری نابلوسی حکمت ستین حکمت ستین وزیر کشور حکمت یزدی حکومت (آمریکا) حکومت «استعمارگر» حکومت آمریکا حکومت آموزگار حکومت ازهاری حکومت اسلامی حکومت افغانستان حکومت الهی در ایران حکومت امینی حکومت ایالات متحده حکومت ایران حکومت بازرگان حکومت بختیار حکومت بریتانیا حکومت بغداد حکومت تره کی حکومت ترکیه حکومت جمهوری فدرال حکومت حزب توده حکومت خروشچف حکومت خلقی ها در افغانستان حکومت خمینی حکومت داودخان حکومت داوودخان حکومت دموکراتیک حکومت سادات حکومت سعودی حکومت شاه حکومت شاه عباس حکومت شریف امامی حکومت شیعه جمهوری اسلامی حکومت صدام حکومت صفویان حکومت عراق حکومت علا حکومت فدرال آلمان حکومت قاجار حکومت قبرس حکومت مارکسیستی حکومت محمدرضا حکومت مرکزی بلشویک ها حکومت مرکزی تهران حکومت مصدق حکومت مصر حکومت موقت حکومت موقت ایران حکومت ننگین شاه حکومت نکرومه حکومت های «بورژوا حکومت های غربی حکومت هویدا حکومت پاکستان حکومت پهلوی حکومت پکن حکومت کارتر حکومت کمونیست ها حکومت یونان حکیمی حیدر ابوبکر العتاس  حیدر صائبی حیدر علی کاید چهارمحال حیدر غفاری حیدر هرزوللّه حیدر کارگر حیدرخان عمواوغلی خاتمی خاخام مایر خاخام کرف خاخام کورف خادمی خارتوم خارساروف خارچنکو خازانف خاقانی خالد خالد ابو سعود خالد ابوسعود خالد ابوسعید خالد الاحمد الجابرالصباح خالد الخلف التجلی خالد الفهوم سرپرست شورای ملی فلسطین خالد بن حمدالثانی خالد بن عبدالعزیز السعود خالد بن عبداللّه العتیه  خالد بکتاش خالد خلف خالد فضل منصور خالد محمد المانی  خالد محمدجعفر خالد محی الدین خالدالحسن خالقی خامنه ای خان جان آهنی خان محمد زمان خان آقاقاضی خاندان الخلیفه خاندان بختیار خاندان ترک قاجار خاندان سعودی خاندان سلطنتی خاندان سلطنتی افغانستان خاندان شاه خاندان صباح خاندان قاجار خاندان پهلوی خانعلی خانلری خانم «سینثیا رمزی» خانم آستیک نیکولاِونا نرسسیان خانم آموزگار. خانم آن فلاحی شهروند آمریکایی همسر غلام (هرمز) فلاحی خانم ازهاری خانم استرباولینگ خانم استوبالدوین خانم افخمی خانم افندیف خانم الیس خانم امینی خانم انصاری خانم اوسیپوا خانم اگنو خانم ایکس خانم باقر پیرنیا خانم باکینگهام خانم بتول امینی خانم بهمن (پروین) امینی خانم تئودور الیوت خانم تیلور خانم جوآنا مارتین خانم جواد منصور خانم جونز خانم جی وود خانم خلعتبری خانم درخشش خانم دلرحیم خانم دکتر آن فوربز خانم دکتر باهری خانم دکتر مهوش نیکجو خانم دیرزمن خانم رفیقه آقامحمد خانم روحانی خانم ز خانم سزفیلی خانم سنجابی خانم سیروارت هامبارسیون سرکیسیان خانم سیمین اسلامی نیا خانم سیندی دوایر خانم شاهقلی خانم شرودی خانم شهناز خانم ضیاءالملوک کهیاری ملکی خانم طالقانی خانم عشرت طباطبایی خانم فداکار خانم فرحزاد خانم فرخ رو پارسا خانم فرنگیس پناهی خانم فرهنگ مهر خانم فلاحی خانم فیتزجرالد خانم لاری جیل خانم لانج شرمرهرن خانم لاورنتیف خانم لس فلاور خانم لوری تریس خانم لوری تریسی خانم ماتیوز خانم مارجوری گرین لا خانم مارلین مکافی خانم مارگارت مک کی خانم محمد درخشش خانم منصور خانم منوچهریان خانم مهر خانم مهرانگیز دولتشاهی خانم مونا الجمالی خانم مک کی خانم مکی خانم میلز خانم ناهید بیات خانم نحوی خانم نسرین سُهی کیش خانم نسرین فداکار خانم نوروزی خانم هاجر تربیت خانم هارپر خانم هرتز خانم هما(روحی) سرلاتی خانم و آقای جیمس بیشاپ خانم و آقای هرتز خانم و آقای کارلتون هیکس خانم ویلیام وود ساید خانم پاتر استوارت خانم پاتراستوارت خانم پاکروان خانم کارتر خانم کارول هوئی خانه های فرهنگ خانواده آتابای خانواده آموزگار خانواده اخوان خانواده القانیان خانواده انصاری خانواده بارزانی خانواده حاکمه صباح خانواده خمینی خانواده دیبا خانواده دیبا (خانواده شهبانو) خانواده رشیدیان خانواده سرشناس زردشتی کرمانی الاصل خانواده سروریان خانواده سلطنتی خانواده سلطنتی عراق خانواده سلطنتی قاجار خانواده سولیوان خانواده شاهنشاه خانواده شاهنشاهی خانواده فرمانفرماییان خانواده قاجار خانواده قوام الملک شیرازی خانواده مارشال هوستون خانواده مایر بریج خانواده ناصری های اصفهان خانواده نفیسی خانواده های آمریکایی خانواده های اروپایی خانواده های ایرانی خانواده های روسی خانواده هویدا خانواده پهلوی خاور نزدیک خاورمیانه خاچاطوریان خای گازیت خبر نگار بی. بی. سی. دیوید لین خبر گزاری فرانسه خبرنگار خبرنگار آسوشیتدپرس خبرنگار آسوشیتدپرس لویس فارز خبرنگار ایزوستیا خبرنگار زن فرانسوی خبرنگار سازمان مطبوعاتی فرانسه خبرنگار لُس آنجلس تایمز خبرنگار مجارستانی خبرنگار محلی آسوشیتدپرس خبرنگار محلی فرانس پرس خبرنگار محلی یونایتدپرس خبرنگار نوویو خبرنگار نیوزویک خبرنگار وال استریت جورنال خبرنگار پراودا خبرنگار گاردین خبرنگار یونایتدپرس خبرنگاران خبرنگاران آمریکایی خبرنگاران ای. بی. سی خبرنگاران ایران پول خبرنگاران ایرانی خبرنگاران هندی خبرگان خبرگزاری HAVAS در پاریس خبرگزاری «یونایتدپرس» خبرگزاری آسوشیتدپرس خبرگزاری آلمان در برلین خبرگزاری افغانستان خبرگزاری ان. بی. سی خبرگزاری ایران خبرگزاری تاس خبرگزاری خاور میانه مصر خبرگزاری دولتی پارس خبرگزاری رادیو مسکو خبرگزاری رویتر خبرگزاری رویتر لندن خبرگزاری رویترز خبرگزاری فرانس پرس خبرگزاری فرانسه خبرگزاری نووستی خبرگزاری پارس خبرگزاری پارس ایران خبرگزاری پاریس خبرگزاری یونایتد پرس در ایران خبرگزاری یونایتدپرس ختاک خدا خداداد خداداد فرمانفرمائیان خداداد فرمانفرمائیان و حسین مهدوی خداداد فرمانفرماییان خدام خداوند خداوند متعال خدای بزرگ خدمات هواپيمايي لاکهید خدیجه آذرجوی خدیجه قانعیان فسائی خدیجه پیرنیا خرم خروشچف خروشچف رُمانی خزری ها خسرو خسرو آزادی خسرو ارداقی خسرو اقبال خسرو الیاسی خسرو بهروان خسرو خازنی خسرو خان خسرو خان قشقایی خسرو دانشور خسرو ذره بین ایرانی خسرو قاراخانیان خسرو قشقائی خسرو قشقایی خسرو ملک زاده خسرو هدایت خسروانی خسروانی بهائی خسروخان خسروخان قشقایی خسروداد خسروشاهی خط هوایی نورث وست خط کشتیرانی ملی خطوط هواپیمایی ایران خطوط هواپیمایی ملی خطوط هوایی چک خطوط کشتیرانی آریا خطوط کشتیرانی ملی آریا خطیبی خلبان نیروی هوایی ایران خلبان هیکت خلبانان آمریکایی خلبانان اسرائیلی خلبانان اف خلبانان افغانی خلبانان ایران خلبانان تایوانی خلبانان روسی خلبانان شوروی خلبانان مصری و سوری خلخالی خلع نزیه خلعت بری خلعتبری خلعتبری وزیر امور خارجه خلف یزدی خلفان الرومی خلق مسلمان خلق های ایران خلقی ها خلیج فارس خلیفه الرنیایی خلیفه بن سلمان آل خلیفه خلیفه بن سلمان الخلیفه خلیفه  خلیل خلیل ابراهیم الوزیر (ابوجهاد) خلیل اللّه کوهستانی خلیل الوزیر خلیل الویزر خلیل طالقانی خلیل فلسفی خلیل ملکی خلیل وزیر (معروف به ابوجهاد) خمینی خمینی بزرگ خمینی رهبر مذهبی خمینی. خمینی_عرفات خنجی خواجه نوری خواروبار کشاورزی ملل متحد خوانساری خواهر آقای قشقایی خواهر اردشیر زاهدی خواهر اردلان خواهر اصفیا خواهر امینی خواهر خسروداد خواهر دو قلوی شاه خواهر دوقلوی شاه خواهر زاهدی خواهر شاه خواهر طباطبایی خواهر ظاهر شاه خواهرزاده اقبال خورتیلف آلک ایلاریونویچ خورشید القا خوش کیش خیابان دولت خیال محمد کاتاوازی خیامی خیبرخان خیبرخان گودرزیان خیدر هرزوللّه خیرالله طلفاح خیربوکس مری خیرمحمد سلطانی د دابز داتر دادستان انقلاب دادستان تهران دادستان دادگاه انقلاب تهران دادستان عمومی تهران دادستان کل دادستان کل تهران دادگاه دادگاه اسرائیل دادگاه انقلاب اسلامی دادگاه انقلاب اسلامی تهران دادگاه انقلاب ایران دادگاه انقلاب تهران دادگاه انقلاب مشهد دادگاه سوریه دادگاه نظامی دادگاه های انتظامی دادگاه های انقلاب دادگاه های انقلاب ایران دادگاه های انقلاب خوزستان دادگاه های انقلابی دادگاه کیفری تهران دادگاههای انقلاب دادگاههای انقلاب اسلامی دادگاههای عدلیه دادگاههای نظامی ایران دادگستری دادیان داریوش داریوش بایندر داریوش فروهر داریوش فروهر ( رهبر حزب ملت ایران) داریوش فروهر رهبر حزب ملت ایران داریوش فروهر وزیر کار و امور اجتماعی داریوش همایون داشا دالات سینگ دالس دالی مک دونالد دالیا داماد آموزگار داماد آیت اللّه خمینی داماد البکر داماد امام خمینی داماد بازرگان داماد خمینی داماد شاه داماد شریعتمداری داماد یزدی دامادش عباسی دان دان آجر دان آدامیک دان آلن شرر دان برت دان رایان دان موزز دان موسز دان میدز دان هالپرین وزیر اقتصاد اسرائیل دان ویلسون دان. ا. شرر دان. ام. ویلسون دانش آمـوزان دانش آموزان دانشجو دانشجویان دانشجویان آمریکایی دانشجویان افغان دانشجویان افغانستان دانشجویان افغانی دانشجویان ایرانی دانشجویان ایرانی خارج از کشور دانشجویان ایرانی غیرکمونیست دانشجویان دانشگاه تهران دانشجویان دهلی نو دانشجویان رادیکال چپ دانشجویان عراقی و اردنی دانشجویان عرب دانشجویان عرب مقیم ایران دانشجویان عربی دانشجویان لبنانی دانشجویان مذهبی دانشجویان مسلمان دانشجویان مسلمان پیرو خط امام دانشجویان مسلمان پیرو خط امام. دانشجویان هندی دانشجویان و دانشگاهیان ایرانی دانشجویان پزشکی دانشجویان کرد دانشجویان کمونیست دانشسرای آمریکایی زنان دانشسرای مطالعات شرقی شوروی دانشمندان آلمانی دانشمندان ایران دانشمندان ایرانی دانشور دانشکده افسری «مونس» دانشکده افسری ایران دانشکده عالی نیروی دریایی ایالات متحده دانشکده مراسلات دانشگاه دانشگاه تهران دانشگاه جندی شاپور دانشگاه رضاشاه کبیر دانشگاه شیراز (پهلوی سابق) دانشگاه صنعتی شریف دانشگاه علوم امور بین المللی و دیپلماسی دانشگاه قائد اعظم دانشگاه مطالعات شرقی مسکو دانشگاه ملی دانشگاه های آمریکا دانشگاه های ایران دانشگاه های کالیفرنیای جنوبی دانشگاه کابل دانمارکی دانی ایست دانیل دانیل او. نیوبری دانیل بارتکو دانیل سیمونوویچ کومیساروف دبیر اول سفارت شوروی دانیل لرنر دانیل پور دانیلز داوبینا داود داود رسایی داود سدامی داود شوفات داود عمادی داود فانوس داودجان خان کلات داودخان سرک زایی داودشاه ظاهر داودی کاظمی داوسیون داوطلبین روسی داوطلبین کمونیست داوود داویدسن داکار داگ کریستن سن داگلاس داگلاس مک آرتور دوم داگلاس هک داگمار دایان دایر پانوسیان Ponossian Diyair اسقف ارامنه تبریز دایره اطلاعات نظامی عراق دباگین دبلیو دبلیو او. مولد دبلیو بندلن دبلیو. دبلیو. ام. بلومنتال دبلیو. او. لاک دبلیو. اچ. سولیوان دبلیو. بولینگ دبیراول دبلیو. رامپل مایر دبلیو. لیمبرگ دبلیو. میچل بلومنتال دبلیو. چایلدز دبلیو. گریگوری پرشت دبلیو.ام.بلومنتال دبلیو.دبلیو.والش دبیر اول دبیر اول (ساولچنکف) فارسی دبیر اول (سوبولف) دبیر اول (شویتف) فرانسه دبیر اول اختلاف ترکیه و ایران پیرامون مالیات ترانزیت ترکیه دبیر اول اف. ای. ساولچنکف دبیر اول سفارت اتحاد شوروی دبیر اول سفارت شوروی دبیر اول سفارت شوروی در تهران دبیر اول سفارت شوروی؛ آقای ای. ای. الکساندروف دبیر اول سفارت شورویارکستر سمفونی پیتزبورگ دبیر خصوصی شارت دبیر دوم دبیر دوم سفارت آمریکا موضوع: دوستی شوروی دبیر دوم سفارت آمریکا؛ گرانت ای. موزر دبیر دوم سفارت افغانستان دبیر دوم سفارت شوروی دبیر دوم و کنسول سفارت شوروی؛ آقای یان کوجوگارو دبیر سفارت پاکستان دبیر سوم دبیر سوم دفتر نمایندگی سیاسی رومانی؛ آقای ال. بروس لینگن دبیر سوم سفارت دبیر سوم سفارت آمریکا دبیر سوم سفارت شوروی دبیر سوم سفارت عراق دبیر سوم کمیته حزب کرای دبیر کل امور قبرس یونان دبیر کل جمشید آموزگار دبیر کل حزب جمهوری اسلامی دبیر کل حزب رستاخیز و دانشکده دفاع ملی دبیر کل خسروانی دبیر کل سازمان ملل متحد دبیر کل وزارت امور خارجه ترکیه دبیر کل کمیته مرکزی حزب کمونیست و رئیس پرزیدیوم دیوان عالی شوروی دبیر کلی بانک بین المللی ایران دبیر کمیته اجرائی ساف نشاشیبی دبیرخانه فدراسیون اتحادیه های جهانی در وین دبیرکل حزب ایران نوین دبیرکل حزب رستاخیز جمشید آموزگار دبیرکل سازمان همکاری و عمران منطقه ای آندرو.آی دبیرکل وزارت دفاع سرلشگر غلام جیلانی خان دبیری شورای عالی اتحاد جماهیر سوسیالیستی شوروی دتانت (DETANT) دختر امین دختر دوم وثوق الدوله دختر زاهدی دختر وثوق الدوله دختران آمریکایی دخترزاده مصدق دختری آلمانی ددیچ دراس فرانسیس دراپر درباریان درج درجه استوار (W درخشش درخشش رئیس اتحادیه معلمان دردشتی درسلر (Dressler) دروزی ها درویش مسلک دریا سالار احمد مدنی دریا سالار ترنر دریا سالار فرانک کالینز دریائی و هوائی دریابان بارکایی دریابان محمود علوی دریابد رابرت دبلیو. چونینگ فرمانده نیروهای خاورمیانه ای دریادار [نوغانی] دریادار «احمد مدنی» دریادار «ویلیام کراو» دریادار احمد مدنی دریادار بازنشسته احمد مدنی دریادار بازنشسته مدنی دریادار بازنشسته نصرالله دریادار بیگلری دریادار توماس جی. بیگلی دریادار جهانبانی دریادار حبیب اللهی دریادار دکتر احمد مدنی دریادار دیهیمی دریادار سابق احمد مدنی دریادار عطایی دریادار علوی دریادار مجیدی دریادار محمد مدنی دریادار مدنی دریادار مدنی. دریادار مغانی دریادار نصرالله موقری دریادار نصراللّه موقری دریادار هوشنگ آریانپور دریادار پرویز بیگلری دریادار کالین دریادار کالینز دریادار کراو دریادار کلنی دریادار کنلی دریاسالار «توماس. جی. بیگلی» دریاسالار «نیازی» دریاسالار «پاکس پاکر» دریاسالار اردلان دریاسالار بازنشسته اردلان دریاسالار ترنر رئیس سیا دریاسالار حبیب اللهی دریاسالار فولی دریاسالار فولی معاون فرمانده ناوگان هفتم دریاسالار مدنی دریاسالار هالوئی دریاسالار چونینگ دریاسالار ک.م. حبیب اللهی دریاسالار کارول دریاسالار کمال حبیب اللهی دریان دریایی دریایی و هوایی دریسدل دریفوس دزدان دریایی دس جابری انصاری دسای دستغیب دستگاه اطلاعاتی آمریکا دستگاه اطلاعاتی اسرائیل دستگاه امنیت ملی غنا دستگاه جاسوسی آمریکا دستگاه قضائی دستگاه های امنیتی ایران دستگیر دستگیر پنج شیری دستیار معاون وزیر دستیار ویژه سفیر آقای تورینوف دستیار ویژه وزیر فیشر دستیار کنسول سیاسی دفاتر هواپیمایی مصر دفاع ملی ایالات متحده دفتر MAGG دفتر آجودانی دفتر اطلاعات و پژوهش ها وزارت خزانه داری دفتر اطلاعات وزارت دفاع دفتر امنیت سفارت آمریکا دفتر امنیتی SAS دفتر تحقیقات ویژه نیروی هوایی دفتر حفاظت منافع آمریکا دفتر حفاظت منافع مصر دفتر خصوصی اشکول دفتر دفاعی دفتر روابط عمومی دفتر سازمان ملل در ژنو دفتر سانسور نامه دفتر سفیر آمریکا دفتر فلسطین دفتر مخصوص فرح دفتر منافع آمریکا در ناتو دفتر نخست وزیری دفتر هواپیمایی آلیتالیا دفتر وابسته دفاعی آمریکا دفتر وابسته دفاعی آمریکا در تهران دفتری دلتا دموفسکی دموکرات ها دمکرات های لیبرال دمکراتیک» دمیرل دمینکس دن مک کارتی دن. سی. آچسن دنیا دنیای عرب دنیز بیکال وزیر انرژی دنیز بیکال وزیر انرژی ترکیه دنیزه حسین دنیس مور دنیس ویلسون دهش دهقانان افغانی دهکده های جنوب لبنان دو تهران دو لاتره دوابنیا دوازدهمین امام دوایت دیکنسون دوبرینین دوبلین دوبن درور دوبیوپوی دودمان سامی شرقی دودمان قاجار دودمان هخامنشی دودمان پارت دوره دوره قاجار دوره مصدق دوروتی وایت دوریل دوست دوست افغانی دوستان لهستانی دوسدوی دوسیلوا دوشیزه آق آلا دوشیزه استیس دوشیزه جهانبانی دوشیزه فرزین فریدنی دوشیزه فریار دوشیزه فیتزجرالد دوشیزه مریم واضح نوری دول برت دول و ملل عرب دولاند دولت دولت AID دولت «بازرگان» دولت «موقت» دولت آبادی دولت آشتی ملی دولت آلمان دولت آمريكا  دولت آمریکا دولت آموزگار دولت ابوظبی دولت اردن دولت ازهاری دولت استعمارگر آمریکا دولت اسرائیل دولت اسلامی دولت اسلامی ایران دولت افغانستان دولت اقبال دولت الجزایر دولت امارات دولت امارات متحده عربی دولت امریکا دولت امین دولت امینی دولت انقلاب دولت انقلاب اسلامی ایران دولت انقلابی دولت انقلابی ایران دولت انقلابی موقت ایران دولت انگلستان دولت انگلیس دولت ایالات متحده دولت ایالات متحده آمریکا دولت ایالت متحده دولت ایران دولت ایران در تهران دولت بازرگان دولت بحرین دولت بختیار دولت بعث عراق دولت بغداد دولت بلشویک دولت بولنت اجویت دولت تاچر دولت تره کی دولت ترکی دولت ترکیه دولت تهران دولت تکنوکرات آموزگار دولت جدید دولت جدید آمریکا دولت جدید افغانستان دولت جدید ایران دولت جعلی اسرائیل دولت جمهوری اسلامی دولت جمهوری اسلامی ایران دولت جمهوری دموکراتیک افغانستان دولت جمهوری چین دولت خمینی دولت خود مختار فلسطینی دولت داوود دولت دوبی دولت رضاخان دولت روحانیون دولت روحانیون (ولایت فقیه) دولت رومانی دولت زاهدی دولت سعودی دولت سوریه دولت شاه دولت شاهنشاهی ایران دولت شریف امامی دولت شوروی دولت عارف دولت عراق دولت عربستان سعودی دولت علاء دولت علم دولت علی منصور دولت عمان دولت فدرال ترک جزیره قبرس دولت فرانسه دولت فلسطینی دولت قاسم دولت قطر دولت لبنان دولت مارگارت تاچر دولت مرکزی افغانستان دولت مرکزی ایران دولت مصدق دولت مصر دولت ملی دولت منصور دولت منوچهر اقبال دولت مهدی بازرگان دولت موقت دولت موقت (PGOI)انتظام دولت موقت PGOT دولت موقت اسلامی دولت موقت اسلامی و انقلابی بازرگان دولت موقت انقلاب اسلامی دولت موقت انقلاب اسلامی ایران دولت موقت انقلاب ایران دولت موقت ایران دولت موقت بازرگان دولت موقت جمهوری اسلامی دولت موقت جمهوری اسلامی ایران دولت موقت مهدی بازرگان دولت موقّت دولت نظامی ازهاری دولت نظامی ایران دولت نظامی پاکستان دولت هارولد ویلسون دولت های اروپای شرقی دولت های اروپایی دولت های اوپک دولت های ایران و پاکستان دولت های خلیج دولت های عرب دولت های عربی دولت های مستقل آذری و کرد در ایران دولت های ملل مسلمان دولت های کمونیستی دولت هند دولت هویدا دولت و مردم ایران دولت پاکستان دولت چکسلواکی دولت ژاپن دولت ژنرال ازهاری دولت کابل دولت کارتر دولت کویت دولت یحیی خان دولت یمن دولت یمن شمالی دولت یوگسلاوی دولتشاهی دولتمردان آمریکا دولتمردان آمریکایی دولتمردان ایران دولتهای عرب دولود دومنیکا دومنیکو راورا دون آربونا (Don Arbona) دون لوپیتار دون لوکا دوناتو سنگاکروز دوناد آر. توسانیت دونالد آر. توساینت دونالد ا. لوئیس دونالد اس. هرلیس دونالد اولتان دونالد سی. پکوئین دونالد والتان دونالد پراگنل دونالد. آر. توسن دونالد. ای. وهمیر دونالدوهمیر دونای دونکان معاون وزارت دفاع دونکن دوپونت دوچه شاختابو دوگ هک دوگل دوگلاس دوگلاس ال. هک دوگلاس مک آرتور دوگلاس هگ دکتر دکتر «شاه ولی» دکتر «مفتح» دکتر آدلر دکتر آذر (وزیر آموزش و پرورش مصدق) دکتر آرنولد دکتر آلنده دکتر آموزگار دکتر آناتولی رامکف دکتر آناهیتا راتبزاده دکتر آنتونی کمپبل دکتر ابراهیم زاده دکتر ابراهیم یزدی دکتر ابراهیم یزدی مشاور خمینی دکتر ابوالفضل قاضی دکتر احسان نراقی دکتر احمد سلامتیان دکتر احمد صدر حاج سید جوادی دکتر احمد علیزاده دکتر احمد فلسفی دکتر احمد قریشی دکتر احمد میرفندرسکی دکتر احمد مینایی دکتر احمد کورس معاون وزیر در امور بین المللی و اقتصادی دکتر احمدالخطیب دکتر ارانی دکتر استمپل دکتر اسدالله مبشری دکتر اسداللّه امین دکتر اسداللّه نصراصفهانی دکتر اسدی دکتر اسفندیار دکتر اسفندیاری دکتر اسلامی دکتر اسماعیل سنگ دکتر اسکندری دکتر اشراقی دکتر اصغر سید جوادی دکتر اعتماد دکتر اعتمادی دکتر اقبال دکتر اقبال (ریاست شرکت ملی نفت ایران) دکتر الموتی دکتر الیزابت ک. هرتز دکتر امامی خوئی دکتر امیر بیرجندی دکتر امیراصلان افشار ریاست دکتر امینی دکتر انوشیروان افراسیابی دکتر اهری دکتر اوئن دکتر اون دکتر اچ.ام. قاضی دکتر اکبر اعتماد دکتر ایادی دکتر باقر عاقلی دکتر باهور (باهنر) دکتر بختیار دکتر برژینسکی دکتر برژینسکی و بن جدید دکتر بسم اللّه ناهک دکتر بشیر دکتر بقائی یزدی دکتر بقایی دکتر بقایی کرمانی دکتر بهار دکتر بهرامی دکتر بهزادنیا دکتر بهزادی دکتر بهشتی دکتر بهمن آبادیان دکتر بهمن همایون دکتر بهنیا دکتر بورگ دکتر تقی رضوی دکتر تورج ناصری دکتر جان استمپل دکتر جردن دکتر جردن آمریکایی دکتر جعفری دکتر جفرودی دکتر جلال عبده دکتر جمشید آموزگار دکتر جمشید اشرفی دکتر جمشید افشاری دکتر جمشید بختیار دکتر جهانشاه صالح دکتر جهانپور دکتر جهانگیر تفضلی دکتر جواد باهری دکتر جواد ساپد(ثابت) دکتر جواد مناقبی دکتر ح. الف. موحد دکتر حاتم دکتر حاج علیلو دکتر حبیب الله پیمان دکتر حبیب اللّه پیمان دکتر حجازی دکتر حریری دکتر حسام غفاری دکتر حسن ارسنجانی دکتر حسن شهمیرزادی دکتر حسن علوی دکتر حسن غفوری دکتر حسین بنائی دکتر حسین بنایی دکتر حسین تاجداد دکتر حسین زاده (عطارپور) دکتر حسین فلسفی دکتر حسین مهدوی دکتر حسینعلی حجازی زاده دکتر حقدان دکتر حمید عنایت دکتر حمید مولوی دکتر حمید کفائی دکتر حکمت دکتر حکمی. دکتر حکیم شوشتری دکتر حیدر عبدالشفیع دکتر حیدرعلی غفاری دکتر خانلری دکتر خاوری دکتر خسرو ابتهاج دکتر خسروان بهران (خسرو بهراوی) دکتر خطیبی دکتر خواجوی دکتر داریوش همایون دکتر دامپزشک وزارت کشاورزی و عمران روستایی نرس وزارت بهداری و بهزیستی (شوروی) دکتر داودزاده دکتر داوود رسایی دکتر دوریل دکتر رادپور دکتر رامکف دکتر رجائی دکتر رجایی دکتر رحمت الله مقدم مراغه ای دکتر رستم پیراسته دکتر رسول بختیار دکتر رشتی دکتر رشیدی دکتر رضا امینی دکتر رضا امینیوزارت امور خارجه آمریکا دکتر رضا براهنی دکتر رضا شایان دکتر رضا صدر دکتر رضا فلاح دکتر رضا مقدم دکتر رضوانی دکتر رفاهی دکتر رمضانی دکتر رهنوردی دکتر ریچارد آرنت دکتر زعفرانلو دکتر زننر دکتر زکی مضبدی دکتر س. ماگاشیان دکتر سامیراد دکتر سحابی دکتر سراج الواعظی [سراج الواعظین] دکتر سراج الواعظین دکتر سعید دکتر سعید فاطمی دکتر سعید گودرزنیا دکتر سمسار دکتر سمیر قوشاه (قوش) دکتر سنجابی دکتر سوزمان مدیرکل دکتر سپهبدی دکتر سید علی شایگان دکتر سیدحسین واعظی دکتر سیدمجتبی جعفری دکتر سیدمحمد طباطبایی دکتر سیروس الهی دکتر سیف اللّه فیروزی دکتر شاه ولی دکتر شاه ولی (آله کوزای ALEKOZAI) دکتر شاهپور بختیار دکتر شاهپور زندنیا دکتر شاپور بختیار دکتر شایگان دکتر شجاع الدین شیخ الاسلام زاده دکتر شریعتمداری دکتر شریعتی دکتر شفیع امین دکتر شمس الدین امیرعلایی دکتر شمس الدین امیرعلایی (وزیر دادگستری مصدق) دکتر شمس الدین جزایری دکتر شمس الدین مفیدی دکتر شهمیرزاده دکتر شکرایی دکتر شکوهی دکتر صاحب الزمانی دکتر صاحب قلم دکتر صادق رئیس زاده دکتر صادق طباطبایی معاون نخست وزیر دکتر صالح دکتر صالح محمد زاراری دکتر صالح محمد زیری دکتر صالحی دکتر صدر دکتر صدیقی دکتر صفی اصفیا دکتر ضیائی دکتر طاهر کاتوزیان دکتر طاهرزاده دکتر طوسیوند دکتر ظهیرالقدری دکتر عابدی دکتر عالیخانی دکتر عباس میرآخور دکتر عبدالحسین اعتبار دکتر عبدالحسین بقایی دکتر عبدالحسین راجی دکتر عبدالحسین سمیعی دکتر عبدالحسین طبا دکتر عبدالحسین علی آبادی دکتر عبدالحسین نوابی دکتر عبدالحکیم طبیبی دکتر عبدالرحمن العوضی  دکتر عبدالرحمن برومند دکتر عبدالرزاق فلول دکتر عبدالرشید جلیلی دکتر عبدالعظیم ولیان دکتر عبدالعلی جهانشاهی دکتر عبداللّه احمد بوخیر دکتر عبداللّه طاهری دکتر عبداللّه معظمی دکتر عبدالمجید مجیدی دکتر عبدالکریم ایادی دکتر عبدالکریم لاهیجی دکتر عبده دکتر عبده (سفیر ایران در هند) دکتر عدل دکتر عدل (دبیر کل حزب مردم) دکتر عدل طباطبائی دکتر عدنان مزارعی دکتر عزالدین کاظمی دکتر عزت اللّه یزدان پناه دکتر علامه نوری دکتر علی آبادی دکتر علی اصغر حاج سید جوادی دکتر علی اصغر حاج سیدجوادی دکتر علی امینی دکتر علی بهزادنیا دکتر علی خانی دکتر علی خواجوی دکتر علی راسخ افشار دکتر علی رشتی دکتر علی شایگان دکتر علی شریعتمداری دکتر علی شریعتی دکتر علی شمس اردکانی دکتر علی ضمیر صافیات دکتر علی نقی خانی دکتر علیزاده دکتر علیقلی اردلان دکتر علینقی عالیخانی دکتر عیسی سپهبدی دکتر غفور عارفی دکتر غلام محمد سهیبی دکتر غلامحسین صدیقی دکتر غلامرضا کیانپور دکتر غنی دکتر فاتح دکتر فاطمی دکتر فتح اللّه جلالی دکتر فربود دکتر فرتیز کولر دکتر فرخ روپارسای دکتر فرهاد دکتر فرهنگ مهر دکتر فریدون مهدوی دکتر فریدون ناصری دکتر فریدون کشاورز دکتر فزونی دکتر فقیه امامی دکتر فلاح دکتر فلینگر دکتر فیروز بهرام پور دکتر قاسم معتمدی دکتر قاسمی دکتر قاهری دکتر قدسی دکتر قراگزلو دکتر م. پاتواکانیان دکتر مبارک خادوری دکتر مبشری (قاضی و مدیر کل وزارت دادگستری در دولت علی امینی) دکتر مبین دکتر متین دفتری دکتر مجید مجیدی دکتر محسن بهبهانی دکتر محسن ضیایی دکتر محمد اقبال دکتر محمد ایزدی دکتر محمد باهری دکتر محمد بهشتی دکتر محمد جواد باهنر دکتر محمد حسن نصیر دکتر محمد شاکر دکتر محمد عثمان سورانی دکتر محمد علی رشتی دکتر محمد علی نابغ دکتر محمد مشایخی دکتر محمد مصدق دکتر محمد مفتح دکتر محمد مکری دکتر محمدامین ریاحی دکتر محمدحسن مرشد دکتر محمدحسین انتظام دکتر محمدحسین میمندی نژاد دکتر محمدرضا عاملی تهرانی دکتر محمدرضا نجابت دکتر محمدعلی حفیظی دکتر محمدعلی طوسی دکتر محمدعلی نابغ دکتر محمدعلی واعظی دکتر محمود ضیایی دکتر مدنی دکتر مراد عزیز دکتر مصباح زاده دکتر مصدق دکتر مصطفی الموتی دکتر مصطفی منصوری دکتر مصطفی چمران دکتر مظفر بقائی دکتر مظفر بقایی دکتر مظفر بقایی کرمانی دکتر مظفر بقایی کرمانی. دکتر معتمد وزیری دکتر معراجی دکتر سامی دکتر مفتح دکتر ملک منصور اسفندیاری دکتر ممکن دکتر منصور فرهنگ دکتر منوچهر دکتر منوچهر اقبال دکتر منوچهر تسلیمی دکتر منوچهر دره شوری دکتر منوچهر شاهقلی دکتر مهدی ایرانی دکتر مهدی بازرگان دکتر مهدی بوشهری دکتر مهدی زاده دکتر مهدی مشایخ دکتر مهدی هروی دکتر مهندس بهبودی دکتر موثقی دکتر مورتن دکتر موسوی دکتر مُکری دکتر میناچی دکتر ناجی محمدخلیل الراوی دکتر ناصر میناچی دکتر ناصر پاکدامن دکتر نجات اللهی دکتر نجم آبادی دکتر نجیب اللّه دکتر نجیمی دکتر نزیه دکتر نصر دکتر نصراللّه سبزواری دکتر نصرت الله دکتر نصرت اللّه کاظمی دکتر نهاوندی دکتر نیازی دکتر نیلی آرما [آرام] دکتر هادی دکتر هدایت اللّه متین دفتری دکتر هرمان شوسیائو دکتر هرمز میربابایی دکتر هرمن شوسیائو دکتر هما ناطق دکتر همایون دکتر هوایی دکتر هورویتز دکتر هوشنگ مهریار دکتر هوشنگ نهاوندی دکتر هومن دکتر وحیدنیا دکتر وحیدی دکتر وفائی دکتر وکیل زاده دکتر ویلیام فوربز دکتر ویلیام گریفت دکتر پاپازیان دکتر پرویز سروری دکتر پرویز مینا دکتر پطر آشورکویک دکتر پورهاشمی دکتر پیتر آشورکویک دکتر پیراسته دکتر پیرکانس دکتر چمران دکتر چمران (مصطفی) دکتر کاسپار هاکوپیان دکتر کاظم زرنگار دکتر کاظم سامی دکتر کامبیز محمودی دکتر کاووسی دکتر کریم سنجابی دکتر کریم پاکروان دکتر کشاورز دکتر کوئل (Koelle) دکتر کوهی دکتر کیان دکتر کیانوری دکتر کیسینجر دکتر کیوان صالح دکتر گرجستانی دکتر گنادی کازانکین دبیر دوم سفارت اتحاد جماهیر شوروی دکتر گنادی کازانکین دبیر دوم سفارت روسیه دکتر گنادی کازانکین دبیر دوم سفارت شوروی دکتر گنجی دکتر گوشه گیر دکتر یارموهد محمد دکتر یحیی دکتر یدالله سحابی دکتر یداللّه سحابی دکتر یزدان پناه دکتر یزدی دکتر یزدی (وزیر امور خارجه ایران) دکتر یزدی (وزیر امور خارجه) دکتر یگانه دکتر یگانگی دکتر«رابرت با وی» دکترحسین موسوی دکترشاه ولی دکترعباسقلی حکمت دکترعبدالکریم لاهیجی دکترمحمد بهشتی دکترهای آمریکایی دکترهای ایران دکترهای ایرانی دکترهای روسی دکران مسیح دباغیان جواهر فروش دی دی سی دی سی. دی گالیر (deGolyer) دی. آدامز دی. ار. توسینت دی. ارن دی. ای. ریجوف دی. بی. ویلکی دی. ترامپ دی. دبلیو. آیوی دی. دبلیو. ایوی دی. سی دی. سی. دی. سی  دی. هک دی.استمپل دی.ال. ژیلت دی.ای. ژیلت دی.سی دی.سی. دیاتلوف دیبا دیرتک دیرلینت دیرک گلیستین دیش دیل لاتزنهایزر دیلدابکف دیلز دیلون دیلی ژورنال دیما دیمیتروف دیمیتری ام دیمیتری تی دیمیتری لئونتیویچ سیراک دین دین برلیس(خبرنگار) دیه گو گارسیا دیهیم دیو دیو مارشال دیو کوپر دیواسمال دیوان عالی کشور دیوانعالی دیوتک دیوولش دیوویلکی دیوی آبتر دیوید آبتر دیوید آبرام دیوید آر. پاترسون دیوید آمرام دیوید ئی وستلی دیوید اسکات دیوید اوئن(وزیر امور خارجه انگلستان) دیوید ای وستلی دیوید بارن دیوید بن گوریون دیوید تورگمن دیوید تینین دیوید دی. نیوسام دیوید راکفلر دیوید ریوتر دیوید سی. مک گافی دیوید سی.مک گافی دیوید لمب دیوید مک گافی دیوید میرز دیوید نیو سام دیوید هالیفیلد دیوید وستلی دیوید پاترسون دیوید پترسون دیوید پترسونFSO _ 4 دیوید کرینس دیوید. اچ. بلی (افسر) مأمور اطلاعات ملی دیوید. د. اسکات دیوید. سی. مک گافی دیوید. مک گافی دیویس دیپلمات آمریکایی دیپلمات ارشد روس دیپلمات انگلیسی دیپلمات ایرانی دیپلمات روسی دیپلمات فنلاندی دیپلمات مصر دیپلمات های آمریکایی دیپلمات های استرالیایی دیپلمات های اسرائیلی دیپلمات های خارجی دیپلمات های روسی دیپلمات های شوروی در ایران دیپلمات های عربی در بغداد دیپلمات های غربی دیپلمات های لیبی دیپلمات های چینی و ایرانی دیپلمات های کمونیست دیپلمات پاکستانی دیپلمات چینی دیپلماتهای اروپای شرقی دیپلماتهای اسرائیلی دیک ویلیام دیک کاتم دیک کوپر دیکرانوهی بوداغیان میرزائیان دیکمن دیگو ریویرا ذبیحی ذبیحی سلطان احمدی ذوالفقار علی بوتو ذوالفقاری ر حزب رستاخیز ایران ر مولوتف اوبلاست (RSFSR) ر ک. گ. ب ر. بروین ر. س کنلی ر. مقدم ر. ک. رمضانی ر. کلایتون ماد ر. ی ساندوس رأس الخیمه رئیس ENMISH رئیس آلیس چالمرز رئیس اتحادیه معلمین رئیس اداره اول اروپای (غربی) رئیس اداره سیاسی ساف فاروق قدومی رئیس اداره سیاسی قدومی رئیس اسبق ساواک رئیس اصناف تهران رئیس اطلاعات رئیس ایل رئیس بازرسی رئیس بازرسی شاهنشاهی رئیس بانک مرکزی ایران رئیس بانک مرکزی مولوی رئیس بخش اروپای شرقی کمیساریای وزارت امور خارجه خلق شوروی رئیس بخش روابط بین المللی دانشگاه رئیس بن آلمان دوپرتگ رئیس بنیاد پهلوی و اتاق صنایع و بازرگانی رئیس بوتس رئیس تشریفات رئیس جمهور رئیس جمهور آمریکا رئیس جمهور اسبق آمریکا رئیس جمهور الجزایر بومدین رئیس جمهور انور سادات رئیس جمهور ایوب رئیس جمهور ایوب خان رئیس جمهور بنگلادش رئیس جمهور بکر رئیس جمهور ترومن رئیس جمهور ترکیه رئیس جمهور تیتو رئیس جمهور جمهوری متحده عربی رئیس جمهور داود رئیس جمهور رومانی رئیس جمهور رومانی چائوشسکو رئیس جمهور سادات رئیس جمهور سرکیس رئیس جمهور سوریه رئیس جمهور صالح رئیس جمهور ضیاء رئیس جمهور ضیاءالحق رئیس جمهور عراق صدام حسین رئیس جمهور فرانسه رئیس جمهور فنلاند رئیس جمهور لبنان رئیس جمهور ماکاریوس رئیس جمهور متحده عربی رئیس جمهور مصر رئیس جمهور مصر سادات رئیس جمهور مصر ناصر رئیس جمهور پاکستان بوتو رئیس جمهور پرتغال اینز رئیس جمهور چائوشسکو رئیس جمهور چکسلواکی رئیس جمهور کارتر رئیس جمهوری سرکیس رئیس جمهوری سودان نمیری رئیس جمهوری شوروی برژنف رئیس جمهوری مجارستان رئیس جمهوری نیکسون رئیس حزب ملی پاکستان غوث بکس بیزنجو رئیس حزب ناسیونال دموکرات شرباز مزاری رئیس دفتر فلسطین رئیس دیوانعالی کشور رئیس رکن 5 ارتش رئیس زاده رئیس زندان اهواز رئیس سابق دیوان عالی کشور رئیس سازمان اطلاعاتی ترکیه ژنرال ارسوز رئیس سازمان انرژی اتمی ایران رئیس ساواک رئیس ساواک مقدم رئیس ساواک نعمت اللّه نصیری رئیس ستاد ارتش ایران.سرهنگ دوم ریچارد موشگیان رئیس ستاد فرماندهی سپاه آموزش دریائی رئیس ستاد مشترک ترکیه ژنرال اورن رئیس ستاد نیروهای مسلح رئیس ستاد نیروی هوایی رئیس سنا شریف امامی رئیس سناتور تد استیونس رئیس سندیکای روزنامه نگاران رئیس سپاه پاسداران رئیس سیا رئیس سیا (CIA=SRF) رئیس شرکت ملی نفت رئیس شرکت نفت کویت رئیس شعبه حقوقی و قراردادهای وزارت خارجه رئیس شهربانی استان سیستان و بلوچستان رئیس شورای انقلاب رئیس شورای شهر رئیس شورای فنی کمیساریای نیروگاههای برق و صنایع الکتریکی خلق شوروی رئیس شورای ملی فلسطین (پارلمان ساف) خالد فهوم رئیس صنایع «جی. ال. تی» رئیس طایفه کرد اردلان رئیس فعلی بنیاد رضا پهلوی رئیس مؤسسه پژوهش های اجتماعی رئیس مجلس رئیس مجلس سنا رئیس مجلس شریف امامی رئیس مستشاری نظامی تهران رئیس موقت هواپیمایی ایران رئیس هیئت اعزامی اسرائیلی رئیس هیئت اقتصاد ایران رئیس هیئت مدیره اتاق بازرگانی ایران و آمریکا رئیس وقت اطلاعات مرکزی آمریکا رئیس پلیس آبادان رئیس پلیس تهران رئیس پلیس قم رئیس پلیس ملی ایران رئیس پلیس نجف آباد رئیس پلیس کابل رئیس پلیس کرمان رئیس پیشین سیا رئیس ژاندارمری رئیس کائو رئیس کانون معلمین رئیس کل بانک مرکزی ایران رئیس کل سرویس های پزشکی ارتش رئیس کمیته اجرائی ساف یاسر عرفات (ابوعمار) رئیس کمیته بازاریابی نفتی وزارت امور خارجه رئیس کمیته بازاریابی وزارت نفت کویت شیخ علی جابرالعلی الصباح رئیس کمیته مشترک ضد تروریسم رائول دلایه رائول دلی سفیر فرانسه رابرت آردو انگلمان رابرت آندرسون رابرت ئی. هارت رابرت ئی. هارتسرگرد رابرت ا. مک کلور رابرت اس. برت رابرت استیکنی رابرت اسکات رابرت ال . جینگلز رابرت ال. تاون سند رابرت ال. جانسون رابرت ال. فونست رابرت الف. مارتین رابرت او. فریدمان رابرت اچ. روبی رابرت اچ. هارلان رابرت اچ. هارلان  رابرت بنرمن رابرت جی. کارل رابرت داول رابرت سی. لیایماتینن رابرت مارتین رابرت مانتل رابرت مانتل PL/SSP رابرت مورفی رابرت مونتل رابرت مک کی برنز رابرت می سیگ رابرت هارینگتون رابرت هافمن رابرت هایزر رابرت والاس رابرت وس. لوکنز رابرت پاول رابرت پرایور رابرت پی. تیسی رابرت کارل رابرت کرن رابرت کلیتون امس رابرت کندی رابرت. آر. اسکات دبیر دوم سفارت رابرت. آر. بوئی رابرت. ا. انگلمان رابرت. ا. مک کلور رابرت. ام. مک ویلیامز رابرت. سی. لا. کنسول یار اصفهان رابرت. لی.باری رابرت.م.کلین رابط اسرائیلی رابط انگلیسی رابطین ال رابطین ایرانی رابی رابی کرف رابین رابین آویوا رابیندرانات رابیندرانات تاگور رابینسون راتر فورد راترفورد راترفورد «ر» (اسم حقیقی او ورنون کاسین می باشد) راجر راجر ا. پرونچر راجر درایزدل راجر دیویس راجر سی . بروین راجر سی بروین راجر سی. بروین راجر واریان راجرز راجرسی راجرسی. بروین راد رایت رادیو آمریکا رادیو اسمر رادیو اصفهان رادیو افغانستان رادیو اورشلیم رادیو ایران رادیو بغداد رادیو بی.بی.سی رادیو بیروت رادیو بیزیم رادیو تلویزیون ایران رادیو تلویزیون بین المللی ایران رادیو تلویزیون ملی رادیو تلویزیون ملی ایران رادیو تلویزیون مهاباد رادیو تهران رادیو دمشق رادیو دولتی انقلاب ایران رادیو دولتی ایران رادیو دولتی سعودی رادیو دولتی عربستان سعودی رادیو رباط رادیو صدای آمریکا رادیو صدای آمریکاآژانس ارتباطات بین المللی انجمن ایران و آمریکا رادیو صدای انقلاب اسلامی ایران رادیو صدای ملی رادیو صدای ملی ایران رادیو عراق رادیو فارسی بی.بی.سی. رادیو فرانسه رادیو قاهره رادیو محلی شیراز رادیو مراکش رادیو مسکو رادیو ملی ایران رادیو مونتکارلو رادیو و تلویزیون آمریکا رادیو و تلویزیون ایران رادیو و تلویزیون ترکیه رادیو و تلویزیون دولتی رادیو و تلویزیون دولتی ایران رادیو و تلویزیون عراق رادیو و تلویزیون ملی ایران رادیو پکن رادیو پیک ایران رادیو کویت رادیوهای شوروی رادیوهای کمونیستی (NVI و پیک ایران) رادیوی افغانستان رادیوی تهران رادیوی روسی رادیوی صدای ملی ایران رادیوی مخفی روسی رادیوی ملی ایران رادیوی پیک ایران تحت کنترل حزب توده در بلغارستان رادیوی کویت رادیکال ها رادیکال های عرب رادیکال های کرد رازین راس ای. پیتزنیک راسخ راسل دیل لاتزنهایزر راسل گارن هاچ راسل. جی. هاچ راسپوتین راسک راسک . راسیاس راسیاس تورگمن راسیاس. راشد الراشد راشد بن سعید المکتوم (دوبی)  راشد عبدالله راشد عبداللّه وزیر امور خارجه امارات متحده عربی راشد عبداله علی النویمی (عجمان)  راشدالراشد معاون وزارت خارجه راشدالراشد معاون وزیر امور خارجه راشدعبدالله راشل راشینگ رافائل کلوویتز رافائیل رودریگرز رافی لازاری کاراپیتیانس رال فورس رالف ارل رالف اسکاونمن رالف باک رالف بولیس رالف شون من رام اللّه رام اللّه کریم خلف رام فیلیپز پرایس رامات گان رامبد رامج پور رامز بوثام (Ramsbotham) رامش سنگه وی رامش پور رامپل مایر رامکف ران اسمیت ران باگنولو ران دیویدسون ران وینینگهام ران کاون رانا رانگون رانگون (پایتخت برمه) راه آهن ایران راه آهن سراسری ایران راولینگ راونتری راویندا ناتان راک بازون راک ول راک ول مارتین اف. هرتز راک ول هارت راک ولمارتین اف. هرتز راکزیسون راکفلر راکول راکول. رای اسماتی (RAI SMATI) رایا رایان رایدر رایدلی رایزن رایزن موقت سیاسی استمپل راین هلونیبور راینو ربانی ربانی شیرازی ربای لونیگر ربیعی ربیعی(ژنرال نیروی هوایی) رتش مصر رجائی رجال پهلوی رحمان استاندار پاکستان غربی رحمان عبداللهی رحمت الله مقدم رحمت الله مقدم مراغه ای رحمت الله مقدم مراغه ای( رهبر نهضت رادیکال آزاد) رحمت اللّه اتابکی رحمت اللّه جزنی رحمت اللّه مراغه ای رحمت اللّه مراغه ای مقدم رحمت اللّه مقدم رحمت اللّه مقدم مراغه ای رحمت اللّه مقدم مراغه ای رئیس نهضت رادیکال رحمت اله مقدم مراغه ای رحمت روشنی مقدم رحمت مقدم مراغه ای رحیم رحیم الدین استاندار بلوچستان رحیم الدین خان رحیم زهتاب فرد رحیم زهتاب فرد ناشر اداره آذربایجان رحیم سفری رحیم سیف قاضی رحیم صفاری رحیم صفری رحیم عابدی رحیم عطایی رحیم علی خرم رحیم علی خرّم رحیم قاضی رحیم گمرک اوغلو سفیر ترکیه در ایران رحیمی ردژپ نوریویچ بردیف رراترفورد رزا کاهن رزقی رزم آرا رسانه های آمریکایی رسانه های انگلیسی رسانه های شوروی رسانه های عراق رسانه های عراقی رسانه های غربی رستاخیز رستم بختیار رستم پیراسته رسول اکرم (ص) رسول بختیار رسول رحیمی رسول مهربان رسول مولمان رسول پرویزی رسول کاظمیان رشاد شوا رشتی رشید رشید محمد ثابت رشیدی و علی رضایی رشیدیان ها رضا رضا امین رضا امینی رضا امینی مشاور روابط عمومی دفتر حفاظت منافع آمریکا رضا انصاری رضا انصاری بود رضا براهنی رضا جعفری رضا خازنی رضا خازنی آرشیتکت رضا خالقی راد رضا رادمنش رضا رزم آرا رضا سلیمی رضا شاه رضا شاه پهلوی رضا شایان رضا شایگان رضا شمس آبادی رضا شیخ بهائی رضا صدر رضا صدر (وزیر بازرگانی) رضا صدر وزیر بازرگانی رضا صدقیانی رضا صدوقی رضا صفار هرندی رضا عاملی رضا عاملی تهرانی رضا عظیمی رضا عظیمی حسینی رضا علومی رضا غفاریان رضا فلاح رضا قاسمی رضا قاسمی. رضا قره گوزلو رضا قطبی رضا قلی عرب رضا محمدی رضا مرزبان رضا معرفت رضا مقدم رضا مینی رضا ولیعهد 18 ساله رضا پهلوی رضا پیراچا رضا کریمیان رضا کورش علی رضاخان رضازاده شفق رضاشاه رضاشاه پهلوی رضاشاه کبیر رضاشایان (رهبر گروه سوسیالیست ایران) رضاقلی رضوانی رضوی رعنا رعنا ازهاری رفسنجانی رفعت الاسد رفعت مآمدی رفعت مامدی رفیع جاوید رمز اس. دی. تندرا/1 رمز اس. دی. اسلیپری رمز اس. دی. فورگیورمز اس. دی. فورگیو رمز اس. دی. کت / 1 رمز ال.ان. فال رمزی کلارک رمضانی رن لوس رندر رندن رنسام رنسام اس. هیگ رنسام. اس. هید رنسام. اس. هیگ رنسکله رنه رهاوم زیوی رهبانی رهبر رهبر «پاسداران آزادی» رهبر اتحاد مسلمانان جنگجو در افغانستان رهبر انجمن تعلیمات اسلامی رهبر انقلاب رهبر انقلاب آیت اللّه خمینی رهبر انقلاب اسلامی ایران رهبر انقلاب امام خمینی رهبر انقلاب ایران رهبر ایل کاشفی رهبر جبهه خلق آزادیبخش فلسطین جورج حبش رهبر جبهه دفاع از قانون اساسی رهبر جبهه ملی رهبر جبهه ملی ایران رهبر جبهه ملی بختیار رهبر حزب اتحاد برای آزادی رهبر حزب خلق پاکستان جی. ام. جاتویی رهبر حزب رستگاری ملی رهبر حزب سوسیالیست رهبر حزب عدالت دمیرل رهبر حزب پان ایران رهبر حزب کارگر رهبر زردشتیان رهبر ساف رهبر سوسیالیست رهبر شیعه لبنانی رهبر شیعیان لبنان رهبر شیعیان هند رهبر عالی رهبر قشقایی رهبر مجاهدین رهبر مخالفین مذهبی رهبر ملی و مذهبی ایران رهبر پاسداران آزادی رهبر پیشین حزب اتحاد ملی رهبر کودتای 1953 رهبران آلمان رهبران ارتشی رهبران افغانستان رهبران افغانی رهبران ایلیاتی رهبران بعثی عراق رهبران بغداد و شوروی رهبران تهرانی رهبران جبهه ملی رهبران حزب دموکرات رهبران روحانی رهبران روسیه رهبران سعودی رهبران سیاسی رهبران سیاهپوست و هیستاروت رهبران شوروی رهبران قشقایی رهبران مارکسیستی رهبران مخالف رهبران مذهبی رهبران مذهبی ایران رهبران مذهبی شیعه رهبران مذهبی قم رهبران مذهبی لیبرال رهبران مذهبی میانه رو رهبران مسلمان رهبران ملی کویت رهبران مهم مسیحی رهبران ناسیونالیست کردها رهبران نهضت آزادی ایران رهبران کارگری کویت رهبران کردها رهبران کرملین رهبران کویت رهبری (طرفدار خمینی) رهبری انقلاب رهبری سیاسی ایران رهبری ملت ایران رهبری کویت رهنما روانه اسکندری روبرت ال. دوئول روبرت اچ. هارلان روبرت دی روبرت شانون روبرت فلین روبسپیر روبسپیران فیلاتوف روت روتردام گروپ ویتول روح الله الموسوی الخمینی روح اللّه الموسوی الخمینی روح اللّه خمینی روح اللّه موسوی خمینی روح اله رمضانی روح اله یوسفیان روحاله رمضانی روحانی روحانیان قم روحانیون روحانیون ایران روحانیون شیعه روحانیون شیعی روحانیون قم روحانیون محافظه کار بنیادگرا روحانیون مرتجع روحانیون مسلمان روحانیون و بازاری های مسلمان رودریگز رودزیا رودزیایی ها رودلف بنی فیس رودما روزا روزا میخایلونا روزالیند روزن روزنامه 25 مرداد کریستین ساینس مانیتور روزنامه «آزادی خواه و روشنفکر» ایران روزنامه «تهران تایمز» روزنامه «نیویورک تایمز» روزنامه آتش روزنامه آیریش تایمز روزنامه آیندگان روزنامه ارتش ایران روزنامه اردنی الدستور روزنامه اردنی الرأی روزنامه ارگان روزنامه استانی «زبان ملت» روزنامه استرالیایی روزنامه اطلاعات روزنامه الانباء روزنامه الاهرام روزنامه الثوره روزنامه الجزیره روزنامه القبس روزنامه الوطن روزنامه انقلاب اسلامی روزنامه انگلیسی زبان تهران تایمز روزنامه اولوس روزنامه ایتالیک روزنامه ایزوستیا روزنامه باختر روزنامه بامداد روزنامه بقائی روزنامه بیروتی النهار روزنامه تاس روزنامه تایم تهران روزنامه تایمز ایران روزنامه تایمز بلوچستان روزنامه تایمز پاکستان روزنامه تایمز کویت روزنامه تهران تایمز روزنامه تهران جورنال روزنامه تهران ژورنال روزنامه جمهوری اسلامی روزنامه حزب بعث روزنامه حزب توده روزنامه حزب رستاخیز روزنامه خلق روزنامه دولتی تایمز پاکستان روزنامه دولتی پاکستان تایمز روزنامه دولتی کیهان روزنامه دیلی تلگراف روزنامه رستاخیز روزنامه رسمی دولت ایران (روزنامه شاهنشاهی) روزنامه سعودی الریاض روزنامه سلمان روزنامه شاهد روزنامه شهاب روزنامه صبح روزنامه عربی زبان الاخی روزنامه فارسی زبان آیندگان روزنامه فارسی زبان اطلاعات روزنامه فارسی زبان بامداد روزنامه فارسی زبان کیهان روزنامه فرانسوی زبان دو تهران (DE TEHERAN) روزنامه فیگارو روزنامه لبنانی السفیر روزنامه لس آنجلس تایمز روزنامه لوموند روزنامه لیبرال آیندگان روزنامه مرد امروز روزنامه مردم روزنامه مردم ارگان حزب توده روزنامه مسلمان روزنامه مصری الاهرام روزنامه معاریو روزنامه ملیت روزنامه منا روزنامه مهرگان روزنامه نگار روزنامه نگار آمریکایی روزنامه نگاران روزنامه نگاران ایران روزنامه نگاران ایرانی روزنامه نگاران روسی روزنامه نگاران غیر عربی روزنامه نیویورک تایمز روزنامه ها روزنامه های انگلیسی روزنامه های ایرانی روزنامه های تهران روزنامه های صهیونیستی روزنامه های لبنانی روزنامه های لوموند و لوفیگارو روزنامه های مذهبی مصری روزنامه های پراودا و ایزوستیا روزنامه های کویت روزنامه های کیهان روزنامه هرالد تریبیون روزنامه واشنگتن پست روزنامه پاریسی «فیگارو» روزنامه پاکستان تایمز روزنامه پراودا روزنامه پیغام امروز روزنامه پیغام کیهان روزنامه چپگرای آیندگان روزنامه چپی دریا روزنامه کابل تایمز روزنامه کردستان روزنامه کریستین ساینس مانیتور روزنامه کویتی روزنامه کویتی «النباء» روزنامه کویتی الوطن روزنامه کیهان روزنامه کیهان اینترنشنال روزنامه کیهان و اطلاعات روزنامه گازت روزنامه گورکی کومین و سوتسکایا دیوروسیا روزنامه یدیوت آهارونوت روزنامه یومیه ایرانی رستاخیز روزولت روس ها روس های پطروگراد روستا روستائیان ایرانی روستاییان روسیه روستیسلاو پی روسها روسیه روس‌ها روش روشن روشنفکران روشنفکران ایرانی روشنفکران لیبرال ایران روضاتی روغنی رولوف بنی روم پترول رومانف رومانچوک رومانی ها رون بلیس رونالد آر. دیویس        رونالد آی. نیومان رونالد ام. فیلیپس رونالد ام. فیلیپس  رونالد بلیس رونالد دی لورتون رونالد ریگان رونالد ک. بلیس رونالد کلی رونالد. آر. دیویس رونالد. ام. فیلیپس رونالد. ک. بلیس روچستر نیویورک روگف روی ام. ملبورن روی. ا. هاریس روی. م. ملبورن رویال داچ رویال داچ شل رویال داچ شل هلندی انگلیسی رویتر رویتر لندن رویترز رویس ريتيون رژیم «خلقی» رژیم اتیوپی رژیم اسد رژیم اسرائیل رژیم اسلامی تهران رژیم اشغالگر فلسطین رژیم افغان رژیم انقلابی ایران رژیم بحرین رژیم بعث رژیم بعث عراق رژیم بعثی رژیم بعثی عراق رژیم بغداد رژیم تره کی رژیم ترکی رژیم تندرو عربی بغداد رژیم تهران رژیم تیو رژیم جنایتکار شاه رژیم حزب خلق رژیم حفیظ اللّه امین رژیم خلقی رژیم خلیفه رژیم خمینی رژیم رضا خان رژیم سابق رژیم سلطنتی رژیم سلطنتی عراق رژیم شاه رژیم شاهنشاهی رژیم عارف رژیم عدن رژیم عراق رژیم غیر مردمی مویوتو رژیم قاجار رژیم قذافی رژیم مصدق رژیم منگیستو رژیم نژاد پرست صهیونیست و اشغالگر قدس رژیم های خلیج فارس رژیم پهلوی رژیم کابل رژیم کمونیستی کابل رژیم یونان رژیمهای انقلابی عرب مسلمان رژیمهای انقلابی عرب مسلمان. رکس هپتون رکس. ا. بیکر رکن 2 از ستاد مشترک ارتش رکن 2 نیروهای مسلح ایران رکن الدین قاجار رگینا کوزیمیروفنا تارلتزکایا ری ویکرز ریاباوالوف ریابوفالوف ریاحی ریاحی وزیر دفاع ملی ریاست رئیس جمهور ضیاءالحق ریاست فدراسیون دانشجویان فلسطینی ریاست ویلیامز ریاض ال اکبری ریاض پیراچه ریاضی ریان ریبیکوف ریتون هاوک ریتیون ریتیون و لاکهید ریجوف ریجیز. جی. راگان ریدلی ریدینگ اندبیتس ریدیک ریرینگ اندبیتز Reading and Bates ریفائی سفیر اردن در لندن ریمون اده رینهارت ریچارد ریچارد آوری ریچارد آیکر ریچارد اچ. ملتون ریچارد اچ. کرتیس ریچارد ایتنگ هاوزن ریچارد باش با رئیس کنسرسیوم جان اورنج ریچارد بش ریچارد تی آرندت ریچارد فالک ریچارد فاو ریچارد فیشر ریچارد م. هلمز ریچارد نیکسون ریچارد هلمز ریچارد هلمز سفیر آمریکا ریچارد کات ریچارد کاتم ریچارد کاتم (استاد دانشگاه پیتسبورگ) ریچارد کاتم امیرانتظام ریچارد کوئین ریچارد کوپر ریچارد. اس. هاولی ریچاردسون ریک تامس ریک شرمن ریگان ریگتر ریگی رییس شرکت ملی نفت ز زئیر زائران ایرانی زابلو دوویتز زابلوکی زاد زارت امور خارج ه واشنگتن دی سی زارت دفاع زارّه زارّه (Zarreh) زاسیموف زامردنویو دموکراتیو زاهدی زاهدی (سفیر ایران در آمریکا) زاهدی سفیرکبیر زاهدی. زاپاتا اکسپلوریشن زاپروچنی میر زایتسف زاید زاید بن سلطان آل نهیان (ابوظبی) زرتشتیان زردشت حاجو زردشتی زردشتی ها زردشتیان زرنگار زرگرزاده زریت زمینی زن های افغانی زنان زنان آمریکایی زنان اروپایی زنان ایتالیایی زنان ایران زنان ایرانی زنان روسپی زنان روسی زنجانی زند زندانی سیاسی زندانیان اتریشی و استرالیایی زندانیان سیاسی زندانیان فلسطینی زندانیان نهضت آزادی ایران زنگنه زهتاب فرد زهتاب فردنیری زهرا بیات زهرا مهناز زهرا مهیاری زهرایی زهیر محسن زواوی زوبکوف زوتف زور هیلون زوزارت دفاع زولتان سزفیلی زولون ماهر زوی دوریل زوی دینیتیسن زکریا محی الدین زکی یمانی زی زی. آر واهو زی. آر. واهو زی. آر.واهو زیاد باره زیاد باره رئیس جمهور سومالی زیادباره زیبا کلام زید زید محمد احمد تریف زیرک زاده زیرینسکی زیشک زیم (ZIM ) زین العابدین رهنما زینایدا پترونا زینب جان زینت نیلچی زینونف زینوویف زیو الون نماینده موساد زیوالون س س اترنس س. الف. ی. اوبراین س. تیلور س. د. آهسته رو س. د. بهانه س. د. بهانه ۱ س. د. جانوس (مامور ساواک) س. د. صدای پا س. دبلیو. راک ول س. دی. اسلیپری س. دی. ترامپ س. دی. جولپ س. دی. روف س. دی. پپر س. رحیم فرید س. رحیمی فرید س. غیاث الدین احمد س.ا.پاشا س.د.لور سؤئیفت سائودرسی سابنا ساترث ویت ساترلند ساختمان IGAT ساختمان های سامی (یا سمیعی) سادات سادچیکف سادچیکوف سارا نی لوی ساراکف سارشل جاف سازانوف سازمان سازمان DOD سازمان HERO سازمان RCD سازمان ROOTES سازمان «سیا» سازمان «فینیش زابلودوویتز» سازمان «نیروی دریایی ملی اسلامی ایران» سازمان «نیزه سه سر» سازمان آب تهران سازمان آب و برق خوزستان سازمان آزادی بخش فلسطین سازمان آزادی بخش فلسطین سازمان آزادی بخش فلسطین (PLO) سازمان آزادی بخش فلسطینRCD سازمان آزادیبخش سازمان آزادیبخش فلسطین سازمان آزادیبخش فلسطین (PLO) سازمان آزادیبخش فلسطین (ساف) سازمان آموزشی علمی و فرهنگی سازمان ملل (یونسکو) سازمان اتحادیه آفریقایی سازمان ارتباط بین الملل آمریکا سازمان ارتباط بین المللی سازمان ارتباطات بین المللی سازمان ارتباطات بین المللی آمریکا سازمان ارتباطات بین المللی ایالات متحده سازمان ارتباطات و C.E.O آی بکس سازمان ارتش ایران سازمان اسلامی مجاهدین خلق سازمان اسکان یهودیان سازمان اصناف سازمان اطلاعات سازمان اطلاعات آمریکا سازمان اطلاعات آمریکا (USIS) سازمان اطلاعات افغانستان سازمان اطلاعات ایالات متحده سازمان اطلاعات ایالات متحده (USIS) سازمان اطلاعات دفاع سازمان اطلاعات دفاعی سازمان اطلاعات دفاعی ایالات متحده آمریکا سازمان اطلاعات دفاعی در واشنگتن سازمان اطلاعات دفاعی واشنگتن سازمان اطلاعات عراق سازمان اطلاعات مرکزی (CIA) سازمان اطلاعات مرکزی (سیا) سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا(سیا) سازمان اطلاعات مرکزی ایالات متحده آمریکا سازمان اطلاعات مرکزی ایالات متحده آمریکا (سیا) سازمان اطلاعات و امنیت ایران (ساواک) سازمان اطلاعات و امنیت ملی ایران (ساواک) سازمان اطلاعات و امنیت کشور (ساواک) سازمان اطلاعات و امنیت کشور ایران (ساواک) سازمان اطلاعات وزارت دفاع DIA سازمان اطلاعات کشور ایران سازمان اطلاعاتی انگلستان سازمان اطلاعاتی دانمارک سازمان اطلاعاتی دفاع سازمان اطلاعاتی سوریه سازمان اطلاعاتی شوروی (کا.گ.ب) سازمان امل صدر سازمان امنیت ایران سازمان امنیت داخلی سازمان امنیت ملی سازمان امنیت و اطلاعات ملی (ساواک) سازمان امنیت و اطلاعات ملی ایران (ساواک) سازمان امنیت و اطلاعات کشور (ساواک) سازمان امنیتی آمریکا سازمان امنیتی عراق سازمان انرژی اتمی سازمان انرژی اتمی ایران سازمان انرژی اتمی بین المللی سازمان انقلابی حزب توده سازمان اوقاف سازمان اوپک سازمان بازرسی شاهنشاهی سازمان برنامه ایران سازمان برنامه و بودجه سازمان برنامه و بودجه دولت ایران سازمان بهداشت جهانی سازمان بهداشت جهانی (WHO) سازمان بهداشت جهانی WPIO سازمان بیمه OPIC سازمان بین المللی ارتباطات تهران سازمان بین المللی ارتباطات ماهواره ای سازمان بین المللی ارتباطات واشنگتن سازمان بین المللی انرژی سازمان بین المللی انرژی اتمی سازمان بین المللی کار سازمان بین المللی کار (ILO) سازمان بین المللی کار گروه تحقیق بین الملل سرب و زینک سازمان بین المللی کارگر سازمان تأمین اجتماعی ایران سازمان تحقیقات استاندارد بین المللی ITC سازمان تربیت بدنی ایران سازمان تروریستی اسپانیایی مائوئیستی سازمان تروریستی فرقان سازمان توده سازمان توسعه صنعتی سازمان ملل (UNIDO) سازمان توسعه مصری خلیج سازمان توسعه و همکاری اقتصادی سازمان جاسوسی آمریکا (سیا) سازمان جاسوسی انگلیس سازمان جاسوسی سیا سازمان جبهه توده سازمان جلال طالبانی سازمان جهانگردی ملی ایران سازمان جهانی برادری سازمان جهانی بهداشت سازمان جهانی هواشناسی سازمان جهانی کار (ILO) سازمان جوانان سازمان جوانان حزب توده سازمان جوانان حزب کمونیست توده سازمان جوانان مردم افغانستان سازمان حج سازمان حزب کمونیست سازمان حقوق بشر سازمان حمل و نقل هوایی سازمان خبر رادیوهای بیگانه سازمان خبری در لندن سازمان خبری رادیوهای بیگانه سازمان خلق عرب سازمان خلق عرب خوزستان سازمان خلیج [فارس] سازمان خمینی سازمان خواروبار و کشاورزی سازمان خواروبار و کشاورزی ملل متحد سازمان دانش آموزان دبیرستان های تهران سازمان دانشجویان ایرانی سازمان دانشجویان دانشگاه تهران سازمان دفاعی (DO ) نیروی مقاومت (هاگانا) Haganah سازمان رادیو و تلویزیون ایران سازمان رادیو و تلویزیون ملی ایران سازمان رادیو و تلویزیون ملی ایران (NIRT) سازمان زنان ایرانی سازمان زنان جبهه ملی سازمان زیرزمینی حزب توده سازمان زیرزمینی یهودی) سازمان سنتو سازمان سپتامبر سیاه سازمان سیا سازمان سیاسی اعراب مسلمان سازمان سیای آمریکا سازمان شیعی امل سازمان صنعتی عرب سازمان ضدکمونیستی اسلامی سازمان عشریوار سازمان عفو بین المللی سازمان عمران نفتی رومانی سازمان فاشیستی «سومکا» سازمان فتح سازمان فتح دانشجویان رادیکال ترکیه سازمان فداییان سازمان فداییان اسلام سازمان فداییان خلق سازمان فداییان خلق ایران سازمان فراماسونری ایران سازمان فرهنگی آشوری های ایران سازمان فرهنگی ارمنی های ایران سازمان فرهنگی کردهای ایران سازمان مارکسیست لنینیست سازمان مارکسیستی سازمان مارکسیستی فدائیان خلق سازمان مارکسیستی فداییان خلق سازمان مارکسیستی چریک های فدایی خلق سازمان مبارزه با مواد مخدر سازمان مجاهدین سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی سازمان مجاهدین خلق سازمان مجاهدین خلق اسلامی سازمان مجاهدین خلق به دستگیری حمید شیبانی سازمان مخابرات سوریه سازمان مخفی رومانی سازمان مرکزی اطلاعات ( سیا) سازمان مرکزی اطلاعات (CIA) سازمان مرکزی اطلاعات (سیا) سازمان مساعدت های آمریکا سازمان مساعدت های امنیتی دفاعی سازمان مشاوره دریایی بین دولتین سازمان مطالعات جوی جهانی سازمان ملل سازمان ملل (UNHRE) سازمان ملل (WHO) سازمان ملل متحد سازمان ملل متحده سازمان ملی اطلاعات ناتو سازمان ملی افغانستان سازمان مهاجرت یهودیان سازمان مواد غذایی و کشاورزی سازمان ناتو سازمان نیروی دریایی ایران سازمان های «خلقی» سازمان های آسیائی سازمان های آمریکایی سازمان های اطلاعات نظامی اسرائیل سازمان های اطلاعاتی [SCOUTING] سازمان های اطلاعاتی آمریکایی سازمان های اطلاعاتی اسرائیل سازمان های دولتی ایران سازمان های سیا (CIA) سازمان های سیاسی سازمان های مارکسیستی سازمان های مجاهدین و فداییان سازمان های نظامی آمریکایی سازمان های کمونیستی سازمان همکاری اقتصادی و توسعه سازمان همکاری عمران منطقه ای سازمان همکاری های بین المللی سازمان همکاری و عمران منطقه ای سازمان هواشناسی جهانی سازمان هوانوردی غیرنظامی بین المللی سازمان هوانوردی فدرال (آمریکا) سازمان هواپیمای عربی سازمان هواپیمایی بین المللی مدنی سازمان وحدت آفریقا سازمان وحدت آفریقا (OAU) سازمان وحدت آفریقا. سازمان پایتخت های اسلامی سازمان پزشکان سازمان پیشرفت صنایع و نوسازی ( IDRO) سازمان پیمان آتلانتیک شمالی سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) سازمان پیمان مرکزی (سنتو) سازمان چریک های فدایی خلق سازمان چریک های فداییان خلق سازمان چریک های مجاهدین خلق سازمان چریکی رزمندگان راه قانون اساسی سازمان چریکی مجاهدین خلق سازمان ک.گ.ب سازمان کا. گ. ب. سازمان کار بین المللی سازمان کارگران ایرانی سازمان کشاورزان ایران سازمان کشورهای صادرکننده نفت سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) سازمان کشورهای عربی صادرکننده نفت سازمان کنفرانس اسلامی سازمان یهودیان سازمانها و تجارتخانه‌ها و دفاتر سازمانهای امنیتی آمریکا ساسان اردلان ساسانیان ساسلو ساشا ساعد ساعد وزیری ساف سافرونچک ساقطلیان سالار جاف سالارجاف سالارجاف» سالامن سالتزمن سالزبورگر سالم [اللوزي] سالم الصباح السالم الصباح سالم ربیع علی سالم فراهانی سالوادور آلنده رئیس جمهوری شیلی سالوسی سالوم سالچنکف سام سام آدامز سام سنجابی سام.جی.اروین سامانلاویوا (Samanalawewa) سامانیان ساموئل اچ. پیکر فرمانده نیروها در خاورمیانه ساموئل بنیادی ساموئل زوتوف ساموئل فلاتوشارون سامورا ماشل سامی منصور سان لوئیز سانتافه ساندرا مندیک ساندرز ساندرز سیا ساندرز معاون امنیتی شورای امنیت ملی ساندرز معاون وزیر خارجه در امور خاور نزدیک ساندنیست ها سانلی سانلی ترپوزکوغلو سانلی توپوز اوغلو متخصص نفتی وزارت امور خارجه ساواخ ساواما ساواک ساواک (SAVAK) ساواک (سازمان اطلاعات و امنیت کشور) ساواک (سازمان امنیت و اطلاعات کشور) ساواک به نام های بهمن نادری پور (تهرانی) ساواک. ساواکی ساواکی ها ساواکیها ساولچنکف ساولچنکوف ساوونارولا ساوچنکو ساکالف ساگی ساگینیان سای جمز ازبت سایت های تکزمن سایروس ونس سایزر سایمون سبقت اللّه مجددی ستاد IFAD ستاد SRF (سیا) ستاد «2 ستاد آمریکا در ناتو ستاد اطلاعات ارتش ستاد بزرگ ارتشتاران ستاد تیپ دژبان تهران ستاد تیپ شانزدهم «کازرون» ستاد تیپ شانزدهم کازرون ستاد سیا ستاد لشکر ارومیه (رضاییه) ستاد مرکزی ستاد مرکزی سیا ستاد مشترک ارتش آزادی بخش خلق ستاد مشترک بزرگ ارتشتاران ستاد مشترک دولت موقت ستاد مشترک نیروهای مسلح ایران ستاد نظامی اسرائیل ستاد نیروهای مسلح ستاد نیروهای مسلح ملی اسلامی ایران ستاد نیروی دریایی ایران ستاد نیروی زمینی آمریکا ستاد نیروی زمینی ایران ستاد نیروی هوایی ایران ستاد چریک های ایران ستاد کل نیروهای مسلح ایران ستاره فرمانفرمائیان ستاره قوام ستوارت دبلیو . راک ول ستوان الله وردی یعقوبی ستوان جاعل ستوان حافظ سرنوشت ستوان حسن شکری ستوان حسین قلم کاری ستوان حسین مختاری اردکانی ستوان دوم ارتش ابوالفضل ستوان دوم حسین شاه کمان ستوان دوم سیدناصر موسوی ستوان سوم علی خداداد کادیه ستوان صفازاده ستوان غلامی ستوان قاسم مددی ستوان لاری نیلی ستوان محمد تاخی نجفی ستوان منوچهر وثوقی ستوان وارن اسمیت ستوان کمال خاکسار(افسر مرکز زرهی) ستوان یار محمود معمار ستوان یدالله متقی زاده ستوان یکم بهادر بهادری ستیزفای ایگور ستین وزیر کشور ترکیه سجاد سجودی سجادی سحابی سحابی(وزیر مشاور در طرحهای انقلابی) سخنگوی دولت سخنگوی دولت کویت سخنگوی دولت کویت و وزیر مشاور در امور کابینه سخنگوی ساف محمد اللبادی سخنگوی وزارت امور خارجه (آمریکا) سخنگوی وزارت امور خارجه ابراهیم مکلا سخنگوی کابینه دولت کویت سخنگویان جبهه ملی سد ارس سداللّه علم سدکو سر دیوید استیل سر ریدر بولارد سر ویلیام هالکرو سرآنتونی پارسونز سرافتین السی سران نیروهای مسلح سرباز احمد صمدی کلاشینی سرباز علیرضا محمدی نودشتی سرباز مصطفی صدری سربازان سربازان آمریکایی سربازان اسرائیلی سربازان افغانی سربازان انگلیسی و شوروی سربازان ایرلندی سربازان رزمی شوروی سربازان روسی سربازان شورشی ایرانی سربازان شوروی سربازان عراقی سربازان عربستان سعودی سربازان فدائی خمینی سربازان فراری آمریکایی سربازان مسلمان ارتش عادی لبنان سربازان مشهدی سربازان مصری سربازان هوابرد سربازان پاکستانی و ایرانی سربازها سرتیپ «اکبر غفاریان» سرتیپ «علی اکبر یزدجردی» سرتیپ «لاک» سرتیپ «هیوز ال. اش» سرتیپ آذر سرتیپ آذری سرتیپ آشاری سرتیپ آی سیگف سرتیپ ابوالفضل تقوی سرتیپ اسدالله آهنی کمانگر سرتیپ اسدالله امیر معز سرتیپ اصغر ایمایان [ایمانیان] سرتیپ العطیه سرتیپ امامی سرتیپ امیر رحیمی سرتیپ امیررحیمی سرتیپ اویسی سرتیپ اکیمشیف سرتیپ ایزدی سرتیپ ایمانیان سرتیپ تات سرتیپ تای سرتیپ جاوید آشوری سرتیپ جمشید فتحی مقدم سرتیپ حسن علوی کیا سرتیپ حمید آشتیانی سرتیپ حمید شعبان التکریتی سرتیپ حکیمیان سرتیپ خلیل بخشی آذر سرتیپ دادگر سرتیپ دانشور سرتیپ رضا زندی پور سرتیپ رضا پرورش سرتیپ ریاحی (وزیر دفاع ملی ایران) سرتیپ زلالی سرتیپ سالم سرتیپ سعد سایل (ابوولید) سرتیپ سمیعی سرتیپ شاکر سرتیپ شرجان مزدوریار سرتیپ صفری سرتیپ عبدالحسین سعادتمند سرتیپ عزیزالله نوری سرتیپ عطاءالله کیانی سرتیپ علی اکبر یزدجردی سرتیپ غلامرضا ایرج امینی افشار سرتیپ فضل الله ناظمی سرتیپ فلاحی سرتیپ قادری سرتیپ قربانزاده سرتیپ لئوای سرتیپ محمد العتییه سرتیپ محمد العطیه سرتیپ محمد ولی قرنی سرتیپ محمدالعطیه سرتیپ محمدحسین شاکر سرتیپ مرتضی شیرانی سرتیپ ملک سرتیپ ملک خسروی سرتیپ منوچهر وجدی سرتیپ میان محمد افضل سرتیپ نادری سرتیپ نورالدین مستحدی (MastAhedi) سرتیپ نورالدین مستهدی سرتیپ هوشمند سرتیپ والتر دی. درون(WALTER D. DRUEN) سرتیپ وجدی سرتیپ ولی الله فلاحی سرتیپ ولی اللّه فلاحی سرتیپ پرورش سرتیپ پرویز گوهری سرتیپ پور سرتیپ کمال صفری سرتیپ کمالی سرتیپ کمانگر سرجنت شریور سرجنیگ ویو سرجوخه اندرسن سرجوخه اَوری سرجوخه لوجکوک سرجوخه محمدرضا ربانی سرجوخه موتن سرخ پوست ها سردار اعلا محمد عمر سردار جاف سردار داود سردار داوودخان سردار سپه (رضا شاه معدوم) سردار فاخر حکمت سردار فخر حکمت سردار محتشم سردار ولی سردارجاف (برادر سالارجاف) سردبیر Atlanta Constitution سردبیر «شاهد» سردبیر آیندگان سردبیر الااهرام سردبیر امید ایران سردبیر داور سردبیر ریدرز دایجست سردبیر نشریات اکو سردبیر کیهان سردبیران روزنامه های کویت سرطاوی سرلشکر «ادوارد جی مگار» سرلشکر «هاروی آ. جبلنسکی» سرلشکر آجودانی سرلشکر اتکینسون سرلشکر برت سرلشکر تقی ریاحی سرلشکر تیمور بختیار سرلشکر تیمور بختیار. سرلشکر جبلنسکی سرلشکر حسن پاکروان سرلشکر خالقی سرلشکر دیلارد سرلشکر رزم آرا سرلشکر رزمی سرلشکر صادق امیر عزیزی سرلشکر ضرغام سرلشکر علوی مقدم سرلشکر فرازیان سرلشکر فردوست سرلشکر فیلیپ سی. گست سرلشکر قرنی سرلشکر مارشال مک کابی سرلشکر محمد رحیمی سرلشکر معتضد سرلشکر مک کابی سرلشکر ناجی سرلشکر نفیسی سرلشکر نکوزاد سرلشکر همایونی سرلشکر ولی اللّه قره نی سرلشکر ولی انصاری سرلشکر ولی فلاحی سرلشکر پاکروان سرلشکر کلارک سرلشکر کنت پی. مایلز سرلشکر کیا سرلشکر گاست سرلشگر (بازنشسته) تقی ریاحی سرلشگر (بازنشسته) مصطفی اختراعی سرلشگر آتکینسن سرلشگر آذربرزین سرلشگر ابراهیم اسپهرام سرلشگر احمد بیدآبادی سرلشگر احمد شیرین سخن سرلشگر احمدعلی محققی سرلشگر اسفندیاری سرلشگر اصغر ایمانیان سرلشگر امامیان[ایمانیان] سرلشگر امیر بهمن باقری سرلشگر اکبر غفاری تهرانی سرلشگر بازنشسته امیرحسین عطاپور سرلشگر باقری سرلشگر بهروز سرلشگر تقی ریاحی سرلشگر جهانبانی سرلشگر حسن فرجادی سرلشگر حسن پاکروان سرلشگر خسروداد سرلشگر ریاحی سرلشگر شاکر سرلشگر شفیعی سرلشگر صیادیان سرلشگر عبدالجواد نبأیی سرلشگر عبدالله خواجه نوری سرلشگر عزت الله محرری سرلشگر علی اشرف ساعدی سرلشگر علی اشرف سعیدی سرلشگر علی اصغر نقدی سرلشگر غلامحسین شمس تبریزی سرلشگر فتح اللّه مین باشیان سرلشگر فربد سرلشگر فربُد سرلشگر فلاحی سرلشگر فیلیپ سی. گاست سرلشگر فیلیپ گاست سرلشگر قره باغی سرلشگر قره نی سرلشگر محمد تقی مجیدی سرلشگر محمد جواد مولوی طالقانی سرلشگر محمدمهدی روحانی مقدم سرلشگر مصطفی سرمد سرلشگر ناصر فربد سرلشگر ناصر فربُد سرلشگر نصیری سرلشگر نکوزاد سرلشگر همایونی سرلشگر وانگ سرلشگر ولی فلاحی سرلشگر پالیزبان سرلشگر پاکروان سرلشگر کامیابی پور سرلشگر گاست سرلشگر گوهری سرمایه داران سرمایه داران اروپایی و آمریکایی سرمایه گذاران آمریکایی سرمایه گذاران خصوصی سرمایه گذاری و اوراق بهادار) سرمدی سرهنگ «سالم الغزالی» سرهنگ «عزت الله ممتاز» سرهنگ «منصور زمانی» سرهنگ «ویلیام د. کونس» سرهنگ «پرستون ب. کندی» سرهنگ ابراهیم الحمدی سرهنگ ابوتراب برومند سرهنگ احمد رستم خانی سرهنگ احمد سروری سرهنگ ارتش شوروی سرهنگ استیگ ونرستروم (Stig Wennerstroem) سرهنگ اسدالله ایمانی سرهنگ اسمیت سرهنگ اسکات سرهنگ اسکندر عمادی سرهنگ اسکندرزاده سرهنگ افراسیابی سرهنگ افرهی سرهنگ افشارطوس سرهنگ ال. جی. هالند سرهنگ ال.جی.هالند سرهنگ الان تهیلا سرهنگ المعتصم حمود ناصر آل [بو] سعید سرهنگ الکساندر ایوانویچ رودیونف سرهنگ امیرهوشنگ حاضر سرهنگ انصاری سرهنگ اَلْکی سرهنگ ایران نژاد از وزارت دفاع ملی سرهنگ ایرانی سرهنگ بارلو سرهنگ بهادر افراسیابی سرهنگ بهرام صالحی سرهنگ بهشتی سرهنگ بووی (Bovee) سرهنگ بیژن سرهنگ ترنر سرهنگ توکلی سرهنگ تی.ئی.شافر سرهنگ تی.ای. شافر سرهنگ تی.ای.شافر سرهنگ ج. کامکار سرهنگ جان سی. راجرز سرهنگ جذبی سرهنگ جلالی سرهنگ جلیل پور طوسی سرهنگ جهانگیر کامکار سرهنگ جواد مخفی سرهنگ ح (ه) برنجیان سرهنگ حاتمی سرهنگ حداد سرهنگ حردان التکریتی سرهنگ حسین فردوس ماکان سرهنگ حسینی سرهنگ حمزه لو سرهنگ خاتمی سرهنگ خاکزاده سرهنگ خسرویانی ٬ ریاست سابق پلیس مهرآباد سرهنگ خلبان بهزاد معزی سرهنگ خوشخو ٬ معاونت سابق اداره اقامت اتباع بیگانگان سرهنگ دارابی سرهنگ دان سی وینر سرهنگ دان مدیک سرهنگ دانیل موسی سرهنگ داوبنیا (لئونید) سرهنگ داگلاس ورثینگ سرهنگ دولین سرهنگ دوم «ب. ام. یورک» سرهنگ دوم «علی ها» سرهنگ دوم آرکدی نویکوف سرهنگ دوم استول سرهنگ دوم استوکلن سرهنگ دوم اسمیت سرهنگ دوم ایوجین جانسکو سرهنگ دوم بی. وینسون سرهنگ دوم توفیقی سرهنگ دوم توماس اچ. گان سرهنگ دوم توماس کویپرز سرهنگ دوم جیمز والینگ سرهنگ دوم داوودی سرهنگ دوم دوگلاس هالدین سرهنگ دوم دی. دبلیو. سرهنگ دوم ریشتر سرهنگ دوم رینکر سرهنگ دوم سیمون نیکا نورویچ سوکولف سرهنگ دوم فرانک ام هویی سرهنگ دوم لئونید داوبنیا سرهنگ دوم لئونید واسیلیوویچ داوبنیا سرهنگ دوم ماشاءالله افتخارمنش سرهنگ دوم محمد اسلام وطنجار سرهنگ دوم محمد یعقوب سرهنگ دوم محمدباقر لطیفی مقدم سرهنگ دوم معزی سرهنگ دوم مقدم سرهنگ دوم مک ویلیامز سرهنگ دوم هادی گلستانی سرهنگ دوم پال دویر سرهنگ دوم پل دوآیر سرهنگ دوم چارلز فیلیپس سرهنگ دوم ژنوسکو سرهنگ دوم گریوز سرهنگ دوم یوگینوویچ رونگ سرهنگ دین شانشه سرهنگ دیویس سرهنگ راستین سرهنگ رحمانی سرهنگ رضا معتمدی سرهنگ رضا نبی پور سرهنگ رضا کُنزی سرهنگ رضوی سرهنگ رونالد آر. دیویس سرهنگ زاهدی سرهنگ زرین کلک سرهنگ سعدی نام سرهنگ سلیم سرپرست امور سیاسی دو جانبه وزارت امور خارجه سرهنگ سلیم غزالی سرهنگ سوروبی« سهرابی » سرهنگ سولخانیان سرهنگ سپری سرهنگ سی. ال. مارتین سرهنگ سی. ام. پوستون سرهنگ سید عزیزالله امیررحیمی سرهنگ سیدابوالقاسم محمدحسینی سرهنگ سیدمجتبی طاهرزاده سرهنگ سیف اله برومند سرهنگ سیمورلوین سرهنگ شافر سرهنگ شاملو سرهنگ شاهسار سرهنگ شفر سرهنگ شهناز سرهنگ شیفر سرهنگ شیفر به اداره جاسوسی دفاعی سرهنگ صادقی سرهنگ صدیقی سرهنگ صلاح الدین سرهنگ صلاح الدین غرّاب سرهنگ ضرابی سرهنگ طباطبایی سرهنگ طوسی سرهنگ عبدالسلام جلود سرهنگ عبدالقادر سرهنگ عزت الله ممتاز سرهنگ علی امینی سرهنگ علی اکبر مولوی سرهنگ غنی پور سرهنگ فاشوکف سرهنگ فاین اوت سرهنگ فاین هوت سرهنگ فاینموت سرهنگ فخرالحسینی سرهنگ فریلند سرهنگ فضل الله جعفری سرهنگ فکور سرهنگ قذافی سرهنگ لارنس. ای. هوراس سرهنگ م. مطهری سرهنگ مجللی سرهنگ محبوبی ٬ معاونت سابق اداره اقامت اتباع بیگانگان سرهنگ محمد رایی سرهنگ محمد طاقی سرهنگ محمدمهدی اشراقی سرهنگ محمود امانی سرهنگ مظفر جواهری سرهنگ مقدم سرهنگ منتظمی سرهنگ منصور زمانی سرهنگ منصورکیا سرهنگ مهدی اشرفی سرهنگ موریس تی. وارنر سرهنگ مولوی سرهنگ مین باشیان سرهنگ ناصر قلی هوشمند سرهنگ ناصر مقدم سرهنگ ناصرقلی هوشمند سرهنگ ناصری سرهنگ نافذی سرهنگ نامجو سرهنگ نصرالله توکلی سرهنگ نیکلای الکساندرویچ کوگوچف سرهنگ هافمن سرهنگ هالند سرهنگ همایون سرهنگ وارنر سرهنگ وحدانی سرهنگ ولی الله فلاحی سرهنگ ولیان سرهنگ وینر سرهنگ ویکتور بلنکو سرهنگ پالیزبان سرهنگ پاوشوکف سرهنگ پتی سرهنگ پرویز شمیرانی سرهنگ پرویز یغمایی سرهنگ پلاتوف سرهنگ پورنصیری سرهنگ پوستون سرهنگ چگینی سرهنگ کالیسون سرهنگ کامکار سرهنگ کوپرس سرهنگ کیا سرهنگ کیت بارلو سرهنگ گراتیان یاتسویچ سرهنگ گل حسن زرمتی سرهنگ یاکوب سروان «اف. اچ. والیس» سروان «جی. اچ. فترمن» سروان اسماعیل یزدانفر سروان افتخاری سروان اچ. اف. جانسون سروان اچ.اف. جانسون سروان اچ.اف.جانسون سروان اکبر عسگر سروان برنی انگلند سروان جانسون سروان جعفری سروان جیمز آ.گواناف سروان جیمز اورنهام سروان جیمز رابرتز سروان حسین امیرریاحی سروان رابرت اس. هاروارد سروان رابرت ای. هال سروان روی ان. هالینگورث سروان علی اکبر آتشین سروان علی حمزه لوئی سروان علیرضا حق پرست سروان فایرک سروان فترمن سروان لولیندسی (LOU LINDSEY) سروان لیندسی سروان محمد حسین روحان سروان محمد قنادزاده سروان محمدی سروان مرادیان سروان مرتضی ناصر خاکی سروان نیدهم سروان هاری جانسن سروان هاری جانسون سروان هری اف. جانسون سروان. اچ. پرشت سروانت سرودی شیطانه (مقدم) سرور مطلق لوایی شریک محسن موحدی سروری سروف سرویس آرژانتین سرویس اخبار (اطلاعات) (IS ) (شی) Shay سرویس اطلاعات امریکا سرویس اطلاعات ایالات متحده سرویس اطلاعات ایالات متحده USIS سرویس اطلاعات سری سرویس اطلاعات نظامی غنا سرویس اطلاعات و ارتباطات آمریکا سرویس اطلاعاتی آمریکا سرویس اطلاعاتی انگلستان سرویس اطلاعاتی شوروی (SIS ساش) سرویس اطلاعاتی شوروی در تهران سرویس امنیت داخلی و ضدجاسوسی سرویس امنیت داخلی و ضدجاسوسی (CISS ) (شین بث) Shinbeth سرویس امنیت ملی ترکیه (TNSS ) سرویس امنیت و اطلاعات دریایی (ISS ) سرویس امنیت و پلیس لیبریا سرویس امنیت کویت سرویس امنیتی ایران سرویس جهانی بی.بی.سی. سرویس خارجه ایران سرویس خبرپراکنی خارجی نیکوزیا سرویس رادیویی صدای فارسی زبان آمریکا سرویس فارسی زبان بی. بی. سی سرویس مخفی آلمان سرویس مخفی آمریکا سرویس مطبوعاتی شوروی سرویس های امنیت و اطلاعات اعراب سرویس های امنیتی مکزیک سرویس های کره جنوبی سرویسهای جاسوسی و امنیتی اسرائیل سرویسهای خبری محلی سرپرست اتحاد ملی پاکستان مفتی محمود سرپرست اداره سیاسی وزارت خارجه عمان سرپرست بانک های ملی سرپرست بخش امور نفتی وزارت خارجه ترکیه عمر زیتین اوغلو سرپرست بخش محیطات بالکان سرپرست رادیو تلویزیون قطب زاده سرپرست روابط خارجی فتح محمد ابومیزر سرپرست سازمان اطلاعات مرکزی (CIA) سرپرست ساف یاسر عرفات سرپرست شرکت ملی نفت ایران سرپرست شورای وزیران شوروی سرپرست فرماندهی شمال اسرائیل سرلشگر آویگدار بن گال سرپرست کمیته روابط خارجی سنا سرکنسول ایالات متحده سرکنسول شوروی در استانبول سرکنسول فولر سرکنسولگری سرکنسولگری آمریکا سرکنسولگری آمریکا در ایران سرکیس سرکیس زومالان سرگئی اسمولیناکف کنسول سفارت شوروی سرگرد «بیی آر. پریم» سرگرد «پیتر تویتس» سرگرد اسدالله بختیاری سرگرد اصغرزاده سرگرد امینی سرگرد ان. پالادنیو سرگرد تی سیمپسون سرگرد جان جی سرگرد جان. اف. هندرسون سرگرد جفری رونالد سرگرد جکسون سرگرد حسین اصفهانیان فرد سرگرد حق شناس سرگرد خدایدوست اندار سرگرد رزمخواه سرگرد رضائیان سرگرد سبحان قلی اف سرگرد طوطیان سرگرد عرفانی سرگرد فایز حمدان سرگرد فریمان سرگرد قدری سرگرد لی فیربورن سرگرد محمد اسلام وطنجار سرگرد مسیگ سرگرد منوچهر قزل ایاق سرگرد منوچهر قشقایی سرگرد مکنزی سرگرد نصرتی سرگرد نیکلای کوگوچف سرگرد پریم سرگرد گل بهار سرگروهبان ارتش ریچارد نوبل سرگروهبان جری الیس سرگروهبان رابرت اسمیت سرگروهبان راد دوگلاس سرگروهبان فرانکلین پرات سرگروهبان نیروی دریایی سرگروهبان کنت کراوس سرگلاس هالی سعادتمند سعد العبداللّه الصباح سعد حداد سعد قاسم حمودی سعدالعبداللّه الصباح سعدون حمادی سعدون شاکر سعدون شاکر محمود سعدون قیدان سعدی سعود الفیصل سعود بن علی آل خلیفه سعود بن فیصل السعود سعودالفیصل وزیر خارجه عربستان سعودی سعودن قیدانو سعودی ها سعودی‌ها سعید سعید بهادری سعید حمامی سعید دستوری سعید رضوی سعید شهابی پور صاحب دارالترجمه سعید عبدالباقی الحدیثی سعید عبدالخیر النوبان سعید غانم سعید غُباش سعید فاطمی سعید میشال سعید وزیری سعید کوکبی سعیده سعیدیان سفارت سفارت آمریکا سفارت آمریکا در آنکارا سفارت آمریکا در تل آویو سفارت آمریکا در تهران سفارت آمریکا در کویت سفارت اسرائیل در واشنگتن سفارت انگلیس سفارت ایران سفارت ترکیه سفارت تهران سفارت روسیه سفارت سوئیس سفارت شوروی سفارت هند سفارت هندوستان سفارت و وابسته دفاعی در تهران سفارت پاکستان سفارت چین سفارت ژاپن سفارت کوبا سفارتخانه سفارتخانه انگلستان سفارتخانه های آمریکا سفارتخانه های خارجی سفارتخانه‌ سفارتخانه‌ها سفارتخانه‌های اشغالگران قدس سفرای عربی سفیر سفیر آمریکا در ایران سفیر (آمریکا در ایران) سفیر «مایر» سفیر آخوند سفیر آسیای جنوبی سفیر آلمان شرقی سفیر آلمان غربی هلنر سفیر آمریکا سفیر آمریکا (سولیوان) سفیر آمریکا جان ا. آرمیتاژ سفیر آمریکا در ایران سفیر آمریکا در تهران سفیر آمریکا در لبنان سفیر اتحاد جماهیر سوسیالیستی شوروی سفیر اتریش سفیر اردن سفیر اسنبل سفیر اسپایرز سفیر اشتراوس سفیر اشتراوس در اسرائیل سفیر افغانستان سفیر الجزایر در لبنان سفیر الجمالی سفیر امریکا سفیر انگلستان (پارسونز) سفیر انگلیس سفیر ایالات متحده آمریکا تهران سفیر ایان سفیر ایتالیا سفیر ایران سفیر ایران امیرانتظام سفیر ایران در آلمان غربی سفیر ایران در آمریکا سفیر ایران در انگلستان سفیر ایران در بحرین سفیر ایران در بلژیک سفیر ایران در فرانسه سفیر ایران در مسکو محمد مکری سفیر ایران در واشنگتن سفیر ایران در پاکستان و فرانسه سفیر ایران در چین سفیر ایران در کابل سفیر ایران در کویت سفیر ایران دکتر فرهنگ سفیر ایلتس سفیر بریتانیا سفیر ترکیه سفیر جمهوری دمکراتیک آلمان سفیر حبیب سفیر دابز سفیر دانمارک سفیر داودی سفیر داگلاس مک آرتور دوم سفیر دین سفیر دیکمن سفیر رنوف سفیر روسیه سفیر رومانی گئورگ کریسان سفیر زاهدی سفیر زایتزوف سفیر سابق آمریکا در تهران سفیر سابق شوروی در ایران سفیر سلیمان سفیر سوئیس سفیر سولیوان سفیر شوروی سفیر شوروی در ایالات متحده سفیر شوروی در ایران سفیر شوروی ولادیمیر ویتوگرادوف سفیر شوروی وینوگرادوف سفیر عراق در لبنان سفیر عربستان سعودی سفیر فرانسه سفیر فرانسه در اسلام آباد لوگوریرک سفیر فروغی سفیر فیلیپ کلاک سفیر لاورنتیف سفیر لهستان سفیر لهستان «ادوارد بارادزیج» سفیر لیبی سفیر لیتل سفیر مختار سولیوان سفیر مصر در آمریکا سفیر ملکیار سفیر مک آرتور سفیر میر (meyer) سفیر هلمز سفیر هلند سفیر وایلی سفیر وست سفیر وندن هیوول سفیر پارسون سفیر پاپ سفیر پاکستان سفیر پتری اوسمون سفیر پرسون سفیر پوزانف سفیر پگف سفیر چارلز. سی. استل سفیر چاپین سفیر چین سفیر ژاپنی سفیر کاتلر سفیر کبیر سفیر کبیر (آمریکا) سفیر کبیر آلمان سفیر کبیر انگلیس سفیر کبیر ایالات متحد آمریکا در ایران سفیر کبیر فرانسه سفیر کلاود.جی.راس سفیر کویت بشاره سفیر کویریلوک سفیر گراهام سفیر یانگ سفیر یوگسلاوی سفیرآلمانی سفیرآژانس اطلاعاتی وزارت دفاع واشنگتن دی سی سفیران غربی سفیرانگلیسی سفیرخان سفیرفرانسوی سفیرکبیر ایران سقاف (Saqqaf) سلاطین اروپایی سلام نوروزی سلامتیان سلسله صفوی سلسله صفویه سلسله قاجار سلسله قاجاریه سلسله پارت ها سلسله پهلوی سلطان سلطان احمدی سلطان بن احمدالمعلا (ام القیوین)  سلطان تیمور سلطان حسین سلطان سعید بن تیمور آل بوسعید سلطان عبدالمجید سلطان علی کشتمن سلطان عمان سلطان قابوس سلطان قابوس ابن سعید سلطان قابوس بن سعید آل بوسعید سلطان قسام شاکر سلطان محمد الدوش  سلطان محمود غازی سلطنت تخت طاووس (پهلوی) سلطنت طلب ها سلطنت طلبان سلطنت مشروطه سلطنت هاشمی سلمان الدویج الصباح سلمان بن حمد آل خلیفه سلمان ثنایی سلیم اعظم سلیم العلوی سلیم بصیر آل بوسعید سلیم ربیع علی سلیم روبی علی سلیم غزالی سلیمان سلیمان اسکندری سلیمان الحربیش سلیمان دمیرل سلیمان دمیرل نخست وزیر سابق سلیمان زیدالخالد سلیمان شومر سلیمان عبدالعزیز السلیم سلیمان فرنجیه سلیمان قانونی سلیمان لایق سلیمان میرزا محسن اسکندری سلیمان یونان پور سلیمانی کاشانی سلیمانیه سلیوانف سماکیس سمسار سمن کوزمیچ تسویگون معاون اول رئیس کمیته دولتی امنیتی سمیح اریدیز سمیر المرزوقی سمیر شهابی سمیر عبدالعزیز النجیم سمیرالمرزوقی سمیع سمیع انور سمیع صادق سمیع عطاری سمیعی سمینار سالزبورگ سنا سنابادی سناتور سناتور (خانم) مهرانگیز منوچهریان سناتور «گود» سناتور ابورزک سناتور احمد متین دفتری سناتور استون سناتور استونسون سناتور استیونسون سناتور اشرف احمدی سناتور انگلتون سناتور انیان سناتور بامپرز سناتور بایرد سناتور بیکاف سناتور جاویتز سناتور جاویتس سناتور جاویتس ولیندسی سناتور جاکوب جاویتز سناتور جاکوب جاویتس سناتور جفرودی سناتور جلال نائینی سناتور جلالی نائینی سناتور جمشید اعلم سناتور جوزف مک کارتی سناتور دکتراحمد متین دفتری سناتور رابرت کندی سناتور ریبیکوف سناتور سام نان سناتور سید جلال تهرانی سناتور سید محمد سجادی سناتور سید محمد سجادی معاون مجلس سنا سناتور صهیونیست آمریکایی سناتور طاهر ضیایی سناتور عباس مسعودی سناتور علامه وحیدی سناتور علی رضائی سناتور فورد سناتور لوگار سناتور متین دفتری سناتور محسن حجازی سناتور محمد حجازی سناتور محمد سعیدی سناتور محمد علی مسعودی سناتور محمدرضا جلالی نایینی سناتور محمدعلی مسعودی سناتور محمدعلی ممتاز سناتور محمود جم سناتور مسعودی سناتور مصاحب سناتور مصباح زاده سناتور مصباح زاده سناتور موسوی سناتور مک کارتی سناتور نائینی سناتور هاریسون ای ویلیامز سناتور هاوارد بیکر سناتور وارن. جی.مگنوسان سناتور ویلیام اسکات سناتور پراکسمایر سناتور پرسی سناتور پرسی (PERCY) سناتور پرویز کاظمی سناتور چوک پرسی سناتور کاظم جفرودی سناتور کالور سناتور کانن سناتور کوپر سناتور کیس سناتور گلن سناتور یحیی عدل سناتورضیائی سناتورهای آمریکایی سنای آمریکا سنای ایالات متحده سنای ایران سنت لوشا سنت مارتین سنت گرایان سنتو سنتو» سنجابی سنجابی رهبر جبهه ملی سنجابی ها سنجابی و خمینی سنجابی وزیر امور خارجه سنجابی(وزیر امور خارجه) سنجری سندز سندیکالیست های فرانسه و انگلیس سندیکاهای کارگری سندیکای بانکهای خصوصی سندیکای کارگران سنندج سنگ آبادی سنی شافعی سنی ها سنی های ایرانی سنی های عرب سنی های کرد و بلوچ سه شرکت ساختمانی نوکار سهراب سهیلا زین العابدین حمد سهیلی سوئدی سوئدیها سوئیس ار سوئیفت سوای آلدوبی سوباقانیان[صباغیان] سوبخانکلف سوبرادینهو سوبولف سوده ور سورن سورنسن سورنسون سورژیل (سورچی) سوری سوری ها سوریس وی سوزان سوزان دمو سوزان دموس سوسن سوسک (LEO E. SOUCEK) سوسیالیست ها سوسیالیست های سالخورده سوسیالیست های ضد کمونیست سوسیالیست های کرسنکی سوفیا نیکو لاینفا سول ک پادوور سولارز سولارز نماینده کنگره سولدانو سولومان دایان سولیوان سولیوان Lambrakis سولیوان سفیر سولیوان سفیر آمریکا سولیوان. سولیوان  سوما سوموزا سومولون سومکا سومیتومو سوناتراک سوندا سونودا سووبودا(SVOBODA) سوکارنو سوگارد سویدی سویرینگن سپاه سپاه «پاسداران» انقلاب سپاه اطلاعاتی سپاه انقلاب سپاه انقلاب اسلامی سپاه بهداشت سپاه بهداشت شاه سپاه ترویج و آبادانی سپاه دانش سپاه دین سپاه صلح سپاه صلح آمریکا سپاه صلح در ترکیه سپاه صلح سازمان ملل سپاه عمران سپاه مقاومت سپاه پاسداران سپاه پاسداران انقلاب سپاه پاسداران انقلاب اسلامی سپاه پاسداران انقلاب ایران سپاهیان دانش سپایزر سپهبان سپهبد «هاوارد ام. فیش» سپهبد «ولتی وارنر» سپهبد ابوالحسن سعادتمند سپهبد اختر سپهبد ارنست گریوز سپهبد ازهاری سپهبد اسفندیاری سپهبد امیر حسین ربیعی سپهبد امیر کمیابی پور سپهبد امیرحسین ربیعی سپهبد ایادی سپهبد ایرج مقدم سپهبد باقر کاتوزیان سپهبد باقری سپهبد بخشی آذر سپهبد برومند سپهبد بهرام سپهبد تیمور بختیار سپهبد ج.ت. توکلی سپهبد جعفر شفقت سپهبد جلال پژمان سپهبد جواد کریم قره باغی سپهبد جیلانی سپهبد حسین فردوست سپهبد ربیعی سپهبد رحیم الدین سپهبد زاهدی سپهبد سعید مهدیون سپهبد سنجر سپهبد سیدسجاد[سعید] مهدیون سپهبد شاهپور آذربرزین سپهبد ضرغام سپهبد عباس کریم قره باغی سپهبد عزیراللّه کمال سپهبد عزیزاللّه پالیزبان سپهبد علی خادمی سپهبد علی محمد [ولی الله] قرنی سپهبد علی محمد خواجه نوری سپهبد غلامعلی اویسی سپهبد فتاحی سپهبد فرخ نیا فرمانده ژاندارمری سپهبد فیروزمند سپهبد قاجار سپهبد قر نی سپهبد قرنی سپهبد قره نی سپهبد محمد اقبال سپهبد محمد جیلانی دبیر کل دفاع سپهبد مقدم سپهبد مهدی رحیمی سپهبد نادر باتمانقلیچ سپهبد نادر جهانبانی سپهبد ناصر فیروزمند سپهبد ناصر مقدم سپهبد نعمت اللّه نصیری سپهبد هاشم برنجیان سپهبد والز سپهبد ولی الله قرنی سپهبد ولید محمود صراط سپهبد کمپانی تبریزی سپهبد یزدانبخش سپهبدی سپهری پور سپید و سیاه سپیرز سپیرس سکینه ابوترابی زارچی سگو سی سی ان. راسیاس سی. سی. آ. برایت سی. آ. وردانت سی. ال. مارچ جان. دبلیو. باسکا سروان سی. ان. راسیاس سی. ای.آر.پی سی. بی. اس. سی. دبلیو او بارتکو سی. دبلیو. مک کاسیکل سی. ریدلی سی. کلمنت سی. کن. تاپ سی. کی. تاپ سی. کی. لگ سی. کی. لگ ـ ارکی هویتینن سی. کی. لگ وای. کی. باند سی.ال. سولزبرگر سی.سی فینچ سی.کی. تاپ سی.کی. کون سی.کی.تاپ اس.ترامپ سی.کی.لگ سیا سیا (CIA) سیا (SRF) سیا(CIA) سیادت سیاست اقتصادی نیکسون (احتمالاً) سیاستمدار ایتالیایی آلدومورو سیاستمداران ایران سیاستمداران زردشتی ایران سیاستمداران لیبرال سیاسی سیامک جرجانی سیامک خواجه ئیان سیامک رامتین سیاوش بهزادی سیاوش درویش سیاوش دهش سیاوش رضایی سیاوش وخشرپور سیاوش کسرایی سیبی میتی سیتی بانک سیتی بانک ICCD سیتی سرویس سید آندرسون سید احمد آل سنفاری سید احمد احمدی سید احمد القباش سید احمد امامی سید احمد بهگو معاون وزیر و رئیس کل اداره گمرکات سید احمد طباطبایی سید احمد همامی سید احمد گیلانی سید العیص  سید باقر کاظمی سید تقی زاده سید جعفر بهبهانی سید جلال الدین تهرانی سید جلال الدین مدنی ٬ غلامرضا علی بابایی سید جلال تهرانی  سید جلال حسینی سید جمال الدین افغانی سید جواد طباطبائی سید جوادی سید جوادی. سید حامد (احمد سید حسن تقی زاده سید حسن حسنی سید حسن وحیدی  سید حسین سیدی سید حمید روحانی زیارتی سید داود تارون سید سهیر سید شهاب الدین نجفی مرعشی سید صالح سلیم  سید ضیاء طباطبائی سید ضیاء طباطبایی سید ضیاءالدین طباطبائی سید ضیاءالدین طباطبایی سید عزیزاله عرب زاده سید علی اکبر فیروزآبادی سید علی خامنه ای سید علی شایگان سید محمد بهشتی سید محمد علی کشاورز صدر سید محمد گلابزوی سید محمدرضا گلپایگانی سید هاشم موسوی سید کاظم اشرف زاده سید کاظم شریعتمداری سید کاظم شریعتمداری و حاج آقا حسن قمی سید یاسین سیداحمد احمدی سیداحمد الشنفاری سیداحمد گیلانی سیداسدالله امیر قهرمان سیدالرقبانی سیدجعفر بهبهانی سیدجلال طاهری سیدحسن امامی سیدحسن شریعتمداری سیدحسین حسینی سیدحسین هاشمی سیدصادق کمالی سیدصدرالدین بلاغی هویت سیدعزیزاله عربزاده سیدعلی شایگان سیدمحمد بهشتی سیدمحمد بهشتی (نایب خمینی در داخل کشور) سیدمحمد تدین سیدمحمد سجادی سیدمحمد میرمیران سیدمحمد کیاوش سیدمحمد گلابزوی سیدمحمود توسلی سیدمرتضی موسوی سیدنی اندرسون سیدنی هوک سیدهادی طباطبایی پور سیدهاشم مولائی سیدکاظم شریعتمداری سیر ویژکین وابسته مطبوعاتی سفارت شوروی سیراک سیرطاوی سیروس سیروس آموزگار سیروس ابراهیم زاده معاون وزارت اقتصاد و امور دارایی سیروس الهی سیروس انصاری سیروس ایتان سیروس بل کهن سیروس بهارمست سیروس حبیبی سیروس رامتین سیروس رامتیننام سیروس سمیعی سیروس غنی سیروس فرزانه سیروس فرمانفرمائیان سیروس منصور سیرومیاتنیکف سیرک مادیسون گاردن اسکوایر سیزر سیستانی ها سیستم امنیتی ایران سیسکو سیطاوی سیف [سید] امیررحیمی سیف اللّه شباب سیف اللّه فاطمی سیف اللّه معظمی سیف پور فاطمی سیفی سیلی. سیماکیس سیمن بی. بازاروف سیمن تاراسویچ بازارف سیمور لوین سیمورلوین سیمون سیمونیان (SIMONIAN) سیمکا اهرلیک سیمیتقو سیمین هدایت سین هادوی سیناوسکی سینگهور (Singhor) سیهویل سیک سیگ گی شائول باخاش (BAKHASH) شائول بخاش شائون بخاش شاخه پلیسی اطلاعات نظامی (PBMI ) شاخوئی شاذلی شارلوت ویل شارن شارون شارون مک کوای فاستر شازده شاس. بی. مک کلاند شاعر عرفانی ایران شافکی شالم سعید بنونی شانی شاه شاه «خائن» شاه ایران شاه جنایتکار شاه حسن شاه حسن دوم شاه حسین شاه حسین اردنی شاه خالد شاه سابق شاه سعودی شاه سلطان حسین شاه سوئد شاه عباس شاه عبداللّه شاه عراق شاه فیصل شاه قاجار شاه محمد شاه محمد دوست شاه محمددوست شاه محمدظاهر شاه مخلوع شاه معدوم شاه معزول شاه ولی شاه پهلوی شاه کردستان جنوبی شاه کویت شاه. شاهان شاهان ایران شاهان پهلوی شاهجان دبلیو. باولینگ شاهد شاهدخت اشرف شاهدخت اشرف پهلوی شاهدخت شمس شاهدوستی شاهرخ فیروز شاهرودی شاهزاده اشرف شاهزاده اشرف. شاهزاده بندر شاهزاده ترکی شاهزاده حسن شاهزاده خالد شاهزاده خانم اشرف پهلوی شاهزاده خانم شهناز شاهزاده رشید شاهزاده رضا شاهزاده رعد شاهزاده سعود شاهزاده سعودالفیصل شاهزاده سلطان شاهزاده شمس شاهزاده شهرام شاهزاده شهریار شاهزاده شهناز شاهزاده عبدالرضا شاهزاده عبداللّه شاهزاده عبداللّه و شاهزاده سلطان شاهزاده عبدالولی شاهزاده عضد شاهزاده غلامرضا شاهزاده فاطمه شاهزاده فهد شاهزاده قاجار شاهزاده محمد نعیم شاهزاده های سعودی شاهزاده پهلوی شاهزادگان خلیج [فارس] شاهسون ها شاهنامه فردوسی شاهنشاه شاهنشاه آریامهر شاهنشاه ایران شاهنشاهی ایران شاهپور شاهپور بختیار شاهپور ریپورتر شاهپور ریپورتر (نام دیگر اردشیر جی) شاهپور عبدالرضا شاهپور غلامرضا شاهپور موثقی شاهین شاهین آقایان شاوا شاور دربار احمد بن سودا شاپور بختیار شاپور زندنیا شاپور نمازی شاچکف شاچیکف رئیس کمیته دولتی شوروی در امور اقتصادی خارجی شاکر شاکر دولتشاکویچ سوخانکولف دبیر اول شاکر دی. شاگتامی شاویک شاگردان خمینی شای شایگان شب استون (از بنیاد فورد) شبستری شبستری زاده شبلی شبلی العیامی شبلی عیامی شبه نظامیان اسلامی شبه نظامیان فالانژ شبه نظامیان فلسطینی شبه نظامیان مسیحی شبه نظامیان گوش آمونیوم شبکه امنیتی شبکه ان. بی. سی شبکه بی.بی.سی. شبکه تلویزیونی آی.تی.اِن بریتانیا شبکه تلویزیونی ای.بی.سی شبکه سی.بی.اس شبیر احمد شجاع شجاع الدین شجاع الدین شفا شجاع الدین شیخ الاسلام زاده شرافت شرباز مزاری شربازمزاری شرجان مزدوریار شرف شرف پهلوی شرق نزدیک و آسیای جنوبی آژانس ارتباطات بین المللی شرقی ها شركت تله كام سيستمز شركت هريس شركت گرومن شرمن شروت مودئین شروگز شرکت شرکت AIDES شرکت AIU شرکت Brown Boveri و Baden شرکت CID شرکت EDS شرکت MOBIL شرکت MOUZ شرکت MULTICORP. لودا تبریزی شرکت TWA شرکت «آیروفلوت» شرکت «ارِس» شرکت «الکترونیک دیتا سیستمز» شرکت «براون اند روت» شرکت «بَک» شرکت «سی. ایتو» ژاپنی شرکت «هرمان بلوم» شرکت «یونایتد ریفانینگ» عجمان شرکت آب و برق کالیفرنیا شرکت آرامکو شرکت آریا شرکت آسانسور اوتیس شرکت آلومینیم رینولدز شرکت آمریکائی کلارک شرکت آمریکایی (بوتس) شرکت آمریکایی LSC شرکت آمریکایی «ارِس» شرکت آمریکایی «شرکت منازل ملی» شرکت آمین اویل شرکت آگرگ شرکت اتومبیل سازی فورد شرکت استاندارد نفتی ایندیانا شرکت استنویک شرکت اسکو شرکت اسکو OSCO شرکت البسه لانا شرکت الکترونیک دیتا سیستمز شرکت الکتریکی مترو پولیتان ویکرز شرکت امین اویل شرکت انگلیسی (Allen and Hamburys Limited) شرکت اورودیف (Eurodif) شرکت ایتالیایی آگوستااسپا شرکت ایران باریم شرکت ایران در سنتو شرکت ایرتاکسی شرکت ایرفرانس شرکت ایستمن کداک شرکت بارایت ایران شرکت باربری خرمشهر شرکت بازاریابی نفتی پرگای لیبی شرکت بازرگانی مادون دفتر مشاوره حقوقی و اقتصادی همراز شرکت باوون شرکت براون و روت شرکت برق دوبی شرکت بریتیش پترولیوم شرکت بل شرکت بل هلی کوپتر شرکت بل هلیکوپتر اینترنشنال شرکت بل هیکوپتر شرکت بندیکس شرکت بهرینگ شرکت بهرینگ اینترنشنال شرکت بوئینگ شرکت بوئینگ ایرکرافت شرکت بوتس شرکت بیمه ایران شرکت بیمه اینگوستراخ شرکت بیمه لویدز شرکت بین المللی تلفن بل آمریکا شرکت بین المللی راکول شرکت بین المللی هلی کوپترسازی بل شرکت بیچکرافت شرکت تلفن آمریکایی ( GTE) شرکت تلفن ایران شرکت تله کام سیستمز شرکت تورنیول (Turnbull) شرکت توماس برگر شرکت تی. اس. ای. آر شرکت تی.دبلیو.ای شرکت جنرال تایرز شرکت جی. اف. پریچارد (J.F. Pritchard) کانزاس سیتی شرکت حمل و نقل ایران و شوروی شرکت حمل و نقل بین المللی بهرینگ شرکت حمل و نقل تجاری (TRATICO) شرکت حمل و نقل دولت ایران (بهرینگ) شرکت خدمات هواپیمایی لاکهید شرکت خدماتی کشاورزی و تکنیکی بوکرز شرکت خدیش شرکت خطوط هوایی ملی ایران شرکت داروسازی آمریکایی شرکت دریا توریست شرکت دوپونت شرکت دیزل اتوپارت شرکت رادیویی آمریکا شرکت راکول شرکت رزرواویل دنور شرکت رویال داچ شرکت ریتون شرکت رینولدز شرکت زیم لاینز شرکت ساختمانی آمریکایی نیل شرکت ساختمانی سیوند شرکت سان اویل شرکت سلطنتی ماشین ایران شرکت سی ایچی ژاپنی شرکت سی ترین شرکت سی لند شرکت سینگر شرکت سیوند شرکت شل شرکت شیلات ایران شرکت شیمیایی آلید شرکت صنایع الکترونیک ایران شرکت ظلی شرکت فرانسوی توسعه و تحقیقات نفتی شرکت فلور شرکت فورد موتور شرکت فیلور شرکت فیلکو فورد شرکت لانر شرکت لاپکو شرکت لاکهید شرکت لیلیان تال و گلپ شرکت لیچفیلد ویتینگ شرکت مادر کویت شرکت مارین آریاز شرکت ماهیگیری ایران شرکت ماهیگیری مارالا شرکت متروی تهران شرکت مخابرات ایران شرکت مخابرات ایران (TCI) شرکت مخابراتی آمریکایی بل شرکت مشاورتی ران میدز ”کارور اسوشیتز شرکت مشاوره ای همراز شرکت ملی ذوب آهن ایران شرکت ملی صنایع فولاد ایران شرکت ملی مخابرات ایران شرکت ملی نفت شرکت ملی نفت ابوظبی شرکت ملی نفت امارات شرکت ملی نفت ایران شرکت ملی نفت عراق شرکت ملی نفت کویت شرکت ملی پتروشیمی ایران شرکت ملی گاز ایران شرکت منسوجات فخر شرکت مهندسی دلتا شرکت موبیل شرکت موتور لا شرکت مک دانل داگلاس شرکت میتسویی شرکت نفت شرکت نفت آبادان شرکت نفت آمریکا شرکت نفت ابوظبی شرکت نفت استاندارد ایندیانا شرکت نفت اسپانیا شرکت نفت اشلند شرکت نفت انگلستان و ایران شرکت نفت انگلیس شرکت نفت اِرَپ شرکت نفت ایران شرکت نفت ایران و انگلیس شرکت نفت بریتیش پترولیوم شرکت نفت جنوب شرکت نفت دوبی شرکت نفت دولتی فرانسه شرکت نفت ساحلی ایران (IROPCO) شرکت نفت سان اویل شرکت نفت شل شرکت نفت عراق شرکت نفت عربی شرکت نفت عمان شرکت نفت فرانسه شرکت نفت فرانسوی اِلف شرکت نفت قطر شرکت نفت لاوان (LAPCO) شرکت نفت مارشال تگزاس شرکت نفت هولکار شرکت نفت پارتکس شرکت نفت پارس شرکت نفت ژاپنی سومیتومو شرکت نفت کالتکس شرکت نفت کاچ شرکت نفت کرسنت شرکت نفت کویت شرکت نفت کوین تانا اورسیز اینترنشنال شرکت نفت گلف شرکت نفتی «اشلند» شرکت نفتی اشلند شرکت نفتی ایران و انگلیس شرکت نفتی بصره شرکت نفتی زاپاتا شرکت نفتی فرانسه شرکت نفتی میتسوبیشی شرکت نفتی گِتی شرکت نورتروپ شرکت نورتروپ و لاکهید شرکت نورث روپ شرکت نورثروپ شرکت نونهالان شرکت های آرکو شرکت های آمریکایی شرکت های امرادا شرکت های اِلْفْ و اِرَپ شرکت های تجاری آمریکایی شرکت های سهامی جیپ شرکت های فرانسوی شرکت های مشاورتی آمریکایی تترا تک شرکت های مشترک نفتی شرکت های ملی نفتی فرانسوی شرکت های نفتی آمریکایی شرکت های نفتی امپریالستی شرکت های نفتی غربی شرکت های نفتی غربی (آمریکایی شرکت های نفتی و انگلیسی ها شرکت های نفتی کنترل کننده نفت عربی شرکت های پتروشیمی آمریکایی شرکت های پیمانی کویتی شرکت های چند ملیتی شرکت های کشتیرانی آمریکایی شرکت های گلف و شل شرکت هریس شرکت هليكوپترسازي بل اينترنشنال  شرکت هلی کوپترسازی بل شرکت هلی کوپترسازی بین المللی بل شرکت هلیکوپتر سازی بل شرکت هلیکوپترسازی بل شرکت هلیکوپترسازی بل اینترنشنال شرکت هواپیما سازی بوئینگ شرکت هواپیماسازی داگلاس شرکت هواپیمایی «پارس ایرلاین شرکت هواپیمایی آریانا شرکت هواپیمایی آریانای افغانستان شرکت هواپیمایی ایبریان شرکت هواپیمایی ایران شرکت هواپیمایی غیرنظامی ایران (ایران ایر) شرکت هواپیمایی لوفت هانزا شرکت هواپیمایی ملی ایران شرکت هواپیمایی ملی ایران (ایران ایر) شرکت هواپیمایی پارس شرکت هوایی افغانستانی آریانا شرکت هوایی نورثروپ و بوئینگ شرکت هوستون اویل شرکت واترمن شرکت واحد اتوبوسرانی شرکت وستینگهاوس شرکت پان آمریکن شرکت پایپ لاین شرکت پتروشیمی ایران شرکت پتروشیمی ملی ایران شرکت پشتیبانی و نوسازی هلیکوپتری ایران شرکت پشتیبانی و نوسازی هلیکوپتری ایران (IHSRC) شرکت پیرانکو شرکت پیمانکاری سیوند شرکت کاغذ پارس شرکت کالین گاز شرکت کانتیننتال مکانیکال شرکت کرسنت شرکت کرسنت پترولیوم شرکت کشتی رانی ملی آریا شرکت کشتی لارک شرکت کشتیرانی آریا شرکت کشتیرانی سی لند شرکت کشتیرانی هودسن شرکت کشتیرانی یا حمل و نقل تی.تی.تی. شرکت کن ورت سیاتل شرکت گاید شرکت گتی شرکت گرومن شرکت گلف شرکت گلف اوائل شرکتIOOC شرکتهای آمریکایی شرکتهای توریستی دولتی اسرائیل شرکتهای نفتی آمریکایی شرکتهای نفتی غربی. شری شریعتمداری شریعتمداری حسن شریعتمداری(سیاستمدار) شریعتمداریS شریعتی شریف امامی شریف قالب شریف لطفی شریفی شعبان جعفری شعبه ایرانی شرکت دِرِ سر شفیع امین شفیع امین رئیس شفیع مقتدر شفیعا شفیعی پور کرمانی شفیق الهوت شفیق غوربال شل شل بریتیش پترولیوم شل و بریتیش پترولیوم شلدون کرایز شلزینگر شلنبرگ شلنبرگر شلنبرگر PAO شلوموشامیر شلی آریه الیاو شمس شمس الدین اعلمی شمس الدین امیر علائی شمس الدین امیرعلایی شمس الدین جزایری شمس الدین صدر شمس الدین قنات آبادی شمس الدین محمدحسین مفیدی شمس الدین مفیدی شمس تبریزی شمسیان شمعون شمعون تامیر شمیرانی شندر شنشل شهاب الدین اشراقی شهاب الدین مرعشی نجفی شهاب فردوز (فردوس) شهاب فردوس شهاب کرمانی شهبانو شهبانو فرح شهدای تبریز شهدای قزوین شهرام شهرام پهلوی شهرام چوبین شهربانو شهربانی شهربانی ایران شهردار برادلی شهردار بردلی شهردار تبریز شهردار تهران شهردار مشهد شهردار میلهیم شهردار نابلس شاکا شهرداری شهرداری تهران شهرداری کابل شهرستانی شهروند آلمانی شهروند آمریکایی شهروند آمریکایی (AMCIT) شهروند ایرانی شهروند شوروی شهروندان آمریکایی شهروندان آمریکایی در ایران شهروندان آمریکایی و اروپایی شهروندان آمریکایی و انگلیسی شهروندان امارات شهروندان انگلیسی شهروندان ایرانی شهروندان روسی و آمریکایی شهروندان شوروی شهریار آهی شهریار روحانی شهریار کامبخش شهریاری شهشهانی شهلا شهلا خسروشاهی شهلا وهاب زاده شهلا کیا شهلاکیا شهناز شهنواز شهید آیت الله بهشتی شهیدی شهیندخت کارگر شوئلکه شوئپس شوا شوارتز شوارتزکف شوارتسکف شوراهای عرب شورای ارز تهران شورای اروپا شورای اسلامی شورای اسلامی خمینی شورای اقتصاد ملی مسکو (سونارخوز) شورای اقتصادی آسیای غربی سازمان ملل شورای امنیت شورای امنیت تبریز شورای امنیت سازمان ملل شورای امنیت ملی شورای امنیت ملی (NSC) شورای امنیت ملی (المجلس العی الامن العالم) شورای امنیت ملی ایران شورای امنیت کاخ سفید شورای انقلاب شورای انقلاب اسلامی شورای انقلاب اسلامی خمینی شورای انقلاب مهاباد شورای بازرگانی ایران و ایالات متحده آمریکا شورای بریتیش شورای بین المللی اکتشاف دریایی شورای تجارتیوسف ابراهیم خبرنگار روزنامه نیویورک تایمز شورای خمینی شورای خمینی (اسلامی) شورای سلطنت شورای سلطنت اسلامی شورای سلطنتی شورای شهر تهران شورای شهر مسکو شورای عالی اقتصاد ملی شورای عالی رهبری شوروی شورای عالی ریشه کنی فساد شورای عالی نفتی شورای عالی هواپیمایی شورای غله بین الملل شورای فدرال سوئیس شورای فرماندهی انقلابی عراقی شورای قبیله ای قشقایی شورای مرکزی شورای مرکزی جبهه ملی شورای ملی شورای نگهبان شورای وزیران شورای وزیران سنتو شورای کمک اقتصادی دو جانبه شورشیان شورشیان اریتره شورشیان افغان شورشیان افغانستان شورشیان افغانی شورشیان زیمابوه شورشیان فرولینات شورشیان قبایل افغان شورشیان مسلمان شورشیان مهاباد شورشیان کرد شورشیان کُرد شوروی شوروی (کمیته امنیت دولتی) شوروی ها شوروی و چین شورویها شوسیائو شوفات شولار شولامیت آلونی شوپس شویتف شپیلف شپیلوف شکرالله بهنام شهربانی شکراللّه خلعتبری شکرت تلکسی شکری شکلفورد شکیبا شکیبی شیبانی شیبلی العصیامی شیبورین رئیس بخش اقتصادی وزارت امور خارجه شیخ (نام کوچک نا معلوم) منتظری شیخ «صغر» شیخ «طحنون بن محمد» شیخ احمد شیخ احمد بن آل ثانی شیخ احمد بن سیف آل ثانی شیخ احمد زکی یمانی شیخ احمد مبارک شیخ الاسلام زاده شیخ الاسلامی شیخ الصباح شیخ بهایی شیخ تافر شیخ جابر علی شیخ جاسم قنبر شیخ حسن کرمانی شیخ حسینی شیخ حمد شیخ حمد بن خلیفه آل ثانی شیخ حمد بن خلیفه آل ثانی فرزند ارشد امیر قطر شیخ حمد حاکم فجیره شیخ حمدان شیخ حمدان بن راشد آل مکتوم شیخ حمدان بن محمد آل نهیان شیخ خالد بن محمد القاسمی شیخ خلخالی شیخ خلیفه ولیعهد ابوظبی شیخ رأس الخیمه شیخ رئوف النقیب شیخ راشد شیخ راشد بن حمید شیخ راشد بن سعید آل مکتوم شیخ راشد بن سعید بن مکتوم شیخ زائد (بن سلطان آل نهیان) رئیس امارات متحده عربی شیخ زاید شیخ زاید بن سلطان آل نهیان شیخ زکی یمانی شیخ سالم شیخ سالم الصباح شیخ سعد شیخ سعد عبداللّه شیخ سعد عبداللّه الصباح نخست وزیر و ولیعهد شیخ سعد عبداللّه الصباح ولیعهد و نخست وزیر کویت شیخ سلطان شیخ سلطان حاکم شارجه شیخ سهیم بن حمد آل ثانی شیخ سُهِیمْ بن حمد آل ثانی شیخ شارجه شیخ شهاب اشراقی شیخ صباح الاحمد معاون نخست وزیر و وزیر امور خارجه شیخ صباح الاحمد وزیر خارجه کویت شیخ صفر بن محمد القاسمی شیخ طاهر شبیرخاقانی شیخ طبسی شیخ عبدالعزیز بن خلیفه آل ثانی شیخ عبدالله بن خلیفه آل ثانی شیخ عبداللّه علیرضا شیخ عبدالهادی مدرسی شیخ عز الدین حسینی شیخ عزالدین شیخ عزالدین حسینی شیخ علی آل عُصفور شیخ علی جابرالعلی شیخ علی خلیفه شیخ علی خلیفه الصباح شیخ علی خلیفه الصباح وزیر نفت کویت شیخ عیسی شیخ عیسی بن سلمان آل خلیفه شیخ عیسی خاقانی شیخ فجیره شیخ فقید الازهر شیخ قابوس بن سعید آل ابوسعید شیخ مبارک شیخ مبارک جابر آل احمد شیخ مبارک جابر الاحمد سرپرست دفتر وزارت امور خارجه شیخ محسن قندهاری شیخ محمد شیخ محمد بن حمد الشرقی شیخ محمد بن سلمان آل خلیفه شیخ محمد بن مبارک آل خلیفه شیخ محمد بن مبارک الخلیفه شیخ محمد خاقانی شیخ محمد منتظری شیخ محمدبن رشید آل مکتوم شیخ محمدبن مبارک آل خلیفه شیخ محمدبن مبارک الخلیفه شیخ محمدعلی العکری شیخ محمود شیخ مشعل الصباح شیخ مهدی حائری شیخ ناصر شیخ نصرالجابر شیخ نواف الاحمد وزیر کویت شیخ یحیی شیخ یمانی شیخاوندی شیراز شیرازی شیرازیین شیرر شیرین شیرین (شاهین شیطان شیعه شیعه جعفری اثنی عشری شیعه هزاره شیعیان شیعیان افغانی شیعیان ایران شیعیان ایران و عراق شیعیان خلیج [فارس] شیعیان سعودی شیعیان عراق شیعیان عراقی شیعیان عمان شیعیان لبنان شیعیان مسلمان ایران شیعیان کویت شیلات ایران شیلات دریای خزر شیمون پرز شین بث شیوخ بحرین شیوه های فرهنگی شیوچنکو شیکالف شیکلینگ صائب صائبی صاحب جان شهرایی صاحبان کشتیها و تجار صاحبنظران مذهبی صادق احمدی صادق امانی صادق تهرانی صادق جواد سلیمان صادق حاج میرصادقی صادق خلخالی صادق رئیس زاده (Raiszadeh) صادق روحانی صادق سلیمان صادق سمیعی صادق صدریه صادق طباطبائی صادق طباطبایی صادق طباطبایی معاون نخست وزیر صادق قطب زاده صادق وزیری صادق وزیری (مدیرعامل شرکت توانیر) صادقی صارم الدین صاعقه صالح صالح (رئیس جمهور یمن شمالی)کارتر صالح خلف صالح خو صالح محمد زیری صالح محمد پیروز صالح مصلح القاسم  صالحی صباح آل احمد آل صباح صباح الاحمد صباح الاحمد الصباح صباح سلمان صباغیان صباغیان وزیر کشور صبری الیاس گیراس صبری جیریس صحیم ابن حمدالثانی صدا و سیمای ایران صداقت صدام صدام حسین صدام حسین رئیس جمهور عراق صدام حسین عبدالمجید التکریتی صدای آمریکا صدای آمریکا. واشنگتن دی. سی صدای انقلاب ایران صدای ملی ایران صدر صدر الدین صادق وزیری صدر حاج سید جوادی صدر حاج سید جوادی وزیر کشور صدر حاج سیدجوادی صدر محمد آصف خان صدر هوا صدراعظم آلمان صدراعظم اسبق آلمان صدراعظم اشمیت صدرالدین رحیمی اردستانی صدرالدین صدر صدوقی صدیق صدیق المهدی صدیقی صراف یزدی صراله انتظام صغری حسین نظری(مسعودی) صف کارگر (ILP و صفا حائری صفار هرندی صفاری صفایی صفری صفوی ها صفویان صفویه صفی اصفیا صفی پور صفی پور فاطمی صلاح صلاح الدین ایوبی صلاح الدین بختیاری صلاح خلف صلاح خلف (ابوایاد) صلاح خلف ابوایاذ صلح خاورمیانه کمپ دیوید صلیب سرخ صلیب سرخ جهانی صلیب سرخ شوروی صمد صمصام السلطنه صنار مآمدی صنار مامدی صنایع «آمترون» صنایع الکترونیک ایران صنایع راکتورهای هسته ای صنایع ملی فولاد ایران صنایع نفت ایران صنایع هلی کوپترسازی بل صنایع هواپیما سازی اسرائیل صنایع هواپیما سازی ایران. آر.او.لانترن /1 صنایع هواپیماسازی اسرائیل صنایع هواپیماسازی ایران (AIA) صندوق امانی صندوق امانی ایران نیروی هوایی ایران صندوق امانی خریدهای تسلیحاتی صندوق اوپک صندوق بین المللی پول صندوق بین المللی پول. صندوق عربی صنعت نفت صنعت نفت ایران صنعت پتروشیمی صنعتکار صنعتگر یهودی ایرانی صنعتگران آمریکایی صنعتگران ایران صنیعی صهیونیزم صهیونیزم و حکومت اسرائیل صهیونیست ها صهیونیستها صهیونیسم صهیونیسم بین الملل صهیونیسم بین المللی و امپریالیسم آمریکا صوفیه صوفیگری صولت الدوله ضابطی طرقی ضحار ابونظار ضداطلاعات ارتش ضیا شادمان ضیا ناصری ضیا ناصری شهروند آمریکایی افغانی ضیا گوکالپ ملایم ضیاء ضیاء رئیس جمهور پاکستان ضیاء ناصری ضیاء ناصری شهروند آمریکایی ضیاء[الحق] ضیاءالحق ضیاءالحق رئیس حکومت نظامی ضیاءالدین طباطبایی ضیاءاله موجدی پرفسور شیخی ضیائی طارق بن تیمور آل بوسعید طارق حمید العبدالله طارق رازوقی طارق رازوقی مشاور حقوقی وزارت خارجه طارق عبدالرحمن المؤید  طارق عزیز طالب زاده رودسری طالبانی طالبانی ها طالقانی طاهر احمد طاهر احمدزاده طاهر حیدری طاهر ضیایی طاهری طاهری روحانی طایفه شاهسوند ترک طایفه قشقایی طباطبائی طباطبایی طبقه بورژوا طرح کارخانه ذوب آهن طرح کلمبو طرفداران بختیار طریق استقلال طفیل طفیل امیر طفیل محمد طلاب قم طلعت توفیق (آکاطلعت یعقوب) طه ابراهیم العبداله طه ابراهیم عبداله طه التوفیق طه المقدوب طه حسین طه عبدالکریم طه محی الدین معروف نایب رئیس جمهوری طه یاسین رمضان طهماسبی طهیا طوایف عرب طوسی نسل موسوی طوفانیان طیدو ظاهر شاه ظاهرشاه ظفر ظفر جمال بلوچ ظهیر محسن ع. ک. لاهیجی عادل یوسری عارف عاصم الحمالی عاطفه جنابی عالمتاج عالی نصبی عالیجناب جان روز عالیجناب جعفر ندیم عالیجناب جولیوس سی. هُلمز عالیجناب داگلاس هک عالیجناب صفی اصفیا عالیجناب مارتین اف. هرتز عالیخانی عالیس جمیل لمبرانسکی معاون سرپرست شورای وزیران آذربایجان عامر ب . خاماش عامر موسی عامل مؤنث لهستانی عاملی عاملی تهرانی عاملی وزیر دادگستری عایش عباس آرام عباس آقاعلی زاده عباس اخباری عباس اسدی سمیع عباس امیر انتظام عباس امیرانتظام عباس اژدری عباس تاج عباس خاندانی عباس روافیان عباس سمیعی عباس سمیعی رئیس سازمان حفاظت محیط زیست عباس شاهنده عباس صفویان عباس ظریف عباس عطائی عباس عقالی زاده عباس علوی عباس غرزی عباس قره باغی عباس لاجوردی عباس مزدا عباس مسعودی عباس مهری عباس میرزایی عباس هاشمی عباس هویدا عباس کردبچه عباس کریم قره باغی عباس کمالی زنوزی عباسعلی جهانبینی عباسعلی خلعت عباسعلی خلعتبری عباسقلی عباسقلی اردلان عباسقلی بختیار عباسقلی بختیار (وزیر صنایع و معادن) عباسی عبدالاحد سرسام عبدالحسن ابتهاج عبدالحسین آشتیانی عبدالحسین آموزگار عبدالحسین ابتهاج عبدالحسین ابتکار عبدالحسین اعتبار عبدالحسین بقایی عبدالحسین بهنیا عبدالحسین حجازی عبدالحسین حمزوی عبدالحسین خلیلی عبدالحسین دانشپور عبدالحسین سروش عبدالحسین سمیعی عبدالحسین طباطبائی عبدالحسین طباطبایی عبدالحسین مسعود عبدالحسین نوابی عبدالحلیم خدام عبدالحکیم امیر عبدالحکیم شهرابی عبدالحکیم شهرایی جوزجانی عبدالخالق السامرائی عبدالرحمن العتیقی عبدالرحمن برومند عبدالرحمن سلیم العتیقی عبدالرحمن عبدالعزیز حسن الشیخ عبدالرحمن قاسملو عبدالرحمن منصوری عبدالرحیم صدریه عبدالرحیم عباسی عبدالرحیم عمر عبدالرحیم عمر دبیر کل جبهه آزادیبخش عربی عبدالرحیم فروتن عبدالرحیم قاسملو عبدالرحیم میرفندرسکی عبدالرسول شیخی عبدالرضا انصاری عبدالرضا عباسی عبدالرضا مختارمعصومی عبدالرضا هوشنگ مهدوی عبدالستار الزعیم عبدالسلام عارف عبدالصاحب موسوی عاصی عبدالصمد حامد عبدالطیف الحماد عبدالطیف الکاظمی عبدالعزیز ابن خلیفه الثانی عبدالعزیز بن حمید القاسمی (رأس الخیمه) عبدالعزیز بن زیدالقریشی عبدالعزیز بن محمدالخلیفه عبدالعزیز ترکی عبدالعزیز حسین عبدالعزیز حسین وزیر مشاور در امور کابینه عبدالعزیز عبداللّه الخویتر  عبدالعزیز عبدالولی النشیر  عبدالعزیز قطب عبدالعزیز محمود بوشهری عبدالعزیزابن سعود عبدالعزیزحسین عبدالعظیم توکلی عبدالعظیم ولیان عبدالعظیم ولیان( استاندار سابق خراسان) عبدالعلی اسپهبدی عبدالعلی جهانشاهی عبدالعلی دبیریان عبدالعلی دهستانی عبدالعلی زارعی عبدالعلی فرمانفرمائیان عبدالعلی لطفی عبدالعلی پرتوی علوی عبدالغفور فربد عبدالغفور فربد متخصص داروسازی صاحب آزمایشگاه ابن سینا عبدالغفور ملک زاده عبدالغنی عبدالقدیر عبدالفتاح اسماعیل عبدالفتاح محمد امین عبدالفتاح محمدامین عبدالقادر عبدالقدوس قرباندی عبدالقدوس گورباندی عبدالقدوس گوربندی عبداللطیف البغدادی عبدالله عبدالله آرین عبدالله اسماعیل عبدالله الاحمر عبدالله انتظام عبدالله ریاضی عبدالله سلّط عبدالله شیبانی عبدالله فضل عبدالله مجیدی عبدالله هاشمی عبداللّه عبداللّه احمد الغانم عبداللّه اعضروی  عبداللّه التوبیشی عبداللّه المفرح عبداللّه انتظام عبداللّه انتظام (رئیس شرکت نفت) عبداللّه بن خالد الخلیفه  عبداللّه بن عبدالعزیز السعود عبداللّه بن نصیر السویدی  عبداللّه سماک عبداللّه شکری عبداللّه قمی عبداللّه م. علیرضا عبداللّه معظمی عبداللّه نفیسی عبداللّه و نصراللّه انتظام عبداللّه والا عبداللّه والی عبدالمجید عبدالمجید اردلان عبدالمجید الغفایی عبدالمجید مجیدی عبدالمجید منگال عبدالمحسن ابومیزر سخنگوی ساف عبدالمحسن ابومیضر عبدالمطلب الکاظمی عبدالمطلب کاظمی عبدالملک آل عبدالملک آل یاسین عبدالملک الحمر عبدالناصر عبداله عبدالعزیز عبدالهادی طاهر عبدالهادی مکمل عبدالوالی خان عبدالوحید کریم عبدالولی عبدالوهاب عبدالوهاب النفیسی عبدالوهاب شهیدی عبدالوهاب عبدالواسع عبدالکریم عبدالکریم آل امیریانی عبدالکریم انواری عبدالکریم ایادی عبدالکریم ایادی (سپهبد) عبدالکریم شهرایی جوزجانی عبدالکریم طباطبایی عبدالکریم قاسم عبدالکریم لاهیجی عبدالکریم موسوی اردبیلی عبدالکریم میثاق عبدل عبدل ابوالحسن عبده عبدونفعی عبدی عبدی ایپکی عبید رابوح (ابویاسر) عبیدالشیشکلی عبیداللّه عبیداللّه سمینانی عتیبه عتیقی عثمان عثمانی ها عجمان عدل عدل طباطبائی عدلی حسن السید عدنان حسین عدنان حسین حمدانی وزیر نفت عدنان خیرالله عدنان خیرالله تلفاح عدنان خیرالله طلفاح عدنان خیراله طلفاح عدنان عبدالصمد عدنان مندرس عذرا عذرا ضیایی عراب خلیج عراق عراقی عراقی ها عراقیها عرب عرب زبانان خوزستان عرب فلسطینی عرب ها عرب ها (خوزستان) عرب های ایران عرب های ایرانی عرب های خوزستانی عرب های سامی عرب های عراق عربستان سعودی عرفا عرفات عرفان پرویز عزالدین حسینی عزالدین ناظمی عزالدین کاظمی عزت ابراهیم عزت ابراهیم الدوری عزت افشایی عزت الله سحابی عزت الله همایونی عزت اللّه سحابی عزت اللّه ضرغامی عزت اللّه همایونفر عزت اللّه پالیزبان عزت اللّه یزدان پناه عزت اله نگهبان عزت سحابی عزت مصطفی عزر وایزمن عزری عزّالدین حسینی عزیز عزیز ارجمندی سیسیان عزیز الله پالیزبان عزیز شهادی عزیز قزلباش عزیز محتشمی عزیز مسعودی آزاد عزیزالله یوسفی عزیزاللّه عزیزاللّه رحیمی عزیزاللّه شیبانی صالح عزیزاللّه پالیزبان عزیزی عشایر عصمت عصمت اینونو عضو شورای انقلاب عضو شورای انقلاب عضو مجلس خبرگان عضو مجلس خبرگان عطاءالله جهان بیگلری عطاءالله خسروانی عطاءاللّه خسروانی عطاءاللّه خسروانی (وزیر سابق کار) عطاءاللّه منگال عطائی عطااللّه خسروانی عطارزاده عطاعلی عطایی عطیبه عظیمه کمیلی عظیمی عفت الملوک شجاع الاسدی عفت شجاع الاسدی عفرون عفلق عقالی زاده علا علاءالدین علاءالدین زرین پور علاقه بند علامه اقبال لاهوری علامه وحیدی علامیر دولو علم علم وزیر دادگستری علم وزیر کشور علمای تهران علمای شیعه علمیه علوم و آموزش عالی علوی علوی درویش کیان علوی مقدم علوی نویسنده ایرانی علوی ها علوی وثوق علوی وزیر خارجه عمان علوی کیا علی علی (زهری) علی (ع) علی (هومن) قاضی علی آبادی علی آبادی (استاد) علی آذر ایرج نعیمی اکبر علی آذر پژوه علی آذری سر دبیر روزنامه «پیک امروز» علی ا صغر ایرانلو علی احمد نصیر سلامی علی اردلان علی اردلان وزیر دارایی علی اسد مثنی علی اسلامی علی اشرف منوچهری علی اصغر امیرانی علی اصغر امینی علی اصغر انتقامی علی اصغر بهنام علی اصغر تسلیمی علی اصغر حاج سید علی اصغر حاج سید جوادی علی اصغر حاج سیدجوادی علی اصغر حدادی علی اصغر حکمت علی اصغر خانبختیاری علی اصغر خبره زاده علی اصغر رزازیان علی اصغر رفعت علی اصغر طرخانی علی اصغر قناد. علی اصغر مسعودی علی اصغر معنوی علی اصغر ناصر علی اصغر پورهمایون علی اصغرخان اتابک علی اف علی البطشی علی الخلیفه الصباح علی امید علی امینی علی امینی  علی اکبر داور علی اکبر سیاسی علی اکبر شهلا علی اکبر صفی پور علی اکبر فغانی پزشک بیمارستان علی اکبر معین فر علی اکبر معین فر وزیر برنامه و بودجه علی اکبر موسوی زاده علی اکبر کریمیان علی ایمانی علی بابائی علی بزرگ علوی علی بلاتی ترکمن علی بن احمد الانصاری علی بهزادنیا علی بهزادی علی بوتو علی تریری علی جیده علی حجت کاشانی علی حسن سلامه علی حمدی الجمال علی خردمهر علی خلیفه علی خلیفه الصباح علی خلیفه الصباح وزیر نفت کویت علی خواجه خلیلی علی دشتی علی دهقان علی ذاکری علی رزم آرا علی رسولی علی رشتی علی رضا علی رضایی علی رنجبر علی زاهدی علی زهری علی سعیر علی سلیمان علی سهرابی انارکی علی سهیلی علی سپهبدی علی سیف پور فاطمی علی شاهپوریان علی شایگان علی شریعتی علی شریعتی[شریعتمداری] علی شمس علی شمس اردکانی علی صائب علی صبری علی صفا علی صمیمی علی ضیایی علی عبداللّه صالح علی عبده علی عنتر علی غلام تقی علی غنام علی فاطمی علی فراهانی علی فرشچی علی فرمانفرمائیان علی قاضی علی قدوسی علی قلی قرایی علی قوام علی متقی علی محمد ایزدی علی محمد بوداغی علی محمد خادمی علی محمد سیف پور فاطمی علی محمد فاطمی علی محمد فخرو خلیفه  علی محمد مکی علی محمدی علی مرادی علی معین فر علی منصور علی منصور بین پراگ علی میناچی علی ناصر محمد علی ناصر محمد الحسنی علی ناصر محمدالحسنی علی ناظری علی نشاط علی نصیر سعید ابقتی علی نصیر مجدالحسنی علی نقی انصاری علی نقی عالیخانی علی نقی فرمانفرمائیان علی نقی کنی علی هومن قاضی علی وثوق علی پارساکیا علی پاشا علی پاشا صالح علی پسر دوم شاه علی گل پیوند علیاحضرت علیاحضرت ثریا (بختیاری اسفندیاری) علیجان شانسی علیخانی علیرضا جهان شاهی علیرضا جهانشاهی علیرضا سنندجی (معروف به ولی خان) علیرضا فرهمند علیرضا نوبری علیرضا نوری زاده علیرضا و مریم ایزدپناه علیرضا پهلوی علیرضا کیمیا علیزاده علیقلی علیقلی اردلان علیقلی کیانی علینقی علینقی عالیخانی علینقی فرمانفرمائیان عماد تربتی عمال آمریکایی عمال عرب عمال کا. گ. ب. عمانی عمانی ها عمب سیلا عمر عمر ادیب عمر زواوی عملیات عالی مشترک عمو سام عموزاده آقاخان عمیدی نوری عناصر فداییان عنایت الله ذره پرور عوامل امپریالیسم و صهیونیسم عوامل سیا عوامل کوبایی عوده عوده مصری عونی صادق عونی صدیق عَلم عَلَم عیدی امین عیسوی یعقوبی عیسی ابن سلمان الخلیفه عیسی ابن محمدالخلیفه عیسی الشریفی عیسی الکواری عیسی خاقانی عیسی صباغ عیسی صدیق عیسی غانم الکوری عین الله قمی غالی غانم الجلیل غانم عبدالجلیل غربی ها غسان مرهون غفاری غلام اسحاق خان غلام اسحاق خان وزیر دارایی غلام حسین ساعدی غلام حسین صدیقی غلام دستگیر پنجشیری غلام عباس آرام غلام عباس فلاحی غلام علی معصومی غلام فلاحی غلام محمد غلام محمد رحیمی غلام نیاکان غلام یحیی غلامحسین بختیار غلامحسین حاجی وزیری غلامحسین خان بختیار غلامحسین دانش طلب غلامحسین دانشی غلامحسین دیرمینا غلامحسین رحیمیان غلامحسین روغنی غلامحسین شکوهی غلامحسین صاحبدیوانی غلامحسین صدیقی غلامحسین علایی غلامحسین فخر طباطبایی غلامحسین مصدق غلامرضا غلامرضا آزادمنش غلامرضا ازهاری غلامرضا شکوهی غلامرضا مبین غلامرضا متقی غلامرضا نیک پی غلامرضا نیک پی سر غلامرضا و عبدالرضا پهلوی غلامرضا کیانپور غلامعباس آرام غلامعلی اویسی غلامعلی بازرگان غلامعلی فریور غلامعلی لیاقتی غلامعلی کرد غنی بلوریان غنی پور غوث بخش بیزنجو رهبر حزب ملی پاکستان غیر روحانیون غیراسلامی غیراعراب غیرمتعهدها غیرنظامیان ایرانی غیرنظامیان مسلح اسرائیل ـگنجی ف. ک. دومان فؤاد طاهبوب فؤاد پطروس فئوادلمتروک فئودال ها فائو فابیان ها فاتح شایگان فاتح محمد تارین فادیف فار (ایرانی) فارت فارس فارس ها فارسی بی بی سی فارسی بی.بی.سی. فارل فارلند فاروق ساخان فاروق قدومی فاروق قدومی سرپرست سیاسی ساف فاریس سلیم احمد فاس فاستر فاضل رحیم رحیم فاضل هندا فاضلی فاطمه فاطمه جناح فاطمه خاتمی فاطمه داوری فاطمه فرزین خو (غفاری) فاطمه فلاحی فاطمه نصری قاجاری فاطمی فال کینگهام فالاچی روزنامه نگار ایتالیایی فالمر فالکو فالکینگهام فاچت (از سرویس اطلاعاتی نیروی دریایی) فاینشنال تایمز فتح فتح الله انتظار فتح الله بنی صدر فتح الله سعادت فتح الله مهاجر فتح الله والا فتح اللّه فتح اللّه ستوده فتح اللّه مافی فتح اللّه مین باشیان فتح اله گرزسر فتح علی شاه قاجار فتحعلی شاه فتحعلی شیرانی فتحی چلیکباش رهبر حزب جمهوریخواه خلق فخر طباطبائی فخرالاسلام فخرالدوله فخری فخری کورترک رئیس جمهوری فخریه فدائیان فدائیان خلق فدایی ها فداییان فداییان (فلسطینی ها و حامیان ایرانی آنها) فداییان (مارکسیست) فداییان اسلام فداییان خلق فداییان خلق ایران فداییان خلق مارکسیست فداییان فلسطین فداییان مارکسیست فداییان مارکسیست (چریک های فدایی خلق سابق) فدراسیون اتحادیه های صنفی کارگران ایران فدراسیون بزرگ مزارع اشتراکی اسرائیل فدراسیون جهانی اتحادیه های بازرگانی (WFTU) فدراسیون جهانی دانشجویان فدراسیون عمومی کار در اسرائیل (GFLI ) (هیستادروت) Histadrut فدراسیون کارگران نفتی کویت فدریکو فلینی فدور فدور الکسیویچ سالچنکف مشاور سفارت فدور الکسیویچ ساولچنکوف فدور ایوانویچ ژاریکف دبیر دوم فدورکولاکف فدولف فرات اتمان فرازیان فراعنه فراعنه مصر فراماسون فراماسون ها فراماسونر فراماسیون فرانتک فرانس پرس فرانسه فرانسوا ام. دیکمن فرانسوا پونست فرانسوا پونسه وزیر خارجه فرانسه فرانسوای فرانسوی فرانسوی ها فرانسوی های خاورمیانه فرانسویان فرانسویان و آلمانی ها فرانسوی‌ها فرانسیس نایت فرانسیس یونسه فرانک آندرسن فرانک اسپیلمن فرانک اسکاریانو فرانک ام هیوی فرانک ام. هیوی فرانک ام.هیوی فرانک اندرسون فرانک ب. مک کنزی فرانک باروز فرانک جاد فرانک جانسون فرانک دو فرانسیس فرانک دوفرانسیس فرانک هویی فرانک هیوی فرانک. ام. هویی فرانک. ام. هیوی فرانک. تی. کیوبیک فرانک.تی.باو فرانکلین فرانکلین اس. هاریس فرانکلین ج فرانکلین ج. کرافورد فرانکلین جی کرافورد فرانکلین جی.کرافورد فرانکلین کرافورد فرانکلین. ج. کرافورد فرانکو فرانکو قایقران دکتر کریم قرائتی نقشه بردار فرانکونه وینچنزو فراهانی فربد فرج اللّه فرود فرج اله آق اولی فرج اله احدیان فرح فرح دیبا فرح پهلوی فرخ حسین فرخ رو پارسا فرخ غفاری فرخ نجم آبادی فرخ پارسی فرخ کاشانیان فرخندار فرد آمریکایی فرد برگستن فرد بیرد (FRED BIRD) فرد جنی از سفارت سوئیس فرد روسی فرد هارت کوئیت فرد هالیدی فردریک ام. ویلیامسون فردریک چیپین فردریکز فردوس فردوست فردوسی فرزانه ذبیحی مقدم فرزند (پسر) آقای میناچی فرزند آیت اللّه سنجابی (زنجانی) فرزند آیت اللّه شریعتمداری فرزند ارشد اشرف فرزند ارشد امیر فرزند دوم امیر فرزند سناتور احمد متین دفتری فرزند سوم امیر فرزند سوم امیر خلیفه فرزند کوچکتر خمینی احمد فرست نشنال سیتی فرشته فرشچی (فرشی) فرقان فرقه بهائی فرقه تسنن فرقه شیعیان اسلام فرقه فراماسونری فرقه مسلمانان شیعه فرقه واپس گرا فرماندار آذربایجان شرقی فرماندار روسیه فرماندار ریگان فرماندار سنندج فرماندار محمد ظریف فرماندار نظامی فرماندار نظامی تهران فرماندار نظامی خوزستان فرمانداری احمدی فرمانده آنجلمان فرمانده ارتش فلاحی فرمانده العاصفه فرمانده جونز فرمانده سپاه پاسداران ابوشریف فرمانده لشکر یازدهم پیاده کرمان فرمانده مالکولم فرمانده منصوریان فرمانده ن. ه. ش. ا. فرمانده نیروهای زمینی ایران فرمانده نیروی هوایی شاهنشاهی ایران فرمانده هاک فرمانده هاگ فرمانده پولارد فرمانده کل نیروهای انقلاب فلسطین فرمانده کل نیروهای مسلح فرمانده کل نیروی هوایی ایران فرمانده گردان ایرلندی فرماندهی MIRCOM فرماندهی تحقیقات ویژه نیروی هوایی فرماندهی مستشاری نظامی فرماندهی کل نیروی دریایی ترکیه فرمانروایان ایرانی فرمانفرمائیان فرمانفرماییان فرناندو فرناندو ای. راندون فرناندو روندم فرنجیه فرنسیسکو یورکیو فرنگیس قادری تفرشی فرهاد فرهاد بخشنده فرهاد دیبا فرهاد سپهبدی فرهاد منوکده فرهنگ اسدی تبار فرهنگ مهر فروتن فرودگاه بین المللی تهران فرودگاه مهرآباد فروشگاه های سنتی ایران فروغی فروهر فروهر( وزیر کار) فری فری تاون فریبرز عطاپور فریت ملین فریتز دیهم فریج فرید فریدملن فریده فریده امامی فریده دیبا مادر ملکه فریدون فریدون آدمیت فریدون افشار فریدون امیر اصلانی فریدون تقی زاده فریدون تقی زاده متقی فریدون توانگری (آرش) فریدون توانگری «آرش» فریدون جم فریدون جم(رییس سابق ستاد ارتش) فریدون زند فریدون زند فرد فریدون ستوده فریدون سحابی فریدون شادافر «شاهین» فریدون شهابی فریدون فرخ فریدون فشارکی فریدون مهدوی فریدون مهدی فریدون موثقی فریدون ناصری فریدون هویدا فریدون کشاورز فریدیک فسون فضل اللّه بنی صدر فضل اللّه زاهدی فضل اللّه صدر و احمد رفیعی فضل اللّه محلاتی فضل اله زاهدی فضل حق فضل محسن عبداله فضل مقدم خان سفیر پاکستان فضیل محسن عبدا فقیر محمد فقیر فقیه ایمانی فلاتین فلاح فلاحی فلاسفه شیعی فلاشمن فلت هاوس فلتچر فلستیسن فلسطینی ها فلسطینی های تندرو فلسطینی های رادیکال فلسطینی های مقیم اردن فلسطینیان فلسطینیها فلسطینی‌ها فلسفی فلوریان گرکو فلیکس فلیکس گئورگیویچ آووژان فنلاند فنوپتوف فهاربن تیمور بوسعید  فهد فهد بن عبدالعزیز السعود فهد قواسمه شهردار هبرون فهد ولیعهد فهدبن محمود آل سعید فهدژ فهیمی فورت کامپ فورد فورست آ. سینگهوف فوره فوری فرانتک فوری وست پورت فوزی عبدالله فول برایت فول جینکو باتیستاس فولادسازی فولادوند فولادی فولبرایت فولر فونتروی فوچ فوکودا فوکوفسکی فِرد فکری فی فی فیدل فیدل کاسترو فیدل کاسترو رئیس جمهور کوبا فیربنک فیروز فیروز بهرامپور فیروز شریفی فیروز شهابپور فیروز همایون فیروز گوهری فیروزان فیش فیصل فیصل ابن علی فیصل آل بوسعید فیصل بشیر فیصل بن سمیع الثانی فیصل بن علی بن فیصل آل بوسعید فیض اقبال فیض اله زینلی فیض علی چیشتی فیل تالبوت (Phil Talbot) فیل دوپولوس فیلادلفیا فیلم «نامزد منچوری فیلم ساعت امید فیلکوفورد فیلیپ آرنسون فیلیپ استارک فیلیپ راندولف فیلیپ هیرتس فیلیپ پیلزبوری فیلیپ کلاک فیلیپ کلاک دبیر اول سفارت فیلیپ کلاک دبیراول سفارت فیلیپ. سی. گاست فیلیپ. سی. گست فیلیپس فیلیپینی ها فیوج فیکرت اسفندیار اقلی افندیوف وابسته کنسولی شوروی در تهران قائم مقام هیئت دیپلماتیک جک سی میکلوس قائم مقام وزیر قابوس ابن سعید آل بو سعید قابیل قاجار قاجارها قاجاریان قاجاریان ترک قاجاریه قاسان طوینی قاسم افتخاری قاسم بن محمدالثانی قاسم ثقفی قاسم جاویدمهر قاسم سربنا قاسم عمرالیاقوت قاسم لاجوری قاسم لباسچی قاسم لو قاسم مرادی قاسم معتمدی قاسم پرویان فر قاسملو قاسمی قاسمیّه قاضی «شرلی هوفستدلر» قاضی حسین احمد قاضی خاقان دزلی قاضی دیوان عالی قاضی شرلی هوفستدلر قاضی عبدالرحمن القسیبی قاضی علی ضیایی قاضی محمد قاضی هوفستدلر قاضی ویلیام دوگلاس قاضی یسری دویک قاطبه یهودی قانون اساسی قانون اساسی جدید قانون مورفی قانون گذاران اسبق کویت قاچاقچیان آسیایی و ایرانی قباد قبازرد قبایل بختیاری قبایل ترک زبان قبایل ترکمن قبایل غیر عرب قبایل قشقایی قبایل نینوا قبایل هندی قبایل کردنشین قبایل کُرد قبیله الکسیر قبیله باردینگی قبیله بلوچ قبیله جاف قبیله حمدان قبیله شیکاک قبیله طالبانی قبیله قشقایی قبیله های ترکی و کردی قبیله هروکی قدرت اللّه معینیان قدرت نصراللّه قدس نخعی قدوس خان قدوسی قدیمی قذافی قذافی رهبر لیبی قذاقی قرآن قرارداد IR قرارداد عمومی تعرفه و تجارت قرارگاه سیا قرارگاهA/SV 18 قرارگاههای شرکت نفت قراچورلو قرنی قره باغی قره باغی (فرمانده قوا) قره عثمان اوغلو قره نی قره گوزلو قزاق قزوینی ها قشقایی قشقایی ها قشمی فقید قضائی قضات قضات دادگاه تهران قطب زاده قطری ها قطعات یدکی قلعه جوقی قلی اوف کنسول شوروی قم قمر حاج محمدرضا معلم قمی قنات آبادی قناد قنّوعی قهرمان قهرمان جبهه ملی قهرمان کودتای 1953 قوام قوام السلطنه قوام الملک شیرازی قوامی قوای انتظامی قوای عراقی قوای مقننه قوای پاسداران انقلاب (گارد جمهوری) قوه قضائیه قوه قضاییه قوه مجریه قوه مقننه قی علی خانی قیس زواوی قیس عبدالمنضم الرواوی ل ل. ایگلتن ل. پ. وارطانیان ل. ی. مندیویچ لئو. ام. براون سرهنگ دوم لئون اکوبیانتر لئون ترانس ورلد لئونارد لئونارد سندمن لئونارد سنس نی. لئونارد فریمن لئونارد. آ. جینوچیو لئونارد. اس. دوول لئونید آی. برژنف لئونید برژنف لئونید برژنف ریاست جمهور شوروی لئونید ویتالیویچ کافتورویچ رئیس دانشکده مدیریت اقتصاد ملی لئونید گابریلوویچ کویموف لاتش لاجوردی لادن لارگومارسینو لاری ارل راف لاری جیل لاری دبلیر لاری دبلیو لاری دبلیو. سماکیس لاری دیویس لاری سماکیس لاری سیماک لاری سیماکیس لاری لارکین لاری لیلارد لاری مکینی لاری نیلی لاری هاول لاری. ئی. راف لاری. ا. پنامون لازارسیولج لاسلو سابو لال محمد لامبراکیس لامبراکیس مستشار سیاسی لانتزک لانج شرمرهرن لانیل ترینینگ لاهه لاهوتی لاهوتی. لاهیجی لاوت لاورنتی بریا لاورنتیف لاورنس ا . فولر لاورنس ا. فولر لاوریشهف لاورین لاوسن لاون لاپاز لاکهید لایف لبنانی دین مسلمان لبنانی ها لبنانی های مسلح لدین وَلو کمپانی Ledeen Valve Company لرد کارینگتون وزیر امور خارجه انگلیس لرها لروی کولیر لس آنجلس تایمز لشکر 28 پیاده و لشکر 64 زرهی ارتش ایران لشکر ششم (فارس) لشکر ششم جنوب «جهرم» لشکر ششم فارس لشگر ششم لشگر پرولتاریا لشگر یکم (تهران) لطف اللّه حی لطف اللّه سلیمان لطیف رمضان نیا لطیف رمضانیا لطیف نصیف جاسم لعل بهادر شصتری لعیا لفلدت. لفوطی لقمان ادهم لمبراکیس لمونیر لندن لنی لنین لنین. وی لنینیست لنینیستی لهستانی ها لهفلد لهفلدت لهفلدت هلمز لهمن لو لو پاولویچ لوآندا لوئرز لوئی لوئی هندرسن لوئی چهاردهم لوئی. و. هندرسن لوئیس لوئیس جی ساریس لوئیس دوپری لوئیس پی . گوئلز لواین لوبرانی لور لورایی نخست وزیر لورنس لورنس اچ شوپ لورنس لگر لوری لوریان لوجور لورین الکوفر لوس آنجلس تایمز لوسی لوفت هانزا لوموند لونازنسو لوون پارویرویچ وارطامیان لوپز لاندریا لوپز پورتیلو لوپزپورتیلو لوکاس لوکاس سرپرست دپارتمان خاورمیانه لوکانسک لوکزامبورگ لوکوموتیورانان و ترمزبانان راه آهن دولتی ایران لوگارو لوی اشکو لوی اشکول لوی گ. دریفوس لوید ماتس لویز پورتیلو لوین ليتن  لژ فراماسونری لژ گراند اورینت لژستیکی لژیون فرانسوی HONOR لژیون یهودیان لکساندر کولین روسی لی مبرت لیبرال دموکرات ها (متین دفتری) لیبرال میانه رو لیبرال ها لیبرال های جوان لیبرال های سنتی لیبرال های غربی لیبرال های مذهبی لیبیائی ها لیبیایی ها لیبیایی ها.کاردار لیتن لیتون لیخوف لیدیاایلینیچنا لیز ترگود لیز هرگود لیسین لیلا لیلا ازهاری لیلا امامی خوئی لیلا امامی خویی لیلی لیلی و منیر فرمانفرمائیان لیلیا جانسون لیلیان جانسون لیما لیمبرت لین لامبرت  لین گرابهورن کمپانی لیندا بیرد لینداستروم لیندستورم لیندون بی. جانسون لیندون جانسون لینکلن لینگن لینگن (کاردار سفارت) لینگن Nigc لینگن واشنگتن لینگن کاتم لینگن کاردار سفارت آمریکا در تهران لینگن  لینگنحزب جمهوری اسلامی لیه شلاسبرگ لیهان لیون لامبرت لیک ساکس لیکود لیکود (اتحاد) لیکود (حزب لیکود) م م ) م بارکایی دریابان. م پگف سفیر شوروی در ایران م) م) حسین م) علی م) پیغمبر محمد م) گیلانی م. الف. منصوری خبرنگار روزنامه سپیده دم اسلام آباد م. بنکدارپور م. جی. م اختر سرپرست عمران صنعتی پاکستان م. دابی م. نوربخش مآریو مأمور آلیتالیا مأمور آمستوتز مأمور اقتصادی سفارت مأمور سفارت جان استمپل مأمور سیا مأمور سیاسی مأمور سیاسی سفارت مأمور عمومی TDY مأمور قرارگاه سیا مأمور میز ایران (وزارت خارجه) مأموران آمریکایی مأموران سیا مأموران سیاسی مأموران گزارش دهنده مأمورین اطلاعاتی شوروی مأمورین سیا مأمورین سیاسی مأمورین هندی مأمورین پلیس مأمورین کا. گ. ب. مؤذن اوغلو وزیر دارایی مؤسسات آموزشی آمریکایی مؤسسات خبری روسیه مؤسسات ساختمانی اسرائیل گروههای صنعتی مؤسسات سیاسی و اقتصادی ایران مؤسسه (انستیتو) پیشرفت فنی و ارتباطات و نقشه برداری مؤسسه KWPA مؤسسه آمریکایی مطالعات ایرانی مؤسسه آموزش کودکان چلیا بینسک مؤسسه ارتباطات بین المللی آمریکا مؤسسه انتشاراتی گالیمار در پاریس مؤسسه بروکینگز مؤسسه بین المللی حرکات کارگران مؤسسه تحقیقات رآکتوری اتمی Wurenlingen مؤسسه تحقیقاتی کارولینای شمالی مؤسسه توسعه و ارتباطات ایران مؤسسه رفاهی داروپخش مؤسسه زبان بورقیبه مؤسسه زبان های خارجی مسکو مؤسسه سیبترا (SYBETRA) مؤسسه مطالعات بین المللی دکتر گنجی مؤسسه مطالعات شرقی مسکو مؤسسه مطالعات و پژوهش های سیاسی مؤسسه مطبوعاتی بین المللی مؤسسه مولوتف انرژتیکس در مسکو مؤسسه هلیکوپتر سازی ایران مؤسسه ویتهوین مؤسسه پزشکان آمریکا مؤسسه پلی تکنیک نیویورک مؤسسه کشتیرانی سیلان مؤسسه کوتو مؤسسه یهودیان آمریکایی مؤقر مؤمن باهدون مؤمنین مسلمان مئیر عزری (ازری) مائسترون مائو مائوئیست ها مائوئیستی مائیس آرتونیانس مات. سی. سی. بریستول ماتی تیاهو میزل ماتیتیاهو درابلز ماجاراجا حسین کوتوارا ماخاچکالا مادام ایکس مادر باقر مستوفی مادر شاه مادر ولیعهد مادر پرتقالی مادها ماراتون مارتا خاچیکیان مارتون مارتین مارتین اف مارتین اف هرتز مارتین اف. هرتز مارتین اف.هرتز مارتین انالز مارتین برکوتیز مارتین مارتیا مارتین نمایندگان «برنج عموبن» مارتین هرتز مارتین. مارتین. اف. هرتز مارتین. اف. هرتز مارتین. اف. هرتزهلمز مارتین. ف. هرز مارتین.اف. هرتز مارشال مارشال مالینوسکی مارلین مک کافی مارلین مکافی مارلین و. رمیک مارونی ماروین زونیس ماروین زونیس (استاد دانشگاه شیکاگو) مارک اشنایدر مارک جانسون مارک جی مارکس مارکس استوکس مارکسیست مارکسیست اسلامی مارکسیست لنینیستی مارکسیست ها مارکسیست های اسلامی مارکسیست های افغانستان مارکسیست های تندرو مارکسیست های فارسی زبان مارکسیست های پشتو زبان مارکسیست های چپ مارکسیست‌های اسلامی مارکو برناردینی مارگارت تاچر ماری ماری پریش ماری. ا. اشماروک ماریان ماریان دویش (اسپید) مارین اریاز ابوظبی مارینا ماریو ماریون جاویتس مازندی ماسترون. ماشاء الله کاشانی ماشاءالله ماشاءالله قصاب ماشاءالله کاشانی ماشاءاللّه کاشانی ماشااللّه کاشانی مافی مافیا مالتا مالمبورگ مالمیرکا مالنکوف مالونی مالکوم کالپ مالیات دهندگان آمریکایی مالیوئین مالیک مان مانا ماندل ماندیل مانسفیلد مانشل مانوک ایگناتیان مانگالین دوگر سورن وزیر امور خارجه مغولستان مانی ابن سعید العتیبه  مانی العطیبه مانیل ماهانی ماهیگیران ایرانی ماپام ماچن ماکارف ماکاگون ماکروهی بوزاسیان معلم مهشید برومندان ماکس لرنر ماکوی علی جلالی پور ماگنتو هیدرو دینامیک ماگومد (محمد) عثمانف دبیر سوم سفارت شوروی مایر مایر پیل مایسترون مایلز مایلز گرین مایلزال. گرین ماینده میانه رو حزب جمهوریخواه خلق چپگرا ماینر مایوان مایک مترینکو مایک مک نال مایک هاوس من (از گردان ساختمان نیروی دریایی) مایک والاس مایک کاگلین مایکل مایکل جی . مترنیکو مایکل جی. مترینکو مایکل ر. آریتی مایکل مترینکو مایکل هاول مایکل کاپس مایکل کیتس مایکل. جی. مترینکو مایکل. جی. مترینکو کارمند سفارت مایکل.ف.باسو.ر.بارتلت.مون مبارزه با مواد مخدر مبارزین مبارزین ضد توده مبارک مبارک بن محمد آل نهیان (ابوظبی)  مبارکی مبشری مبشری(وزیر دادگستری) مبصر مبصرالممالک مبین متجددین آمریکا. متخصص شاه در امور عربی احمد بن سودا متخصصین انرژی خورشیدی ایالات متحده متخصصین کامپیوتر IRS مترجم آقای پطروسیان مترجم سفیر شوروی گریگوری زایتسف مترقیون متروف مترینکو متعصبین سنتی مذهبی متعصبین مذهبی رادیکال راست متفقین متقی متین متین دفتری مجارستانی مجاهدین مجاهدین [خلق] مجاهدین اسلامی مجاهدین اسلامی و مجاهدین خلق مجاهدین خلق (مبارزین مردم) مجاهدین خلق اسلامی مجاهدین خلق ایران مجاهدین موحد خلق مجاهدین پیشقراول مخالفین مذهبی شاه مجاهدین[خلق] مجتمع شیمیایی آلیدو بی. اف. گودریچ مجتمع فسفات حمراوین (Hamrawein) مجتمع مکانیکی تاکسیلا (Taxila) مجتمع های صنعتی ایران مجتمع پتروشیمی بندر شاهپور مجتمع پتروشیمی شاهپور مجتهدین مجد مجریه مجلس مجلس اسرائیل مجلس ایران مجلس خبرگان مجلس سنا مجلس سنامحمدعلی رشتی مجلس سنای آمریکا مجلس شورای ملی مجلس شورای ملی کویت مجلس قانونگذاری٬ قوه مجریه٬ رهبریت روحانی مجلس مؤسسان مجلس ملی مجلس ملی عراق مجلس موسسان مجلس نمایندگان آمریکا مجله PLAYBOY مجله USICA مجله «تایم» مجله «دنیا» مجله «ماهانه آتلانتیک» مجله «پشتون جاق» مجله «کیهان فرهنگی» مجله اشپیگل مجله امید ایران مجله اکونومیست مجله ایتالیک مجله ایرانیان مجله تایم مجله تهران مجله خواندنی ها مجله رسمی شوروی مجله سوسیالیستی علم و زندگی مجله سیاسی ایران مجله فردوسی مجله فورچون مجله فکاهی آهنگر مجله لندن اویل نیوز مجله نیوزویک مجله نیویورک مجله نیویورک تایمز مجله پنتهاوس مجله پیام صلح مجله ی «وگ» مجلومیان مجمع بزرگ ملی مجمع عمومی سازمان ملل مجمع عمومی سازمان ملل متحد مجمع عمومی ملل متحد مجمع مؤسسان مجمع مشورتی اروپا مجمع ملی کویت مجیب الرحمن مجید مجید ابوشراره مجید الجیشی  مجید بن عبدالعزیز السعود مجید تهرانیان مجید دوامی مجید رهنما مجید مجیجی [مجیدی] مجید مجیدی مجید مرتضایی فرد جاده ساز مجید وجدانی مجید کاظمیان مجیدوف مجیدی مجیدی MADGIDI مح محافظه کاران محافظه کاران مذهبی راست محترم خانم وحدت محدث زاده محسن محسن حکیم محسن خان امین الملک محسن خواجه نوری محسن دربانی محسن سلیم محسن شیرازی محسن صدر محسن فروغی محسن فروغی( وزیر فرهنگ و هنر) محسن قره گزلو محسن مبصر محسن مقدم محسن پزشک پور محسن پزشکپور محسن پورصبا محسنی مهر محصلین ایرانی محقق زاده محققین اسلامی ایران محلاتی محمد محمد آل زبیر محمد ابراهیم خان (شوکت الملک) محمد ابراهیم مسعود محمد ابومیضر محمد احمد آل جونید محمد اسلام وطنجار محمد اسماعیل دانش محمد الرومیحی محمد العباس (ابوالعباس) محمد العدسانی محمد الهی خوانساری محمد امین ریاحی محمد امین سراجی محمد امین سیراسی محمد امین شیخ الاسلام محمد امین نقشبندی محمد امین کاردان محمد امینی محمد اکرم عبقری محمد ایزدی محمد باقر افضل محمد باقر رستمی محمد باقر کراچی محمد باقر کراچی کارخانه دار محمد باهری محمد بخارائی محمد بخارایی محمد برومند محمد بغیری محمد بقایی یزدی محمد بن جبرالثانی محمد بن حمدالثانی محمد بن خلیفه ابن حمید  محمد بن رشید بن سعید المکتوم (دوبی) محمد بن مبارک الخلیفه  محمد بهکار محمد بودیا محمد تقی خراسانی علی اصغرمانوسی محمد تقی دامغانی محمد تقی داورفرا محمد تقی سرلک محمد تقی فلسفی محمد تقی فکری محمد تقی قمی محمد تقی نصیر اوغلی محمد توتونچی محمد توسلی محمد توکلی محمد توکلی شهردار تهران محمد توکّلی محمد تیسیرقبا محمد جلال نایینی محمد جواد باهنر محمد جواد غفاری محمد جواد کاظمیان محمد حاجیان محمد حاجیان بهمنی محمد حاجیان بهمنی رییس بانک صادرات محمد حسن اسلامی محمد حسن بارق شافعی محمد حسن جعفری محمد حسن خشایار محمد حسن مرشد محمد حسین محمد حسین حمیدی نوین محمد حسین سیف قاضی محمد حسین صلح جو محمد حسین قدک محمد حسین ملکی محمد حمود خمیس محمد حکیم مالیار محمد حیدر محمد خاتمی محمد خاتمی فرمانده نیروی هوایی محمد خلیفه ال کنیدی محمد داود اودا (ابوداود) محمد داود عوده (ابوداود) محمد داوود رئیس جمهور افغانستان محمد درخشش محمد دسکی محمد دهقان نژاد محمد رائد محمد رضا خانی محمد رضاشاه پهلوی محمد ریاحی محمد ریاض محمد زایی محمد زبیر محمد ساعد محمد سالم مسعودی محمد سام محمد سجادی محمد سروری محمد سعید عبداللّه محسن الشرجابی محمد سعید فرید زنجانی محمد سلیم کوثر محمد سلیمان الناصر  محمد سوری محمد سوما محمد سیدالمعلا  محمد شایگان محمد شبی محمد شریف محمد شفیعی امین محمد صادق عالمیار محمد صادق کاظمی محمد صالح (ابوصالح) محمد صالح مندخل محمد صالح یغائی محمد صالحی محمد ضیایی محمد طاهر مهران محمد طباطبائی محمد عایش محمد عباسی محمد عبدالطیف الملحم محمد عبداللّه الحرینی محمد عبدویمانی محمد عزیز محمد علی محمد علی ابالخیل محمد علی بهرامی محمد علی بوتو محمد علی بوکسور محمد علی توحیدی محمد علی توحیدی دکتر مواد شیمیایی خاکی در مؤسسه بررسی آفات محمد علی دشتی محمد علی علائی احمدآبادی محمد علی مالکی محمد علی میرغفوری محمد علی نوروزی محمد علی همایون پور محمد علی هیثم محمد علی کتابی شوشتری محمد علی کتانی (کتابی) شوشتری محمد علی کشاورز صدر محمد عنبر وحیدی محمد فتح مدیریت بازرگانی ناصر فروغی محمد فرخی محمد فضیل محمد فلاح محمد محجوب محمد محمود عبدالرحمن محمد مسعود محمد مشاور محمد مشیر یزدی محمد مشیری یزدی محمد مصدق محمد مصدق نخست وزیر محمد مظفریان محمد مفتح محمد ملکی محمد منتظری محمد منصور هاشیمی محمد مهاروف محمد مهدی عباس محمد موسوی گلپایگانی محمد موسی شفیق محمد مُکری محمد مکری محمد مکری سفیر ایران محمد نبی محمد نخشب محمد نریمان محمد نصیری محمد نعیم محمد نقابت محمد نوید محمد هاشمی محمد هبروش محمد هویدا محمد وارسته  محمد پسر شاهزاده فهد محمد پورداد محمد پورسرتیپ محمد پیامبر محمد پیامبر اسلام محمد کاظم بجنوردی محمد کاظم زرافشار محمد کریم باصری نژاد [باصری نیا] محمد کریم باصری نیا محمد گلاب زوی محمد گودرزی محمد یگانه محمد[حسام] عراقی محمدامیر خاتمی (فرمانده نیروی هوایی شاهنشاهی ایران) محمدبن احمد محمدتقی شهرام محمدتقی فلسفی محمدتقی قمی محمدجاسم محمدجعفر بهبهانی محمدجلال معتمدی محمدجواد خاتمی محمدحسن محمدحسن صادقیان محمدحسن مرشد محمدحسن مرشدی محمدحسن نادری محمدحسین محمدحسین خان قشقایی محمدحسین دلخوش فومنی محمدرضا محمدرضا امیر تیمور محمدرضا امیرتیمور محمدرضا امین محمدرضا تغابنی محمدرضا سادات فر محمدرضا سعادتی محمدرضا شاه محمدرضا شاه پهلوی محمدرضا شریف محمدرضا عاملی تهرانی محمدرضا قوانینی محمدرضا مهدوی کنی محمدرضا پهلوی محمدرضاشاه پهلوی محمدرضای مخلوع محمدسعید فرید محمدظاهر شاه محمدعبدالرحمن البکر محمدعبداللّه گرجی محمدعلی محمدعلی احمدی محمدعلی العکری محمدعلی اکبری محمدعلی جناح رهبر پاکستان محمدعلی رجائی محمدعلی رجایی محمدعلی سمیعی محمدعلی صیرفی محمدعلی علائی احمدآبادی محمدعلی فروغی محمدعلی منصور محمدعلی مولوی محمدعلی نقیب زاده محمدعلی هدایتی محمدعلی کشاورز صدر محمدعلی یوسفی زاده محمدعلی[ولی الله] قرنی محمدمصدق نخست وزیر ایران محمدمهدی ابریشم چی محمدمهدی دری محمدمهدی میدانی محمدهادی مدرسی محمدکاظم بجنوردی محمود محمود (محمد) حجازی محمود اصغری زاده محمود اعتمادزاده محمود افشار حسینی محمود ایزدی محمود بامداد محمود بقراطی محمود بن علی محمود جعفریان محمود جم محمود داود محمود رئیسی محمود ریاض محمود سعید المهدی محمود سنجابی محمود سوداگران محمود شهیدی محمود صراط محمود ضیائی محمود ضیایی محمود طالقانی محمود طالقانی و یداللّه سحابی محمود طلوعی محمود عباس محمود عبداللّه رشیداوشیش  محمود عثمان محمود علامیر قاجار محمود فخر محمود فروغی محمود قوام صدری محمود مانیان محمود محمودی محمود معینی عراقی محمود منتظری محمود منصف محمود میرفخرایی محمود نجاشی محمود هاتف محمود هاشمی محمود و صدر قاضی محمود ک.العدسانی محمود کاشفی محمود کشفیان محمودرضا محوی محی الدین نبوی محی الدین نبوی نوری محی عبدالحسین محی عبدالحسین المشادی محی عبدالحسین المشاطی محی عبدالحسین مشاطی محیی عبدالحسین مشادی مخابرات دریایی شوروی مخاطب رفیعی مخالف دینی دست راستی (آیت اللّه خمینی) مخالفان رژیم پهلوی مخالفان سیاسی کویت مخالفان کُرد مخالفین افغانی مخالفین عرب مخالفین چپ مخبر مخبرین انگلیسی مختار مختار زاهدی مختار لویز مختار یحیی زاده مخدره ضیایی مدارس مدارس آمریکایی مدارس مذهبی قم مدال پرچم سرخ مدال چکسلواکی مدبران کویتی مدحت بالکان مدرسه مدرسه آمریکائی ها مدرسه آمریکایی تهران مدرسه آمریکاییان مدرسه اطلاعات ارتش مدرسه بین المللی تهران مدرسه حبیبیا مدرسه سنت جوزف مدرسه عالی مدرسه پزشکی جلال آباد مدرسه کامیونیتی مدرسی مدن لال بهین مدنسکی مدنی مدنی فرمانده نیروی دریایی مدنی(وزیر دفاع ملی) مدیر آلپا (ALPA) مدیر اجرایی سنتو مدیر امور افریقای شمالی مدیر تهیه و تولید مدیر دانشگاه مشهد مدیر سازمان برنامه مدیر عامل صنایع هواپیمایی ایران مدیر نمایشگاه های بین المللی مدیر کل قرارداد تجاری وزارت بازرگانی به وابسته بازرگانی مدیر کل قراردادهای تجاری مدیر کنسول سیاسی جورج لمبراکیس مدیرکل وزارت امور خارجه امیر عثمان مدیریت آلیتالیا مذهبی ها مذهبیون محافظه کار مراد مراد دانیال پور مراکز آبرسانی و برق دهی مراکز بازرگانی آمریکایی مراکز بازرگانی کوچک مراکز دو ملیتی در اصفهان و شیراز مراکز دیپلماتیک آمریکا مراکشی ها مرتجعین مرتجعین «سرخ و سیاه» مرتضوی مرتضی اقدامی مرتضی بازرگان مرتضی خیام مرتضی سرمد مرتضی شیخ الاسلامی مرتضی صالحی مرتضی محیط مرتضی موسوی مرتضی نیک نژاد مرتضی پویا مرتضی کازرونی مرتظی صالحی مرحوم تیمسار فضل اللّه زاهدی مرحوم حسنعلی منصور مرحوم فروغی مردان بارزانی مردان مسلح عراقی مردم آمریکا مردم افغان مردم افغانستان مردم ایران مردم مسلمان ایران مردم چاد مردم کردستان مرزداران ایرانی مرعشی مرعشی نجفی مرعشی) مرغ طوفان مرلین مک کافی مرکز آموزش مرکز آموزش بین المللی ایران مرکز آموزش و تحقیقات پزشکی فیروزگر مرکز آموزشی و تحقیقات پزشکی فیروزگر مرکز اطلاعات ایالات متحده مرکز امور مالی سازمان مساعدت های امنیتی مرکز انبار سازمان خبری مرکز بازرگانی تهران مرکز بازرگانی تهران (اتاق بازرگانی) مرکز تحقیقات و طرح ریزی سیاسی مرکز تحقیقاتی اقیانوس شناسی NOUADHIBOU مرکز رادیو تلویزیون ملی ایران مرکز شرق و غرب مرکز فرهنگی IAS مرکز فرهنگی ترکمن مرکز مخابرات مرکز مذهبی در تهران مرکز مطالعات مدیریت ایران ICMS مرکز مهاجرت یهودیان مری آن کیسی مری احمدی مری بلو مری روث پریش مری ریچارژ مریلین رانیو مریم مریم اعتمادی مریم متین دفتری مریم مومن دبیر مریم واضح نوری مریم پناهی مرینوس مزاری مزدوران عراقی مزدوریار مس سرچشمه مسئول امور شوراهای حکمیت مسئول ایرانی مسئول بخش اروپای شرقی در وزارت امور خارجه ایران مسئول دفتر ارتباطات مطبوعات مستشار آمریکایی مستشار روسی مستشار نظامی آمریکا مستشار نظامی آمریکایی مستشار نظامی مصری مستشاران آلمان شرقی مستشاران آمریکایی مستشاران اردنی مستشاران روسی مستشاران شوروی مستشاران نظامی آمریکا مستشاران نظامی آمریکائی مستشاران نظامی آمریکایی مستشاران نظامی ایالات متحده آمریکا مستشاران نظامی روسی مستشاران نظامی شوروی مستشاران کوبایی و آلمان شرقی مستشاران کوبایی و شوروی مستشاری نظامی مسرز مسعود مسعود اعتصام مسعود اکرم مسعود بارزانی مسعود برزین مسعود بهادران مسعود بهنود مسعود تفضلی مسعود جهانبانی مسعود خوانساری مسعود رجوی مسعود فروغی مسعود مهاجر مسعود هدایت مسعودی مسلمان مسلمان سنی مسلمان شیعه مسلمان مجاهدین خلق مسلمان های راست مسلمان های شیعه ایران مسلمانان مسلمانان افغانستان مسلمانان ایران مسلمانان حنفی مسلح مسلمانان خلق کردستان مسلمانان سنی مسلمانان سنی «اباضی» مسلمانان سنی عراق مسلمانان شوروی مسلمانان شیعه مسلمانان شیعی ایران مسلمانان عرب مسلمانان متعصب مسلمانان مرتجع مسلمانان مصری مسلمانان گرجستان مسلمین مسلمین پاکستان مسکو مسی MASSIE مسی فرگوسن مسیح مسیح زاده مسیحی مسیحیان مسیحیان راستگرا مسیحیان نستوری مشاور مشاور اقتصادی سفارت سنس مشاور امنیتی کارتر مشاور امور کنسولی (کریس) مشاور حقوقی وزارت امور خارجه رازوقی مشاور حقوقی وزارت امور خارجه کویت مشاور حقوقی وزارت خارجه کویت مشاور خارجی آقاشاهی مشاور دربار احمدرضا قدیره مشاور سفارت در امور سیاسی مشاور سیاسی ایران مشاور صدیق شاه داریوش مشاور وزارت امور خارجه آقاشاهی مشاور وزارت خارجه آقاشاهی مشاوران آمریکایی مشاوران ایرانی مشاوران تکنیکی آمریکایی مشاوران نظامی آمریکا مشاوران نظامی آمریکایی مشاوران نظامی روسی مشاورین حقوقی ترکیه مشاورین روسی مشاورین نظامی آمریکایی مشاورین ویت کنگ مشاورین کنتراتی مشخصات کارمندان آمریکایی مشخصات کارمندان لهستانی مشروطه خواهان مشهد مشهدی محمدعلی مشیر فاطمی مشیرالدوله مشیری مصباح زاده مصباح زاده( مدیر کیهان) مصدق مصدق کبیر مصر مصر ناصری مصرف کنندگان اروپایی و ژاپنی مصری ها مصریان مصریان چپگرا مصطفایی مصطفوی مصطفوی نائینی مصطفی مصطفی احمد مصطفی امین مصطفی انصاری مصطفی ب وزارت کشاورزی مصطفی بارزانی مصطفی تجدد مصطفی جعفری مصطفی خان مقدم مصطفی خمینی مصطفی خمینی قضائیه مصطفی درخشش مصطفی سمیعی مصطفی طالبی مصطفی فاتح مصطفی مصباح زاده مصطفی مصطفایی مصطفی واقعی مصطفی پایدار مصطفی چمران مصطفی چمران وزیر دفاع مصطفی کتیرایی مصطفی کمال (آتاترک) مصطفی گرگ زاده مطاع زاده مطبوعات مطبوعات آزاد آمریکا مطبوعات آزاد ایالات متحده مطبوعات آلمان غربی مطبوعات آمریکا مطبوعات آمریکا و غرب مطبوعات آمریکایی مطبوعات اردوزبان پاکستان مطبوعات اروپایی مطبوعات اسرائیل مطبوعات اسرائیلی مطبوعات انگلیسی مطبوعات انگلیسی زبان مطبوعات ایالات متحده مطبوعات ایران مطبوعات ایرانی مطبوعات بغداد مطبوعات بین المللی پاکستان مطبوعات ترکیه مطبوعات تهران مطبوعات روسی مطبوعات شوروی مطبوعات عراق مطبوعات عراقی مطبوعات عربی مطبوعات غربی مطبوعات فارسی زبان مطبوعات فرانسه و آمریکا مطبوعات لبنان مطبوعات محلی مطبوعات مصری مطبوعات هندوستان مطبوعات و دادگستری انگلستان مطبوعات وین مطبوعات کویت مطهری مطوف مطیب بن عبدالعزیز السعود  مظفر الدین شاه مظفر بقایی مظفر بقایی کرمانی مظفر حسن مظفر فیروز مظفرالدین شاه مظفری جانداری مظهری معاریو معاون معاون الکساندر معاون دبیر کل امور اقتصادی در وزارت نفت معاون دبیر کل حزب خلق جمهوریخواه کازکان قره گزاوغلو معاون دوم رئیس ستاد ارتش ایران؛ سرتیپ تقی ریاحی معاون رئیس اتاق بازرگانی کرمان معاون رئیس بانک مرکزی کویت معاون رئیس دانشگاه تهران معاون رئیس سناتور هاوارد کانن سناتور آبراهام ربیکوف سناتور ارنست اف هالینگز سناتور جاکوب ک جاویتس معاون رئیس شرکت نفت ترکیه اسماعیل کافه سی اوغلو معاون رئیس صادرکنندگان جهانی بیمه معاون ریاست شورای ملی فلسطین معاون سابق نخست وزیر معاون سازمان هواپیمایی کشوری معاون سخنگوی وزارت امور خارجه ترکیه معاون سنا معاون شاخه سیاسی سفارت معاون قائم مقام وزارت میکلوس معاون لجستیک نیروی هوایی ایران معاون مخصوص وزیر آموزش و پرورش جان دی. استمپل معاون مدیر شرکت ملی نفت کویت عبداللّه القرباسی معاون مدیرکل بازاریابی شرکت نفت ترکیه معاون نخست وزیر معاون نخست وزیر ایران معاون نخست وزیر در کابینه علم معاون نخست وزیر دولت موقت و سخنگوی دولت معاون نخست وزیر طباطبائی معاون نخست وزیر و سرپرست فرماندهی کل و نبرد مسلحانه فلسطینی نعیم حداد معاون وزارت جنگ معاون وزارت دفاع آیت اللّه خامنه ای معاون وزارت کشور معاون وزیر معاون وزیر امور خارجه معاون وزیر امور خارجه راشدالراشد معاون وزیر امور خارجه کوپر معاون وزیر خارجه ایرلند معاون وزیر خزانه داری سولومون معاون وزیر دفاع سیینا معاون وزیر سی. دبلیو منیز معاون وزیر نیوسام معاون وزیر کوکساواس معاون کل دربار معاونت ارشد دبیر روابط بین الملل وزارت بازرگانی معاونت استیونس معاونت لجستیک نیروی هوایی معاویه معتضد معتمد معتمدی معتمدی( وزیر پست و تلگراف و تلفن) معصوم ناجی نژاد معصومی معظمی معلم معلمان معلمان ایران معلمین معمار زاده معمارزاده معمر قذافی رهبر لیبی معمرقذافی معین جان نعیم معین زاده معین زند معینی وزیر کار معینیان مغازه مغول ها مفتی زاده مفتی محمود مفتی محمود سرپرست اتحاد ملی پاکستان مقاطعه کاران آمریکا مقاله «واشنگتن پست» مقاله اطلاعات مقاله بوین مقاله هوگلند مقام SRE (نام دیگر سیا مقام آمریکایی مقام دولتی چین مقام سیاسی لبنانی مقامات IDRO مقامات آلمانی مقامات آمریکا مقامات آمریکائی مقامات آمریکایی مقامات آمریکایی و ایرانی مقامات ارشد نظامی ایران مقامات اسرائیل مقامات اسرائیلی مقامات اطریش مقامات اطلاعاتی شوروی مقامات افغانی مقامات امنیتی ایران مقامات انگلیسی مقامات ایالات متحده مقامات ایتالیایی مقامات ایران مقامات ایرانی مقامات ایرانی و آمریکایی مقامات ایرانی. مقامات بانفوذ آمریکایی مقامات برزیل مقامات بلوک شرق مقامات بلوک کمونیستی مقامات ترکیه مقامات تی. دبلیو. دلتا مقامات دوبی مقامات دولت آمریکا مقامات دولت ایران مقامات دولت عراق مقامات دولت کویت مقامات دولتی ایران مقامات دولتی ترکیه مقامات رسمی آمریکا مقامات روسی مقامات رژیم شاه مقامات ساف مقامات ساواک مقامات ستادی ترکیه مقامات سعودی مقامات سفارت آمریکا مقامات سوئدی مقامات سوری مقامات سی. بی. اس مقامات شرکت ایران ایر مقامات شوروی مقامات عالیرتبه ایرانی مقامات عالیرتبه عراق مقامات عالیرتبه مالی آمریکا مقامات عراقی مقامات عربستان سعودی مقامات لندن مقامات مصری مقامات ناتو مقامات نظامی اسرائیل مقامات نظامی سعودی مقامات نفتی آمریکا مقامات نیروی دریایی ایران مقامات هیئت دیپلماتیک سوریه مقامات وایت هال مقامات چینی مقامات کاخ سفید مقدم مقدم (مراغه ای) مقدم مراغه ای مقصودپور مقننه ملا بهبهانی ملا رسول بابی ملا سید رضا زنجانی ملا سیدرضا زنجانی ملا فلسفی ملا مصطفی ملا مصطفی بارزانی ملا مهدی گلپایگانی ملا کاشانی ملاحسن داماد خمینی ملاصدرا ملالاه حبیب ملالاه حبیب سرپرست امور سیاسی وزارت خارجه عمان ملامت ملامصطفی بارزانی ملانصرالدین ملاها ملاهای آستان قدس ملاهای افغان ملاهای ایران ملاهای ایرانی ملاهای شیعه ملاهای شیعه ایرانی ملاکین و تاجران و صنعتگران نیرومند ملت افغانستان ملت ایران ملت مسلمان ایران ملل آفریقا ملوان سیاهپوست آمریکایی ملون. ملوک مهاجان نراقی ملوک میشکانیان ملوی ملوی سفیر ملوین گاجه نیداس ملوین. جی. نیداس ملّی گرا ملّیون ملک ملک الشعرا ملک الشعرای بهار ملک حسن ملک حسین ملک حسین اردنی ملک خالد ملک ریتان (RAYTHEON) ملک زاده آملی ملک عبدالعزیز السعود ملک فاروق ملک فیصل ملک منصور خان قشقایی ملک وزیر علی ملکشاه ظفر ملکشاه ظفر ایلخان ملکشاهی ملکه ملکه الیزابت ملکه الیزابت دوم ملکه انگلیس ملکه ثریا ملکه جولیانا ملکه فرح ملکوتی ملکوکرنی ملکی ملکی رئیس دانشگاه تهران ملی گرا ملی گراها ملی گرایان ملی گرایان ایران ملی گرایان جوان ایرانی ملی گرایان مسلمان ملیت های ردتاپ REDTOP ملیت های روسی ملینا مرکوری ملیون مذهبی ملیگین ممتاز بوتو مناخیم بگین مناسعید العتیبه مناطق خلیج مناطق نفتی مناقبی مناوی منبع اطلاعاتیB منتظری منتقدان شاه مندیویچ مندیک منشی ODCFSN منشی های رمز آمریکایی منصور منصور آسیم منصور افخم ابراهیمی منصور اقبال منصور برادران جوادی منصور حسن منصور حقوقی منصور رفیع زاده منصور رهبانی منصور روحانی منصور عطایی منصور فرهنگ منصور لاوی منصور لطفی منصور مشکین پوش منصور هاشمی وزیر منصور پهلوی منصور یاسینی منصورالسلطنه عدل منصوربن کمن منصوری منصوریان منطقه حمریا شمالی منظر اصفیا منفیلد منونیت ها منوچهر منوچهر آریانا منوچهر آزمون منوچهر آگاه منوچهر ارم منوچهر افتخاری منوچهر اقبال منوچهر ایرانی منوچهر بهرون منوچهر تسلیمی منوچهر توفیقیان مهندس علی بلاتی ترکمن منوچهر تیمورتاش منوچهر خسروداد منوچهر دامغانی منوچهر داودی منوچهر رزم آرا منوچهر زرکوب منوچهر ساعد وزیری منوچهر سالور منوچهر سعیدی منوچهر شاهقلی منوچهر صفا منوچهر فخرشفایی دکتر طب وزارت بهداری و بهزیستی و حقوق منوچهر فرمانفرمائیان منوچهر میرمطهری منوچهر نسترین(داودکلیمی) منوچهر نیک پور منوچهر هاشمی منوچهر هزارخانی منوچهر پرتو منوچهر پرویز منوچهر پیروز منوچهر کاشانیان منوچهر کاظمی منوچهر کلالی منوچهر کلعلی منوچهر گنجی منوچهر گودرزی منوچهر گودرزیان منوچهرامین منچستر گاردین منگال منگال ها منگیستو هایله ماریام منیر منیر وکیلی منیرامیرکاشانی منیرخان منیرخان سرپرست کمیسیون انرژی اتمی پاکستان منیره منیژه شاه کاوسی مهاجرین روسیه تزاری مهاجمین عرب و مغول مهد مینا مهدوی مهدوی بورسی مهدوی کنی مهدی مهدی آذر مهدی آذر و کاظم حسیبی مهدی احساسی مهدی باتمانقلیچ مهدی بازرگان مهدی بازرگان نخست وزیر مهدی بهادران مهدی بهار مهدی بوشهری مهدی بگلری مهدی تاجر مهدی تقوی مهدی تهرانچی افسر پلیس تهران مهدی حائری یزدی مهدی حاج منیری مهدی حایری مهدی خازنی راد مهدی خانبابا تهرانی (Khanbaba Tehrani) مهدی دیباجی مهدی رحیمی مهدی روحانی مهدی روغنی مهدی ریاحی مهدی سامی مهدی سمسار مهدی سمیعی مهدی شیبانی مهدی شیخ الاسلام مهدی طالقانی مهدی عراقی مهدی فارسیان مهدی فرازداغی (وزارت فرهنگ وهنر) مهدی قاسمی مهدی قاسمی و دکتر حسین تاجداد مهدی مجد مهدی محمدی صفت مهدی مشایخ مهدی مقدم حسینی مهدی ممکن مهدی موس مهدی موش مهدی میر حسینی مهدی میراشرافی مهدی میرزا محمد مهدی هادوی مهدی هادوی (رئیس دادستان کل) مهدی هروی مهدی وکیلی مهدی پیراسته مهدی چمران مهدی چمران مهدیان مهر مهرآباد مهران مهرداد ارفع زاده مهرداد پهلبد مهرزاد مهری مهری سامی مهسا هاشمی مهستی مهشید مهناز افخمی مهناز افخمی رهبر سازمان زنان مهناز امیرسلیمانی مهندس آراسته مهندس آصفی مهندس ابتهاج (برادر ابوالحسن ابتهاج) مهندس احمد مصدق مهندس اخوان مهندس ارفع مهندس اسدی مهندس اسدی سمیع مهندس انصاری مهندس بازرگان مهندس برومند مهندس بهبودی مهندس جلالی مهندس جلالی نوری مهندس حسن شریعتمداری مهندس حسینی مهندس رحمت الله مقدم مراغه ای مهندس رحمت اللّه مقدم مهندس رحمت اللّه مقدم مراغه ای مهندس رسولیان مهندس روحانی مهندس ریاحی مهندس زرآور مهندس زنجانچی مهندس زنجانیرادیو باکو مهندس شریف امامی مهندس صائبی مهندس صالح بنفتی مهندس صالح محمد پیروز مهندس صباغیان مهندس صدقیانی مهندس صفوی مهندس عبداللهی مهندس عبداللّه ریاضی مهندس عبدالکافی رسولی مهندس عدلی مهندس عطائی مهندس عقیلی مهندس علی اکبر معین فر مهندس غلامعلی فریور مهندس مالک مهندس مجتهدی مهندس محسن فروغی مهندس محمد اسماعیل دانش مهندس محمد توکلی مهندس محمد جمعه برک زوی مهندس محمد صدیق عالمیار مهندس محمد علی رجالی مهندس معینی مهندس معینی زند مهندس ملول مهندس مهدی بازرگان مهندس میرمحمد صادقی مهندس ناصحی مهندس ناصر گلسرخی مهندس نظام الدین عقیلی مهندس نیکویی مهندس هادی انتخابی مهندس هاشم صباغیان مهندس والا مهندس پروشانی مهندس کاظم حسیبی مهندس کتیرایی مهندس کمانگر مهندس کیا مهندسان مهندسین تهران مهندسین روسی مهندسین و مدیران عالیرتبه غربی مهین تاج خلیلی بروجنی دکتر در دانشکده پزشکی مهین معین مهیندخت جنگلی موئله مان موئی مواد (DEA) مخدر موبوتو موبیل موبیل اویل ( MOBIL OIL ) موتورولا موتی موثقی (Movasseqi) موحد موحدین مود موذای موراجی دسای مورس مورفی مورلوت مورنیره مورگان مورگان شوستر مورگان گرنفل مورگانتا موریتانی موریس موریس تی. وارنر جی.آر موریس. تی وارنر جی آر موریسون نودسن موریل سی موزارت موزامبیکی ها موزورف موزوروا موزگار موساد موساد (سازمان جاسوسی اسرائیل) موسادپرسنل مؤمن پایگاه یکم و هفتم ترابری موسسه بین المللی ارتباطات موسسه حقوقی الکساندر و گرین موسسه حقوقی فیلادلفیا موسولینی موسوی موسوی خوئینی ها موسوی ماکوئی موسوی کبیری موسی موسی (MUSSA) موسی اعتماد حائری موسی صدر موسی مصری موسی نوری اسفندیاری موسی هاشمی موسی کلیمی یادگار موسی یاشار موسین موشه موشه آرنس موشه دایان موشه شامیر موشه پرل من موشویو موضوع: لاری جیل موعد سعید موفات موقر مولانا شاه احمد نورانی مولانا مفتی محمود مولانا مفتی محمود رهبر اتحاد ملی پاکستان مولانا مفتی محمود ریاست اتحاد ملی پاکستان مولانا مودودی مولانا کوثر نیازی مولوتف مولوی مولوی رئیس کل بانک مرکزی ایران مولوی عبدالعزیز مومنین موندال مونرو مونیخ مونیف الرزاز مونیف رزاز مونیکو (Monique) موگادیشو مَدفع مَگ کوبار مک مک آرتور مک آفی مک دونالد داگلاس مک لافلین مک لفلین مک لوکلین مک میلان مک میکلوس مک ناتان (McNaughton) مک نامارا مک نایر مک نیل / لرر مک هنری مک کارتی مک کاسکویل مک کاسکیل مک گافی مک گافی مأمور سیاسی تهران   مک گی مک گیفرت مکتوم بن راشد بن سعید المکتوم مکی مگ ناگتون مگن کلارک می تر استراس می تر کنستایل می نارت گلیتمن میان طفیل محمد میانه روها میانه روهای عرب میانچی میتات بایکان میتووارد میخائیل استپانویچ ساولف میخائیل اشچوکین میخائیل اف میخائیل ام میخائیل زیمیانین میخائیل کوزمین میخائیل کی. میدل تون میدلتون میر اشرافی میر اکبر خیبر میر عباس هویدا میر عبداللّه میر فندرسکی میرا میرا لوداسکا میرافضل میراکبر خیبر میربها دبیر کل امور اقتصادی و مالی مسئول امور بین المللی آسیا و آفریقا میرحسین موسوی میردامادی میرزا حسین قمیشی میرزا شهاب کرمانی میرزا ملکم خان میرزا کوچک خان میرسید مهدی میراشرافی میرسیّد محمد بهبهانی میرغوث بوکس بیزنجو رهبر حزب ملی پاکستان میرغوث بیزنجو میرغوث بیزنجو رهبر حزب ملی پاکستان میرفتاح عدنانی فرقانی میرفخرایی میرفندرسکی میرهادی میری بخش میس لمپتون میسترون میستیک میسیون میسیونرها میشرا میشل اودیو میشل بارزوهار میشل عفلق میشل عفلق سوری میشکوف رئیس موسسه صادرات تراکتور شوروی میل میل برور میلانی میلتون ب. کلاوو میلتون گلیزر میلر میلز میلشیای حزب بعث و ارتش خلق میلوانویچ میلیشیا میلیشیای حزب بعث میلیشیایی مین استیت مین باشیان مینا مینا روزنبرگ میناچی میناچی وزیر ارشاد ملی میناچی وزیر اطلاعات و ارشاد میناچی(وزیر اطلاعات) مینایی مینتکنبائو مینرالز مینوت مینوت کندی میونین میکداش میکلاس میکلاس. میکلوس میکلوس. میکلوس.(حزب) رستاخیزیان میکول پویاپسکی میکولسکی میکی اسمیت میکی کلیبر میگرین ن ن.ی.کوزیرف نئواورلئانی ها نائب السلطنه نااو نابغ نابق نابلسی ها ناتاشا ناتالی ناتالیا ناتالیا ولادیمیروفنا ناتالیا ویکتوروفنا داوبنیا ناتسون ناتو ناتو (سازمان پیمان آتلانتیک شمالی) ناجی ناجی آلوش ناخدا «هاک» ناخدا افضلی ناخدا بهرام افضلی ناخدا حسنعلی خوشنام ناخدا روی هالینگ ورث ناخدا روی هالینگورث ناخدا ستوده ناخدا سجادی ناخدا سلطان ناخدا سنایی ناخدا سوم «هک» ناخدا سوم برایتن ناخدا سوم شیرر ناخدا سوم صبوری ناخدا سوم علوی ناخدا سوم فریدون معالی ناخدا سوم فلاح ناخدا سوم معالی ناخدا سوم منوچهر فلاح ناخدا سوم نامجویی ناخدا سوم هیگبی ناخدا سوم وحدت ناخدا سوم گلستان ناخدا علیجانی ناخدا فیصل الغانم ناخدا محمد اسلام ناخدا محمدحسین [احمد] مدنی ناخدا مدنی ناخدا میربها ناخدا نیدهم ناخدا هالینگ ورث ناخدا هاک ناخدا هوشنگ افخمی ناخدا هیگبی ناخداسوم برایتن ناخداسوم شیرر ناخداهاک نادر نادر زاگر نادر شاه نادر شهزاد نادر صالح نادر معتضد نادر میرزایی نادر میرزایی سرهنگ و خلبان نیروی هوایی ملوک میشکانیان نادرشاه نادژدا ناراضیان افغانی ناراضیان مذهبی ناراضیان هزاره ناروئی نازلی نازی ها نازیها ناس ناس وزیر مختار ناس. ناسیونالیست ها ناسیونالیست های کرد ناسیونالیستهای کویت ناسیونالیسم ایرانی ناشاشیبی ناشرین آمریکایی ناصر ناصر اخوان ملایری ناصر اویسی ناصر بهبودی ناصر جامعی ناصر جامعی بانک ناصر حمزوی تهرانی ناصر حکمت نژاد ناصر ذوالفقاری ناصر رئوفی ناصر رئیس جمهور مصر ناصر زهتاب فرد ناصر شیرازی ناصر عامری ناصر عصار ناصر قشقایی بیل میلر ناصر قلی فرهادپور ناصر قندی ناصر مجیدیه ناصر مقدم ناصر میناچی ناصر نجمی ناصر و ملک منصور ناصر کاظمی ناصر گلسرخی ناصر یگانه ناصرالدین شاه ناصرالدین شاه قاجار ناصرالسادات جنت پور ناصرالفرج ناصرالنویس ناصرخان ناصرخان ایلخان قشقایی ناصرخان قشقایی ناصرشاه ناصرقلی اردلان ناصرقلی گلسرخی ناصرنویس ناصریست ها ناظر الکازار ناظران آمریکایی ناظران عراقی ناظرزاده کرمانی ناظری ناظم ناظم کازار نام رمزی واقعی آقای گای ٬ دبلیو ٬ راترفورد ٬ ورنون کاسین نام ناصر مجللی نامیبیا نامیبیایی نامیک یاکوبف نانس هنکز نانسی هنکز نانوا ناهوم گولدمان ناهید ناو آمریکایی بارنی ناو لاسال آمریکایی ناوسروان انگلمن ناون ناوگان دریایی شوروی ناوگان نیروی دریایی ایران ناپلئون نایب التولیه آستان قدس نایب السلطنه نایب امام زمان نایب خمینی نایب رئیس مجلس خبرگان نایت نایز نایک نماینده دایمی پاکستان در سازمان ملل نایف بن عبدالعزیز السعود نایف حواتمه (ابونئوف) نایک نبیعی نتس نتظام نجات اله کهولی زاده نجات سادات نجفی نجفی (وزیر دادگستری) نجفی مرعشی نجفی(وزیر دادگستری) نجم آبادی نجم الثاقب نجم الدین اربکان نجم الدین شیخ نجم الملک نجیب اللّه نجیب بابائی نجیبه نجیبه وکیلی نخست وزیر نخست وزیر آموزگار نخست وزیر اجویت نخست وزیر اردن نخست وزیر اردن وصفی الطال نخست وزیر ازهاری نخست وزیر اسبق نخست وزیر الحوث نخست وزیر امینی نخست وزیر ایران نخست وزیر بازرگان نخست وزیر بازرگان (پدر زن بنی اسدی) نخست وزیر بختیار نخست وزیر بگین نخست وزیر بگین در واشنگتن نخست وزیر تل نخست وزیر جوکلارک نخست وزیر سابق علی امینی نخست وزیر سابق پاکستان نخست وزیر سوئد نخست وزیر شریف امامی نخست وزیر علاء نخست وزیر علم نخست وزیر فرانسه نخست وزیر لیبی نخست وزیر مراکش بوعبید نخست وزیر منصور نخست وزیر مهدی بازرگان نخست وزیر مهندس بازرگان نخست وزیر هویدا نخست وزیر و زاهدی نخست وزیر کوبا نخست وزیر کوسیگا نراقی نروژی نروژی ها نریمان نزیه نزیه Niocd نساجی ام بیا (Mbeya) نسرین نسیم خوری نسیم شالون نسیم نعیبی زار نشریات انعکاس ایران ECHO OF IRAN نشریات دولتی نشریات سیاسی از NSC یا S /P. نشریات کمونیستی نشریه (هراوگی) نشریه 10436 ـ ٬77 نشریه Foreign Affairs نشریه «ستاره سرخ» نشریه «نوول ابزرواتور» نشریه «نیوزویک» نشریه اخوان المسلمین نشریه اقتصادی «اکونومیست» نشریه الحوادث نشریه انجمن علوم سیاسی آمریکا نشریه تهران تایمز نشریه حزب جمهوری اسلامی نشریه خلیج تایمز دوبی نشریه سیاست خارجی نشریه طریق استقلال نشریه لواوپینیون نشریه متنفذالعربی نشریه پراودا نشریه پول ایران نشریه چپگرای جمهوریت نشریه کومینفورم نشریه کیهان اینترنشنال نشریه یورومانی (Euromoney) نشریهER٬  77 نشست های وزرای سنتو نصر (ناصر) افشار نصر افشار نصر نصرعلی  نصرالدین مجللی نصرالدین هجاوید نصراللهی نصراللّه نصراللّه انتظام نصراللّه فاطمی نصراللّه مژدهی نصرت الله امینی نصرت الله جوادی نصرت الله معینیان نصرت الله گرجی نصرت اللّه نصرت اللّه امینی نصرت اللّه معینیان نصرت رمضانی سابق نصور فرهنگ نصیر افشار نصیر بن خالدالثانی نصیر جهانبانی نصیر عصار نصیری نصیری (رئیس ساواک) نصیری رئیس ساواک نظام الدین تهذیب نظام السلطنه نظام العلماء نظام جمهوری اسلامی نظام مافی نظامی آمریکایی (MAAG) نظامیان نظامیان آمریکائی نظامیان آمریکایی نظامیان اسرائیل نظامیان افغانی نظامیان امریکایی نظامیان ایران نظامیان ایرانی نظامیان روسی نظامیان روسی و کوبایی نظامیان سوریه نظامیان عراق نظامیان عرب نظامیان و پرسنل ساواک نظر ال عال و دفاتر زیم نظریه پرداز حزب نظیر نعمت الله جهانبانویی نعمت الله نصیری نعمت اللّه نصیری نعمت اللّه نصیری رئیس ساواک نعیم تالو نخست وزیر نعیم تلو نخست وزیر نعیم حداد نفت عربستان سعودی نفتا نفوذ چپی‌ها نفیسی نقابت نقی منتخب نلئون اوریس نلسن بریکهم نلسون نلسون راکفلر نلسون سـی ـ دروموند نمایشگاه اتحاد جماهیر شوروی نماینده AEP نماینده آسوشیتدپرس اینترنشنال نماینده آلیتالیا نماینده اسرائیل نماینده اسرائیلی نماینده بارزانی نماینده بلژیک نماینده بنگلادش در مجمع عمومی سازمان ملل نماینده تاس در تهران نماینده جان جی کاوانف نماینده ویلیام اس برومفیلد نماینده پائول فیندلی نماینده لاری وین جونیور نماینده شرلی ان پتیس نماینده بنجامین ای جیلمن نماینده جی هربرت بروک نماینده کریستوفر دد نماینده دل گلاوس نماینده خبرگزاری تاس نماینده رهبر شیعه کُرد نماینده سازمان آزادیبخش فلسطین نماینده ساف نماینده ساف ترزی نماینده سیا نماینده فلسطین نماینده فیروزآباد نماینده مجلس نماینده مجلس هوشنگ رام نماینده مجلس «نژاد» نماینده مجلس ملی نماینده محلی سیتی بانک نماینده مشهد نماینده هلند نماینده چیس مانهاتان بانک نماینده کانادا نماینده کردها نماینده کلمت جی زابلوکی نماینده دانته بی فاسل نماینده جاناتان بی بینگهام نماینده لئو جی رایان نماینده هلن اس مینر نماینده دانالد جی پیز نماینده کمپانی تجارتی ژاپن نماینده کنگره نماینده گیلانی نماینده یونایتدپرس اینترنشنال نمایندگان CBS نمایندگان J نمایندگان آلمانی نمایندگان ایرلند نمایندگان خمینی نمایندگان دولت ایران نمایندگان سازندگان اسلحه ایالات متحده نمایندگان سفارت آمریکا نمایندگان سیا نمایندگان شوروی نمایندگان صلیب سرخ نمایندگان مجلس نمایندگان مطبوعاتی و تجاری نمایندگان پاپ در ایران نمایندگان پلیس ملی ایران نمایندگان کنسرسیوم نمایندگان کنسرسیوم نفت نمایندگی کنگره زابلوکی نمیری ننگوی تارزی نهادهای اسلامی نهاوندی نهاوندی (وزیر علوم و آموزش عالی) نهاوندی وزیر علوم نهرو نهضت آزادی نهضت آزادی (دولت موقت) نهضت آزادی ایران نهضت اسلامی نهضت اسلامی ایران نهضت تشیع نهضت جاوید نهضت خمینی نهضت رادیکال نهضت رادیکال ایران نهضت زیرزمینی بلژیک نهضت غیر متعهدها نهضت مستقل ناصریست (مرابطون) نهضت مقاومت نهضت مقاومت ایرانی نهضت مقاومت ملی نهضت مقاومت ملی منحله نهضت ملی کردن نفت نهضت ملی گرایان کردها نهضت نویسندگان نهضت چپ رادیکال نهیمیا نهیمیا رابین نوئل دور نوا نواب نواب اکبرخان بوگتی فرماندار سابق بلوچستان نواب زاده شیر علی خان نواب زاده نصراللّه خان نواب زاده نصراللّه خان معاونت اتحاد ملی پاکستان نواب صفوی نواف الحمد جابرالصباح نوایی نوتاش نوذر نوذر رزم آرا نور احمد (پنجوایی) نور فرنیچر نور محمد تره کی نور محمد ترکی نور محمد دلیلی نوراحمد اعتمادی نورالدین الموتی نورالدین شریف نورالدین غروی نورالدین کیان پور نوراللّه (نورالدین ) کیانوری نوربخش نورت روپ نورثویل نورخان فرمانده نیروی هوایی نوردلی نورزاد نورستانی بلوچی نورمحمد اعتمادی نورمحمد تره کی نورمحمد ترکی نورمن استاپی نورمن بی. هاناه نورمن دیتزل نورمن پاول نورمیرائوری نوری البالا نوریس نوزاد نوسوف نونامسکی نوه دکتر محمد مصدق نوه مصدق نوه مصدق نخست وزیر سابق نوه مظفرالدین شاه نوول ابزرواتور نوید نویسنده آمریکایی تهران تایمز نویسندگان نویمان نوین نویکوفسکی نيروي هوايي آمريكا نيروي هوايي جمهوري اسلامي ايران نِیل پرایس نپالی ها نژاد آلمانی نژاد تاجیک نکراسف نکراسوف نکرومه نکومو رهبر زاپو نگارتر نگودین دیم نگوم نصرت بوتو نیاز نایک نیامی نیرو نیرو های امنیتی ایران نیروهای (مسلح) نیروهای ارتش اسرائیل (IDF ) نیروهای ارتش اسرائیل IDF (IDF ) حزب کار اسرائیل ILP (ILP ) سازمان ارتش ملی (NMO ) (ایرگون) Irgun بخش تحقیقات (RD ) نیروهای ارتش ایران نیروهای ارتشی ایران نیروهای افغان نیروهای امنیتی نیروهای امنیتی سنتی نیروهای امنیتی عراق نیروهای حافظ صلح نیروهای حافظ صلح سازمان ملل نیروهای حداد نیروهای حفاظتی ایران نیروهای خمینی نیروهای دریایی ایران نیروهای دریایی عرب نیروهای دفاعی اسرائیل نیروهای دفاعی اسرائیل و هاگانا نیروهای دفاعی عمانی نیروهای رزمی شوروی نیروهای رودزیایی نیروهای روس نیروهای زمینی شاهنشاهی ایران نیروهای عراقی نیروهای متفقین نیروهای محافظه کار مذهبی و نخبگان متجدد رژیم پهلوی نیروهای مذهبیون نیروهای مسلح نیروهای مسلح آمریکا نیروهای مسلح آمریکایی نیروهای مسلح اسرائیل نیروهای مسلح اسلامی ایران نیروهای مسلح اسلامی ملی ایران نیروهای مسلح افغانی نیروهای مسلح ایالات متحده نیروهای مسلح ایران نیروهای مسلح ترکیه نیروهای مسلح جمهوری اسلامی نیروهای مسلح روسیه نیروهای مسلح شاهنشاهی ایران نیروهای مسلح شوروی نیروهای مسلح عراق نیروهای مسلح عمان نیروهای مسلح قطر نیروهای مسلح و امنیتی ایران نیروهای میانجیگر سازمان ملل نیروهای نظامی آمریکا نیروهای نظامی آمریکایی نیروهای نظامی انگلیس نیروهای نظامی ایران نیروهای نظامی روسی نیروهای نظامی شوروی نیروهای نظامی واکنش سریع آمریکا نیروهای هوایی نیروهای هوایی ایران نیروهای هوایی عربستان سعودی نیروهای پاسدار صلح سازمان ملل نیروهای پلیس ایران نیروهای گارد و امنیتی نیروی انتظامی نیروی خاورمیانه (گروه LASALLE) نیروی دریایی نیروی دریایی (NI ) نیروی دریایی آمریکا نیروی دریایی اسرائیل نیروی دریایی اسلامی ایران نیروی دریایی ایالات متحده نیروی دریایی ایالات متحده. نیروی دریایی ایران نیروی دریایی بریتانیا نیروی دریایی جمهوری اسلامی ایران نیروی دریایی دولت عمان نیروی دریایی سلطنتی انگلستان نیروی دریایی سلطنتی بریتانیا نیروی دریایی شاهنشاهی ایران نیروی دریایی شوروی نیروی دریایی عراق نیروی دریایی عربستان سعودی نیروی دریایی عمان نیروی دریایی فرانسه نیروی دریایی قطر نیروی دریایی ملی ایران نیروی دریایی و نیروی هوایی عمان نیروی دریایی و هوایی نیروی دریایی پاکستان نیروی دفاع رفعت الاسد نیروی رسمی (صفوی) نیروی زمینی نیروی زمینی آمریکا نیروی زمینی ایالات متحده نیروی زمینی ایالات متحده ایران نیروی زمینی ایران نیروی زمینی شاهنشاهی نیروی زمینی شاهنشاهی ایران نیروی زمینی و دریایی نیروی سوم» نیروی مسلح نیروی مقاوم غیر رسمی دیگری (علوی) نیروی های KDY نیروی های مسلح ایران نیروی هوائی سوئد نیروی هوائی شاهنشاهی ایران نیروی هوایی نیروی هوایی (AFI ) نیروی هوایی (آمریکا) نیروی هوایی آمریکا نیروی هوایی آمریکا و CMS  نیروی هوایی اردن نیروی هوایی اسرائیل نیروی هوایی اسلامی ارتش ایران نیروی هوایی اسلامی ایران نیروی هوایی افغان نیروی هوایی افغانستان نیروی هوایی ایالات متحده نیروی هوایی ایالات متحده آمریکا نیروی هوایی ایالات متحده  نیروی هوایی ایران نیروی هوایی ایران٬ نیروی هوایی بریتانیا نیروی هوایی جمهوری اسلامی نیروی هوایی جمهوری اسلامی ایران نیروی هوایی سعودی نیروی هوایی سومالی نیروی هوایی شاهنشاهی نیروی هوایی شاهنشاهی ایران نیروی هوایی شوروی نیروی هوایی عراق نیروی هوایی قطر نیروی هوایی هند نیروی هوایی و دریایی نیروی هوایی و دریایی ایران نیروی هوایی پاکستان نیروی هوایی کویت نیروی پایداری نیروی پدافند هوایی عراق نیروی پلیس نیروی پلیس اسرائیل نیروی گارد مجاهدین نیری نیزه سه سر نیس نیسیم ساورت نیلوفر یاسین نیلی آرام نیمتس نیمتس مشاور وزارتخانه نیمن نینا ولادیمیروفنا یوتاشکوا نینا پترونا نیوتون نیوزویک نیوسام نیوسام (امور خاور نزدیک) نیوسام معاون وزارت خارجه آمریکا نیوسام  نیوسن نیوسون نیویورک تایمز نیک لامپشیر (Nick نیک نژاد نیک پی نیکاراگویه نیکبختی نیکتیا میخالکف نیکخواه نیکسون نیکسون رئیس جمهوری آمریکا نیکلاباغداسرگریگوریان نیکلاس جی. تاچر نیکلاس جی.تاچر نیکلای آی. کورول نیکلای ام نیکلای ان.کروشف نیکلای ای نیکلای ایوانویچ اسمیرنوف معاون اول فرمانده نیروی دریائی نیکلای ایوانویچ کلیموف نیکلای میخائیلوویچ پگف نیکلای میخائیلویچ پگف نیکلای واسیلیوچ کاماردین کارمند سفارت نیکلای وی. نیکلای پاتولیچف نیکلای کاپیشین نیکلای کنستانتینویچ تاراسف نیکلای کی سولدیرف نیکلایف نیکلوس اویل نیکولاس نیکولاس جی. تاچر معاون ریاست نمایندگی نیکولاس لانگ نیکولاس مورفی نیکولای تیموفیویچ گلاشکوف نیکولای گئورگییویچ کورودیخ نیکولی ایوانویچ رانوف نیکیتا خروشچف ه سازمان ICA (آژانس ارتباطات بین المللی) ه پرشت هآرتز ها آرتز هاآرتز هابیل هاتورن میلز هاتورن ک. میلز هادوی هادی هادی اشتری هادی تربتی مقدم هادی مؤتمنی هادی میلانی هادی هدایتی هادینگ کارتر هارت هارت هاوارد هارتمان هارتمن هارتیون وارترسیانس آرشیتکت و عضو انستیتو آرشیتکتهای ایران هاروارد هارولد اس. ناثان هارولد اشیندمن هارولد اچ هارولد اچ ساندرز هارولد اچ. ساندرز هارولد اچ. ساندرز (معاون وزیر امور خارجه در امور سیاسی) هارولد ایسلی هارولد براون هارولد ساتلر هارولد ساندرز هارولد ماینور هارولد. هانس فلت هارولد.اف. لیندر هاروود هاروی کاپنیک هاری اچ هاری اچ شوارتز هاری اچ. شوارتز هاری سفیر آمریکا هاری شوارتز هاری هاچینز هاری پرفت هاریس هاریمن هاسه گاوا هاشم صباغیان هاشم غلیظی رئیس حزب دمکراتیک ملی پاکستان هاشم کامبخش هاشمی هاشمی رفسنجانی هاشمیان هافمن هال هال ساندرز هالا هالدین رئیس SO هالن بک هالند هالیبورتون هام هام تویچل هامتزوف هامر هامل هاملت هانا آرنت هانابریدی هانری سیمونه هانری چهارم هانسن بکر هانوی هانی الحسن هانی الحسن نماینده ساف در تهران هانی الحسن(نماینده سازمان آزادی بخش فلسطین) هانی بلوریان هاوارد مک کینلی هاوارد هارت هاوتورن میلز هاوثورن میلز هاولند هاولی هاوک هاوک میلز هاگ هاگانا هاگرتی هاید هایدن هایده هایراپت گارپتی کاراپتیانس هایزر هایقاس ردونی ماطاووسیان هایل عبدالحمید هایی هبر نهضت آزادی ایران هبروش هجبر[هژبر] یزدانی هخامنشیان هدایت هدایت اسلامی نیا هدایت الله سلجوقی هدایت الله عصفوری هدایت الله متین دفتری هدایت اللّه متین دفتری هدایت اللّه متین دفتری و محمد علی کشاورز صدر هدایت اللّه موسوی هدایت اللّه نصیری هدایت اله متین دفتری هدایت عمال هدایت متین دفتری هرالد تربیون هرالد تریبون هران ژورنال هراند ابراهیمیان مکانیک هرب ارب هربرت ا. فرگوسن هربرت اف. پراپس هرتز هرتزل هرشون هرمان شوسیائو هرمز هرمز رزم آرا هرمز قبادی هرمز قریب هرمز چمن آرا هرمن شوسیائو هرناندز هروت هرودت هری اچ. شوارتز هری برتن هری بورتن هری جانسون هریسون سلیزبری هریک هزاره هس هشام ناظر هشتمین امام هضت آزادی ایران هفت خواهران هفته نامه «آویشن ویک» هفته نامه الطلیعه هفته نامه الهدف هفته نامه تایم هفته نامه نیوزویک هفتگی نامه اکسکلوسیو هلال هلال ابن احمد السمار  هلال احمر بین المللی هلاکو هلاکو رامبد هلاکو رامبد(وزیر کشور ایران) هلاکو کاشفی هلسث هلسینکی هلمان هلمز هلمز آرمیتاژ هلمز مارتین اف. هرتز هلمز مارتین. اف. هرتز هلمزهلمز هلموت اشمیت هلن آناتوش شیرآباد هلنبک وگیلمن هلندی ها هلنر هلی کوپتر سازی بل هلی کوپترسازی بین المللی بل هم قطاران پاکستانی هما هما زاهدی همافر همافران همافران (تکنسین های نیروی هوایی) همافران نیروی هوایی همافران نیروی هوایی (تکنسین های نیروی هوایی) همافران نیروی هوایی ارتش شاهنشاهی همافرانس همافرها همافرها (پرسنل نیروی هوایی) هماهنگ کننده اداری ODC GS همایون همایون آصفی همایون انصاری همایون بهادری همایون جابر همایون جابر انصاری همایون جابرانصاری همایون روشائی همایون روشنی مقدم همایون صنعتی همایون عنایتی کاشانی همایون وزیر اطلاعات همایون کاووسیان همایون(وزیر اطلاعات) همایک آمنجیان همایی همجنس بازان ایرانی همسر آقای خلخالی همسر آموزگار همسر احمدی همسر امینی همسر بختیار همسر جان ا. آرمیتاژ همسر جیل همسر خلیل ملکی همسر درخشش همسر عبداللّه مستوفی همسر علم همسر غلام عباس فلاحی همسر فریدون باتمانقلیچ همسر منصور همسر نزیه همسر وارطامیان همسر یزدان پناه همفری همچنین مهدی بازرگان همکاران دیپلمات آلمانی و فرانسوی همکاری های بین المللی آمریکا هناناصر هندرسن هندرسن سفیر انگلستان هندرسون هندریکس هندی ها هنرمندان ایرانی هنری هنری آر . میلز هنری آل. دیویس هنری استیل کامیجور هنری الف کیسینجر هنری اچ. شوارتز. هنری سنت مارتین هنری لوس هنری پرشت هنری پرشت امور خاور نزدیک هنری کوریل هنری کیسینجر هنری. ا. کی سینجر هنری. ج. شوارتز هنگ 52 تیپ هنگ رضاپور هنگ سامرین هنگ سوم (بهادر) هنگ پنجم «نادری» هنگ پیاده سلحشور هنگ پیاده نظام «سلحشور» هنگری هنینگ کریستوفرسن هوابرد نظامی ایران هوارت هوارتیز هوارد بیکر وایل هوارد.ل.چرنات هوانسیان وارطان هوانیروز هوانیروز ارتش هوانیروز ارتش ایران هوانیروز ایران هواپیمایی ایران هواپیمایی دریایی شوروی هواپیمایی لوفت هانزا هواپیمایی ملی ایران هواپیمایی ملی ایران «ایران ایر» هواپیمایی ملی ایران هما هواپیمایی پارس هواپیمایی کشوری فدرال آمریکا هواکوفنگ هوایی هوایی و دریایی هوتارک هودینگ کارتر هوراس فلدمن هوراس. سی. لایرد جونیور هوروویتس هوسپ هاکوپیان هوشمند حامدیان هوشنگ هوشنگ آموزگار هوشنگ اربابی هوشنگ امینی هوشنگ انصاری هوشنگ انصاری (رئیس شرکت نفت) هوشنگ انصاری وزیر اقتصاد و دارایی هوشنگ تجدد هوشنگ خوشگو هوشنگ دهش هوشنگ رام هوشنگ رام رئیس بانک عمران هوشنگ زیبایی هوشنگ سمیعی هوشنگ شهبازی هوشنگ طاهرپور هوشنگ عظیم زاده صدری هوشنگ عیسی بیگلو هوشنگ فرخان هوشنگ لاوی هوشنگ منتصری هوشنگ مهرآئین هوشنگ نهاوندی هوشنگ وزیری هوشنگ وفی هوصافی هوفمان هوفی هولمز هولیس هومر. بی. کاسادا هومزر هومل هومن خان قشقایی هوپ هوگاس گارپت هویتزر هویدا هویدا وزیر دربار هوینگ هِلمز هژبر یزدانی هک هک. هگرآپ هیأت تحریریه «پارتینایا ژیزن» هیأت مستشاری نظامی هیأت مستشاری نظامی آمریکا هیأت مستشاری نظامی آمریکایی هیأت نمایندگی آمریکا هیأت نمایندگی پولیساریو هیأت هندی هیئت (دیپلماتیک) هیئت Linnen هیئت اداری DOD هیئت اسرائیل هیئت اطلاعات عمومی (المدیریه العامه الاستخبارات) هیئت اقتصادی واشنگتن هیئت امنای بنیاد شاهنامه هیئت بازرگانی اسرائیل هیئت تجارتی بزرگ نروژی هیئت خارجی بین المللی هیئت دیپلماتیک هیئت دیپلماتیک آمریکا هیئت مدیره USEA هیئت مدیره بانک هیئت مدیره جمعیت معلمان کویت هیئت مدیره حسینیه ارشاد هیئت مدیریت صنایع کور (KOOR ) هیئت مسائل امنیتی هیئت مسائل مملکتی هیئت مسایل مملکتی هیئت مستشاران نظامی هیئت مستشاری هیئت مستشاری نظامی هیئت مستشاری نظامی (ARMISH MAAG) هیئت مستشاری نظامی آمریکا هیئت مستشاری نظامی آمریکا در ایران هیئت مستشاری نظامی آمریکایی هیئت مستشاری نظامی یا GENMISH هیئت مستشاری(MAGG) هیئت نظامی آمریکا در ناتو هیئت نظامی عالیرتبه روس هیئت نمایندگی (اسرائیل) هیئت نمایندگی USAID هیئت نمایندگی آمریکا هیئت نمایندگی آمریکا در سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) هیئت نمایندگی آمریکا در مقر ناتو هیئت نمایندگی آمریکا در ناتو هیئت نمایندگی آمریکا در ژنو هیئت نمایندگی آمریکایی ناتو هیئت نمایندگی اسرائیل هیئت نمایندگی ایالات متحده هیئت نمایندگی ایالات متحده در ناتو هیئت نمایندگی ایروین هیئت نمایندگی بازرگانی عراق هیئت نمایندگی جاسوسان اسرائیل هیئت نمایندگی نظامی در ایران هیئت نمایندگی ویلیامز هیئت نمایندگی کنگره هیئت نمایندگی کویت هیئت های نظامی آمریکا هیئت های نمایندگی دفاعی ایران هیئت پترسون هیئت کمک مستشاری نظامی آمریکا هیئت‌های خرید اسرائیلی هیئت‌های نمایندگی اسرائیل هیتز هیتلر هیدلبرگ هیراد هیرو هیسپان اویل هیسپانول هیلیرفرای هینوجوس هیوبارد هیوتراورهاپر هیوز هیومل هیکمن هیگ» و ایالات متحده و رابرت جی. کارل و عضو شورای انقلاب و رئیس کمیته مرکزی حزب جمهوری اسلامی و لراخ و محمد ولی رکایی و مدیر شرکت نفت ایران و. ا. کیدویتس و. ان. تراوت و. و. کوزنتسف معاون ریاست عالی شوروی وابسته بخش کنسولی سفارت اتحاد شوروی وابسته بخش کنسولی سفارت شوروی وابسته دریایی سفارت آمریکا وابسته سفارت اتحاد جماهیر شوروی وابسته سفارت شوروی وابسته شوروی وابسته مطبوعاتی و فرهنگی سفارت لهستان وابسته نظامی شوروی وابسته نیروی هوایی ایالات متحده وابسته های WXJE وابسته؛ و نیکلای کاپیشین وابستگان روسی واترلوی واتو دبیر کل حزب خلق پاکستان واحد تحقیقات و ارزیابی واحد پول ژاپن واحد کنترل منطقه ای واحدهای مهم زمینی واحدهای نظامی ایران واحدهای نظامی روسی وادی حداد وادیم مویسیویچ شاموسکی وادیم مویسیویچ شامووسکی وادیم ولادیمیروویچ سوروکین وارد ل. کرینستنسن واردات وارسته وارطامیان وارن وارن اسمیت وارن ال.اسمیت وارن جی مگنوسان سناتور آمریکایی وارن دانیل وینز وارن زیمرمان وارن کریستوفر وارن کلارک وارن. دی. وینز وارنر وارژان داویدیان واریز واس. دی. اسلیپری واسوس لیساریوس واسیلی واسیلی استفانویچ سافرونچک واسیلی سافرونچک واسیلی موشویو واسیلی پترویچ ولکف واسیلی پونگان واسیلی کی واسیلی. اس. سافرونچک واسیلی. ک. گورووی واشنگتن واشنگتن دی واشنگتن دی سی واشنگتن دی. سی واشنگتن دی. سی. واشنگتن دی.سی واشنگتن دی.سی. واشنگتن پست واشنگتن. واشنگتن. دی. سی واشنگتن. دی. سی. واشگنتن واعظی والاحضرت فاطمه (خواهر ناتنی شاه) والاس موری والتر ال. کاتلر والتر جی. رمزی والتر جی. رمزی دبیر دوم سفارت آمریکا والتر جی. نویکوفسکی والتر فونتروی والتر لیپمن والتر مک کاناهی والتر کاتلر والترسری والدهایم والدوآر فلت هاوس والری والریان الکساندرویچ زورین والریان کاپوچی والنتین والنتین ایوانویچ ایلینتسف والنتین هرناندز والویچ والکر وان ایگناتیان وان توسانیت وان هیگن وان وانر نماینده آلیس چالمرز در ایران وان ول وانیک واژنیک واگان آروتیونویچ کرستجیان وای. کی. الکسیف وایت وایتلی وایزمن وایزمن وزیر دفاع اسرائیل وایلی واین وب وثوق وثوق الدوله وجدی وجپازی وجیه اله محبی معمار وحدت آفریقا وحید عبداللّه وحید عبداللّه وزیر امور خارجه افغانستان وحیدی ودان لینچ ورال گوگساواس مدیر کل خزانه داری وران زیمرمان ورنوم سی. استیونس ورنون ئی. آدلر ورنون کاسین(راترفورد) وروسیف ورونین ورگوت تولومن سفیر جدید ترکیه در ایران وزارت آموزش عالی کار وزارت آموزش و وزارت علوم و آموزش عالی وزارت آموزش و پرورش وزارت اجرایی پروژه آلومینیوم اقتصادی وزارت ارشاد ملی وزارت اطلاعات وزارت اقتصاد وزارت اقتصاد و امور دارایی وزارت اقتصاد؛ چارلز. ان. راسیاس وزارت امور خارجه وزارت امور خارجه واشنگتن دی سی وزارت امور خارجه (ایران وزارت امور خارجه [آمریکا] وزارت امور خارجه آلمان وزارت امور خارجه آلپ کارا اعثمان اوغلو وزارت امور خارجه آمریکا وزارت امور خارجه آمریکا  وزارت امور خارجه امور خاور نزدیک وزارت امور خارجه ایالات متحده آمریکا وزارت امور خارجه ایران وزارت امور خارجه بخش ایران وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران وزارت امور خارجه خارجه وزارت امور خارجه در آمریکا وزارت امور خارجه در واشنگتن وزارت امور خارجه در واشنگتن دی وزارت امور خارجه در واشنگتن دی سی وزارت امور خارجه در واشنگتن دی. سی وزارت امور خارجه در واشنگتن دی. سی. وزارت امور خارجه در واشنگتن دی. سی. استمپل وزارت امور خارجه در واشنگتن دی.سی وزارت امور خارجه شاهنشاهی ایران وزارت امور خارجه شوروی وزارت امور خارجه عمان وزارت امور خارجه مصر وزارت امور خارجه واشنگتن وزارت امور خارجه واشنگتن دی وزارت امور خارجه واشنگتن دی سی وزارت امور خارجه واشنگتن دی سی. وزارت امور خارجه واشنگتن دی. سی وزارت امور خارجه واشنگتن دی. سی. وزارت امور خارجه واشنگتن دی. سی. شورشیان افغانستان وزارت امور خارجه واشنگتن دی.سی وزارت امور خارجه واشنگتن دی.سی. وزارت امور خارجه واشنگتن. دی سی وزارت امور خارجه واشنگتن. دی سی. وزارت امور خارجه واشنگتن. دی. سی وزارت امور خارجه واشنگتن. دی. سی عالیجناب ال. بروس. لینگن وزارت امور خارجه واشنگتن. دی. سی. وزارت امور خارجه واشنگتن. دی.سی وزارت امور خارجه واشنگتن٬ دی سی. وزارت امور خارجه پاکستان وزارت امور خارجه کویت وزارت امور خارجه گریگوری آرکادیویچ کاراوایف. وزیر ساختمان گریگوری مارکویچ کورنینکو. معاون وزارت خارجه آلکسی نیکلایویچ مانژلو معاون وزارت بازرگانی خارجی وزارت امور خارجه٬ تهران وزارت امور دفاعی واشنگتن وزارت امورخارجه وزارت امورخارجه آمریکا وزارت امورخارجه ایران وزارت امورخارجه در واشنگتن وزارت امورخارجه در واشنگتن دی وزارت امورخارجه واشنگتن وزارت امورخارجه واشنگتن دی وزارت امورخارجه واشنگتن دی. سی. وزارت انرژی وزارت بازرگانی وزارت بازرگانی آمریکا وزارت بهداشت و رفاه اجتماعی وزارت توسعه و مسکن وزارت جدیدالتأسیس نفت وزارت جنگ وزارت جنگ ایران وزارت جهت هواپیمایی کشوری وزارت حمل و نقل وزارت خارجه وزارت خارجه (آلمان) وزارت خارجه (آمریکا) وزارت خارجه آقاشاهی وزارت خارجه آلمان وزارت خارجه آمریکا وزارت خارجه آمریکا در واشنگتن دی. سی وزارت خارجه افغانستان وزارت خارجه انگلیس وزارت خارجه ایران وزارت خارجه ترکیه وزارت خارجه در واشنگتن دی. سی. وزارت خارجه دولت آمریکا وزارت خارجه و دفاع وزارت خارجه واشنگتن وزارت خارجه واشنگتن دی وزارت خارجه واشنگتن دی.سی. وزارت خارجه٬ واشنگتن. دی. سی.جیمی کارتر وزارت خانه اطلاعات وزارت خدمات مخابراتی و تلفنی وزارت خزانه داری آمریکا وزارت دادگستری وزارت دادگستری ایران وزارت دارایی وزارت دارایی و اقتصاد وزارت دربار (شاه) وزارت دفاع وزارت دفاع آمریکا وزارت دفاع اسرائیل وزارت دفاع ایالات متحده وزارت دفاع ایران وزارت دفاع بریتانیا وزارت دفاع ملی وزارت دفاع ملی ایران وزارت دفاع واشنگتن وزارت دفاع آمریکا وزارت دفاعی آمریکا وزارت راه و ترابری وزارت صنایع وزارت علوم دولت ایران وزارت علوم و آموزش عالی وزارت فرآورده ها و کالاهای مصرفی کشاورزی وزارت فرهنگ وزارت مخابرات وزارت مسکن و نوسازی وزارت نفت وزارت نفت کویت وزارت پ. ت. ت. وزارت کار وزارت کار و امور اجتماعی وزارت کشاورزی وزارت کشور وزارت کشور آلمان وزارتخانه وزارتخانه ا. ر. دئو وزارتخانه جهانگردی وزارتخانه دارایی و امورات مالی (گمرکات و مالیات وزارتخانه دولت ایالات متحده وزراء وزراء سنتو در تهران وزرات خارجه وزرای ارشاد ملی (میناچی) وزرای خارجه سنتو وزرای فرانسوی و آلمانی وزیر (ونس) وزیر آموزش منوچهر گنجی وزیر آموزش و پرورش وزیر آموزش و پرورش ساواکی وزیر ارشاد ملی وزیر ارشاد ملی و جهانگردی وزیر اسبق دفاع وزیر اشتوتگارت وزیر اطلاعات وزیر اطلاعات ایران وزیر اطلاعات و جهانگردی و اوقاف وزیر اطلاعات کابینه بختیار وزیر اطلاعات(دکتر ناصر میناچی) وزیر اقتصاد ایران وزیر اقتصاد و دارایی ایران وزیر اقتصاد و دارایی هوشنگ انصاری وزیر امور اقتصادی ترکیه حکمت ستین وزیر امور اقتصادی و دارایی وزیر امور اقتصادی و دارایی ایران یگانه وزیر امور حزبی وزیر امور خارجه وزیر امور خارجه آمریکا وزیر امور خارجه آکان وزیر امور خارجه ابراهیم یزدی وزیر امور خارجه افغانستان وزیر امور خارجه انگلیس وزیر امور خارجه ایران وزیر امور خارجه ترکیه گوندوزآکان وزیر امور خارجه حفیظ اللّه امین وزیر امور خارجه خلعتبری وزیر امور خارجه در واشنگتن وزیر امور خارجه در واشنگتن دی. سی وزیر امور خارجه عربستان سعودی وزیر امور خارجه فرانسه وزیر امور خارجه واشنگتن وزیر امور خارجه واشنگتن دی وزیر امور خارجه واشنگتن دی سی وزیر امور خارجه واشنگتن دی. سی وزیر امور خارجه واشنگتن دی. سی. وزیر امور خارجه واشنگتن دی.سی وزیر امور خارجه واشنگتن. دی. سی. وزیر امور خارجه ونس وزیر امور خارجه کویت وزیر امور خارجه کویت شیخ صباح الاحمد وزیر امور خارجه یزدی وزیر امورخارجه وزیر امورخارجه ایران افشار وزیر امورخارجه وزیر دفاع براون وزیر امورخارجه ونس وزیر انرژی ونزوئلا وزیر اوقاف النیمر وزیر بازرگانی وزیر بازرگانی ایران وزیر بازرگانی تئومان کوپرولولر وزیر بازرگانی ژاپن وزیر برنامه و بودجه وزیر برگلند وزیر بلومنتال وزیر بهداری وزیر بهداری شیخ الاسلام وزیر تعاون و روستا علی توپوز وزیر جدید نفت علی اکبر معین فر وزیر جنگ وزیر خارجه وزیر خارجه MFA و MONO وزارت دفاع وزیر خارجه آمریکا وزیر خارجه آکان وزیر خارجه آگان وزیر خارجه ایران وزیر خارجه ایرلند اوکندی وزیر خارجه ترکیه آکان وزیر خارجه خلعتبری وزیر خارجه دولت پاکستان شهنواز وزیر خارجه شهنواز وزیر خارجه عراق حمادی وزیر خارجه فرانسه وزیر خارجه واشنگتن دی سی وزیر خارجه واشنگتن دی. سی وزیر خارجه واشنگتن دی. سی. وزیر خارجه واشنگتن. دی. سی. وزیر خارجه وقت ایران وزیر خارجه ونس وزیر خارجه پطروس وزیر خارجه کویت وزیر خارجه گنشر وزیر خارجه یزدی وزیر خزانه داری آمریکا وزیر خزانه داری بلومنتال وزیر خزانه داری ژنرال کوکساواس وزیر دادگستری باهری وزیر دادگستری جوادی وزیر دادگستری مبشری وزیر دارایی وزیر دارایی ایران وزیر دارایی غلام اسحاق خان وزیر دربار وزیر دربار (علم) وزیر دربار جدید اردلان وزیر دربار شاهنشاهی وزیر دفاع وزیر دفاع آمریکا وزیر دفاع السالم الصباح وزیر دفاع السیک وزیر دفاع ایران وزیر دفاع حکومت بختیار وزیر دفاع عراق وزیر دفاع لبنان ژوزف اسکاف وزیر دفاع مصر وزیر دفاع ملی ایران وزیر دفاع وایزمن؛ وزیر خارجه دایان وزیر دفاع ژنرال مدنی وزیر دفاع کویت وزیر دپارتمان وزیر طرح و برنامه وزیر علوم و آموزش عالی و فرهنگ وزیر فدرال ف. الف. چیشتی وزیر فدرال میرعلی احمدتالپور وزیر قطر در امور خارجی شیخ احمد بن سیف الثانی وزیر مختار وزیر مختار در بلغارستان وزیر مختار سوئیس وزیر مختار شوروی وزیر مختار: آقای میکلوس وزیر مدنی وزیر مشاور در وزارت بازرگانی علی الوزان وزیر مشاور در وزارت نفت عبدالرزاق ملاحسین وزیر نفت وزیر نفت ایران وزیر نفت شیخ علی خلیفه الصباح وزیر نفت کویت وزیر نفت کویت شیخ علی الصباح وزیر نفت کویت شیخ علی خلیفه الصباح وزیر پست و تلگراف وزیر پست و تلگراف و تلفن وزیر کار وزیر کار و دبیر کل حزب ایران نوین وزیر کشاورزی وزیر کشاورزی «ارسنجانی وزیر کشور وزیر کشور پیشین ایران وزیر کشور کویت وزیر کوپر وزیر یگانه وزیرخارجه آرام وزیرخارجه ایران وزیردادگستری وزیرمختار مک گافی وزیرمختار همایون وست وست پورت وست پوینت وست کوست وستلی وستون وستینگهاوس وسکانیان وطنجار وطنی وعدت وفا وفرا ولادیمیر آی چرتون ولادیمیر اسکوترکوورابرت لزارد ولادیمیر تراپزنیکوف ولادیمیر دولگیخ ولادیمیر ریابنچین ولادیمیر سرجیویچ آلخیموف ولادیمیر فنوپتوف ولادیمیر میخائیلویچ وینوگرادوف ولادیمیر میخائیلویچ وینوگرادوف سفیر جدید شوروی در ایران ولادیمیر ولاسف دبیر اول سفارت روسیه ولادیمیر ولاسف دبیر اول سفارت شوروی ولادیمیر وینوگرادف سفیر اتحاد جماهیر شوروی در ایران ولادیمیر وینوگرادوف ولادیمیر پانکراتف ولادیمیر پوتیاتوف ولادیمیر پی ولادیمیر گولووانف ولادیمیر یاکولویچ یروفیف سفیر شوروی ولادیمیراسکوتزکو ولادیمیرف ولادیمیرولاسف دبیر اول سفارت شوروی ولادیمیرولاسوف دبیر اول سفارت شوروی ولایت فقیه ولف ولف بلیترز ولل پوند ولوگانگ لهمن اسکوایر مشاور سیاسی فرماندهی نیروهای آمریکا در اروپا ولک ولکف ولگاست ولی الله شهاب فردوسی ولی الله غیائی ولی الله فیاض [غیائی] ولی اللّه شهاب ولی اللّه قدیمی ولی اللّه قره نی ولی اللّه نفیسی ولی انصاری ولی بیگ ولی خان ولی خان و عبدالولی ولیان ولید جنبلاط ولید سیرت ولیدبن ظهیر الهیانی ولیزاده ولیعهد ولیعهد ابوظبی شیخ خلیفه بن زاید ولیعهد بحرین؛ شیخ حمد بن عیسی بن سلمان آل خلیفه ولیعهد رأس الخیمه ولیعهد رضا ولیعهد رضا پهلوی ولیعهد شیخ حمد ولیعهد عربستان سعودی ولیعهد فهد ولیعهد و نخست وزیر کویت شیخ سعدالعبداللّه الصباح ولیعهد کویت ولیعهدهای ابوظبی و دبی ولیوتس ومئورینکون سرانو ون استاکلبرگ وندربریک ونرستروم ونزوئلا ونس ونس. ونگ ونیامین وی. وهاب اسیر اوغلو وهنر وودسون فاکس ويتني وُل وکلا وکلای تسخیری وکیل وکیل آقای ویلیام جکسون وکیل تیموتی وکیل جان وستبرگ وکیل لاهیجی وکیل متین دفتری وکیلی وی. ئی. کیدویتس وی. اس. ماخایف وی. ال. تامست وی. ام. مولوتف وی. ای . لنین وی. پی. تایکون وی.ال. کاسل وی.وی. کویبیشف ویادوک ویاچسلاو آناتولیویچ ویسوتسکی ویاچسلاو الکساندرویچ میلیوشین وابسته (RIS معروف) ویت هاین (Viet Hihn) ویت کنگ ها ویتالکی کوبیش ویتالی دمیتری یویچ بالاشوف ویتالیا استپانو ویتلی ویتنامی ها ویث ورث ویدا حاجبی ویدیدیا ویرا میخائیلونا ویرجیل کلوین نیل ویرجیل. ک.نیل ویرجینیا وایرز ویرجینیا کوارترلی ریویو ویستوسکی ویشنوسکی ویلا کی ویلز ویلسون ویلی ویلی برانت ویلیام ویلیام «Your Man» برانیگان ویلیام آ. فاستر ویلیام آلونزا هلند جی آر ویلیام ا. هلسث ویلیام ا.هلسث ویلیام ابراهیمی ویلیام الف. هلثت ویلیام الگیتون ویلیام ام. کلونجر ویلیام او. داگلاس ویلیام او. مولر ویلیام اچ ویلیام اچ . سولیوان ویلیام اچ سالیوان ویلیام اچ کورتینی ویلیام اچ. سولیوان ویلیام اچ. هالمن ویلیام باتلر ویلیام بی رن بام ویلیام بیرشنگ ویلیام دارتی ویلیام دبلیو. لهفلد مشاور سفارت در امور اقتصادی ویلیام دجرمان ویلیام دمینگ گای لرد ویلیام راجرز ویلیام سولیوان ویلیام سیمون ویلیام فاستر ویلیام لفلت ویلیام لهفلدت ویلیام لی فالکنر ویلیام مورگان ویلیام میلر ویلیام مینتر ویلیام ناکس دارسیشرکت نفت ایران و انگلیس ویلیام هلسث ویلیام وارن ویلیام وودساید ویلیام ٬ ا ٬ فاستر ویلیام کارم ویلیام کافمن ویلیام کرون ویلیام کلارک ویلیام کوران پسر ویلیام گریفت ویلیام گریفیث ویلیام گرین میلر ویلیام. ا. هلند.جی آر ویلیام. اس. ناولند ویلیام. اس. گیرارد ویلیام. ال. ولف ویلیام. ام. کلاونجر ویلیام. اچ. سولیوان ویلیام. ای. هلسث ویلیام. دبلیو ویلیام.ا.هلند. جی آر ویلیام.ال. فالکنر ویلیام.جی. فالکنر ویلیام.دی. جرمن ویلیامز ویلیور جی. اوزادچی وین استوارت وینترشال وینترشال ا. جی. وینوگرادف وینوگرادوف وینوگرادوف سفیر روسیه در ایران وینیک ویهینگن ویپکی ویکتور ویکتور آی ویکتور اسپولنیکف ویکتور ال ویکتور ال . تامست ویکتور ال تامست کنسول شیراز ویکتور ال. تامست ویکتور ال. تامست. ویکتور ام ویکتور ام. ویکتور ان. ویکتور تامست ویکتور تامست ریچارد. تی. آرندت ویکتور جی. اوزی پف دبیر دوم سفارت شوروی در تهران ویکتور ل. تامست کنسول آمریکا در شیراز ویکتور مارتیروس مارتین ویکتور نیکلایوویچ اسپولنیکف ویکتور نیکلایویچ اسپل نیکوف ویکتور نیکلایویچ پولیاکوف وزیر صنایع متحرکه ویکتور نیکولایویچ اسپولنیکف ویکتور ولف ویکتور کازاکف ویکتور گریگوریویچ افاناسیف سردبیر پراودا ویکتور یاکولویچ اسیپوف ویکتور. ال. تامست ویکتورآی. ولاتسکوف ویکتوریاکفلویچ اوزی پف دبیر دوم سفارت شوروی ویکران پ پ. نیوسام پائول ویندسور پاتان ها پاترسون پاتریک هنری پاتریک. جی.کوئین پاتریک. سی. ناش پاتوشکف پاد شاه کریست پادشاه ارمنی پادشاه سوئد پادشاه مراکش پادشاهان سلسله قاجار پادگان نیروی هوایی ایران در کپکان پادگان نیروی هوایی در بهشهر پادگورنی پارتکس پارتیزان های اسلامی پارس ایر پارس کیا پارسا پارسا کجوری پارسا کیا پارساکیا پارسای پارسون پارسونز پارسونز جوردن پارسونز سفیر آمریکا پارسگی پارسی پارسی ها پارل سی. وارنکی پارلمان پارلمان (مجلس) پارلمان انگلیس پارلمانی پارچه بافی فخر پاریس پاسبان حسن شجاعی. پاسبان حسن کاشی پاسبان قربانعلی عربی پاسداران پاسداران آزادی پاسداران انقلاب پاسداران انقلاب اسلامی پاسداران انقلاب تهران پاسداران انقلابی پاسداران مسلح انقلابی پاسداران کمیته پاشایف پال لوشونچی پال گریم پالایشگاه های مدیترانه ای پالماچ (گروه حمله هاگانه پالمر پالیزبان پالیزبان و اویسی پان آمریکن پان امریکن ایران پان ایرانیست ها پان ایرانیست پزشکپور پاناما پانایوتیس اکونومو پانتلی مونف پانکراتف پاول آکاپوف پاول ای پاول ایوانویچ لوماکین پاول جی پاول سی پاول واسیلیویچ رازاکف پاول پترویچ زوتف پاول گریم پاول گریم( مدیرعامل شرکت خدماتی نفتی ایران) پاول یوسف زاده کهنه شهر پاولف پاولنکو پاوچ پاپ پاپال نانسیو پاک ذات پاک ستون پاکروان پاکستانی پاکستانی ها پاکستانی های ایران پاکستانی‌ها پاکول کولفر پاگانلی پاینده پایگاه های رادار در ایران پایگاه های هوایی ادوارد پایگاه هوایی بگرام پایگاه هوایی خاتمی پایگاه هوایی مهرآباد پت تیارت پت تیارت. لروی کولیر پتانها پتر ایوزیفویچ آشورکویک Petr Iosifovich Ashurko پتر هاگدهان پترسن پترسون پترماشروف پتروبراس پتروشیمی Navodari پتروشیمی آبادان پتروف پتروفسکی پترولئوس پترولیوم دولپمنت (ژاپنی) پدر آلمانی پدر آموزگار پدر روحانی پرایر پدر زن امینی پدر سیروس سمیعی پدر شاه پدر شاهزاده رعد پدر کیانپور پدیده بوتو پراودا پراکاش شاه پرایس پرایور پرت پرت و وینی پرت واسکودرو پرتقالی ها پرتلانت پرخت (Precht) پرز پرزیدنت پرزیدنت احمد حسن البکر پرزیدنت اسد پرزیدنت البکر منشوری پرزیدنت امین پرزیدنت انورسادات پرزیدنت برژنف پرزیدنت بوتو پرزیدنت تالبرت پرزیدنت تره کی پرزیدنت ترکی پرزیدنت جیمی کارتر پرزیدنت حفیظ اللّه امین پرزیدنت حفیظ اللّه امین. پرزیدنت داود پرزیدنت دووایت آیزنهاور پرزیدنت سادات پرزیدنت سرکیس پرزیدنت شیل پرزیدنت صدام پرزیدنت لئونید برژنف پرزیدنت لیندن پرزیدنت نور محمد تره کی پرزیدنت نیکسون پرزیدنت کارتر پرزیدنت کاسترو پرزیدنت کندی پرزیدنت کوروتورک پرزیدنت کِندی پرستراو پرستیژ مدنی پرسنل IVOA پرسنل RC پرسنل آمریکایی پرسنل امریکایی پرسنل تانک پرسنل دولت آمریکا در ایران پرسنل دیپلماتیک آمریکا پرسنل روسی پرسنل سفارت آمریکا پرسنل غیرنظامی پرسنل لاکهید پرسنل نظامی آمریکایی پرسنل نظامی روسیه پرسنل کوبایی پرسنل گارد ساحلی پرشت پرفسور آکف پرفسور تورج ناصری پرفسور جناب پرفسور روح اللّه رمضانی پرفسور ویلیام گریفیت استاد دانشگاه فلتچر پرفسور یونیون پرلورکا پرنسس اشرف پرنسس فاطمه خواهر شاه پرنیان فر پرو ونچر پروانه اسکندری پروانه در میناسیان حاجی آبادی پروب پروتستان ها پرورش پروفسور آبراهام پروفسور آمریکایی پروفسور احسان نراقی پروفسور ایرانی پروفسور برهان الدین ربانی پروفسور بیل پروفسور جیمز بیل پروفسور جیمز بیل (از دانشگاه تگزاس) پروفسور حبیب و رحمان هلاح پروفسور خورشید پروفسور خورشید احمد پروفسور خورشید احمد وزیر فدرال آمار پروفسور دیوید آبتر پروفسور رابرت ام پروفسور ریچارد کاتم پروفسور ریچارد کاتم آمریکایی پروفسور سحابی پروفسور علی آقا بلخی پروفسور علی اکبر سیاسی پروفسور غفور پروفسور قائم هاشمی پروفسور محمود سوما پروفسور مهدی بازرگان پروفسور نصراللّه سیف پور فاطمی پروفسور نفیسی پروفسور پفاف (Pfaff) پروفسور یوری گنکوسکی پروفسورهای ایرانی پروفسورهای دانشگاه پرونده روانپزشکی پروژه نظارت اطلاعاتی آیبکس پرویز آقا عزیز حی پرویز آموزگار پرویز آموزگار( رئیس دانشگاه فردوسی) پرویز بادپا پرویز بنان پرویز بوشهری پرویز ثابتی پرویز حاجی فر[حاجی فرجی] پرویز حاجی فرجی پرویز حکمت پرویز حی پرویز خانلری پرویز خوانساری پرویز رائین پرویز رائین خبرنگار آسوشیتدپرس پرویز راجی پرویز رزم آرا پرویز سهرابیان پرویز عدل پرویز علوی پرویز مجتهدی پرویز منصور پرویز مینا پرویز نیکخواه پرویز و منصور لاوی پرویز کاظمی پرویزی پروین پروین آموزگار شهیدی پرچمی ها پرچمیست ها پرکار اقدم پری پری اسکندری پریرا (Pereira) پریش پریش. پزدراک پزشک خصوصی شاه پزشک شاه پزشک مخصوص شاه پزشکان پزشکان ایرانی پزشکان معالج شاه پزشکان پاکستانی پزشکپور پزشکی پست پسر آیت الله شریعتمداری پسر آیت اللّه خمینی پسر آیت اللّه زنجانی پسر آیت اللّه گلپایگانی پسر بچه مفقود آمریکایی پسر خمینی پسر زاهدی پسر زنجانی پسر سنجابی پسر شریعتمداری پسر طالقانی پسر علی منصور پسر مصدق پسر و داماد آیت اللّه شریعتمداری پسر وزیر ارشاد ملی میناچی پسر کریم سنجابی پسران ژنرال بارزانی پسرخاله صدام پسرخوانده ظاهر شاه پسرعموی شاه پسرعموی نخست وزیر پسندیده»باشگاه ورزشی تاج پشتون پشتون ها پشتوها پشم کاشمر پطر پطر پی. کسکوف پطر کبیر پطر کی پطرس غالی پطروس غالی پل استون پل بالتا پل تابس پل ج. فری پل جی . فری پل دوایر پل لوزاکا پل پت پل کانسلر پل گریم پل یاکون پلاک پلاکه پلت رو پلترو پلترپو پلنتینگا پلگرین توراس پلی بوی پلی یوس خاچی پلیت ولگاست پلیس پلیس اتریش پلیس افغانستان پلیس ایران پلیس تهران پلیس خمینی پلیس راهنمایی پلیس راهنمایی و رانندگی پلیس سعودی پلیس شهربانی پلیس ضد شورش پلیس عراق پلیس قم پلیس مخفی افغانستان پلیس ملی پلیس ملی (NP ) پلیس ملی اسرائیل پلیس ملی ایران پلیس ملی ایران اسلامی پلیس و ژاندارمری پلیس کشوری ایران پلیک پمکس پن آمریکن پن ام پناهندگان افغان پناهندگان افغانی پناهندگان ایرانی پناهندگان عراقی پناهندگان کرد پناهندگان کرد عراقی پناهندگان کردی پناهگاه های اکراد پناهی پنت هاوس پنتاگون پنج شیری پنجاهمین سالگرد سلسله پهلوی پنجشیری پندیکس پنزااوبلا پنی پنیاس سفیر پهلبد پهلوان پهلوی پهلوی ها پور ادبی پورادبی پورتو پریماورا پورهمایون پوزانف پوزانف سفیر شوروی پوشکین پول مارتل پول پت پولارد پولانسکی پولونین پولیاکف پولیت بورو پولیساریو پولیم لوینسون پومروی Santafe پونسه پونه پونومروف پوپوویچ پُل کونز پژند پژوهشگران آمریکایی پک پک. پکوئین پگف پگف سفیر شوروی در ایران پگویین پی پی ببوچپ پی. ال. پی. ال. آئرونات پی. ای. اسکوف پی. ای. افورت پی. ای. سیکولار پی. دی. استوریج پی. دی. کوئیک پی.آر.ی الکترونیکس دیویژن پی.دیترز پیاده نظام رضاپور پیت رای ساترلند پیت ولگاست پیتر پیتر بوتا پیتر بی. اورام پیتر تارونوف پیتر جی اورام پیتر ددیچ پیتر رودنیو پیتر هیودال پیتر ولیسکور پیترمون پیترو فاشونه پیر جمایل پیر جمیل رهبر فالانژها پیر رنون پیر سید احمد گیلانی پیر لافرانس پیر محمد زرای پیر نیا پیراشا سفیر پاکستان پیرمحمد زاراری پیرنیا پیرو پیروان خمینی پیروان یحیی پیرپاگارا رهبر مسلم لیگ پاکستان پیشاهنگان پیشاهنگان آمریکا پیشاهنگی آمریکا پیشمرگ ها پیشمرگه ها پیشه وری پیغمبر پیغمبر (صلی الله علیه و آله) پیمان بغداد پیمان ورشو پیمان کاران آمریکایی پیمانکاران آمریکایی پیمانکاران و عرضه کنندگان پیناکل پینچاز ساپیرکنیسه (پارلمان) پیونگ یانگ پیکاسو چ. ی. دکتر منوچهر اقبال چائوشسکو چارتر اویل چارلز چارلز ا. ملتون چارلز ان راسیاس چارلز ان. راسیاس چارلز ان.راسیاس چارلز ان: راسیاس. چارلز اچ. راسیاس چارلز برانسن چارلز بلک (همسر شرلی تمپل) چارلز تی . کر چارلز تی . کراس چارلز تی. کراس چارلز تی.کراس چارلز جان دریو چارلز دبلیمر چارلز دبلیو چارلز دبلیو ناس چارلز دبلیو. مک کاسکیل چارلز دبلیو. مک کسکیل چارلز دبلیو. ناس چارلز دبلیوناس چارلز راسیاس چارلز سی چارلز سی. استل چارلز عیسوی چارلز لینچ چارلز مک کاسکیل چارلز ناس چارلز ویدنی چارلز. استل. چارلز. ال. گری چارلز. ال. گری چارلز. ان. راسیاس چارلز. بی. مک کلیلاند چارلز. دبلیو. ناس چارلز. راسیاس چارلزان چارلزان. راسیاس چارلزتی . کراس چارلی مک کاسکیل چارلی مک کسکیل چارلی ناس چالز. ان. راسیاس چامپان چانسی دووی چاپ لندن چاپ پاریس چاپین چاک راسیاس چاک زانگاس چاک ساپر چاک سوپر چاک وستفال چاکواکسپلوراسیون چایلز چراغعلی عقیقی چرچیل چریک ها چریک های زندانی فلسطینی چریک های سلطنت طلب چریک های سیاهکل چریک های عراقی چریک های عرب چریک های فدایی چریک های فدایی خلق چریک های فدایی مارکسیست چریک های فدایی و مجاهدین چریک های فلسطینی چریک های مجاهد چریک های چپی (فداییان) چریک های کرد چریک های کرد ایران چریک چپی چماقداران مسلمان چمران چند خبرنگار آمریکایی چنگیز خان چنگیز مآمدی چنگیزخان چه گوارا چه گوارای چو چوبین سوارکی چوفی چونینگ چوک راسیاس چپ جدید اسرائیل SIAH (NCL ) چپ ها چپ های مارکسیست چپ گرایان چپرتلی چپمن چپگراها چپگرایان چپگرایان آمریکایی چپگرایان لبنانی چپگرایان مارکسیست چپگرایان مسلمان چپی ها چپی های افراطی چپین چپی‌ های رادیکال چپی‌های رادیکال چک ها چی. نربوری چیانک کای چک چیس بانک چیس مانهاتان چین چینی فروشان چینی ها ژاله امیر طهماسبی ژاله پرکار اقدم ژان فورلوت ژان فورلوت دبیر اول سفارت فرانسه ژان چاپه ژانت شریدان ژاندارم آمریکا ژاندارم خلیج فارس ژاندارمری ژاندارمری شاهنشاهی ایران ژاندارمها ژانگ کایقان ژاورونکف ژاپن ژاپنی ها ژاپنی و اروپایی ژاپنی‌ها ژاک امیل پری ژاک فریموند ژاک وارن ژاک یونسیان خرازی ژاکوب رابین ر ژاکوب وینر ژاکوف ژاکومت ژرمن ژرمن گیویشیانی ژنرال «رابرت چونینگ» ژنرال «عبدالولی» ژنرال «عبدالکریم قاسم» ژنرال «پلد» ژنرال آریانا ژنرال آلن ژنرال آمریکایی ژنرال آمریکایی «تای» ژنرال ارشدی ژنرال ازهاری ژنرال ازهاری رئیس ستاد فرماندهی عالی ژنرال استون ژنرال افتخاری از سازمان صنایع دفاع ملی ژنرال افشار طوس ژنرال افشارطوس ژنرال الکساندر میخایلوویچ ساخاروفسکی ژنرال امیر رحیمی ژنرال امیر عزیزی ژنرال اویسی ژنرال ایمانیان ژنرال ایوان جی. پاولووسکی ژنرال ب. مارشال ژنرال بارزانی ژنرال بازنشسته بهارمست ژنرال بختیار ژنرال بدره ای ژنرال بَِرِت ژنرال بیدآبادی ژنرال تقوی ژنرال توفانیان ژنرال تویچل ژنرال تی. ای. شافر ژنرال تیمور بختیار ژنرال جعفری ژنرال جعفریان ژنرال جم ژنرال جورج کرتز ژنرال حبیب اللّه ژنرال حجازی ژنرال حردان التکریتی ژنرال حسن طوفانیان ژنرال حسین زمانی ژنرال حسین نجفی ژنرال خاتمی ژنرال خاتمی فرمانده نیروی هوایی ژنرال خادمی ژنرال خسروانی ژنرال خسروداد ژنرال دوگل ژنرال راجر ژنرال رایدر ژنرال ربیعی ژنرال رحیم هنری پرشت ژنرال رحیمی ژنرال رحیمی فرماندار نظامی تهران ژنرال رزم آرا ژنرال روسی «ا.ا. پیشیف» ژنرال ریاحی ژنرال زاهدی ژنرال سادلر ژنرال ساهنیکایا رئیس ستاد نیروی هوایی ژنرال سکورد ژنرال سیف امیررحیمی ژنرال سیف[سید] امیررحیمی ژنرال سیکورد ژنرال شارون ژنرال شراوف ژنرال شروف ژنرال شهشهانی ژنرال شهناز ژنرال صفری ژنرال ضیا ژنرال ضیاء ژنرال ضیاءالحق ژنرال طوفانیان ژنرال عبدالکریم ایادی ژنرال عزروایزمن ژنرال علوی کیا ژنرال علی ژنرال علی اصغر رفعت ژنرال علی خادمی ژنرال علی رزم آرا ژنرال علی رفعت ژنرال علی محمد خادمی ژنرال غفاری ژنرال غلامرضا ازهاری ژنرال غلامعلی اویسی ژنرال فاروق گورلر ژنرال فردوست ژنرال فردوست (رئیس کمیسیون سلطنتی) ژنرال فریدون جم ژنرال فضل اللّه زاهدی ژنرال فضلی ژنرال قرنی ژنرال قره باغی ژنرال قره نی ژنرال محمد افشار طوس ژنرال محمد خاتمی فرمانده نیروی هوایی شاهنشاهی ایران ژنرال محمد ضیاءالحق ژنرال مسکورد ژنرال مصطفایی ژنرال مقدم ژنرال مقدم (ساواک) ژنرال منصور مزین ژنرال مهدی رحیمی ژنرال موشه دایان وزیر خارجه اسرائیل ژنرال مولر ژنرال ناجی ژنرال نادری ژنرال ناظم ژنرال نایف ژنرال نجیب ژنرال نصرالله امیرفضلی ژنرال نصیری ژنرال نصیری رئیس ساواک ژنرال نصیری رئیس شهربانی ژنرال نعمت الله نصیری ژنرال نعمت اللّه نصیری ژنرال ها ژنرال های ارتش ژنرال های بازنشسته ژنرال های روسی ژنرال هایزر ژنرال هایزر معاون فرمانده نیروهای مستقر در اروپا ژنرال هدایت ژنرال هردان تکریتی ژنرال هوایی گُست ژنرال هوشنگ حاتم ژنرال هویزر ژنرال هیگ ژنرال وای هینک ژنرال وایزمن ژنرال وجدی ژنرال ویلیامز ژنرال پالیزبان ژنرال پاولووسکی ژنرال پاکروان ژنرال پیشیف ژنرال ژابلونسکی ژنرال کاتوزیان ژنرال کاست ژنرال کرتز ژنرال کرتس ژنرال کمال ژنرال کنان اورن ژنرال گاست ژنرال گریوز ژنرال گست ژنرال گوهری ژنرال گَست ژنرال یاکوب ژنرال یحیی خان ژنرال یلپیشف ژنو ژوارد سی. اسمیت ژوراولف ژورنال دفاع ملی ژورنال دو تهران ژورنال دو تهران. ژوزف استالین ژوزف او. ابلان ژوزف بک ژوزف توینام ژوزف دبلیو. آدلسیک ژوزف سالتزمن ژوزف. و. آدلسیک ژوهان ولفگانک لوثر (معروف به زیوگوزاریه) ژیزل ژیسکار ژیسکار دستن ژیسکارد ژیسکاردستن ژیسکاردستن رئیس جمهور فرانسه ژیسکاردستن(رئیس جمهور فرانسه) ژیسکی ک. اس. امیدوف ک. ف. آنانیکف ک. گ. ب ک. گ. ب. ک.ال. ام. ک.گ.ب ک.گ.ب. کا. گ . ب کا. گ. ب کا. گ. ب. کا. گ.ب کا.گ.ب کابل کابینه آموزگار کابینه ازهاری کابینه اقبال کابینه بازرگان کابینه بازرگان (دولت آیت اللّه) کابینه حسین علا کابینه زاهدی کابینه شریف امامی کابینه علا کابینه علم کابینه منصور کابینه هویدا کاتاوازی کاتز کاتلر کاتلر(سفیر آمریکا) کاتم کاتولیک کاخوده (احتمالاً آزموده) کادر گروه چهارم عملیات روانی درفورت براگ کارائوس مانوگلو کارادن کاراکاش کارتر کارتر رئیس جمهور آمریکا کارتر. کارتین لوئین هووارد کارخانجات NGL کارخانجات «میرک» کارخانجات خصوصی بافندگی فخر کارخانجات پارچه بافی فخر کارخانه NISOC کارخانه آرد کارخانه آرد و سیلوی تهران کارخانه آلومینیم کارخانه آلومینیم سازی حمادی کارخانه آمریکائی بورگ کارخانه بل کارخانه جنرال موتورز کارخانه داران کارخانه ذوب آهن کارخانه ذوب آهن حلوان کارخانه ذوب آهن شوروی کارخانه ریسندگی شهناز کارخانه شیمیایی شاهپور کارخانه فخر کارخانه لوله سازی اهواز کارخانه مجهز اتومبیل رامبلر کارخانه نساجی ایران کارخانه نورد فولاد کارخانه پارچه بافی نمازی کاردار کاردار (بروس لینگن) کاردار آلمان غربی کاردار آمریکا کاردار آمریکا لینگن کاردار ایران کاردار ایران گل شریفی کاردار رومانی کاردار ساترلند کاردار سفارت آمریکا کاردار سفارت آمریکا در ایران کاردار سفارت ایران کاردار سفارت ایران ویلیام کورن کاردار سفارت شوروی کاردار شوروی کاردار شوروی در تهران کاردار شوروی پاول پترویچ زوتف کاردار لینگن کاردار مجارستان کاردار موقت کاردار موقت سفارت آمریکا کاردار ناس کاردار نمایندگی سوئد در سازمان ملل کاردار هری. اچ. شوارتز کنسول سفارت در امور سیاسی کاردار هلند کارزول کارشناس آکادمیک آمریکایی کارشناس سفارت استمپل کارشناس سیاسی استمپل کارشناس وزارتخانه کارشناسان ECAFE کارشناسان آمریکایی کارشناسان امور آمریکا کارل کارل د. آکرمان کارل کلمنت کارل گوستاو کارل گوستاو شانزدهم (پادشاه سوئد) کارل. ال. هاردی کارلتون کارلتون. کارلوس کارلوک کارم الف آلتان کارمند اداره چهارم وزارت امور خارجه ایران کارمند ارشد کارمند بخش تجاری کارمند بخش سیاسی کارمند رادیو ایران کارمند سفارت سوئیس کارمند سیاسی سابق تهران کارمندان کارمندان ODC کارمندان OSCO کارمندان آمریکایی کارمندان آمریکایی PIT کارمندان ادارات دولتی کارمندان انستیتو هودسون کارمندان بانک کارمندان دولت کارمندان دولت آمریکا کارمندان دولتی آمریکا کارمندان دولتی متوسط و اول رتبه کویتی کارمندان زن کویتی کارمندان سفارت کارمندان سفارت آمریکا کارمندان شرکت های آمریکایی کارمندان ضد انقلاب کارمندان غیرنظامی آمریکایی کارمندان محلی کارمندان نفتی کارمندان وزارت دادگستری کارمندان وزارت دفاع کارمندان کنسولگری اصفهان کارن دویانگ کارن لنگه تیگ کارناکاتا کارناکف کارور استوشیتز کارول کارول سی. مور کارول فوگارتی کارکنان فرانسوی و لهستانی کارگر کارگران کارگران (اداره) برق کارگران آمریکایی کارگران ایرانی کارگران خشمگین کارگران سازمان یافته کارگران شرکت نفت کارگران صنایع نفت کارگران صنعت نفت کارگران عمومی کارگران فلسطینی کارگران فلسطینی و یمنی کارگران فیلیپینی کارگران نفتی کارگران نفتی ایران کارگران پیمانکار کارگران چپ گرای اسرائیل RAFI (IWL ) کارگران کره ای یا فیلیپینی کارگران کمپانی نفت کویت کارگران گمرک کارگزاران امپریالیسم جنایتکار آمریکا کارینگتون کازانکین کازرونی کازناکیف کاسئلون کاساتکین کاستاریکا کاستاندا کاستجوسکی کاسترو کاسپین کاسگین کاسیکین کاسیگین کاشانی کاظم تک مدیر کل امور اجرایی گمرکات جنوب کاظم جفرودی کاظم حسیبی کاظم خسروشاهی کاظم رجوی کاظم زرنگار کاظم سامی کاظم شریعتمداری کاظم شیبانی صالح کاظم شیوا کاظم قوام کاظم گنجی کاظمی کالاهان کالتکس کالج البرز کالج جنگ دریایی ایالات متحده کالیبورن کالیتا کالیفرنیا کالینز کامبیز کامران اینان کامران راجی کامران نجات اللهی کامل کامکار کامیسکی کامیل امین ثابت کامیل شمعون کامینسکی کان کانادایی ها کانادین سوپریور کانتیننتال اویل Continental Oil کانون فرهنگ اسلامی اهواز کانون معلمین ایران کانون مهندسان کانون مهندسین ایران کانون مهندسین ایران. کانون نویسندگان ایران کانون وکلا کانون وکلای ایران کانی کاوامورا کاوانو کاوه کاوینگتون کاپالکین کاپلان کاپوچی کاپیتان سیک کاپیتان فره چورلو کاپیشین کاکسال کاگانویچ کاگلین کایزر کایزر (KAISER) کتاب نخبگان سیاسی ایران از ماروین زونیس کتی سامرز کتی هندریکس کدل ولف کرافت ورک کرافورد کرامس کراچی کرایسلر انگلیسی کرایسکی کرایسکی صدراعظم اطریش کرد کرد سوری کردها کردها در غرب کردهای آنکارا کردهای اتحاد جماهیر شوروی کردهای ایران کردهای ایرانی کردهای ترکیه کردهای سنی کردهای سنی و بلوچ ها کردهای سوریه کردهای شمال عراق کردهای عراق کردهای عراقی کردهای مسلح کردهای منفرد کردهای پناهنده کردهای چپی کردهای کمونیست کرسنت پترولیوم کرمانی کرنسکی کره ای ها کروپ کروک کرکریشنامنون کریدور هوایی ایران (ARMISH/MAGG) کریس آقابیگیان کریس اسنو کریستوفر کریستوفر رن کریستوفر. کریستوفر  کریستی کریستیان پینه نخست وزیر پیشین فرانسه کریستین ساینس مونیتور کریسون کریسکی وبراند کریم کریم احمد آل حرافی کریم امانی کریم بیرامی کریم حسامی کریم سجادی کریم سنجابی کریم سنجابی (رهبر جبهه ملی) کریم سنجابی رهبر جبهه ملی کریم سنجانی کریم شوا کریم ضرغامی کریم عباس کریم فاطمی کریم فرمانفرمائیان کریم لاهیجی کریم محمود شینتاف کریم معتمدی کریم ملکی کریم ورهرام کریم پاشا بهادری کریم گودرزی کرین برنیتن کریگ پاول ناپ کریگ. جی. ناپ کریگ. پی. ناپ کستروف کسرائی کسروی کشاورز کشاورز صدر کشاورزان کشاورزان آذربایجان کشاورزی (ایزدی) کشتی ترانس کلمبیا کشفی کشمیر کشورهای اروپای شرقی و غربی کشورهای اروپایی (فرانسه کشورهای امپریالیستی کشورهای عربی کشورهای غربی کشورهای کمونیست کشورهای کمونیستی کشیش (Evangelist) کفار روزنوالد کفیل کفیل رایزن کفیل فرمانده نیروهای دریای کفیل وابسته نیروی هوایی ایالات متحده کفیل وزارت آموزش و پرورش کلارک کلارک ا. بارکل کلالی کلانتر هرمزی کلانتری مرکزی اصفهان کلاندستاین) کلاودی بوگولیوبو کلاودیا کلاودیا پترونا کلاوس بولینگ کلایبورن کلاید تیلور کلاید د. تایلور کلاید د. تیلور کلاید دی. تایلور کلاید دی. تیلور کلاید دی.تیلور کلاید. دبلیو. تریشیلو کلایدی. تیلور کلبرر کلتوس رمزی کلمبیا کلمنت کلمنت مأمور میز ایران کلمنت(مأمور وزارت امور خارجه) کلنل ساندرز کلنل شیفر وابسته دفاعی آمریکا کلنل علی سلیم حمد (ابوسعید) سرکرده گروه ضربتی فتح کلنل فیلیپس کلنل مکنزی کلنل واندر میر کلنل واندرمیر کلود. جی. راس کلودیانگ کلوویتز کلوپ آمریکایی پارس کلوپ تهران کلوپ جدید تهران کلوپ روتاری کلوپ زنان آمریکایی کلوپ مهرگان کلوپ پارس آمریکا کلوپ پیکان کلگروف کلی کلی فورث / دبلیو. اف. لونی کلیفورد سی. متلوک کلیموف کلیمیان کلینتون روسیتر کمال کمال آتاترک کمال آتاتورک کمال ادیب کمال اسد سخنگو کمال الدین میرحبیب اللهی کمال حسن علی کمال خرازی کمال کمونه (سید محمدحسن آل کمونه) کمالوند کمالیستهای محافظه کار کمسومول (کادر رهبری) کمونیست کمونیست ها کمونیست های ایران کمونیست های ایرانی کمونیست های عراق کمونیست های فرانسوی کمونیست های چپ گرا کمونیست های چینی کمونیستها کمونیستهای جدید چپ گرا RAKAH (NCL ) کمونیستی کمپ دیوید کمپانی (ریتیون) کمپانی آرامکو کمپانی آمریکایی کان کمپانی اقتصادی بارباراشل ECON/COM,B L SCHELL کمپانی بیمه تجارت خارجی فرانسه (COFACE کمپانی بین المللی نفت پان آمریکن کمپانی تولید دارو کمپانی دوپونت کمپانی شل و اکسان کمپانی صنایع پتروشیمیایی کمپانی فورد کمپانی ملی نفتی کمپانی نفتی ایران و انگلیس کمپانی نفتی عربستان کمپانی نفتی لاوان کمپانی های آمریکا کمپانی های آمریکایی کمپانی های نفت غربی کمپانی های نفتی کمپانی های نفتی بین المللی کمپانی های ژاپنی کمپانی هند شرقی و انگلیس کمپانی پتروشیمی کمپانی پتروشیمی ملی کمپانی کیسانزا کمپانی گرومن کمیته کمیته AD HOC کمیته آزادی ملی کمیته اجرائی جبهه ملی کمیته اجرایی کمیته اجرایی شورای بازرگانی ایران و آمریکا کمیته اعتصابات خمینی کمیته امام خمینی کمیته امنیتی دولت (کا.گ.ب) کمیته امورات دفاعی و خارجه مجلس اسرائیل «کنست» (Knesset ) کمیته انتشارات و تبلیغات کمیته انتقام» کمیته انقلاب کمیته ای انقلاب کمیته ایالتی تهران کمیته بازرسی کمیته بنی هاشمی کمیته بین الملل صلیب سرخ کمیته بین المللی صلیب سرخ کمیته بین المللی نفت کمیته تبریز کمیته جهانی صلیب سرخ کمیته جوانان کمونیست ایران کمیته حقوق بشر کمیته حقوق بشر ایران کمیته خمینی کمیته داخل دولت آمریکا کمیته دانشجویان جبهه ملی کمیته دانشگاه کمیته دفاع از آزادی و حقوق بشر کمیته دفاع حقوق و آزادی بشر کمیته روابط خارجی مجلس کمیته روحانیون کمیته زحمتکشان کردستان کمیته سازمانی کمیته سالگرد هجرت کمیته سران سرویس ها (CHS ) (وعدت) adat Va کمیته صلیب سرخ بین المللی کمیته ضد خرابه کاری کمیته طالقانی کمیته فریزر کمیته قانون اساسی کمیته قضایی سنا کمیته مؤسسان کمیته متارکه گران محلی کمیته مراقبت هیئت نمایندگی کمیته مرکزی (CPSU) کمیته مرکزی انقلاب اسلامی کمیته مرکزی تهران کمیته مرکزی حزب ایران کمیته مرکزی حزب جمهوری اسلامی کمیته مرکزی حزب مردم کمیته مرکزی خمینی در تهران کمیته مشترک آمریکا و ایران کمیته مشترک ایالات متحده کمیته مشترک ایران و آمریکا کمیته مشترک ضد تروریسم (خرابکاری) کمیته مشترک نفت کمیته مشترک پلیس و ساواک کمیته مصادره اموال بنیاد مستضعفان کمیته مقدماتی کنفرانس وزرای خارجه کشورهای اسلامی کمیته منابع انسانی کمیته منطقه ای کمیته مک کلیلاند McClelland کمیته ها انقلاب کمیته های انقلاب کمیته های انقلاب اسلامی کمیته های انقلابی کمیته های خودمختاری کمیته های محلی مستقل کمیته وزرا کمیته وزراء کمیته کارگری کمیته ۵ نفره کمیته‌ کمیته‌های انقلاب کمیته‌های محلی کمیساریای صنایع سنگین خلق شوروی کمیسری آمریکایی کمیسیون اعلامیه حقوق بشر در پاریس کمیسیون انرژی اتمی کمیسیون بین الملل صید نهنگ کمیسیون بین المللی قضاوت کمیسیون حقوق بشر سازمان ملل متحد کمیسیون حقوق و آزادی بشر کمیسیون خدمات مدنی کمیسیون فولبرایت کمیسیون مجلس کمیسیون مشترک کمیسیون مشترک آتش بس کمیسیون مشترک ایتالیایی کمیسیون مشترک ایران کمیسیون مشترک ایران و آمریکا کمیسیون ملل متحد کمیسیونر برانر کمیسیونر ملی پلیس کن فرید کنان اورن کناپف کنبرا کنت ان . راجرز کنت ان . راجرز  کنت ان. راجرز کنت ای. هاس کنت راجرز کنت کسل کنتاکی فراید چیکن «کاشانی فراید چیکن» کنتراتچیان کنتراچی های دفاعی ایالات متحده کنتیننتال کنث پ. میلز کندی کندی (مأمور اقتصادی) کندی مت تامست کنست کنستابل کنستابل وزیر مختار آمریکا کنستانتین کنستانتین آی دولیو کنستانتین اوستینویچ چرننکو منشی کمیته مرکزی حزب کمونیست شوروی (CPSU) کنستانتین ایوانویچ زوتف کنستانتین موزل کنستانتین چرننکو کنسرسیوم کنسرسیوم سوئیسی کنسول کنسول آمریکا کنسول آمریکا در اصفهان کنسول آمریکا در تبریز کنسول آمریکا در خرمشهر کنسول آمریکا در پیشاور کنسول امریکا در تبریز کنسول ایران در بیروت کنسول بریتانیا کنسول تبریز ویلیام ایگلتون کنسول روابط خارجی کنسول روس «واسیلی سافرونچک» کنسول سفارت کنسول سفارت اتحاد جماهیر شوروی کنسول سفارت شوروی کنسول سفارت شوروی آقای سیمن تاراسویچ کنسول سفارت شوروی در آمریکا کنسول سفارت شوروی در اسرائیل کنسول سیاسی کنسول سیاسی رابرت مارتین کنسول شوروی در عراق کنسول وزارت امور خارجه و رئیس بخش ایران کنسول یوگسلاوی کنسولگری کنسولگری آمریکا کنسولگری آمریکا در بحرین کنسولگری انگلستان کنسولگری انگلیس کنسولگری شیراز کنسول‌گری کنفدراسیون خمسه کنفدراسیون دانشجویان ایرانی کنفدراسیون کارگران کویت کنفرانس اسلامی کنفرانس الجزایر کنفرانس خلع سلاح ژنو کنفرانس ژنو کنگ پیائو کنگرلو کنگره کنگره آمریکا کنگره اتحادیه صنفی ایران کنگره امریکا کنگره حزب آل کنگره حزب ایران نوین کنگره صهیونیستها کنگره علمی کنگره و سنای ایالات متحده کنگره کمونیستی ملل شرق کنیاتا کنیاتا نایرره کنیز حسین کنیز مراد کنیزمراد کنیسه کهروم کوانی کواکن بوش (QUACKENBUSH) کوبایی کوبایی ها کوتام کوجوگارو دفتر نمایندگی سیاسی رومانی کودتای نظامی کودل کودل زابلوکی کودل سولارز کودکان ایرانی کودکان روسی کودی دولوس کور (CORR) کوران کورانCurran کورت سایت (Kurt Sitte ) کورت هاگن (CURT HOGAN) کورترک کورتیس اس. موریس کورد مایر کورس کورس آموزگار کورش کورش آموزگار کورش شهباز کورش فرمانفرمائیان کورش کبیر کورلد کورنیینکو کورو کوروش کوروش شهباز کوروکاوا کوریا کوریجین کوزلوا) کوزمنکو کوزمین کوزنتسف کوزنتسوف معاون وزارت امور خارجه شوروی کوش امونیم کوشلف کوفریجین کومسومول کومسومول (سازمان جوانان کمونیست) کونگ نام کوهن کوهن قائم مقام دستیار دبیر A.H کوهن(معاون وزارت خارجه آمریکا) کوپدیچیک کوپر کوپر معاون وزارت امور اقتصادی کوپن کوچصفهانی کوک کوکنور کوگوشیف کوی نیلی کویتی کویتی ها کوین تانا کوینسی لامزدن کوینلان کویومچیان کُردها کپل (Keppel) ککونن کی ال ام کی براکن کی بی سی کی سینجر کی. ام کی. ام. استون کی. او. کلارک کی. ای. کاریون کی. کی. کامپوند کی. کی. کورولای کی.تامپسون کی.کی. کامپوند کیانوری کیانپور کیانی کیایی کیبوتس کیت میلر کیتو کیتینگ کیث آلن دانیلز کیث ا. بارلو کیث ال. تولرنی کیث. ا. دانیلز کیث. ال. تولرنی کیث. دبلیو. کلونجر کیریل استپانویچ سیمونوف رئیس اداره ارتباطات و ترابری کیسینجر کیسینجر وزیر امور خارجه آمریکا کیل گور کیلتایگر کیلووات کیلوگ کیلگور کینز کینگ کینگستون کیهان کیهان [اینترنشنال] کیهان آزاد کیهان امروز کیهان اینترنشنال کیهان بین المللی کیهان فارسی کیهان و اطلاعات کیهان یغمائی کیو کیو (CAVE ) کیو (CAVE) کیو. آر کیو. آر. بولستر کیو. آر. رام کیو. آر. میستیک کیو. پی. پوش کیو. یو. الود کیوان گادلی گارت گارد گارد «جاوید» گارد جاویدان (گارد سلطنتی) گارد ساحلی گارد شاه قاجار گارد شاهنشاهی گارد شاهنشاهی ایران گارد مجاهدین گارد محافظت گارد مخصوص سیاه جامگان گارد ملی گارد کنترل و حفاظت گارد کهنه گاردان گاردنر گاردهای امنیتی گاردهای دریایی (MARINE ) گاردهای پلیس ملی ایران گارزان گارلند جرومه پانل گارلند. جی. پانل گاری سیک گاری هارت گاری کرافمن گاریسون گاریسون. گازمان گاست گاش آمونیوم گالن فوکس گالوگوس گامون گامین گامین س گاندی گای گای دبلیو. راترفورد گای. دبلیو گداعلی مستوفی گراس گرانادا گرانت آوانسویچ وسکانیان گرانت او. گرانت ای. وسکانیان گرانت وسکانیان دبیر اول سفارت شوروی وسکانیان گرانینگر گراو گرت پرت گرتا گرتا ربیعی گرجی گردان 16 (کازرون) گردان پیاده نظام رضاپور گرشینسکی گرو وی گرومن گرومیکو گروه گروه 17 شهریور گروه 77 گروه «USMICC» گروه «انتقام» گروه «ایران نوین» گروه «خلق مسلمان» گروه «موحدین» گروه آذربایجان گروه آزادیبخش انقلاب تامیل گروه امل فلسطین گروه ایران خلق [عرب] گروه بنجامین هوکس گروه تئاتر گروه تروتسکی گروه تروریستی گروه تروریستی (هاگانا) گروه تروریستی فرقان گروه تل زعتر گروه توحید گروه جدید تروریستی «منصورون» گروه جرج حبش گروه خمینی گروه دامپزشکی آمریکا گروه دبیرستانی آمریکا گروه دموکراتیک گروه رزمی میدوی USS گروه رزور گروه رستاخیز گروه رضا گروه زاهدی گروه سربازان شهید امام خمینی گروه سپتامبر سیاه گروه شیعه هزاره گروه صف در کنیسه (پارلمان) گروه صنعتی KBS گروه صنعتی بلاّ گروه ضدتروریستی «خوجه امیر» گروه طالبانی گروه طبرستان گروه فدایی فتح گروه فداییان گروه فداییان اسلام گروه فرقان گروه فرماندهی و کنترل گروه فیلیپینی گروه لو گروه مارکسیستی فداییان خلق گروه ماشاءالله گروه مستشاری نظامی شوروی گروه مسلمان افراطی فرقان گروه منتخب خمینی گروه مهندسین مشاور ریتون هاوک گروه میان گل جان گروه میانه رو ساف گروه نفتی ام القوین گروه نیروی هوایی گروه های «چپگرا» گروه های اسلامی دانشگاه گروه های تروریستی گروه های تروریستی مخالف حکومت گروه های دیپلماتیک گروه های سیاسی رادیکال گروه های صوفی مصری گروه های غرب گرا گروه های غیر کمونیست ضد شاهی گروه های فداییان گروه های فلسطینی گروه های فلسطینی تندرو گروه های مارکسیست گروه های مارکسیستی گروه های مخالف گروه های مخالف افغان گروه های مخالف انقلاب اسلامی گروه های مخالف میانه رو راست مارکسیستی گروه های ناسیونالیست گروه های ناسیونالیست عرب گروه های چریکی گروه های چریکی اسلامی گروه های چپ گروه های چپگرا گروه های چپی گروه های چپی ارتش عربی لبنان گروه های کرد گروه های کمونیستی گروه ویژه هواپیمایی فدرال (FASG) گروه پشتیبانی عمومی هوانیروز (GSAG) گروه چماق به دستان گروه چماقداران گروه کارگران گروه کمک مستشاری نظامی آمریکا گروه گوش امونیم گروه گیلانی گروهبان گروهبان ادوین ال. هامت گروهبان ترنس اولیس گروهبان تروی سولیوان گروهبان جان اورشاک گروهبان جیمی استات گروهبان جیمی ال. استوت گروهبان داونی گروهبان دوفرنز گروهبان راگان گروهبان روسو گروهبان رونالد ام فیلیپس گروهبان رونالد ام. فیلیپس گروهبان رونالد وینینگهام گروهبان ری. اسپنگلر گروهبان ریموند اسپنگلر گروهبان سولیوان گروهبان شهربانی پروردی لشگری گروهبان فرانسیس آر. دیلون گروهبان فیلیپ استارک گروهبان ملکوم ئی. مین گروهبان مهدی نجاتیان گروهبان نوبل گروهبان هیل گروهبان وارن اسمیت گروهبان پنمن گروهبان کراوس گروهبان کورتیس اس. موریس گروهبان گری ا. روسو گروههای تروریستی گروههای حقوق بشر ایالات متحده گروههای خارج از جنبش اسلامی گروههای خیلی مذهبی (رادیکال) افراطی گروههای رادیکال کرد گروههای رادیکال کرد ترکیه گروههای ضربتی چپگرای رقیب آپوکولار و سیوانسیلار گروههای ملی گرا گروههای موافق و مخالف رژیم گروههای چپ گروههای چپ دانشگاه گروهک تروریستی فرقان گروهک فرقان گروهی هیستریک گرووی گرگوری روز گری گری سیک گریس پی. هیز گریفین گریفین مأمور اداره INR گریلی گریم گرین گرین میلز گریوز گریگور ماشازرهارطونیان گریگوری آی گریگوری آی. گریگوری ای. گریگوری ایلیچ اولیفیرنکو گریگوری ایلیچ اولیفیرنکو کنسول سفارت گریگوری ایوانویچ دولین گریگوری تیتوویچ زایتسف گریگوری زایتسف گریگوری لیما گریگوری پرت گریگوری یوسیفویچ گنجاروف گزارش رویتر گزارشگران مطبوعاتی گست گل شریفی گل شریفی کاردار ایران گل شریفی کاردار ایران در کویت گلابزوی گلاس گلاسپی گلب الدین گلب الدین حکمت یار گلبدین حکمتیار گلدا مایر گلدامایر گلف گلف استریت گلف اویل گلف و موبیل گلن گلن لمب گلن میچل گلن هوراک کد گلنار گلنار ازهاری (سیمپسون) گلنار ازهاری (سیمیسون) گلپایگانی گلگروف گلگروف» گمرک خرمشهر گمسی (GAMSY) گنادی کازانکین گنادی کازانکین دبیر اول سفارت روسیه گنجدوست گنجی گنجی وزیر آموزش و پرورش گنجی وزیر جدید آموزش و پرورش گنجیان گنشر گنهم گوئلز گواننادی کازانکان گواننادی کازانکین گواننادی کازانکین دبیراول سفارت روسیه گواننادی کازانکین سفارت روسیه گواننادی کازانکین سفارت شوروی گودرزنیا گودرزی گودرزیان گورباچف گوربل گوردن تایگر گوردن فرالین گوردون اس. براون گوردون وینکلر گورستان بهشت زهرا گورستان تهران گورمان بایکوف گورمن بایکف گورمن بایکف از خبرگزاری تاس؛ استانیسلاو کی. کوفریجین گورمن بایکوف گورن گورووی گوروی گوریاچف گوسپلان گوش آمونیم گوش امونیم گوش امونیوم گولاسینسکی گولاکوهن گولتکین یوکسل گولز گونتروالراف گوندوز آکان وزیر امور خارجه گوندیرن گونز گونیون گوهر گوهین گوگوش گویانا گَس گَس اوشن فرانسه گُلد واتر گیریگوری اندریویچ کوزمنکو گیلتمن گیلدا عضد گیونیون ی یا ژنرال هایزر یاآد یاتسویچ یاتسویک یاد و شرکت آربل جدید یادین یاسر عرفات یاسر عرفات (ابوعمار) یاسر عرفات رئیس سازمان آزادی بخش فلسطین یاسلی یاسین یاسینی یاشر محمد مری یاشوها یاغیان کُرد یانوش پیکالکویچ یانکی یانکی ها یانکین یانگ یاوین یاکو روی یاکوب یاکوتسک یاکوف پترویچ ریابوف. منشی کمیته مرکزی حزب کمونیست شوروی.(CPSU) ادوارد آموروسیویچ شواردنادزه منشی اول کمیته مرکزی حزب کمونیست گرجستان یاکونین یاکی یت اللّه شریعتمداری یجلبورگر یحیی حسین آل یحیی خان یحیی صادق وزیری یحیی عدل یحیی عمر یدالله سحابی یدالله سطوتی یدالله شادانی «اسفندیاری» یدالله مفتی زاده یداللّه سحابی یداللّه سحابی وزیر مشاور در طرح های انقلاب یداللّه شهبازی یدیوت یدیوت آهارانوت یدیوت آهارونات یدیوت آهارونوت یروف یروی دریایی یروی دریایی آمریکایی لاسال یروی دریایی ایران یروی هوایی یزدان پناه یزدی یزدی معاون نخست وزیر یزدی وزیر امور خارجه یزدی وزیر خارجه ایران یزدی(نخست وزیر) یزدی(وزیر امور خارجه) یزید یزیدی یعقوب آقاخان تپه وری یعقوب اهدوت تاجر یعقوب برق لامع یعقوب تهرانی یغمائی کیهان یقیش هایراپتیان یلدریم آلپرگون مدیر فروش دفتر محصولات خاکی ترکیه یلنا آناتولیونا یلنا ولادیمیرونا یلنا پاولونا یلینا یمانی یمانی وزیر نفت سعودی یمسار مستوفی یمنی ها ین یه هوشوا(Sagi , Yehoshua) یهود بنی قریضه یهودا بن پورات یهودی یهودی در تهران یهودی ها یهودی های ایران یهودی های روسی یهودیان یهودیان آمریکا یهودیان ایران یهودیان ایرانی یهودیان شیراز یهوشافت هرکبی یو. ان اسکوئیب یو. ان تراوت یو. ان. بیزی یو. ان. تراوت یو. ان. تروات یو. ان. ساسپند یو. ان. فسیل یو. ان. پولو یو. ان. کلیپ یو. ان. کمل یو. ان. گریست یو.ان پولو یو.ان. پولو یوئیش کرانیکل یوارم شانی یوال یوالکیس جانسون یوان کوزیمی یوخان گوارگیس یورام شانی یورک (بی.ام.وای) یورگن موله مان یوری ام. دنیسف یوری ام. دنیسوف یوری زیمین یوری سمنوویچ چرومکین یوری ک. الکسیف یوری کنستانتینویچ الکسیف دبیر سوم یوری کی یوریل لوبرانی یوریواوریف یوست یوسف یوسف (جو) یوسف ابراهیم یوسف ابراهیم خبرنگار نیویورک تایمز یوسف احمدالشیراوی یوسف ال یوسف الشیراوی یوسف الصبایی دبیر کل سازمان وحدت خلق آفریقا و آسیا یوسف الصیبایه یوسف العلوی یوسف اکبر یوسف بخشاینده یوسف بی غم غازانی یوسف جاسم الحاجی یوسف حاواش یوسف رحمتی یوسف زاده یوسف شیراوی یوسف صبائی یوسف مازندی یوسف نعمت الله یوسف هرملین یوسف کلیاتی یوسف کوهن یوسفی یونانی یونانی ها یونانیان یونایتد ریفاینینگ یونایتد پرس یونایتدپرس یونسکو یونیام یونیورسال یونیون یونیون اویل یونیون راینیکر یوهان ولفگانگ لوت یووال نیمان یوگسلاوها یوگسلاوی یوگنی مویسیویچ کوگوت یوگنی میخایلویچ پروخوروف یوگنی وی. کورولف یوگنی کی یوگنی گورگبیویچ موراتوف یوگنیا لوگیانوفنا سیراک یپرم نبی زاده یک آواره فلسطینی یک بانکدار اهوازی یک پروفسور چینی یکاترینا فدورونا یکان DAO یگانه یگانه وزیر امور اقتصاد ۱ ۱ (سیمون فرزامی) ۱ (عباس امیرانتظام) ۱ (عباس امیرنظام) ۱. ۵ ”ر“ مخفف راترفورد