در حال دریافت اطلاعات

لطفا منتظر بمانید!

سند شماره

تحلیل وضعیت کشورهای رو به رشد، امکانات نفتی، سیاستها و محدودیتها

موضوع سند

تحلیل وضعیت کشورهای رو به رشد، امکانات نفتی، سیاستها و محدودیتها
مشخصات ارسال سند

از:

متفرقه

به:

متن سند





کشورهای رو به رشد، امکانات نفتی، سیاستها و محدودیتها


آژانس اطلاعاتی مرکزی (سیا)


مرکز ملی ارزیابی خارجی


نوامبر 1977


اطلاعات امنیت ملی


افشای غیرمجاز مستوجب مجازاتهای جنایی می باشد


اختصارات مربوط به کنترل توزیع


غیرقابل رؤیت برای ملیتهای بیگانه


غیرقابل رؤیت برای پیمانکاران یا مشاوران پیمانکار


هشدار - شامل اطلاعات اختصاصی می باشد


فقط برای ادارات NFLB اقتباس و انتشار اطلاعات توسط منشاء آن کنترل می شود.


ارائه این اطلاعات به .... مجاز می باشد.


طبقه بندی طبق ماده 15319.


از برنامه خروج کلی از طبقه بندی طبق 11652 E.O مستثنی می باشد.


در تاریخ زیر به صورت خودکار بدون طبقه بندی می شود.


غیرقابل تعیین


ص: 419




فهرست مندرجات


نگرش کلی


آمریکای لاتین، مکزیک، آرژانتین، ونزوئلا، پرو، اکوادور، برزیل، بولیوی، کلمبیا، شیلی، گواتمالا، و بلیز، پاراگوئه، و اوروگوئه، جنوب و شرق آسیا اندونزی، هندوستان، مالزی، برونئی، برمه، پاکستان، بنگلادش، تایوان، تایلند، فیلیپین، کره جنوبی، ویتنام، خاورمیانه غیر اوپک، آفریقای شمالی، و منطقه مدیترانه، مصر، عثمان، تونس، سوریه، ترکیه، یونان،


ص: 420




اردن، صحرای جنوب آفریقا ،نیجریه، آنگولا، گابن، کنگو، زئیر، کامرون، چاد، و ساحل عاج،


------------------------------------------------------------------------------------------------


توجه: در نتیجه یک تجدید سازمان که از 11 اکتبر 1977 به جریان خواهد افتاد، نشریات اطلاعاتی که سابقا توسط ریاست اطلاعات و دفاتر اطلاعات ملی چاپ می شد اینک توسط مرکز ملی ارزیابیهای خارجی طبع می گردد.




نگرش کلی


امکان کمبود نفت که در اوایل تا اواسط سالهای 1980 شروع خواهد شد، علاقه به بررسی تواناییهای نفتی کشورهای کمتر رشد یافته را افرایش داده است. اساساً این تواناییها به عوامل زمین شناسی بستگی دارد که پایه ذخایر هر کشور را مشخص می کند. ولی شناخت و گسترش پایه ذخیره به چند عامل بستگی دارد از قبیل سیاستهای دولت در قبال کمپانیهای نفتی خارجی، محدودیتهای فنی کمپانیهای نفتی دولتی، ضرورتهای مالی و در بعضی موارد اختلافات ارضی که دسترسی به مناطق نوید بخش را غیر ممکن می سازند. با در نظر گرفتن این عوامل، گزارش حاضر تواناییهای نفتی 40 کشور رو به رشد و آن دسته از اعضای اوپک را که در خارج از خاورمیانه و آفریقای شمالی بسر می برند مورد ارزیابی قرار می دهد.




پایه ذخایر


در اکثر کشورهای کمتر توسعه یافته، پایه ذخایر نفتی آنقدر ناچیز است که نمی تواند سطح تولید را پشتیبانی نماید و مشخص شده است که ذخایر وسیع نیز تنها در معدودی از کشورها وجود دارد. در نیم کره غربی، مکزیک با داشتن 25 میلیارد بشکه نفت ذخایر قطعی و احتمالی تاکنون در رتبه اول قرار دارد و کشور بعدی ونزوئلا با 14 میلیارد بشکه نفت است. در صحرای جنوب آفریقا(1) نیجریه باداشتن 19 میلیارد بشکه نفت رتبه اول را دارد. در میان کشورهای دیگر منطقه، تنها آنگولا و گابن ذخایر معادل یک میلیارد بشکه نفت دارند. از عمده ترین کشورهای نفتی خاورمیانه ای غیر اوپک عمان دارای 6 میلیارد بشکه و مصر دارای 4 میلیارد بشکه نفت می باشند. هیچ یک از کشورهای دیگر منطقه دارای این حدود نفت نیست. در آسیای شرقی و جنوبی، اندونزی 14 میلیارد بشکه نفت دارد و


ص: 421





1- Sub - Saharan Africa.

برونئی(1) ، مالزی و هند هر یک دارای 2 میلیارد بشکه نفت هستند.


با اقدامات اکتشافی می توان پایه ذخایر کشورهایی را که در حال حاضر ذخایر نسبتا وسیعی دارند گسترش داد. لیکن دستیابی به منابعی با وسعت منابع خاورمیانه تنها در مکزیک و احتمالاً در فلات قاره آرژانتین امکان پذیر است. دیگر مناطق دارای تواناییهای خوب لیکن عمدتا کوچک عبارتند از:


شرق پرو، اکوادور، مصر، هند و کشورهای تولید کننده دیگری که با دریای جنوبی چین(2) هم مرزهستند. در بعضی از کشورها، به خصوص ونزوئلا، نیجریه و اندونزی باید کارهای اکتشافی تفضیلی صورت گیرد تا پایه ذخایر فعلی حفظ شده و کاهش نیابد.


دورنمای زمین شناسی در سایر مناطق کشورهای رو به رشد چندان روشن نیست. دستیابی به مناطق دارای شرایط زمین شناسی مناسب برای کشف نفت مستلزم اقدامات اکتشافی بسیاری می باشد.


اصولاً مناطق کشف نشده که دارای توانایی بالقوه باشد شامل حوضچه بلوچستان پاکستان، خلیج بنگال(3) ، و جزائر آدامان(4) می باشد. ساحل آفریقای شرقی، خصوصا در مجاورت سومالی، نیز تا حدزیادی دست نخورده باقی مانده است. تلاش بسیاری نیز باید صورت گیرد تا امکانات خارج از خشکی مناطق آمازون، برزیل، آفریقای غربی بین ساحل عاج(5) و آنگولا و آبهای دریای جنوبی چین شناخته شود.




مشارکت خارجی


سیاستهای دولتی در قبال کمپانی های بین المللی نفتی سبب شده است که گسترش حتی امکانات شناخته شده نیز متوقف گردد. شرایط سخت غیرمنصفانه، تغییرات یکجانبه قراردادها و ملی کردن ها غالباً از ویژگیهای روابط گذشته بین کشورها و کمپانی های نفتی در جهان سوم بوده اند.


تقریبا در تمام کشورهای رو به رشد کمپانیهای دولتی روی کار آمده اند. این کمپانیها بخودی خود در گسترش و اکتشاف نفت وقفه ایجاد نمی کنند. در واقع، بعضی از کمپانیهای دولتی که کمپانی نفتی مصری نمونه بارز آن است با شرکتهای خارجی روابط خوبی برقرار کرده اند. دیگر کمپانیها دولتی چیزی بیش از یک وزارتخانه که با کمال وفاداری روحیه و طرز تفکر دولت متبوع خود را نشان می دهند، نیستند. اما بعضی از آنها نیز به صورت سنگرهای ملی گرایی درآمده و ترجیح می دهند نفت در قعر زمین باقی بماند ولی آن را به کمک بیگانگان تولید ننمایند. تعداد انگشت شماری از کمپانیهای نفتی دولتی نیز هستند که مهارتهای فنی و مدیریتی لازم را جهت اکتشاف در مناطق خارج از خشکی و اعماق زمین که نفت جدید در آنها وجود دارد، کسب کرده اند. بهترین کمپانی نفتی دولتی کمپانی پمکس(6) مکزیک است که قادر است نفت را در مناطق بسیار سخت کشف و تولید نماید. با این وصف


ص: 422




1- Brunei.
2- South China Sea.
3- Bay Of Bengal.
4- Adaman Ilands.
5- Ivory Coast.
6- Pemex.

سرعت و کارآیی گسترش آن محدود است تا جایی که پمکس نیز نمی تواند به «تک روی» خود ادامه دهد. دیگر کمپانی دولتی آرژانتین، برزیل، هند و مصر نیز نمی توانند بدون کمک خارجی نفت موجود در مناطق سخت را یافته و تولید نمایند. علی رغم این محدودیتها، بسیاری از کمپانیهای نفتی دولتی بهترین مناطق را در اختیار خود گرفته و در عین حال برای عملیات پرخطر، شرایط بسیار سختی را در مورد مشارکت خارجی تعیین کرده اند.


دستورالعمل اجرایی معتدل نمی تواند منافع کمپانیها را تأمین نماید مگر آنکه چشم انداز زمین شناسی نشانگر ذخایر نفتی وسیع باشد. به طور مثال، کمپانیهای بزرگ نفتی مقدار کمی از منابع خود را به اکتشاف در کشورهای جنوب صحرا که دارای امکانات نفتی محدود هستند اختصاص داده اند. در چند کشوری که مصرف نفت داخلی کمتر از 000/10 بشکه در روز است از قبیل ساحل عاج، چاد، زئیر و کنگو حتی کشف و گسترش ذخایر کوچک نیز نمی تواند این نیاز مصرفی را تأمین نماید زیرا لزوم پالایشگاههای منطقه ای جهت پالایش مقادیر کم نفت خام از جمله عوامل محدود کننده به شمار می آیند. بهرحال، کمپانیهای نفتی علاقه به اکتشاف را از دست داده اند چون ذخایر مهم احتمالی آنقدر ناچیز هستند که نمی توانند تولید در سطح بالا را تأمین نمایند.




سرمایه گذاری و تجهیزات


کشورهای دارای تواناییهای نفتی قطعی در تأمین سرمایه مورد نیاز خود دچار مشکلات چندانی نمی شوند. در اوایل سال جاری به دنبال محدودیتهای تحمیلی صندوق بین المللی پول(1) در مورد وامهای خارجی، مکزیک در این زمینه دچار مشکلاتی گردیده بود لیکن این محدودیتها را می توان به کمک قروض مربوط به نفت از بین برد. چند تولیدکننده کوچک از قبیل پاکستان نیز در رابطه با تأمین سرمایه لازم جهت خرید تجهیزات اکتشافی از غرب دچار مشکلاتی شده اند. هند نیز ممکن است دچار همین گونه محدودیت بشود اما در این موارد مسئله اصلی عدم تمایل دولت به صدور اجازه کار برای کمپانیهای نفتی خارجی در این مناطق است. کشورهای آفریقای غربی از قبیل ساحل عاج، چاد، کامرون، و کنگو نیز در صورت خروج کمپانیهای خارجی نخواهند توانست بدون مواجه با مشکلات مالی و تکنیکی به اکتشاف ادامه دهند.


در حال حاضر دسترسی به ماشین آلات حفاری و سایر تجهیزات عامل محدودکننده اصلی به شمار نمی رود. تنگناهای موقتی زمانی بروز خواهند کرد که لازم باشد در چند منطقه از جهان برنامه های اکتشافی گسترده ای به طور همزمان اجرا شود. البته این تنگناها احتمالاً در طول یک یا دو سال برطرف شود. عامل محدود کننده اصلی کمبود پرسنل مجرب در تمام سطوح است. این محدودیت علی رغم قابلیت تحرک بسیار زیاد کارگران و تکنسین های نفتی در سطح جهان که در کمک به بهره برداری بسیار مؤثر از چنین نیرویی عامل مهمی است، باز هم تا دهه آینده ادامه خواهد داشت.




مسائل ارضی


ص: 423





1- International Monetary Fund (IMF).

اختلافات ارضی، اکتشافات چند منطقه نویدبخش را با وقفه روبرو ساخته است. به طور مثال، ادعاهای ارضی مناقشه ساز، عملیات خارج از خشکی دریای جنوبی چین و کره جنوبی را متوقف ساخته است. اختلافات مرزی بین تونس و لیبی نیز کار مناطق نفتی خارج از خشکی و دارای توانایی زیاد را مختل کرده است. ادعاهای متضاد یونان و ترکیه نیز مانع از ادامه عملیات کمپانیهای نفتی در خارج از خشکی شده است. ادعاهای آرژانتین و انگلیس در مورد جزائر فالکلند نیز در صورت وجود منابع نفتی در آنجا مشکلاتی پدید خواهد آورد. در خلیج سوئز(1) نیز مزاحمتهای اسرائیل عملیات کمپانیهای نفتی را در مورد گسترش ذخایر شناخته شده بزرگ دچار وقفه نموده است.




دورنمای تولید


با در نظر گرفتن روند گسترش و اکتشافات کنونی گمان می رود که تولید نفت کشورهای رو به رشد غیر اوپک به صورت گروهی در سال 1980 به سطح 6 میلیون بشکه در روز و در سال 1985 به سطح 8 تا 9 میلیون بشکه در روز برسد. این پیش بینی ها بر مبنای تلاشهای گسترده ای استوار است که در حال حاضر در جریان بوده و عمدتا نشانگر میزان احتمالی تولید در مکزیک، مصر و هند می باشد.


کشورهای کمتر رشد یافته منتخب: توانایی نفتی کشورهای کمتر رشد یافته منتخب: توانایی نفتی کشور دورنمای افزایش ذخایر جو عملیاتی توضیحات آمریکای لاتین آرژانتین خوب تا عالی خوب تا متوسط مناقشه مرزی با انگلیس بلیز متوسط تا بد متوسط تا خوب مناقشه مرزی با گواتمالا بولیوی خوب تا متوسط خوب افزایش مستمر مقادیر کم به ذخایر احتمالی برزیل خوب تا متوسط متوسط تا خوب شرایط عملیاتی روبه بهبود است شیلی متوسط خوب تا متوسط کشفیات کوچک بیشتر احتمال دارد کلمبیا متوسط متوسط تا خوب بهترین دورنماها در مورد گاز در سواحل شمالی است اکوادور متوسط تا خوب متوسط تا خوب اکتشافات بیشتری در مناطق شرقی لازم است گواتمالا متوسط تا خوب متوسط یک برنده واقعی نیست اما افزایش اندکی در ذخایر امکان دارد مکزیک عالی خوب دورنمای خوبی در مورد کشف منابعی در حد خاورمیانه پاراگوئه متوسط خوب زمین مناسب اما نتایج اکتشافی ضعیف پرو خوب تا متوسط متوسط تا خوب در خارج از خشکی و منطقه ترانس آندین اکتشافات بیشتری لازم است.


اروگوئه ضعیف خوب تا متوسط دورنمای تیره ای در مورد رفع نواقص اکتشافی دارد ونزوئلا متوسط تا خوب توسط تا خوب اکثراً کشف شده اما دورنمای خوبی وجود دارد سایرین ضعیف خوب تا متوسط احتمال وجود نفت در خارج از ترینیداد و آمریکای مرکزی ضعیف می باشد


ص: 424




1- Gulf Of Suez.

آسیا و حوزه اقیانوس آرام بنگلادش ضعیف خوب تا متوسط دورنمای ذخایر گاز امیدوار کننده است. مناقشات مرزی وجود دارد برونئی خوب تا متوسط عالی در مورد کشفیات بیشتر خارج از خشکی دورنمای خوبی وجود دارد برمه متوسط تا خوب متوسط احتمال افزایش مقدار کمی بر ذخایر داخلی وجود دارد تواناییهایی هم در خارج از خشکی وجود دارد هند خوب خوب تا متوسط یک ”بمبئی خوب“ بدون مسئله نمی باشد اندونزی خوب خوب سرعت اکتشاف همچنان بالاست مالزی خوب تا متوسط متوسط در چندین منطقه اکتشافات بیشتری مورد نیاز است پاکستان متوسط خوب تا متوسط حوزه های اصلی کشف نشده اند فیلیپین متوسط تا خوب خوب توانایی در خارج از خشکی و مناقشات مرزی وجود دارد کره جنوبی متوسط متوسط تا خوب مناقشات مرزی وجود دارد.


تایوان ضعیف تا متوسط خوب تا متوسط دورنمای ذخایر گاز خوب است. مناقشات مرزی وجود دارد تایلند ضعیف خوب دورنمای ذخایر گاز خوب است ویتنام متوسط تا خوب متوسط تا ضعیف توانایی اکتشافات غیراقتصادی وجود دارد سایر مناطق ضعیف خوب تا ضعیف کشورهای خاورمیانه ای غیر اوپک٬ آفریقای شمالی و حوزه مدیترانه مصر خوب تا عالی خوب مناقشه با اسرائیل اکتشاف را کاهش می دهد یونان متوسط تا ضعیف متوسط مناقشه مرزی با ترکیه اردن ضعیف خوب تا عالی ساحل غربی ممکن است تا حدی توانایی داشته باشد عمان خوب تا متوسط خوب کشف حوزه های کوچکتر و پرهزینه تر احتمال دارد سوریه متوسط متوسط بهترین دورنماها در مورد خارج از خشکی است تونس خوب تا متوسط خوب تا متوسط مناقشه مرزی با لیبی سایر کشورها ضعیف خوب تا متوسط اسرائیل و لبنان دارای تواناییهای اندکی هستند آفریقای مادون صحرا آنگولا خوب تا متوسط ضعیف تا متوسط تا هنگام تثبیت اوضاع سیاسی هیچ افزایشی در اکتشافات محتمل نمی باشد کامرون خوب خوب تا متوسط افزایش ذخایر فعلی تقریباً مسلم است چاد خوب خوب تا متوسط برای انتقال نفت به خارج خط لوله گرانی مورد نیاز است کنگو متوسط تا ضعیف خوب تا متوسط هر نوع افزایشی به ذخایر احتمالاً کم خواهد بود گابن متوسط تا ضعیف خوب تا متوسط هر نوع افزایشی به ذخایر احتمالاً کم خواهد بود ساحل عاج متوسط تا خوب خوب تا متوسط هزینه های غیراقتصادی ممکن است منجر به کشفیات بزرگتر گردید نیجریه خوب متوسط تا خوب ممکن است حوزه های کوچک بسیاری کشف گردد زئیر متوسط تا ضعیف خوب تا متوسط هر نوع افزایشی در مقدار ذخایر احتمالاً کم خواهد بود سایر کشورها ضعیف خوب تا ضعیف سواحل آفریقای شرقی از سودان تا سومالی و ناحیه خلیج گینه در غرب نیجریه تواناییهایی دارد.




آمریکای لاتین


ص: 425





نیمکره غربی نوید بخش ترین منطقه جهت یافتن منابع نفتی جدید و عظیم در میان کشورهای کمتر رشد یافته غیر اوپک است. حوزه های رفورمای(1) مکزیک، در صورت اکتشاف کامل، به احتمال قریب به یقین معادل منابع نفتی خاور میانه نفت خواهد داشت. در این منطقه کار به سرعت پیش می رود، و در صورت از بین رفتن محدودیت های مالی و سیاسی پیشرفت بیشتری نیز حاصل خواهد شد.


حوضچه های رسوبی بین آرژانتین و جزایر فالکلند(2) که تاکنون حفاری نشده اند ظاهرا دارای تواناییهای عظیمی می باشند و شرایط عملیاتی سخت، قطعی نبودن اجزای سیاستهای نفتی آرژانتین و اختلاف انگلیس و آرژانتین در مورد مالکیت جزایر فالکلند منابع ادامه عملیات اکتشافی در این منطقه می شوند. دورنمای پیدایش ذخایر دیگر در سایر مناطق آمریکای لاتین که اکثرشان نسبتا ناچیز می باشند، تقریبا خیلی دورتر از اورنیوکو(3) و آمازون، در ترانس اندین(4) ، پرو، اکوادور، بولیوی و فلات قاره برزیل امکان پذیر است. عدم موفقیت در گذشته، و در بعضی موارد، سیاستهای ناسیونالیستی دولتها عملیات اکتشافی را در حال حاضر محدود نموده است.




مکزیک


مکزیک در میان کشورهای کمتر رشد یافته غیر اوپک نوید بخش ترین منطقه از نظر افزایش قابل ملاحظه بازده نفتی به شمار می آید. رئیس جمهور لوپز پورتیلو(5) و مشاورین اصلی وی متقاعد شده اندکه افزایش صادرات گاز طبیعی و نفت ضروری است و در مورد شرکت نفتی دولتی این کشور یعنی پمکس(6) یک برنامه سرمایه گذاری جاه طلبانه را تصویب نموده اند. پایه ذخایر فعلی نفتی این کشور بهتنهایی عظیم است و در صورت انجام اکتشافات جدید مقدار آن افزایش شدیدی خواهد یافت. پمکس نیز این توانایی را سریعا گسترش می دهد. در صورت از بین رفتن محدودیتهای مالی و در صورت تلاش همه جانبه لوپز پورتیلو گسترش این تواناییها با سرعت بیشتری انجام خواهد شد.


چشم انداز زمین شناسی مکزیک در سال 1973 ذخایر نفتی عظیم رفورما(7) در ایالات جنوب شرقی و تاباسکو(8) و چیاپاز(9) را کشف نمود. هم اکنون مقامات مکزیک معتقدند که این حوزه های نفتی واقع در خشکی با اکتشافات


ص: 426




1- Mexico's Reforma Fields.
2- Falkland Islands.
3- Orinoco.
4- Trans - Andean.
5- Lopez Portilo.
6- Pemex.
7- Reforma.
8- Tabasco.
9- Chiapas.

خارج از خشکی اخیر چاک(1)در 160 کیلومتری شمالی این حوزه مرتبط بوده و آن چنان منطقه تولیدی عظیمی را به وجود می آورند که می تواند با بزرگترین حوزه های نفتی عربستان سعودی از نظر وسعت به رقابت بپردازد. با استفاده از تعاریف صنعتی، برآورد می کنیم که ذخایر قطعی و احتمالی واقع در خشکی حوزه رفورما معادل 25 میلیارد بشکه باشد. در صورت اثبات این ارقام از طریق حفاری می توان احتمال داد که ذخایر بالقوه نفتی این کشور چندین که ذخایر بالقوه نفتی این کشور چندین بار بیشتر از آنچه هست باشد. نفت حوزه رفورما کیفیت بالا و از نظر مقدار گوگرد متوسط (6/1 درصد وزنی) و دارای گراویته 28 تا 30 درجه API می باشد. علاوه بر این حوزه رفورما دارای مقدار زیادی گاز طبیعی همراه است که به طور میانگین در برابر هر بشکه نفت 1300 فوت مکعب گاز طبیعی بدست می دهد.


از نظر تاریخی، فعالیتهای اکتشافی در منطقه دشتهای ساحلی خلیج مکزیک(2) متمرکز بوده است.قبل از سال 1900 در ایالات تامائولیپاس(3) و راکروز (4)نفت در اعماق کم کشف گردیده بود. حوزه بسیار بزرگ «گلویس لیس»(5) مکزیک که در سال 1910 کشف گردید و حوزه های غنی پوزاریکا(6) که در سال 1930 کشف شدند در زمره مهمترین اکتشافات نفتی زمان خود به حساب می آیند. پمکس در سالهای اخیر به فعالیتهای اکتشافی خود در مناطق دیگر افزوده است و مقامات معتقدند که تاکنون فقط 10 درصد از مناطق نفت خیز کشف شده است. اخیرا ذخایر گازی بزرگی در شمال مکزیک بین نیوولاریدو(7) و مونکوا(8) کشف شده و در مناطق جدید ایالت وراکروز چاههای نفتی بسیارنویدبخشی حفر گردیده است. منطقه خارج از خشکی باجا کالیفرنیا(9) نیز دارای تواناییهای عمده هیدرو کربنی می باشد.


پمکس دانش فنی و پرسنل آموزش دیده لازم را برای انجام تمام مراحل عملیاتی صنعت نفت در اختیار دارد. مهندسین این شرکت در رابطه با حفر چاه در ذخایر کربناته دارای تخصص لازم می باشند.


مکزیک در حال به ثبت رسانیدن اختراعات خود، به خصوص در زمینه پالایش بوده و در حال حاضر کمک های فنی در اختیار دیگر کشورها قرار می دهد. شرکتهای امریکایی هنوز هم اکثر تجهیزات و تکنولوژی مورد استفاده پمکس را تأمین می کنند، اما پرسنل پمکس تمام وظایف را به صورت رقابت آمیزی انجام می دهند.


جورج دیاز سرانو(10) از زمان انتصابش به عنوان مدیر کل پمکس از طرف لوپز پورتیلو توانسته است


ص: 427



1- Chac.
2- Gulf of Mexico.
3- Tamaulipas.
4- Veracruz.
5- Golden Lane Fields.
6- Poza Rica Feilds.
7- Nuevo - Laredo.
8- Monclova.
9- Baja - California.
10- Jorge Diaz Serrano.

کارآیی و شایستگی کمپانی را بالا ببرد.


در حال حاضر چنین به نظر می رسد که مکزیک قادر خواهد بود سرمایه لازم جهت اجرای برنامه توسعه پمکس را تأمین نماید. برنامه شش ساله جدید خواستار آن است که سرمایه گذاری سالانه دو برابر میانگین سرمایه گذاری دو سال گذشته و معادل 5/2 میلیارد دلار در سال بشود. احداث یک خط لوله گازرسانی از حوزه رفورما به امریکا نیز به 5/1 میلیارد دلار سرمایه دیگر نیاز خواهد داشت.


افزایش سریع مخارج نفتی پمکس میزان قروض خارجی این شرکت را از 25/1 میلیارد دلار در سال گذشته به سطح 4/2 میلیارد دلار رسانیده است. گرچه نرخ اعتبارات تجاری هنوز هم خوب است، ولی اعتبارات محدودتر خواهد شد. پمکس تخمین می زند که لازم است نیمی از سرمایه مورد نیاز خود را از طریق منابع خارجی تأمین نماید.


طرح توسعه 1/15 میلیارد دلاری پمکس (1982 - 1977) به خوبی با تواناییهای فنی این کمپانی مطابقت دارد. این کمپانی در نظر دارد تا سال 1982 تولید روزانه خود را به 2/2 میلیون بشکه نفت و 6/3 میلیارد فوت مکعب گاز برساند. این طرح توسعه یک میلیارد دلار به اکتشافات مقدماتی، 4 میلیارد دلار به حفاری، 2/3 میلیارد دلار به تولید، 9/6 میلیارد باقیمانده را به پالایش، تولید مواد پتروشیمیایی، بازاریابی و حمل نقل اختصاص داده است. برنامه حفاری مستلزم حفر 2100 چاه توسعه ای و 1300 فقره عملیات حفاری مخاطره آمیز، من جمله 477 چاه توسعه ای در تاباسکو و چیاپاز و 24 حلقه چاه اکتشافی و 120 حلقه چاه توسعه ای در فلات قاره کامپه چی(1) می باشد. طرح تولید نیز شامل تشدید بهره برداری از حوزه های فعلی تولیدی، بازیابی ثانویه و توسعه حوزه های خارج از خشکی می باشد.


دورنما در صورت اتخاذ یک طرح توسعه فعال تر و در صورت موجود بودن سرمایه خارجی کافی، مکزیک حتی خواهد توانست بیش از برنامه تعیین شده کار انجام دهد. به این ترتیب در سال 1980 تولید روزانه معادل 2/2 میلیون بشکه و در سال 1982 بیش از 5/3 میلیون بشکه نفت خواهد گردید.


تحقق چنین امری اجازه می دهد که در سال 1980، 2/1 و در سال 1982، 2/2 میلیون بشکه نفت در روز صادر شود. نحوه تولید هرچه باشد، حوزه رفورما باز هم سهم عظیمی را در تولید به عهده خواهد داشت. میزان موفقیت حفاری ها در این مناطق فوق العاده بوده و تنها 15 درصد از چاهها خشک و یا غیر تجاری بوده است. مکزیک علاوه بر طرح توسعه در جهت اجرای یک برنامه 5/1 میلیارد دلاری جهت احداث خط لوله گازی 48 اینچی اقدام خواهد نمود. این خط لوله گاز را در طول یک فاصله 1200 کیلومتری از حوزه رفورما به مرز امریکا منتقل می نماید. این خطر لوله قرار است از طریق کاکتوس(2)و چیاپاز به سواحل رینوزا(3) برسد. احداث این خط لوله از هنگام شروع تا تکمیل دو تا سه سال طول خواهد کشید. ظرفیت واقعی خط لوله روزانه معادل 7/2 میلیارد فوت مکعب خواهد بود، با


ص: 428



1- Campeche.
2- Cactus.
3- Reynosa.

این حال مکزیک هر روز فقط 1 میلیارد فوت مکعب گاز منتقل خواهد کرد، ولی تا سال 1982 میزان انتقال به 2 میلیارد فوت مکعب در روز خواهد رسید. مصرف کنندگان داخلی 7/0 میلیارد فوت مکعب باقیمانده را مورد استفاده قرار خواهند داد.


با وجودی که به نظر می رسد لوپز پورتیلو به همکاری در زمینه انرژی علاقه داشته باشد، ولی صریحاً اظهار داشته است که چنین همکاریهایی باید حساسیت مکزیکی ها را نیز در نظر گرفته و نمی تواند تسلط کامل مکزیک در توسعه منابع خود را تحت کنترل قرار دهد. به علت تعصب مکزیکی ها در رابطه با کمپانیهای نفتی خارجی قراردادهای مشارکت در تولید را نمی توان به هیچ وجه مطرح نمود حتی اگر سبب شود که گسترش نهایی ذخایر بکندی صورت پذیرد.




آرژانتین


موقعیت آرژانتین برای گسترش ذخایرش تا چند برابر 5/2 میلیارد بشکه ای کنونی بسیار عالی است. فلات قاره این کشور که معادل 6/2 میلیون کیلومتر مربع می باشد تقریبا معادل چهار برابر وسعت ساحل امریکا در اقیانوس آرام بوده و یکی از نوید بخش ترین مناطق بکر جهان است. با وجود اینکه اکتشاف با زحمت شروع شده، ولی نتایج حاصله از مطالعات زمین شناسی منطقه وجود ذخایر عظیمی را نشان می دهد. ذخایر واقع در خشکی نیز احتمالاً بیش از ذخایر شناخته شده می باشد.


چشم انداز زمین شناسی فلات قاره آرژانتین ممکن است ذخایر عظیمی از نفت را در بر گرفته باشد. بر اساس تحقیقات زمین شناسی سال 1974 ایالات متحده و بر اساس یافته های مقدماتی، این ناحیه می تواند حدود 200 میلیارد بشکه نفت یا 80 برابر ذخایر قطعی نیمکره غربی را در بر داشته باشد. دولت از دو کمپانی امریکایی یعنی مؤسسه خدمات ژئوفیزیک و کمپانی ژئوفیزیک غربی دعوت کرده است تا در این منطقه تحقیقات زمین شناسی و لرزه نگاری به عمل آورند. ولی نتایج نهایی تا مدتها معلوم نخواهند شد.


از هشت حوضچه رسوبی، دو حوضچه یعنی سان ژورگه(1) و اوسترال (2)(ماژلان) دنباله مناطق تولیدی مهم واقع در خشکی می باشند. حوضچه مالویناس(3) نیز که در مجاورت حوضچه اوسترال قراردارد از نظر متخصصین بسیار نویدبخش به حساب می آید لیکن عملیات اکتشافی با زحمت بسیار صورت می گیرد زیرا این حوضچه بین ناحیه تحت حاکمیت آرژانتین و حوزه جزائر فالکلند که توسط انگلیس اداره می شود ولی مورد ادعای آرژانتین می باشد قرار دارد و مورد اختلاف می باشد. در تحقیقات انگلیس احتمالاً بنا به دلایل سیاسی تواناییهای نفتی این منطقه ناچیز به حساب آمده است.


دیگر مناطق احتمالی لیکن دارای میزان نویدبخشی کمتر در مجاور فالکلند یعنی بردوودبنک(4)، فلات


ص: 429




1- San Jorge.
2- Austral (Magellan).
3- Malvinas Basin.
4- Burdwood Bank.

فالکلند(1) و حوضچه سان ژورگه نیز به سرنوشت مشابه دچار شده است.


در دیگر مناطق خشکی اکتشافات با سهولت بیشتری انجام می شود و در حوضچه کلرادو(2) خارج از باهیابیانکا(3) عملیات هم اکنون آغاز شده است. کمپانی نفتی دولتی به نام «یاسی مینتوسپترولیوفروس فیسکالس» در اوایل سال جاری با استفاده از ماشین آلات حفاری خریداری شده ازفرانسه عملیات حفاری در این منطقه را آغاز کرده است. اولین چاه که عملیات آن به پایان رسید بی حاصل بود، لیکن دومین چاه ظاهرا به سنگ حامل نفت برخورد کرده است و طرح چاه سوم نیز در دست اقدام است.


در سرتاسر آرژانتین اکتشاف مناطق ساحلی با سرعت بیشتری در حال انجام است. تمام ایالتهای نیمه جنوبی کشور و ایالات جوجوی وسالتا(4) در شمال غربی هم اکنون مشغول تولید نفت هستند.مندوزا در بخش غربی مرکز آرژانتین مهمترین ایالت نفتی بوده و پس از آن چوبوت ، سانتاکروز وریونگرو(5) در جنوب قرار گرفته اند. اکثر حوزه ها کوچک هستند. در سال 1975 حوزه نفتی جدید وبزرگی در ایلات مندوزا(6) کشف گردید و علاوه بر این در سال جاری چند حوزه جدید نیز در ایالات سالتا، نیوکن(7) ، مندوزا، سانتاکروز(8) و چوبوت(9) کشف و گزارش گردیده است.


میزان ذخایر قطعی در چند سال گذشته تقریبا ثابت مانده است، به طوری که می تواند به مدت 17 سال تولید 400000 بشکه در روز سال 1976 را تأمین نماید ولی بسیار کمتر از آن حدی است که دولت را در رسیدن به هدف خودکفایی نفتی تا اواسط سالهای 1980 رهنمون شود. بازده کنونی می تواند 85 تا 90 درصد نیازها را تأمین نماید.


تواناییها و محدودیتها اقتصاددانان دولتی برآورده کرده اند که برنامه توسعه نفتی آرژانتین در ده سال آتی به 15 تا 20 میلیارد دلار سرمایه نیاز دارد و چون خود دولت قادر نیست تمام این سرمایه را تأمین نماید علی رغم سیاستهای ناسیونالیستی دولت های پیشین، مشارکت خصوصی و به ویژه خارجی را به صورت جزء لاینفک این برنامه درآورده است. قانون جدید سرمایه گذاری خارجی جونتا(10) (شورای سیاسی دولتی) با کاهش تشریفات خسته کننده اداری و اطمینان به اینکه منافع و سرمایه قابل اعاده می باشد،


ص: 430



1- Falkland Plateau.
2- Colorado Basin.
3- Bahia Blanca.
4- Satla and Jujuy.
5- Rio Negro.
6- Mendoza.
7- Neuquen.
8- Santa Cruz.
9- Chubut
10- Junta.

سرمایه گذاران خارجی را به سرمایه داری راغب نموده است. با این وصف اکثر کمپانی های خارجی منتظرند ببینند که آیا شرایط سیاسی و اقتصادی توام با ثبات خواهد ماند یا خیر. علاوه بر سرمایه خارجی، آرژانتین به تکنولوژی خارجی، به ویژه به منظور حفاریهای خارج از خشکی نیاز دارد.


دولت امیدوار است بتواند کمپانی های داخلی و خارجی را وادار به عقد قراردادهای مخاطره آمیز بنماید به این صورت که کمپانیها تکنولوژی و هزینه اکتشافی را فراهم نمایند و در عوض در منافع هر منبع کشف شده سهمی شوند. با وجود اینکه بعضی از کمپانی های خارجی قراردادهای اکتشافی را امضاء کرده اند، ولی سیاستهای در حال نوسان دولت های پیشین، آنها را از سرمایه گذاریهای سنگین باز می دارد تا مطمئن شوند که دولت کنونی آنقدر بر اریکه قدرت خواهد ماند که بتواند سیاستهای خود را به اجرا درآورد. با وجود اینکه چند منطقه نویدبخش خارج از خشکی در مجاورت بخش اصلی آرژانتین قرار دارد ولی ظاهرا مهمترین مناطق در خارج خشکی و در آبهای طوفانی بین منطقه اصلی و جزایر فالکلند واقع شده است. به خاطر شرایط جوی بسیار سخت این مناطق، عملیات اکتشافی این منطقه نیز مانند دریای جنوب چین به سختی و دشواری انجام می گیرد. در صورت پیدایش نفت، توسعه و حمل و نقل نفت نیز مشکل خواهد بود. ظاهرا انگلیس نیز میل ندارد عملیات اکتشافی نفتی در فالکلند صورت گیرد و احتمالاً علت آن نیز این است که اگر نفتی در آنجا کشف شود آرژانتین در ادعای خود نسبت به تصاحب این جزائر پافشاری خواهد کرد.


دورنما دورنماها خوب هستند به طوری که آرژانتین به احتمال بسیار خواهد توانست منابع نفتی بسیاربزرگی را کشف نماید. چون در بسیاری از مناطق داخل خشکی و خارج خشکی شرایط زمین شناسی بسیار مناسب است. خودکفایی نفتی تا اواسط سالهای 1980 یک هدف معقول است، لیکن در مورد زمان بندی آن هیچ تضمینی وجود ندارد. خطیرترین عامل کمک خارجی است، که آن هم به نوبه خود به ثبات سیاسی بستگی دارد. کمپانیهای نفتی خارجی باید متقاعد شوند که سیاست کنونی مناسب با فعالیتهای آنها پایدار خواهند بود و همان گونه که اغلب در گذشته رخ داده با یک یادداشت کوتاه دگرگون نخواهد شد.




ونزوئلا


دورنمای دستیابی ونزوئلا به منابع بزرگ و جدید نفتی مبهم است. با 14 میلیارد بشکه ذخایر قطعی و احتمالی، پیش بینی می شود که تولید نفت در طی سالهای 1980 به رکود کشیده شده کاراکاس(1) به عنوان پنجمین تولید کننده بزرگ نفت مقام خود را از دست بدهد. علاوه بر این، به علت فرسایش حوزه های کنونی، بازده نفتی این کشور نیز در اواسط سالهای 1980 بشدت کاهش خواهد یافت. با وجود اینکه در خارج از خشکی و در فلات قاره این کشور مناطق بکر دارای توانایی نفتی وجود دارد، ولی کاراکاس در نتیجه سیاستهای ملی گرایانه خود رغبت کمپانی های نفتی بزرگ را در


ص: 431




1- Caracas.

این زمینه از بین برده است. ذخایر نفت سنگین عظیمی در اورینوکو تاربلت(1) وجود دارد، لیکن باتکنولوژی موجود و با صرف هزینه های بسیار تنها می توان بخش کوچکی از این ذخایر را بازیابی نمود.


چشم انداز زمین شناسی در سال 1914 یعنی سه سال پس از آغاز اکتشافات، ونزوئلا به اولین کشف تجاری نفتی خود دست یافت. از آن زمان تاکنون، تولید تنها در داخل و اطراف دریاچه مارکائیبو(2) ، خصوصا در حوزه ساحلی بولیوار(3) ، یعنی چهارمین حوزه بزرگ دنیا متمرکز بوده است. این حوزه در سال 1917 کشف گردید و هنوز هم مهمترین منبع تولیدی ونزوئلاست و روزانه 5/1 میلیون بشکه نفت از آنجا استخراج می گردد. دیگر مناطق تولیدی عبارتند از حوضچه ماتورین(4) در شرق ونزوئلا که از ایالت گواریکاتو(5) در سواحل اقیانوس آرام شروع شده، و حوزه باریناس(6) در جنوب و حوزه فالکون(7) در شمال این  کشور ادامه دارد.


در سالهای اخیر عملیات اکتشافی ناچیزی صورت گرفته است و ذخایر قطعی و احتمالی 4/17 میلیارد بشکه ای سال 1960 را تا 1976 به سطح 14 میلیارد بشکه تقلیل داده است. قبل از ملی شدن نفت در سال 1976، سیاستهای ملی گرایانه روزافزون سبب گردید که اقدامات اکتشافی شرکتهای نفتی خارجی در مناطق مورد امتیاز یا قراردادی شان در جنوب دریاچه ماراکائیبو دچار محدودیت بسیار شود. مؤسسه نفتی ونزوئلا(8) که یک شرکت نفتی دولتی است، مسئول اکتشاف در مناطق دیگر شد،لیکن به علت فقدان سرمایه و تخصص کافی نتوانست عملیات اکتشافی مهمی را انجام دهد.


از زمان ملی شدن صنعت نفت، اکتشافات نیز کندتر شده است. در سال 1976 پترولئوس دو ونزوئلا(9) که کمپانی ملی نفتی جدید این کشور است اقدام به حفر 39 حلقه چاه اکتشافی درحوضچه های ماراکائیبو و فالکون نمود. در سه حوزه جدید با شرایط نامساعد چاههایی حفر گردید که دو حوزه آن بی حاصل و در یکی از حوزه ها در حوضچه فالکون که تا اعماق 1500 متری حفاری شده بود، روزانه 1126 بشکه نفت با 22 درجه APIتولید شد. دیگر حفاریها نیز به همین ترتیب، و نتیجه آن 21 حلقه چاه نفت مولد و 15 حلقه چاه بی حاصل بود. قرار است در سال جاری 57 حلقه چاه اکتشافی حفر گردد. به دنبال افزایش سرمایه گذاری از 8/0 میلیارد دلار در سال 1977 به سالانه 6/1 میلیارد در طول سالهای 80 - 1978 پترولئوس در نظر دارد اقدامات اکتشافی خود را گسترش


ص: 432



1- Orinoco Tar belt.
2- Lake Maracaibo.
3- Bolivar Coastal Field.
4- Maturin Basin.
5- Guarico
6- Barinas.
7- Falcon.
8- Venezuelan Petroleum.
9- Petroleos de Venezuela.

دهد. طبق برنامه های ونزوئلا قرار است تا سال 1980 معادل 5/1 میلیارد بشکه به ذخایر کنونی افزوده شود.


به خصوص در ماوراء دلتای رودخانه اورینوکو؛ در طول فلات قاره کارائیب(1) به خصوص درخلیج تریسته(2)، خلیج کورو،(3) و در صورت حل اختلافات مرزی با کلمبیا در خلیج ونزوئلا، ذخایرطویل المدت احتمالی آن در اورینوکوتاربلت واقع شده است. طبق اظهارات دولت، نتایج اولیه برنامه مختصر لرزه نگاری و حفاری نشان می دهد که نفت موجود در این منطقه دارای 8 تا 10 درجه API می باشد و ذخایر موجود بالغ بر 3 تریلیون بشکه خواهد بود. که با استفاده از تکنولوژی موجود فقط 10 درصد آن قابل بازیابی می باشد. لازمه افزایش میزان بازیابی فائق آمدن بر مشکلات موجود در استخراج نفت سنگین و کاهش مقدار عناصر فلزی و گوگرد آن است.


تواناییها و محدودیتها مهمترین عوامل محدودکننده افزایش تولید ونزوئلا عبارتند از: محدودیت ذخایر ملی این کشور، روحیه توأم با صرفه جویی حاکم بر سیاست نفتی، توانایی محدود صنعت نفت ملی شده در اجرای برنامه های اکتشافی بزرگ و عدم تمایل دولت به گسترش نقش شرکتهای خارجی ورای قراردادهای کمک فنی و بازاریابی کنونی. علاوه بر این، اختلافات مرزی موجود بین این کشور و کلمبیا در مورد خطوط مرزی خلیج ونزوئلا نیز از انجام اکتشاف در این منطقه نویدبخش ممانعت به عمل می آورد.


کشف نفت در فلات قاره مجاور با ترینیداد(4) یا آنتیل(5) ، هلند(6) و توباگو(7) که دارای مرز مشخصی نیستمی تواند منجر به منازعات مرزی و کند شدن توسعه فعالیتها گردد.


محدودیت توانایی فنی کاراکاس نیز در انجام برنامه های اکتشافی مهم، توسعه تکنولوژی پیچیده مورد نیاز جهت بهره برداری از نفت سنگین اورینوکو تاربلت در حفظ ظرفیت تولیدی موانعی ایجاد کرده است. لازمه آغاز برنامه های مهم و جدی افزایش مشارکت شرکتهای نفتی خارجی است. ولی نگرانی های موجود در رابطه با حفظ استقلال سیاسی و اقتصادی و تشنج های سیاسی ناشی از انتخابات ریاست جمهوری سبب خواهد شد که کاراکاس نتواند قبل از سال 1979 نقش بیگانگان را در این امر توسعه دهد.


هزینه های عملیات بزرگ اکتشافی و گسترشی که برای رسانیدن ذخایر کاراکاس به سطح تعیین شده 5/15 میلیارد بشکه در سال 1980 لازم است احتمالاً بیش از هزینه های تعیین شده خواهد بود.


برنامه ریزان ونزوئلا در تعیین برآورد هزینه مربوط به برنامه های خود ظاهرا از ارقام و آمار سال 1974 در مورد کشف و گسترش نفت در آمریکای لاتین استفاده کرده اند. در طرح سه میلیارد دلاری


ص: 433



1- Caribbean Continental Shelf.
2- Triste.
3- Coro.
4- Trinidad.
5- Antilles.
6- Netherlands.
7- Tobago.

اکتشاف و گسترش ذخایر، مخارج اضافی حفاری در مناطق خارج از خشکی و چاههای عمیق داخل خشکی در نظر گرفته نشده است. حتی با وجود درآمد عظیم نفتی کنونی، ونزوئلا حتماً به سرمایه گذاریهای خارجی جهت اجرای برنامه های عظیم خود احتیاج خواهد داشت.


دورنما محدودیتهای سیاسی و نیروی انسانی احتمالاً مانع از آن خواهد شد که ونزوئلا بتواند به یک برنامه اکتشافی عظیم در چند سال آتی مبادرت ورزد و تولید نیز احتمالاً تا پایان سال 1980 در سطح کنونی 3/2 میلیون بشکه در روز باقی خواهد ماند. در درازمدت و به دنبال کاهش تولید حوزه های تهی شده، کاراکاس ممکن است به افزایش مشارکت بیگانگان تمایل نشان دهد. با یک فعالیت اکتشافی بزرگ و کشف نفت در مناطق نویدبخش خارج از خشکی، کاهش ذخایر نفتی ونزوئلا ممکن است برای مدتی توقف گردد.




پرو


میزان پایین بازیافت به دنبال افزایش اکتشاف در چند سال اخیر سبب شده است که پرو دیگر انتظار نداشته باشد که بتواند از نظر تولید و صدور نفت همپای اوپک عمل نماید. علی رغم کاهش شدید فعالیتهای اکتشافی سالهای 1974 و 1975 در حوضچه آمازون(1) ، اکتشافات جدید مقدار ناچیزی به میزان صادرات نفتی اضافه کرد. مازاد رو به افزایش تولیدات حوضچه آمازون از طریق یک خط لوله پر خرج جدید به نام ترانس - آندین(2) به ساحل منتقل خواهد شد (به نقشه صفحه 8 مراجعه کنید).(3)بدین وسیله تولید نفت حوزه های قدیمتر داخل و خارج خشکی در شمال غربی پرو از 77000 بشکه در روز در سال 1976 به سطح 200000 بشکه در روز در سال 1980 افزایش خواهد یافت. حتی با دست یافتن به حوزه های نفتی خارج از خشکی در مناطق کشف نشده حوضچه آمازون، پرو قادر خواهد بود مقدار ناچیزی بر نفت صادراتی خود در سال های 1980 بیفزاید.


چشم انداز زمین شناسی تا اوایل سال 1960، فعالیت نفتی پرو در نزدیکی تالارا(4) در ساحل شمال غربی متمرکز بود.حوزه های نفتی داخل خشکی اطراف تالارا از جمله کهنسال ترین حوزه های نفتی نیمکره غربی بوده و بهره برداری تجاری از آنها به مدت 100 سال ادامه داشته است. این حوزه ها تحت تصرف و عملیات کمپانی آمریکایی پترولیوم اینترنشنال(5) بود و در سال 1968 اعاده و به کمپانی نفتی جدیدالتأسیس


ص: 434




1- Amazon Basin.
2- Trans - Andean.
3- شماره 7 موجود است.
CD -3 منظور صفحه 8 اسناد انگلیسی است که در
4- Talara
5- U. s. International Petroleum Company.

دولتی به نام پترو پرو(1) اقدامات اکتشافی خود را در محدوده خارج از خشکی تالارا آغاز نمود و درحال حاضر روزانه بیش از 30000 بشکه نفت تولید می نماید. در ماه مه 1977 بلکو اعلام کرد که به یک کشف نوید بخش در شمال منطقه عملیاتی پیشین دست یافته که می تواند 2000 بشکه نفت با 36 APIروزانه و گوگرد ناچیز تولید نماید. در اواخر سال جاری چاه های اکتشافی دیگر درجه در همین منطقه حفر خواهد گردید.


تلاش های اکتشافی سال های 1970 در داخل خشکی و در حوضچه وسیع بالای آمازون در شمال شرقی پرو متمرکز بوده است. این منطقه نیز به علت نزدیکی آن با منابع عظیم مکشوفه در اکوادور بسیار نویدبخش به نظر می آمد. در ماه نوامبر 1971 پترو پرو با حفر اولین چاه به نفت دست یافت. دوازده حلقه چاه حفر شده بعدی نیز به نفت رسید که میانگین افزونی درجه API آنها 20 و میزان تولید هر یک 3000 بشکه در روز بود. به دنبال حفاری های موفقیت آمیز پترو پرو، کمپانی نفتی اکسیدنتال(2) نیز در اکتبر 1972 تعداد 10 حلقه چاه تجاری در جنگل های مجاور اکوادور حفر نمود.نفت کشف شده اکسیدنتال دارای درجه API 30 و مقدار گوگرد کمتر، و توان تولیدی 3400 بشکه در روز بود. این موفقیت های زودرس سبب شد که تا سال 1974 تعداد 18 کمپانی یا گروه به این جنگل هجوم آورده و در منطقه ای به وسعت 260000 کیلومتر مربع به عملیات اکتشافی مشغول شدند.


مع ذالک نفت مکشوفه توسط یونیون اویل ، آموکو ، فیلیپس و هیسپان اویل سنگین و غیرتجاری بود. عدم موفقیت در دستیابی به ذخایر تجاری بیشتر، سبب خروج تمام پیمانکاران به استثناء اکسیدنتال از جنگل گردید.


تکمیل خط لوله نفتی ترانس - آندین که اخیرا صورت گرفت احتمال کشف و توسعه مناطقی از جنگل آمازون را که هنوز دست نخورده است بالا می برد. این خط لوله 670 میلیون دلاری که می تواند نفت را از حوضچه آمازون به بندر بیووار در اقیانوس آرام منتقل کند، در ماه مه سال 1977 عملیات خود را آغاز کرده است. تکمیل خط لوله 130 میلیون دلاری اکسیدنتال که از سطح کنونی 40000 بشکه در روز به سطح تقریبی 100000 بشکه در روز برسد. بازده ذخایر قطعی کنونی نیز تا سال 1980 به حد اعلای خود یعنی 130000 بشکه در روز خواهد رسید.


تواناییها و محدودیت ها با وجود بالا رفتن مهارت های فنی و مدیریتی پترو پرو از سال 1968، تواناییهای این کمپانی فقط به حفاری در مناطق داخلی خشکی محدود می باشد. علاوه بر این کمپانی دولتی دچار کمبود سرمایه جاری و ظرفیت محدود قروض خدماتی شده است. تأمین 800 میلیون دلار هزینه لازم جهت احداث


ص: 435



1- Belco Petroleum.
2- Occidental Petroleum Company.

سیستم خط لوله ترانس - آندین که در روزهای اولیه رونق هجوم به جنگل انجام شد پترو پرو را در محدوده مدیریتی وامها قرار داده و سرمایه ای جهت اکتشافات نفتی باقی نگذاشت.


قبل از عدم پذیرش قراردادهای جدید توسط پرو در سال 1973 به منظور تسریع در اکتشاف مناطق وسیع جنگل که از سال 1971 شروع شده پترو پرو با کمپانی های نفتی بین المللی در مورد 18 قرارداد مشارکت در تولید وارد مذاکره شد به طوری که هر کدام از این قراردادها در مناطقی به وسعت 10000 کیلومتر مربع در حوضچه پاستازا - مارانون به مرحله اجرا گذاشته شود. این قراردادهاشرایط عملیاتی بسیار سختی را تعیین کرده و قرار بود که 50 تا 56 درصد نفت مکشوفه از آن پترو پرو باشد. این قراردادها یک امتیاز کشف و بهره برداری 35 ساله را اعطا می کرد، و علاوه بر تعیین برنامه های حفاری بسیار شدید، کمپانی ها را ملزم می کرد که پس از هفت سال نیمی از مناطق مکشوفه را به پترو پرو واگذار نماید. اکثر پیمانکارانی که در دو سال آخر پرو را ترک گفته بودند، نتوانستند برنامه حفاری خود را به پایان برسانند و ترجیح دادند که یک تا دو میلیون خسارت را پرداخته و هزینه های مربوط به چاه های بی حاصل دیگر را متحمل نشوند.


دورنما موقعیتهای جذب اکتشافات جدید از طریق شرکتهای خارجی به دلیل تجارت تلخ حاصله از حوضچه آمازون دچار سرانجام نامطلوب گردیدند.


با وجود این که لیما اعلام کرده است که حاضر است قراردادهای جدیدی در رابطه با جنگل وفلات قاره مورد مذاکره قرار دهد، ولی تا به حال هیچ یک از شرکتهای خارجی پیشنهادی ارائه نکرده اند. دولت پرو نیز در پاسخ به پیشنهادات دلسرد کننده پیشنهادات خود را با شرایط جالب و انعطاف پذیر چرب و نرم تر کرده است. پرو حتی با تجدید مشارکت شرکت های نفتی خارجی نیز نمی تواند در آینده نزدیکی از صورت یک صادر کننده کوچک نفتی خارج شود. تا سال 1980 کل نفت تولیدی به انضمام بازده حاصله از مناطق آمازون و تالارا، نزدیک به 200000 بشکه در روز بشود که از این مقدار 30000 بشکه در روز قابل صدور خواهد بود.




اکوادور


در صورتی که اقدامات اکتشافی کافی صورت گیرد، اکوادور خواهد توانست معادل 1 تا 5/1 میلیارد بشکه به ذخایر قطعی و احتمالی 7/1 میلیارد بشکه ای خود بیفزاید. با این وصف اگر دولت قادر به جذب مشارکت وسیع خارجی نباشد تحقیق و تجسس به کندی به پیش خواهد رفت.


چشم انداز زمین شناسی تولید نفت اکوادور در شبه جزیره غربی سانتاالنا(1) از سال 1911 آغاز گردید. عملیات اکتشافی در


ص: 436




1- Santa Elena Penisula.

اورینته(1) از سال 1937 آغاز گردید، لیکن تنها پس از اکتشاف منبع لاگوآگریو(2) توسط کنسرسیوم تکساکوگلف(3) چندین حوزه کوچکتر و تجاری در نقاط دیگر ایالت ناپوی کشف شد، ولی روابط ضعیف بین دولت و کمپانی از گسترش آن ممانعت به عمل آورده است. ایالت ناپوی تقریبا تمام ذخایر نفتی شناخته شده اکوادور را در بر گرفته و نفت آن دارای گوگرد کم و APIآن بین 29 تا 31 درجه می باشد.


اندیشه وجود ذخایر نفتی وسیع در ایالت پاستازای اورینته(4) که از بین رفته است. حوضچه آمازون،که تکساکوگلف در آن به کشفیاتی دست یافته تا جنوب ایالت پاستازا گسترده بود و تا پرو ادامه می یابد. پس از کشفیات اولیه تکساگوگلف، شرکت های بین المللی هجوم آوردند تا امتیاز کل این ایالت را از آن خود سازند. با این وصف، حفاری های اکتشافی سالهای 1971 و 1972 منجر به کشف نفت نشد، و مداخله دولت نیز سبب شد که بسیاری از کمپانی های امتیازات خود را رها سازند.


توسعه و اکتشاف بیشتر خواهد توانست یک تا 5/1 میلیارد بشکه به ذخایر نفتی اکوادور(5) بیفزاید. با وجود اینکه بخش اعظم ذخایر جدید احتمالاً در مجاورت مناطق تولیدی کنونی کشف خواهد شد، در نقاط دور افتاده شرق ایالت ناپو یعنی محل انجام عملیات اکتشافی شرکت نفت دولتی اکوادور نیز احتمال پیدایش منابع تجاری وجود دارد. شرکت نفت دولتی اکوادور اخیرا در دو حوزه یعنی شیری پونو(6) و تیواکونو(7) به نفت دست یافت لیکن هزینه حمل و نقل این نفت سنگین که درجه API آن 19 تا20 است غیر تجاری است. کمپانی آرژانتین نیز در پاستازای شمال موفقیت هایی کسب کرده است.


اولین چاه اکتشافی این شرکت یعنی کوراری 1 - I(8)با میزان 1000 بشکه در روز و API 25 تا 30درجه آزمایش شد و این کمپانی در نظر دارد در سال جاری دو حلقه چاه اکتشافی دیگر حفر نماید.


افزایش سرمایه گذاری نیز به اکوادور اجازه خواهد داد که از 11 تریلیارد فوت مکعب ذخایر قطعی و احتمالی گاز طبیعی خود بهره برداری نماید. در مورد احداث یک کارخانه بازیابی گاز در ناپو کارهای مقدماتی آغاز شده است. ذخایر خلیج گایاکیل(9) به علت اختلافات بین دولت و کمپانی نورثوست انرژی(10) مورد بهره برداری قرار نگرفته است.


تواناییها و محدودیت ها شرکت نفت دولتی اکوادور یعنی تنها شرکت نفتی داخلی این کشور تخصص فنی و سرمایه لازم


ص: 437



1- Oriente.
2- Lago Agrio.
3- منظور صفحه 8 اسناد انگلیسی است که درCD -3شماره 7 موجود است.
4- Oriente's Pastaza Province
5- Ecuadorean State Petroleum Corporation (CEPE).
6- Shiripuno.
7- Tivacuno.
8- Curarag X - 1.
9- Gulf of Guayaquil.
10- Northwest Energy.

جهت انجام اکتشاف و توسعه را در اختیار ندارد. این شرکت در طول پنج سال موجودیت خود تنها توانسته است پنج حلقه چاه حفر نماید. شرایط ارضی سخت جنگل های شرق اکوادور و کمبود تجهیزات نیز بر فقدان تجربه شرکت نفت دولتی اکوادور اضافه شده است. علی رغم ازدیاد قیمت نفت، سوبسید قیمت نفت داخلی و رکورد فروش های بین المللی، سرمایه های شرکت نفت دولتی اکوادور محدود کرده است. در رابطه با درآمد عملیاتی، این شکرت به سودهای عایده متکی است، و عوارض و مالیاتهای نفتی حاصله از کمپانی های خارجی برای اهداف دیگر به مصرف می رسد.


بعضی از سازمانهای دولتی به اهمیت جلب شرکت های خارجی پی برده اند. سیاست های نفتی شدیدا ناسیونالیستی اکوادور سبب خروج شرکت های خارجی و عقب نشینی کمپانی گلف(1) در اواخرسال گذشته گردید. هزینه بالای عملیات اکتشاف از سال 1972 تاکنون بر طرز تفکر مدیر کل بخش هیدروکربن وزارت منابع طبیعی یعنی رقیب شرکت نفت دولتی اکوادور تأثیر گذاشت. با بهره برداری از نارضایتی همه جانبه ناشی از عدم توانایی و فساد در شرکت نفت دولتی اکوادور، مدیر کل بخش هیدروکربن خواستار ایجاد انگیزه های جدید برای بیگانگان شد. به هنگام گفتگوی اخیر در مورد برنامه کاری سالهای 1977 و 1978 کمپانی تکساکو از روحیه مثبت کیتو(2) متعجب گردید.


دورنما توسعه ذخایر جدید اکوادور احتمالاً کاری بیش از ممانعت از کاهش تولید تا اوایل سالهای 1980 انجام نخواهد داد. اگرچه در طرز برخورد دولت با کمپانی های خارجی باید بهبودی پدید آید، ولی سوابق گذشته کیتو (پایتخت اکوادور - م) و تواناییهای محدود زمین شناسی اکوادور نخواهد توانست هجوم سرمایه های عظیم خارجی را ترغیب نماید.




برزیل


تواناییهای نفتی برزیل علیرغم اکتشافات انجام شده از سالهای 1930 تا کنون هنوز هم تا حد زیادی ناشناخته باقی مانده است. در حال حاضر به نظر می رسد نویدبخش ترین مناطق در خارج از خشکی واقع شده باشند. پتروبراس(3) ، شرکت نفت دولتی این کشور، از سال 1973 اقدامات اکتشافی خارج از خشکی خود را افزایش داده و در نتیجه آن در حوزه کامپوس(4) در خارج از سواحل ریودوژانیرو(5) و در دهانه آمازون به کشفیات مهم دست یافته است. پتروبراس علی رغم این موفقیت هااستعداد فنی و مالی لازم جهت افزایش سریع فعالیتهای اکتشافی و تولیدی را در اختیار ندارد. دولت نیز به کمپانی های خارجی جهت تسریع در تجسس نفت چشم دوخته، لیکن تاکنون نسبت به ارائه شرایطی که به نحو مؤثری جذب کننده باشد بی میل بوده است.


ص: 438




1- Gulf.
2- Quito.
3- Petrobras.
4- Campos Basin.
5- Rio de Janeiro.

چشم انداز زمین شناسی بخش اعظم نفت برزیل از حوزه های ساحلی شمال شرق تولید می شود. کاهش دائمی تولید نفت حوزه های داخل خشکی تأثیر افزایش آرام بازده نفتی حوزه های خارج از خشکی را از بین برده و سبب رکود تولید کلی نفت برزیل از سال 1963 در سطح تقریبی 175000 بشکه در روز گردیده است. تحقیقات موفقیت آمیز لرزه نگاری و کشف حوضچه عظیم کامپوس که 90 درصد ذخایر قطعی و احتمالی 668 میلیون بشکه ای برزیل را در بر می گیرد، سبب شده است که پتروبراس عملیات اکتشافی خود را در فلات قاره خود بر وسعت 850000 کیلومتر مربع متمرکز سازد. برنامه نفتی جاه طلبانه دولت مستلزم صرف 730 میلیون دلار در زمینه توسعه و اکتشاف می باشد که دو برابر مخارج سال 1976 است. قرار است در طول سه سال آینده سالانه تعداد 168 چاه اکتشافی جدید عمدتا در خارج از خشکی حفر گردد، لیکن در سال 1973 تنها 30 حلقه از این چاه ها حفر گردید.


به استثناء منابع عمیق کامپوس، پتروبراس فعالیتهای اکتشافی خارج از خشکی خود را در آبهای کم عمق متمرکز می کند. در سال 1976، پتروبراس در دهانه رود آمازون منابع گاز و نفت کشف نمود که به عقیده زمین شناسان از جمله نویدبخش ترین مناطق برزیل به حساب می آید. میزان جریان گاز چهار حلقه چاه آزمایشی بسیار وافر و روزانه معادل 15 تا 25 میلیون فوت مکعب بود. در سرگیپه(1) ،آلاگوس(2) و ریوگرند و نورته(3) در شمال شرق نیز منابع کوچک نفتی کشف گردید.


در سال گذشته، پتروبراس چند قرارداد ریسک آمیز با چهار کمپانی نفتی بین المللی یعنی، اکسون(4) ،بریتیش پترولیوم (5)، ئی ال اف(6) و شرکت ملی نفت ایتالیا و کمپانی شل(7) منعقد ساخت تا در لایه های عمیق حوزه های خارج از خشکی به اکتشافات سخت تری بپردازند. پتروبراس در رابطه 25 بلوک خارج از خشکی (در حالی که در دور اول تنها 10 بلوک را پیشنهاد کرده بود) واقع در دهانه رود آمازون و سانتوز(8) و حوضچه پلوتاس(9) در جنوب به مناقصه گذاشت. این بلوک ها نیز بر اساس سوابق لرزه نگاری که نشان دهنده تواناییهای نفتی بود به مناقصه گذاشته شد ولی تا کنون نفت دارای ارزش تجاری از این نقاط بدست نیامده است. مذاکرات مربوط به قراردادها تا پایان سال جاری آغاز خواهد شد.


تواناییها و محدودیت ها با وجود اینکه پتروبراس یکی از با صلاحیت ترین کمپانی های نفتی دولتی در جهان است، ولی از


ص: 439



1- Sergipe.
2- Alagoas.
3- Rio Grande de Norte.
4- Exxon.
5- British Petroleum.
6- ELF/AGIP.
7- Shell.
8- Santos.
9- Pelotus.

جمله ناسیونالیست ترین و بوروکرات ترین شرکت های دولتی برزیل به شمار می رود. مقامات پتروبراس علیرغم کمبودهای فنی و منابع مالی، در برابر مداخله بیگانگان در صنعت نفت مقاومت کرده و می کنند. عدم تمایل این کمپانی به درخواست کمک از بیگانگان در مورد حل مشکلات توسعه کامپوس نشانگر جدیت مسئله است. پتروبراس فاقد تخصص لازم جهت استخراج نفت از مخازن آهکی عمیق که بهترین ذخایر کامپوس به شمار می آیند، می باشد. در نتیجه اکثر چاه های کامپوس در مناطق کم عمق و در مناطق دارای کیفیت نامرغوب حفر شده است.


با وجود اینها صورتحساب سرسام آور نفت وارداتی و توانایی محدود پتروبراس در انجام اکتشافات خارج از خشکی در سال 1975 دولت را وادار به دعوت از پیشنهاد بیگانگان در مورد مناطقش اجاره ای نمود، ولی برزیل در جذب کمپانی های خارجی دچار مشکلات شده است.


تنها بلوک های کوچک را به مناقصه گذارده و بهترین مناطق را برای خود حفظ کرده بود. بعضی از کمپانیهای نیز معتقدند که پتروبراس اطلاعات حیاتی حاصل از زمین شناس را در مجموعه های لزره نگاری که به آنها فروخته قرار نداده است. علاوه بر این، برزیل بر قراردادهایی تاکید دارد که منافع کمپانی ها را محدود سازد. به این ترتیب که: (الف) هر گونه گاز مکشوفه از آن برزیل باشد، (ب) منافع کمپانی های نفتی محدود به نرخ تعیین شده در مناقصه خودشان باشند، (ج) عملیات اکتشافی باید در مدت کوتاهی به پایان برسد.


محدودیت های مالی برزیل را وادار خواهد کرد تا در تلاشهای خود به منظور گسترش صنایع نفت به کمپانی های خارجی متکی باشد. گسترش منابع خارج از خشکی خصوصا پر خرج خواهد بود و طبق برآورد پتروبراس 4 میلیارد ریال سرمایه لازم دارد تا حوزه کامپوس مورد بهره برداری کامل قرار گیرد. به دلیل نیاز به تکنولوژی بسیط زیربنایی و پیچیده، توسعه منابع دهانه رود آمازون و ماوراء آن پرخرج می باشد.


ژیزل(1) رئیس جمهور برزیل پس از شناخت این نقائص به پتروبراس دستور داد که از ایجاد موانع بر سر راه مشارکت خارجی ها دست برداشته و مناطق نویدبخش تر از نظر زمین شناسی را به مناقصه بگذارد. در نتیجه پتروبراس، در آخرین دور قراردادهای مناطق بیشتری را در معرض اکتشاف گذاشت، و اظهار داشت که در مورد تولید گاز نیز حاضر است به مذاکره بپردازد و علاوه بر این نرخ اطلاعات لرزه نگاری رانیز پایین آورده است.


برزیل همچنین محدودیت های مربوط به ورود تجهیزات نفتی که مشابه آن در داخل ساخته می شود را و اظهار داشت که گسترش سریع منابع نفت داخلی از اهمیت و اولویت برخوردار است. با این وجود تغییرات در رهبریت پتروبراس در سال جاری احتمالاً تأثیر سریعی بر این کمپانی نخواهد داشت.


دورنما آینده برزیل به عنوان یکی از تولیدکنندگان نفت تا حد زیادی به اکتشافات خارج از خشکی بستگی دارد که هنوز در مراحل اولیه به سر می برد. با این وصف، حتی اگر مشخص شود که بعضی از


ص: 440



1- Geisel.

مناطق بسیار مولد هستند احتمال کمی وجود دارد که برزیل بتواند آنها را به موقع توسعه دهد تا بتواند به هدف خودکفایی نفتی خود تا سال 1986 دست یابد.


اظهارات علنی پیشین مقامات برزیلی مبتنی بر اینکه تا سال 1980 تولید نفت این کشور به سطح 700000 بشکه در روز خواهد رسید، بسیار خوش بینانه است. بازده حوضچه کامپوس تا اوایل سالهای 1980 احتمالاً تولید نفت برزیل را بیش از دو برابر کرده و به سطح 400000 درصد نیاز خواهد رساند ولی این اضافه تولید تنها خواهد توانست 30 درصد نیاز نفتی برزیل را تأمین نماید.


دسترسی برزیل به سطوح بالاتر تولیدی تا حدود زیادی بستگی به توانایی این کشور در جلب کمپانی های خارجی دارد.




بولیوی


با در نظر گرفتن اکتشافات اخیر و ساختارهای زمین شناسی متعدد قابل اکتشاف این کشور، بولیوی به احتمال قریب به یقین خواهد توانست سطح ذخایر نفتی کنونی خود را از 230 میلیون به 270 میلیون بشکه برساند. حتی اگر اکتشافات دیگری نیز صورت نگیرد، در چند سال آینده تولید این کشور باید دو برابر و به سطح 70000 بشکه در روز برسد زیرا ذخایر مکشوفه گسترش داده شده اند.


دورنمای زمین شناسی بولیوی در ابتدا در سالهای 1920 در مناطق جنوبی و جنوب شرقی کشور به نفت دست یافت، ولی تا اوایل سالهای 1960 به اقدامات توسعه ای و اکتشافی وسیع مبادرت نکرد. فعالیتهای اکتشافی سبب شد که سطح ذخایر نفتی کنونی از 230 میلیون به 270 میلیون بشکه برسد، که اکثر این ذخایر نیز در بخش مرکزی و جنوب شرقی کشور واقع شده است (به نقشه صفحه 16 نگاه کنید).(1) منابع وسیع گازی نیز در این کشور کشف گردید و اکثر گاز آن به آرژانتین صادر می گردد. آخرین یافته های تجاری شامل حوزه 15 میلیون بشکه ای کامبیتی(2) در بخش جنوبی و حوزه 9 میلیون بشکه ای اسپه جوس(3) در بخش مرکزی است که هر دوی آنها توسط کمپانی نفتی دولتی بولیوی(4) کشف شده است.حوزه تیتا(5) متعلق به کمپانی اکسیدنتال در حوضچه کاراندیتی(6) واقع شده است ذخایری معادل 60 تا100 میلیون بشکه نفت را شامل می شود. اکتشافات انجام شده در شمال غربی، جنوب و منطقه آلتیپلانو(7) موفقیت چندانی به همراه نداشته است.


ص: 441




1- منظور صفحه 18 اسناد انگلیسی است که درCD شماره 7 موجود است.
2- Cambeiti Field.
3- Espejos.
4- Bolivian state oil Company (YPFB).
5- Tita.
6- Carandaity.
7- Altiplano.

تواناییها و محدودیتها در سال 1972 پس از آنکه دولت بولیوی دریافت که تکنولوژی، نیروی انسانی و منابع مالی خارجی جزء لاینفک توسعه بیشتر است، انحصار اکتشاف نفت دولتی بولیوی را از میان برداشت.


قوانین جدید، امتیازات یک میلیون هکتاری و 40 تا 50 درصدی نفت مکشوفه جدید را در اختیار کمپانی های خارجی قرار می دهد، مشروط بر اینکه تمام هزینه اکتشاف و تولید توسط کمپانی ها تأمین گردد. در اواسط سال 1977 لاپاز(1)(پایتخت بولیوی - م) خاطرنشان ساخت که در نظر دارد هم به منظور تسریع فعالیتهای اکتشافی و هم برای تشدید توسعه مناطق تولید کننده که بازده آنها کاهش یافته است، انگیزه های بهتری را در اختیار کمپانی های خارجی قرار می دهد.


چند کمپانی بین المللی پس از سرمایه گذاریهای اصلی اولیه، به فعالیتهای خود در بولیوی خاتمه دادند. از 18 منطقه ای که بر اساس قراردادهای مشارکت در تولید با کمپانی نفتی دولتی بولیوی در اختیار کمپانی های خارجی قرار داده بود، 12 فقره اعاده و سه فقره دیگر در حال ارزیابی است. تنها کمپانی های اکسیدنتال، تسورو(2) و فیلیپس هنوز به فعالیتهای خود ادامه می دهند، و فیلیپس نیز که درمنطقه کوچابامبا(3) به حفاری مشغول است، هنوز به نفت دست نیافته است. علیرغم قوانین جالب سرمایه گذاری در این کشور، عدم موفقیت اکتشافات در بسیاری از مناطق واگذار شده به شرکتهای خارجی سبب از بین رفتن علاقه آنها به فعالیت در این مناطق شده است.


دورنما اگرچه هنوز مقدار نفت برای اکتشاف در بولیوی باقی می ماند ولی انتظار نمی رود میزان ذخایر آن آنقدر بالا رود که این کشور به صورت یک تولید کننده مهم درآید. کاهش علاقه شرکتهای خارجی، علی رغم جو سرمایه گذاری آزاد منشانه موانعی در راه اقدامات اکتشافی ایجاد کرده است. با این وصف، تولید باید تا اواسط سال 1980 به سطح 70000 بشکه در روز برسد، چون حوزه های مکشوفه قبلاً توسعه یافته اند.




کلمبیا


سرانجام بوگوتا(4) (پایتخت کلمبیا - م) نیز سیاست های را اتخاذ کرده است تا به وسیله آنها روندنزولی ذخایر قطعی نفت خود را معکوس نماید. ولی محدودیت تواناییهای زمین شناسی فرصت ایجاد تغییرات مهم را بسیار کم می کند. با درنظر گرفتن میزان اکتشافات مورد انتظار ظرف پنج سال آتی، احتمال نمی رود که اکتشافات جدید بتواند افزایش قابل توجهی در ذخایر فعلی 825 میلیون بشکه ای این کشور پدید آورد. در این شرایط بهترین کاری که کلمبیا می تواند نسبت به انجام آن امیدوار این است که سطح بازده کنونی روزانه 146000 بشکه ای خود را حفظ نماید.


ص: 442




1- La Paz.
2- Tesoro.
3- Cochabamba.
4- Bogota

چشم انداز زمین شناسی بخش اعظم ذخایر قطعی کلمبیا در حوضچه ماگدالنای میانه(1) بوده و از سالهای 1920 تا کنون مورد بهره برداری شدید قرار گرفته است (به نقشه صفحه 8 نگاه کنید).(2) حدود یک چهارم تولید کنونی از حوزه پوتومایو یعنی مهمترین حوزه کلمبیا در حال حاضر که توسط کنسرسیوم تکساکو - گلف در اواسط سالهای 1960 کشف شد، تأمین می گردد. عملیات اکتشافی نیز در حوضچه ماگدالنا، پوتومایو(3) و مناطق غربی شبه جزیره گواجیرا(4) که ذخایر عظیم گازی (3 میلیارد فوت مکعبی) را در بر می گیردمتمرکز است. کلمبیا بر سر ذخایر غنی خارج از خشکی خلیج ونزوئلا با این کشور اختلاف دارد و به همین دلیل تا پس از حل و فصل مشاجرات ارضی با ونزوئلا نمی توان در این منطقه اقدامات اکتشافی لازم را انجام داد.


گذشته از منطقه خلیج ونزوئلا، تواناییهای زمین شناسی کلمبیا چندان نویدبخش نیست. معذالک، اکتشافات انجام شده اخیر در مجاورت شبه جزیره گواجیرا سبب کشف ذخایر عظیم گاز طبیعی گردید به طوری که ذخایر قطعی در این منطقه می تواند تولید 400 میلیون فوت مکعب در روز (معادل70000 بشکه نفت در روز) را تأمین نماید. ارزیابی بیشتر حوزه های گازخیز گواجیرا می تواند منجر به دو برابر شدن ذخایر شناخته شده گردد. بوگوتا در نظر دارد منابع گازی جنوب شرقی و ساحل شمال کلمبیا را نیز گسترش دهد. کل ذخایر قطعی گاز این کشور از 8/2 تریلیون فوت مکعب در سال 1971 به سطح 5 تریلیون فوت مکعب رسیده است. با یک مقایسه می توان گفت که ذخایر نفتی قطعی از سال 1971 تاکنون معادل 850 میلیون بشکه کاهش یافته است.


توانایی ها و محدودیتها اکوپترول(5) ، شرکت نفتی دولتی کلمبیا منابع مالی و تخصص فنی لازم جهت اقدامات اکتشافی عمدهو گسترش امکانات محدود گاز و نفت کشور را در اختیار ندارد. ولی تا همین اواخر سیاستهای دولت، از طریق کنترل شدید قیمت سوخت داخلی برای شرکتهای خارجی، در زمینه اکتشاف و گسترش مشوقی به حساب نمی آمد. در نتیجه تعداد چاههای حفر شده ریسک آمیز از سال 1970 تاکنون بیش از 18 حلقه چاه در سال نبود و اکثر آنها تحت نظر اکوپترول حفر گردیده بود.


بوگوتا در سال 1977 تصمیم گرفت سیاست قیمت گذاری داخلی خود را اصلاح نماید تا بتواند کاهش ذخایر قطعی شده را کندتر نماید. قیمت سوخت تولیدی از نقاط مکشوفه جدید به سطح بین المللی ارتقاء داده شد و استفاده از قراردادهای مشارکت در تولید نیز مجاز شناخته شد. با این وصف شرایط قراردادها از آزادی چندانی برخوردار نیست تا بتواند با در نظر گرفتن هزینه سنگین و مشکلات اکتشافی در سرزمینهای ناهموار کلمبیا، شرکتهای خارجی را به این کار تشویق نماید. بر


ص: 443



1- Middle Magdalena Basin.
2- منظور صفحه 19 اسناد انگلیسی است که درCD -شماره 7 موجود است.
3- Putumayo.
4- Guajira Peninsula.
5- Ecopetrol.

اساس قراردادهای حاضر، شرکتهای خارجی 40 درصد تولید حوزه های جدید را تصاحب کرده و در صورت دستیابی به نقاط قابل بهره برداری تجاری 50 درصد از هزینه های حفاری به آنها بازگردانده می شود.


دورنما با وجود اینکه در نتیجه تغییر سیاستهای دولت در میزان عملیات اکتشافی افزایشی پدید آمده، ولی برای جلوگیری از سقوط ذخایر قطعی و تولید کنونی تلاش نسبتا قابل توجهی باید در این زمینه مبذول گردد. با در نظر گرفتن امکانات محدود زمین شناسی نفتی، تلاش اکتشافی احتمالاً شامل حفر سالانه 20 تا 30 حلقه چاه ریسک آمیز خواهد بود که از میانگین چاههای حفر شده در سالهای 76 - 1970 بیشتر است ولی از برنامه مورد نظر دولت در رابطه با حفر سالانه 80 حلقه چاه خیلی کمتر است.




شیلی


احتمال نمی رود شیلی در دهه آتی به منابع نفت و گاز قابل ملاحظه ای دست پیدا کند. عملیات اکتشافی تنگه ماژلان(1) نیز احتمال نمی رود کاری بیش از دو برابر کردن ذخایر 180 میلیون بشکه اینفت و 5/2 تریلیون فوت مکعبی گاز انجام دهد. با در نظر گرفتن عدم تمایل سانتیاگو(2) به باز گذاشتن دست کمپانی های خارجی، اکتشافات گسترده در مناطق بکر نمی تواند در آینده نزدیک نوید چندانی به همراه داشته باشد.


چشم انداز زمین شناسی اکتشافات هماهنگ بین سالهای 1945 تا 1964 سبب کشف حوزه های کنونی تولیدی شیلی در منطقه مجاور با تنگه ماژلان گردید (به نقشه صفحه 6 نگاه کنید).(3) ادامه تلاشها در این منطقه از سال 1964 تاکنون نتوانست منجر به کشف ذخایر چشمگیری گردد، در نتیجه میزان ذخایر به 180 میلیون بشکه کاهش یافت و در عین حال تولید نیز تا سطح 26000 بشکه در وز پایین آمد. حفاریهای محدود نقاط دیگر نیز توام با موفقیت نبود. اخیرا نیز شش حلقه چاه بی حاصل در بخش کم عمق ساحل آبهای والدیویا(4) حفر گردید.


در خود تنگه نیز احتمالاً حدود 200 میلیون بشکه نفت دیگر و 5/1 تا 2 تریلیون فوت مکعب گاز دیگر وجود دارد. هوای طوفانی این منطقه سبب توقف عملیات اکتشافی تا سپتامبر سال 1976 گردید، تا اینکه شرکت نفت دولتی این کشور یک سکوی متناسب برای تمام شرایط جوی را از امریکا اجاره کرد. از ماه سپتامبر تاکنون این شرکت 15 تا 20 حلقه چاه ریسک آمیز حفر نموده که نتایج حاصله


ص: 444




1- Straits of Magellan.
2- Santiago.
3- منظور صفحه 20 اسناد انگلیسی است که در CD شماره 7 موجود است.
4- Valdivia.

امیدوارکننده می باشد. امکان پیدایش ذخایر دید نفتی در خارج از این منطقه بسیار کم است، لیکن در طول فلات قاره شیلی و به خصوص در مناطق جنوبی والپاریاسو(1) مطالعات لرزه نگاری در حال انجاماست.


تواناییها و محدودیتها با وجود صلاحیت شرکت نفت دولتی شیلی(2) ، این شرکت از تکنولوژی پیشرفته جهت بهره برداری کامل تنگه و سرمایه و نیروی انسانی لازم جهت انجام اکتشافات گسترده در فلات قاره برخوردار نیست. با درک این مطلب، شرکت نفت دولتی شیلی با مؤسسه سانتافه(3) قراردادی امضاء کرد تا براساس آن چند سکوی حفاری خارج از خشکی دیگر در سال 1976 تحویل گیرد. سانتیاگو در یک حرکت دیگر به منظور بالا بردن فعالیت بخش نفتی خود، به اخراج 50 ساله شرکتهای خارجی در رابطه با اکتشاف و تولید نفتی پایان داد. با این وصف شرایط قراردادهای شیلی آن چنان دشوار است که نمی تواند موجب ترغیب شرکتهای خارجی گردد. به طور مثال، براساس همین قراردادها شرکتهای بین المللی همچنان حق ندارند در مناطق نسبتا نویدبخش تنگه به کار مشغول شوند. کاهش مستمر تولید نفت خام سبب شد که سانتیاگو در جنبه های مالی قراردادهای پیشنهادی، جرح و تعدیلی پدید آورد، لیکن تاکنون فقط کمپانی آرکو(4) به فعالیت در شیلی رغبت نشان داده است.


دورنما به نظر ما تقاضای شیلی در زمینه نفت وارداتی حداقل تا 5 سال آینده کاهش اندکی خواهد داشت.


با وجود اینکه ذخایر گازخیز واقعا دست نخورده باقی مانده اند، ولی پیشرفت کارخانه پیشنهادی گاز طبیعی مایع مدتی به تعویق افتاده است و تکمیل آن تا قبل از اوایل سالهای 1980 محتمل نمی باشد.


تولید از ذخایر جدید نفت خام تنگه ماژلان نیز احتمالاً خواهد توانست بازده کنونی را تا سال 1990 دو برابر و به سطح 50000 بشکه در روز برساند.




گواتمالا و بلیز


پس از 25 سال اقدامات اکتشافی فاقد موفقیت، گواتمالا در سال 1973 منابع نفتی تجاری خود را در مجاورت مرز مکزیک کشف نمود. با وجود غیر قطعی بودن میزان منابع، تجزیه و تحلیل مقدماتی حاکی از وجود ذخایری با حداقل 27 میلیون بشکه نفت است که البته در مقایسه با استانداردهای جهانی بسیار کوچک است ولی مهمترین منابع نفتی در امریکای مرکزی به حساب می آیند. به علت دورافتادگی ذخایر و عدم جذابیت سیاستهای نفتی گواتمالا پیشرفت چندانی صورت نگرفته است.


علی رغم افزایش فعالیتهای اکتشافی که به دنبال کشفیات و تحقیقات مثبت لرزه نگاری گواتمالا صورت


ص: 445




1- Valparaiso.
2- Chile.
3- Santa Fe.
4- Arco.

گرفته، بلیز هنوز نتوانسته است به ذخایر نفتی تجاری دست یابد.


چشم انداز زمین شناسی کشف اخیر در گواتمالا در حوزه روبل سانتو(1) در منطقه پتن(2) واقع شده است. (به نقشه صفحه 2نگاه کنید).(3) این منابع در حوزه کرتانوس - کوبان(4)قرار گرفته و مجاور و مشابه با ساختار زمین شناسی حوزه رفورما در جنوب شرقی مکزیک می باشد. آزمایشهای مفصل لرزه نگاری و زمین شناسی 37 ساختار را نشان داده که 10 ساختار آن دارای اهمیت بسیاری می باشد. نفت مکشوفه دارای APIبین 23 تا 32 درجه و مقدار گوگرد آن زیاد و 3 تا 4 درصد می باشد. علیرغم عمق متوسط 2300 متری و ساختار باز تشکیلات زمین شناسی، عملیات حفاری پرخرج و مشکل بوده است و علت اصلی آن نیز وجود مقادیر بسیاری زیادی از سولفید هیدروژن و دی اکسید گوگرد می باشد.


کنسرسیوم متشکل از بیسیک ریسوسز اینترنشنال(5) و شناندو اویل(6) احداث حداقل چهار حلقه چاه مولد نفت را در حوزه روبل سانتو به پایان رسانیده که میزان بازدهی آزمایشی هر یک بین 1000 تا 3000 بشکه در روز متغیر بوده است. با این وجود تولید کل حوزه محدود به 3000 بشکه در روز بوده و علت آن نیز مشکلات موجود در زمینه حمل و نقل است. احداث یک خط لوله 12 اینچی 190 کیلومتری از حوزه روبل سانتو به پالایشگاه و بندر پوئرتوباریوس(7) قرار است در اواسط سال 1978به پایان برسد. این خط لوله 33 میلیون دلار که توسط یک شرکت فرانسوی به نام آنترپوزاسا(8) احداثمی شود تولید را به سطح 15000 بشکه در روز خواهد رسانید.


گواتمالا همچنین در مناطق خارج از خشکی خلیج هندوراس به عملیات اکتشافی مبادرت می ورزد. سنترام زامورا(9) تنها کمپانی نفتی دیگری که در گواتمالا فعالیت می کند تا اعماق 1800 متریحفاری نمود لیکن نتایج مثبتی بدست نیاورد. ظاهرا در تلاشی برای دسترسی به تشکیلات زمین شناسی چاه دیگری در اعماق 3050 تا 3350 متری حفر گردید لیکن این امر نیز نتیجه ای ببار نیاورد.


به دنبال کشفیات گواتمالا در سالهای اخیر، بلیز تحقیقات نفتی خود را از بخش شمالی به جنوب کشور تغییر داد. در ماه اوت سال 1976، اکسون بخش اعظم سهم اشتراک در 9 منطقه اکتشافی عمدتا در خارج از خشکی شمال بلیز را خریداری کرد و موافقت نمود تا اواسط سال 1977 اقدامات اکتشافی گسترده ای به عمل آورد. اکسون پس از آن یک چاه اکتشافی تا اعماق 4000 متری خلیج


ص: 446



1- Rubelsanto.
2- Peten.
3- منظور صفحه 21 اسناد انگلیسی است که درCD شماره 7 موجود است.
4- Cretaceous Coban.
5- Basic Resources international.
6- Shenandoah oil.
7- Puerto Barrios.
8- Entrepose Sa.
9- Centram - Zamora.

هندوراس حفر نمود لیکن ظاهرا به نفت دست نیافت. در اواسط سال 1977، اکسون به حفر یک چاه اکتشافی دیگر خارج از خشکی تا عمق 3660 متری مبادرت ورزید.


تواناییها و محدودیت ها در اوایل سال 1976 گواتمالا یک قانون نفتی را تصویب کرد که بر اساس آن انعقاد قراردادهای خدماتی با کمپانیهای نفتی خارجی مجاز شناخته شد. این مقررات خواستار تقسیم درآمدهای حاصل از تولید به نسبت 51 به 49 درصد به نفع دولت است و مبلغ یک میلیون دلار پاداش انعقاد برای هر امتیاز درنظر می گیرد. دولت ممکن است سهم خود را یا به صورت تولید و یا به صورت نقدی دریافت نماید، لیکن در هر دو صورت سهم دولت شامل اعتبار مالیاتی پیمانکار می باشد. کشور به 28 بخش تجسسی 200000 هکتاری تقسیم شده است که در مورد هر یک از آنها یک برنامه اکتشافی پنج ساله و شرایط تولید بیست ساله در نظر گرفته شده است.


قانون جدید گواتمالا مشوق چندانی برای جلب کمپانیهای عظیم نفتی خارجی که سرمایه، تجربه و تکنولوژی لازم جهت موفقیت برنامه نفتی کشور را در اختیار دارند به حساب نمی آید. چند کمپانی به دلیل قانون مذکور و پیچیدگی های مذاکرات دولتی درخواست خود در رابطه با انجام عملیات اکتشافی را پس گرفته اند. این وضع سبب شده است که تنها دو کمپانی در گواتمالا به فعالیت مشغول باشند که فقط یکی از آنها یعنی سنترام زامورا ظاهرا نسبت به انجام اکتشافات گسترده تعهد محدودی دارد.


به علت بهبودی دورنمای دست یافتن به نفت که به دنبال اکتشافات گواتمالا به وجود آمده، بلیز با احتیاط بیشتری حرکت می کند. دولت قوانین نفتی را مورد بررسی قرار داده تا سهم بیشتری از اکتشافات جدید را نصیب خود سازد و سعی دارد یک واحد تحقیقاتی برای مشاوره در مورد موضوعات ثبتی به وجود بیاورد. به دلیل اینکه بلیز فاقد منابع تخصصی و مالی لازم است، جهت اجرای برنامه های اکتشافی خود بایستی به کمپانی های نفتی خارجی متکی باشد. با این وصف با توجه به این حقیقت که منابع بالقوه مهم در منطقه مورد اختلاف بین بلیز و گواتمالا واقع شده است اکثر کمپانیها به فعالیت در این منطقه رغبت چندانی نشان نداده اند.


دورنما گواتمالا اخیرا به صورت اولین کشور تولید کننده نفت امریکای مرکزی درآمده است. اکتشافات در حوزه روبل سانتو(1) و پایان احداث خط لوله احتمالاً تولید در سال 1978 را تا سطح 15000بشکه در روز بالا خواهد برد. علی رغم دورنمای نویدبخش زمین شناسی، سرعت گسترش و اکتشاف بیشتر بستگی به توانایی دولت در جلب مشارکت کمپانیهای خارجی دارد. در مورد بلیز، مناقشات ارضی با گواتمالا و فقدان موفقیت همچنان مانع از ادامه اکتشافات بیشتر خواهد شد. اگر اختلافات مرزی را بتوان حل کرد، بلیز با توجه به آگاهی در مورد ساختار زمین شناسی آن به احتمال زیاد فرصت دستیابی بیشتری به منابع قابل بهره برداری تجاری را خواهد داشت. با این وصف، میزان نفت حاصله احتمالاً کم خواهد بود.




پاراگوئه


ص: 447




1- Todos Los Santos.

پاراگوئه علی رغم سالها جستجو به منابع نفت دارای قابلیت تجاری دست نیافته است. فعالیتهای اکتشافی در منطقه چاکو(1) در بخش غربی رودخانه پاراگوئه(2) که دارای بافتهای زمین شناسی مناسباست متمرکز می باشد. از پنج حوضچه رسوبی این منطقه دو حوضچه به نام کاراندیتی(3) و پی ریتی(4) به حوضچه های مورد بهره برداری بولیوی و آرژانتین که قبلاً مورد بهره برداری قرار گرفته اند می رسند (به نقشه صفحه 16 نگاه کنید.)(5) عملیات اکتشافی گرانچاکو(6) که عمدتا در حوضچه کاراندیتی و در سالهای 1940 آغاز شده، تاکنون بدون موفقیت ادامه داشته است.


پاراگوئه فعالانه کمپانیهای نفتی خارجی را به اکتشاف در این کشور دعوت می کند. قوانین نفتی آن نیز مانند برخورد آن با سرمایه های خارجی سخاوتمندانه است. گرچه زیربنای (صنعت نفت - م) آن عمدتا عقب مانده است، ولی با توجه به شرایط ارضی مناسب آن کمبودهای این (صنعت - م) نمی تواند مانع توسعه باشد. جو سرمایه گذاری آزادانه، فقدان محدودیتهای فیزیکی، و وجود نفت در بولیوی و آرژانتین سبب جلب همکاری کمپانیها در پاراگوئه شده است. سه گروه با نامهای تکساکو پاراگوئه(7) ،چاکواکسپلوراسیون(8) و اسوآمین اویل(9) در نظر دارند در سال جاری پنج یا شش حلقه چاه حفر نمایند.




اوروگوئه


اوروگوئه هیچ تولید نفتی ندارد و دورنمای زمین شناسی آن از نظر توسعه پایه ذخایر نفتی ضعیف است. با وجود اینکه مطالعات لرزه نگاری احتمال وجود منابع نفتی دارای قابلیت تجاری را در حوضچه سالادو(10) در دهانه رود پلاته(11) (بین آرژانتین و اوروگوئه) نشان می دهد، لیکن دو حلقه چاهحفر شده توسط کمپانی شوران(12) در سال گذشته به نفت نرسید. (به نقشه صفحه 6 نگاه کنید).(13) اکتشاف نیز بستگی به حفر چاههای قراردادی توسط کمپانیهای خارجی دارد، زیرا شرکت نفت دولتی، تکنولوژی و سرمایه کافی را در اختیار ندارد. عدم علاقه از جانب کمپانیهای بزرگ نفتی، اوروگوئه را در رابطه با برنامه های کوچک داخل خشکی به شرکتهای امریکای لاتین متکی ساخته است، زیرا نسبت به حفاری در خارج از خشکی به تکنولوژی پیچیده ای نیاز ندارد.




جنوب شرق آسیا


ص: 448





1- Chaco.
2- Paraguay River.
3- Caran daity.
4- Pirity.
5- منظور صفحه 23 اسناد انگلیسی است که درCD شماره 7 موجود است.
6- Gran chaco.
7- Texaco paraguay
8- Chaco Exploration.
9- Esso - Aminoil.
10- Salado
11- River plate.
12- Chevron.
13- منظور صفحه 23 اسناد انگلیسی است که درCD -شماره 7 موجود است.

مناسب ترین دورنما در مورد افزایش تولید نفت آسیایی در فلات قاره هند، مناطق داخل و خارج از خشکی برمه، و تشکیلات زمین شناسی متعددی که اندونزی، مالزی و برونئی در حال حاضر از آنها نفت خام استخراج می نمایند، متمرکز می باشد. مطالعات زمین شناسی که تا به حال انجام شده حاکی از آن است که بجای نفت، گاز طبیعی مهمترین بخش توسعه انرژی هیدروکربن پاکستان، بنگلادش و تایلند را تشکیل خواهد داد. عملیات اکتشافی در فلات قاره کره جنوبی تا ویتنام تقریبا آغاز شده، و دورنمای وجود گاز و نفت هنوز مشخص نشده است. اکثر دولتهای منطقه نسبت به کمپانیهای خارجی به نحو معقولی دوستانه می باشند. هزینه های زیاد و اختلافات ارضی متعدد مهمترین موانع در راه عملیات اکتشافی به شمار می آیند.




اندونزی


اندونزی که دارای ذخایر قطعی و احتمالی 14 میلیارد بشکه می باشد، باید بتواند حداقل تا اواسط سال 1980 تولید نفت خود را بالا ببرد. تولید رو به نزول حوزه های قدیمی تر سوماترا(1) در حال تثبیت می باشد و مقدار بازده حتی ممکن است به مدت چند سال افزایش داشته باشد. بازده حوزه های خارج از خشکی، در نقاطی که چشم انداز زمین شناسی آن نویدبخش است، بایستی سیر صعودی را در پیش گیرد. علی رغم کاهش اخیر اکتشافات در مناطق خارج از خشکی جدیدتر، حفاریهای گسترشی ادامه یافته و رشد اساسی چندان از بین نرفته است. دولت در سال گذشته بعضی از شرایط سختی را که از طریق قراردادها بر کمپانی های خارجی تحمیل می شد تغییر داد و موجبات تجدید حیات اکتشافات را پدید آورد.


چشم انداز زمین شناسی اندونزی از سالهای 1890 تاکنون یک کشور تولید کننده نفت به حساب می آمد، لیکن تا سال 1967 کمپانیهای نفتی خارجی اکتشافات گسترده خود را در این کشور آغاز نکرده بودند. پرتامینا(2) ،شرکت نفت دولتی، مسئولیت تمام جنبه های گسترش، پالایش، و بازاریابی نفتی را به عهده دارد.


کمپانیهای خارجی به عنوان طرف قرارداد پرتامینا محدود به انجام عملیات اولیه، از قبیل اکتشاف و تولید نفت خام و یا گاز می باشند و سهم معینی از بازده را دریافت می کنند تا سرمایه گذاری و منافع خود را تأمین نمایند. بیش از 30 کمپانی فعالانه در حدود 50 منطقه داخل و خارج از خشکی به کار مشغول هستند. حوزه های نفتی اندونزی در سرتاسر جزائر آن پراکنده است، و مهمترین مناطق تولیدی در سوماترا، جاوه(3) ، کالیمانتان شرقی(4) و ایریان غربی(5) واقع شده است. گرچه بیش از نیمی از تولید


ص: 449




1- Sumatra.
2- Pertamina.
3- Java
4- East Kalimantan.
5- West Irian.

کنونی از حوزه های داخل خشکی قدیمی تر تأمین می گردد، ولی افزایش تولید در آینده از طریق حوزه های مکشوفه جدید خارج از خشکی بدست خواهد آمد. حوزه های نفتی دیوری(1) و میناس(2) درسوماترای مرکزی بزرگترین منابع نفتی است که تاکنون کشف شده اند. این حوزه ها و حوزه های مجاور که از اوایل سالهای 1940 تاکنون توسط کمپانی کالتکس(3) توسعه یافته اند، سال گذشته 56 درصد کل تولید نفت خام اندونزی را تأمین کرده اند (5/1 میلیون بشکه در روز). مناطق تولیدی کالتکس دارای تفاوت ژئوگرمایی بالایی بوده و ذخایر شنی آن بر روی لایه ای از سنگ های گرانیت قرار گرفته که امکان حفاری عمیق را غیرممکن می سازد.


تولید کالتکس علی رغم مشکلات مربوط به فشار ذخایر در دو حوزه اصلی، بزودی دچار کاهش بسیار سریع نخواهد شد. ارزیابی های معتبر نشان می دهد که ذخایر قطعی و احتمالی این حوزه ها بین 6 تا 8 میلیارد بشکه می باشد. برنامه اکتشافی فعال این کمپانی در مناطق مجاور سوماترا شامل تداوم دستیابی به منابع نفتی نسبتا کوچک می باشد. در حدود 20 کشف جدید در سالهای 1975 و 1976 صورت گرفته است که اکثر آنها هنوز به مناطق فعلی دارای تجهیزات جمع آوری مرتبط نشده اند.


حفاریهای گسترشی کالتکس تقریبا یک سوم عملیات این گونه ای اندونزی را در هر سال شامل می گردد. انتظار می رود تولید کالتکس در آینده نزدیکی با در نظر گرفتن پیشرفت تلاشهای بازیابی ثانی و ثالث، به طور معتدل افزایش یابد و زمانی در سالهای 1980 سیر نزولی ثابتی را در پیش گیرد.


پرتامینا و استانواک(4) ، در منطقه سوماترا بر روی منابع کوچک بسیاری که در حال اضمحلال هستند کار می کنند. با این وجود توسعه و اکتشافات بیشتر ادامه دارد و علائم اندکی حاکی از آن است که این روند تغییر خواهد کرد. عملیات پرتامینا در جاوه و کالیمانتان شرقی دارای دورنمای توسعه بیشتری است لیکن به علت فقدان مدیریت تهاجمی و جسارت آمیز پیشرفت چندانی حاصل نشده است. تسورو(5) یک کمپانی ثالث بر اساس یک قرارداد ویژه با پرتامینا مشغول توسعه و تولید از دوحوزه قدیمی اندونزی است. تسورو هنوز هم از حوزه های سانگا - سانگا و تاراکان در حدود 130000 بشکه نفت در روز تولید می کند، در حالی که هر یک از آنها به ترتیب به مدت 84 و 71 سال مورد بهره برداری قرار داشته اند.


با آغاز خرید و اعطای مناطق اجاره ای در سال 1967، قراردادهای آشتراک در تولید بخش اعظم رشد صنعت نفت اندونزی را پدید آورده اند. اکثر این مناطق اجاره ای در خارج از خشکی و یا مناطق دور افتاده جنگل واقع شده که پرتامینا تا به حال به علت فقدان تکنولوژی و سرمایه لازم از آنها اجتناب ورزیده است. بازده نفت خام توسط پیمانکاران در سال 1971 که معادل 12000 بشکه در روز بود تا سال 1973 با افزایش تولید کالتکس به سطح 210000 بشکه در روز رسید، و در سال گذشته نیز تا سطح 540000 بشکه در روز بالا رفت. در واقع تمام افزایش تولیدات نفتی اندونزی در


ص: 450



1- Duri.
2- Minas.
3- Caltex.
4- Stanvac.
5- Tesoro.

آینده از طریق پیمانکاران سهیم در تولید تأمین می گردد.


تا به حال یافته های نویدبخش در خارج از ساحل شمالی جاوه (حوزه آردوژونای آرکو(1) ، وحوزه سیتای ناتوماس(2) ) در داخل و خارج از سال کالیمانتان شرقی (حوزه آتاکامی یونیون ژاپکس(3) ، حوزه های هاندیل و بکاپای توتال(4) اندونزی) و منطقه ایریان جایا(5) (حوزه های والیوو کاسیمپترومرترند(6) ) واقع شده است. مناطق تولیدی این بخش ها در بافتهای میوسن(7) بوده و عمیق تر ازحوزه های تولیدی قدیم تر می باشد و بین 1520 تا 3050 متر در نوسان است. حفاریهای خارج از خشکی معمولاً در اعماق 45 تا 90 متری صورت می گیرد. علاوه بر نفت، کشفیات گاز طبیعی در نوع خود در آسیای جنوب شرقی بزرگترین می باشد.


به دلیل اندازه های عمدتا کوچک منابع اندونزی، سرمایه گذاریهای سنگین مستمر در زمینه حفاری ضرورت دارد. منابعی که در سالهای اخیر کشف شده بین 50 تا 200 میلیون بشکه نفت را در بر می گیرند. مع ذالک میزان اکتشافات بسیار چشم گیر است. در چهار سال گذشته نسبت متوسط میزان اکتشافات به حفاری اکتشافی نفت 22 درصد بوده است.در این رابطه اگر بخواهیم گاز و نفت را با هم درنظر بگیریم این متوسط به 31 درصد نیز می رسد. حفاریهای گسترشی برای نفت نسبت موفقیت را به 80 درصد رسانیده است. برنامه کلی حفاری در این چهار سال به طور متوسط سالانه بیش از 200 چاه تولیدی جدید را وارد زنجیره تولید نموده است. با در نظر گرفتن این سوابق و این واقعیت که کمتر از بیست درصد بافت نفتی کشور مورد اکتشاف قرار گرفته، اگر سطح مناسب سرمایه گذاری حفظ شود افزایش مستمر تولید نفت امری قطعی خواهد بود.


تواناییها و محدودیت ها بدون سرمایه گذاریهای سنگین خارجی گسترش نفتی اندونزی امکان پذیر نخواهد بود. عملیات پرتامینا با وجود اینکه مشتمل بر تمام محدوده فعالیتهای نفتی می باشد ضعیف ترین بخش آن در رابطه با اکتشاف و گسترش است. «اندونزیایی کردن »(8) عملیات نفتی خارجی تنها در سطح کارهای عادیاز قبیل تأمین کارگرهای رده پایین ماشین آلات حفاری و یا نظاره بر تسهیلات ذخیره سازی انجام شده است. امید دولت در مورد نقش مسلط پرتامینا در افزایش منابع نفتی مدتها قبل از بین رفته است.


در حقیقت، پرتامینا اخیرا چند منطقه نویدبخش خود را در اختیار کمپانیهای خارجی و یا سرمایه گذاران مشترک قرار داده است.


تا سال گذشته روابط بین دولت و کمپانیهای خارجی از هماهنگی نسبی برخوردار بود. بحران


ص: 451



1- Arco's Ardjuna.
2- Natomas' cinta.
3- Union - japex,s Attaka,
4- Total indonesie,s Handil and Bekapai.
5- Irian jaya.
6- Petromer Trend,s Walio and kasim Fields.
7- Miocene
8- Indonesianization.

مالی سال 1975 پرتامینا، به دنبال تعویض کلی پاسدار دیرین و جانشین به اصطلاح «تکنوکرات» به سطوح بالاتر سلسله مراتب دولتی وضع را تغییر داد. دولت تحت رهبریت جدید در اواسط سال 1976 در مورد منافع کمپانی نفتی خارجی و نرخ بازیابی هزینه ها تجدیدنظر عمده ای را انجام داد.


کمپانیها نیز این امر را تخلف از قرارداد دانسته و برنامه های اکتشافی خود را به سرعت متوقف ساختند. در میان پیشگویی های مربوط به سقوط صنعت نفت اندونزی، در اوایل سال 1977 دولت اعتراف کرد که در تجدیدنظر قراردادها پا را بیش از گلیم خود دراز کرده بود و به منظور تسریع اکتشافات انگیزه های بهتری را به کمپانیها پیشنهاد نمود. به دنبال شرایط جدید چند کمپانی کار اکتشافی خود را آغاز کرده، و دیگران نیز احتمالاً به آنها خواهند پیوست.


دورنما دورنمای افزایش تولید نفت خام اندونزی خوب است. زمین شناسی مناسب، میزان موفقیت زیاد در اکتشافات و وسعت مناطقی که مستلزم اقدامات اکتشافی می باشند تنها به سرمایه گذاری نیازمند است.


سیاستهای مصلحت آمیز دولتی نیز زمینه این کار را فراهم خواهد آورد. کمبودهای تکنولوژیک و نیز مالی، دولت را وادار به سازگاری با منافع کمپانیهای خارجی خواهد کرد تا حدی که برای حفظ رشد تولید نفت لازم است.


کمپانیها در توسعه، فعالیتهای خود بیش از گذشته احتیاط به خرج خواهند داد، لیکن اگر دورنمای بازگشت سرمایه خوشایند باشد به سرمایه گذاریهای جسارت آمیز خود تا حد قابل توجهی ادامه می دهند. عملیات بازیابی مجدد کالتکس این نوید را می دهد که حداقل مانع از کاهش تولیدات حوزه های سوماترا بشود. با در نظر گرفتن رابطه و همبستگی میان اکتشاف در سالهای اخیر و افزایش سالانه چاههای مولد، افزایش معتدل در فعالیتهای اکتشافی بایستی افزایش تولید سالانه را به مقدار 100000 بشکه در روز تضمین نماید. بر همین اساس، تولید نفت خام اندونزی تا سال 985 به 2 میلیون بشکه در روز خواهد رسید. در حالی که سطح تولید حاضر روزانه 7/1 میلیون بشکه است.




هندوستان


هند از نظر توسعه نفتی دارای آتیه خوبی است و در بهره برداری از تواناییهای نفتی خود به پیشرفتهای مهمی نایل آمده است. سطح تولید تا سال 1983 دو برابر خواهد شد و فرصتهای خوبی وجود دارد تا تلاشهای اکتشافی فعلی به توسعه ذخایر قطعی و احتمالی تا 3/2 میلیارد بشکه منتهی گردد. در پنج سال آینده دهلی نو(1) در نظر دارد حدود یک میلیارد دلار در مورد حوزه های نفتی بزرگو جدید خود در بمبئی علیا(2) و مناطق خارج از خشکی باسین(3) مصرف نماید. علاوه بر این، دولت ازبرنامه افزایش اکتشافات نفت و گاز توسط قرارداد با کمپانیهای خارجی حمایت می کند. علی رغم این دورنمای نویدبخش، در حالی که مصرف داخلی سالانه 5 تا 6 درصد افزایش می یابد، انتظار می رود


ص: 452




1- New Delhi.
2- Bombay High.
3- Bassein.

واردات نفتی تا اوایل سالهای 1980 معادل سطح فعلی 300000 بشکه در روز باقی بماند.


چشم انداز زمین شناسی تلاش هند برای توسعه تولید نفت در دریای عرب(1) در غرب بمبئی متمرکز شده است. با وجوداینکه تحقیقات سال 1966 برای اولین بار تواناییهای نفتی این منطقه را مشخص کرد لیکن به مدت 8 سال اکتشافی در آنجا صورت نگرفت زیرا نفت حاصله بر اساس قیمتهای قبل از سال 1974 غیر تجاری بود. از سال 1974 یعنی زمان پایان احداث اولین چاه، توسعه در آن مناطق سرعت بیشتری یافته است.


انتظار می رود سطح تولید 32000 بشکه در روز بمبئی علیا در سال جاری به 80000 بشکه در روز افزایش یابد. مرحله بعدی گسترش شامل احداث دو خط لوله موازی گاز و نفت خام به طول 215 کیلومتر تا ترمینالهای داخل خشکی نزدیک بمبئی می باشد. چهار سکو، 16 حلقه چاه مولد، تسهیلات ترمینالی داخل خشکی و کارخانه پالایش گاز نیز ساخته خواهد شد. قرار است تا اوایل سال 1980 میزان تولید به روزانه 200000 بشکه نفت و 105 تا 140 میلیون فوت مکعب گاز برسد.


در سال 1976، دو حوزه اصلی تر در باسین حدود 60 کیلومتری شرق بمبئی علیا و در مسیر خط مستقیم لوله به بمبئی کشف گردید، احتمال نمی رود تا قبل از سال 1979 تولید از حوزه باسین آغاز شود. در خارج از حوزه های بمبئی علیا و باسین و بر اساس قراردادهای اشتراک در تولید، سه منطقه خارج از خشکی در دست اکتشاف است. دو شرکت امریکایی (ریدینگ بیتس(2) و ناتوماس(3) ) هر یکدو حلقه چاه بی حاصل در منطقه خود یعنی در حوضچه خلیج کوچ(4) و بنگال اوریسا(5) حفر کرده اند.کمپانی نفتی آسامرای (6) کانادا نیز در حال حاضر در حوضچه کواوری(7) مشغول حفاری است.


دهلی نو به استثناء نواحی کواوری، بمبئی علیا و باسین از پیشرفت در دیگر مناطق خارج از خشکی ناراضی به نظر می رسد. ریدینگ بیتس و ناتوماس مناطق کوچ و اوریسا را ترک گرفته اند.


دهلی نو در نظر دارد از طریق عقد قرارداد با کمپانیهای خارجی دیگر حوزه امتیازی آنها را توسعه بخشد، مشروط بر آنکه مناطق و نفت تولیدی از آن هند باشد. با این وجود دولت جاناتا این سیاست را که ظاهرا در رژیم گاندی اهمیت تلقی می شد، با جدیت دنبال نمی کند. هند دارای شش حوزه اصلی تولیدی در داخل خشکی می باشد، که دو حوزه مهم ترین آن عبارتند از آنکلشوار(8) در گجرات(9) و


ص: 453



1- Arabian Sea.
2- Beading S Bates.
3- Natomas.
4- Gulf of Kutoh.
5- Bengal/orissa.
6- Asamera.
7- Cauvery.
8- Ankleshwar.
9- Gujarat.

ناهورکاتیا(1) در ایالت آسام(2) . حوزه دوم، حوزه عملکرد شرکت ایندیااویل لیمیتد(3) یعنی شرکت نفتی مشترک دولت هند و شرکت نفت برمه می باشد. حوزه های گجرات نیز توسط کمیسیون نفت و گاز طبیعی که یک شرکت دولتی بوده و بر اکتشافات نفتی هند نظارت دارد مورد بهره برداری قرار می گیرد.


دهلی نو تقریبا تمام صنایع پایانی نفت خود را ملی کرده و حدس زده می شود که شامل شرکت ایندیا اویل لیمیتد نیز بشود.


برنامه های گسترش هند مستلزم حفاریهای عمیق در مناطقی است که در آنها حفاریهای قبلی توام با موفقیت نبوده و یا نفت حاصله در آن زمان دارای کمیت غیر اقتصادی بوده است. قرار است یک برنامه بازیابی ثانویه وسیع نیز در پیش گرفته شود. اگر دهلی نو بخواهد این برنامه را اجرا نماید احتمالاً به تکنولوژی خارجی نیاز خواهد داشت. با توجه به اینکه در حال حاضر تولید در اکثر این حوزه های قدیمی تر رو به کاهش است. این برنامه ها بر تولید کل داخل خشکی تأثیر چندانی نخواهد داشت. ذخایر قطعی و احتمالی 3/2 میلیارد بشکه ای هند که 4/1 میلیارد آن در خشکی قرار دارد در نتیجه اکتشافات بیشتر احتمالاً افزایش خواهد یافت.


تواناییها و محدودیت ها با وجود اینکه سیاست نفتی هند از دیر زمان بر اتکاء خود تاکید داشته ولی از زمان افزایش قیمتهای نفتی در سالهای 1973 و 1974 در این طرز تفکر تغییری پدید آمده است. دهلی نو آماده است تا با کمپانیهای نفتی خارجی قراردادهای اشتراک در تولید منعقد سازد و از مستشاران خارجی در گسترش حوزه های خارج از خشکی استفاده نماید. معذالک دولت هنوز هم به اتکاء خود به کمیسیون نفت و گاز طبیعت ادامه می دهد و حتی اگر به قیمت کند شدن ذخایر نفتی تمام شود، تحرک عمده ای برای تسریع فعالیت شرکتهای نفتی خصوصی خارجی و داخلی صورت نخواهد گرفت.


تأمین منابع مالی مربوط به گسترش منطقه بمبئی علیا ظاهرا مسئله مهمی نیست. هزینه این برنامه تا پایان سال 1983 معادل یک میلیارد دلار برآورده شده است. بانک جهانی 150 میلیون دلار را تأمین می نماید و بانکهای تجارت خارجی 50 میلیون دلار، کمک های دو جانبه 50 میلیون تا 100 میلیون دلار، و انتظار می رود از طریق منابع داخلی یعنی شرکت ایندیا اویل لیمیتد و کمیسیون نفت و گاز طبیعی نیز 170 میلیون دلار به همین منظور اختصاص داده شود. بقیه سرمایه لازم را دولت تأمین خواهد نمود. با تمرکز سرمایه گذاری و تخصصهای فنی در بمبئی علیا دیگر تلاشهای گسترشی داخل و خارج از خشکی احتمالاً تا اوایل سالهای 1980 به تعویق خواهد افتاد.


دورنما هند درصدد ایجاد افزایش عمده ای در تولید نفت است. با در نظر گرفتن برنامه های گسترش جاری، در شش سال آینده تولید بایستی دو برابر شده و به سطح 460000 بشکه در روز که از طرف


ص: 454



1- Nahorkatiya.
2- Assam.
3- India Oil Limited (OIL).

دهلی نو تعیین شده برسد. حتی با چنین افزایش تولید مورد انتظاری ما حدس می زنیم که با توجه به رشد مورد انتظار در مصرف داخلی، صادرات نفت که در حال حاضر 300000 بشکه در روز است در همین سطح باقی بماند. با در نظر گرفتن تلاشهای وسیع اکتشافی که هم اکنون در جریان است می توان گفت که توانایی افزایش بیشتر ذخایر گاز و نفت بالا به نظر می رسند لیکن به علت اشتغال هند در بمبئی علیا و عقب افتادگی زمانی بین یافته های جدید نفتی و تولید تجاری، این منابع اضافی تا اواخر سالهای 1980 گسترش نخواهد یافت. تعویض فعلی دولت گاندی با روی کار آمدن حزب جاناتا نیز نخواهد توانست در طرز برخورد دولت هند با فعالیتهای کمپانیهای نفتی خارجی تغییرات عمده ای پدید آورد.




مالزی


مالزی دارای این توانایی می باشد که یکی از بزرگترین صادرکنندگان نفت و گاز در منطقه به حساب آید. با این وجود رشد تولید تا آن حدی که انتظار می رفت سریع نبوده است. برنامه های اکتشافی و گسترش کمپانیهای نفتی بزرگ در سالهای 1975 و 1976 در نتیجه اجرای قوانین مبهم دولتی در سالهای 1974 و 1975 سریعا متوقف شد. گرچه سیاستها واضح تر می شوند، ولی ما پیش بینی می کنیم که کمپانیهای نفتی خارجی قبل از مبادرت به سرمایه گذاریهای سنگین در مالزی با احتیاط حرکت نمایند.


چشم انداز زمین شناسی با استثناء حوزه بسیار گسترده داخل خشکی به نام حوزه میری(1) در ساراواک(2) که هم اکنون خشکشده است، فعالیتهای اکتشافی و یافته های مهم محدود به مناطق خارج از خشکی بوده است. فلات قاره گسترده در شبه جزیره مالزی و شمال ساراواک و صباح(3) در بورنئو(4) چندین حوزه رسوبی مهم راکه حاوی چند ساختار حاوی نفت است در بر می گیرد. منطقه خارج از خشکی ساراواک در مجاورت در مجاورت حوزه های مهم خارج از برونئی به نحو گسترده ای در اواخر سالهای 1960 توسط کمپانی شل مورد اکتشاف قرار گرفت. تا سال 1972 پنج حوزه جمعاً 90000 بشکه در روز تولید می کردند (از اعماق 2140 تا 3330 متری). این حوزه ها تمام نفت تولیدی کشور را تا پایان سال 1975 تأمین می کردند.


در طی سالهای 74 - 1972 اکتشافات در سایر مناطق امتیازی، به خصوص در خارج از ساحل غربی شبه جزیره و ساحل شمال غربی صباح با سرعت بیشتری انجام می گرفت. شل و اکسون در منطقه خود واقع در آبهای خارج از منطقه صباح، کونوکو(5) و اکسون در آبهای 160 کیلومتری غرب


ص: 455




1- Miri.
2- Sarawak.
3- Sabah.
4- Borneo.
5- Conoco.

مالزی به منابع دارای قابلیت بهره برداری تجاری دست یافتند و چاههای مورد آزمایش در عمق 2740 متری روزانه بین 2500 تا 6000 بشکه نفت تولید می نمودند. حوزه های مکشوفه در خارج از صباح عبارتند از: حوزه سمارنگ(1) متعلق به کمپانی شل که هم اکنون روزانه 65000 بشکه تولیدمی نماید، وست ارب(2) و سوث فیوریوس(3) که ظرفیت تولیدی هر دو بین 20000 تا 25000 بشکه درروز می باشد. از سال 1975 تاکنون تعدادی از این کمپانی ها از مناطق امتیازی خود در تنگه های مالاکا چشم پوشی کرده اند. افتتاح حوزه های جدید در صباح تولید مالزی در طول سال 1976 را به 155000 بشکه در روز رسانید و انتظار می رود تولید سال جاری نیز معادل 180000 بشکه در روز باشد.(4) توسعه اکتشاف، سطح ذخایر قطعی و احتمالی را به حد تقریبی 5/2 میلیارد بشکه رسانیده، که با بهره برداری صحیح می تواند سطح تولید 500000 بشکه در روز را تأمین نماید. از سال 1975 حوزه های دیگری کشف نشده، لیکن تجدید حیات فعالیتهای اکتشافی همراه با گسترش حوزه ها احتمالاً منجر به پیدایش ذخایر بیشتر می شود. انتظار می رود تکمیل برنامه های گسترشی حاضر تولید را تا پایان سال آتی به 225000 بشکه در روز برساند.


گاز طبیعی نیز به مقدار قابل ملاحظه ای کشف شده است. حوزه لوکونیا(5) متعلق به شل در خارج ازسواحل مرکزی ساراواک قرار است سالانه 6 میلیون تن گاز در اختیار کارخانه گاز مایع واقع در بین تولو(6) قرار دهد. حوزه های گازی دیگری نیز توسط کونوکو و اکسون در غرب مالزی کشف شد، ولیتاکنون طرح بهره برداری آنها تهیه نشده است. ذخایر گازی مالزی ظاهرا حدود 15 تریلیون فوت مکعب است و دومین حوزه گازی بزرگ پس از اندونزی در آسیای جنوب شرقی به حساب می آید.


تواناییها و محدودیت ها تلاش دولت به منظور کنترل بیشتر منابع نفتی در سال 1974 منجر به پیدایش یک شرکت ملی نفت به نام پتروناس(7) گردید که هدف آن هماهنگ کردن بهره برداری از گاز و نفت و انعقاد قراردادهایجدید مشارکت در تولید با کمپانیهای نفتی خارجی است. پتروناس که هنوز یک شرکت کوچک و دارای تخصص فنی بسیار محدود است تاکنون مذاکرات مربوط به انعقاد قراردادهای جدید دراز مدت با کمپانیهای خارجی را به عهده داشته است. گرچه پتروناس بازاریابی مستقیم سهم خود را از تولید نفت خام به عهده گرفته ولی گمان نمی رود که بتواند به انجام عملیات اکتشافی و توسعه ای مبادرت ورزد بلکه سعی خواهد کرد بر فعالیتهای کمپانیهای خارجی در زمینه فرآیندهای ابتدایی پالایش


ص: 456



1- Semarang.
2- West Erb.
3- South Furious.
4- مالزی در سال 1976 به صورت یک صادر کننده صرف درآمد. حدود 80 درصد تولید به خارج صادر می گردد و نیازهای داخلی نیز با وارد کردن نفت خام سنگین از خاور میانه تأمین می گردد.
5- Luconia.
6- Bin Tulu.
7- Petronas

نظارت کرده و به تدریج سهام متناسب را در زمینه فرآیندهای پایانی پالایش گاز و نفت خریداری نماید.


در اوایل سال 1975 به دنبال وضع عجولانه قوانین توسط قوه مقننه مالزی که تقریبا کنترل کامل فعالیتهای نفتی در زمینه فرآیندهای ابتدایی را به دولت محول نمود، شک و تردید سرمایه گذاران بشدت افزایش یافت. قانون جدید سبب شد که بسیاری از کمپانیهای نفتی خارجی عملیات اکتشافی را متوقف و اکثر اقدامات توسعه ای را به صورت معلق درآورند. علاوه بر این، مذاکرات مربوط به قراردادهای اشتراک در تولید با شل و اکسون که حدود بیش از یکسال ادامه داشت نهایتا تا پایان سال گذشته به نتیجه نرسیده بود. کونوکو که با پتروناس در حال مذاکره می باشد، تا به حال تنها کمپانی خارجی دیگری است که خواستار کسب امتیاز در تولید است.


گرچه جو شک و تردید تا حدودی از میان رفته ولی گویا مالزی به چند دلیل از میزان نسبتا کند رشد توسعه نفت راضی به نظر می رسد:


این کشور نیاز زیادی به گسترش صادرات نفتی به عنوان منبع درآمد ارز خارجی ندارد. برنامه سوم مالزی (1980-1976) با وجود وابستگی بسیار به سرمایه گذاری بخش خصوصی، در نظر ندارد تولید نفت را بیش از سطح کنونی بالا ببرد. صدور کالاهای اولیه دیگر به مالزی این توانایی را داده است تا در رابطه با پرداختهای بین المللی وضع خوبی داشته باشد.


حامیان نظریه صرفه جویی در دولت و مردم اظهار می دارند که اگر سطح تولید پایین نگه داشته نشود منابع نفتی در دهه آتی به پایان خواهد رسید.


عدم اعتماد زیاد کمپانی های خارجی به دولت و قوانین گذشته به همراه سوء نیت های پیش آمده در نتیجه مذاکرات طولانی در مورد تجدید قراردادها مانع از تصمیم گیری در مورد سرمایه گذاری شده است.


کمپانیهای نفتی کوچکتر در رابطه با سوابق قراردادهای اشتراک در تولید اکسون و شل ناراضی هستند.


عقیده بر این است که میزان زیاد خطر و هزینه عظیم پروژه های توسعه نفت مالزی برای کمپانیهای نفتی بزرگ منافع بیشتری در بر دارد.


دورنما انتظار می رود گسترش منابع نفتی مالزی در طی چند سال آینده به طور تدریجی ادامه داشته باشد.


شرایط زمین شناسی معمولاً مناسب و مناطق بکر و وسیع می تواند سرمایه و تکنولوژی خارجی لازم را جذب نماید. دولت هنوز هم متعهد است که در تجارت نفت نقش قدرتمندی را برای بخش خصوصی حفظ کند و انتظار نمی رود قوانین جدید که محدود کننده عملیات کمپانیهای نفتی خارجی هستند، مانند قوانین سال 1975 در آینده نزدیکی مورد تجدید نظر قرار گیرد. تحت این شرایط ما انتظار داریم که تا سال 1980 تا 1981 سطح تولید نفت مالزی شاید به 250000 تا 300000 بشکه در روز افزایش یابد.




برونئی


ص: 457





سلطان نشین کوچک برونئی که تحت الحمایه انگلیس است دارای ذخایر قطعی و احتمالی 2 میلیارد بشکه نفت و 11 تریلیون فوت مکعب گاز طبیعی می باشد. بسیاری از این منابع از اواخر سالهای 1920 تاکنون در معرض توسعه قرار گرفته اند. کشف منابع نفتی خارج از خشکی در سالهای 1960 سبب افزایش تولید نفت به سطح 200000 بشکه در روز در سال 1972 گردید و از آن زمان این سطح تولید همچنان برقرار بوده است. اخیرا بر توسعه و گسترش حوزه های موجود تاکید شده است، گرچه احتمال دستیابی به منابع بیشتری در خارج از خشکی نیز زیاد است.


چشم انداز زمین شناسی برونئی در کنار تعدادی حوضچه رسوبی دارای ساختمانهای حامل نفت واقع شده است. حوزه های سریا(1) که اول بار به وسیله رویال داچ شل(2) در داخل خشکی گسترش یافت از سال 1928 تاکنون به صورت یکنواخت در حال تولید بوده است. برای این حوزه که در خارج از خشکی نیز امتداد می یابد یک برنامه بازیابی ثانویه (تزریق آب) در نظر گرفته شده که با سطح تولید کنونی می تواند 30 تا 40 سال دیگر عمر کند. علاوه بر این شل در خارج از خشکی اکتشافات دیگری نیز انجام داده است.


سرعت اکتشاف در دو سال گذشته کندتر شد. از 82 حلقه چاه حفاری شده توسط شل در سالهای 1975 و 1976 تنها 21 حلقه اکتشافی بود. در حال حاضر شش دستگاه حفاری خارج از خشکی مشغول حفاری جهت ارزیابی و توسعه سریع است. آخرین کشف کمپانی شل کشف حوزه اوزپری(3) درسال 1976 بود که ارزش تجاری این حوزه تاکنون مشخص نشده است. سان و آشلند(4) تنها کمپانیهای خارجی دیگری هستند که در برونئی امتیازاتی دارند. حفاریهای محدود آنها موفقیت آمیز نبوده است.


براساس عملیات توسعه ای انجام شده بر روی حوزه ها تا به امروز ذخایر قطعی برونئی حدود 2 میلیارد بشکه برآورده شده است. در صورت انجام اکتشافات جدید در خارج و داخل خشکی این ذخایر احتمالاً تا حدی افزایش خواهند یافت. لیکن یافته ها در مقایسه با استانداردهای جهانی بزرگ نخواهند بود. ذخایر گاز طبیعی معادل 8 تا 10 تریلیون فوت مکعب برآورده شده است. در حال حاضر گاز حاصل از حوزه آمپا(5) در جنوب غربی به مقدار روزانه 700 میلیون فوت مکعب گاز به کارخانه گاز مایع لوموت(6) می رساند.


تواناییها و محدودیت ها برونئی که دارای شرکت ملی نفت نیست مدتهاست که از رابطه خوب و سودمند خود با بانی اصلی


ص: 458



1- Seria.
2- Royal Dutch Shell.
3- Osprey.
4- Sun Ashland.
5- Ampa.
6- Lumut.

اقتصاد آن یعنی کمپانی برونئی شل پترولیوم(1) بهره می برد. عوارض نفتی، مالیات بر درآمد کمپانی ودرآمد حاصل از سهام دولت، 90 درصد کل عواید دولت برونئی را تشکیل می دهد که در سال 1976 معادل 4000 دلار برای هر نفر از افراد کشور برونئی شده بود. در سالهای اخیر دولت سهم خود را در رابطه با کمپانی برونئی شل پترولیوم بالا برده و به سطح 50 درصد رسانیده و علاوه بر این 10 درصد سهم گاز طبیعی حاصله را نیز برای خود حفظ کرده است.


با توجه به اینکه منابع مالی این کشور بیش از آن است که بتواند جذب اقتصاد آن گردد، به نظر نمی رسد برونئی در نظر داشته باشد در رابطه فعلی خود با شل تغییرات تندی پدید آورد. به همین ترتیب هیچ محرکی وجود ندارد که دولت را برای افزایش بیشتر سطح تولید فعلی تحت فشار قرار دهد.


در واقع برونئی تنها به خاطر نفت می تواند به زندگی خود ادامه دهد، و احتمال ندارد که اقداماتی منجر به قطع عملیات کمپانیهای خارجی در این کشور صورت پذیرد.


دورنما وجود منابع نفتی قابل توجه قطعی محرکی برای شل به وجود خواهد آورد که به اکتشافات خود ادامه دهد.


اما تمایل شل بجای افزایش تولید سعی در حفظ آن خواهد بود. همزمان با توسعه کامل تر حوزه های فعلی انتظار می رود تولید تا سال 1980 یا همین حدود به طور یکنواختی به سطح 250000 بشکه در روز افزایش یابد.




برمه


سالهاست که برمه مقادیر کمی نفت تولید می کند، و چشم انداز زمین شناسی نیز نشانگر تغییر در این روند نمی باشد.


دورنمای خارج از خشکی نیز معلوم نیست زیرا متصدیان نفتی خارجی فقط در همین اواخر عملیات اکتشافی خود در این مناطق را آغاز کرده اند.


دولت برمه احتمالاً از درگیر شدن کمپانیهای نفتی خارجی در توسعه مناطق داخل خشکی جلوگیری خواهد کرد، ولی احتمال می رود افزایش تدریجی فعالیتهای اکتشافی کمپانیهای خارجی را در خارج از خشکی مجاز نماید.


چشم انداز زمین شناسی نفت از سالهای 1880 تاکنون در نیمه جنوبی حوضچه سانترال(2) به صورت تجاری تولید شدهاست.


ص: 459




1- Brunei shell Peloleum (BSP).
2- Central Basin.

پنج حوزه تولیدی با نامهای چاوک(1) ، مان(2) ، ینانگ یانگ(3) ، میانونگ(4) و پروم(5) کل تولید برمه را که معادل 29000 بشکه در روز است و تقریبا تمام ذخایر قطعی 70 میلیون بشکه ای این کشور را تشکیل می دهند. مطالعات مربوط به مناطق نویدبخش نفتی از قبیل نوار ساحلی آراکان(6) در ساحل غربی برمه هنوز به پایان نرسیده است. مع ذالک دولت برمه و بعضی از کمپانیهای نفتی خارجی معتقدند که منابع نفت و گاز نسبتا بزرگی در خارج از خشکی وجود دارد. در سال 1974 دولت با اسواکسپلوراسیون(7) (برمه)، مارتابان سیتی سرویس(8) ، توتال(9) ، یک کنسرسیوم اروپایی مرکب از سی.اف.پی(10) (فرانسوی)،دومنیکس(11) (آلمان غربی) و اجی آی پی(12) (ایتالیا)، و مؤسسه گسترش نفتی آراکان(13) ، یک کنسرسیوم از شرکتهای کنسرسیوم از شرکتهای ژاپنی در رابطه با مناطق خارج از خشکی قراردادهایی را امضاء نمود. تمام این چهار قرارداد در سال جاری به پایان خواهند رسید. براساس این قراردادها اکسون هشت حلقه چاه در خلیج مارتابان(14) حفر نمود در حالی که دیگر کمپانی ها در نوار ساحلی آراکان مستقر شده بودند. در هیچیک از مناطق حفاری شده نفت بدست نیامد، لیکن مقدار گاز دارای قابلیت بهره برداری تجاری کشف گردید. اکسون، سیتگو(15) و توتال به دنبال نتایج ناچیزی که تاکنون داشته اندبه عملیات خود خاتمه داده و این کشور را ترک نمودند.


تواناییها و محدودیت ها شرکت نفت دولتی میانما(16) مسئولیت تمام تولید و اکتشافات نفتی برمه را به عهده دارد و به عنوانعامل دولت در رابطه با قراردادهای اکتشافی کمپانی های نفتی خارجی عمل می کند. فعالیت های اکتشافی و گسترش داخل خشکی تنها توسط میانما انجام می شود، که آن نیز به نوبه خود از آلمان، انگلیس و کنسرسیومی به ریاست بانک چیس مانهاتان(17) وامهایی جهت خرید تجهیزات حفاری و


ص: 460



1- Chauk.
2- Mann.
3- yanangyaung.
4- Myanaung.
5- Prome.
6- Arakan Coastal Belt.
7- Esso Exploration.
8- Martaban Cities Service.
9- TOTAL.
10- C F P (France).
11- Deminex.
12- A G I P.
13- Arkan Oil Development Corporation (A O D C).
14- Gulf of Martaban.
15- Citgo.
16- Myanma oil Company (MOC).
17- Chase Manhattan Bank.

ماشین آلات مخصوص ساختن خط لوله دریافت کرده است. میانما توانایی اکتشاف در خارج از خشکی را ندارد و در سال 1974 دولت برمه برخلاف سیاست همیشگی خود یعنی اجتناب از جهان خارج، با چهار کمپانی خارجی در رابطه با عملیات اکتشافی خارج از خشکی قراردادهای اشتراک در تولید مشابه اندونزی را منعقد می کند.


دولت نه وین(1) از سال 1962 نسبت به نفوذ تمام بیگانگان در برمه سوءظن داشت، و با شورشهای قبیله ای و کمونیستی شرق برمه خود را سرگرم ساخته، و سیاست های سوسیالیستی را بکار می برد که باعث اختناق رشد اقتصادی گردیده بود، مهمترین تغییر در سیاست انزوا طلبی در رابطه با تجارت نفت صورت گرفته بود که در آن وام های خارجی میانما در رابطه اکتشافات داخل خشکی مجهز می کرد و به شرکت های نفتی خارجی اجازه داده شد که به فعالیت های اکتشافی در خارج از خشکی بپردازد. با این وجود از مشارکت شرکتهای نفتی خارجی در توسعه حوزه های داخل خشکی ممانعت به عمل آمد.


یکی دیگر از عوامل محدود کننده بالقوه در مورد شرکت های نفتی خارجی در برمه تبدیل میانما از وزارت معادن به وزارت صنایع دوم است. بر اثر این تغییر از میزان نفوذ تکنسین هایی که کارمندان میانما را تشکیل می دهند در برابر بوروکراتهایی که وزارتخانه را اداره می کنند کاسته خواهد شد. تحت این شرایط به نظر می رسد که نمایندگان شرکت های نفتی خارجی دیگر نخواهند توانست به آسانی به پرسنل میانما دست یابند، و به عقیده برخی از ناظران این وضع مذاکرات مربوط به عقد قراردادهای آینده را کند خواهد نمود.


دورنما برمه در رابطه با گسترش بیشتر تواناییهای اندک خود در داخل خشکی دورنمای مساعدی دارد. تا زمانی که حفاریهای اکتشافی دیگری صورت نپذیرد نمی توان در مورد تواناییهای خارج از خشکی این کشور اظهارنظر نمود. احتمالاً دولت به جستجوی منابع وام های خارجی به منظور توسعه صنعت نقت ادامه خواهد داد. در همان حال که برمه در برابر افزایش مشارکت بیگانگان در فعالیت های داخل خشکی مقاومت خواهد کرد، ولی ظاهرا به نحو محتاطانه ای به شرکت های نفتی خارجی برای کار در خارج از خشکی اجازه داده خواهد شد.




پاکستان


بر اساس اکتشافاتی که تا کنون صورت گرفته، تواناییهای نفتی پاکستان چندان امیدوار کننده به نظر نمی رسد. ذخایر قطعی نفت فقط معادل 75 میلیون بشکه بوده، و میانگین تولید نیز 10000 بشکه در روز است. که بسیار کمتر از نیاز داخلی می باشد. منابع گسترده گاز کشف شده و اکتشافات ضربتی بیشتر می تواند موجب پیدایش ذخایر گازی و نفتی بیشتر به خصوص در حوضچه بلوچستان(2)گردد.گرچه مشکلات سیاسی کنونی اجازه اکتشاف و گسترش را نمی دهد، ولی ما معتقدیم که جو عملیاتی


ص: 461




1- Ne Win.
2- Baluchistan.

برای شرکت های نفتی خارجی عامل مهمی در توانایی پاکستان به عنوان یک صادرکننده نفت نمی باشد.


چشم انداز زمین شناسی تمام تولید نفت فعلی پاکستان از شش حوزه واقع در بخش شمالی حوضچه ایندوس(1) تأمین می گردد. و در نقاط دیگر آن نیز اکتشافاتی در حال انجام است. (به نقشه صفحه 30 مراجعه کنید).(2) به طور مثال در سال 1976 دولت پاکستان در مورد منابع نفت واقع در مرکز حوضچه ایندوس تبلیغات زیادی راه انداخت. با وجود اینکه فقط مطالعات مقدماتی انجام گرفته است، شرکت دولتی توسعه گاز و نفت با کمال خوش بینی یافته ها را شامل 200 میلیون بشکه نفت و 4 تا 5 ترلیون فوت مکعب گاز تخمین می زند. با این وجود منابع خصوصی صنعت نفت معتقدند که این ذخایر حاوی گاز تقطیر شده بوده و دارای نفت توام با گاز نمی باشد.


سلسله جبال مکران(3) در حوضچه بلوچستان که در غرب منطقه فعالیتهای نفتی حوضچه ایندوس واقع شده به تازگی مورد اکتشاف قرار گرفته است. با وجود اینکه مطالعات زمین شناسی در این منطقه پایان نیافته، علائمی حاکی از وجود نفت در بعضی از بافتهای به خصوص مکران بدست آمده است.


کمپانی ماراتون یونیون(4) که تنها کمپانی خارجی در حال کار در منطقه است، در داخل و خارج ازخشکی به حفاری مبادرت ورزیده است.


آموکو(5) با کسب امتیازاتی در منطقه ای به وسعت کلی 77700 کیلومتر مربع که عمدتا در ناحیه فلات پوتوار(6) واقع شده بزرگترین فعالیتهای اکتشافی را انجام می دهد. تگزاس گلف در سند(7) یعنی بخش جنوبی حوضچه ایندوس دارای دو منطقه امتیازی می باشد. مطالعات لرزه نگاری انجام شده توسط این کمپانی دو تشکیلات زمین شناسی نویدبخش و عمیق نفتی را نشان داده، و حفاری نیز در چند ماه آینده انجام خواهد شد. تگزاس گلف یک چاه اکتشافی دیگر نیز در سومین منطقه مورد امتیاز خود یعنی منطقه کارک(8) در مرز شمال غربی این ایالت در اواخر سال جاری حفر خواهد کرد. خلاصهاینکه این فعالیتها کم بوده و نشان می دهد که نسبت به وجود منابع عظیم نفت در پاکستان اعتماد چندانی نمی شود. پاکستان در طول 15 سال گذشته در کشف و توسعه گاز طبیعی بیش از نفت موفقیت داشته است. آمار تولید گاز توسط دولت اعلام نمی شود لیکن در سال 1976 حدود 190 میلیارد فوت مکعب گاز تولید شده بود. ذخایر گاز معادل 21 تریلیون فوت مکعب برآورد شده که حوزه سوئی(9) در


ص: 462



1- Indus.
2- منظور صفحه 41 اسناد انگلیسی است که درCD شماره 7 موجود است.
3- Makran Ranges.
4- Marathon - union.
5- Amoco
6- Potwar Plateau.
7- Sind.
8- Karak.
9- Sui.

شرق بلوچستان (8 تریلیون فوت مکعب) و حوزه ماری(1) از آن جمله است. دیگر ذخایر به صورت پراکنده در حوزه پوتوار و سند واقع شده است. بسیاری از حوزه های گازی سند، اگرچه به طور کامل آزمایش نشده اند، ولی مشخص شده که گاز نامرغوب تری را دارا می باشند.


تواناییها و محدودیت ها شرکت دولتی توسعه گاز و نفت(2) هم به عنوان طرف مذاکره با شرکتهای خارجی پیرامون قراردادهای اکتشافی و هم به صورت یک کمپانی اکتشافی و گسترشی عمل می کند. دولت پاکستان برای یافتن نفت و گاز کمپانیهای خارجی را به گرمی فرا می خواند و خواستار یک سرمایه گذاری مشترک بین یک کمپانی نفتی بین المللی، یکی از مؤسسات مالی خارجی و شرکت دولتی توسعه گاز و نفت می باشد. عکس العمل دولت نیز از تواناییهای محدود شرکت دولتی توسعه گاز و نفت در انجام اکتشافات و گسترش به طور مستقل و اتکاء شدید آن به منابع خارجی در رابطه با تجهیزات، تکنولوژی و آموزش ناشی می گردد. گرچه دولت در دو سال گذشته به حمایت مالی خود از شرکت دولتی توسعه گاز و نفت به مقدار زیادی افزوده است، ولی این میزان سرمایه هنوز هم محدود است.


شرکت دولتی توسعه گاز و نفت هنوز هم قادر نیست به اهداف حفاری و گسترشی که در برنامه سالانه دولتی تعیین شده دست پیدا کند. ناآرامی سیاسی در پاکستان به همراه برکناری نخست وزیر بوتو به عنوان رئیس دولت توسط ارتش نیز از عوامل دیگر محدودکننده اکتشاف و تولید است. با وجود اینکه دولت نظامی جدید اکثر سیاستهای رژیم بوتو را ادامه می دهد، شرکتهای نفتی خارجی نسبت به دائمی بودن آن مردد بوده و نمی توان انتظار داشت که زمان برقراری ثبات سیاسی ابتکار جدیدی به عمل آید. حتی قبل از سقوط دولت بوتو نیز شرکتهای نفتی خارجی نسبت به آینده عملیات در پاکستان اظهار نگرانی می نمودند. دولت در سال 1976 تغییرات جدیدی را در بافت اداری مربوط اکتشاف و گسترش نفت اعلام نمود. قرار بود یک سازمان جدید به نام کمیسیون نفتی پاکستان(3) به وجود آید ووظایف نفتی وزارت سوخت، نیرو و منابع طبیعی را به عهده گرفته شرکت دولتی توسعه گاز و نفت را نیز جذب نماید. در شرایط کنونی، این وزارتخانه به عنوان عامل اعطای امتیازات و تنظیم کننده امور انجام وظیفه می نماید. کمپانیهای نفتی احساس می کنند که با آنها و شرکت دولتی توسعه گاز و نفت منصفانه رفتار شده است. فرامین جدید به علت تغییر دولت هرگز به مرحله اجرا در نیامد. معذالک کمپانیها فکر می کنند که اگر کمیسیون نفتی پاکستان به وجود آید در اعطای حقوق امتیازی و در کاربرد قوانین اکتشافی و گسترشی از رفتار بهتری برخوردار خواهند بود.


دورنما در حال حاضر، تواناییهای نفتی پاکستان را بینهایت محدود می دانیم، گرچه اکتشافات بیشتر به خصوص در حوزه مکران می تواند منجر به افزایش قابل توجه ذخایر نفتی گردد. دورنمای افزایش


ص: 463



1- Mari.
2- O G D C.
3- Pakistan Petroleum Commission (PPC).

ذخایر گاز طبیعی که در حال حاضر نیز چشم گیر می باشد خیلی بهتر است. اکثر احزابی که در ناآرامیهای کنونی پاکستان رقیب هستند دریافته اند که نقش کمپانیهای نفتی خارجی در اکتشاف و گسترش می تواند از وابستگی آنها به نفت وارداتی بکاهد. احتمالاً دولت جدیدی که روی کار می آید انگیزه هایی برای نگهداشتن کمپانیهای خارجی در پاکستان فراهم خواهد کرد.




بنگلادش


با وجود اینکه بنگلادش تا به حال به نفت دست نیافته، ولی دارای ذخایر گاز طبیعی عمده ای است که بعضی از آنها از سال 1960 تاکنون مورد بهره برداری قرار گرفته اند. حفاری مناطق نویدبخش داخل و خارج از خشکی علی رغم اختلافات مرزی این کشور با هند و برمه که موجب پیچیدگی بعضی از عملیات شده ادامه دارد. شرکتهای نفتی خارجی از سال 1974 در مناطق خارج از خشکی مشغول بکار بوده و اخیرا به آنها اجازه فعالیت در داخل خشکی نیز داده شده ولی در عین حال مناطقی که دارای بهترین تواناییها می باشد برای دولت حفظ شده است.


چشم انداز زمین شناسی دورنمای گاز و نفت بنگلادش در حوضچه آسام(1) در نیمه شمالی کشور در نوار ساحلی آراکان(2) در جنوب که تا درون خاک برمه امتداد می یابد، متمرکز می باشد. (به نقشه صفحه 30 نگاه کنید.)(3) دورنمای گاز در این کشور بسیار امیدوارکننده است. برآوردهای اخیر توانایی ذخایر گازی را بین 18 تا 25 تریلیون فوت مکعب نشان می دهد که ظاهرا بخش اعظم آن شامل حدس خوش بینانه ای در مورد تواناییهای مربوط به حوزه های خارج از خشکی می باشد.


برداشت گاز از چهار حوزه تولیدی کشور در سال 1976 تقریبا معادل 30 میلیارد فوت مکعب بود. سه حوزه از چهار حوزه مذکور در شمال شرقی بنگلادش واقع شده اند. قرار است در حوزه بخرآباد(4) در شمال شرقی نیز حفاریهایی برای ارزیابی صورت گیرد. ولی اطلاعات اخیر حاکی ازآنست که گسلهای ژئولوژیکی این حوزه را به سه بخش تقسیم کرده و بخش عمده گاز تنها در قسمت مرکزی آن قرار گرفته است. محتوای گاز متان حوزه بخرآباد نیز مانند گاز حاصله از حوزه های قدیمی تر بیش از 94 درصد است. در حجله مولادی(5) و بگمگانی(6) نیز گاز پیدا شده، و با وجودکوچک بودن این حوزه ها حفاریهای دیگری نیز صورت خواهد گرفت.


در اواخر سال 1976 کمپانی نفتی یونیون در 80 کیلومتری خارج از خشکی خلیج بنگال به گاز دست یافت. این کمپانی هنوز در مورد بهره برداری و یا انجام اکتشافات بیشتر تصمیم نگرفته است. در


ص: 464




1- Assam.
2- Arakan coastal Belt.
3- منظور صفحه 43 اسناد انگلیسی است که درCD - شماره 7 موجود است.
4- Bakhrabad.
5- Hijla - Muladi.
6- Begumgani.

خارج از خشکی منبع دیگری که دارای ارزش تجاری باشد، بدست نیامده است.


تواناییها و محدودیت ها شرکت گاز و نفت بنگلادش (پترو بنگالا(1) ) که یک آژانس دولتی است، در زمینه اکتشاف و توسعه فعالیت داشته و فعالیت خارجیها را تنظیم می کند. کمک عملیاتی این شرکت یعنی کمپانی تایلاساندهینی(2) با کمک فنی خارجی در مناطق داخل خشکی به اکتشاف می پردازد. این شرکت با استفاده از تجهیزات و همچنین کمک فنی شوروی که دولت آن را رضایت بخش نمی داند در دو سال گذشته در داخل خشکی شش حلقه چاه حفر نموده است. یک شرکت آمریکایی اخیرا در مورد یکی از چاهها آزمایش تولید را انجام داد. آلمان غربی و احتمالاً نروژ نیز کمک فنی در اختیار این کشور قرار می دهند.


تایلا ساندهینی در ماه مه گذشته به مذاکره پیرامون خرید ماشین آلات حفاری پرداخت. ظاهرا تجهیزات آمریکایی را به تجهیزات رومانی و روسی ترجیح می دهد، لیکن در مورد تأمین هزینه مورد نیاز دچار مشکلاتی شده است. دولت برای اکتشاف در خارج از خشکی با شش کمپانی خارجی قراردادهای اشتراک در تولید منعقد ساخته است و هزینه لازم نیز از طریق 30 درصد بازده اولیه تأمین خواهد شد. در ژوئیه 1976 دولت در رابطه با مناطق داخل خشکی امتیازاتی را ارائه نمود که شامل اکثر نقاط کشور می شد و از سرمایه گذاریهای مشترک دعوت نمود تا در مناطق عملیاتی مربوط به پترو بنگالا بجز در مناطق دارای حوزه های شناخته شده و یا مورد اکتشاف بکار مشغول شوند.


قراردادهای مربوط به خارج از خشکی که با دو کمپانی خارجی منعقد شده شامل مناطقی است که مورد ادعای هند و برمه می باشند. مسئله اختلافات مرزی حل نشده این کشور با هند سبب شد که یک کمپانی آمریکایی نتواند در زمینه سرمایه گذاری برای خود شریکی بیابد و احتمالاً علت تصمیم به ترک منطقه نیز همین بوده است. به علت ادعاهای برمه منطقه مورد امتیاز ژاپن نیز کاهش یافته است.


ارزیابی حوزه بخرآباد نیز با تأخیر روبرو شده است زیرا کمپانی مسئول آمریکایی نتوانسته سرمایه لازم را فراهم آورد.


دورنما تواناییهای مربوط به گاز و نفت بنگلادش در حال حاضر نسبت به آنچه که دو سال گذشته می نمود کمتر نویدبخش است، با این وجود مشخص است که این کشور حاوی منابع گازی مهمی می باشد.


طرحهایی در دست است تا تولید حوزه های فعلی گاز افزایش یابد. دورنمای آینده نزدیک بستگی به ارزیابیهای بیشتر حوزه بخرآباد و یافته های خارج از خشکی دارد. بنگلادش از نظر فنی و نه از نظر مالی نمی تواند بدون نوعی حمایت خارجی کار را به تنهایی آغاز کند، لیکن روابط این کشور با کمپانیهای خارجی و مستشاران بین المللی آنقدر خوب بوده که می توان گفت اکتشاف و گسترش ادامه خواهد یافت.




تایوان


ص: 465




1- Petro Bangala.
2- Taila Sandhini.

تایوان از نظر منابع انرژی بسیار فقیر است. علاقه بسیار به یافتن و گسترش منابع گاز و نفت داخلی دارد. شرکت دولتی نفت چاینیز با کمک شرکتهای آمریکایی به عملیات اکتشافی نفتی در فلات قاره تایوان دست زده است. گرچه شرکت نفت چاینیز(1) در نظر دارد در آینده نزدیکی اکتشافات خارج و داخل خشکی خود را افزایش دهد لیکن دورنمای دستیابی به منابع مهم نفتی ضعیف می باشد مگر آنکه فعالیت در مناطق نویدبخش تر از قبیل دریای شرق چین انجام گیرد. شرکتهای خارجی نیز به علت زدوخوردهای ناشی از اختلافات ارضی آن کشور با چین، ژاپن و کره جنوبی حاضر نیستند به آن مناطق وارد شوند.


چشم انداز زمین شناسی وابستگی به منابع خارجی مهمترین علت افزایش فعالیتهای اکتشافی و گسترش تایوان بوده است.


تایوان در حال حاضر دارای 84 حلقه چاه مولد در داخل خشکی است که تقریبا تمام آنها حاوی گاز می باشند. تولید گاز داخلی در حال حاضر نیاز تمام جزیره را تأمین می کند. ولی تولید نفت داخلی تنها 2 درصد از نیاز فعلی را که روزانه 200000 بشکه می باشد برآورده می سازد.


تایپه(2) از مساعدتهای خارجیان در فعالیت های اکتشافی خود بشدت استقبال کرده است. به عنوانیک کار تشویقی شرکت دولتی نفت چاینیز نیمی از سرمایه لازم برای حفاریهای داخل خشکی را فراهم می آورد و منافع حاصله از این سرمایه گذاری مشترک را نیز به نسبت 50 درصد بین خود و شریک خارجی تقسیم می کند. چند کمپانی امریکایی از قبیل گلف، آموکو و کونوکو که در برنامه های مشترک اکتشافی شرکت کرده بودند اخیرا به علت ناخوشایند بودن نتایج حاصله امتیازات خود را پس دادند.


برنامه اکتشافی سال گذشته شرکت نفت چاینیز مستلزم حفر 20 حلقه چاه بوده است. از 14 حلقه چاهی که قرار بود در داخل خشکی حفر شود، 9 حلقه حفر گردید که شش حلقه خشک و یک حلقه دیگر در دست حفاری است. توجه شرکت نفت چاینیز بتدریج به سمت حفاریهای خارج از خشکی متمایل می گردد. در سال 1976 دولت 500 میلیون دلار برای برنامه حفاریهای دراز مدت خارج از خشکی اختصاص داد. در سال جاری هفت حلقه چاه در خارج از خشکی حفر خواهد شد و یکی از آنها که تا به حال حفر گردیده جریان گاز رضایت بخش داشته است. حفاریهای خارج از خشکی در منطقه پیشین آموکو و در ساحل شمال جزیره متمرکز خواهد بود.


تواناییها و محدودیت ها اختلافات ارضی این کشور با چین و تا حدود کمتری با ژاپن و کره جنوبی سبب شده است که شرکتهای نفتی خارجی نتوانند اقدامات گسترده تر اکتشافی در خارج از خشکی به عمل آورند. آنها عمدتا از این می ترسند که مبادا فعالیت های حفاری در مناطق مورد اختلاف موجب رویارویی با پکن


ص: 466



1- Chinese Petroleum corpoation (CPC).
2- Taipei.

شود. تایپه اخیرا سعی کرد در 160 کیلومتری شمال تایوان یعنی ناحیه بین سرزمین اصلی چین و جزیره به حفاری بپردازد اما شکست خورد. علی رغم تضمین ارائه شده توسط تایپه مبنی بر اینکه ارزش ماشین آلات خسارت دیده و یا از بین رفته را به طور کامل خواهد پرداخت. هیچیک از شرکتهای خارجی حاضر بکار در این منطقه نشده اند. اختلافات این کشور با ژاپن و کره جنوبی شامل مناطق دیگر خارج از خشکی نیز می باشد.




تایلند


9 سال اکتشاف در تایلند نتوانسته است منجر به پیدایش منابع نفت تجاری شود، گرچه در مناطق خارج از خشکی خلیج تایلند (به نقشه صفحه 38 نگاه کنید)،(1) ذخایر مهم گاز طبیعی و فشرده پیدا شده است. مذاکراتی در حال انجام است تا با استفاده از منابع مالی بانک جهانی و تکنولوژی کمپانی نفتی خارجی ذخایر گازی گسترش داده شوند. گرچه اکتشافاتی که تاکنون انجام شده امید کمی برای دستیابی به منابع نفتی به وجود می آورد، ولی احتمال پیدایش ذخایر دیگر گاز بسیار زیاد است.


چشم انداز زمین شناسی از زمانی که تایلند در سال 1968 قلمرو خود را به روی اکتشافات خارجی گشود، توانست تعدادی از شرکتهای بزرگ نفتی را به خود جلب نماید. حفاریهای داخل خشکی از همان اوان نویدبخش نبود، و مناطق داخل خشکی اجاره داده شده توسط گلف و یونیون نیز پس از حفر یک چاه در هر کدام، به کشور مزبور بازگردانده شد. در دریای آندامان در ساحل غربی شبه جزیره تایلند،اکسون و یونیون 10 حلقه چاه در اعماق بین 1370 تا 3960 متری و در داخل آب در اعماق 490 تا 900 متری حفر نمودند که نتیجه مثبتی ببار نیاورد. این نتایج منفی سبب شده است که این کمپانی ها بر آن شوند تا به جستجوی نفتی خود در دریای آندامان(2) پایان دهند. اکتشافات در خلیج تایلند وسیع تر و به همان اندازه پرثمرتر بوده است. از 50 حلقه چاهی که تاکنون حفر شده، هشت حلقه در اعماق 1220 تا 3660 متری و در آبهای به عمق 45 تا 75 متر به گاز طبیعی و مقطره رسیده اند. حدس زده می شود که یافته های یونیون شامل یک تریلیون فوت مکعب گاز و نیز مقدار زیادی گاز مقطر است.


تقریبا در همان شرایط زمین شناسی، کمپانی تگزاس پاسیفیک(3) در سال گذشته دو حلقه چاه بزرگ حفر نمود که هر دو بیش از 2 تریلیون فوت مکعب گاز در خود دارند. اکتشافات تگزاس پاسیفیک سبب شده است که در رابطه با پیدایش منابع گاز دیگر خوش بینی زیادی پیدا شود.


تواناییها و محدودیت ها تایلند به منظور گسترش منابع هیدروکربن خود به تخصص خارجی نیازمند است. روابط این کشور با کمپانیها نیز تاکنون خوب بوده است که علت اصلی آن نیز عدم پیدایش منابع نفت دارای


ص: 467




1- منظور صفحه 46 اسناد انگلیسی است که درCD -1 شماره 7 موجود است.
2- Andaman Sea.
3- Texas - Pasific.

ارزش تجاری می باشد. به هنگام مذاکره در مورد اجاره مناطق نفتی در سال 1968 قرار شد تایلند 5/12 درصد عوارض و 50 درصد مالیات بر منافع تمام نفت خام تولیدی را بدست آورد. ولی پس از کاهش هزینه کمپانی، دولت احتمالاً کمتر از 50 درصد از عایدات کلی نفت خام را کسب می نماید. با در نظر گرفتن اینکه شرایط قراردادها در مالزی و اندونزی سخت تر شده، احتمال دارد دولت در صورت دستیابی به اکتشافات عظیم نفتی به کمپانی ها فشار بیاورد تا سهم بیشتری از منافع را دریافت دارد.


در قراردادهای ابتدایی در مورد کشف گاز پیش بینی هایی نشده بود. بنابر این دولت از سال 1976 با یونیون وارد مذاکرات گسترده ای شده است تا بتواند برای هر چاه گاز قیمتی تعیین کند به نحوی که یونیون نیز مایل به سرمایه گذاری در گسترش حوزه های گازی بشود. برنامه هایی در نظر گرفته تا بر اساس آن یک خط لوله زیر آبی 600 کیلومتر از حوزه یونیون تا شمال بانکوک احداث گردد. جهت اتصال اکتشافات تگزاس پاسیفیک به جنوب نیز احداث یک خط لوله 180 کیلومتری دیگر مورد لزوم است. هزینه کلی خط لوله بین 500 تا 600 میلیون دلار برآورد شده است. قرار است هزینه قسمت اعظم این پروژه ها از طرف بانک جهانی تأمین شود و اخذ مقداری وام تجاری نیز محتمل می باشد. این پروژه قرار است تا سال 1981 پایان یابد.


دورنما با درنظر گرفتن وسعت تلاشهای اکتشافی گذشته و مشخصات زمین شناسی ظاهرا تایلند توانایی لازم را برای تبدیل شدن به یک صادرکننده نفت ندارد. لیکن با ادامه اکتشافات دستیابی به گاز و مقطره بیشتری معقول به نظر می رسد. تایلندی ها مایلند پروژه خط لوله گازی را هرچه زودتر آغاز کنند تا بتوانند از میزان واردات نفتی خود که سالانه 800 میلیون دلار می شود، بکاهند. ذخایر گاز و مقطره فعلی برای تأمین حدود 25 درصد نیاز این کشور به واردات نفتی کافی می باشد. احتمالاً در آینده نزدیک قراردادهایی با کمپانیهای خارجی منعقد خواهد گردید.




فیلیپین


فیلیپین ظاهرا پس از انجام یک سری حفاری های ناموفق توانسته است به منابع نفتی دارای کمیت تجاری دست یابد. در گذشته علی رغم شرایط زمین شناسی ظاهرا مناسب برنامه های حفاری کمپانیهای نفتی خارجی و داخلی با کندی بسیار پیش می رفت. یافته های اخیر و شرایط آزاد منشانه دولت سبب شد که میزان اکتشافات که هنوز نیز کند است شتاب بیشتری بگیرد. دورنمای به وجود آوردن ذخایری که برای تأمین تولیدات قابل توجهی تا قبل از سالهای 1980 کافی باشد چندان درخشان نیست.


چشم انداز زمین شناسی از دیرباز چنین به نظر می رسید که بافتهای زمین شناسی فیلیپین دارای ذخایر نفتی است. این مجمع الجزایر پهناور و از نظر مشخصات زمین شناسی شباهت بسیاری با کشورهای همسایه یعنی


ص: 468





اندونزی و ایالت بورنئوی(1) در شمال مالزی دارد. تعداد زیاد حوضچه های رسوبی مربوط به دورانسوم زمین شناسی در داخل خشکی و نیز در غرب فلات قاره کشور احتمالاً شامل تعداد زیادی ذخایر نفتی نه چندان بزرگ است.


گرچه اکتشاف از اوایل قرن آغاز شده بود، ولی فقط در طی سالهای 1950 و 1960 بود که تحقیقات لرزه نگاری به عمل آمد و چند چاه اکتشافی در حوضچه شمالی دره لوزون کاگایان(2) حفرگردید. در اوایل سالهای 1970 به اکتشاف در مناطق خارج از خشکی علاقه زیادی پیدا شد و تقریبا40 کمپانی که بسیاری از آنها محلی بودند منطقه ای به وسعت 129500 کیلومتر مربع را بر اساس قراردادهای امتیازی اجاره کردند. مع ذالک میزان حفاری ناچیز باقی ماند و در سال 1974 و 1975 تعداد 16 حلقه چاه حفر گردید که هیچ یک موفقیت آمیز نبود.


در سال 1976 سیتی سرویس(3) به همراه هاسکی(4) از کانادا و چند کمپانی فیلیپینی به اولین اکتشاف مهم در این کشور (نیدو - I(5)) در 45 کیلومتری ساحل شمال غرب پالاوان(6) دست یافتند. در عمق 2890 متری کابلهای داخل چاه نشان می داد که چاه به ذخایر دارای طبقات آهکی متخلخل رسیده است. ظاهرا یک حفاری آزمایشی نشان داد که چاه می تواند روزانه 7200 بشکه نفت تولید نماید. در اواخر همان سال یک چاه دیگر نیز در شمال منطقه حفر شد که نتیجه امیدوارکننده ای نداشت و تنها آثار کمی از هیدروکربن در آن مشاهده می شد. یک چاه ثالث که در ژوئیه 1977 در جنوب نیدو- I ، حفر شد دارای بهترین شدت جریان نفت در آن زمان بود که در تشکیلات کربناته با شکستگی زیاد واقع شده است. گرچه ارزش تجاری این منطقه هنوز تعیین نشده، لیکن تأیید این مطلب که در حاشیه پالاوان نفت وجود دارد، می تواند موجب تداوم اکتشافات در این منطقه گردد.


اکتشافات سال گذشته نیز در ریدبنک(7) واقع در لبه شرقی جزایر اسپراتلی(8) در دریای جنوبی چین متمرکز بود. ویتنام، چین، تایوان و فیلیپین مدتها دعوی حاکمیت بر این منطقه را داشتند. مانیل برای ثبوت ادعای خود به یک گروه سوئدی (سالن(9) ) اجازه حفاری داد که بعدها آموکو سهام آنرا خریدارینمود. علی رغم اظهارات وزارت امور خارجه (امریکا- م) مبنی بر اینکه شرکتهای آمریکایی در منطقه مورد اختلاف امنیت نخواهند داشت، یک شرکت آمریکایی در اوایل سال 1974 حفر یک حلقه چاه را در این منطقه به پایان رساند. این چاه (سامپاگیتا- I(10)) نفت تقطیر شده و گاز طبیعی بدست داد. درسال 1977 آمکو به منظور پایان بردن شرایط مندرج در قرارداد خود دو حلقه چاه دیگر در این منطقه


ص: 469



1- Borneo States.
2- Luzon Gagayan valley.
3- Cities Service.
4- Husky.
5- Nido I.
6- Palawan.
7- Read Bank.
8- Spratly Island.
9- Salen.
10- Sampaguita I.

حفر نمود. هر دو چاه تا اعماق 3660 متری حفر گردید لیکن نتیجه ای ببار نیامد.


تواناییها و محدودیت ها دولت فیلیپین در سال 1973 شرکت ملی نفت فیلیپین(1) را ایجاد کرد تا سرعت گسترش نفت بیشتر شود. از آن زمان این شرکت به سرعت رشد کرد و به صورت گسترده ای وارد کارهای پالایشی، توزیع و تاحدودی اکتشاف (محدود به دره کاگایان) گردید. کمپانیهای نفتی خارجی که بر اساس شرایط قراردادهای خدماتی با دفتر توسعه انرژی کار می کنند تعهد می دهند برنامه کاری خاصی را در زمان خاصی به پایان برسانند. اگر نفتی کشف شود، یک قرارداد اشتراک در تولید به مرحله اجرا در می آید. به منظور تسریع اکتشافات، رئیس جمهور مارکوس در سال 1975 اعلام کرد که یا تمام صاحبان امتیاز نفت به صورت قراردادهای خدماتی درآیند و یا امتیازات خود را به دولت واگذار نمایند. این وضع سبب شد که کمپانیهای محلی بسیاری که بدون سرمایه و دارای تهور کمتری بودند به دنبال سرمایه و تکنولوژی کمپانیهای خارجی برآیند. رژیم مارکوس صریحاً اعلام کرده است که برای توسعه صنایع ابتدایی پالایش نفت به سرمایه گذاری خارجی نیازمند است. حتی با ورود اخیر دولت به مراحل پایانی پالایش نفت، فیلیپین باز هم شرایط جالبی برای شرکتهای نفتی خارجی فراهم خواهد آورد.


دورنما مشخصات زمین شناسی و نزدیکی به مناطق مولد نفت نشانگر توانایی بالای دستیابی به ذخایر نفت دارای قابلیت تجاری در فیلیپین است. سیاستهای کنونی دولت به همراه یافته های اخیر در حاشیه پالاوان احتمالاً میزان اکتشافات را بیش از سالهای گذشته بالا خواهد برد.




کره جنوبی


تلاشهای کره جنوبی جهت دستیابی به ذخایر نفت داخلی به دنبال نتایج منفی حفاریهای داخل خشکی و اختلافات موجود در رابطه با مناطق بکر خارج از خشکی عقیم مانده است. تصویب اخیر معاهده اکتشافاتی مشترک توسط ژاپن سبب آغاز اکتشافات خواهد شد، لیکن مشکلات موجود این کشور با چین هنوز لاینحل باقیمانده است.


چشم انداز زمین شناسی کره جنوبی هرگز مقادیر نفت خام دارای ارزش تجاری را پیدا نکرده است. اگرچه در اواخر 1975 یک منبع کوچک در نزدیکی پوهانگ(2) در ساحل شمال شرقی کشف شد لیکن اکتشافات بعدی نشانداد که مقدار آن برای بهره برداری تجاری کافی نیست. در سال 1968 مطالعات زمین شناسی سازمان ملل نشان داد که تواناییهای نفتی قابل ملاحظه ای در فلات قاره آسیا وجود دارد که از جنوب


ص: 470




1- P N O C.
2- Pohang.

کره جنوبی تا ساحل چین و خلیج تونکین(1) گسترش دارد. امتیازاتی به چند کمپانی امریکایی داده شد،لیکن به علت اختلافات ارضی این کشور با ژاپن و چین اکتشافات متوقف ماند. در سال 1972 و 1973 چهار حلقه چاه اکتشافی در دریای زرد حفر گردید و پس از آن آمریکا کمپانیها را متقاعد ساخت که عملیات خود را در این منطقه مورد اختلاف را پایان بخشند. تمام این چاهها بی حاصل بود لیکن آثاری از گاز طبیعی را نشان می داد.


تواناییها و محدودیت ها به دلیل اینکه بخش اعظم تواناییهای نفتی کره جنوبی در مناطق خارج از خشکی واقع شده، مهمترین امانت موجود بر سر راه اکتشاف همان اختلاف بین این کشورها می باشد. در دریای زرد، قلمرو مورد ادعای کره جنوبی بر معیار تساوی مسافت استوار بوده لذا تا حد وسط بین چین و این کشور ادامه می یابد. چین از طرف دیگر، از معیار 100 واحد عمق پیمایی دریایی حمایت می کند تا بتواند بخش بزرگتری از فلات قاره را بدست بیاورد. کره ایها پیشنهاد مذاکره در مورد اختلاف را داده اند، لیکن چینی ها امتناع ورزیده و ادعای کره ایها را بی اساس می خوانند. در جنوب کره در دریای شرق چین مهمترین مسئله مورد اختلاف این کشور با ژاپن بوده، ولی چین نیز با دعوی هر دو کشور مخالف است. در سال 1974 یک معاهده در مورد ناحیه اکتشاف بین کره و ژاپن امضاء شد. ژاپنی ها تأیید این مطلب را تا ماه ژوئن سال جاری به تأخیر انداختند که در نتیجه آن هیچ گونه حفاری صورت نگرفته است. یک کنسرسیوم نفتی امریکایی که صاحب امتیاز در این منطقه است، احتمالاً در سال آتی حفاریهای اکتشافی را شروع می نماید. در نفت مکشوفه این منطقه ژاپن نیز سهم برابر خواهد داشت.


کره ایها از لحاظ انجام اکتشافهای داخلی قابلیتهایی را بدست آورده اند. یک شرکت خصوصی کره ای که تنها متخصصین کره ای را استخدام می کرد به کارهای اکتشافی اولیه پرداخت که منجر به کشف منبع پوهانگ گردید. ولی شرکت مزبور قبل از کشف این منطقه ورشکست شد و دولت پروژه را در اختیار گرفت. گرچه سیا(2) کره کنترل عملیات را بدست گرفت، ولی این سازمان نیز پروژه را به حال خود رهاکرده است. اکتشافات خارج از خشکی فقط به وسیله کمپانیهای نفتی بین المللی و از طریق امتیازات اعطایی دولت کره انجام گرفته است. لیکن کره ایها اعلام کرده اند که اگر عملیات اکتشافی این منطقه تا پس از تصویب سرمایه گذاری مشترک توسط ژاپن متوقف بماند، آنها تلاش خواهند کرد قابلیتهای خود را در خارج از خشکی نیز توسعه دهند. این کار نیز از طریق عقد قرارداد برای تجهیزات و تخصص خارجی انجام می گیرد. هزینه و میزان خطرات قابل ملاحظه است و سرمایه لازم نیز در بودجه برنامه پنج ساله کنونی (81 - 1976) مشخص نشده است.


دورنما نتایج ناچیز اکتشافات اخیر دورنمای دستیابی به نفت در داخل و اطراف کره جنوبی را ضعیف کرده است. با این وصف، هنوز مناطق زیادی دست نخورده باقیمانده است. ملاحظات دیپلماتیک عمده ترین


ص: 471



1- Tonkin Gulf.
2- CIA

موانع انجام این اکتشافات می باشد. گرچه تصویب معاهده در مورد فلات قاره بین ژاپن و کره یک گام بزرگ است، ولی مخالفت شدید چین می تواند مانع اکتشاف گردد. در صورت کشف، فقدان روابط بین کره جنوبی و چین می تواند مشکلات دیپلماتیک بزرگی پدید آورد.




ویتنام


دورنمای نویدبخش تولید نفت در ویتنام، که در ماههای آخر جنگ ظاهر شده بود، هنوز هم به صورت یک دورنما باقی مانده است. هنگامی که ویتنام شمالی در آوریل 1975 قدرت را بدست گرفت، کمپانیهای امریکایی مجبور شدند از اکتشافات نویدبخش خود در ویتنام جنونی دست بردارند.


در چند ماه گذشته دولت ویتنام و شرکت ملی نفت آن یعنی پترو ویتنام(1) با شرکتهای فرانسوی، ایتالیایی و آلمانی قراردادهای اکتشاف مقدماتی منعقد ساختند. جزئیات مشخص نشده و اکتشافات بعدی نیز انجام نشده است. ویتنام بدون مشارکت غرب فرصت کمی خواهد داشت تا بتواند تواناییهای نفتی خود را گسترش دهد.


چشم انداز زمین شناسی اکتشاف نفت در ویتنام هنوز در مراحل ابتدایی بسر می برد. وجود هیدروکربن ها در فلات قاره ویتنام جنوبی مسلم است لیکن قبل از انجام اکتشاف نمی توان میزان وسعت ذخایر را مشخص کرد. با این وصف بعضی از مقامات نفتی خارجی معتقدند که احتمالاً چند منبع دارای 100 میلیون بشکه نفت یا بیشتر در آنجا وجود دارد. این امر می تواند سطح تولید را سرانجام به 270000 بشکه در روز برساند.


از برنامه اکتشاف تنها هشت ماه نگذشته بود که ویتنام شمالی در آوریل 1975 بر جنوب غلبه نمود. دولت پیشین ویتنام جنوبی در سال 1973 هشت امتیاز در رابطه با اکتشاف نفت در فلات قاره خود به چهار کمپانی و یا کنسرسیوم اعطا کرده بود. کنسرسیوم موبیل کایو(2) در مارس 1975 دراولین چاه 3000 متری خود که در 180 کیلومتری سایگون واقع شده به نفت رسید. نتیجه آزمایش نشان داد که چاه مزبور می تواند روزانه 2400 بشکه نفت به سنگینی 35 درجه API و مقدار گاز تولید نماید.


خوشبینانه ترین مناطق ویتنام در فلات قاره بخش جنوبی کشور واقع گشته است. در داخل خشکی نیز احتمالاً بافتهای زمینی حاوی نفت در دلتای رود مکونگ(3) وجود دارد لیکن در این منطقه تحقیقات جامعی به عمل نیامده است. در شمال، شوروی، رومانی و آلمان شرقی حداقل از سال 1967 در اکتشافات داخلی خشکی منطقه دلتای رود سرخ(4) مشغول بوده اند. شواهدی در مورد کشف نفت دراین منطقه وجود ندارد.


ص: 472




1- Petro Vietnam.
2- Mobil - Kaiyo.
3- Mekong River Delta.
4- Red River Delta.

تواناییها و محدودیت ها ویتنامی ها در گسترش بخش نفتی خود را احتیاط بسیار عمل می کنند. این عملکرد محافظه کارانه آنها نیز ناشی از عدم آگاهی و تجربه در رابطه با تمام جنبه های صنعت نفت و نگرانی ایدئولوژیک درباره میزان قابل تحمل فعالیت خارجی غیر کمونیستها در ویتنام است. مقامات ویتنام شمالی نیز هنگام غلبه بر جنوب هیچ اطلاعی درباره این صنعت نداشتند. چند مقام عالی رتبه ویتنام جنوبی نیز که با صنعت نفت تا حدودی آشنا بودند هنگام به قدرت رسیدن کمونیستها کشور را ترک کردند. علاوه بر این، کمپانیهای نفتی نیز ظاهرا تمام اطلاعات لرزه نگاری و فنی را با خود بردند. این فقدان آگاهی نیز سبب شده است که مذاکره در مورد قراردادهای پیچیده که دارای تغییرات و ترکیبات نامحدودی از قبیل میزان منافع، کم نویسی هزینه ها، تقسیم تولید، مالیاتها، و جبران خسارت کارمندی می شود، مشکل تر شود.


خنده دار اینست که ویتنامی ها باید در تمام جنبه های اکتشاف گسترش کمپانیهای نفتی غربی وابسته باشند. خود ویتنام نیز نه تکنولوژی و نه سرمایه لازم جهت انجام اکتشافات را در اختیار ندارد و هم پیمانان کمونیست آن نیز به همین ترتیب. فقط چین، شوروی و رومانی دارای تجاربی در خارج از خشکی هستند، لیکن تجهیزات نادر آنها نیز در گسترش نفت داخلی مشغول بکار است. بهرحال ویتنامی ها می خواهند با استفاده از تکنولوژی پیشرفته غرب نفت را به سرعت و با کارایی استخراج نمایند. در این رابطه آنها شرکتهای آمریکایی را به شرکتهای اروپایی ترجیح می دهند. زیرا تکنولوژی سرمایه و تجارب منطقه ای آنها برتر می باشد.


دورنما هنوز بسیار زود است که بگوییم آیا ویتنام به صورت یک تولیدکننده نفتی درخواهد آمد یا خیر.


زمین شناسی فلات قاره نشانگر وجود هیدروکربن بوده و حفاریهای مقدماتی نیز مقداری نوید به همراه داشته است. مع ذالک چهار حلقه چاه ملی که تاکنون حفاری شده آن شور و حرارتی که کمپانیها را در سالهای 1973 و 1974 به ویتنام جذب نمود از خود نشان نداد. اکنون از توقف اکتشافات و انعقاد قراردادها بیش از دو سال می گذرد. ویتنامیها بشدت با کمپانیهای نفتی خارجی چک و چانه خواهند زد، ولی اکثر آنها نسبت به پذیرش شرایطی که در مقایسه با شرایط مالزی و اندونزی نامناسب تر است بی میل می باشند. ماهیت اتخاذ توافق عمومی در روند تصمیم گیری هانوی و روند کار اندیشمندانه بوروکراسی این کشور سبب می شود که گسترش نفت در این منطقه تحقق نیابد. ملاحظه شرایط کنونی امکانات دستیابی به نفت تولید تا سال 1980 قابل اغماض به شمار می آید.




خاورمیانه غیر اوپک، آفریقای شمالی و منطقه مدیترانه


امکان دستیابی به ذخایر جدید و مهم در این منطقه بسیار ناچیز است. تنها در مصر و احتمالاً عمان امکان دستیابی به یافته های جدید و بزرگ وجود دارد. با وجود اینکه اکتشاف در بعضی از مناطق مصر به سرعت به پیش می رود، ولی یکی از نویدبخش ترین مناطق یعنی خلیج سوئز در نتیجه روابط موجود با اسرائیل مورد اکتشاف قرار نگرفته است. هزینه سنگین، شرایط سخت، و سیاست نفتی


ص: 473





ناپایدار دولت نیز دست بدست هم داده و سبب کاهش علاقه کمپانیها به عمان شده است. عملیات اکتشافی یک منطقه نسبتا نویدبخش که تونس و لیبی هر دو بر سر تصاحب آن اختلاف دارند به دلیل مناقشات این دو کشور متوقف شده است. در نقاط دیگر، دورنمای ضعیف زمین شناسی، عدم ثبات سیاسی و در مورد ترکیه و یونان نیز اختلافات ارضی علاقه کمپانیها را محدود کرده اند.




مصر


تواناییهای نفتی مصر پیش از تواناییهای دیگر کشورهای کمتر توسعه یافته غیر اوپک است.


کمپانیهای نفتی بین المللی به تواناییهای زمین شناسی مصر، به خصوص در رابطه با خلیج سوئز، که چهار اکتشاف بزرگ در آن صورت گرفته، امید بسیار دارند. سابقه روابط حسنه قاهره با کمپانیهای نفتی خارجی و سیاستهای معتدل رژیم سادات نیز آنها را به این منطقه جلب کرده است. از سال 1973، کمپانیهای خارجی با عقد بیش از 30 فقره قرارداد عملیاتی متعهد به سرمایه گذاریهایی به ارزش 800 میلیون دلار شده اند. در حال حاضر، تشنج میان اعراب و اسرائیل تنها عامل بازدارنده افزایش اکتشافات است.


چشم انداز زمین شناسی صنعت نفت مصر تا حد زیادی در منطقه خلیج سوئز متمرکز است. از 70 سال قبل یعنی از زمان آغاز اکتشافات نفتی توسط انگلیس، تمام کشفیات مهم در این منطقه واقع شده است. از 500000 بشکه نفت روزانه ای که مصر در نظر دارد تا پایان سال 1977 تولید نماید، روزانه بیش از 400000 بشکه آن از حوزه های خارج از خشکی خلیج سوئز بدست خواهد آمد. سه حوزه کوچک مولد دیگر نیز در صحرای غربی اسکندریه به فاصله 50 تا 100 کیلومتری مدیترانه قرار گرفته است. منطقه اسکندریه(1) حاوی تنها حوزه های گازی مصر می باشد.


بخش اعظم 4 میلیارد بشکه ذخایر نفت تثبیت شده و احتمالی مصر در منطقه خلیج سوئز واقع شده است. بعضی از زمین شناسان معتقدند که فقط نیمی از نفت موجود در این منطقه کشف شده، و بیش از یک دو جین از لایحه ها برای انجام حفاری باقی مانده است. اکتشافات بعدی احتمالاً نشان خواهد داد که بافت زمینی خلیج در امتداد شمال و تا دلتای رود نیل(2) و حاشیه مدیترانه ادامه دارد. درصحرای غربی به دنبال اکتشاف نفت و پیدایش حوزه های بزرگ نفتی لیبی در اوایل سالهای 1960، تنها حوزه های بسیار پراکنده، کوچک و غیرتجاری واقع شده است. با قیمتهای کنونی تنها می توان چند حوضچه موجود را مورد بهره برداری قرار داد.


یکی از نقاطی که از توانایی نفتی آن به خوبی و به درستی مشخص نشده، منطقه مجاور مرز لیبی در زیر خط جغرافیایی 30 می باشد. این منطقه زمانی در انحصار شرکت نفت دولتی مصر قرار داشت و با کمک فنی روسیه مورد اکتشاف قرار گرفت. مصریها شوروی را متهم کردند که از تجهیزات و فنون کهنه لرزه نگاری در اکتشافات خود استفاده کرده اند، و به همین دلیل چند سال قبل تکنسین های روسی


ص: 474




1- Alexandria.
2- Nile Delta.

را از این منطقه اخراج نموده و قراردادهای امتیازاتی را در مورد این منطقه ارائه دادند. تحقیق پیچیده تر ممکن است پرده از طبقات حاوی نفتی بردارد که شورویها آنرا نادیده گرفته اند.


تواناییها و محدودیت ها بخش اعظم نفت مصر به طور مشترک و توسط شرکت نفت مصر و کمپانیهای نفتی غربی(1) استخراج می گردد. معمولاً اینگونه اشتراک پس از دستیابی شرکاء خارجی به نفت در مناطقی که از قبل امتیاز آنرا گرفته بود به وجود می آید. مهمترین شریک مصر آموکومی باشد که در همه حوزه ها بجز حوزه مهم خارج از خشکی در خلیج سوئز به تلید مشترک ادامه می دهد. فیلیپس دو حوزه کوچک را که شدیدا کاهش می یابد در صحرای غربی مورد بهره برداری قرار می دهد، و چند شرکت دیگر از قبیل انی(2) و موبیل در عملیات حوزه های داخل و خارج از خشکی شبه جزیره سینا(3) مشارکت جسته اند. دمینکس(4) که یک شرکت آلمان غربی است، و کونوکو(5) اخیرا به اکتشافات نسبتاقابل ملاحظه ای در خلیج سوئز نایل آمده اند.


شرکت نفت مصر را شاید بتوان با لیاقت ترین شرکت دولتی مصر دانست. این شرکت به تنهایی گرداننده شش پالایشگاه است که روزانه 200000 بشکه نفت را پالایش می کند، و همین شرکت توانسته بود پالایشگاههای آسیب دیده سوئز در نتیجه جنگ را بازسازی کرده و یک کارخانه جدید را بدون کمک خارجی تأسیس نماید. این شرکت چند حوزه کوچک را نیز بدون کمک خارجی اداره می کند و احتمالاً می تواند در صورت ضرورت اکثر عملیات حوزه های نفتی مصر را بدست گیرد. با این وصف، به دلیل اینکه شرکت نفت مصر دارای استعداد اکتشافی مستقل نیست، به محض خروج و یا اخراج شرکاء غربی با کاهش تولید نفت مواجه خواهد گردید.


شرکت نفت دولتی مصر با برخورداری از مهارتهای فنی و اداری پرسنل رده های بالا، به خصوص هلال(6) ، وزیر نفت بر خلاف دیگر شرکتهای دولتی با محدودیتهای سازمانی و مالی دست به گریبان نبوده است. روابط این شرکت با شرکاء خارجی اش نیز حسنه است. تنها تغییری که در دهه گذشته در این روابط پدید آمد انتقال به اشتراک در تولید از مشارکت به نسبت 50 است که در سالهای 1960 تعیین شده بود. البته سالها به طور دوستانه بر روی این مسئله مذاکره گردید. گرچه این قراردادها سرانجام منجر به افزایش سهم نفت تولیدی مصر خواهد گردید، ولی کمپانی شریک نیز تا زمانی که سرمایه اولیه اش را بازیابی نکرده می تواند سهم خود را آزادانه دریافت دارد.


ص: 475



1- EPA.
2- ENI.
3- Sinai Peninsula.
4- Deminex.
5- Conoco.
6- Hilal.

دورنما علی رغم این مزایای زاید صنعت نفت مصر با مشکلات جدی روبرو خواهد بود. مهمترین مشکل آسیب پذیری منطقه سوئز است. جایی که حوزه های نفتی آن عامل مهمی در تضاد بین اعراب و اسرائیل می باشد. قرارداد دوم سینا به هیچ وجه نتوانسته است این موانع را از میان بردارد. اسرائیلیها هنوز هم مدعی حق بهره برداری از نیمه شرقی خلیج سوئز هستند که مهمترین مناطق دارای مشخصات لرزه نگاری را دارا می باشد. حفاریهای شرکاء امریکایی مصر به وسیله گارد ساحلی اسرائیل متوقف گردیده است. تا زمانی که یک راه حل دائمی به وجود آید، همواره این تهدید وجود دارد که کانال مسدود، خلیج سوئز تحریم و کارخانه ها تخریب، یا حوزه ها اشغال گردد.


ممانعت اسرائیل از عملیات نفتی در سوئز سبب شده است که شرکتهای امریکایی تولید آتی این منطقه را کم برآورد نمایند. اگر تمام خلیج سوئز مورد بهره برداری آزادانه قرار بگیرد بازده نفتی مصر تا سال 1980 به طور قریب به یقین معادل یک میلیون بشکه در روز خواهد شد که حدود 700000 بشکه در روز آن به خارج صادر می گردد اگر این ممانعت ها ادامه یابد، تولیدات جدید احتمالاً از تولید رو به کاهش در حوزه های کهن سال تر کمی بیشتر خواهد شد، و بازده سال 1980 را به 650000 بشکه در روز محدودخواهد کرد. عوامل سیاسی درون مصر احتمالاً نقش چندان مؤثری را ایفا نخواهند کرد. امکان دارد دولت سادات به دلایل بسیاری شدیدا متزلزل شده و یا حتی سرنگون گردد.


مع ذالک، حتی در صورت وقوع کودتا، تغییر ناگهانی روابط مصر با کمپانیهای نفتی خارجی که از دیر زمان وجود داشته است مورد مخالفت شدید مقامات شرکت نفت مصر قرار خواهد گرفت.




عمان


سلطان نشین عمان یکی از مهمترین تولیدکنندگان نفت خام بعد از اکوادور و گابن در گروه اوپک است. تولید نفت در سال گذشته معادل 370000 بشکه در روز بود که غالباً از حوزه های شمالی کشور استخراج می گردد. تولید این حوزه ها در سال 1976 به اوج خود رسید و انتظار می رود بازده آن در چند سال آینده بشدت پایین آید مگر آنکه نفت بیشتری کشف و گسترش یابد. بهترین دورنما برای کشف نفت در جنوب ظفار(1) قرار دارد که می تواند افزایش عمده ای در ذخایر تثبیت شده واحتمالی 6 میلیارد بشکه ای کنونی پدید آورد. دولت عمان نیز معتقد است که در خارج از خشکی در تنگه هرمز نیز نفت بسیاری وجود دارد.


چشم انداز زمین شناسی نفت خام تولیدی عمان تقریبا به طور کامل از حوزه های بخش شمال مرکزی کشوری تأمین می گردد. اولین نفت قابل بهره برداری در یبال(2) در سال 1962 کشف شد، و به دنبال آن در ناتیه(3) و


ص: 476




1- Dhofar.
2- Yibal.
3- Natib.

فاهود(1) نیز در سال 1964 نفت بدست آمد. در سال 1970 حوزه نفتی الهویزه(2) و در سال 1975 سه حوزه جدید دیگر به نامهای قبا(3) در شمال، قارن اعلم(4) ، و سیح نحیداح(5) به مرحله تولید وارد گردید.تمام این حوزه ها به حد کمال رسیده و جریان نفت سیر نزولی در پیش گرفته است. علیرغم ورود پروژه های بازیابی ثانویه از قبیل تزریق آب انتظار می رود تا سال 1980 بازده این حوزه ها به سطح 250000 بشکه در روز کاهش یابد.


مهمترین امید عمان برای کشف نفت در جنوب در منطقه ظفار است. لیکن تولید نفت این منطقه به علت یکنواخت نبودن طبقات نفت خیز بسیار پرخرج است. علاوه بر این، نفت خامی که تاکنون از ظفار استخراج می شود نیز مانند نفت خام مناطق شمالی سنگین و حاوی گوگرد بسیار است که موجب اضافه شدن هزینه های استخراج می گردد. همچنین باید خط لوله پرهزینه در اراضی سنگلاخ احداث گردد تا نفت به نزدیکی دریا رسانده شود که البته در آنجا نیز یک بندر و تسهیلات بارگیری باید ایجاد شود. گرچه هنوز یک حوزه دارای قابلیت تجاری پیدا نشده است، ولی دولت این کشور معتقد است که ذخایر ظفار بسیار وسیع می باشد. کمپانیهای نفتی خارجی نیز کمتر خوش بین می باشند و قبل از سرمایه گذاری در منطقه ظفار به علت ریسک موجود و هزینه بسیار خواستار قید شرایط ویژه ای در قراردادها شده اند.


علاوه بر فعالیت مزبور، در خارج از خشکی نیز فعالیتهای اکتشافی در حال انجام بوده و دولت نیز این امر را ترغیب و تشویق می نماید. در سال 1973 کمپانی الف - اراپ(6) حق اکتشاف در منطقه 7000کیلومتر مربعی بین تنگه هرمز و شبه جزیره موساندام(7) را بدست آوردند و تا به حال یک حفاری موفقیت آمیز انجام داده و مدعی هستند که این چاه می تواند روزانه 100000 بشکه به بازده نفتی عمان بیفزاید. هم اکنون در بخش ایرانی تنگه هرمز نفت مرغوب دارای کمیت تجاری کشف شده است.


تواناییها و محدودیت ها دولت عمان تجربه کافی جهت هدایت مؤثر سیاستهای نفتی خود را ندارد. وزیر نفت در امور نفتی تجربه چندانی نداشته، و دولت نیز در اخذ تصمیم به مشاورین خارجی اتکاء بسیار دارد. در نتیجه در اعطای امتیازها نوعی آشفتی به وجود آمده و درون دولت درباره مسائل نفتی هماهنگی اندکی وجود دارد. به استثناء منطقه مورد اکتشاف ظفار، دولت به شریک خود یعنی کمپانی شل اجازه می دهد که در مورد سازمان گسترش نفتی عمان، یعنی بزرگترین صاحب امتیاز و تولیدکننده نفتی عمان تصمیم بگیرد. سلطان نشین عمان 60 درصد سهام سازمان گسترش نفتی عمان را در اختیار دارد. در حالی که


ص: 477



1- Fahud
2- Al - Huwaisah.
3- Ghaba.
4- Qarn Alam.
5- Saih Nihaydah.
6- ELF - Erap.
7- Musandam.

شل، کمپانی نفتی فرانسه(1) و پارتکس(2) هر یک به ترتیب 34 ، 4 و 2 درصد سهام را بخود اختصاص داده اند.


دولت عمان سعی دارد اکتشافات مستقل را بااستفاده از قراردادهای اشتراک در تولید افزایش دهد.


با صاحبان امتیاز کمپانیهای الف و کوئنتانا(3) قراردادهای موفقی منعقد گردیده، که بر اساس آنهاکمپانیها هزینه های خود را بازیابی کردند 80 درصد منافع نفتی نصیب دولت و 20 درصد آن به کمپانیها تعلق خواهد گرفت.


دورنما ملاحظات مالی مهمترین نقش را در تعیین سرعت مراحل اکتشاف نفتی عمان به عهده دارد. دولت اظهار داشته است که با وجود کمبودهای مالی خود رد حال حاضر، مایل است سرمایه لازم جهت اکتشاف و گسترش حوزه های ظفار را فراهم آورد. بدون مشارکت کمپانیها، عمان احتمالاً بر روی کمکهای عربستان سعودی حساب می کند تا سرمایه برنامه ظفار را تأمین نماید. عربستان سعودی اخیرا میزان کمکهای تعهدی خود به عمان را تقریبا تا 300 میلیون افزایش داد ولی میل ندارد کمک بیشتری به این کشور بدهد تا اکتشاف و گسترش نفت ظفار واقعیت یابد. بهرحال دورنمای کشف منابع نفتی قابل دسترس در داخل خشکی عمان بعید به نظر می رسد. اکتشافات جدید نیز ماننده یافته های چند سال اخیر است یعنی حوزه ها کوچک و هزینه تولید بسیار زیاد است. حوزه های خارج از خشکی حتی اگر بزرگ نیز باشند گسترش آنها بسیار پرخرج و به زمان طولانی نیاز دارد، و تا قبل از اوایل سالهای 1980 مقدار چندانی به بازده نفتی عمان نخواهد افزود.




تونس


تونس که از اوایل سالهای 1960 یک تولید کننده کوچک نفتی بوده، از نظر توسعه بازده مناطق سنتی تولید نفت دارای دورنمای محدودی است. در عین حال اکتشاف و بهره برداری یکی از مناطق نویدبخش خارج از خشکی نیز که حاوی 5 میلیارد بشکه نفت است در اثر اختلاف ارضی با لیبی متوقف گردیده است.


دولت به دلیل نداشتن تخصص لازم مساعدتهای خارجی را برای توسعه منابع نفتی خود فعالانه تشویق می نماید.


چشم انداز زمین شناسی تقریبا تمام تولید 100000 بشکه در روز تونس از دو حوزه داخلی خشکی ال بروما(4) در جنوب


ص: 478




1- Francaise des petroles (CFP).
2- Partex.
3- Quintana.
4- EL Borma.

غربی تونس که در اوایل سالهای 1960 کشف شده، و حوزه اشتارت(1) در خلیج گابن(2) که در سال 1974 کشف گردیده تأمین می گردد. دو حوزه کوچکتر داخل خشکی با نامهای سیدی الاعتیام(3) والدولاب(4) در حال حاضر مقدار کم اهمیتی نفت تولید می نمایند. به طور کلی تمام چاههای موجود درپنج تا 10 سال دیگر احتمالاً قدرت تولید خود را از دست خواهند داد. به طور مثال، در حوزه ال بروما در سالهای اخیر کاهش شدیدی داشته و از سال 1973 تاکنون معادل 50 درصد کم شده است.


دورنمای دستیابی به مقدار بیشتری نفت در داخل خشکی چندان روشن نیست. شرکتهای غربی، عمدتا فرانسوی و ایتالیایی قبلاً مطالعات همه جانبه ای را در مورد منابع کنونی به عمل آورده اند لیکن نتایج حاصله امیدوارکننده نبوده است. در نتیجه جستجوی نفتی کاملاً متوجه مناطق خارج از خشکی شد. علاوه بر حفر چاههای متعدد در خارج از حوزه اشتارت، عملیات در قسمت شمالی تر خلیج حمامت(5) شروع شده، که بنا به گزارش رسیده یک کمپانی فرانسوی در آنجا به اکتشافاتی نایل شدهاست. کمپانیهای آمریکایی که در آبهای مجاور مشغول بکار هستند دریافتن نفتی که از لحاظ تجاری قابل استخراج باشد موفقیتی بدست نیاورده اند، لیکن باز هم به جستجوی خود ادامه می دهند. مقامات کمپانی معتقدند که در صورت دسترسی به منابع این منطقه خواهند توانست معادل 20000 بشکه در روز نفت تولید نماید.


فلات قاره هم مرز با لیبی بیشترین توانایی را داشته و حاوی 5 میلیارد بشکه ذخایر قابل بازیابی است. با این وصف تونس با تریپولی بر سر تصاحب منطقه ای که در 100 کیلومتری شمال شهرک ساحلی لیبی به نام زواره(6) قرار دارد اختلاف دارد. زمانی که سایپم(7) یکی از شرکتهای فرعی کمپانی انو(8) ایتالیا که برای لیبیایی ها کار می کند حفاری در آبهای مورد اختلاف را آغاز کرد میزان تشنج بیندو کشور شدت یافت. در ژانویه 1976 یک میدان نفتی که تریپولی آنرا یک منبع مهم نفتی اعلام کرد در آن منطقه کشف شد.


تواناییها و محدودیت ها اختلاف ارضی مهمترین عامل بازدارنده شناخت و گسترش قسمتی از تواناییهای نفتی فلات قاره می باشد. لیبی معتقد است که خط مرزی آبی این کشور در ساحل یک مسیر شمال غربی را طی کرده و عملیات حفاری سایپم را در آبهای لیبی قرار می دهد. تریپولی اظهار داشته که حاضر است اطلاعات مربوط به این منطقه را در اختیار تونس قرار دهد و بنا به گزارش رسیده میل دارد به طور مشترک به اکتشاف و گسترش منطقه بپردازد تا مسئله حل شود. تونس نیز به نوبه خود مدعی است که خط مرزی


ص: 479



1- Ashtart.
2- Gulf of Gabes.
3- Sidi el Iteyam.
4- Ad Dulab.
5- Hammamat
6- zuwarah.
7- saipem.
8- ENO.

مسیر طبیعی شمال شرقی را در امتداد کمان مرزی تونس و لیبی در ساحل مدیترانه طی می کند و بنابراین میدان کشف شده نیز از آن تونس می باشد.


گذشته از اختلافات ارضی این کشور با لیبی، چند عامل سیاسی نیز عملیات کمپانی نفتی در تونس را محدود می کند. دولت از قدیم الایام به نحو فعالانه ای همکاری با کمپانیهای نفتی خارجی را تشویق می کرده است. این دولت بر اساس فوریت قراردادهایی با کمپانیها منعقد می سازد و مایل است جهت جلب همکاری کمپانیها هر کاری انجام دهد. مثلاً، سرمایه گذاری ضمانت می شود، استهلاک سریع هزینه های حفاری را مجاز می کند، و به کمپانیها اجازه داده می شود که سهم نسبتا عظیمی از نفت مکشوفه را بخود اختصاص دهند.


دورنما تونس هرگز یک تولید کننده بزرگ نفتی نخواهد شد. در پنج سال و اندی آینده نفت خارج از خشکی تونس احتمالاً معادل 100000 بشکه در روز به نفت صادراتی این کشور خواهد افزود. لیکن جهت افزایش تولید بیش از سطح مذکور، اختلافات مرزی این کشور با لیبی بایستی به نحو مطلوبی از بین برود و حفاریهایی انجام گیرد تا تواناییهای نفتی منطقه شناخته شود.




سوریه


سوریه نخواهد توانست بدون افزایش قابل توجهی در زیربنای خود سطح بازده نفت خام را در حال حاضر 200000 بشکه در روز است حفظ نماید. رژیم اسد پس از پی بردن به این واقعیت به تخصص خارجی متوسل شده تا تواناییهای نفتی کشور گسترش یابد. ولی تأخیرات اداری و بی ثباتی سیاسی روزافزون همچنان مانع از مشارکت و سرمایه گذاری های غرب شده و عملیات نفتی سوریه را در اختیار شرکتهای روسی و اروپای شرقی قرار داده است.


چشم انداز زمین شناسی در حال حاضر ذخایر تثبیت شده و احتمالی معادل 2 میلیارد بشکه برآورده شده است. اکثر ذخایر در پنج حوزه در شمال شرقی سوریه قرار دارد که چهار حوزه آن (یعنی کاراچوک(1) ، سویدیه(2) ،رومیلان(3) و حوبیسه(4) ) فعالانه مورد بهره برداری بوده و یک حوزه دیگر (یعنی حمزه(5) ) نیز مورداکتشاف قرار دارد. سویدیه در سال 1968 وارد مرحله تولیدی گردید و هم اکنون کمی بیش از نیمی از تولید سوریه را تأمین می نماید. گذشته از حمزه که ظاهرا یک حوزه نسبتا کوچک است، به نظر می رسد که ذخایر اکثر حوزه های تولیدی قبلاً شناسایی شده اند.


ص: 480




1- karatchuk.
2- suweidiyah.
3- Rumeilan.
4- Jubaisseh.
5- Hamza

دولت اسد 25000 کیلومتر مربع از زمینهای دارای نفت را در اختیار شرکت دولتی نفت سوریه قرار داده و 50000 کیلومتر دیگر را جهت اکتشاف در اختیار شرکتهای خارجی داده است. تیمهای فرانسوی، رومانی، یوگسلاوی، روسی و مجارستانی در حال حاضر به تحقیقات زمین شناسی و حفاریهای اکتشافی در چند حوزه داخل خشکی در شمال شرقی سوریه مشغولند. با این وجود تنها اکتشاف نفتی اخیر توسط شرکت نفت سوریه و در مارس 1976 در نزدیکی حباری(1) در سوریه مرکزی صورت گرفت آن اشتیاق اولیه به سرعت از بین رفت و گمان نمی رود که ذخایر قابل بازیابی دیگری به منابع نفتی سوریه اضافه شده باشد.


مهمترین مناطق نویدبخش در مناطق خارج از خشکی مدیترانه واقع شده اند. با این وجود تلاشهای بسیار محدود اکتشافی در آن منطقه امیدوارکننده بوده است. تریپکو(2) که یک شرکت آمریکایی است در سال 1975 در رابطه با یک منطقه 4500 کیلومتر مربعی در ساحل مدیترانه یک قرارداد اکتشافی با سوریه منعقد ساخت، لیکن پس از یکسال جستجو این منطقه را ترک گفت.


تواناییها و محدودیت ها ایدئولوژی خشک بعثی سوریه و بی ثباتی مزمن سیاسی مهمترین موانع کشف تواناییهای محدود نفت در این کشور به شمار می آیند. شرکتهای غربی در اوایل سالهای 1960 اخراج گردیدند و فعالیتهای پس از آن به عهده شرکتهای روسی و اروپای شرقی واگذار شده که آنها نیز تخصص مورد نیاز برای کار در خارج از خشکی را دارا نمی باشند. با وجود اینکه اسد اکنون به کار با کمپانیهای غربی متمایل شده، ولی در جلب نوع سرمایه گذاری غربی در صنعت نفت که مورد نیاز سوریه است هنوز موانعی وجود دارد. مثلاً شرکتهای آمریکایی و اروپای غربی مایلند قبل از انجام سرمایه گذاریهای اصلی محیط عملیاتی خوبی داشته باشند و از جمله اینکه کنترلهای دولت کمتر گردد.


خطر بی ثباتی سیاسی سوریه نیز علاقه کمپانیها را به کار در این کشور کاهش داده است. می توان انتظار داشت که در طی چند سال آینده پیشرفتهای کمی در صنعت نفت سوریه به وجود آید. به طور مثال، نارضایتی سوریه از تکنولوژی و فنون اکتشافی اروپای شرقی سبب شده است که دمشق اصرار ورزد که حتی این شرکتها نیز از تجهیزات غربی به خصوص آمریکایی استفاده کنند. شرکت نفت سوریه نیز تجهیزات لرزه نگاری امریکایی را خریداری کرده و طی یک برنامه آموزشی گسترده بسیاری از پرسنل خود را به آمریکا می فرستد تا آموزش دیده و بتوانند توانایی های نفتی کشور را با دقت و نظم بیشتر بالا ببرند.


دورنما آینده تولید نفت در سوریه بدون مشارکت غرب چندان نویدبخش نمی باشد، در همین حال دولت اعلام کرده است که سال بعد تولید نفت خود را ده درصد کاهش خواهد داد زیرا میزان فرسایش ذخایر در مقایسه با بازده مناطق تولیدی افزایش شدیدی یافته است. اگر ذخایر جدید بزودی شناسایی و


ص: 481



1- Habari.
2- Tripoc.

اکتشاف نشود کاهش بیشتر در تولید ضروری خواهد بود، و احتمالاً میزان تولید روزانه سوریه را تا سال 1980 به سطح 150000 بشکه یا کمتر پایین خواهد آورد.




ترکیه


بازده نفت خام ترکیه، که 15 تا 20 درصد نیاز نفتی داخلی را تأمین می کند از سال 1973 تاکنون معادل 27 درصد کاهش داشته و اکنون معادل 51000 بشکه در روز است. آنکارا امیدوار است که بتواند این میزان کاهش را از بین ببرد ولی احتمالاً قادر به این کار نخواهد بود. قوانین سخت دولتی علاقه کمپانیهای خارجی را به اکتشاف از بین برده و در عین حال محدودیتهای فنی و مالی نیز عملیات شرکت دولتی نفت را محدود کرده است.


چشم انداز زمین شناسی بیشتر منابع نفت ترکیه که از نظر تجاری قابل بهره برداری باشد در جنوب شرقی در نزدیکی باتمان(1) و دیار بکر(2) واقع شده است. تمام تولید نیز از منابع داخل خشکی تأمین می گردد. گرچه هنوزهم در نزدیکیهای این مناطق قدیمی مناطق کوچک جدید کشف می شوند لیکن میادین آنتالیا(3) درمدیترانه و دریاچه توز(4) در بخش مرکزی ترکیه نویدبخش ترین مناطق جهت انجام اکتشافات به شمارمی آیند. اکتشافات داخل خشکی در شمال دریای مرمره و امتداد ساحل دریای سیاه تنها منجر به کشف منابع غیر تجاری شده است. کمپانیهای خارجی معتقدند که کل ذخایر داخل خشکی این کشور حاوی 100 تا 200 میلیون بشکه نفت می باشد.


مناطق خارج از خشکی ظاهرا توانایی بیشتری دارد، لیکن بدون انجام عملیات اکتشافی بیشتر نمی توان مقدار آنها را تعیین کرد. بعضی از منابع شناخته شده دریای سیاه که با روشهای کنونی قابل بهره برداری نیستند 5 تا 10 سال دیگر با استفاده از فنون جدید قابل بهره برداری خواهند شد. گرچه نتیجه حاصل از تحقیقات انجام شده بر بخشهایی از دریای مرمره(5) واژه(6) منفی بوده، ولی این تحقیقات هنوز پایان نیافته است. احتمال اکتشاف بخش اعظم دریای اژه نیز باید به بعد از حل اختلافات ارضی بین ترکیه و یونان موکول گردد.


تواناییها و محدودیت ها صنعت ملی نفت ترکیه در تمام جنبه های نفتی از اکتشاف گرفته تا بازاریابی شرکت دارد. این صنعت تحت سلطه شرکت دولتی نفت ترکیه که 40 درصد بازده کلی نفت خام را تولید می کند، می باشد. چنین برمی آید که کارآیی این شرکت در حمل و نقل و پالایش نفت با نیازهای ترکیه مناسب


ص: 482




1- Batman.
2- Diyarbakir.
3- Antalya.
4- Lake Tuz.
5- Marmara.
6- Aegean Sea.

است، لیکن به پای شرکتهای غربی موجود در ترکیه نمی رسد. کمبود بودجه، پرسنل، و تجهیزات کهنه، عملکرد آن را در رابطه با اکتشاف و تولید دچار وقفه نموده است. تقریبا تمام یافته های تجاری در این کشور توسط شرکتهای خارجی کشف شده اند. شرکت دولتی نفت ترکیه که در رابطه با اجاره مناطق جدید دارای اولویت است، اغلب مورد انتقاد قرار می گیرد زیرا بیش از حد معقولی که بتواند توسعه دهد اجاره می کند و مناطق جدید بسیاری را خارج از خط تولید نگه می دارد، این شرکت توانایی انجام حفاریهای خارج از خشکی را ندارد.


بنا به گزارشهای رسیده، شرکت دولتی نفت ترکیه یکسال است که دچار کمبود مالی بوده و در نتیجه مجبور شده است سرمایه گذاری در زمینه توسعه را به تعویق بیندازد. توسعه نفت در نوشته ها از اولویت بالایی برخوردار است، ولی این شرکت شاید قربانی منازعات بین الوزراء در مورد نحوه مصرف هزینه ها شده باشد. بهرحال، ترکیه هم اکنون با کمبود ارز خارجی دست به گریبان است، و بدون شک مجبور خواهد شد اقدامات صرفه جویانه ای را در پیش گیرد تا بتواند از صندوق بین المللی پول و دیگر وام دهندگان کمک دریافت دارد. آنکارا شاید در رابطه با کالاهای سرمایه ای وارداتی تصمیم به قطع بودجه شرکت دولتی نفت ترکیه بگیرد. این بودجه در سال گذشته شامل 79 میلیون دلار جهت کالاهای مربوط به اکتشاف و تولید بوده است.


یکی دیگر از موانع موجود بر سر راه افزایش تولید نفت اختلاف این کشور با یونان در مورد فلات قاره دریای اژه است. مناقشه از سال 1973 آغاز شد یعنی زمانی که دولت ترکیه به شرکت دولتی نفت ترکیه اجازه داد در منطقه غربی جزائر یونانی لسوس(1) و خیوسو(2)به اکتشاف بپردازد. یونان مدعیاست که جزائرش (بیش از 3000 جزیره) دارای حق فلات قاره ای مختص بخود هستند، در حالی که ترکیه مدعی است که فلات قاره باید توسط یک خط مرز مرکزی، بجز در مورد 354 جزیره دارای ساکنین یونانی، تقسیم گردد. با در نظر گرفتن عدم تعجیل آنکارا در اکتشاف منطق فاقد اختلاف می تواند گفت که حتی حل نهایی این مسئله تا چندین سال نخواهد توانست سبب افزایش تولید نفت ترکیه گردد.


سیاستهای مالیاتی دولت نیز یک عامل بازدارنده مهم دیگری در برابر فعالیت شرکتهای نفتی خارجی و داخلی در ترکیه به شمار می آید. آنکارا پس از افزایش قیمتهای نفت اوپک در سال 1973 برای هر بشکه 7 دلار مالیات تعیین کرد تا از میزان منافع بادآورده شرکتها بکاهد. علاوه بر این، این دولت در رابطه با مخارج تمام پروژه ها در ترکیه 25 درصد مالیات دریافت می کند. مالیات بر منافع باد آورده، که از مالیاتهایی که از قبل وجود داشت بیشتر است مانع بازیابی هزینه های اکتشاف و گسترش چاههای جدید شده و در سه سال گذشته فعالیت های اکتشافی شرکت های خارجی را کاهش داده است. کمپانی ها نیز این امر را دلیل اصلی کاهش تولید می دانند.


دورنما تا زمانی که سیاست های قیمت گذاری و مالیاتی دولت تغییر ننماید تولید نفت ترکیه نیز احتمالاً به


ص: 483



1- Lesvos.
2- Khios

سیر نزولی خود ادامه خواهد داد. حوزه های موجود در شرف خالی شدن هستند و در سه سال گذشته میزان اکتشاف نیز بشدت کاهش یافته است. حتی با وجود محرکهای دولتی، تولید نفت تا چند سال دیگر نیز نخواهد توانست به سطح 70000 بشکه در روز سال 1973 برسد. گرچه دولت درباره میزان ذخایر خود ارقام نجومی بکار می برد، ولی متخصصین صنعت نفت میزان ذخایر را کم برآورد کرده اند.


با میزان مصرف کنونی ذخایر داخل خشکی این کشور که 200 میلیون بشکه است بیش از یکسال دوام نخواهد یافت. ذخایر خارج از خشکی ممکن است به مقدار قابل توجهی بیشتر باشد، ولی تا مدتهای مدیدی نمی توان تواناییهای آن را ارزیابی نمود.




یونان


یونان در حال حاضر کل نیاز نفتی خود را که 170000 بشکه در روز است وارد می کند، و انتظار دارد که در سال 1979 فقط 25000 بشکه در روز نفت خام تولید نماید. گرچه امید دولت در یافتن ذخایر بزرگ تحقق نیافته، ولی آتن در نظر دارد به عملیات اکتشافی خود ادامه دهد. جهت نیل به این هدف، پارلمان این کشور اخیرا قانونی را جهت تسریع صدور جواز امتیاز به تصویب رساند تا شرایط عملیاتی شرکت های نفتی خارجی نیز مشخص شود. ظاهرا شرایط قانون جدید با در نظر گرفتن تواناییهای نفتی محدود و اختلافات ارضی این کشور با ترکیه در مورد بعضی از مناطق نوید بخش سخت تر از آن است که سبب ماندن شرکت های خارجی گردد.


چشم انداز زمین شناسی یونان که برنامه اکتشاف نفتی بسیار وسیع را به اجرا گذاشته، لیکن یافته های موجود امیدوار کننده نبوده است. موفقیت آمیزترین اقدام کشف حوزه پرینوس(1) در سال 1975 در نزدیکی جزیره تاسوس(2) در شمال دریای اژه بوده است. این حوزه دارای منابعی است که ذخایر آن بین 63 تا 400 میلیون بشکه تخمین زده می شود. قرار است که در سال 1979 این حوزه با حداکثر ظرفیت تولیدی یعنی 25000 بشکه در روز کار خود را آغاز نماید. بنا به گزارشها نفت پرینوس سنگین و نامرغوب بوده و به علت وجود مواد خورنده در آن استخراج به سختی صورت می گیرد. تنها حوزه دیگری که تاکنون کشف شده و دارای قابلیت تجاری می باشد حدوداً حاوی 2 میلیون بشکه بوده و نزدیکی پرینوس در جنوب حوزه کاوالا(3) قرار دارد.


عملیات اکتشافی در دیگر نقاط شمال دریای اژه سبب دستیابی به چاههای بی حاصل و یا فاقد ارزش تجاری شده است. حفاری داخل خشکی نیز مأیوس کننده بوده است. آژانس پروم پترول رومانی(4) در دلتای رود نستوس(5) در شمال یونان به حفاری ادامه می دهد لیکن فقط به ذخایر غیر


ص: 484




1- Prinos.
2- Thasos.
3- Kavala.
4- Romanian Prompetrol Agency.
5- Nestos.

تجاری دست یافته است. در سال 1974 نیز دو چاه اکتشافی سایر مناطق در شمال یونان به حال خود رها گردید.


یونانیها در نظر دارند به اکتشاف در داخل خشکی و دریای اژه ادامه دهند و در حال حاضر مشغول حفاری در حوزه مارونیاس(1) در نزدیکی پرینوس هستند. مطالعات مقدماتی حاکی از آن است که اینحوزه ممکن است معادل 200 میلیون بشکه نفت داشته باشد. دولت در سال جاری بودجه ای نیز جهت انجام مطالعات زمین شناسی در دریای ایونی(2) اختصاص داده، جایی که مقامات یونانی عقیدهدارند که دورنمای دراز مدت آن بهتر از دورنمای دریای اژه است.


تواناییها و محدودیت ها یونان در رابطه با اکتشاف و گسترش نفت کاملاً به شرکت های خارجی وابسته است. دولت اخیرا در جهت تسریع اکتشاف و حذف اختلافات بالقوه با شرکت های نفتی خارجی قانون جدیدی را برای نظارت بر عملیات آنها تصویب کرده است. یکی از بندهای اصلی این قانون به وزارت صنایع و انرژی اجازه می دهد که بدون نیاز به تصویب هر کدام از قراردادها در پارلمان با شرکت های خارجی صاحب امتیاز قراردادهایی منعقد سازد.


نمایندگان صنعت معتقدند که این بند تراکم فعلی درخواست 55 امتیاز را که 36 مورد آن متعلق به آمریکا می باشد از بین خواهد برد. مفاد دیگر این قانون آنقدر مشکل به نظر می رسد که نمی تواند سبب جلب شرکتهای خارجی گردد. مثلاً در بخش مربوط به مالیاتها، آتن پس از ارزیابی هزینه های گسترش، 65 درصد درآمد خالص خود را بخود اختصاص می دهد. در صورتی که سطح تولید فراتر از 200000 بشکه در روز باشد سهم دولت از میزان مازاد به 80 درصد افزایش خواهد یافت.


گذشته از مشکل جلب مشارکت خارجی، یونان به علت اختلاف مرزی با ترکیه برنامه های اکتشافی خود در مورد مناطقی از دریای اژه را به تعویق انداخته است. یونان معتقد است که جزائر کشورش موجب امتداد یافتن فلات قاره آن می شوند، ولی ترکیه معتقد است که فلات باید در رابطه با خاک ترکیه و یونان محاسبه شود. این مسئله به دادگاه قضایی بین المللی ارجاع گردیده و آنهم به نوبه خود تصمیم گیری را به بعد از روشن شدن نتیجه سومین کنفرانس سازمان ملل درباره قانون دریاها موکول کرده است. یونانیها از سال 1973 در نقاط مورد اختلاف به عملیات اکتشافی مبادرت نورزیده اند، و حوزه پرینوس نیز کاملاً در خارج از منطقه قرار گرفته است.


دورنما گرچه دورنمای تولید نفت برخلاف آن چیزی که مطالعات اولیه نشان می داد امیدوار کننده نیست، ولی دولت همچنان به جستجوی نفت اولویت خاصی می دهد و امیدوار است به این ترتیب بتواند از میزان واردات نفتی یک میلیارد دلاری خود بکاهد. تولید نفت خام تا سال 1980 در بهترین شرایط نخواهد توانست بیش از ده درصد نیاز نفتی یونان را تأمین نماید. برای اینکه این دورنماها به مقدار


ص: 485



1- Maronias.
2- Ionian Sea.

قابل ملاحظه ای بهتر شوند، یونان مجبور است در مورد اکتشاف مناطق خارج از خشکی منافع بیشتری را برای کمپانیهای نفتی بزرگ فراهم آورد. لیکن برای جلب همکاری کمپانیهای واجد شرایط، آتن باید فرآیند تصویب تقاضانامه آنها را تسریع کرده و ممکن است مجبور شود انگیزه های مالی بیشتری فراهم نماید.




اردن


اردن هیچ نفت خامی تولید نمی کند و علی رغم ازدیاد عملیات اکتشافی در سالهای اخیر نفت دارای ارزش تجاری در این کشور پیدا نشده است. امان بینهایت مایل است کمپانیهای نفتی خارجی را برای جستجوی نفت جذب نماید و عامه اردنیها معتقدند که در اردن نفت وجود دارد. چند کمپانی آمریکایی به جستجوی نفت در اردن و به خصوص در نوار شرقی این کشور تمایل نشان داده اند. ولی تا زمانی که تحقیقات گسترده زمین شناسی انجام نشده، تواناییهای نفتی اردن بسیار ناچیز به حساب می آید.


مهمترین مناطق دلگرم کننده در ساحل غربی(1) واقع شده که هم اکنون تحت کنترل اسرائیل می باشد.


چشم انداز زمین شناسی در اردن مطالعات منظم و جامع زمین شناسی هرگز صورت نگرفته، ولی با استفاده از روشهایی که امروزه کهنه و غیر مرسوم به حساب می آید، چند مطالعه جزئی به عمل آمده است. علی رغم فقدان اطلاعات، چند کمپانی نفتی خارجی جهت انجام برنامه های اکتشافی کوچک اظهار تمایل کرده اند.


مثلاً بر اساس مفاد قرارداد سال 1975 مؤسسه فیلون اکسپلوراسیون(2) موظف است حداقل 15 حلقه چاه در منطقه ای به مساحت 8400 کیلومتر مربع که شامل قسمتهایی از دره اردن می شود حفر نماید.


این کمپانی در نظر دارد اولین چاه خود را در اواخر سال جاری حفر نماید. سی. اف. پی و سانیو(3) که یک شرکت ژاپنی است، اظهار داشته که حاضر است قسمتی از امتیاز فیلون را خریداری نماید.


ناتوماس وسان اویل(4) نیز به انجام برنامه های اکتشافی در اردن علاقه نشان داده اند.


تواناییها و محدودیتها سیستم سرمایه گذاری باثبات و آزاد امام مشکلی برای شرکتهای خارجی علاقمند به اکتشاف در اردن پدید نمی آورد. ولی تاریخچه طولانی نتایج منفی اکتشافی، آنها را از این کار باز می دارد. به طور کلی دولت فعالیتهای نفتی خود را به صدور اجازه نامه و اعطای امتیاز به کمپانیها محدود کرده است.


تنها استثناء چند عملیات مشترک توسط شرکت منابع ملی اردن با همکاری مؤسسه مطالعات ژئوفیزیک آمریکا که به تحقیقات ژئوفیزیک در اردن پرداخته می باشد. علی رغم این فعالیتها، توانایی شرکت منابع ملی اردن محدود بوده و وابستگی آن به عقد قراردادهای خارجی در اکثر زمینه های


ص: 486




1- West Bank.
2- Filon Explaration.
3- CFP Sanyo.
4- Natomas Sun oil.

مورد نیاز هنوز هم ادامه دارد




صحرای جنوب آفریقا


صحرای جنوب آفریقا(1) دورنمای دستیابی به حوزه های جدید و وسیع نفت در صحرای جنوب آفریقا تقریبا صفر است.


ظاهرا بیشترین توانایی در نیجریه و در بخش دست نخورده خارج از دهانه رود نیجر واقع شده است.


سیاستهای دولتی و هزینه سنگین حفاری نیز انجام عملیات اکتشافی در این منطقه را مشکل می سازد.


در ساحل غربی آفریقا بین ساحل عاج و آنگولا نیز مقدار زیادی نفت کشف نشده باقی مانده است.


مطالعات زمین شناسی نشان می دهد که اکثر منابع موجود در این منطقه کوچک و از نظر تولید بسیار پرخرج می باشد. به علت وجود این عوامل، و علی رغم جو کار عموما مناسب در بیشتر این کشورهای کمپانیهای نفتی علاقه چندانی بکار در این مناطق ندارند. امکان دستیابی به نفت در نقاط دیگر صحرای جنوب آفریقا خیلی کم است. در بخش مرکزی، ظاهرا تنها چاد است که مقادیری نفت دارای ارزش تجاری را در بر می گیرد.




نیجریه


نیجریه در مدتی کمتر از یک دهه از کشور متکی به کشاورزی به صورت هفتمین تولید کننده بزرگ نفت در جهان و دومین صادر کننده مهم نفت به ایالات متحده درآمده است. طبق برآورد ذخایر فعلی این کشور حاوی 19 میلیارد بشکه نفت بوده (به استثناء گاز طبیعی مایع) و بعضی از مناطق نویدبخش وارد مرحله اکتشاف نشده است. سیاستهای قیمت گذاری و مالیاتی دولت اکتشاف و گسترش بیشتر را که برای افزایش ظرفیت حیاتی است از بین برده لذا تولید کاهش یافته است.


چشم انداز زمین شناسی نفتی که تاکنون در نیجریه کشف گردیده دارای مرغوبیت بسیار است، لیکن در حوزه های پراکنده کوچک، و با عمق متوسط عموما در مناطق دارای استحکام کم و گسله های شنی نامناسب واقع شده است. میانگین تولید روزانه هر چاه تقریبا 2500 بشکه است. با در نظر گرفتن این خصوصیات، حتی حفظ سطح تولید کنونی نیجریه نیز به سرمایه گذاری ثابت در اکتشاف و گسترش نیازمند است. ظرفیت تولیدی هم اکنون از 5/2 میلیون بشکه در روز به علت فقدان عملیات جاری تعمیر و نگهداری توسط کمپانیها و پایین آمدن معمول ظرفیت ذخایر به سطح 3/2 میلیون بشکه در روز کاهش یافته است. با وجود اینکه کشف منابع جدید نفت ادامه دارد و توانایی وسیع دلتای رود نیجر هنوز شناخته نشده، میزان اکتشاف بسیار پایین آمده است. مثلاً در اواسط سال 1977 تنها 16 ماشین آلات حفاری در نیجریه بکار گرفته شده بود. در حالی که دو سال قبل تعداد آنها به 30 دستگاه می رسید.


با 125 حوزه در حال عمل، بازده نفتی نیجریه در ژوئن 1977 معادل 2/2 میلیون بشکه در روز بود. مهمترین و قدیمی ترین تولیدکننده در نیجریه که بیش از نیمی از نفت این کشور را تأمین می نماید کمپانی شل بریتیش پترولیوم می باشد، که اتحادیه ای از رویال داچ شل و بریتیش پترولیوم است. این


ص: 487





1- Sub - Saharan Africa.

کمپانی اقدامات خود را در سال 1938 آغاز و در سال 1956 به اولین اکتشاف دارای ارزش تجاری دست یافت. تمام نفت تولیدی 3/1 میلیون بشکه در روز شل و بریتیش پترولیوم از داخل خشکی تأمین می گردد. گلف اویل اویل، دومین تولیدکننده بزرگ نفتی نیز روزانه 274000 بشکه نفت از منابع داخل خشکی عبارتند از شرکت نفت ایتالیا و فیلیپس معادل 253000، ئی الی اف 83000، آشلند اویل 9000، و پان اوشن(1) که 10000 بشکه در روز تولید می کنند. تولیدکنندگان حوزه هایخارج از خشکی عبارتند از تکساکو شوران که 55000 بشکه در روز و موبیل که 234000 بشکه در ورز نفت تولید می نمایند.


تواناییها و محدودیت ها گرچه دولت نیجریه در گروه اوپک به عنوان یک عضو میانه روتر شناخته شده است، ولی در طی چند سال گذشته روابطش با کمپانیها رو به وخامت نهاده است. لاگوس(2) سهم خود را در کمپانیهای تولید کننده به 55 درصد افزایش داده، سقف تولید را 20 درصد کاهش داده، و عوارض و مالیاتها را نیز بالا برده است. این اقدامات کم شدن منافع خالص کمپانیها از 50/1 دلار در سال 1974 به 30 سنت در هر بشکه شده است. این کمپانیها به دلیل کم بودن سودهای عایده از میزان عملیات اکتشافی و گسترش خود کاسته اند.


نیجریه باید در تولید نفت خود افزایش عمده ای پدید آورد تا بتواند درآمد کافی جهت تأمین مخارج عمران اقتصادی و اجتماعی خود را فراهم آورد. به دلیل اینکه لاگوس قادر نیست بدون کمک کمپانیها صنعت نفت خود را گسترش دهد مؤسسه ملی نفت نیجریه که اخیرا تأسیس شده رهبران دولت را متقاعد کرده است تا با ارائه برنامه های تحریک کننده جدید اکتشافات را حمایت نمایند. ولی این کمپانیها هنوز منتظر تصریح بعضی از مفاد این برنامه هستند. حتی اگر شرایط دلخواه باشند کمپانیها ممکن است وارد عمل شوند چون ترس از آن دارند که لاگوس نهایتا تمامی صنعت نفت را ملی سازد.


دورنما گرچه شرایط زمین شناسی تولید نفت نیجریه را پرخرج می نمایاند، ولی بازده نفتی این کشور به خصوص در ارتباط با دلتای رود نیجر که دست نخورده باقیمانده می تواند توسعه و افزایش یابد.


سرعت گسترش به اعاده روابط حسنه بین دولت و کمپانیها بستگی بسیار دارد، که دولت نیز ممکن است به آن تن ندهد. مثلاً به نظر می رسد مؤسسه نفتی نیجریه سعی دارد متخصصین بومی نفت خود را متمرکز ساخته و مشارکت دولت را در تمام جنبه های اکتشاف، تولید و توزیع افزایش دهد. با وجود اینکه سطح پایین صلاحیت مؤسسه نفتی نیجریه مانع از کنترل کامل صنعت در آینده نزدیک خواهد شد، ولی ترس از اینکه احتمالاً دولت در این جهت حرکت می کند بر تصمیمات مربوط به سرمایه گذاری توسط کمپانیها تأثیر خواهد گذاشت. دولت می تواند با انعقاد قراردادهای خدمات فنی با دیگر شرکت ها زمان ملی شدن این صنعت را نزدیک تر سازد.




آنگولا


ص: 488




1- Pan Ocean.
2- Lagos.

آنگولا که در نوامبر 1975به استقلال رسید، به عنوان یک صادرکننده نفت دارای تواناییهای قابل ملاحظه ای است. ذخایر قطعی نفت این کشور که بیش از 3/1 میلیارد بشکه می باشد در صورت مبادرت به انجام یک برنامه اکتشافی وسیع احتمالاً گسترش بیشتری خواهد یافت. ولی وضع امنیتی بی ثبات و گرایش مارکسیستی دولت امکان اجرای این برنامه را در آینده نزدیک بعید می نمایاند.


مع ذالک دولت با گلف یعنی تنها کمپانی نفتی موجود در آنگولا به توافق رسیده و بدون شک امیدوار است با کمک آن اکتشافات و گسترش بیشتری به وجود آورده و با عواید حاصله به اقتصاد بیمار خود سرو سامانی بدهد.


چشم انداز زمین شناسی حومه کوچک منطقه کابیندا(1) در آنگولا در خارج از خشکی با تولیدی معادل 130000 بشکه نفت در روز مسئول تأمین، تمام بازده نفتی کشور می باشد. از حوزه های کوچک خارج از کابیندا روزانه تنها 15000 بشکه نفت بدست می آید، که این حوزه ها نیز در گوشه شمال غربی آنگولا واقع شده توسط تکساکو مورد بهره برداری قرار می گیرند. (به نقشه صفحه 74 نگاه کنید)(2) تولید نفت حوزه پترو آنگول(3) در شمال شرقی لوآندا(4) (پایتخت آنگولا - م) که بین 15000 تا 30000 داخل خشکیرا در سال 1954 آغاز نمود، لیکن بعدها به نقاط مناسبتری در خارج از خشکی انتقال یافت جایی که در سال 1968 تولید خود را آغاز کرد. تولید این مناطق پس از اینکه در طول دسامبر 1975 تا آوریل 1976 به دلیل جنگهای داخلی متوقف مانده بود، به سطح تولید دوران ماقبل جنگ بازگشته است. در خارج از خشکی پنج حوزه تولید وجود دارد، ولی به علت شرایط سیاسی در این منطقه اکتشافات دیگری صورت نگرفته است. بازده حوزه های تولیدی احتمالاً افزایش چشمگیری نخواهد یافت مگر آنکه شرایط سیاسی به گردانندگان چنان اطمینانی بدهد که جهت فائق آمدن بر مشکلات فنی موجود سرمایه گذاریهای بیشتری را انجام دهند.


تواناییها و محدودیت ها در حال حاضر فقدان امنیت و عدم اعتماد کمپانیها به دولت مارکسیست آنگولا تنها عامل محدودکننده اکتشافات بیشتر به شمار می آید. با وجود اینکه حفظ و یا افزایش بازده نفتی بدون تردید از اولویت بسیاری برخوردار است، ولی کنترل شدید دولت در کشور و وابستگی شدید آن به کوبا و شوروی سبب شده است که کمپانیها نسبت به سرمایه گذاریهای بیشتر بی میل باشند.


ص: 489



1- Cabinda District.
2- منظور صفحه 77 اسناد انگلیسی است که درCDشماره 7 موجود است.
3- Petroangol.
4- Luanda.

سونانگول(1) ، کمپانی نفتی دولتی به منظور استحکام کنترل خود بر منابع نفت کشور خواستار سهیم شدن در 55 درصد از تولید حوزه کابیندای گلف شده و گلف نیز چاره ای بجز قبول آن ندارد. با وجود اینکه لوآندا از مشاورتهای نیجریه و الجزیره بهره می برد و نهایتا ممکن است از شوروی نیز کمک فنی دریافت نماید ولی به کمک مستمر فنی و مدیریتی غرب در تولید و پالایش نفت خام نیازمند خواهد ماند. به طور مثال دولت از تکنسین های پرتغالی خواسته است که جهت کمک در اداره پالایشگاه به لوآندا بازگردند.




گابن


گابن یعنی پنجمین تولیدکننده بزرگ آفریقا دارای ذخایر تثبیت شده 700 میلیون بشکه ای نفت است. با وجود اینکه امید دستیابی به منابع بزرگ نفتی جدید در گابن کم است، ولی افزایش قیمتهای نفت سبب می شود که منابع کوچک نیز از نظر بهره برداری دارای ارزش تجاری گردند. دولت که به مشکلات موجود در رابطه با کشف و تولید نفت در کشورش واقف است. با ایجاد انگیزه کافی سعی کرده است منافع کمپانیهای خارجی در حال عمل در کشورش را تأمین نماید.


چشم انداز زمین شناسی حوضچه نفتی گابن در طول ساحل غربی آفریقا به صورت یک نوار به طول 650 کیلومتر و عرض 240 کیلومتر گسترش یافته است. (به نقشه صفحه 74 نگاه کنید)(2) تقریبا 80 درصد حوزه های گابن در خارج از خشکی واقع و نسبتا کوچک هستند و بخش اعظم نفت مکشوفه از طبقاتی است که حاوی 7 تا 147 میلیون بشکه نفت می باشند. تنها چند حوزه بزرگ کشف شده است که مهمترین آنها گروندین(3) می باشد. نفت خام گابن از نوع نسبتا سنگین با پارافین متوسط بوده و مقدار گوگرد آن نیزکم است.


اکتشاف نفت در گابن از سال 1928 آغاز گردید، لیکن تولید آن تنها از سال 1956 انجام شد. ای ال اف گابن که بزرگترین و مهمترین کمپانی در حال کار در گابن است روزانه 194000 بشکه از کل بازده 220000 بشکه ای این کشور را تولید می نماید. کمپانی شل - گابن، گلف و 10 شرکت خارجی دیگر نیز در بقیه تولید سهیم هستند. تعدادی از این شرکتها عملیات اکتشافی خود را داخل و خارج از خشکی ادامه می دهند.


طبیعت و موقعیت منابع نفتی گابن بازیابی آنها را مشکل و پرخرج می نماید. این منطقه مورد مطالعات وسیع قرار گرفته، و در حالی که امکان دستیابی به منابع مهم وجود ندارد، لیکن اکتشافات کوچک می تواند تا چند سال دیگر سطح تولید را معادل سطح کنونی آن حفظ نماید.


ص: 490




1- Sonangol.
2- منظور صفحه 78 اسناد انگلیسی است که درCD شماره 7 موجود است.
3- Grondin.

تواناییها و محدودیت ها از سال 1973 که گابن به عضویت اوپک پذیرفته شد مشارکت و هدایت دولت در کمپانیهای نفتی بیشتر شده است. در آن زمان دولت 25 درصد عملیات موجود را در تصرف خود داشت و می توانست 60 درصد تولید را یکجا بفروش برساند. شرایط قانونی مربوط به گنجاندن پرسنل بومی در مناسب مدیریتی کمپانیها نیز ایجاد گردید. گابن خواسته است که 10 درصد منافع کمپانیهای نفتی در بخش صنایع غیر نفتی کشور سرمایه گذاری شود. علی رغم این قوانین جدید، روابط بین دولت و کمپانیها حسنه باقی مانده است.




کنگو


کنگو که یک تولیدکننده و صادر کننده کوچک است دارای ذخایر قطعی معادل 300 میلیون بشکه می باشد. تولید کنونی تقریبا به طور کلی شامل نفت نامرغوب از ذخایر دارای فشار کم خارج از خشکی می شود، ولی کمپانیها امید دارند که در این کشور به منابع نفتی بهتر مشابه با کشورهای همجواری چون آنگولا دست یابند. علی رغم مقام این کشور به عنوان اولین «جمهوری خلقی» در آفریقا، روابط کنگو به امید ترتیب فعالیتهای اکتشافی با کمپانیهای نفتی خارجی خوب باقی مانده است.


چشم انداز زمین شناسی 3800 بشکه نفتی که روزانه در کنگو تولید می شود تقریبا به طور کامل از 50 حلقه چاه تولیدی در حوزه امرود مارین(1) که در سال 1969 کشف گردید، تأمین می گردد (به نقشه صفحه 74 نگاه کنید)(2) 1 ینت ایندین(3)، 1پوینت ایندین که منطقه اصلی تولید نفت در کنگو است به صورت عمده ای خالی شده است.


بازده حوزه امرود نیز به علت خالی شده ذخایر کاهش یافته و سیر نزولی بیشتری را در پیش خواهد گرفت. لیکن به محض وارد شدن حوزه جدید لوآنگو(4) به خط تولید، تولید ملی در اواخر سال جاری افزایش خواهد یافت. انتظار می رود لوآنگو که در سال 1972 کشف و در 40 کیلومتری خارج از خشکی واقع شده روزانه 36000 بشکه نفت تولید نماید.


گسترش حوزه های امرود و لوآنگو به علت قرار گرفتن در عمق زیاد، فشار کم ذخایر، و غلظت بسیار نفت بسیار پرخرج و دشوار بوده است. شرکتهای فرانسوی و ایتالیایی که هم اکنون صاحب امتیاز در کنگو می باشند در حال حاضر در نظر ندارند اکتشافات مشابهی را انجام دهند. ولی این کمپانیها معتقدند که کنگو ممکن است در خارج از خشکی حوزه های نفتی مشابه کابیندا و گابن که بازده و فشار هر چاه برای بهره برداری مناسب است داشته باشد و به همین دلیل در نظر دارند با اکتشافات خود ادامه دهند.


ص: 491




1- Emeraud Marine.
2- منظور صفحه 79 اسناد انگلیسی است که درCD -2شماره 7 موجود است.
3- Point Indienne.
4- Loango.

تواناییها و محدودیت ها دولت در برازاویل نقش آن چنان فعالی در مسائل نفتی ندارد و فقط در بیست درصد امتیاز دو کمپانی خارجی مشغول بکار در کشور یعنی ئی الی اف فرانسه و اگیپ ایتالیا سهیم است. براساس قراردادهای موجود، اگر سطح تولید به 400000 بشکه در روز برسد سهم دولت به 30 درصد خواهد رسید. به منظور حفظ علاقه مندی کمپانیها دولت کنگو موافقت کرده است که در نحوه وضع مالیات تجدید مذاکره نماید. تحت قراردادهای موجود برازاویل در ازاء هر بشکه نفت تولیدی 5 دلار دریافت کرده و در ازاء هر بشکه 40 سنت سود خالص عاید کمپانیها می سازد. با وجود توانایی محدود زمین شناسی کشور، افزایش قابل توجه سود کمپانیها نیز نمی تواند محرکی برای آنها به حساب آید.




زئیر


زئیر در دسامبر سال 1975 یعنی زمانی که دو حوزه کوچک خارج از خشکی آن تولید تجاری خود را آغاز نمود به صف تولیدکنندگان نفتی آفریقایی پیوست. گرچه امکان کشف منابع کوچک نفتی بیشتری در خارج از خشکی وجود دارد، لیکن نمی توان احتمال داد که نفت استخراج شده آنقدر باشد که بتواند در سطح بازده کنونی کشور که متوسط آن 25000 بشکه در روز است افزایشی پدید آورد.


گرچه دولت در رابطه با کمپانیهای نفتی خارجی از سیاست درهای باز استفاده کرده، لیکن فقدان لایه های زمین شناسی نویدبخش و تا حدود کمتری عدم ثبات سیاسی در زئیر علاقه کمپانیها به کار در آنجا را کاهش داده است.


چشم انداز زمین شناسی جستجوی نفت در زئیر در سال 1958 یعنی دو سال قبل از استقلال آن آغاز شده بود. در سال 1963 گروه سورپزا(1) (فینای(2) بلژیک با 50 درصد، آموکو و شل هر کدام با 25 درصد) در داخل خشکی و در مجاورت مرز کابیندا به لایه هایی از نفت دست یافتند (به نقشه صفحه 74 نگاه کنید)(3). به دنبال آن چند میدان نفتی کشف شد لیکن تمام آنها فاقد ارزش تجاری اعلام گردیدند. در تابستان امسال یک برنامه اکتشافی معتدل و استوار بر کارهای مقدماتی و لرزه نگاریهای پیشین به وسیله گروه سورپزا به مرحله اجرا درآمد.


یک گروه به سرکردگی مؤسسه نفتی گلف (که کمپانی نفتی تیکوک(4) ژاپن صاحب 22 درصد منافع و سوسیته بلژیک(5) یعنی سوسیته دولیتورال(6) زئیر صاحب 17 درصد منافع) در دسامبر سال 1970 به


ص: 492




1- Sorpeza.
2- Fina.
3- منظور صفحه 80 اسناد انگلیسی است که در CD شماره 7 موجود است.
4- Teikouk.
5- Belgium,s Societe.
6- Littoral Zairois Soliza.

حفاری در مناطق خارج از خشکی پرداخته و با حفر اولین چاه به نفت رسیدند. دو حوزه یعنی جی سی اوومیبال که تقریبا 200 میلیون بشکه نفت خام دارند بخش اعظم تولید نفت کوچک زئیر را تأمین می نمایند. حوزه جی سی او در 16 کیلومتری ساحل و در عمق 18 متری آب قرار داشته، و حوزه میبال نیز در 5 کیلومتری ساحل و عمق 5 متری آب قرار دارد.


تواناییها و محدودیت ها دولت اتخاذ تصمیمات فنی و مدیریتی را به عهده کمپانیهای نفتی گذاشته است. وضعیت این کمپانیها در نتیجه برنامه های ملی شدن کارخانه ها، خرده فروشیها و کشاورزی دست خوش تغییر و تحول نشده است. عوارض حاصل از نفت مهمترین عایدات دولت را تشکیل داده، و این دولت اخیرا سعی کرده مالیات تولید نفت خام را افزایش دهد. پس از اعتراض کمپانیها، توافق شد که پرداختهای مربوط به دولت تسریع شده و 5/12 درصد حق امتیاز به دولت داده شود. این مسئله سبب خواهد شد که کمبود نقدینگی دولت تا حدودی جبران شده و در عین حال محرک کافی جهت ادامه اکتشافات به وجود آید.




کامرون


کامرون، چاد و ساحل عاج(1) کامرون کامرون که مناطق خارج از خشکی آن بین مناطق تولیدی نیجریه و گابن واقع شده، در سال 1978 به صورت ششمین کشور تولیدکننده نفت در صحرای جنوب آفریقا درخواهد آمد. انتظار می رود مشارکت ئی ال اف از فرانسه و کمپانی شل امریکا (49 درصد) تولید نفت را در اوایل سال 1978 به 15000 بشکه در روز برساند. این حوزه در معبر ریودل یک(2) با وسعت 1100 کیلومتر مربع در خارج از خشکی قرار دارد (به نقشه صفحه 74 نگاه کنید). برنامه های گسترش برای انجام اکتشافات دیگر در این منطقه و حفاریهای اولیه در معبر لوکل(3) با وسعت 730 کیلومتر مربع در حالانجام است. علاوه بر این کمپانی اوشنیک اکسپلوراسیون نیز حفاریهای خارج از خشکی خود را آغاز خواهد کرد و ممکن است اکتشافات داخل خشکی را نیز در سال 1978 گسترش دهد. چند کمپانی دیگر نیز از کامرون امتیازاتی را دریافت کرده اند، لیکن چشم انداز زمین شناسی در مورد احتمال دسترسی به منابع کوچک چندان روشن نمی باشد.




چاد


تنها تلاش اکتشافی ناچیزی در چاد صورت گرفته است. این برنامه نتایجی نیز به همراه داشته که حاصل آن دستیابی به ذخایر 500 میلیون بشکه ای نفت در این کشور است، که می تواند تولید روزانه 10000 بشکه را تأمین کند. برای اینکه چاد بتواند در زمره صادرکنندگان نفت درآید باید حداقل


ص: 493





1- اسناد این سه کشور در متن انگلیسی کتاب موجود نیست.
2- Rio del Ray.
3- Lokele.

300000 بشکه نفت تولید نماید تا بتواند یک خط لوله یک میلیارد دلاری به طول 1290 کیلومتر به دوآلای(1) کامرون بکشد. مقامات کمپانیهای نفتی در مورد این که نفت نهایتا به صورت تجاری تولیدخواهد شد خوش بین هستند لیکن این تولید مبنای محدودی خواهد داشت.




ساحل عاج


کمپانی های نفتی فعال در ساحل عاج به دو منبع نفتی نویدبخش لیکن فاقد ارزش تجاری دست یافته اند. اولین اکتشافات که توسط اسوا - کسپلوراسیون انجام گرفت فقط 30 تا 40 میلیون بشکه نفت را در بر می گیرد. گرچه کمپانی معتقد است این حوزه کوچکتر از آن است که توسعه یابد، ولی شرکت ملی نفت ساحل یعنی پتروسی(2) معتقد است که می توان از آن به منظور تأمین نیاز داخلی استفاده نمود.


دومین اکتشاف نیز که بسیار کوچک توصیف شده توسط کنسرسیومی متشکل از فیلیپس هیسپان اویل، گتی و شرکت نفت ایتالیا بدست آمد.



 


1- Douala.
2- Petroci.

منبع: اسناد لانه جاسوسی - جلد 7 - کتاب 7 - صفحه 418
تصاویر سند

    اتفاق و وقایعی یافت نشد!

سند قبلی سند بعدی
(AERO COMMANDER) (AGSA) (Allied (Bhorse lack (CAS) (CIA) (CIC) (CINCNELM) (California Utilities Company) (DCM) (E (EEC) (ETTEFAGH) (FADEL HANDA) (FBIS) (FCO) (FNU) (Ford) فورد (GENMISH) (IBRD) (ICC) (ICJS Butler)بیل باتلر (IFPCW) (IICIC) (IO) شوروی (IPCC) (ITeek) آی تک (JKLANCS) (LYCOMING ENGINE) (Litchfield Whiting) (MASHADI) (NFI) (OECD) (OWDAH) (PANAM) پان آم (PPNF) (Publik Work) (Quest) کوست (ROCK) (ROLANTERN) (Rockwell) راک ول (Rowan) (S/NFNC/WN)چریک های فدایی خلق (SAIS) (STAFFER) ک. گ. ب (Syltech) سیلتچ (TEHRAN POOL) (UNIFIL) (USOM) (Utilities) (lnternational (آ. اوپک) (آقای رادنیا) (آمریکائی های تهران) (آمریکایی ها) (آناتولی) (آودوریس) (آژانس ارتباطات بین المللی) (اداره امور خاور نزدیک ایران) (ادوارد) لیتل (ازهاری) (امام (امام) خمینی (امیر انتظام) (اوتی) (اورت (اوپک) (ایران اکو) (ایران وُیس) (ایرانیان) (بازرگان) (بروجردی) (تافت) (ترومن (تیم های عملیاتی و کمک  های فنی) TAFT (جبهه آزادی بخش ملی) (حزب) توده (حزب) توده (کمونیست) (حزب) پان ایرانیست (حضرت (حضرت) علی علیه السلام (خداداد) فرمانفرمائیان (دانش مقدس (دوشیزه) بیات (دولت) آمریکا (دولت) اسرائیل و آمریکا (دولت) ایالات متحده (دولت) ایران (دولت) روسیه (دکتر وفائی) (راما) (رسالت انسانی ملت ایران) (رزاز) (روزنامه) بوستون گلوب (رژیم) پهلوی (ریاحی) (ریچاردونه) (س (سازمان ملل) (سازمان) فرانسوی (ساواما) (ساواک) (سردار جاف) (سردار محتشم) (سرلشکر) کیا (سرهنگ خاتمی) (سرهنگ دوم) موشه موسی لوی (سلطنت مشروطه) (سپهبد) ژنرال ربیعی (سیا) (سید جوادی) SEHJAVADI (شاه محمد) دوست (شاه) (شاه) ولی (شرکت) آلیس چالمرز (شریعتمداری) پسر (شریف امامی) (ضد اطلاعات) ACACB (ضد انقلابیون) (عبدالرضا انصاری) (فریدون فشارکی) (قبیله) هزاره (لس آنجلس تایمز) (مؤسسه روابط بین المللی آمریکا) (مؤسسه) «روپر» (مؤسسه) «گالوپ» (مجله) Foreign Affairs (محمد رضا شاه پهلوی) (میلیشیا) (ن. ز. ش. ایران) (ناشر قیام ایران) فریدون توللی (نهضت مقاومت) (نیویورک تایمز) (هرمز) رزم آرا (هواکوفنگ) (پان ایرانیست) (ژاشا) (گروه مترقی) (یزدی) ) , USICAواشنگتن , AID , ACDA . آقای کلیونجر .ارتشبد ازهاری .میخائیل استپانویچ کاپیتسا. رئیس اداره خاور دور 0 1 1) 2 3 5 7 9 15 77 1357 10240 4 آلمانی AAIRA AAPSO AAS ACCOM ACDA ADI AFOSI AFSA AFSSO AFSSO USAFER AID AID (مؤسسه بین المللی عمران) AISA AMC AMIDEAST AMOC AMSTS ANSARY APO ARMA ASPEN AVCO AVCO (یک شرکت آمریکایی) Abtin AfAFC Ainak Amc Ameican Government Annex J Armisn Maag Aziti B.B.C BALPA BCR BHI BHI (بل هلیکوپتر) Ben Uncle Bill Lehfeldt C.I.A CAAG CAO CAP CAS CAS (منابع کنترل شده آمریکا) CAVE CDHRF CFP CHICOM CIA CIA (سیا) CIA/DOD (وزارت دفاع و سیا) COS COS تهران CRS/NEA/NESA CUN OIL CUTLER Caron USS Charles Nass Charles Gendreau Comptroller D D/HA DAO DATT DCI DCM DEP DFA DGA لس جانکا DGCA (مدیر کل هواپیمایی کشوری) DIEM DIO DIR DNB برلین DON RYAN DPI DSI Dave Maelamen Dodg Dom Weldom Dr . Allendeh Dupont و Phelps EBIS لندن EC ECA EEC EEIهای پزشکی ELG اشتوتگارت ENI EOP ERAP ESCAP Edriss Asmdigadjin Eli Ginxberg Erap) فرانسه F.A.A (اداره هواپیمایی کشوری (آمریکا) F.M.S(خریدهای ارتش) FAFT FAM FBI FBIS FBIS لندن FBIS نیکوزیا FBO FCO FMS ( فروش نظامی به کشورهای خارجی ) FOCUS ایران FONCON FSAR FSI FUBBER Fco Fi,Dr.R.COSSEMANS Fms/Loglsties Foreign Affairs Ftamle Memalce GATT GENMISH GOULD GSI GTE GTE شرکت الکترونیکی GTF Gerry Higbee Gillette HA/JR HOBRLE HOPECO IAS IAS. IBRD IBRDبانک بین المللی نوسازی و توسعه IBRK ICA ICA (مرکز همکاری های فرهنگی) ICA NEA ICA آژانس ارتباطات بین المللی ICA/IAS (آژانس بین المللی ارتباطات و انجمن ایران و آمریکا ICAC IFAD IGAT IHB,IDA IHO II IIADF IIN IM IMCO IMDBI IMDBI (بانک توسعه صنایع و معادن ایران) IMEG IMF(صندوق بین المللی پول) IMFصندوق بین المللی پول INPECO INR INR/OIL/B INTELSAT IOOC IRN/RUN ISA ISAآمریکا ISS ISV,CISNU IVO IVOE Imam khomeiniSRF JAGC JALAFAابطحی JNR/OIL/B JOFEER Jahn Graves کارمند روابط عمومی Joseph Harray Jr Justif and Courtney J» K.G.B KAM KGB KRESTA ها KRIVAKها KRUPP, DEMAG, STAHL UNION, MANESMANN KWPA KWU L /A LES NOUVEL LESLITTERAIRES LYCEE LYNNE Lambert Lambrakis Lampshire) MAAG» MAJOR آمریکا J ۳۱ MANEM MAPAI (حزب کارگران اسرائیل) MAPAM حزب کارگران متحد) MASTER MBK MC AFEE MEILL MFA MHD MOSSAD (SIS ) MS Maag Mark Johnson Marvin Zonis McAfee Messrs Diem و Nhu Metrinco Micky SMITH Mond Morgan Shaster Mossadegh N.E.P NAACP NAM سازمان ملی تولیدکنندگان NBC NEA NEA/EX NEA/IRN NEA/PAB NF NIT NOFORN / NOCONTRACT / ORCON NPIC NSA Nieman Norman Jacobs Npc O) OECD OIL OMI OPACT OUTSET Ossoms PAB PANAHY, ANASSARY PAO PBO PBO. PDPA PELO PER PERROT) PETROBRAS PFLO PGM PHCO PHILLIPS PLAN PLO PM POLCOUNS PPNF PPTLUTF PRICE PRP(حزب جمهوریخواه خلق) PSOS PUBLIC AFFAIRS Perett Plof Poliucol Pomeroy R.A.Englman R.A.Enjlman R.T. Curran R.T.Curranمحمود جعفریان سرپرست سازمان خبرگزاری پارس RALPH DE SOLA ROKITTY RSFI RSFSR شورای عالی رهبری شوروی RSO Robert Day Rusty Graham R» SA SABEANS SAO SAVAK SDTRAMP/1 SEROV SFM آمریکا SINAI SMITH SNOW McAFEE SOIAL SRF SRF (سیا) SRF(عنوان مستعار قرارگاه سیا در سفارتخانه ها) SY/SAS Serqe Deqallaix Sharor La Bereking Stemple System) ای سیستم T.TIGRI TALLIOT TAMMANY TDY مقام اقتصادی TMAG TRW TSO. TU Tahombe Tomson واکینگ تامسون Tuv , Avraham) U/PR UAR (اتحادیه عربی سه گانه) UB(سازمان اطلاعاتی لهستان) UNDP UNION OIL UNION THEOLO GICAL Seminary 1 اتحادیه مدارس مذهبی UNRWA UPU USAF USAFER USAFOOM USGS USIA USICA USIFO USIRJC USIS USIS (سازمان اطلاعات ایالات متحده) USIS (وزارت اطلاعات آمریکا) Usica آژانس ارتباطات بین المللی VANCE وزیر امور خارجه ونس VLO VOA VOA رادیوی صدای آمریکا VOAساندرز WAFD WALTER L. WCCO WIPO WSG , WPC WTO Walking ZIGMA [آیت الله] خمینی [آیت الله]خمینی [حزب] جمهوری اسلامی [حضرت] فاطمه زهرا [سلام الله علیها] [حضرت] محمد [صلی الله علیه و آله] chemical) paper) shahs paetyحزب شاه th cent تألیف James Morier and Percy Sytes    سرهنگ یورک  nfh   هيوز  آلن دبلیو. برنسون  احمد صدر حاج سیدجوادی  احمدی  ارتش آمريكا  ارتش آمریکا  امینی  انصاری  حزب توده  حزب زحمتکشان  حسن نزیه  داریوش فروهر  دکتر حبیب داوران  سرهنگ کندی  سپهبد محمدولی[ولی الله] قرنی  عالیخانی  غلام علی بگ  فروغی  فیلیپ. سی. گاست  محمد مروی  منصور  مهدوی  مهران  ناصر میناچی  پک  چارلز تی. کراس  کریستوفر               کنت ان . راجرز « GENMISH» « دیک هلم» « روبس پیر انقلابی ایران» « مزدوران آمریکایی » « کمیته های انقلاب اسلامی » «ARMISH «COMTALK» «Echo OF Iran» «H.M.G» «ZNANIYE» (مؤسسه نشر دانش زنانیا کشورهای سوسیالیست) «آخوندها» «آذردگان» «آذریون» «آر. کلیتون ماد» «آرمین میر» «آقا» «آقای اتصال» «آلن سی. کانوی» «آلووی» «آمریکایی ها» «آن» «آناهیت» «آژانس تخصصی سازمان ملل مسئول سلامت کشتیرانی و کارایی دریانوردی» «آژانس یهود» «آیندگان» «آیورلوکاس» «ا. ا. پیشیف» «ابردورفر» «اتحادالمسلمین» «اتحادیه آریایی» «اتحادیه کارگران ایران» «اجویت» «احزاب کمونیست و کارگران» «احمد شهاتی» «احمد مفتی زاده» «ادوارد» «اراده آذربایجان» «اس. ک. سینگ» سفیر هند «استینزمن» «اسمیت» مارشال «اطلاعات هوایی» «اطلاعات و امنیت ملی» «اعضای سفارت سنگال» «افغانی های مسلح» «الثوره» «السیاسه» «العزیز الترکی» «اللّه» «امام خمینی» «امیرانتظام» «انجمن اسلامی دانشجویان وطن پرست افغان» «انجمن اسلامی دانشجویان وطن پرست افغانی «انجمن ایران آمریکا» «انقلاب» «اکو آو ایران» «اگاف مودین» (اطلاعات نظامی) «ایندیان اکسپرس» «باب» قازرپیکیان «باری» «باند جانیان فاشیست» «براون اوروت» «برایان» «بررسی اطلاعات ملی» (NIS ) «بغداد ابزرور» «بلاد» «بن دین» «بنی صدر» «بهرام کمانگر» «تابینی» «تاس» «تاقیس» «تام استیو» «تایمز هندوستان» «تثام» «تجدد طلب های» سیاسی «ترانس ایژیاتیک» «تروریست ها» «ترکی «ترکی» «تهران تایمز» «توده ای ها» «تی. آی. ای» «تیم لندن» «جاسوسان آمریکایی ها» «جان» «جبهه آزادی» «جبهه جهانی صلح و ترقی» «جبهه دموکراتیک ملی «جبهه دموکراتیک ملی» «جبهه متحد کمونیستی» «جبهه مدافعان قانون اساسی» «جبهه ملی آزادی بخش افغانستان» «جبهه ملی» «جلال طالبانی» «جمهوری اسلامی» «جمهوری خلق کرد» «جمهوری سوسیالیستی گیلان» «جناح چپ جبهه ملی» «جنبش آزادی بخش ایران» «جهانگیر تارخ» ملقب به «گوریل» «جو» مازندی «جوآن کامرون» «جورج» «جوفیر» «جیمز» «حامیان شیخ گزگر» «حزب اتحاد برای آزادی» «حزب اخوت» «حزب جمهوری اسلامی توده های مسلمان ایران» «حزب جمهوری خلق مسلمان ایران» «حزب دمکرات آذربایجان» «حزب زحمتکشان» «حزب میهن» «حزب نهضت آزادی» «حزب کمونیست ایران» «حزب کمونیست» «حسنعلی منصور» «حسین آل رحمه» «حسینی الشتر» «حمادی» «حمرا کروها» «حُسنان» «خدمات ایران زمین» «خلق کرد» «خمینی» «دابز» «دابس» «دابس» سفیر آمریکا «داریوش فروهر وزیر کار» «دانشجویان مسلمان پیرو خط امام» «دایره بازرسی ویژه» «دروینسکی» «دوبی الکتریک» «دوست» «دولت اتحاد ملی» «دولت اسلامی موقت» «دولت بازرگان» «دولت موقت» اسلامی «دولت موقت» بازرگان «دوگل» «دکتر یزدی» «دیس درن» «دینا» «دیویس» «رئیس قرارگاه سیا در تهران» «رابرت هرلن» «راجرز» «رادیو اسمر» «رادیو تلویزیون ملی ایران» «رنسم اس «رنسم هیگ» «روح اللّه الموسوی الخمینی» «رژیم خلقی افغانستان» «ریاتازا» «ریتیون» «رید» «ریوون شیلوا «ریچارد ال. اولسون» «زانت» «زنگباری ها» «زواوی» «سازمان آزادیبخش فلسطین» «سازمان اطلاعات و امنیت خمینی» «سازمان اطلاعات و امنیت ملی ایران» «سازمان اطلاعاتی دفاع» (DIA ) «سازمان برنامه (ریزی) ملی» «سازمان بین الدولی مشورتی دریانوردی» (IMCO) «سازمان جاسوسی آمریکا» «سازمان دفاع غیرنظامی» «سازمان روحانیت» «سازمان عقاب ها» «سازمان مرکزی اطلاعات» (CIA ) «سازمان مقاومت ملی» «سازمان پیمان منطقه ای «ساسونتسی داویت»سازمان تربیت بدنی جوانان «ساواک» «ستاد CIC» «ستاد حزب رستاخیز» «ستاد نیروی هوایی» «سرتیپ اردشیر تاجبخش ریاست «CIC» «سرتیپ صمد صمدیان پور» «سرتیپ عزیزی» «سرتیپ ماهوتیان» «سرتیپ پاکروان» «سرلشکر محسن مبصر» «سرلشگر اویسی» «سرلشگر فردوست» «سروان آ. اسمیت» «سرویس اخبار (اطلاعات)» (شی) «سرویس اطلاعات سری» «سرویس اطلاعات سیاسی» «سرویس اطلاعات و امنیت دریایی» «سرپرست فرماندهی شمال اسرائیل سرلشگر آویگداربن گال «سرگرد رابرت هند» «سفیر دابز» «سند هرست» «سپاه دانش» «سپهبد برومند» «سپهبد حاج علی کیا» «سپهبد عزیزاللّه کمال» «سیا» «سیا» (CIA) «سیداحمد گیلانی» «سیدداود تارون» «شاعر بزرگ افغان» شافعی «شانه چی» «شاه مخلوع» «شاهزاده دیوانه» «شاکر» «شاکویت» «شبکه پسران کهنه کار» (Boy old Network ) «شروت بیتاچون کلالی» (امنیت داخلی و ضدجاسوسی) «شرکت تایم» «شرکت ملی نفت ایران» «شریعتمداری» «شهرداری تهران»«تیمور بختیار» «شورای اسلامی» «شورای امنیت ملی» (CIA) «شورای انقلابی و اسلامی افغانستان» «شورای عالی نویسندگان مسکو» «شکیبا» استاندار کردستان «شیخ تویجیری» «شیر «صابئین» «صدام» «طریق الشعب» «عرب تایم» «علی» «عموترکی» «غالب الهیناوی» «غالب بن علی آل هیناوی» «غلام خانه زاد» «فاس» «فداییان خلق» «فراماسون ها» «فرانسوا پونس» «فرانک جود» «فرقان» «فورچون» «قاضی دارزن» «قاضی عسگر» «قاضی محمد» «قطب زاده» «لاندپلاگ» «للاندام. دان» «لمبراکیس» «لندن ساندی ابزرور » «لنین و ناصر» «لونوزنسو» نماینده معاون وزیر امور خارجه «لویا جرگه» «مارتین اف. هرتز» «مارکسیست های اسلامی» «مانور دلاور» «مانکاکان پالات (کاخ کودکان)» «مایک 1» «مایک 2» «مایک 3» «متجاوزان آمریکایی» «متجاوزان چینی» «متین دفتری» «مجاهدین موحد خلق» «مجتمع تفکر جوانان» «محمد اسلام وطنجار» «محمد جریری» «مدیریت عملیات ضد اطلاعاتی» (DOCS ) «مردم افغانستان» «مستشاران نظامی خارجی» «مستغنی» «مشکل صلح و سوسیالیسم» «مصدق» «مقامات قضایی آمریکا» «ملالاه حبیب» «منیری» «مهدی بازرگان» «مهرگان» «مورگان شوستر» و «هوارد باکسرویل» «موساد لتافکدیم میوچادیم» (سرویس اطلاعات سری) «مک گافی» «مک گی فرت» «میلیشیا» «میناچی» «ناصر» «ناصری» «نزیه» «نهضت بین المللی طبقه کارگر» «نهضت رادیکال» «نهضت ملی نفت» «نور محمد ترکی» «نوکران شاه» «نوید» «نیروهای مسلح ملی اسلامی ایران» «نیروی مقاومت زیرزمینی» «نیوسام» «نیوسام» مدیر کل وزارتخانه «نیگل ناکر» «هاردی» «هارون مجددی» «هالش جاشیم لیب» «هانس پطر دیسدرن» «هدایت الله متین دفتری» «همافران» «هنرهای هاپ نیک» «هنی» «هیئت مشاورین سلطنتی» «هیسا» «واشنگتن» «واقعگرایان» وزارت امور خارجه «ورادتنوند» «ورلد ایروی» «وزارت دفاع ایالات متحده» «وست» «وطنجار» «وعدت راشه ای‌ها شروتیم» (کمیته سران سرویس ها) «وعدت» «وی. موشویو» «ویلیام آ. هلسث» «ویولت» «پاتان»ها «پارساکیا» «پاسداران اسلامی» «پاسداران انقلاب» «پاکستانی ها» «پدر انقلاب» «پراودا» «پلیس اسلامی» «پک» «پی یِدا مانسو فرناندز» «پیام امروز» «چریک های فدایی قانون اساسی ایران» «چپ و راست» «چیانگ وی کو» «چیس مانهاتان بانک» «ژاندارم منطقه خلیج فارس» «ژاندارمری اسلامی ایران» «ژنرال چیانگ کای چک» «ک. ر. کروک» سفیر انگلیس «کا. گ. ب» «کابینه سایه» «کاخ جوانان» «کارتل نفتی» «کارلانیر» «کاسیگین» «کامل ادهم» «کانون وکلای ایرانی» «کرافت بامبل» «کردهای بارزانی» «کلاوس ماسر» «کلوپ معلمین» «کمونیست ها» «کمیته دفاع از آزادی و حقوق بشر» «کمیته زیرزمینی انتقام» «کمیته سه گانه» «کمیته مرکزی و هیئت های نمایندگی و وسائل مخابرات» «کمیته مرکزی گروه ببرک» «کمیته های» محلی «کمیته کنترل اطلاعات نظامی ایالات متحده» (USMICC) «کمیسیون آگرانت» «کنا» «کیت میلت» «کیهان بین الملل» «کیهان» «گروه اشتوتگارت» «گروه قران» «گروه مسائل کشوری» ( The Country Team) «گروی» (دبیر اول سفارت شوروی) «گرگ زاده» «گرگ های تکرو» «گلسپی» «گلن واتس» «گلگروف» «یندال» آ آ دی سنز آ سه آن آ. آ. آرام آ. آر. بلیت آ. آر. جوس آ. اوپک آ. بولستر و جی. استمپل آباابان آبادان آبامونته آبتین آبراهام لونز آتاترک آتاتورک آتتک آترتون آتش آتلانتیک ریچ فیلد آتلانتیک ریچفیلد آتنتیسم آتی پست ایران آجودان آخوند آخوندها آدا آدامز آدری او آدلر آدلسیک آدلسیک (جرج کیو) آدلسیک پاپ آدلیسک آدلیسک. آدمیرال ترنر آدمینا کاروپتوونا آدوالدو کاردوزوبوتو دو باروس آدولف آیشمن آدولف هیلتر آدیسابابا آذربایجانی مقیم تهران آذربایجانی ها آذربایجانی های مقیم تهران آذری قمی آذری ها در شمال غربی آذین آذین (محمد/ محمود(1) اعتماد زاده) آر ٬ تی ٬ اکشن آر. آر. آر. جوس آر. آی. اونت آر. آی. بیکر آر. ا. آخوند آر. ال. دی آر. اچ. بار از آر. اچ. بوشنر آر. اچ. هارلان. آر. باراز آر. بولستر آر. تی. وینر آر. تی. وینر یو. ان. پولو آر. تی. کوران آر. دبلیو. اسمیت آر. سی. بروین آر. وای ساندس آر. وی. گراو آر. پی. جاورونکف آر.او.لانترن آر.تی. وینر آر.تی.وینر آراسته آرام آرام خاچاتوریان آرام طوماسیان تامار (خواهرش) طوماسیان آرام وتامارطوماسیان آرامکو آرامکو عربستان سعودی آراکس انگی بگیان(بگنازاریان) آرباتف آرت هومل آرتورام. جیز آرتی. سی آتن آرتیه لوین آرجائی آرطاوی آرمان آرمن طوماسیان هادی تربتی مقدم آرمیتاج آرمیتاژ آرمیتاژ. آرمیش آرمیش مگ آرمیش مگ (مستشاری آمریکا در ایران) آرمین اچ. مایر آرمین قافاقیان آرمین مایر آرندت آرنز آرنود وبور چگریو آرنولد آرنولد ال. رافل آروبی ساربلند آرون آرچ بلود آرچارد آرچی آرچی ام آرچی ام بالستر آرچی ام بولستر آرچی ام. بولستر آرچی بولستر آرچی. ام. بولستر آرچی. ام. بولیستر آرچی. م. بولستر آرکو (ARCO) آری ایلیاویک آری بن آریا آریا و محمدعلی سمیعی آریامهر سابق) آریان آریانپور آرید نائور آریه لوین آریه نااور آریوشالو آزادی آزموده آزمون آساتورویچ آیکازیان آسامرا آسوری آسوشیتد پرس آسوشیتدپرس آسوشیتدپرس نیویورک آسپین آسیا آسیای جنوبی آسیای شرقی ها آسیایی آسیایی ها آشور کووانگ آشورکویک آشوک مه تا آصف خلدانی آصفی آغاجاری آفتاب وزیر اقتصاد آفریقایی ها آفندیوف پرسونا نان گراتا آقا اسماعیل آقا خان بختیار آقا رستون آقا زاده آقا شاهی آقا عبدالرسول آقا فخرالمحققین آقا و خانم ان. ای. پاولنکو آقا و خانم جان دی. استمپل آقا و خانم جورج ای. تی. دانلی آقا و خانم جورج بی. لامبراکیس آقا و خانم جی. کی. باباخانوف آقا و خانم رالف براون آقا و خانم سسیل اف. اچ. مالوان آقا و خانم هدایت اسلامی نیا آقا ویلیام وارنل آقاحسینی آقاخان آقاخان بختیار آقاس آقاشاهی آقاشاهی مشاور رئیس جمهور در وزارت امور خارج آقاشاهی مشاور وزارت خارجه آقاشاهی وزیر خارجه پاکستان آقامیر ارسنجانی آقای GHAT آقای Gilboa آقای «آگر» آقای «جی ایس» آقای «کریم» آقای آ.بن یوسف آقای آبتین آقای آتش آقای آدلر آقای آرمیتا آقای آرنولد رافل آقای آلدر آقای آلن کانوی آقای آمس NSC آقای آهرن. آقای آهرن_پگویین) آقای آیزنهاور آقای ابوالفتح محوی آقای احمد تارخ آقای احمد جنتی آقای احمد میرفندرسکی آقای احمدعلی رجایی آقای ار.ام. ملبورن آقای ار.ان.ملبورن آقای اردشیر مولوی آقای اس. شهنواز وزیر خارجه آقای استمپل آقای اسمعیل مجدی آقای اسنو آقای اسکات آقای اسکود آقای اسکودرو آقای اسکویی آقای اشرف آقای اصغر پیروی آقای اعتصام آقای افشار آقای افندیف آقای ال. ای. ورونین آقای ال.بی.لینگن آقای الس ورس آقای الیوت آقای ام.ای. قهرمانپور آقای امیر کاران آقای امیرانتظام آقای امیرانی آقای امیرقاسم معینی آقای انتظام آقای انصاری آقای اوری لوبرانی آقای اَهرن آقای اُلداکر آقای اکمدی آقای ایزدی آقای ایوان پسکوف آقای باتمانقلیچ آقای بارتکو آقای بازرگان آقای بال آقای بانرمن آقای بایندر آقای بختیان آقای برنات آقای بروکس آقای بروین آقای بروین کفیل آقای برژنف آقای برژینسکی آقای بزمن آقای بزیری (وزیری) آقای بش آقای بلومنتال آقای بلومنتال(رییس خزانه داری) آقای بنر من آقای بنرمن آقای بهرام شاهرخ آقای بهرامی آقای بهروز شاهنده آقای بوتلر آقای بورتن آقای بوزی بیتز آقای بولستر آقای بولیست آقای بویس آقای بگین آقای بیرنز آقای بیونز آقای تئودور ال. الیوت آقای تئودور ال. الیوت پسر آقای تامست آقای تاچر آقای تایلور آقای تقوی آقای توساینت آقای توماس آقای توماس سی. هیوز آقای تیلور آقای تیم اسکود آقای تیمور آقای جاریکف آقای جاریکوف آقای جان ا. آرمیتاژ آقای جان استمپل آقای جان ال. واشبرن آقای جان میلز آقای جان. ا. آرمیتاژ آقای جانبازیان آقای جعفر پیشه وری آقای جمیز آقای جواد منصور آقای جوادی آقای جون اچ. استیوتسن آقای جیمز رافرتی آقای جینگلز آقای حاج کریم حسینی (از نزدیکان آیت الله شریعتمداری و آیت الله خوانساری) آقای حسام الدین رضوی آقای حسن نزیه آقای حسن پور آقای حسین بنی اسدی آقای حسین فرهودی آقای حقدان آقای حکمت یزدی آقای خردجو آقای خسرو اقبال آقای خسروشاهی آقای خمینی آقای خون آقای داتری آقای داریوش همایون آقای دانیل او. نیوبری آقای داگلاس مارشال آقای دبلیو. ام. رونتری آقای ددیچ آقای دراگسلاوپزیک آقای درخشش آقای دسایی آقای دنیس بالتون آقای دونالد گیلفیلن آقای دونکان آقای دویچ آقای دکتر مهدی بازرگان نخست وزیر آقای دیو مارشال آقای دیوید دین آقای دیوید لمب آقای دیوید وستلی آقای رائین آقای رابرت اسکات آقای رابرت اف. هارلن آقای رابرت ان. مارگریو آقای رابرت اچ. هارلان آقای رابرت بیلز آقای رابین آقای راجر بروین آقای راس پیرات (ROSS آقای رافل آقای راهداری آقای راکول آقای راینو آقای رحمت اللّه مقدم آقای رحیم صفاری آقای رحیمی نژادی آقای رزازان آقای رزان آقای رشید برومند آقای رشیدیان آقای رنسام هیگ آقای رهنما آقای روبرت اچ. هارلان آقای رونتری آقای روی ام ملبورن آقای رُوان آقای رینو آقای ریچاردسون آقای ریچاردسون. آقای ریچاردوودردف آقای زیشک آقای ساندرز آقای سفیر آقای سمیعی آقای سوبر آقای سپهبدی آقای سی.سی. فینچ آقای سیداحمد صدر حاج سیدجوادی آقای سیروس غنی آقای سیروس مجد آقای سیورتس آقای شابی آقای شادمان آقای شاهرخ فیروز آقای شاهمیری( یکی از وکلا) آقای شاهی. آقای شریعتمداری آقای شفیق آقای شلن برگر آقای شلنبرگر آقای شمس صدری آقای شوارتز آقای شیبانی آقای صمغ آبادی آقای طریق مصطفی یکی از سرپرستان وزارت دفاع آقای عباس اسلامی آقای عباسی داماد شریعتمداری آقای عزری آقای علم وزیر دربار آقای علی آبتین آقای علی امینی آقای علی شاپوریان آقای علی میناچی آقای غلامعلی فریور آقای ف آقای فالمر آقای فرانک آقای فرانک باروز آقای فرانک کرافورد آقای فرد جنی آقای فرد رازی(بازرگان ایرانی) آقای فرهت پور آقای فری آقای فضایلی آقای فواد روحانی آقای فورد آقای فیلیپ کاپلان آقای قدسی آقای قره داغی پور آقای لاری مک کینی آقای لافلین آقای لامبراکیس آقای لمبراکیس آقای لوگولز آقای لین آقای لیندر آقای لینگن آقای مؤمنی آقای مئیر عزری آقای مارتین آقای مارتین اف. هرتز آقای مارتین هرتز آقای مایلز آقای مایک پیشوائیان آقای محمد درخشش آقای محمد طاهری آقای محمود طلوعی آقای مشرف آقای مصطفی درخشش آقای مظفر بقایی آقای معینی آقای مقدم مراغه ای آقای مقصودی آقای ملبورن آقای ملکی آقای ممکن آقای منصور مهدوی آقای مهابی آقای مهدوی آقای مهدی ابراهیمیان: بهترین معمار ایران آقای مهدی اکباتانی آقای مهدی بازرگان آقای مهدیزاده آقای مهر آقای مهرجان آقای مهندس ولی آقای موسوی آقای مؤنی آقای مک کنا آقای مک کینون آقای مک گافی آقای میدی آقای میری آقای میلز آقای میلز گرین آقای میلس آقای میناچی آقای میکلوس آقای نارسی فیروز آقای ناس آقای ناصر میناچی آقای ناصر کیانی آقای ناطق نوری آقای نامدار آقای نایت آقای نلسن بریکهم آقای نوردن آقای نوسنزو آقای نیلی آقای نیوسام آقای نیوسام امور خاور نزدیک آقای نیکلای آفانازویچ کوزنتسف آقای هادی انتخابی آقای هارلان . آقای هارولد اف. لیندر آقای هارولد. اچ. ساندرز آقای هاری رودی آقای هاسه گاوا آقای هرتز آقای هرتز. آقای هسکم (HASKEM) آقای هنری پرشت NNBA/IRN آقای هوارد آر. بوس آقای هوارد ال. پارسونز آقای هیگ آقای وستلی آقای ولادیمیر اسکوتزکو آقای ولپ آقای ولک آقای ونس آقای ویلیام اچ. سولیوان آقای ویلیام جی آقای ویلیام جی. ولک آقای ویلیام شاناهان آقای ویلیام چاید کل آقای ویلیام چایدکل آقای ویلیام کلارک آقای ویلیامز آقای وینکلر آقای پاترسون  آقای پارسا آقای پارساکیا آقای پانکراتف آقای پاول جون چیپارون آقای پاول کریسبرگ آقای پتر ویلسون آقای پرشت آقای پرورش آقای پرویز ذوالعین آقای پرویز رائین آقای پلی سنس آقای پنچوتکا آقای پهلبد آقای پیتر هرمز (Peter Hermes) آقای پیتون کر آقای پیشاورمک گافی ٬ کنسول در اصفهان آقای پیشوائی آقای چارلز دبلیر مک کسکیل آقای چارلز لویو آقای چارلز ناس آقای کارتر آقای کارلتون آقای کارول آقای کاری هاف بوئر آقای کازرونی آقای کاظم رجوی آقای کرگان آقای کریستنسن آقای کریستوفر آقای کلارک آقای کلارک گریگوری آقای کلاک آقای کلمان آقای کنت هاردینگ افسر مخصوص نمایندگان آقای جان جی برادی مدیران کمیته روابط بین المللی مجلس نمایندگان آقای جرج آر بردس معاون اجرایی آقای رئیس زابلوکی آقای کوجوگارو آقای کورس آقای کورن آقای کورونس آقای کومو آقای کوپر سرپرست تیم اعزامی آقای کوی نیلی آقای کیلگور آقای گارنیتز آقای گراس (Gross) آقای گرجی آقای گریم آقای گرین آقای گوئلر آقای گوئلز آقای گوردون تایگر آقای گولز آقای گیلدنر آقای یاسری آقای یوجین (اوژن) ام. وینترز آقای یگانه آقای. الف. فرید آقایان: فیصلی آل احمد آل خلیفه آل عُصفور آل هاردینگ آل کلام آلبرت آی. ادلمان آلبرت اس. چاپمن آلبرت جی فیوج آلبرت جی. فیوج آلبرت دانیال پور آلبرت دانیال پور ران حبیب آلبرت س. چپمن آلبرت گئورگییویچ فاتیف آلبرت گرین آلبرتینی آلساندرا آلفرد اشتراوب آلفرد دیگومیانس آلفرد هایز آلمان دیرتک آلمان شرقی آلمان شرقی ها آلمان ها آلمانهای نازی آلمانی آلمانی الاصل آلمانی ها آلمانی و سوئدی آلمانی) آلمانیها آلمانی‌ها آلمر. جی. زاایلزه نی گلش آلن آلن ال. کایزوتر آلن برنسون آلن دبلیو .برنسون آلن دبلیو دالاس آلن دوبیوپوی آلن. ئی. فاین آلون آلپ ارسلان ترکش آلپ قره عثمان اوغلو آلپ کار عثمان اغلو آلکس علمزاده آلکساندرا پاولوا آلکسی ال.کوزنتسف آلکسی ان. کاسیگین آلکسی لئونیدویچ ورونین آلکسی لئونیدویچ وُرنین آلکسی کاسیگین آلکسی کنستانتینویچ آنتونوف آلکسیف آلیتالیا آلیس آلیس چالمرز آلیسون اینجین آماج بلژیکی آماج های آمریکایی آماد تهران آماریس آمال احمد امیر آمریکا آمریکا یی ها آمریکائی ها آمریکائیان آمریکایی آمریکایی ساهپوست آمریکایی ها آمریکایی هاکمیته امنیت اصفهان آمریکایی های احمق آمریکایی های غیررسمی آمریکایی های مقیم آمریکایی های مقیم ایران آمریکایی های مقیم تهران آمریکاییان آمریکاییان مقیم تهران آمریکن بل آمریکن بل اینترنشنال آمستوتز آمستونر آمستونز آموزش و پرورش آموزش و پرورش ایران آموزگار آموزگار (نخست وزیر) آموزگار فن سالار (تکنوکرات) آموزگاران bonafide آموزگاران فارغ التحصیل آمون بن یوحنان آموکو آن سوئیفت آناباپتیس های هلند آناتولی آی. لاورنتیف آناتولی تریفنویچ اوگردنیکف آناتولی رامکف آناتولی سازانوف آناتولی لاورنتیف آنادارکو آنادارکو پروداکشن آنارشیست های سوئدی آناهیتا راتبزاده آناکلاریو آنتاناناریو آنتون آر. گنز آنتون عطالاه آنتون ن. نرجیس آنتونی ایدن آنتونی بالونی آنتونیا آنتونیان ای آنتونیو اسکیوال آنتک آندرانیک باغدارسریانی آندره ای ویشنسکی آندره ساخاروف آندره فونتن آندره میخایلویچ الکساندرف آندرو آی آندرو ویتلی آندرو ویتلی(از روزنامه تایمز مالی و خبرنگار بی.بی.سی) آندرو یانگ آندرونیک پتروسیانتس آندری نیکولا یویچ زلنین آندری نیکولایویچ آندریف آندریو.دی.رسنز آنفوکس آنکا آنکارا آنگلوساکسون ها آنگولایی ها آنیسیمف آهارون آمیت آهارون بارک آهارون یاریف آهرن آهرون کوهن آهنچیان آهنگ شرق آوا (مأمور مطبوعاتی) آوارگان افغانی آوارگان فلسطین آوارگان فلسطینی آوارگان کرد آواس کنلی آواکس آواکس ایران و ترکیه آوتیسن آوراهام (Achi آوراهام کاتز آوراهام یوفه آورل هریمن آوری ال عاد آوریل هاری من آوی شلاین آپارتاید آپوکولار آژانس ارتباط بین المللی آژانس ارتباط بین المللی آمریکا آژانس ارتباط بین المللی: آژانس ارتباطات بین الملل آژانس ارتباطات بین المللی آژانس ارتباطات بین المللی (ICA ) آژانس ارتباطات بین المللی (ICA) آژانس ارتباطات بین المللی آمریکا آژانس ارتباطات بین المللی ایالات متحده آژانس ارتباطات بین المللی ایالات متحده آمریکا آژانس ارتباطات جهانی آژانس ارتباطات جهانی امور خاور نزدیک آژانس ارتباطات جهانی ایالات متحده آژانس ارتباطات  المللی آمریکا(ICA) آژانس اطلاعات ایالات متحده (Usis) آژانس اطلاعات ایالات متحده واشنگتن دی آژانس اطلاعات بین المللی آژانس اطلاعات دفاعی آژانس اطلاعات دفاعی در واشنگتن دی آژانس اطلاعات دفاعیCURINTEL آژانس اطلاعات مرکزی (سیا) آژانس اطلاعات مرکزی آمریکا «سیا» آژانس اطلاعاتی آمریکا آژانس اطلاعاتی اسرائیل «موساد» آژانس اطلاعاتی انگلیس آژانس اطلاعاتی دفاعی آژانس اطلاعاتی دفاعی در واشنگتن دی. سی. آژانس اطلاعاتی مصر آژانس امنیت ملی آژانس امنیت ملی (NSA) آژانس انرژی اتمی بین المللی آژانس انرژی بین المللی آژانس بین المللی آمریکا آژانس بین المللی ارتباطات آژانس بین المللی ارتباطات آمریکا آژانس بین المللی ارتباطات بین المللی آمریکا آژانس بین المللی انرژی اتمی آژانس بین المللی مخابرات آمریکا آژانس جهانی ارتباطات ایالات متحده آژانس خبرگزاری پارس آژانس خبری ملی سومالی آژانس خبری پارس آژانس دولتی ژاپنی آژانس روابط بین الملل آمریکا آژانس روابط بین الملل در واشنگتن دی آژانس عمران بین المللی آژانس مطبوعاتی فرانسه آژانس ملی سوخت ایتالیا آژانس نفتکش آمستر آژانس های آمریکایی آژانس های ترانس آژانس‌های اطلاعاتی آکادا آکادمی اسب سواری آکادمی علوم شوروی آکادمی علوم نیویورک آکادمی فنی نظامی Aleppo آکادمی نظامی افغانستان آکان آکواتیک آکی آکینز آگاه آگاه کاردار ایران آگروسمن آی آی بکس آی. ان. کی آی. ان. گوت آی. بلویویچ آی. وی. سادچیکف آی.آر.استور مدیر عملیات آیت الله آیت الله آخون (AKHUN) آیت الله آذری قمی آیت الله آل شبیر خاقانی آیت الله ابن یوسف حدائق آیت الله ابوالفضل زنجانی آیت الله اشراقی آیت الله اصفهانی آیت الله العظمی خادمی آیت الله بروجردی آیت الله بهشتی آیت الله جواد دستغیب آیت الله حائری شیرازی آیت الله حاج آقا عطاءالله اشرفی اصفهانی آیت الله حسن طباطبایی قمی آیت الله حسن لاهوتی آیت الله حسینعلی منتظری آیت الله حسینی آیت الله حلبی آیت الله خادمی آیت الله خاقانی آیت الله خاقانی (رهبر اعراب خوزستان) آیت الله خلخالی آیت الله خمینی آیت الله خمینیکارمندان هواپیمایی ایران آیت الله خوئی آیت الله خویی آیت الله دکتر محمد بهشتی آیت الله ربانی شیرازی آیت الله رفسنجانی آیت الله روح الله خمینی آیت الله روحانی آیت الله زنجانی آیت الله سید محمدباقر صدر آیت الله سید محمدعلی هادی[قاضی] طباطبایی آیت الله سید محمود طالقانی آیت الله سید کاظم شریعتمداری آیت الله سیدرضی شیرازی آیت الله سیدمحمود طالقانی آیت الله سیدکاظم شریعتمداری آیت الله شبیر خاقانی آیت الله شریعتمداری آیت الله شمس آبادی آیت الله شمس اردکانی آیت الله شهید مطهری آیت الله شیخ حسین علی منتظری آیت الله شیخ محمدطاهر آل شبیر خاقانی آیت الله شیرازی آیت الله صادق خلخالی آیت الله صادق روحانی آیت الله صدر آیت الله طالقانی آیت الله طاهر خاقانی آیت الله طاهری آیت الله عبدالحسین دستغیب آیت الله عزالدین حسینی آیت الله غلامحسین حقانی آیت الله فلسفی آیت الله قاضی آیت الله قاضی طباطبایی آیت الله قمی آیت الله لاهوتی آیت الله محلاتی آیت الله محمد طاهر خاقانی آیت الله محمد[محمود] طالقانی آیت الله محمدرضا مهدوی آیت الله محمدرضا مهدوی کنی آیت الله محمود طالقانی آیت الله مدنی آیت الله مرتضی مطهری آیت الله مرعشی آیت الله مطهری آیت الله مفتح آیت الله منتظری آیت الله منتظری امام جمعه تهران آیت الله میانه آیت الله نجفی آیت الله نوری آیت الله ها آیت الله های اصفهان آیت الله کاظم شریعتمداری آیت الله کاظمشریعتمداری آیت الله کافی آیت الله گلپایگانی آیت الله یحیی نوری آیت الله  حسینعلی منتظری آیت اللهی آیت اللّه آیت اللّه آذری قمی آیت اللّه احمد آذری قمی آیت اللّه احمد آذری قمی دادستان انقلاب آیت اللّه ارشد آیت اللّه بروجردی آیت اللّه بهبهانی آیت اللّه بهشتی آیت اللّه بهشتی نایب رئیس شورای خبرگان آیت اللّه حاج آقا جلیل فقیه امامی آیت اللّه حاج آقا رضا زنجانی آیت اللّه حاج حسن طباطبائی قمی آیت اللّه حاج سید ابوالفضل موسوی زنجانی آیت اللّه حاج سید میرزا فانی آیت اللّه حاج سیدجواد دستغیب آیت اللّه حسن لاهوتی آیت اللّه حسین علی منتظری آیت اللّه حسینعلی منتظری آیت اللّه حسینی آیت اللّه حکیم آیت اللّه خادمی آیت اللّه خاقانی آیت اللّه خامنه ای آیت اللّه خلخالی آیت اللّه خمینی آیت اللّه خمینی کمونیسم آیت اللّه خمینی خمینی آیت اللّه خوئی آیت اللّه خوانساری آیت اللّه خویی آیت اللّه دستغیب آیت اللّه ربانی شیرازی آیت اللّه رضا زنجانی آیت اللّه رفسنجانی آیت اللّه رهبر آیت اللّه روح اللّه الخمینی آیت اللّه روح اللّه خمینی آیت اللّه روح اللّه موسوی خمینی آیت اللّه روحانی آیت اللّه زنجانی آیت اللّه سرشناس آیت اللّه سنجابی «زنجانی» آیت اللّه سید احمد خوانساری آیت اللّه سید بیوک زنجانی آیت اللّه سید عبداللّه شیرازی آیت اللّه سید فرید آیت اللّه سید محمود طالقانی آیت اللّه سید کاظم شریعتمداری آیت اللّه سیدکاظم شریعتمداری آیت اللّه شریعتمداری آیت اللّه شریعتمداری. آیت اللّه شمس آبادی آیت اللّه شیخ محمد خاقانی آیت اللّه شیخ نوری آیت اللّه شیرازی آیت اللّه صادق الروحانی آیت اللّه صادق حسینی روحانی آیت اللّه صادق روحانی آیت اللّه صدر آیت اللّه صفدری آیت اللّه طالقانی آیت اللّه طاهری آیت اللّه عزالدین حسینی آیت اللّه علی قدوسی آیت اللّه قاضی آیت اللّه قاضی طباطبائی آیت اللّه قدسی آیت اللّه قدوسی دادستان کل ایران آیت اللّه قمی آیت اللّه محلاتی شیرازی آیت اللّه محمد بهشتی آیت اللّه محمدتقی قمی آیت اللّه محمدحسین بهشتی آیت اللّه محمود طالقانی آیت اللّه مدنی آیت اللّه مرتضی مطهری آیت اللّه مطهری آیت اللّه معروفی آیت اللّه منتظری آیت اللّه منتظری امام جمعه تهران آیت اللّه مهدوی کنی آیت اللّه میلانی آیت اللّه نوری آیت اللّه ها آیت اللّه ها (شریعتمداری آیت اللّه هاشمی آیت اللّه هاشمی رفسنجانی آیت اللّه های ایران آیت اللّه های ایرانی آیت اللّه های قم آیت اللّه های گلپایگانی آیت اللّه کاشانی آیت اللّه کاظم شریعتمداری آیت اللّه کافی آیت اللّه گلپایگانی آیت اللّه یحیی علامه نوری آیت اله سید ابوالقاسم کاشانی آیروفلوت شرکت هواپیمائی شوروی آیزنهاور آیسه آیشمن آیندگان آیه الله منتظری آیه اللّه منتظری آیه اللّه ها آیپک ئودر سورنسن ئی ئی آکینز ا ا شاموسکایا ا فرد هالیدی ا. سی. ویزارد ا. مارتین ا.بی.سی ا.س.باخاش ا.سی. ویزارد ا  ائتلاف اتحادیه کارگران تهران ائی. ای. راو اباالخیل اباچنکف ابتهاج ابراهیم ابراهیم احمد ابراهیم القبصی ابراهیم بن عبداللّه انقاری ابراهیم بن محمد بن ابراهیم الشیخ  ابراهیم تیموری ابراهیم حکیمی ابراهیم خواجه نوری ابراهیم ریاحی ابراهیم سنجر ابراهیم شکری ابراهیم شیرازی ابراهیم عبدالکریم  ابراهیم محمد حسن حمیدان  ابراهیم مکلا ابراهیم نیک خلق ابراهیم هانوکائی ابراهیم کاشانی ابراهیم کریم آبادی ابراهیم یزدی ابراهیم یونسی ابراهیمی ابرقدرت های شرق و غرب ابطحی ابن عبدالعزیز السعود(2) ابن عبداله الخلیه ابواحمد ابواحمد منتظری ابوالحسن ابتهاج ابوالحسن بنی صدر ابوالحسن تیمورتاش ابوالحسن خان (فخرالملک) ابوالحسن عمیدی نوری ابوالفتح محوی ابوالفضل بازرگان (پسر برادرش) ابوالفضل طوماریان ابوالفضل قاسمی ابوالفضل قاسمی (دبیر کل جدید حزب ایران) ابوالفضل قاضی ابوالفضل قاضی شریعت پناهی ابوالقاسم ابوالقاسم امینی ابوالقاسم خردجو ابوالقاسم صادق ابوالقاسم نجم ابوجعفر ابوجهاد ابوسفیان ابوشریف ابوعمار ابول بلوغی ابونصر عضد ابونیدال ابوولید ابیجان ات. ال. دبلیو. شل ات... اتاق اصناف اتاق بازرگانی آمریکا اتاق بازرگانی ایران و آمریکا اتاق بازرگانی تهران اتاق بازرگانی صنایع و معادن ایران اتباع آمریکا اتباع آمریکایی اتباع اروپای شمالی اتباع بلوک شوروی اتباع جنوب اروپا اتباع روسی اتباع شوروی اتباع عربی غیر کویتی اتباع کره جنوبی اتحاد جماهیر سوسیالیستی شوروی اتحاد سوسیالیست اتحاد شوروی اتحاد ملی پاکستان اتحادیه KAPPA اتحادیه اعراب اتحادیه بین المللی حقوق بشر اتحادیه بین المللی مخابرات اتحادیه تجاری بین الملل اتحادیه تجاری بین المللی اتحادیه تجاری بین المللی OPED اتحادیه تلگرافچی های تهران اتحادیه جبهه ملی اتحادیه جهانی پست اتحادیه دموکراتیک واحد مرکزی (EDEK) اتحادیه سنتو اتحادیه سوسیالیست ها اتحادیه عرب اتحادیه معلمین اتحادیه معلمین ایران اتحادیه ملی پاکستان اتحادیه ناتو اتحادیه نانواهای تهران اتحادیه نیروهای جبهه ملی اتحادیه نیروهای جبهه ملی ایران اتحادیه های کارگران و کشاورزان اتحادیه های کارگری اتحادیه های کارگری اسرائیل اتحادیه پست جهانی اتحادیه کارمندان دولتی اتحادیه کارگران اتحادیه کارگران تنباکو اتحادیه کارگران خشک شویی و رنگریزی تهران اتحادیه کارگران سیلوی تهران اتحادیه کارگران نفتی اتحادیه کارگری آمریکا اتحادیه کشورهای آفریقایی اتحادیه کمونیستی آلمان غربی اتحادیه کیبوتز اترتون اتریشی ها اتل اتمان اتیوپیایی ها اجلاس های سنتو اجلاس کمپ دیوید اجلاسیه کمپ دیوید اجمل اخاتک اجویت اجویت نخست وزیر احتشام السلطنه احتشامی احتشامیه احزاب مارکسیست احزاب ناسیونالیست احزاب و دستجات عرب احزاب چپگرای افغانستان احزاب چکسلواکی احزاب کمونیست اروپا احزاب کمونیست ملی احسام سرطاوی احسان اللّه خان احسان طبری احسان نراقی احمد احمد آذری قمی احمد آرامش احمد آل میهانی احمد آهنچی احمد ابراهیمی احمد ابوالقیط احمد احرار احمد احمدی احمد اسکندر احمد احمد اشرف احمد اعظمی احمد افخری کارمند شرکت خصوصی و کارخانه دار احمد اقبال احمد الغفور احمد القشمی احمد الهی خوانساری احمد بن بلا احمد بن حمید آل نهیان (ابوظبی)  احمد بن سلطان القاسمی (شارجه) احمد بن سیف آل ثانی احمد بن صیف الثانی احمد بنی احمد احمد بنی صدر احمد بهمنش احمد بوتفلیقه احمد تارخ احمد تهرانی احمد جبریل (ابوجهاد) احمد جدلی احمد جعفر احمد جعفری بهوی احمد حاج سیدجوادی احمد حامی احمد حسن البکر احمد حسین السامرایی احمد حسین سامری احمد حسینی احمد حسینی فرد احمد خالقی احمد خلیفه السویدی احمد خمینی احمد خوانساری احمد داوران احمد دهقان احمد رئوف النقیب احمد زنگنه احمد زکی یمانی احمد زیرک زاده احمد ستوده نیا احمد سراج (مدیر مسئول وزارت امور خارجه در امور آسیایی) احمد سراج مدیر کل امور شرقی وزارت امور خارجه عربستان احمد سلامتیان احمد سلطان احمد سمیعی احمد سویدان احمد سویدی احمد شاه احمد شفیق احمد صدر حاج سید جوادی احمد صدر حاج سیدجوادی احمد صدرحاج سیدجوادی احمد ضیائی احمد طالع مهندس احمد طاهرآبادی احمد عبداللّه آل غزالی احمد عبدالنبی مکی احمد عبیدالفضل احمد علم زاده احمد علیزاده احمد علیزاده معاون حزب خلق مسلمان احمد قریش رئیس دانشگاه ملی احمد قریشی احمد قوام احمد قوام السلطنه احمد لاجوردی احمد متین دفتری احمد مدنی احمد مسلمی احمد مطهرنیا احمد معمارزاده احمد مفتی زاده احمد مقصودی احمد منتظری احمد مهری پسر روحانی معروف شیعه کویت احمد مکی احمد میرفندرسکی احمد ناصر البیشی احمد ناظمی احمد نامدار احمد نخست احمد نوری احمد هروی احمد چابک احمد کسروی احمد کورس احمد کیلالی وزیر فرهنگ ترکیه احمد یانور احمدالبکر احمدالخمینی احمدالمبارکی احمدشاه درانی احمدشیرمحمد وزیر دادگستری و امور مذهبی احمدعباس المهری احمدعلی صادق وزیری احمدی اخترالزمان اخوان اخوان المسلمین اخوان المسلمین تا مارکسیست های اسلامی» اخوی اد ویلت ادارات دولتی ایران ادارات منطقه ای صحرایی شین بث اداره ABM اداره JAG اداره آب تهران اداره آتش نشانی اداره اطلاعات آمریکا اداره اطلاعات آمریکا (USIS ) اداره اطلاعات آمریکا (USIS) اداره اطلاعات ایالات متحده (USIS) اداره اطلاعات دفاعی اداره امنیت اجتماعی ایران اداره امور اعراب اداره امور خارجی اداره امور غیر عرب؛ اداره امنیت حفاظتی اداره امور ملتی اداره برق تهران اداره بودجه فدرال FBO اداره تحقیق فدرال (اف.بی.آی) اداره تحقیقات جنایی پلیس کشوری کویت اداره تحقیقات ویژه اداره تکنولوژی اداره جاسوسی دفاعی واشنگتن (D.C) اداره جمع آوری اداره راه آهن اداره رایزنی نظامی اداره روابط اطلاعاتی دایره اطلاعات و تحقیقات وزارت امور خارجه اداره روابط عمومی کشور اداره سازمان زنان ایران اداره ضداطلاعات نیروی هوایی شاهنشاهی ایران اداره طرح ریزی عملیاتی و هماهنگی اداره عملیات سیاسی و روابط وابسته اداره مأموریتی ناتو اداره مرکزی اطلاعات (سیا) اداره مرکزی بانک اعتبارات ایران اداره مرکزی مراجعات اداره مشاورت حقوقی و بازپرسی اداره مهاجرت بریتانیا اداره مهاجرت و تابعیت اداره هماهنگی و طرح ریزی اداره هواپیمائی کشوری آمریکا اداره وابسته دفاعی ایالات متحده در تهران اداره پشتیبانی عملیاتی اداره کنستایل INR/RNA/SDA اداره گمرک اداره( DEA) مبارزه با مواد مخدر ادریس ادریس اصمدی گادجین ادریس بارزانی ادریس پسر بارزانی ادریسی ادلای استونسون ادنان مندرس ادوارد ادوارد اس. لیتل ادوارد اس. لیتل. ادوارد اس. والریوس ادوارد ال. پک ادوارد اچ شاف ادوارد بوردلن ادوارد جی. ویلت ادوارد جی. گنین ادوارد رایان ادوارد ساب ادوارد مورس ادوارد مورو ادوارد هیث ادوارد. اس. لیتل ادوارد.ال.پک ادوین (تد) آتکینز ادوین ا. ماچن ادوین ا. ماچن. جی آر ادوین ال. هامت ادوین هامت ادوین. ا. ماچن جونیور ادگارفوره ادیا دانون ادیب سمیعی ادیب محمدی ادیمن ار ارامنه ارامنه تهران اراپ فرانسوی ارباب آفریدی ارت و لزلی گیس از سفارت آمریکا ارتز اسرائیل ارتش ارتش آزادی بخش خلق ارتش آمریکا ارتش اسرائیل ارتش افغان ارتش افغانستان ارتش امریکا ارتش اوگاندا ارتش ایالات متحده ارتش ایالات متحده آمریکا ارتش ایران ارتش ایران و افغانستان. ارتش جمهوری دمکراتیک افغانستان ارتش خلق (جیش الشعبی) ارتش خلق مغولستان ارتش خلقی ارتش دریایی قطر ارتش روسیه ارتش سرخ ارتش سرخ شوروی GRU ارتش سوریه ارتش شاه ارتش شاهنشاهی ارتش شاهنشاهی ایران ارتش شوروی ارتش عراق ارتش فرانسه ارتش قطر ارتش لبنان ارتش مصر ارتش ملی اسلامی ایران ارتش ملی ایران ارتش ملی لبنان ارتش و نیروی هوایی افغانستان ارتش پاکستان ارتش گینه بیسائو ارتشبد ارتشبد «آر. ای. هایزر» ارتشبد ازهادی ارتشبد ازهاری ارتشبد اویسی ارتشبد ایادی ارتشبد بختیار ارتشبد برت ارتشبد بهرام امینی ارتشبد تدین ارتشبد تمام (محب) ارتشبد توفانیان ارتشبد جعفر شفقت ارتشبد جم ارتشبد حسین فردوست ارتشبد حُمید ارتشبد خاتمی ارتشبد دول برت (DEVOL BERTT) ارتشبد ربیعی ارتشبد رضا عظیمی ارتشبد ریاحی ارتشبد زاهدی ارتشبد زاهدی مرحوم ارتشبد طوفانیان ارتشبد غلامرضا ازهاری ارتشبد غلامعلی اویسی ارتشبد فضل اللّه زاهدی ارتشبد قره باغی ارتشبد ناجی ارتشبد نصیری ارتشبد نصیری رئیس ساواک ارتشبد نعمت الله نصیری ارتشبد ولی اللّه قره نی ارتشبد کریست ارتشی های رژیم شاه ارتشیان ارتشیان ایران ارتشیان کُرد ارتش‌های عرب ارتور شلزنیجرپر اردشیر اردشیر زاهدی اردشیر زاهدی (سفیر ایران در واشنگتن) اردشیر مولوی اردل کازکان سر مهندس وزارت ترابری اردلان اردلان آشتیانی اردن هایل سرور اردنی ها اردوژف وزیر صنعت گاز شوروی اردوگان کوکوراوغلو ارسلان افشار ارسلان خلعتبری ارسنجانی ارشاد الحق ارفرانس ارلیش ارمنی ارمنی آذربایجانی ارمنی مسیحی ارمنی ها ارنست اند ارنست ارنست دبلیو ارنست ماتسدورف ارنست و ارنست ارنست پرون ارنست گریوز ارنست. آر. اونی ارنست. ان. تیمکن ارنی بوش اروپا اروپائیان اروپای شرقی اروپای غربی اروپایی اروپایی ها اروپاییان اروین ارکی هویتینن ارگان های اجرائی اریستوکرات ها اریوش طهماسبی قره شیران اریک اف. فون ماربود اریک ای. اولاشین اریک ایوانوویچ اریک رولو اریکاکنین سیلی از نهضت آزادی ایران از وزارت آموزش و پرورش ازاکی ازبک ازبک ها ازدیاد گاماخوردیا ازهادی ازهاری اس اس . دی. تندرا اس آ اس اس دی ارن اس دی بیتل اس دی تراب اس دی ترامپ اس دی. التیمت اس. اس. دی. لور اس. ان. تاگاشف اس. جی. سویرل اس. جی. پاپیچ اس. دبلیو. راک اس. دبلیو. راک ول اس. دی تراب اس. دی فورگیو اس. دی. التیمت اس. دی. جانوس/13 اس. دی. جولپ اس. دی. ولید/1 اس. دی. پلاد اس. دی. آس اس. دی. آپ بیت اس. دی. ارن اس. دی. ارن. اس. دی. اسلیپری اس. دی. اسلیپری اس. دی التیمت اس. دی. التیمت اس. دی. اینورموس /1 اس. دی. بلید اس. دی. بیپ اس. دی. ترامپ اس. دی. ترانزیت اس. دی. ترمپ اس. دی. تندرا اس. دی. جانوا اس. دی. جانوس اس. دی. جانوس/13 اس. دی. جولپ اس. دی. راتر اس. دی. راتر / 4 اس. دی. راتر/4 اس. دی. رایت اس. دی. روف اس. دی. روپ/1 اس. دی. فوروارد اس. دی. فورگیو اس. دی. فورگیو. یو. ان. تراوت اس. دی. فیس اس. دی. فیکل اس. دی. لور اس. دی. لیدر اس. دی. مارکت اس. دی. مارکت. اس. دی. وری اس. دی. ولید اس. دی. ولید / 1 اس. دی. ولید/1 اس. دی. پارتنر / ا اس. دی. پراون اس. دی. پرتیکست اس. دی. پرنک اس. دی. پرنک/1 اس. دی. پروب اس. دی. پروپ اس. دی. پریتکست اس. دی. پریتکست/1 اس. دی. پلاد اس. دی. پوتی اس. دی. پپر اس. دی. پکن اس. دی. پیر اس. دی. کاراوی اس. دی. کازمو اس. دی. کازمو. اس. دی. کت اس. دی. کت/1 اس. دی. کوئیک اس. دی. کوئیک کیو اس. دی. کوئیک/1 اس. دی. گابل اس. دی.استی اس. دی.ترامپ اس. دی.پیر اس. راک ول اس. کوفی اس.دی. ارن اس.دی. اینورموس اس.دی. راتر اس.دی. فوروارد اس.دی. پلاد اس.دی. کوئیک اس.دی.ارن اس.دی.ارن. اس.دی.اینورموس اس.دی.ایگل اس.دی.ترامپ اس.دی.جانوس اس.دی.راتر اس.دی.راپ اس.دی.رایت اس.دی.مارکت اس.دی.پلاد اس.دی.پوتی اس.دی.پپر اس.دی.پکن اس.دی.کوئیک اس.دی.کوئیک/1 اس.پی.هیاتوس استآچسن استاد احمد آزرمی استاد اسد نظامی استاد علی محمدی استادان آمریکایی ایران شناسی استادان ایرانی استادان فولبرایت استادیار دانشگاه فردوسی مشهد استارک استالین استانبول استانتون استاندار استاندار آذربایجان استاندار آذربایجان شرقی استاندار آذربایجان غربی استاندار اصفهان استاندار اویل ایندیانا (SOIND) استاندار ایلام استاندار بوشهر استاندار خراسان استاندار خراسان و نایب التولیه آستان قدس استاندار خوزستان استاندار خوزستان مدنی استاندار سیستان و بلوچستان استاندار شیراز استاندار فارس استاندار فارس و خوزستان استاندار قسمت جنوبی ایران استاندار مشهد استاندار کردستان استاندار کرمان استاندار کرمانشاهان استاندارد اویل نیوجرسی استاندارد اویل کالیفرنیا استاندارد ایندیانا.بریتیش پترولیوم انگلیسی استانداری استانداری آذربایجان استانداری فارس استانسیلاو کنستاتینویچ کاوریگین استانلی اسکودرو استانلی تی. اسکودرو استانیسلاو الکساندروویچ لووچنکو استانیسلاو کنستانستینوویچ کاوریگین استانیسلاو کوریوئین استتسون استرالیایی استراوس استرلینگ استرنر استروگال استفان آر. گرومان استفان ار اسنو استفانی.س.استافر استفن شالوم استفن کوهن استفن کوهن (HA) استل استمپل استمپل (STEMPEL ) استمپل با مقامات نهضت آزادی استمپل و پرت استمپل  استوئسل. استوار دوم کوتس استوار رونالد بی. بیکر استوار ریگان استوار یکم ریگان استوارت دبلیو استوارت دبلیو . راک ول استوارت دبلیو. راک ول استوارت دبلیو. راکول استوارت راک ول استوارت راکول وی استوسل استوسگو (Steve Sego) استوفر استولت فاز استون استویکی استپان گرومان استکهلم استیفن کوهن استیو استیو ارلانگر استیو استفانید استیوارت دبلیو. راکول استیوارد راکول استیون راتنر استیونس استیونسن استیوی ایتان استیک نیکلاونا نرسسیان اسحاق (Hoffi, Yitzhak) اسحاق خان اسحاق رابین اسحاقی نژاد اسحق رابین اسد اسد رئیس جمهور سوریه اسد همایون اسدالله رفعت نیا اسدالله علم اسدالله مبشری اسدالله نیلی آرام اسداللّه اسداللّه امین اسداللّه رشیدیان اسداللّه صنیعی اسداللّه علم اسداللّه مبشری اسداللّه متین اسداللّه موسوی اسداللّه نصر اصفهانی اسداللّه و سیف اللّه رشیدیان اسداللّه کاظمی (دبیر خرم) اسداللّه. اسدی اسرائیل اسرائیل بیر اسرائیل زیو شیف اسرائیل ها اسرائیلی اسرائیلی ها اسرائیلیان اسرائیلیها اسعد اسغیک الیاسیان اسفندیار اوغلی افندیف اسفندیاری اسقاوی اسقف ارمنیان آرناک مانوکیان اسقف اسماهیت لوکا اسقف اعظم اسقف اعظم ماکاریوس اسقف ماکاریوس اسقف کاپوچی اسقف کلیسای انجیلی اسقف کلیسای انگلیسی در اصفهان اسلام آباد اسلام شیخ اسلامی اسلامی نیا اسلامی ها اسلامی های افراطی اسلامی های راست اسلودر اسم رمز آقای ابوالحسن بنی صدر اسماعیل اسماعیل اردلان اسماعیل البوشی اسماعیل الشورا اسماعیل الشوری اسماعیل تیموریان اسماعیل خان قشقایی (صولت الدوله) اسماعیل دانش اسماعیل رئیس جمهور جمهوری دموکراتیک خلق یمن اسماعیل ریاحی اسماعیل زاهد اسماعیل شورا اسماعیل عبدالوهاب اسماعیل فهمی اسماعیل فیاض اسماعیل مجدی اسماعیل مرتضی اقلی علیوف اسماعیل مرتضی اوغلی علی یف اسمال اسمعیل جلالی اسمعیل ریاحی اسمیت اسمیت موزوریو اسمیروکف اسنو اسنور اسوآمین اویل اسوالبارد اسوالد اسوردلوفسک سونار خوز اسپارکس اسپالدینگ اسپانیا اسپایزر اسپل نیکوف اسپهبدی اسپولنیکف اسپیرز اسپیزر اسچارانسکی اسکات اسکات اسمیت اسکاد(کارمند سفارت) اسکندر اسکندر آزموده اسکندر کبیر اسکندری اسکو اسکوئیر اسکوایتر اسکوایر وزیر مختار سفارت آمریکا اسکوتزکو اسکود اسکود نیکولس اسکودرو اسکویی اسکیرنف اسکیود اسکیپ بویس اسیلیویچ اسین شریف نماینده ساف در دوحه اشتراوس اشراف اشراف زادگان تاجر اشراقی اشرف اشرف احمد جانوف اشرف عبداللطیف غوربال اشرف وزیر امورخارجه اشرف پهلوی اشرفی اشغالگران اسرائیلی اشغالگران قدس اشمیت اشمیت صدراعظم آلمان اصغر خان اصغر سپهر اصغر محمد بیگی اصغر پارسا اصغرخان اصغرخان سرپرست حزب طریق استقلال اصفهان اصفهانی ها اصفیا اصفیاء اصلاحات ارضی اصلان افشار اطاق بازرگانی ایران اطاق بازرگانی ایران و آمریکا یا شورای بازرگانی اطبای بومی پاکستانی اطرافیان خمینی اطریشی ها اطلاعات اطلاعات اسرائیل (سازمان) اطلاعات سیاسی (PI ) اعتبار اعتزازالدین وزیر مشاور وزارت بازرگانی اعتمادی اعراب اعراب ایران اعراب ایرانی اعراب تروریست اعراب تندرو اعراب خلیج اعراب خلیج [فارس] اعراب خلیج فارس اعراب خوزستان اعراب رادیکال اعراب محلی خوزستان اعراب مسلمان اعراب میانه اعراب میانه رو اعزاز نیک پی اعضای اوپک اعضای باشگاه مهرگان اعضای توده اعضای حزب کمونیست اعضای شورای انقلاب اعضای فتح اعضای فرقه بهائی اعضای فناتیک اعضای مجلس خبرگان اعضای هیئت علمی اعضای کابینه اعظم اعلم اعلیحضرت اعلیحضرت شاهنشاه اعلیحضرت شاهنشاه ایران اعلیحضرت محمدرضا پهلوی آریامهر اعلیحضرت همایونی اف اف اورس اف بی آی اف بی آی (FBI) اف. بی. آی اف. بی. آی. اف. بی. آی. اس. اف. بی. آی.اس. اف. بی. مک کنزی اف. جی پستایم اف. جی. اف. جی. پستایم تکز. اف. جی. کوزنتسف اف. سی. کالینز اف. ک. دومان اف.جی.پستایم افتخار السادات موحد بروجردی افخمی افراد SE افراد ایلاتی آذربایجانی افراد روسی افراد سفارتخانه افراد فیلیپینی افراطی های مسلمان حزب اللهی (حزب خدا) افراطیون افراطیون مذهبی افراطیون چپ فداییان خلق افریدی ها افسانه ملک زاده افسر آمریکایی افسر ارتش شوروی افسر اطلاعاتی ارتش افغانستان افسر امنیتی فنی آمریکایی افسر سنگالی افسر سیا افسر فرمانده «IIAF/CIC» افسر نیروی دریایی افسران افسران آمریکایی افسران ارتش افسران ارشد آمریکایی افسران اطلاعاتی نیروی هوایی و نیروی دریایی افسران افغانی افسران امنیتی آمریکایی افسران ایرانی افسران توده ای (کمونیست) افسران روسی افسران سابق ارتش افسران نظامی انگلیس افسران نیروی هوایی افسران نیروی هوایی افغانستان افسران کا. گ. ب. افسران کا.گ.ب افشار افشاری ها افشان افغان افغان ها افغانی افغانی ها اقبال اقبال احمد آخوند اقبال بوت سرپرست وزارت اطلاعات اقبال حکیمی اقبالی اقتصاددانان ایران اقلیت شیعه اقلیت شیعی کویت اقلیت علوی اقلیت های ایران اقلیت های ایرانی اقلیت های روسی اقلیت های عربی اقلیت های قومی اقلیت های قومی ایران اقلیت های مذهبی اقلیت های مسلمان در شوروی اقلیت های کرد اقلیت یهودی ایران اقلیتی علوی اقمار اروپایی ال ال جردن ال عال (ELAL ) ال. آی. مندلویچ ال. اف. الئیچف ال. ام. دون. ال. ان. ایز ال. بروس لینگن ال. بروس لینگن کاردار موقت سفارت آمریکا در تهران ال. بروس. لینگن کاردار موقت ال. جی ال. دبلیو ال. دبلیو شل کیو. آر. کابل ال. دبلیو. سرف ال. دبلیو. سماکیس ال. دبلیو. شل ال. دبلیو. شل کیو ال. دبلیو. شل کیو. آر. ال. دبلیو. شل کیو. آر. رام ال. دبلیو. واین ال. دبلیو. واین کیو. آر. رام ال. دبلیو. واین. کی.ام. استون کیو. آر. رام ال. دوگلاس هک ال. سماکیس ال. میلنر دون ال. واستبرن ال. پل برمر سرم ال. پی گامین ال. پی. نایت ال. پی. گامین ال.ان. یوما ال.ان.یوما ال.دبیلو. شل کیو. آر ال.و.سماکیس ال.پی. گامین ال.پی.گامین الئیچف الاخبار الاعتصام الانباء البرزی البنا البناء رهبر سازمان ژوئن سیاه البکر الثوره الجزایری الجزایری ها الجمهوریه الحجلان الحریه الحسن الحوص الحکیم الخال الصحیح الفتح (راه صحیح فتح) الخلیفه الدعوه السفیر السویدی السکاندرف السیل اویمن دبیر کل خزانه داری ترکیه الشنفاری الصاعقه الصباح العتیبه العتیقی العدسانی العطاس العلوی العکری الغانی الف الف اراپ (ElF الف العتیقی الف. البیگه الف. سی. آ. تومیک الف. هدایت الف. پتروف الفتح القانیان القصیبی اللهیار اللهیار صالح اللّه اللّه شکور المستقبل الموتی المپیک الن بی النا قاسملو النهار الهاس الهانی الهفوف الهی الهیار صالح الور الوزیر الوفا الک نیکلاس الکار هندلین الکاظمی الکداگ الکساندر الکساندر اس. کولین الکساندر الکساندرویچ سیرومیاتنیکف الکساندر ام پوزانف الکساندر ام. پوزانف الکساندر اکیمویچ ایشکوف وزیر صنایع شیلات الکساندر ای الکساندر ایوانویچ روکانوف الکساندر بوبین الکساندر بووین الکساندر جورج متسیان ناظر الکساندر جیب (GIBB) الکساندر دی موروزف الکساندر دیما الکساندر سولژنیتسین الکساندر شلپین الکساندر فرد نعلبندیان الکساندر م.پوزانف الکساندر نوفسکی الکساندر نیوکولایویچ شلپین الکساندر وی الکساندر پودرابنیک الکساندر پوپوف الکساندر گینزپرگ الکساندرا کلونتای الکساندرف الکساندرویچ روسف الکساندریا الکسیس دتوکویل الکسیف الی بن هنا الی جونز الیاس سرکیس الیاس پرهیزگار الیانور الیانی الیاهوبن شائول کوهن ژوهان ولفگانگ لوتز الیاهوبن کوهن الیتز الیزابت الیزابت آن الیزابت اول الیزابت سوئیفت الیزابت سویفت الیزابت. ای. سویفت الیزاواتا الیزر یوتوات (یا یوتواث) الیزور ریمون الیس ایلکم الیس جوزف الین الینور باتز الینورروث هورن الینورپینک الیوت ام ام النار ام گوردن تایگر ام. آ. فیلنسکی ام. آر. پریش ام. اف. هرتز ام. اچ. کرب ام. ای. سوسلوف ام. بی. وارد ام. ج. مترینکو ام. جانسون سی. دبلیو. ناس ام. جی. بارج ام. جی. بریج ام. جی. مارتیر ام. جی. ماریتر ام. جی. مترینکو. ام. دی. زهدی ام. لوم ام. مارشال ام. هنری مارشال ام.آر.پریش  ام.اف.هرتز ام.جی. بارج ام.جی. ماریتر اماراتی ها امام امام آیت الله روح الله خمینی امام امت امام اول شیعیان امام تبعیدی عمان امام جمعه اصفهان امام جمعه تهران امام جمعه سنندج امام جمعه مهاباد امام حسن امام حسین امام خمینی امام خمینی(ره) امام دوازدهم امام دوازدهم (عج الله تعالی فرجه) امام دوازدهم( محمد المهدی) امام رضا امام روح الله خمینی امام زمان امام سوم(امام حسین) امام صدر امام علی امام غایب امام مردوخ امام مفتح امام موسی الصدر امام موسی صدر امام یمن امامان شیعه امامت جمعه تهران امامی اسفندیاری امامی خویی امان الله اردلان امان اللّه امان اللّه اردلان امان اللّه خان امان اللّه ریگی امانی امت حزب اللّه امجد متوسلی امریک هندی آزاد کار امل امور اداری امور اقتصاد و دارایی امور اقتصادی و بازرگانی امور تسلیحاتی وزارت دفاع ملی ایران امور خارجه امور خاور نزدیک امور خدمات بازسازی غیر نظامی امپراطوری ایران امپراطوری تزاری امپراطوری عثمانی امپراطوری پارس امپریالیسم امیال رضائی امید ایران امید سازش امیر امیر احمد امیر احمدی امیر اسد جواهری امیر اسداللّه علم امیر امان الله دارشویی امیر امان اللّه دره منزلی امیر انتظام امیر بحرین امیر بهمن باقری امیر جابر احمد الصباح امیر جابرالاحمد آل جابرالصباح امیر جابرالاحمد الصباح امیر حسین زنگنه امیر حکمت امیر خاتمی امیر خاری امیر خلیفه امیر خلیفه ابن احمد آل ثانی امیر خلیفه بن حمد آل ثانی امیر دولتشاهی امیر روشائی امیر ساسان هدایت رئیس سازمان توریستی ایران امیر شوکت الملک امیر شکوهیان امیر طاهری امیر طاهری سردبیر روزنامه کیهان امیر عباس هویدا امیر عبدالرحمن خان امیر عبداللّه قشقایی امیر عثمان دبیر کل امور افغانستان امیر عیسی ابن سلمان الخلیفه امیر فقید کویت امیر قاضی امیر قطر امیر قلی قهرمانی امیر متقی امیر مسعود برزین امیر هوشنگ اربابی امیر هوشنگ ترابی تهرانچی امیر هوشنگ دولوفلیکس امیر و دولت بحرین امیر پرویز امیر پرویز (وزیر امور کشاورزی و روستایی) امیر پشتون ها (امیرمحمد یعقوب خان) امیر کدارایی امیر کویت امیر یعنی ابوسعود امیر. امیراحمد کوچصفهانی امیراسداللّه علم امیراصلان افشار امیرامان اللّه بزرگ ایل دره شویی امیرانتظام امیرانتظام (معاون نخست وزیر) امیرانی امیربهمن باقری امیرتیمور امیرحسین امیر پرویز امیرحسین امیرپرویز امیرحسین خانمرادی امیرحسین ربیعی امیرحسین شیخ بهایی امیرخسرو افشار قاسملو امیرخسرو افشارقاسملو امیردخت امیرشاهی امیرعباس هویدا امیرقاسم معینی امیرمهدی امیرپرویز امیل ساندل امین امین آقا بهی راد امین اشرفی امین الدوله امین اللّه امین حکیم تناغو (انیس حکیم تناغو) کارمند شرکت خصوصی امین علیمرد امین غنی امین فولادوند امین کاردان امین» امینی امینی AMINI امینی خراجی امینیروزنامه آیندگان ان آی تی ان اس ای (NSE) ان دی ان واترز ان. آی. تی ان. اس. خروشچف ان. ان. اورگانف ان. ای. پاولنکو ان. بی. سی. ان. دبلیو براون ان. وان دیجی ان. وی کنوپی ان. وی. کنوپی ان.آی. کوزیرف متخصص امور ایران در وزارت خارجه شوروی ان.وی.مالنیکف اناتولی شارانسکی انتبه انتخاب مارگارت تاچر انتخابات انتشارات «دانش ِنو» انتشارات تایم لایف انتشارات جبهه ملی انتشارات ستاد بزرگ ارتشتاران انتشارات فرانکلین انتشارات فردریک ا. پراگر انتشارات لایف تایم انتشارات ویلسون انتشاراتی مرز نو انتظام انتظام (عبداللّه) انتظام رئیس شرکت ملی نفت انتظام معاون نخست وزیر انتلیجنت سرویس انجمن (AGAU) انجمن «تنظیم و بهداشت خانواده» انجمن آذربایجانی های مقیم تهران انجمن آفریقا انجمن آموزگاران ایران انجمن اسلامی دانشجویان انجمن اسلامی صنعت نفت انجمن ایران انجمن ایران و آمریکا انجمن ایران و آمریکا (IAS) انجمن ایران و امریکا انجمن ایرانی سازمان ملل انجمن بانکداران ایران انجمن بهائی های محلی انجمن بهداشت ایران انجمن بین المللی پیشاهنگی انجمن حقوق دانان ایرانی آزادی خواه انجمن حقوقدانان آزاد ایرانی انجمن حقوقدانان ایران انجمن خاورمیانه انجمن خدمات خارجی آمریکا در تهران انجمن دانشجویان ایرانی انجمن روابط فرهنگی ایران و شوروی انجمن روزنامه نگاران ملی انجمن زردشتیان تهران انجمن سلطنتی جراحان انجمن شکار ایران انجمن شیروخورشید انجمن فرهنگ ایران باستان انجمن فرهنگی ایران باستان انجمن فرهنگی ایران و آمریکا TAS انجمن قلم آمریکا انجمن مشاورتی محلی انجمن مشاورتی محلی آذربایجان انجمن معلمان ایران انجمن ملی ارمنیان. میشل. جی. مترینکو انجمن ملی در تهران انجمن نویسندگان انجمن نویسندگان ایرانی انجمن های اسلامی انجمن های یهودی و بهایی انجمن کارمندان آمریکا انجمن کارمندان آمریکایی اندرو ویتلی اندرویانگ اندریف اندوویتلی اندی اندی آرکایا اندی سنز اندی سنس اندی یانگ انستیتو اورینتال انستیتو تکنولوژی کیس (Case) انستیتو نفت فرانسه (IPF) انستیتو هوائی مسکو انستیتو پداگوژیکی انستیتو گوته انستیتوهای علمی انستیتوی آمریکایی انستیتوی آمریکایی مطالعات ایران انستیتوی آهن و فولاد آمریکا انستیتوی ارتباطات ایران انستیتوی بروکینگز انستیتوی تخم مرغ و مرغ‌داری آمریکایی انصاری انقلاب آمریکا انقلاب اسلامی انقلاب اسلامی ایران انقلاب اندونزی انقلاب ایران انقلابی های مسلمان انقلابیون انقلابیون آمریکای لاتین انقلابیون افغانستان انقلابیون ظفار انقلابیون متعهد اسلامیناس انقلابیون مسلمان انوار انور انتظام انور خامه ای انور سادات انورسادات انورسادات رئیس جمهور مصر انوشیروان انوشیروان باتمانقلیچ انکرلوها انگلستان انگلسیی ها انگلند انگلیس ها انگلیسی انگلیسی ها انگلیسیها انگلیس‌ها انیس کلیم تناغو اهرلیک اهرن اهری اهل تسنن اهواز او جی. آر. یو او. زی. رام او.میس (W.O.MACE) اوت اوتانت (Uthant) اورشلیم اورشلیم پست اورل هاریمن اورون اورون سفیر اسرائیل اورویل ب. گرونکلتون اوریانا فالاچی اوریل لوبرانی اورینوکوتاربلت اوزار اوزوالد جانسون اوزی پف اوزیپوف اوستروفنکو اوسپوف اوسیاس جی. گورن اوغلان اوفرهافن کلن اولاشین اولان باتارULAANBAATAR اولزوسکی اولستری اولگ اولگ الکساندروویچ سمیکوف اولیاء اولیس اولیفیرنکو اولین امام شیعیان اوماخانوف اومبرتو کالدرون برتی اونیل اوهیرا اوپک اوپک (سازمان کشورهای صادرکننده نفت) اوپک عربی اوپک. اوکان اوگاندا اویسی اویل ایندیانا اُسرای آمریکایی اُلگا یاکولونا پگف اُپک اِ. بی. گرازیانی اِد اِلی اپنهایم اپورتونیست ها اپک اچ. اف. جانسون اچ. اچ. شک هاوس اچ. ای. تویچل اچ. ای. ولادیمیر یروفیف سفیر شوروی اچ. ای. ژاک پری اچ. بی. گریزینگ اچ. لارکین. اچ. نورمان اچ.اف.جانسون اژدری اکارمی لونز (یا لونتز) اکبر اکبر احمدی اکبر اعتماد اکبر خاتمی کارمند اکبر هاشمی رفسنجانی اکتنیگ اکراد اکراد ایرانی اکسان اکسون اکسپرس اکسیدنتال اکهارت اکهارت ج. ا. آرمیتاژ اکو آو ایران اکوادور و پرو اکونومیچکایاگازتا اکیریلنکو اگزامین اویل اگنتف سرمنشی برژنف اگیوری بن گوآ ای ای جونز ای. آی یو. ای. اف. دوبرینین ای. ان.تاملینسون ای. اچ. نوچ ای. ای مارتین ای. ایکس. پرامیس ای. باربر ای. بی. گرازینی ای. بی.گرازینی ای. زی. ویزارد ای. زی. رالی. ای. زی. نوا ای. زی. ویزارد آلدن اچ.کیتوک ای. زی. ویوید ای. زی.ویزارد ای. وی. اچ (EVH) ای. کی. فدولف ای.بی. گرازینی ای.بی.گرازینی ای.زی نوا ای.زی. گودز ای.زی.رالی. ای.زی.نوا ای.زی.ویوید ایادی ایادی سلطان قابوس ایالات متحده ایالات متحده آمریکا ایالت پکتیا ایبکس ایبکو (EBCO) ایتالیا ایتالیا) ایتالیائی ها ایتالیایی ایتالیایی ها ایتان ایتزاک شامیر ایتو ایدئولوژی صهیونیسم ایدئولوگهای مذهبی آمریکا ایداعلی سعید ایران ایران اقبالخواهر منوچهر اقبال ایران ایر ایران ایرT ایران تایمز ایران تریبون ایران جاندیر ایران زمین ایران سلیمی ایران شناسان آمریکایی ایران نوین ایران هلیکوپتر ایران و ترکیه ایران پول (IRAN POOL) ایران» ایرانی ایرانی ها ایرانی های لیبرال ایرانی های مذهبی ایرانی های چپ ایرانیان ایرانیان غربزده ایرانیان غیر مذهبی ایرانیان مسلمان ایرانیان ملی گرا ایرانیان  ایرانیانی ایرانیها ایرتاکسی ایرج ایرج اسکندری ایرج امینی ایرج ایمان ایرج باقرزاده ایرج تبریزی ایرج داورپناه ایرج ذوقی ایرج شعاع آذر سرخلبان ایرج عامری ایرج فرنوش ایرج مدحت ایرج میرهاشمی ایرج نعیمی اکبر ایرج وحیدی ایرج ولی پور ایرج کی نژاد مدیرعامل کمپانی سرمایه گذاری ایرانی ایرج گلسرخی ایرفلوت شوروی ایرلندی ها ایرون. جی. سوانسون ایروین ایروین اسکاربک ایزاک رابین ایزدی ایزر هارل ایزمن ایزنبراون DPO ایزوستیا ایستگاه رادیو تلویزیون ارتش آمریکا ایستگاه هوایی رادار شمالی ایستگاه هوایی رادار شمالی واقع در کپکان ایسر هارل ایسکیت ایل بختیاری ایل سنجابی ایل قشقایی ایلات ایران ایلتس ایلخان ایلخان قشقایی ایلن نیکلایویچ پتروفسکی ایلچ رامیرز سانچز (کارلوس ماتینز) ایلیاتی ایلیاوی ایلیاوی معاون هادوی ایلیچف اینال باتو اینان اینترناسیونال هرالد تریبون اینترنشنال اینکلمن اینگرسل اینگرسول ایهود ایو بوله ایوان افندیویچ شاربونکو ایوان ایوانویچ بودیول منشی اول کمیته مرکزی حزب کمونیست مولداویا ایوان دنیسویچ ایوان وی ایوان پاکولویچ ویرادوف ایوانس ایوب ایوب بهمنش ایوب خان ایوب میرزایی بوئینک ایک فون ماربد ایگال آلون ایگال هوروتیز ایگال یادین ایگل برگر ایگل تون ایگور الکساندرف ایگور دیمتریویچ مانژلو معاون اول کمیته دولتی نیروی اتمی ب ب. بلو ب...یو. ان. کمل باب باب ارل باب بنرمن باب درکسلر باب سورنسون باب واتسون باب وارک باب پرایور باب کلارک بابان بابک زهرایی بابیل وث (CN) باتروریست بین المللی کارلوس (ایلیچ رامیرزسانچز) باتلر باتمانقلیچ باتو بادرماینهوف (ارتش سرخ) بار باربادوس باربارا شل باربارا هسه بوکوواکا باربارا والترز بارتلز بارج باردبه رابط اسرائیلی بارزانی بارزانی ها بارق شافعی بارق شافعی (BAREQ SHAFEI) بارنز باروح آشرکوهن باروز باروم اخطاری بارون ژولیوس دورویتر باری رزن باری چوبین باری. بی. برانسون باریک اهایرابتیان بازار تهران بازاروف بازاری ها بازاریان بازرسان مندنهال والفرز بازرگان بازرگان آلمانی بازرگان آمریکایی بازرگان اروپایی بازرگان بلژیکی بازرگان نخست وزیر بازرگان نخست وزیر ایران بازرگان. بازرگانان بازرگانان آمریکائی و ایرانی بازرگانان آمریکایی بازرگانان افغانی بازرگانان بریتانیایی بازرگانان تهران بازرگانان خارجی بازرگانان منتخب آمریکایی بازرگانان کرمان بازرگانان کویتی بازرگانی ایران و آمریکا بازرگانی هاروارد بازنشستگان بازیر شائول باشگاه مهرگان باشگاه پرواز ایران باصری ها و قشقایی ها باغمیشه باقر بوشهری باقر خان میرپنج باقر شاهدی باقر شاهپور باقر عاقلی باقر عاملی باقر مستوفی باقر میرطباطبایی باقر پیرنیا باقر کاظمی باقری بال بالاخانلو بالتارا بالتیسکی بالدیرف بامداد بامداد (صبح) باناسکو بانرمن بانو ابتهاج سمیعی بانو تربیت بانو جهانبانی بانو دکتر دولتشاهی بانو دکتر پارسای بانو میلر بانو نفیسی بانک بانک Birgmann Wirst بانک EX بانک اعتبارات ایران بانک اعتبارات صنعتی بانک اعتبارات کشاورزی و توسعه روستایی ایران (ACRDBI) بانک انگلستان و فدرال رزرو بانک ایران و روس بانک بازرگانی انگلیس بانک بازسازی و عمران بین المللی بانک بزرگ یو. اس بانک بین المللی بانک بین المللی ایران بانک بین المللی بازسازی و توسعه بانک بین المللی بازسازی و عمران بانک بین المللی توسعه صنایع بانک بین المللی پول (IMF) بانک توسعه بین المللی بانک توسعه جهانی بانک توسعه صنایع و معادن ایران بانک توسعه صنعت و معدن ایران بانک توسعه صنعتی و معدنی ایران بانک جهانی بانک داران بانک داریوش بانک سوئیس بانک سپه بانک شهریار بانک صادرات بانک صنعتی ایران بانک صنعتی و معدنی ایران بانک عرب بانک عرب و آفریقا بانک عمران آسیا بانک عمران آسیایی بانک عمران آفریقایی بانک عمران اسلامی بانک فدرال آمریکا بانک فدرال رزرو در دنور بانک فدرال رزرو نیویورک بانک مرکزی بانک مرکزی ایران بانک مرکزی ترکیه بانک مرکزی کویت بانک ملی بانک ملی ایران بانک ملی تهران بانک ملی فلسطین بانک ملی قطر بانک های ایالات متحده بانک های ایران بانک چیس مانهاتان بانک کشاورزی بانکداران بانکهای آمریکایی بانکهای خصوصی باهری باهری( وزیر دادگستری) باکولف ملک معاون وزیر خارجه شوروی باکینز بایارد راستین بایباکف بایدیدیا بایرورث بایرون بی مورتون بایرون بی. مورتون بایرون. ال. سوانسون باین بایندر بایوری گنکفسکی بب (شرکت نفت پارس) ببرک ببرک کارمل بت من بتلهام فریج بتهوون بتول بتول امینی بجنوردی بحرینی ها بختیار بختیار بختیاریها بختیار نخست وزیر بختیار و سنجابینایب السلطنه بختیاری بختیاری ها بخش ویزا بخشیان بدالکریم ملک بدر صالحیان بدران بدره ای بدری شیبانی بدیعی براترسکی برادر خمینی برادر خمینی نپنددیه (پسندیده) برادر درخشش برادر دکتر یزدی (وزیر خارجه) معاون وزارت بهداری صادق طباطبائی برادر زن سید احمد گیلانی برادر شاه برادر لی شهردار لس آنجلس برادر مشاور خمینی برادر ناتنی صدام برادر ناتنی منوچهر اقبال برادر ناصرخان برادران صالح برادران ضیایی برادران عارف برادران فولادی برادران قشقایی برادران لاوی برادران لنکرانی برادران مسلمان کشورهای عربی برادرزاده جهانشاه برادرزاده خمینی برادفورد وستون برادهانسون براس پترو براسپترو (Braspetro) برامز برامکی برانت براون براون ( وزیر دفاع) براون و روت برایان روبل برایان لی سوانسون برایانت باکینگهام برت برت انگلهارت برت ویلمن برتراند راسل برتون آ. کستیل برج البراجنه بردیف برزان برزان ابراهیم (تکریتی) برزان التکریتی برزان حسین برادر صدام برزیلی ها برسون برلیان برمه ای ها برن برنارد لوئیس برنارد گورتزمن برنامه خبری ورمیا برنجیان برهان الدین برهان الدین عبدالرحمن بروئر بروس بروس لینگن بروس لینگن ٬ کاردار سفارت آمریکا در تهران بروس لینگن کاردار موقت بروس مک نیل بروستر بروستر. بروسل لینگن بروشور GE برومند بروکرات ها بروکس رانیو برویستر بروین بروین (Brewin) بروین کفیل برِنان برژنف برژنف ریاست حزب کمونیست شوروی برژنیسکی مشاور امنیت ملی برژینسکی برگ برگ وزیر کشور برگستن برگستن و نماینده مدیر بخش بریتانیا بریتانیایی ها بریتیش ایرویز بریتیش بانک میدل ایست بریتیش لیلاند بریتیش پترولیوم بریمز بزارحین (BEZARHIN) بزرگ علوی بزرگ نژاد بزرگترین برادر شاه بزرگمهر بشارت بشاره بشیر جمیل بشیرخان بابر بعثی بعثی ها بعثیون عراق بقائی بقائی یزدی بقایی بل هلی کوپتر بل هلیکوپتر بل کنتاکی بلاد بلالی بلاوسکی بلشویسم بلود بلومنتال بلومنتال (وزیر دارایی) بلومنتان بلوچ بلوچ ها بلوچ ها در جنوب غربی بلوچی بلوک (شرق بلوک سونینا بلوک شرق بلوین سفیر فرانسه بلژیک بلژیکی ها بلکو بلگراد بلیس بلیک مقام رابط خزانه داری در ترکیه بن بن بلا بن ریدیک بن فیصل بن میر بن هوم ریچارد بن گوریان بن گورین بن گوریون بن یحیی بن یوحنان بنابی بنازیر بنت بنجامین فورمن بندر قاسم بندر پهلوی و سیلوهای گندم بنرمن بنسون بنلوکس بنگاه عمران بین المللی بنگاه نشر پنگوئن بنگاه هوانوردی کشور (FAA ) بنگلادشی ها بنی احمد بنی احمد (نماینده تبریز) بنی احمد (نماینده مجلس) بنی اسدی بنی اسدی معاون نخست وزیر بنی اسرائیل بنی بوکس زهری و شیخ عمر بنی صدر بنی صدر اقتصاددان اسلامی بنی محمد بنیاد آسیا بنیاد تولستوی بنیاد تولستوی در تهران بنیاد جانسون بنیاد خاورمیانه بنیاد خدمات اجتماعی ایران بنیاد راکفلر بنیاد شاهنشاهی بنیاد صلح برتراند راسل بنیاد فرح پهلوی بنیاد فرهنگ اسلامی در لندن بنیاد مستضعفین ایران بنیاد پهلوی بنیاد پهلوی سابق بنیادگرایان اسلامی به آذین (محمود اعتمادزاده) به یو.ان. تراوت بهاءاللّه بهائی ها بهائیان بهاالدین درخشانی بهادری بهادری معاون وزیر دربار بهادریبهادری بهار بهایی بهایی ها بهاییان بهبهانی بهبهانیان بهبهانیان قائم مقام وزیر دربار بهبهانیان معاون وزیر دربار بهبود ظهوری بهبودی بهجت ابوغربیه بهجت صدر بهرام بهرام آرام بهرام آریانا بهرام بهرامیان بهرام بوشهری پور بهرام حسینی پور بهرام خرسندی باقرزاده بهرام معمار بهرام نمازی بهرام چوبین بهرامی بهرامیان بهروان بهزاد معزی بهزاد نیا بهزادنیا بهزادنیا رئیس مطبوعات خارجی وزارت ارشاد بهزیستی بهشتی بهلول بهمن امینی بهمن بیگی بهمن روشن بهمن شاهنده بهمن نادری پور «تهرانی» بهنام فرامرزی بهنیا بهیک هزار بوئنوس آیرس بوئینگ بوتروس بوتس بوتس اویل گاس بوتو بودمن کر بودیک بن حمود آل غفاری  بورتا بورتون بوردن بوروکرات ها بوروکرات های ایران بوروکرات های ایرانی بوروکرات های حزب رستاخیز بوروکرات های محلی بورگ بوریس استرلینکوف بوریس فارن بوریسف بوریسنکو بوز آلن بوز آلن  بوستا بوش (Bosch) بوشنل بوشهری بولستر بولنت اجویت بولنت اجویت نخست وزیر جدید ترکیه بولگانین بومدین بون بووین بوچاقچی ها بوچانان بوکارو بوکانان بوگدان مالباسیک بوگینی آلکسویچ رائوستروتسف بوید آدمیرال بویراحمدی ها بویس بوین. ه. میلر بویناکسک بویکف بکتل Bechtel بکر بگین بی بی اف گودریچ بی بی (خواهرش) بی بی س بی بی سی بی نظیر بوتو بی. اف. گودریچ بی. اف. گودریچ ایران بی. بی. سی بی. بی. سی. بی. سی. هاواک بی.بی.سی بی.بی.سی. بی.جی. شمی بی.سی. هاوک بی.سی.هاوک بی.کی. هرالد (BKHERALD) بیات بیان بیانی بیاکف بیت اللّه جمالی بیتان بیدن کوپف بیرن بیروت بیزنجو بیزی بیل بیل (خسرو) ایلرز بیل باتلر بیل بل کانپ بیل زونیس بیل لهفلد بیل میلر بیل میچل بیل وث بیل کرین بیل کلمونس بیل.آر. وینسون بیمارستان Orange Memorial بیمارستان شیر و خورشید بیمارستان فیروزگر بیمارستان نظامی ایالات متحده بیمارستان های روسی بیمه ایران بین بیندر بیوک صابر بیژن افراسیابی بیژن جزنی بیژن نهاوندی بیژن نوری بیکاران بیکاران ایران بیکال وزیر انرژی و منابع طبیعی ترکیه بیکر بیگلری بیگم بوتو بیگم نصرت بوتو بیگیان ت اللّه خمینی ت مایکل ا.جی. میکائود ت. کایلریانگ تأسیسات «بیدبُلند» تأسیسات ال. ان. باز (L.N.BUZZ) تأسیسات جاسوسی ایالات متحده در ایران تأسیسات دولتی آمریکا تأسیسات ساف تأسیسات نظامی آمریکا تأسیسات و پایگاههای نظامی تئودور ال. الیوت تئودور ال. الیوت پسر تئودور ال.الیوت تئودور شبادو ویکتورموت تئودور ل. الیوت تئودور. اچ. موردن تئودورال تئودوعال سوگارد تاتارها تاج الملوک تاج محمد جمالی تاجر تاجر آذربایجانی تاجر آمریکایی تاجر جزء کویت شیخ سید عباس سید حسن مهری تاجرهای آمریکایی تاجیک تاجیک ها تاراسف تارزی تارون تاس تاس نیکلای ایوانویچ کورول تاس چک تاشمان (Tashman) تالپور تام تام آهرن تام آهرن رئیس قرارگاه سیا تام استیو تام اسمیت تام اهرن تام اهرن رئیس ایستگاه سیا در تهران تام ایوانز تام جونز تام میلر تام پین تام گرین تامارا ایوانوا تامانی نی تامس تامس داولینگ تامس کوساک تامست تامست تحلیلگر سفارت تامست. تامسون تامیر تاوندی تاچ راس تاچر تاکسیرانی هوایی (ایرتاکسی) تاکویل تاکین آری برون رئیس مجلس سنا تاگاشف تایراتیروا وزیر خارجه آذربایجان تایلر تایلور تایم تایم مالی تایمز تایمز لندن تبریز تبریزی تبریزی ها تبعیدی های اروپا تبعیدی های افغانی تبعیدی های ایرانی تترا تِک تجار تجارت خانه های آمریکا تجدد تجّار تحریریه پارتینایا ژیزن تحلیلگران تحلیلگران آمریکایی تحلیلگران بازار نفتی تختی تد الیوت تد کوران تد. ا. ویلیامسون تراست تراست ولگا ترامپ ترانزیت ترزی تره کی ترهان فیض اوغلو تروبریج (Trowbridge) تروبین سیلکاکس ادلمان تروتستکی تروریست ها تروریست های آلمان غربی تروریستهای فدایی تروفیمف ترومن تروپریچ وُم باوُر ترک ترک زبانان آذربایجان ترک ها ترک های آذربایجان ترک های آذربایجانی ترک های آذری ترک های ایران ترک های بختیاری ترک های تبریز و تهران ترک های جوان ترکمان ها ترکمن ترکمن ها ترکمن های استان گرگان ترکمنی ترکها ترکی ترکیه تری گراهام تریری تریری علی تریپه (JUAN TRIPPE) تریک نوری تزار روس تزارها تسورو تگزاس تشکیلات ساواما تشکیلات صلح تشکیلات قیمومیتی انگلستان تشکیلات نظارت بر آتش بس سازمان ملل متحد (پاسداران صلح) (UNTSO ) تشکیلات کمیته‌ تشیع کهن تفضّلی تفنگداران آمریکایی تفنگداران دریائی آمریکا تفنگداران دریایی تفنگداران دریایی (مارینز) تفنگداران دریایی آمریکا تفنگداران دریایی آمریکایی تقوی بیات تقی توکلی تقی حاج طرخانی تقی روحانی تقی ریاحی تقی زاده تقی علوی کیا تقی فاطمی تقی نوصادقی تلمسانی تلویزیون آمریکا تلویزیون اسرائیل تلویزیون ایران تلویزیون دولتی ایران تلویزیون شوروی تلویزیون ملی تلویزیون ملی ایران تلیبک تنسی تنویر احمدخان تنگ شیائو پنگ تهران تهران تایمز تهران تایمزِ تهران مصور تهران ژورنال تهرانی تهرانی ها تواده توبی سولیوان توحید توخیلو توده توده ای ها تودور ال الیوت تودورف توران امیرسلیمانی توران پروین تورتیلا تورج تورج فرازمند تورج ناصری تورخان فیض اوغلی تورنتون تورگوت اوزال تورگوت تولومن سفیر ترکیه توریست آمریکایی توریستهای آمریکایی توساینت توسط آیت الله محققی توسلی توسلی شهردار تهران توفانیان توفیق فرح تولبرت تولبرت رئیس جمهور لیبریا تولرنی تولیت آستان قم تولین توماس توماس ئی. ماهونی توماس ا. برانکاتی توماس ائی ماهونی توماس ام. فورگان توماس زرن توماس سی. استیو توماس شیفر توماس ل. اهرن توماس هانت توماس گارنر فیرکه توماس گرین توماس. اچ. ایوانز توماس. جی. فیرکه تون تونی الاوی تونی مالونی تونی کلیفتون تونیگام توو توپخانه دفاع هوایی توکلی توکلی شهردار کنونی تهران توینام تویچل تَرَکی تپه های احمدی تکاچ تکریتی تکساکو پاراگوئه تکساکوگلف تکنسین تکنسین آمریکایی تکنسین مخابرات آمریکا تکنسین های روسی تکنسین های نیروی هوایی (همافران) تکنسینهای آمریکایی تکنوکرات ها تکنوکرات های عراق تکنوکرات های غیر مذهبی تکنیسین /CCB تکنیسین WOLOCK تکنیسین آنگولائی تکنیسین روسی تکنیسین مخابرات وزارت امور خارجه آمریکا تکنیسین های آمریکایی تکنیسین های رومانی تکنیسین های شوروی تکنیسین های نیروی هوایی آمریکا تکنیسین های چینی تکنیسین های کشورهای اوپک تکنیسین های کمونیست تکنیسین چینی تکنیسین کوبائی تکنیسینهای غربی تگزاکو تی تی کوران تی. ال. الیوت تی. ال. الیوت. تی. ان. دوپوی تی. ای. شافر تی. دبلیو. الویتور تی. دبلیو. فیلتر تی. دبلیو. ویت چرچ تی. ویلیامسون تی.اس.الیوت تی.ای. شافر تی.ای.شافر تیتو تیرانداز تیزاک ناون تیسمار فربد تیسن آلمانی تیلور تیم AMAT تیم های (TAFT) تیم های همکاری تکنیکی (TAFT) تیم های کمک عملیات فنی (TAFT) تیم ولش تیم Penn تیمرمن تیمسار «سیداحمد بیدآبادی» تیمسار «عبدالله خواجه نوری» تیمسار «فخر مدرس» تیمسار آذری تیمسار احمد بیدآبادی تیمسار احمد غفاری تیمسار ازهاری تیمسار اسماعیل ریاحی تیمسار اسکندر آزموده تیمسار اصغر ایمانیان تیمسار امامیان تیمسار امیرحسن ربیعی تیمسار اویسی تیمسار ایمانیان تیمسار باتمانقلیچ تیمسار بازنشسته معصومی تیمسار باقری تیمسار بدره ای تیمسار بیگلری تیمسار توفانیان تیمسار توکلی تیمسار تیمور بختیار تیمسار تیموربختیار تیمسار تیکاخان تیمسار جعفر شفقت تیمسار جعفریان تیمسار جم تیمسار جهانبانی تیمسار حسن اخوی تیمسار حسن ارفع تیمسار حسن طوفانیان تیمسار حسن پاکروان تیمسار حسین فردوست تیمسار حسین فردوست قائم مقام رئیس سازمان اطلاعات امنیت کشور تیمسار خاتمی تیمسار خسروداد تیمسار درخشانی تیمسار ربیعی تیمسار رحیمی تیمسار رضا عظیمی تیمسار رفعت تیمسار ریاحی تیمسار زاهدی تیمسار زلالی تیمسار سرتیپ ارتش عباس شفاعت تیمسار سرتیپ بیژن انور تیمسار سرتیپ شهربانی عبدالله واثقی تیمسار سرلشکر مک کابی تیمسار سپهبد حسن طوفانیان تیمسار سیف الله [سید عزیزالله] امیر رحیمی تیمسار سیف[سید] امیر رحیمی تیمسار سیف[سید] امیررحیمی تیمسار شاکر تیمسار شهناز تیمسار صادق امیرعزیزی تیمسار صفری تیمسار صمد صمدیانپور تیمسار ضرغامی تیمسار طوفانیان تیمسار عباس کریم قره باغی تیمسار عباس کریم قره باغی فرماندهی ژاندارمری تیمسار عبدالعلی بدره ای تیمسار عبدالله خواجه نوری تیمسار عبدالله نوروزی تیمسار عزت افشائی تیمسار عزیزالله سیف[سید] امیر رحیمی تیمسار عزیزی تیمسار عظیمی تیمسار علی اکبر ضرغام تیمسار علی رزم آرا تیمسار علی فتحی امین تیمسار علی محمد خواجه نوری تیمسار غلامرضا ازهاری تیمسار غلامعلی اویسی تیمسار فتحی امین تیمسار فخر مدرس تیمسار فراور تیمسار فربد تیمسار فردوست تیمسار فریدون جم تیمسار فضل اللّه زاهدی تیمسار فضلی تیمسار فقید فضل اللّه زاهدی تیمسار قره باغی تیمسار محسن مبصر تیمسار محمد زند کریمی تیمسار محمدامیر خاتمی تیمسار معصومی تیمسار مقدم تیمسار مقصود همپای تیمسار منوچهر هاشمی تیمسار مهدی رحیمی تیمسار موسوی تیمسار مین باشیان تیمسار ناصر مقدم تیمسار نشاط تیمسار نصیری تیمسار نعمت اللّه نصیری تیمسار نعمت اللّه نصیری رئیس ساواک تیمسار نوروزی تیمسار هاشمی نژاد تیمسار هدایت تیمسار ولی الله زند کریمی تیمسار ولی اللّه قره نی تیمسار پالیزبان تیمسار پالیزبان رئیس ضد اطلاعات ستاد مشترک تیمسار پاکروان تیمسار کاتوزیان تیمسار گارزان تیمسارهای ایرانی تیمور بختیار تیمور لنگ تیمور کلالی تیمکن تیوکول تیکاخان ثابتی ثاقب ثامنی ثریا ثریا اسماعیل ج ج روزنفلد ج. آر. یو (امنیت نظامی شوروی) ج. استمپل ج. ب. لمبراکیس ج. پی. ام ج. ک. لنس (JKLANCS) جابر علی الصباح جابرالاحمد الصباح جابوتینسکی جاتی جاد (JUDD) مأمور بخش ایران (در وزارت خارجه) انگلیس جاده‌ها و مدارس جارزنیگ جاستیس داگلاس جاسم القیطانی جاسم خالد المرزوق جاسوس آمریکایی جاسوس ایرانی جاسوس سیا جاسوسان آمریکا جاسوسان سیا جاف جاف ها جام جم جامعه آمریکایی در ایران جامعه آمریکاییهای ساکن ایران جامعه اروپا (EC) جامعه افغان جامعه اقتصادی اروپا جامعه اندیشمندان ترکیه جامعه ایتالیایی جامعه ایران و آمریکا جامعه ایرانی جامعه ایرانیان مقیم فرانسه جامعه بازرگانان آمریکایی جامعه ترک های ایران جامعه حقوقدانان ایران جامعه دانشگاهی جامعه روحانیت ایران جامعه روحانیت تهران جامعه روشنفکران ایران جامعه شیعه عراق جامعه شیعه عراقی جامعه عرب در اسرائیل جامعه فرانسویان در ایران جامعه فلوتینگ کریستانتموم ژاپن جامعه محلی یهودیان جامعه مدرسین حوزه علمیه قم جامعه مدرسین قم جامعه مهاجران عرب جامعه هزاره در پاکستان جامعه کاردیولوژیست های فرانسه جامعه یهود در ایران جامعه یهودیان جامعه یهودیان ایران جاموتی جامویی جامی جان جان آرمیتاج جان آرمیتاژ جان ا. آرمیتاژ جان اس. بریمز جان استمپل جان استمپل (مقام سرویس خارجی آمریکا در آکادمی نیروی دریایی در پست معاونت) جان استمپل  جان استمپلکنث ای. هاس جان اسنو جان اف. کندی جان ال. واشبورن جان الف. آرمیتاژ جان ام. هویزون جان او. ویلی جان اورشاک جان اورنج جان اچ. روز جان اچ. رُوز جان اچ. رینهارت جان ای. هینک جان ای. کرومپ جان برچپل جان بورتا جان بورچیل جان تون لند جان دبلیو. باولینگ جان دبلیو. باولینگ. جان دی استمپل جان دی. استمپل جان دی. استمپل مأمور سیاسی جان دی. استمپل مقام سیاسی سفارت آمریکا جان دیر جان رابینسون جان روس جان سیدل جان لیچبلائو جان مک کلوی جان میسی جان میلز جان هاپکینز جان هوکینز جان واترز جان واش برن جان واشبرن جان وسیور جان کاسیبا جان کانلی جان کریواز جان کلی جان گاثری جان گریوز جان گلدن جان. آر. استوارت جان. آرمیتاژ جان. ا جان. ام. ویلیامز جان. ای. آرمیتاژ جان. د. اتیستمپل  جان. د. استمپل جان. دبلیو. اولسون جان. دبلیو. بولینگ دبیراول سفارت جان. دی. استمپل جان. دی.استمپل جان. دی.استمپل دبیر اول سفارت آمریکا جان. سی وست جان. سی. وایلی جان. سی. ویلی جان. ل. واش بورن جان.ال.واشیورن منشی دوم سفارت جان.ای.آرمیتاژ جان.دی.استمپل جاناتا جاناتان راندل جاناتان روزولت جاناسانگ جانجوآ جانسون جانسون راب جانسون راچ جانشول بخش (SHAUL BAKHASH ) جانشین فرماندهی ستاد جانشین وزیر جانوس/13 جاویتس جاوید جاوید طاهری جاوید هاتفی جاوید کهن جاک جاکو دوپانت جاکوب جاویتز جاکوبز جایاواردن جبش جبهه ملی جبهه آزادی جبهه آزادی بخش اسلامی بحرین جبهه آزادی بخش خلق بحرین جبهه آزادی بخش خلق عمان جبهه آزادی بخش خلق فلسطین جبهه آزادی بخش عربی جبهه آزادی بخش فلسطین جبهه آزادی بخش ملی جبهه آزادی بخش ملی افغانستان جبهه آزادی بخش ملی ایران جبهه آزادی بخش ملی چپگرا جبهه آزادیبخش اریتره جبهه آزادیبخش فلسطین جبهه آزادیبخش ملی الجزایر جبهه آزادیبخش ملی چاد (فورلینات) جبهه بین الملل کمونیست جبهه خلق آزادی بخش خلیج غربی جبهه خلق آزادی بخش فلسطین جبهه خلق آزادیبخش فلسطین جبهه خلق برای آزادی فلسطین جبهه دموکراتیک جبهه دموکراتیک خلق آزادیبخش فلسطین جبهه دموکراتیک خلقی برای آزادی فلسطین (PDFLEP) جبهه دموکراتیک ملی جبهه دمکراتیک ملّی جبهه دمکراتیک ملی جبهه مبارزه خلق جبهه مجاهدت خلق جبهه ملّیون جبهه ملی جبهه ملی (سنجابی) جبهه ملی ایران جبهه ملی بنی احمد جبهه ملی خلق جبهه ملی دموکراتیک ایران جبهه ملی دمکراتیک جبهه ملی روشنفکران جبهه ملی سنجابی جبهه ملی مصدق جبهه ملی. جبهه ملیخبرگزاری فرانسه جبهه پایداری جبهه کردها جدایی طلبان کاتانگا جرالد ام. پست جرالد اِف. دوهر جرالد. ام. هیگبی جرالد. دبلیو. رینکر جراید آمریکا جرج جرج اشتاین جرج بال جرج بوش جرج بی گریفین جرج بی. لامبراکیس جرج بی. لمبراکیس جرج حبش جرج دنی جرج دیشیک جرج لامبراکیس جرج لامبراکیس رایزن سیاسی سفارت آمریکا جرج لینک مدیر آمریکایی اسکو جرج ناتانسون جرج واشنگتن جرج کِیو جرج کیو جرج کیو (آدلسیک) جرج کیومن جرج گریفین جرج گریفین (INR) جرج. بی. لامبراکیس جرج. جی. نورثروپ جرج. دبلیو. لینک جرج. و. آلن جرج. و. الن جرود بالینجر جری جری ونگارتر جری کلینتون جری. ا. راولند جری. تی. ویلیز جریکو جس جاکسون جسر جسکون و اینک جسی جکسون جعفر ابطحی جعفر ابوالمعالی جعفر اخوان جعفر بهبهانی؛ هوشنگ نگهبان؛ دکتر منصور آذر جعفر بهوی جعفر جهان جعفر شجونی جعفر شریف امامی جعفر شریف امامی رئیس مجلس سنا جعفر شریف امامی نخست وزیر جعفر شفقت جعفر شهشانی [شهشهانی] جعفر شکروی جعفر قاسم حمودی جعفر معلم زاده حقیقی جعفر ندیم جعفری جعفریان جف رونالد جف کیچن جفرسن جفرسون جلال آل احمد جلال الدین تهرانی جلال الدین فارسی جلال ایسام الدین (حسام الدین) طالبانی جلال ایسام الدین طالبانی جلال بایار جلال تهرانی جلال طالبانی جلال طباطبائی جلال عبده جلال گلاب تونکار صاحب هتل جلال یزدی جلسه روحانیت جلود نخست وزیر لیبی جلّود جلیل جلیل احمدیان جلیل اصغرزاده جلیل شرکا جلیل شرکاء جلیلی جم جمارانی جماعت آمریکایی جماعت ارمنی جماعت اسلامی پاکستان جماعت روشنفکران جمال اخوی جمال امامی جمال عبدالناصر جمال عبدالناصر رئیس جمهوری فقید جمهوری عربی متحده جمال قره باغی جمال گنجی جمال گورسل جمال گورسل رئیس جمهوری ترکیه جمالی (Bathollah Jamali) جمشید جمشید آموزگار جمشید آموزگار. جمشید احتشام رضوی نقاش زاده جمشید اخوان جمشید اعلم جمشید ایرانپور جمشید بزرگمهر جمشید حق گو جمشید حقگو جمشید خبیر جمشید عمانی جمشید لاوی جمشید مدحت جمشید ممتاز جمشید هرمز جمعیت (بین المللی) حقوقدانان دمکراتیک در پاریس جمعیت آزادی ایران جمعیت اسلامی جمعیت العلمای اسلام جمعیت العلمای پاکستان جمعیت بلوچ جمعیت شیر و خورشید سرخ جمعیتهای حرفه ای کویت جمهوری آلمان فدرال جمهوری اسلامی جمهوری اسلامی ایران جمهوری اسلامی خمینی جمهوری اسلامی و رفراندمی جمهوری افغانستان شوروی جمهوری خواهان جمهوری دموکراتیک خلق یمن جمهوری دمکراتیک آلمان جمهوری دمکراتیک افغانستان جمهوری دمکراتیک خلق یمن جمهوری دومینیکن جمهوری عربی مصر جمهوری فدرال آلمان جمهوری متحده عربی جمهوری مهاباد جمهوری پنجم فرانسه جمی جمیران کلونان جمیعت منتقدان هنری بین المللی جمیل داورهانیان جناب آقای امیرانتظام جناب آقای لئونید برژنف جناب آقای هنری پرشت جناب آقای ویلیام سولیوان جناب آقای ژنرال ح طوفانیان جناب تئودور ال. الیوت جناب مارتین اف جناح افراطی فتح جناح حامی بوتو جناح میانه رو جناح های مارونی لبنان جناح چپ قدیمی جناح چیکون جنبش جنبش «ج» جنبش آزادی (FM ) (هروت) Herut جنبش آزادی بخش فلسطین جنبش آزادی ملت ایران (جاما) جنبش استقلال طلب کرد جنبش اسلامی جنبش اسلامی ایران جنبش اشتراکی جنبش امل جنبش جبهه ملی جنبش حاج سید جوادی. جنبش حقوق مدنی ایالات متحده جنبش خودمختاری در ایران جنبش دموکراتیک جنبش زنان در آمریکا جنبش عدم تعهد جنبش غیر متعهدها جنبش غیرمتعهدها جنبش فتح جنبش ملی مصدق جنبش کارگری جنبش کرد بارزانی جنبش کمونیسم جهانی جنتی عطا جنرال الکتریک جنرال الکتریک (آلیس اینجین) جنرال الکتریک جت اینجینز (موتورهای جت ) جنرال موتورز جنرال موتورز (ایران) جنمیش جنوب تهران جنوب جزیره مُصیره جنوب لبنانی ها جنگ جهانی دوم جنگجویان پیشمرگه جنی الیس جهاد جهاد سازندگی جهان عرب جهانبانی جهانسوز جهانشاه صالح جهانشاه پالیزبان جهانشاهی جهانگیر جهانگیر «گوریل» تارخ جهانگیر آموزگار جهانگیر آموزگار مدیر کل وزارت دارایی جهانگیر اشرفی جهانگیر ایروانی جهانگیر بهروز جهانگیر تارخ جهانگیر تفضلی جهانگیر توکلی صاحب مشروب فروشی در متل قو جهانگیر جاوید جهانگیر حق شناس جهانگیر حقشناس جهانگیر حلویاتی جهانگیر فلاسفه جهانگیر ملیزاده جهانگیری جو جو ابلان جو مازندی جو مک گیل جو هاتفی جوئل ام. کلاین اسمیت جواد جواد جعفری جواد خادم جواد خادم (وزیر مسکن و شهرسازی) جواد دولو جواد دولو علامیر جواد رهنما جواد سعید جواد سلیم آل اورید جواد شهرستانی جواد صدر جواد عامری جواد علامیر جواد علامیر دولو جواد منصور جواد هاشم جواد هاشمیان جواد و حسن علی منصور جواد یارجانی جواد منصور جوادی جوامع یهود جوانا دبلیو. مارتین جوانا مارتین جوانان جوانان ایرانی جوانرودی جواهرفروشان جوخه ترور جودن وینکلر جورج جورج . بی . لمبراکیس جورج ام. باربیس جورج ب. لامبراکیس جورج ب. موری جورج بال جورج بلک جورج بی. لامبراکیس جورج بی.لامبراکیس جورج تاون جورج جانسون جورج جانسون. جورج حبش جورج دیاز سرانو جورج فرایه (George Frye) جورج لامبراکیس جورج لمبراکیس جورج لمراکیس جورج لنیک جورج لینک جورج لینگ جورج لینگ (مدیرعامل شرکت خدمات نفتی) جورج ناتانسون جورج هاریس جورج هانا جورج واشنگتن جورج کیو جورج گریفیث جورج گریفین جورج.دبلیو.هیکمن جوردن جوزف آی. سالتزمن جوزف استالین جوزف بوزگ جوزف دبلیو جوزف دبلیو. آدلسیک جوزف ساتزمن جوزف شامپیتر جوزف لورنز جوزف لوری جوزف لیورتاش جوزف هاری جوزف پی لورنز جوزف پی. لورنز جوزف. ام. استیونسن جوزف. ام. استیونسون جوزف. ج. سیسکو جوزف. جی جوشوا تادمار جول شویدل جولی جولیوس منسون جولیوس هلمز جوموکنیاتا جون ام. هویسون جونز جونیور جویت سونای جک اچ جک اچ . شلنبرگر جک اچ. شلنبرگر جک بیرکز جک دیتو جک سی جک سی. استاکی جک سی. میکلاس جک سی. میکلوس جک سی.میکلاس جک شلنبرگر جک ل. گرین جک مونتگمری جک میکلاس جک میکلوس جک میکلوس (کاردار) جک میکلوس. جک هارتسون جک هامیلتون جک واربراند جک واگن جک وگانددیچ جک کندی جک گریرسون جک گریسون جک. اچ. شلنبرگر جک. سی. میکلوس جکسون جکسون پالاک جی جی . آر . یو. (G.R.U) جی آر. جی اس آی جی ام. هامرمان جی ای ال جی فرس جی پی لورنز جی پی نورتن جی. آر. یو جی. آر. یو. جی. آر.یو. جی. ال. هالووی سوم دریاسالار نیروی دریایی آمریکا جی. ال. کلانگ جی. ال. گرناید جی. ان سایت جی. ان. راسیاس جی. ان. سایت جی. ان. گراف جی. ان.سایت جی. اولیس جی. اچ. تویچل جی. ای. جونز جی. ای. لیبل جی. ای. وسکانیان جی. ای. پلاستیک جی. ای. کاریون جی. بایکوف از خبرگزاری تاس جی. بی. سنت جی. بی. لامبراکیس جی. تی. فیرنلی جی. دبلیو. مارتین جی. دبلیو. مارتین. جی. دی. ابل جی. دی. استمپل جی. دی. استمپل. جی. سی. میکلاس جی. سی. هُلمز جی. مترینکو ٬ دفتر سیاسی سفارت تهران جی. پورسی آمستوتز جی. پی. [؟] دبیر دوم سفارت آمریکا جی. پی. لورنس جی. پی. لوزتر جی.آر.یو جی.آر.یو. جی.ا. جونز جی.ای. کاریون جی.بی. لامبراکیس جی.بی.لامبراکیس جی.بی.لمبراکیس جی.دی.استمپل جیرجیس جیریوس جیس آندرو یانگ جیم جیم رابرتز جیم روبرت جیم زند جیم سیل جیم موراسکی جیم مولیگان جیم مک کروا جیم هواگلند (از روزنامه واشنگتن پست) جیم والینگ جیم ویتر جیم کامپتون جیم کانینگهام جیمز جیمز آلن جیمز آندروود جیمز الکساندر شری جیمز بولر جیمز بیل جیمز دی. لیت جیمز راجر استامپ جیمز شری جیمز شلزینگر جیمز لئونارد جیمز لیتل جیمز موراسکی جیمز موریس جیمز هام جیمز هایام جیمز هیگام جیمز هیگهام جیمز ویلکینسون جیمز. آر. استامپ جیمز. ای. وب جیمز. دی. هرندون جیمی استات جیمی ال. استوت جیمی کارتر جیمی. ال. استوت جیمی. ال. استود جین جین فوندا جین لارتکی جینوچیو جینگلز جیوارا جیوب گاتی. جیپ جیپ اخوان تهران ح ان استرنبرگ ح برکهوف ح. امین ح.گریوز حاج آقا حسن قمی حاج آقا رضا زنجانی حاج احمد پور قادری اصفهانی حاج احمد پورقدیری اصفهانی حاج سید ابوالفضل موسوی زنجانی حاج سید جوادی حاج سید محمد کاظم شریعتمداری حاج سید محمدرضا گلپایگانی حاج سیدجوادی حاج شیخ الاسلام کردستانی حاج عباسقلی بازرگان حاج علم الهدی فضائلی حاج علی آقا اشتری حاج علی اصغر کاشانی حاج قدرت الله لطفی حاج ماشاءالله همایی حاج ماشاءاللّه حاج محمد تقی اتفاق حاج محمد کریم خان کرمانی حاج محمدتقی اتفاه حاج مهدی عراقی حاج مهدیان حاج کریم حسینی حاجب شبیبی حاجی بابا حاجی بابای اصفهانی حاجی باغلو حاجی حسین مهدیان حاجی لطفی حاجی هاشم حاجی کاشانی حاذقی حافظ حافظ اسد حافظ اسد رئیس جمهور سوریه حافظ اسد رئیس جمهوری سوریه حافظ پیرزاده حامد الگار حامیان شاه حامیان شریعتمداری حاکم بحرین حاکم دوبی حاکم شارجه حاکم قطر حاکم پاکستان حاکم کویت حبش حبیب حبیب القانیان حبیب الله افتخار حبیب الله القانیان حبیب الله قشقایی حبیب اللهی حبیب اللّه حبیب اللّه آموزگار حبیب اللّه نفیسی حبیب اللّه پالیزبان حبیب بیت اللهی حبیب ثابت حبیب قاسم حبیب نفیسی حبیبی حجاج حجاج ایرانی حجاج ایرانی و فلسطینی حجازی حجت الاسلام احمد خمینی حجت الاسلام بهشتی حجت الاسلام حاج سید مهدی گلپایگانی حجت الاسلام دعایی حجت الاسلام رفسنجانی حجت الاسلام سید مهدی گلپایگانی حجت الاسلام سیدعلی خامنه ای حجت الاسلام سیدمحمد موسوی [خوئینی ها] حجت الاسلام سیدهادی خسروشاهی حجت الاسلام شیخ حسین کرمانی حجت الاسلام طاهری حجت الاسلام علی کادموس حجت الاسلام لاهوتی حجت الاسلام محمد هاشمی رفسنجانی حجت الاسلام محمدباقر دشتیانه حجت الاسلام میردامادی حجت الاسلام میرهندی حجت الاسلام هادی غفاری حجت الاسلام هاشمی رفسنجانی حجت الاسلام و المسلمین حاج سید مصطفی خمینی حجلان حجه الاسلام هاشمی رفسنجانی حداد حریف حزب (کمونیست) توده حزب mce حزب «ایران نوین» حزب آذربایجان حزب آزادی حزب اتحاد برای آزادی حزب اتحاد ملی حزب اتکاء جمهوری حزب اتکاء جمهوریخواه حزب استقلال بوستا حزب اسلامی افغانستان حزب اسلامی گلب الدین حزب اسلامی گلب الدین حکمتیار حزب الله حزب اللهی ها حزب امل لبنان حزب ایران حزب ایران نوین حزب ایران نوین سابق حزب ایرانیان حزب بعث حزب بعث سوریه حزب بعث سوسیالیستی عربی (بعث) حزب بعث عراق حزب بقایی حزب بلاروس حزب تره کی حزب توحیدی حزب توده حزب توده (کمونیست) حزب توده (کمونیست) ایران حزب توده (کمونیست). حزب توده ایران حزب توده خمینی حزب توده کمونیست حزب جبهه ملی حزب جدید جمهوری اسلامی حزب جمهوری اسلامی حزب جمهوری اسلامی ( سازمان خمینی ) حزب جمهوری اسلامی (حزب خمینی) حزب جمهوری اسلامی (سازمان خمینی) حزب جمهوری اسلامی خلق حزب جمهوری اسلامی خلق مسلمان حزب جمهوری اسلامیِ خمینی حزب جمهوری خلق مسلمان حزب جمهوری خلق مسلمان ایران حزب جمهوری خواه فدرالیست حزب جمهوری خواهان ایران حزب جمهوری خواهان خلق مسلمان حزب جمهوریت حزب جمهوریخواه حزب جمهوریخواه خلق حزب جمهوریخواه ملی حزب جنبش حزب حاکم ایران نوین حزب خلق حزب خلق بوتو حزب خلق مسلمان حزب خلق پاکستان حزب خلقی ها حزب دموکرات حزب دموکرات کردستان حزب دموکرات کردستان عراق حزب دموکرات کردها حزب دموکراتیک آزاد حزب دموکراتیک خلق حزب دموکراتیک ملی حزب دموکراتیک پاکستان حزب دموکراتیک کردستان حزب دمکرات حزب دمکرات آذربایجان حزب دمکرات آمریکا حزب دمکرات ایران حزب دمکرات عراق حزب دمکرات قوام حزب دمکرات کردستان حزب دمکراتیک اسلامی حزب دمکراتیک افغانستان حزب دمکراتیک خلق حزب دمکراتیک خلق افغانستان حزب دولتی ملّیون حزب رادیکال حزب رادیکال ایتالیا حزب راستگرای جمهوریت حزب راما حزب رستاخیر حزب رستاخیز حزب رستاخیز ایران حزب رستاخیز مردم ایران حزب رستاخیز ملت ایران حزب رستگاری حزب رستگاری ملی حزب رستگاری ملی ائتلافی حزب رسمی رستاخیز حزب زحمتکشان حزب زحمتکشان ایران حزب زحمکتشان حزب سابق پان ایران حزب سوسیال دموکرات ایران حزب سوسیالیست حزب سوسیالیست ایران حزب سوسیالیست ملی سوریه حزب سوسیالیست کارگران ایران حزب سیاسی کمونیست ایران حزب شاه حزب شریعتمداری حزب ضد فاشیست مصطفی فاتح حزب طریق استقلال اصغرخان حزب عامیون (AMIUN) حزب عدالت حزب عربی سوسیالیستی بعث حزب عوام ملی در پاکستان حزب غیرقانونی توده (کمونیست) حزب لیبرال حزب مائوئیست حزب مارکسیست حزب مارکسیست تروتسکیست حزب ماری تایم حزب ماورا راست ته‌ایار حزب مخالف کنگره حزب مذهبی ملی و آگودت اسرائیل حزب مردم حزب مردم ایران حزب مردم گرای رستگاری ملی حزب مستقل لیبرال و جنبش حقوق شهروندان (CRM ) حزب ملت ایران حزب ملل اسلامی حزب ملّیون حزب ملّیون (ناسیونالیست) حزب ملّیون دولت حزب ملّیون فارس حزب ملی دموکراتیک حزب ملی مذهبی حزب ملی پاکستان حزب ملی کارگران ایران حزب ملی گرای پان ایرانیست حزب ملیون حزب منحله رستاخیز حزب مینسک اوبلاست حزب ناسیونال حزب ناسیونال دموکرات حزب ناسیونالیست فعال ترکیه حزب پان ایران حزب پان ایرانیست حزب پرچم حزب کار اسرائیل حزب کارگر حزب کارگر اسرائیل حزب کارگر انگلستان حزب کارگران حزب کارگران آمریکا حزب کارگران اسرائیل MAPAI (IWP ) حزب کارگران ایران حزب کارگران سوسیالیست حزب کارگران سوسیالیست ایران حزب کارگران متحد حزب کارگران متحد MAPAM (UWP ) حزب کرای پریمورسکی حزب کمونیست حزب کمونیست آلمان حزب کمونیست آکل حزب کمونیست اتحاد جماهیر شوروی حزب کمونیست اتحاد شوروی حزب کمونیست اسرائیل MAKI (ICP ) حزب کمونیست ایتالیا حزب کمونیست ایران حزب کمونیست ایران (توده) حزب کمونیست توده حزب کمونیست سوریه حزب کمونیست شوروی حزب کمونیست شوروی (CPSU) حزب کمونیست عراق حزب کمونیست فرانسه حزب کمونیست چین حزب کمونیسم حسام سرطاوی حسام غفاری حسن حسن ابن عبداللّه الشیخ حسن ارسنجانی حسن ارفع حسن اس. دیا حسن اسفندیاری حسن اسلامی حسن اسماعیل حدادی حسن اعتصام حسن البدری حسن البکر حسن الحسینی حسن امامی حسن ایلخانی حسن بقایی حسن بنی صدر حسن تقی زاده حسن جعفرزاد حسن جوادی (حاج سید جوادی) حسن حبیبی حسن خان بیات حسن دستمالچی حسن دهقانی تفتی حسن رسولی حسن رفیعی حسن روشائی حسن روشنی مقدم حسن زاهدی حسن زنگنه حسن زواره ای حسن زکی زاده حسن سلوک حسن شاملو حسن شریعتمداری حسن صدر حسن ضیائی حسن طباطبائی قمی حسن طباطبایی حسن طوفانیان حسن علی حسن علی الامیری حسن علی رجایی حسن علی منصور حسن فولادی حسن قاضی حسن قمی حسن قندیل حسن محمدنژاد حسن مکی حسن نزیه حسن نزیه رئیس شرکت نفت حسن نفتی حسن نیلفروشان حسن هادوی حسن وثوق حسن ولیعهد اردن حسن پاکروان حسن پیرحسینی حسن کاویانی حسن کمال حسن گیلانی حسن یحیایی حسنالبکر حسنعلی حسنعلی رجایی حسنعلی منصور حسنعلی مهران حسنعلی مهران وزیر دارایی و اقتصادی حسنی حسنی مبارک حسیبی حسین حسین آبنوسی حسین ابراهیم المنصور حسین ابراهیمی اصفهانی مقدم حسین اتحادیه حسین اردنی حسین ارسنجانی حسین اف حسین الزعیم حسین امین الضرب حسین بنی اسدی حسین تجار هنگامی تجارت حسین حامی حسین خطیبی حسین راضی حسین رشید الصباح حسین روشنی مقدم حسین سحابی حسین سرشار حسین سلطانی حسین سلم حسین شاه اردن حسین شریف حسین شهشهانی حسین شیخ حسین طبایی حسین عبدالرزاق الجزایری حسین عبداله الامری حسین علا حسین علاء حسین علی منتظری حسین فردوست حسین فرزین حسین فرهودی حسین فولادی حسین قدس نخعی حسین متقیان تاجر حسین محمد ال بهارنا  حسین مختاری اردکانی حسین مزینی حسین مصطفی خمینی حسین ملکی حسین مهدوی حسین مهدیان حسین موسوی خادمی حسین مکّی حسین مکی حسین نجفی حسین نجفی( وزیر دادگستری) حسین نجمی حسین نصر حسین نفیسی حسین نواب حسین نوابی حسین نوین فرحبخش حسین هاشمی حسین هدایتی حسین پیرنیا حسین کاظم زاده حسین کاویان حسینعلی اسفندیاری حسینعلی نواب حسینی حسینیه ارشاد حشام محی الدین نظیر حضرت آیت اللّه (دام ظله) حضرت ابراهیم (علیه السلام) حضرت امام حضرت امام خمینی حضرت رسول حضرت علی حضرت علی (ع) حضرت علی [علیه السلام] حضرت مهدی عج اللّه تعالی فرجه الشریف.دانشجویان مسلمان پیرو خط امام حضرت ولی عصر (عج الله تعالی فرجه) حفاظت منافع آمریکا حفیظ اللّه حفیظ اللّه امین حق شناس حقدان(استاندارد قبلی اصفهان) حقوق بشر حقوقدان حقوقدان عراقی حقوقدانان فرانسوی حلف بن نصیر وهابی  حلقه داخلی انقلاب حلقه‌های داخلی رهبری حمادی حمد ابن عیسی الخلیفه حمد بن خلیفه الثانی حمد رئوف النقیب حمد سراج حمد مبارک العیار  حمدان ابن محمد آل نهیان (ابوظبی)  حمرا کروها حمزه بزرگ نژاد حمزه تفنگچی حمزه عباس حسین حمود یوسف النصیف  حمودی حمید حمید آذریون حمید الحرثی حمید بختیار حمید بن حمود آل بوسعید حمید بهزادی حمید جعفر حمید خیرخواه حمید رهنما حمید زاهدی حمید شهاب التکریتی حمید شهریار حمید شهریاری حمید شیرازی حمید عنایت حمید قدیمی حمید نظری حنیف رامی حنیفه رمضانی حوزه CC/70 و IVO حوزه «وفره» حوزه علمیه قم حوزه نفتی دُخان حوسان حسنی حکام ایران حکام صفوی حکام ظالم حکمت ابراهیم حکمت المصری نابلوسی حکمت ستین حکمت ستین وزیر کشور حکمت یزدی حکومت (آمریکا) حکومت «استعمارگر» حکومت آمریکا حکومت آموزگار حکومت ازهاری حکومت اسلامی حکومت افغانستان حکومت الهی در ایران حکومت امینی حکومت ایالات متحده حکومت ایران حکومت بازرگان حکومت بختیار حکومت بریتانیا حکومت بغداد حکومت تره کی حکومت ترکیه حکومت جمهوری فدرال حکومت حزب توده حکومت خروشچف حکومت خلقی ها در افغانستان حکومت خمینی حکومت داودخان حکومت داوودخان حکومت دموکراتیک حکومت سادات حکومت سعودی حکومت شاه حکومت شاه عباس حکومت شریف امامی حکومت شیعه جمهوری اسلامی حکومت صدام حکومت صفویان حکومت عراق حکومت علا حکومت فدرال آلمان حکومت قاجار حکومت قبرس حکومت مارکسیستی حکومت محمدرضا حکومت مرکزی بلشویک ها حکومت مرکزی تهران حکومت مصدق حکومت مصر حکومت موقت حکومت موقت ایران حکومت ننگین شاه حکومت نکرومه حکومت های «بورژوا حکومت های غربی حکومت هویدا حکومت پاکستان حکومت پهلوی حکومت پکن حکومت کارتر حکومت کمونیست ها حکومت یونان حکیمی حیدر ابوبکر العتاس  حیدر صائبی حیدر علی کاید چهارمحال حیدر غفاری حیدر هرزوللّه حیدر کارگر حیدرخان عمواوغلی خاتمی خاخام مایر خاخام کرف خاخام کورف خادمی خارتوم خارساروف خارچنکو خازانف خاقانی خالد خالد ابو سعود خالد ابوسعود خالد ابوسعید خالد الاحمد الجابرالصباح خالد الخلف التجلی خالد الفهوم سرپرست شورای ملی فلسطین خالد بن حمدالثانی خالد بن عبدالعزیز السعود خالد بن عبداللّه العتیه  خالد بکتاش خالد خلف خالد فضل منصور خالد محمد المانی  خالد محمدجعفر خالد محی الدین خالدالحسن خالقی خامنه ای خان جان آهنی خان محمد زمان خان آقاقاضی خاندان الخلیفه خاندان بختیار خاندان ترک قاجار خاندان سعودی خاندان سلطنتی خاندان سلطنتی افغانستان خاندان شاه خاندان صباح خاندان قاجار خاندان پهلوی خانعلی خانلری خانم «سینثیا رمزی» خانم آستیک نیکولاِونا نرسسیان خانم آموزگار. خانم آن فلاحی شهروند آمریکایی همسر غلام (هرمز) فلاحی خانم ازهاری خانم استرباولینگ خانم استوبالدوین خانم افخمی خانم افندیف خانم الیس خانم امینی خانم انصاری خانم اوسیپوا خانم اگنو خانم ایکس خانم باقر پیرنیا خانم باکینگهام خانم بتول امینی خانم بهمن (پروین) امینی خانم تئودور الیوت خانم تیلور خانم جوآنا مارتین خانم جواد منصور خانم جونز خانم جی وود خانم خلعتبری خانم درخشش خانم دلرحیم خانم دکتر آن فوربز خانم دکتر باهری خانم دکتر مهوش نیکجو خانم دیرزمن خانم رفیقه آقامحمد خانم روحانی خانم ز خانم سزفیلی خانم سنجابی خانم سیروارت هامبارسیون سرکیسیان خانم سیمین اسلامی نیا خانم سیندی دوایر خانم شاهقلی خانم شرودی خانم شهناز خانم ضیاءالملوک کهیاری ملکی خانم طالقانی خانم عشرت طباطبایی خانم فداکار خانم فرحزاد خانم فرخ رو پارسا خانم فرنگیس پناهی خانم فرهنگ مهر خانم فلاحی خانم فیتزجرالد خانم لاری جیل خانم لانج شرمرهرن خانم لاورنتیف خانم لس فلاور خانم لوری تریس خانم لوری تریسی خانم ماتیوز خانم مارجوری گرین لا خانم مارلین مکافی خانم مارگارت مک کی خانم محمد درخشش خانم منصور خانم منوچهریان خانم مهر خانم مهرانگیز دولتشاهی خانم مونا الجمالی خانم مک کی خانم مکی خانم میلز خانم ناهید بیات خانم نحوی خانم نسرین سُهی کیش خانم نسرین فداکار خانم نوروزی خانم هاجر تربیت خانم هارپر خانم هرتز خانم هما(روحی) سرلاتی خانم و آقای جیمس بیشاپ خانم و آقای هرتز خانم و آقای کارلتون هیکس خانم ویلیام وود ساید خانم پاتر استوارت خانم پاتراستوارت خانم پاکروان خانم کارتر خانم کارول هوئی خانه های فرهنگ خانواده آتابای خانواده آموزگار خانواده اخوان خانواده القانیان خانواده انصاری خانواده بارزانی خانواده حاکمه صباح خانواده خمینی خانواده دیبا خانواده دیبا (خانواده شهبانو) خانواده رشیدیان خانواده سرشناس زردشتی کرمانی الاصل خانواده سروریان خانواده سلطنتی خانواده سلطنتی عراق خانواده سلطنتی قاجار خانواده سولیوان خانواده شاهنشاه خانواده شاهنشاهی خانواده فرمانفرماییان خانواده قاجار خانواده قوام الملک شیرازی خانواده مارشال هوستون خانواده مایر بریج خانواده ناصری های اصفهان خانواده نفیسی خانواده های آمریکایی خانواده های اروپایی خانواده های ایرانی خانواده های روسی خانواده هویدا خانواده پهلوی خاور نزدیک خاورمیانه خاچاطوریان خای گازیت خبر نگار بی. بی. سی. دیوید لین خبر گزاری فرانسه خبرنگار خبرنگار آسوشیتدپرس خبرنگار آسوشیتدپرس لویس فارز خبرنگار ایزوستیا خبرنگار زن فرانسوی خبرنگار سازمان مطبوعاتی فرانسه خبرنگار لُس آنجلس تایمز خبرنگار مجارستانی خبرنگار محلی آسوشیتدپرس خبرنگار محلی فرانس پرس خبرنگار محلی یونایتدپرس خبرنگار نوویو خبرنگار نیوزویک خبرنگار وال استریت جورنال خبرنگار پراودا خبرنگار گاردین خبرنگار یونایتدپرس خبرنگاران خبرنگاران آمریکایی خبرنگاران ای. بی. سی خبرنگاران ایران پول خبرنگاران ایرانی خبرنگاران هندی خبرگان خبرگزاری HAVAS در پاریس خبرگزاری «یونایتدپرس» خبرگزاری آسوشیتدپرس خبرگزاری آلمان در برلین خبرگزاری افغانستان خبرگزاری ان. بی. سی خبرگزاری ایران خبرگزاری تاس خبرگزاری خاور میانه مصر خبرگزاری دولتی پارس خبرگزاری رادیو مسکو خبرگزاری رویتر خبرگزاری رویتر لندن خبرگزاری رویترز خبرگزاری فرانس پرس خبرگزاری فرانسه خبرگزاری نووستی خبرگزاری پارس خبرگزاری پارس ایران خبرگزاری پاریس خبرگزاری یونایتد پرس در ایران خبرگزاری یونایتدپرس ختاک خدا خداداد خداداد فرمانفرمائیان خداداد فرمانفرمائیان و حسین مهدوی خداداد فرمانفرماییان خدام خداوند خداوند متعال خدای بزرگ خدمات هواپيمايي لاکهید خدیجه آذرجوی خدیجه قانعیان فسائی خدیجه پیرنیا خرم خروشچف خروشچف رُمانی خزری ها خسرو خسرو آزادی خسرو ارداقی خسرو اقبال خسرو الیاسی خسرو بهروان خسرو خازنی خسرو خان خسرو خان قشقایی خسرو دانشور خسرو ذره بین ایرانی خسرو قاراخانیان خسرو قشقائی خسرو قشقایی خسرو ملک زاده خسرو هدایت خسروانی خسروانی بهائی خسروخان خسروخان قشقایی خسروداد خسروشاهی خط هوایی نورث وست خط کشتیرانی ملی خطوط هواپیمایی ایران خطوط هواپیمایی ملی خطوط هوایی چک خطوط کشتیرانی آریا خطوط کشتیرانی ملی آریا خطیبی خلبان نیروی هوایی ایران خلبان هیکت خلبانان آمریکایی خلبانان اسرائیلی خلبانان اف خلبانان افغانی خلبانان ایران خلبانان تایوانی خلبانان روسی خلبانان شوروی خلبانان مصری و سوری خلخالی خلع نزیه خلعت بری خلعتبری خلعتبری وزیر امور خارجه خلف یزدی خلفان الرومی خلق مسلمان خلق های ایران خلقی ها خلیج فارس خلیفه الرنیایی خلیفه بن سلمان آل خلیفه خلیفه بن سلمان الخلیفه خلیفه  خلیل خلیل ابراهیم الوزیر (ابوجهاد) خلیل اللّه کوهستانی خلیل الوزیر خلیل الویزر خلیل طالقانی خلیل فلسفی خلیل ملکی خلیل وزیر (معروف به ابوجهاد) خمینی خمینی بزرگ خمینی رهبر مذهبی خمینی. خمینی_عرفات خنجی خواجه نوری خواروبار کشاورزی ملل متحد خوانساری خواهر آقای قشقایی خواهر اردشیر زاهدی خواهر اردلان خواهر اصفیا خواهر امینی خواهر خسروداد خواهر دو قلوی شاه خواهر دوقلوی شاه خواهر زاهدی خواهر شاه خواهر طباطبایی خواهر ظاهر شاه خواهرزاده اقبال خورتیلف آلک ایلاریونویچ خورشید القا خوش کیش خیابان دولت خیال محمد کاتاوازی خیامی خیبرخان خیبرخان گودرزیان خیدر هرزوللّه خیرالله طلفاح خیربوکس مری خیرمحمد سلطانی د دابز داتر دادستان انقلاب دادستان تهران دادستان دادگاه انقلاب تهران دادستان عمومی تهران دادستان کل دادستان کل تهران دادگاه دادگاه اسرائیل دادگاه انقلاب اسلامی دادگاه انقلاب اسلامی تهران دادگاه انقلاب ایران دادگاه انقلاب تهران دادگاه انقلاب مشهد دادگاه سوریه دادگاه نظامی دادگاه های انتظامی دادگاه های انقلاب دادگاه های انقلاب ایران دادگاه های انقلاب خوزستان دادگاه های انقلابی دادگاه کیفری تهران دادگاههای انقلاب دادگاههای انقلاب اسلامی دادگاههای عدلیه دادگاههای نظامی ایران دادگستری دادیان داریوش داریوش بایندر داریوش فروهر داریوش فروهر ( رهبر حزب ملت ایران) داریوش فروهر رهبر حزب ملت ایران داریوش فروهر وزیر کار و امور اجتماعی داریوش همایون داشا دالات سینگ دالس دالی مک دونالد دالیا داماد آموزگار داماد آیت اللّه خمینی داماد البکر داماد امام خمینی داماد بازرگان داماد خمینی داماد شاه داماد شریعتمداری داماد یزدی دامادش عباسی دان دان آجر دان آدامیک دان آلن شرر دان برت دان رایان دان موزز دان موسز دان میدز دان هالپرین وزیر اقتصاد اسرائیل دان ویلسون دان. ا. شرر دان. ام. ویلسون دانش آمـوزان دانش آموزان دانشجو دانشجویان دانشجویان آمریکایی دانشجویان افغان دانشجویان افغانستان دانشجویان افغانی دانشجویان ایرانی دانشجویان ایرانی خارج از کشور دانشجویان ایرانی غیرکمونیست دانشجویان دانشگاه تهران دانشجویان دهلی نو دانشجویان رادیکال چپ دانشجویان عراقی و اردنی دانشجویان عرب دانشجویان عرب مقیم ایران دانشجویان عربی دانشجویان لبنانی دانشجویان مذهبی دانشجویان مسلمان دانشجویان مسلمان پیرو خط امام دانشجویان مسلمان پیرو خط امام. دانشجویان هندی دانشجویان و دانشگاهیان ایرانی دانشجویان پزشکی دانشجویان کرد دانشجویان کمونیست دانشسرای آمریکایی زنان دانشسرای مطالعات شرقی شوروی دانشمندان آلمانی دانشمندان ایران دانشمندان ایرانی دانشور دانشکده افسری «مونس» دانشکده افسری ایران دانشکده عالی نیروی دریایی ایالات متحده دانشکده مراسلات دانشگاه دانشگاه تهران دانشگاه جندی شاپور دانشگاه رضاشاه کبیر دانشگاه شیراز (پهلوی سابق) دانشگاه صنعتی شریف دانشگاه علوم امور بین المللی و دیپلماسی دانشگاه قائد اعظم دانشگاه مطالعات شرقی مسکو دانشگاه ملی دانشگاه های آمریکا دانشگاه های ایران دانشگاه های کالیفرنیای جنوبی دانشگاه کابل دانمارکی دانی ایست دانیل دانیل او. نیوبری دانیل بارتکو دانیل سیمونوویچ کومیساروف دبیر اول سفارت شوروی دانیل لرنر دانیل پور دانیلز داوبینا داود داود رسایی داود سدامی داود شوفات داود عمادی داود فانوس داودجان خان کلات داودخان سرک زایی داودشاه ظاهر داودی کاظمی داوسیون داوطلبین روسی داوطلبین کمونیست داوود داویدسن داکار داگ کریستن سن داگلاس داگلاس مک آرتور دوم داگلاس هک داگمار دایان دایر پانوسیان Ponossian Diyair اسقف ارامنه تبریز دایره اطلاعات نظامی عراق دباگین دبلیو دبلیو او. مولد دبلیو بندلن دبلیو. دبلیو. ام. بلومنتال دبلیو. او. لاک دبلیو. اچ. سولیوان دبلیو. بولینگ دبیراول دبلیو. رامپل مایر دبلیو. لیمبرگ دبلیو. میچل بلومنتال دبلیو. چایلدز دبلیو. گریگوری پرشت دبلیو.ام.بلومنتال دبلیو.دبلیو.والش دبیر اول دبیر اول (ساولچنکف) فارسی دبیر اول (سوبولف) دبیر اول (شویتف) فرانسه دبیر اول اختلاف ترکیه و ایران پیرامون مالیات ترانزیت ترکیه دبیر اول اف. ای. ساولچنکف دبیر اول سفارت اتحاد شوروی دبیر اول سفارت شوروی دبیر اول سفارت شوروی در تهران دبیر اول سفارت شوروی؛ آقای ای. ای. الکساندروف دبیر اول سفارت شورویارکستر سمفونی پیتزبورگ دبیر خصوصی شارت دبیر دوم دبیر دوم سفارت آمریکا موضوع: دوستی شوروی دبیر دوم سفارت آمریکا؛ گرانت ای. موزر دبیر دوم سفارت افغانستان دبیر دوم سفارت شوروی دبیر دوم و کنسول سفارت شوروی؛ آقای یان کوجوگارو دبیر سفارت پاکستان دبیر سوم دبیر سوم دفتر نمایندگی سیاسی رومانی؛ آقای ال. بروس لینگن دبیر سوم سفارت دبیر سوم سفارت آمریکا دبیر سوم سفارت شوروی دبیر سوم سفارت عراق دبیر سوم کمیته حزب کرای دبیر کل امور قبرس یونان دبیر کل جمشید آموزگار دبیر کل حزب جمهوری اسلامی دبیر کل حزب رستاخیز و دانشکده دفاع ملی دبیر کل خسروانی دبیر کل سازمان ملل متحد دبیر کل وزارت امور خارجه ترکیه دبیر کل کمیته مرکزی حزب کمونیست و رئیس پرزیدیوم دیوان عالی شوروی دبیر کلی بانک بین المللی ایران دبیر کمیته اجرائی ساف نشاشیبی دبیرخانه فدراسیون اتحادیه های جهانی در وین دبیرکل حزب ایران نوین دبیرکل حزب رستاخیز جمشید آموزگار دبیرکل سازمان همکاری و عمران منطقه ای آندرو.آی دبیرکل وزارت دفاع سرلشگر غلام جیلانی خان دبیری شورای عالی اتحاد جماهیر سوسیالیستی شوروی دتانت (DETANT) دختر امین دختر دوم وثوق الدوله دختر زاهدی دختر وثوق الدوله دختران آمریکایی دخترزاده مصدق دختری آلمانی ددیچ دراس فرانسیس دراپر درباریان درج درجه استوار (W درخشش درخشش رئیس اتحادیه معلمان دردشتی درسلر (Dressler) دروزی ها درویش مسلک دریا سالار احمد مدنی دریا سالار ترنر دریا سالار فرانک کالینز دریائی و هوائی دریابان بارکایی دریابان محمود علوی دریابد رابرت دبلیو. چونینگ فرمانده نیروهای خاورمیانه ای دریادار [نوغانی] دریادار «احمد مدنی» دریادار «ویلیام کراو» دریادار احمد مدنی دریادار بازنشسته احمد مدنی دریادار بازنشسته مدنی دریادار بازنشسته نصرالله دریادار بیگلری دریادار توماس جی. بیگلی دریادار جهانبانی دریادار حبیب اللهی دریادار دکتر احمد مدنی دریادار دیهیمی دریادار سابق احمد مدنی دریادار عطایی دریادار علوی دریادار مجیدی دریادار محمد مدنی دریادار مدنی دریادار مدنی. دریادار مغانی دریادار نصرالله موقری دریادار نصراللّه موقری دریادار هوشنگ آریانپور دریادار پرویز بیگلری دریادار کالین دریادار کالینز دریادار کراو دریادار کلنی دریادار کنلی دریاسالار «توماس. جی. بیگلی» دریاسالار «نیازی» دریاسالار «پاکس پاکر» دریاسالار اردلان دریاسالار بازنشسته اردلان دریاسالار ترنر رئیس سیا دریاسالار حبیب اللهی دریاسالار فولی دریاسالار فولی معاون فرمانده ناوگان هفتم دریاسالار مدنی دریاسالار هالوئی دریاسالار چونینگ دریاسالار ک.م. حبیب اللهی دریاسالار کارول دریاسالار کمال حبیب اللهی دریان دریایی دریایی و هوایی دریسدل دریفوس دزدان دریایی دس جابری انصاری دسای دستغیب دستگاه اطلاعاتی آمریکا دستگاه اطلاعاتی اسرائیل دستگاه امنیت ملی غنا دستگاه جاسوسی آمریکا دستگاه قضائی دستگاه های امنیتی ایران دستگیر دستگیر پنج شیری دستیار معاون وزیر دستیار ویژه سفیر آقای تورینوف دستیار ویژه وزیر فیشر دستیار کنسول سیاسی دفاتر هواپیمایی مصر دفاع ملی ایالات متحده دفتر MAGG دفتر آجودانی دفتر اطلاعات و پژوهش ها وزارت خزانه داری دفتر اطلاعات وزارت دفاع دفتر امنیت سفارت آمریکا دفتر امنیتی SAS دفتر تحقیقات ویژه نیروی هوایی دفتر حفاظت منافع آمریکا دفتر حفاظت منافع مصر دفتر خصوصی اشکول دفتر دفاعی دفتر روابط عمومی دفتر سازمان ملل در ژنو دفتر سانسور نامه دفتر سفیر آمریکا دفتر فلسطین دفتر مخصوص فرح دفتر منافع آمریکا در ناتو دفتر نخست وزیری دفتر هواپیمایی آلیتالیا دفتر وابسته دفاعی آمریکا دفتر وابسته دفاعی آمریکا در تهران دفتری دلتا دموفسکی دموکرات ها دمکرات های لیبرال دمکراتیک» دمیرل دمینکس دن مک کارتی دن. سی. آچسن دنیا دنیای عرب دنیز بیکال وزیر انرژی دنیز بیکال وزیر انرژی ترکیه دنیزه حسین دنیس مور دنیس ویلسون دهش دهقانان افغانی دهکده های جنوب لبنان دو تهران دو لاتره دوابنیا دوازدهمین امام دوایت دیکنسون دوبرینین دوبلین دوبن درور دوبیوپوی دودمان سامی شرقی دودمان قاجار دودمان هخامنشی دودمان پارت دوره دوره قاجار دوره مصدق دوروتی وایت دوریل دوست دوست افغانی دوستان لهستانی دوسدوی دوسیلوا دوشیزه آق آلا دوشیزه استیس دوشیزه جهانبانی دوشیزه فرزین فریدنی دوشیزه فریار دوشیزه فیتزجرالد دوشیزه مریم واضح نوری دول برت دول و ملل عرب دولاند دولت دولت AID دولت «بازرگان» دولت «موقت» دولت آبادی دولت آشتی ملی دولت آلمان دولت آمريكا  دولت آمریکا دولت آموزگار دولت ابوظبی دولت اردن دولت ازهاری دولت استعمارگر آمریکا دولت اسرائیل دولت اسلامی دولت اسلامی ایران دولت افغانستان دولت اقبال دولت الجزایر دولت امارات دولت امارات متحده عربی دولت امریکا دولت امین دولت امینی دولت انقلاب دولت انقلاب اسلامی ایران دولت انقلابی دولت انقلابی ایران دولت انقلابی موقت ایران دولت انگلستان دولت انگلیس دولت ایالات متحده دولت ایالات متحده آمریکا دولت ایالت متحده دولت ایران دولت ایران در تهران دولت بازرگان دولت بحرین دولت بختیار دولت بعث عراق دولت بغداد دولت بلشویک دولت بولنت اجویت دولت تاچر دولت تره کی دولت ترکی دولت ترکیه دولت تهران دولت تکنوکرات آموزگار دولت جدید دولت جدید آمریکا دولت جدید افغانستان دولت جدید ایران دولت جعلی اسرائیل دولت جمهوری اسلامی دولت جمهوری اسلامی ایران دولت جمهوری دموکراتیک افغانستان دولت جمهوری چین دولت خمینی دولت خود مختار فلسطینی دولت داوود دولت دوبی دولت رضاخان دولت روحانیون دولت روحانیون (ولایت فقیه) دولت رومانی دولت زاهدی دولت سعودی دولت سوریه دولت شاه دولت شاهنشاهی ایران دولت شریف امامی دولت شوروی دولت عارف دولت عراق دولت عربستان سعودی دولت علاء دولت علم دولت علی منصور دولت عمان دولت فدرال ترک جزیره قبرس دولت فرانسه دولت فلسطینی دولت قاسم دولت قطر دولت لبنان دولت مارگارت تاچر دولت مرکزی افغانستان دولت مرکزی ایران دولت مصدق دولت مصر دولت ملی دولت منصور دولت منوچهر اقبال دولت مهدی بازرگان دولت موقت دولت موقت (PGOI)انتظام دولت موقت PGOT دولت موقت اسلامی دولت موقت اسلامی و انقلابی بازرگان دولت موقت انقلاب اسلامی دولت موقت انقلاب اسلامی ایران دولت موقت انقلاب ایران دولت موقت ایران دولت موقت بازرگان دولت موقت جمهوری اسلامی دولت موقت جمهوری اسلامی ایران دولت موقت مهدی بازرگان دولت موقّت دولت نظامی ازهاری دولت نظامی ایران دولت نظامی پاکستان دولت هارولد ویلسون دولت های اروپای شرقی دولت های اروپایی دولت های اوپک دولت های ایران و پاکستان دولت های خلیج دولت های عرب دولت های عربی دولت های مستقل آذری و کرد در ایران دولت های ملل مسلمان دولت های کمونیستی دولت هند دولت هویدا دولت و مردم ایران دولت پاکستان دولت چکسلواکی دولت ژاپن دولت ژنرال ازهاری دولت کابل دولت کارتر دولت کویت دولت یحیی خان دولت یمن دولت یمن شمالی دولت یوگسلاوی دولتشاهی دولتمردان آمریکا دولتمردان آمریکایی دولتمردان ایران دولتهای عرب دولود دومنیکا دومنیکو راورا دون آربونا (Don Arbona) دون لوپیتار دون لوکا دوناتو سنگاکروز دوناد آر. توسانیت دونالد آر. توساینت دونالد ا. لوئیس دونالد اس. هرلیس دونالد اولتان دونالد سی. پکوئین دونالد والتان دونالد پراگنل دونالد. آر. توسن دونالد. ای. وهمیر دونالدوهمیر دونای دونکان معاون وزارت دفاع دونکن دوپونت دوچه شاختابو دوگ هک دوگل دوگلاس دوگلاس ال. هک دوگلاس مک آرتور دوگلاس هگ دکتر دکتر «شاه ولی» دکتر «مفتح» دکتر آدلر دکتر آذر (وزیر آموزش و پرورش مصدق) دکتر آرنولد دکتر آلنده دکتر آموزگار دکتر آناتولی رامکف دکتر آناهیتا راتبزاده دکتر آنتونی کمپبل دکتر ابراهیم زاده دکتر ابراهیم یزدی دکتر ابراهیم یزدی مشاور خمینی دکتر ابوالفضل قاضی دکتر احسان نراقی دکتر احمد سلامتیان دکتر احمد صدر حاج سید جوادی دکتر احمد علیزاده دکتر احمد فلسفی دکتر احمد قریشی دکتر احمد میرفندرسکی دکتر احمد مینایی دکتر احمد کورس معاون وزیر در امور بین المللی و اقتصادی دکتر احمدالخطیب دکتر ارانی دکتر استمپل دکتر اسدالله مبشری دکتر اسداللّه امین دکتر اسداللّه نصراصفهانی دکتر اسدی دکتر اسفندیار دکتر اسفندیاری دکتر اسلامی دکتر اسماعیل سنگ دکتر اسکندری دکتر اشراقی دکتر اصغر سید جوادی دکتر اعتماد دکتر اعتمادی دکتر اقبال دکتر اقبال (ریاست شرکت ملی نفت ایران) دکتر الموتی دکتر الیزابت ک. هرتز دکتر امامی خوئی دکتر امیر بیرجندی دکتر امیراصلان افشار ریاست دکتر امینی دکتر انوشیروان افراسیابی دکتر اهری دکتر اوئن دکتر اون دکتر اچ.ام. قاضی دکتر اکبر اعتماد دکتر ایادی دکتر باقر عاقلی دکتر باهور (باهنر) دکتر بختیار دکتر برژینسکی دکتر برژینسکی و بن جدید دکتر بسم اللّه ناهک دکتر بشیر دکتر بقائی یزدی دکتر بقایی دکتر بقایی کرمانی دکتر بهار دکتر بهرامی دکتر بهزادنیا دکتر بهزادی دکتر بهشتی دکتر بهمن آبادیان دکتر بهمن همایون دکتر بهنیا دکتر بورگ دکتر تقی رضوی دکتر تورج ناصری دکتر جان استمپل دکتر جردن دکتر جردن آمریکایی دکتر جعفری دکتر جفرودی دکتر جلال عبده دکتر جمشید آموزگار دکتر جمشید اشرفی دکتر جمشید افشاری دکتر جمشید بختیار دکتر جهانشاه صالح دکتر جهانپور دکتر جهانگیر تفضلی دکتر جواد باهری دکتر جواد ساپد(ثابت) دکتر جواد مناقبی دکتر ح. الف. موحد دکتر حاتم دکتر حاج علیلو دکتر حبیب الله پیمان دکتر حبیب اللّه پیمان دکتر حجازی دکتر حریری دکتر حسام غفاری دکتر حسن ارسنجانی دکتر حسن شهمیرزادی دکتر حسن علوی دکتر حسن غفوری دکتر حسین بنائی دکتر حسین بنایی دکتر حسین تاجداد دکتر حسین زاده (عطارپور) دکتر حسین فلسفی دکتر حسین مهدوی دکتر حسینعلی حجازی زاده دکتر حقدان دکتر حمید عنایت دکتر حمید مولوی دکتر حمید کفائی دکتر حکمت دکتر حکمی. دکتر حکیم شوشتری دکتر حیدر عبدالشفیع دکتر حیدرعلی غفاری دکتر خانلری دکتر خاوری دکتر خسرو ابتهاج دکتر خسروان بهران (خسرو بهراوی) دکتر خطیبی دکتر خواجوی دکتر داریوش همایون دکتر دامپزشک وزارت کشاورزی و عمران روستایی نرس وزارت بهداری و بهزیستی (شوروی) دکتر داودزاده دکتر داوود رسایی دکتر دوریل دکتر رادپور دکتر رامکف دکتر رجائی دکتر رجایی دکتر رحمت الله مقدم مراغه ای دکتر رستم پیراسته دکتر رسول بختیار دکتر رشتی دکتر رشیدی دکتر رضا امینی دکتر رضا امینیوزارت امور خارجه آمریکا دکتر رضا براهنی دکتر رضا شایان دکتر رضا صدر دکتر رضا فلاح دکتر رضا مقدم دکتر رضوانی دکتر رفاهی دکتر رمضانی دکتر رهنوردی دکتر ریچارد آرنت دکتر زعفرانلو دکتر زننر دکتر زکی مضبدی دکتر س. ماگاشیان دکتر سامیراد دکتر سحابی دکتر سراج الواعظی [سراج الواعظین] دکتر سراج الواعظین دکتر سعید دکتر سعید فاطمی دکتر سعید گودرزنیا دکتر سمسار دکتر سمیر قوشاه (قوش) دکتر سنجابی دکتر سوزمان مدیرکل دکتر سپهبدی دکتر سید علی شایگان دکتر سیدحسین واعظی دکتر سیدمجتبی جعفری دکتر سیدمحمد طباطبایی دکتر سیروس الهی دکتر سیف اللّه فیروزی دکتر شاه ولی دکتر شاه ولی (آله کوزای ALEKOZAI) دکتر شاهپور بختیار دکتر شاهپور زندنیا دکتر شاپور بختیار دکتر شایگان دکتر شجاع الدین شیخ الاسلام زاده دکتر شریعتمداری دکتر شریعتی دکتر شفیع امین دکتر شمس الدین امیرعلایی دکتر شمس الدین امیرعلایی (وزیر دادگستری مصدق) دکتر شمس الدین جزایری دکتر شمس الدین مفیدی دکتر شهمیرزاده دکتر شکرایی دکتر شکوهی دکتر صاحب الزمانی دکتر صاحب قلم دکتر صادق رئیس زاده دکتر صادق طباطبایی معاون نخست وزیر دکتر صالح دکتر صالح محمد زاراری دکتر صالح محمد زیری دکتر صالحی دکتر صدر دکتر صدیقی دکتر صفی اصفیا دکتر ضیائی دکتر طاهر کاتوزیان دکتر طاهرزاده دکتر طوسیوند دکتر ظهیرالقدری دکتر عابدی دکتر عالیخانی دکتر عباس میرآخور دکتر عبدالحسین اعتبار دکتر عبدالحسین بقایی دکتر عبدالحسین راجی دکتر عبدالحسین سمیعی دکتر عبدالحسین طبا دکتر عبدالحسین علی آبادی دکتر عبدالحسین نوابی دکتر عبدالحکیم طبیبی دکتر عبدالرحمن العوضی  دکتر عبدالرحمن برومند دکتر عبدالرزاق فلول دکتر عبدالرشید جلیلی دکتر عبدالعظیم ولیان دکتر عبدالعلی جهانشاهی دکتر عبداللّه احمد بوخیر دکتر عبداللّه طاهری دکتر عبداللّه معظمی دکتر عبدالمجید مجیدی دکتر عبدالکریم ایادی دکتر عبدالکریم لاهیجی دکتر عبده دکتر عبده (سفیر ایران در هند) دکتر عدل دکتر عدل (دبیر کل حزب مردم) دکتر عدل طباطبائی دکتر عدنان مزارعی دکتر عزالدین کاظمی دکتر عزت اللّه یزدان پناه دکتر علامه نوری دکتر علی آبادی دکتر علی اصغر حاج سید جوادی دکتر علی اصغر حاج سیدجوادی دکتر علی امینی دکتر علی بهزادنیا دکتر علی خانی دکتر علی خواجوی دکتر علی راسخ افشار دکتر علی رشتی دکتر علی شایگان دکتر علی شریعتمداری دکتر علی شریعتی دکتر علی شمس اردکانی دکتر علی ضمیر صافیات دکتر علی نقی خانی دکتر علیزاده دکتر علیقلی اردلان دکتر علینقی عالیخانی دکتر عیسی سپهبدی دکتر غفور عارفی دکتر غلام محمد سهیبی دکتر غلامحسین صدیقی دکتر غلامرضا کیانپور دکتر غنی دکتر فاتح دکتر فاطمی دکتر فتح اللّه جلالی دکتر فربود دکتر فرتیز کولر دکتر فرخ روپارسای دکتر فرهاد دکتر فرهنگ مهر دکتر فریدون مهدوی دکتر فریدون ناصری دکتر فریدون کشاورز دکتر فزونی دکتر فقیه امامی دکتر فلاح دکتر فلینگر دکتر فیروز بهرام پور دکتر قاسم معتمدی دکتر قاسمی دکتر قاهری دکتر قدسی دکتر قراگزلو دکتر م. پاتواکانیان دکتر مبارک خادوری دکتر مبشری (قاضی و مدیر کل وزارت دادگستری در دولت علی امینی) دکتر مبین دکتر متین دفتری دکتر مجید مجیدی دکتر محسن بهبهانی دکتر محسن ضیایی دکتر محمد اقبال دکتر محمد ایزدی دکتر محمد باهری دکتر محمد بهشتی دکتر محمد جواد باهنر دکتر محمد حسن نصیر دکتر محمد شاکر دکتر محمد عثمان سورانی دکتر محمد علی رشتی دکتر محمد علی نابغ دکتر محمد مشایخی دکتر محمد مصدق دکتر محمد مفتح دکتر محمد مکری دکتر محمدامین ریاحی دکتر محمدحسن مرشد دکتر محمدحسین انتظام دکتر محمدحسین میمندی نژاد دکتر محمدرضا عاملی تهرانی دکتر محمدرضا نجابت دکتر محمدعلی حفیظی دکتر محمدعلی طوسی دکتر محمدعلی نابغ دکتر محمدعلی واعظی دکتر محمود ضیایی دکتر مدنی دکتر مراد عزیز دکتر مصباح زاده دکتر مصدق دکتر مصطفی الموتی دکتر مصطفی منصوری دکتر مصطفی چمران دکتر مظفر بقائی دکتر مظفر بقایی دکتر مظفر بقایی کرمانی دکتر مظفر بقایی کرمانی. دکتر معتمد وزیری دکتر معراجی دکتر سامی دکتر مفتح دکتر ملک منصور اسفندیاری دکتر ممکن دکتر منصور فرهنگ دکتر منوچهر دکتر منوچهر اقبال دکتر منوچهر تسلیمی دکتر منوچهر دره شوری دکتر منوچهر شاهقلی دکتر مهدی ایرانی دکتر مهدی بازرگان دکتر مهدی بوشهری دکتر مهدی زاده دکتر مهدی مشایخ دکتر مهدی هروی دکتر مهندس بهبودی دکتر موثقی دکتر مورتن دکتر موسوی دکتر مُکری دکتر میناچی دکتر ناجی محمدخلیل الراوی دکتر ناصر میناچی دکتر ناصر پاکدامن دکتر نجات اللهی دکتر نجم آبادی دکتر نجیب اللّه دکتر نجیمی دکتر نزیه دکتر نصر دکتر نصراللّه سبزواری دکتر نصرت الله دکتر نصرت اللّه کاظمی دکتر نهاوندی دکتر نیازی دکتر نیلی آرما [آرام] دکتر هادی دکتر هدایت اللّه متین دفتری دکتر هرمان شوسیائو دکتر هرمز میربابایی دکتر هرمن شوسیائو دکتر هما ناطق دکتر همایون دکتر هوایی دکتر هورویتز دکتر هوشنگ مهریار دکتر هوشنگ نهاوندی دکتر هومن دکتر وحیدنیا دکتر وحیدی دکتر وفائی دکتر وکیل زاده دکتر ویلیام فوربز دکتر ویلیام گریفت دکتر پاپازیان دکتر پرویز سروری دکتر پرویز مینا دکتر پطر آشورکویک دکتر پورهاشمی دکتر پیتر آشورکویک دکتر پیراسته دکتر پیرکانس دکتر چمران دکتر چمران (مصطفی) دکتر کاسپار هاکوپیان دکتر کاظم زرنگار دکتر کاظم سامی دکتر کامبیز محمودی دکتر کاووسی دکتر کریم سنجابی دکتر کریم پاکروان دکتر کشاورز دکتر کوئل (Koelle) دکتر کوهی دکتر کیان دکتر کیانوری دکتر کیسینجر دکتر کیوان صالح دکتر گرجستانی دکتر گنادی کازانکین دبیر دوم سفارت اتحاد جماهیر شوروی دکتر گنادی کازانکین دبیر دوم سفارت روسیه دکتر گنادی کازانکین دبیر دوم سفارت شوروی دکتر گنجی دکتر گوشه گیر دکتر یارموهد محمد دکتر یحیی دکتر یدالله سحابی دکتر یداللّه سحابی دکتر یزدان پناه دکتر یزدی دکتر یزدی (وزیر امور خارجه ایران) دکتر یزدی (وزیر امور خارجه) دکتر یگانه دکتر یگانگی دکتر«رابرت با وی» دکترحسین موسوی دکترشاه ولی دکترعباسقلی حکمت دکترعبدالکریم لاهیجی دکترمحمد بهشتی دکترهای آمریکایی دکترهای ایران دکترهای ایرانی دکترهای روسی دکران مسیح دباغیان جواهر فروش دی دی سی دی سی. دی گالیر (deGolyer) دی. آدامز دی. ار. توسینت دی. ارن دی. ای. ریجوف دی. بی. ویلکی دی. ترامپ دی. دبلیو. آیوی دی. دبلیو. ایوی دی. سی دی. سی. دی. سی  دی. هک دی.استمپل دی.ال. ژیلت دی.ای. ژیلت دی.سی دی.سی. دیاتلوف دیبا دیرتک دیرلینت دیرک گلیستین دیش دیل لاتزنهایزر دیلدابکف دیلز دیلون دیلی ژورنال دیما دیمیتروف دیمیتری ام دیمیتری تی دیمیتری لئونتیویچ سیراک دین دین برلیس(خبرنگار) دیه گو گارسیا دیهیم دیو دیو مارشال دیو کوپر دیواسمال دیوان عالی کشور دیوانعالی دیوتک دیوولش دیوویلکی دیوی آبتر دیوید آبتر دیوید آبرام دیوید آر. پاترسون دیوید آمرام دیوید ئی وستلی دیوید اسکات دیوید اوئن(وزیر امور خارجه انگلستان) دیوید ای وستلی دیوید بارن دیوید بن گوریون دیوید تورگمن دیوید تینین دیوید دی. نیوسام دیوید راکفلر دیوید ریوتر دیوید سی. مک گافی دیوید سی.مک گافی دیوید لمب دیوید مک گافی دیوید میرز دیوید نیو سام دیوید هالیفیلد دیوید وستلی دیوید پاترسون دیوید پترسون دیوید پترسونFSO _ 4 دیوید کرینس دیوید. اچ. بلی (افسر) مأمور اطلاعات ملی دیوید. د. اسکات دیوید. سی. مک گافی دیوید. مک گافی دیویس دیپلمات آمریکایی دیپلمات ارشد روس دیپلمات انگلیسی دیپلمات ایرانی دیپلمات روسی دیپلمات فنلاندی دیپلمات مصر دیپلمات های آمریکایی دیپلمات های استرالیایی دیپلمات های اسرائیلی دیپلمات های خارجی دیپلمات های روسی دیپلمات های شوروی در ایران دیپلمات های عربی در بغداد دیپلمات های غربی دیپلمات های لیبی دیپلمات های چینی و ایرانی دیپلمات های کمونیست دیپلمات پاکستانی دیپلمات چینی دیپلماتهای اروپای شرقی دیپلماتهای اسرائیلی دیک ویلیام دیک کاتم دیک کوپر دیکرانوهی بوداغیان میرزائیان دیکمن دیگو ریویرا ذبیحی ذبیحی سلطان احمدی ذوالفقار علی بوتو ذوالفقاری ر حزب رستاخیز ایران ر مولوتف اوبلاست (RSFSR) ر ک. گ. ب ر. بروین ر. س کنلی ر. مقدم ر. ک. رمضانی ر. کلایتون ماد ر. ی ساندوس رأس الخیمه رئیس ENMISH رئیس آلیس چالمرز رئیس اتحادیه معلمین رئیس اداره اول اروپای (غربی) رئیس اداره سیاسی ساف فاروق قدومی رئیس اداره سیاسی قدومی رئیس اسبق ساواک رئیس اصناف تهران رئیس اطلاعات رئیس ایل رئیس بازرسی رئیس بازرسی شاهنشاهی رئیس بانک مرکزی ایران رئیس بانک مرکزی مولوی رئیس بخش اروپای شرقی کمیساریای وزارت امور خارجه خلق شوروی رئیس بخش روابط بین المللی دانشگاه رئیس بن آلمان دوپرتگ رئیس بنیاد پهلوی و اتاق صنایع و بازرگانی رئیس بوتس رئیس تشریفات رئیس جمهور رئیس جمهور آمریکا رئیس جمهور اسبق آمریکا رئیس جمهور الجزایر بومدین رئیس جمهور انور سادات رئیس جمهور ایوب رئیس جمهور ایوب خان رئیس جمهور بنگلادش رئیس جمهور بکر رئیس جمهور ترومن رئیس جمهور ترکیه رئیس جمهور تیتو رئیس جمهور جمهوری متحده عربی رئیس جمهور داود رئیس جمهور رومانی رئیس جمهور رومانی چائوشسکو رئیس جمهور سادات رئیس جمهور سرکیس رئیس جمهور سوریه رئیس جمهور صالح رئیس جمهور ضیاء رئیس جمهور ضیاءالحق رئیس جمهور عراق صدام حسین رئیس جمهور فرانسه رئیس جمهور فنلاند رئیس جمهور لبنان رئیس جمهور ماکاریوس رئیس جمهور متحده عربی رئیس جمهور مصر رئیس جمهور مصر سادات رئیس جمهور مصر ناصر رئیس جمهور پاکستان بوتو رئیس جمهور پرتغال اینز رئیس جمهور چائوشسکو رئیس جمهور چکسلواکی رئیس جمهور کارتر رئیس جمهوری سرکیس رئیس جمهوری سودان نمیری رئیس جمهوری شوروی برژنف رئیس جمهوری مجارستان رئیس جمهوری نیکسون رئیس حزب ملی پاکستان غوث بکس بیزنجو رئیس حزب ناسیونال دموکرات شرباز مزاری رئیس دفتر فلسطین رئیس دیوانعالی کشور رئیس رکن 5 ارتش رئیس زاده رئیس زندان اهواز رئیس سابق دیوان عالی کشور رئیس سازمان اطلاعاتی ترکیه ژنرال ارسوز رئیس سازمان انرژی اتمی ایران رئیس ساواک رئیس ساواک مقدم رئیس ساواک نعمت اللّه نصیری رئیس ستاد ارتش ایران.سرهنگ دوم ریچارد موشگیان رئیس ستاد فرماندهی سپاه آموزش دریائی رئیس ستاد مشترک ترکیه ژنرال اورن رئیس ستاد نیروهای مسلح رئیس ستاد نیروی هوایی رئیس سنا شریف امامی رئیس سناتور تد استیونس رئیس سندیکای روزنامه نگاران رئیس سپاه پاسداران رئیس سیا رئیس سیا (CIA=SRF) رئیس شرکت ملی نفت رئیس شرکت نفت کویت رئیس شعبه حقوقی و قراردادهای وزارت خارجه رئیس شهربانی استان سیستان و بلوچستان رئیس شورای انقلاب رئیس شورای شهر رئیس شورای فنی کمیساریای نیروگاههای برق و صنایع الکتریکی خلق شوروی رئیس شورای ملی فلسطین (پارلمان ساف) خالد فهوم رئیس صنایع «جی. ال. تی» رئیس طایفه کرد اردلان رئیس فعلی بنیاد رضا پهلوی رئیس مؤسسه پژوهش های اجتماعی رئیس مجلس رئیس مجلس سنا رئیس مجلس شریف امامی رئیس مستشاری نظامی تهران رئیس موقت هواپیمایی ایران رئیس هیئت اعزامی اسرائیلی رئیس هیئت اقتصاد ایران رئیس هیئت مدیره اتاق بازرگانی ایران و آمریکا رئیس وقت اطلاعات مرکزی آمریکا رئیس پلیس آبادان رئیس پلیس تهران رئیس پلیس قم رئیس پلیس ملی ایران رئیس پلیس نجف آباد رئیس پلیس کابل رئیس پلیس کرمان رئیس پیشین سیا رئیس ژاندارمری رئیس کائو رئیس کانون معلمین رئیس کل بانک مرکزی ایران رئیس کل سرویس های پزشکی ارتش رئیس کمیته اجرائی ساف یاسر عرفات (ابوعمار) رئیس کمیته بازاریابی نفتی وزارت امور خارجه رئیس کمیته بازاریابی وزارت نفت کویت شیخ علی جابرالعلی الصباح رئیس کمیته مشترک ضد تروریسم رائول دلایه رائول دلی سفیر فرانسه رابرت آردو انگلمان رابرت آندرسون رابرت ئی. هارت رابرت ئی. هارتسرگرد رابرت ا. مک کلور رابرت اس. برت رابرت استیکنی رابرت اسکات رابرت ال . جینگلز رابرت ال. تاون سند رابرت ال. جانسون رابرت ال. فونست رابرت الف. مارتین رابرت او. فریدمان رابرت اچ. روبی رابرت اچ. هارلان رابرت اچ. هارلان  رابرت بنرمن رابرت جی. کارل رابرت داول رابرت سی. لیایماتینن رابرت مارتین رابرت مانتل رابرت مانتل PL/SSP رابرت مورفی رابرت مونتل رابرت مک کی برنز رابرت می سیگ رابرت هارینگتون رابرت هافمن رابرت هایزر رابرت والاس رابرت وس. لوکنز رابرت پاول رابرت پرایور رابرت پی. تیسی رابرت کارل رابرت کرن رابرت کلیتون امس رابرت کندی رابرت. آر. اسکات دبیر دوم سفارت رابرت. آر. بوئی رابرت. ا. انگلمان رابرت. ا. مک کلور رابرت. ام. مک ویلیامز رابرت. سی. لا. کنسول یار اصفهان رابرت. لی.باری رابرت.م.کلین رابط اسرائیلی رابط انگلیسی رابطین ال رابطین ایرانی رابی رابی کرف رابین رابین آویوا رابیندرانات رابیندرانات تاگور رابینسون راتر فورد راترفورد راترفورد «ر» (اسم حقیقی او ورنون کاسین می باشد) راجر راجر ا. پرونچر راجر درایزدل راجر دیویس راجر سی . بروین راجر سی بروین راجر سی. بروین راجر واریان راجرز راجرسی راجرسی. بروین راد رایت رادیو آمریکا رادیو اسمر رادیو اصفهان رادیو افغانستان رادیو اورشلیم رادیو ایران رادیو بغداد رادیو بی.بی.سی رادیو بیروت رادیو بیزیم رادیو تلویزیون ایران رادیو تلویزیون بین المللی ایران رادیو تلویزیون ملی رادیو تلویزیون ملی ایران رادیو تلویزیون مهاباد رادیو تهران رادیو دمشق رادیو دولتی انقلاب ایران رادیو دولتی ایران رادیو دولتی سعودی رادیو دولتی عربستان سعودی رادیو رباط رادیو صدای آمریکا رادیو صدای آمریکاآژانس ارتباطات بین المللی انجمن ایران و آمریکا رادیو صدای انقلاب اسلامی ایران رادیو صدای ملی رادیو صدای ملی ایران رادیو عراق رادیو فارسی بی.بی.سی. رادیو فرانسه رادیو قاهره رادیو محلی شیراز رادیو مراکش رادیو مسکو رادیو ملی ایران رادیو مونتکارلو رادیو و تلویزیون آمریکا رادیو و تلویزیون ایران رادیو و تلویزیون ترکیه رادیو و تلویزیون دولتی رادیو و تلویزیون دولتی ایران رادیو و تلویزیون عراق رادیو و تلویزیون ملی ایران رادیو پکن رادیو پیک ایران رادیو کویت رادیوهای شوروی رادیوهای کمونیستی (NVI و پیک ایران) رادیوی افغانستان رادیوی تهران رادیوی روسی رادیوی صدای ملی ایران رادیوی مخفی روسی رادیوی ملی ایران رادیوی پیک ایران تحت کنترل حزب توده در بلغارستان رادیوی کویت رادیکال ها رادیکال های عرب رادیکال های کرد رازین راس ای. پیتزنیک راسخ راسل دیل لاتزنهایزر راسل گارن هاچ راسل. جی. هاچ راسپوتین راسک راسک . راسیاس راسیاس تورگمن راسیاس. راشد الراشد راشد بن سعید المکتوم (دوبی)  راشد عبدالله راشد عبداللّه وزیر امور خارجه امارات متحده عربی راشد عبداله علی النویمی (عجمان)  راشدالراشد معاون وزارت خارجه راشدالراشد معاون وزیر امور خارجه راشدعبدالله راشل راشینگ رافائل کلوویتز رافائیل رودریگرز رافی لازاری کاراپیتیانس رال فورس رالف ارل رالف اسکاونمن رالف باک رالف بولیس رالف شون من رام اللّه رام اللّه کریم خلف رام فیلیپز پرایس رامات گان رامبد رامج پور رامز بوثام (Ramsbotham) رامش سنگه وی رامش پور رامپل مایر رامکف ران اسمیت ران باگنولو ران دیویدسون ران وینینگهام ران کاون رانا رانگون رانگون (پایتخت برمه) راه آهن ایران راه آهن سراسری ایران راولینگ راونتری راویندا ناتان راک بازون راک ول راک ول مارتین اف. هرتز راک ول هارت راک ولمارتین اف. هرتز راکزیسون راکفلر راکول راکول. رای اسماتی (RAI SMATI) رایا رایان رایدر رایدلی رایزن رایزن موقت سیاسی استمپل راین هلونیبور راینو ربانی ربانی شیرازی ربای لونیگر ربیعی ربیعی(ژنرال نیروی هوایی) رتش مصر رجائی رجال پهلوی رحمان استاندار پاکستان غربی رحمان عبداللهی رحمت الله مقدم رحمت الله مقدم مراغه ای رحمت الله مقدم مراغه ای( رهبر نهضت رادیکال آزاد) رحمت اللّه اتابکی رحمت اللّه جزنی رحمت اللّه مراغه ای رحمت اللّه مراغه ای مقدم رحمت اللّه مقدم رحمت اللّه مقدم مراغه ای رحمت اللّه مقدم مراغه ای رئیس نهضت رادیکال رحمت اله مقدم مراغه ای رحمت روشنی مقدم رحمت مقدم مراغه ای رحیم رحیم الدین استاندار بلوچستان رحیم الدین خان رحیم زهتاب فرد رحیم زهتاب فرد ناشر اداره آذربایجان رحیم سفری رحیم سیف قاضی رحیم صفاری رحیم صفری رحیم عابدی رحیم عطایی رحیم علی خرم رحیم علی خرّم رحیم قاضی رحیم گمرک اوغلو سفیر ترکیه در ایران رحیمی ردژپ نوریویچ بردیف رراترفورد رزا کاهن رزقی رزم آرا رسانه های آمریکایی رسانه های انگلیسی رسانه های شوروی رسانه های عراق رسانه های عراقی رسانه های غربی رستاخیز رستم بختیار رستم پیراسته رسول اکرم (ص) رسول بختیار رسول رحیمی رسول مهربان رسول مولمان رسول پرویزی رسول کاظمیان رشاد شوا رشتی رشید رشید محمد ثابت رشیدی و علی رضایی رشیدیان ها رضا رضا امین رضا امینی رضا امینی مشاور روابط عمومی دفتر حفاظت منافع آمریکا رضا انصاری رضا انصاری بود رضا براهنی رضا جعفری رضا خازنی رضا خازنی آرشیتکت رضا خالقی راد رضا رادمنش رضا رزم آرا رضا سلیمی رضا شاه رضا شاه پهلوی رضا شایان رضا شایگان رضا شمس آبادی رضا شیخ بهائی رضا صدر رضا صدر (وزیر بازرگانی) رضا صدر وزیر بازرگانی رضا صدقیانی رضا صدوقی رضا صفار هرندی رضا عاملی رضا عاملی تهرانی رضا عظیمی رضا عظیمی حسینی رضا علومی رضا غفاریان رضا فلاح رضا قاسمی رضا قاسمی. رضا قره گوزلو رضا قطبی رضا قلی عرب رضا محمدی رضا مرزبان رضا معرفت رضا مقدم رضا مینی رضا ولیعهد 18 ساله رضا پهلوی رضا پیراچا رضا کریمیان رضا کورش علی رضاخان رضازاده شفق رضاشاه رضاشاه پهلوی رضاشاه کبیر رضاشایان (رهبر گروه سوسیالیست ایران) رضاقلی رضوانی رضوی رعنا رعنا ازهاری رفسنجانی رفعت الاسد رفعت مآمدی رفعت مامدی رفیع جاوید رمز اس. دی. تندرا/1 رمز اس. دی. اسلیپری رمز اس. دی. فورگیورمز اس. دی. فورگیو رمز اس. دی. کت / 1 رمز ال.ان. فال رمزی کلارک رمضانی رن لوس رندر رندن رنسام رنسام اس. هیگ رنسام. اس. هید رنسام. اس. هیگ رنسکله رنه رهاوم زیوی رهبانی رهبر رهبر «پاسداران آزادی» رهبر اتحاد مسلمانان جنگجو در افغانستان رهبر انجمن تعلیمات اسلامی رهبر انقلاب رهبر انقلاب آیت اللّه خمینی رهبر انقلاب اسلامی ایران رهبر انقلاب امام خمینی رهبر انقلاب ایران رهبر ایل کاشفی رهبر جبهه خلق آزادیبخش فلسطین جورج حبش رهبر جبهه دفاع از قانون اساسی رهبر جبهه ملی رهبر جبهه ملی ایران رهبر جبهه ملی بختیار رهبر حزب اتحاد برای آزادی رهبر حزب خلق پاکستان جی. ام. جاتویی رهبر حزب رستگاری ملی رهبر حزب سوسیالیست رهبر حزب عدالت دمیرل رهبر حزب پان ایران رهبر حزب کارگر رهبر زردشتیان رهبر ساف رهبر سوسیالیست رهبر شیعه لبنانی رهبر شیعیان لبنان رهبر شیعیان هند رهبر عالی رهبر قشقایی رهبر مجاهدین رهبر مخالفین مذهبی رهبر ملی و مذهبی ایران رهبر پاسداران آزادی رهبر پیشین حزب اتحاد ملی رهبر کودتای 1953 رهبران آلمان رهبران ارتشی رهبران افغانستان رهبران افغانی رهبران ایلیاتی رهبران بعثی عراق رهبران بغداد و شوروی رهبران تهرانی رهبران جبهه ملی رهبران حزب دموکرات رهبران روحانی رهبران روسیه رهبران سعودی رهبران سیاسی رهبران سیاهپوست و هیستاروت رهبران شوروی رهبران قشقایی رهبران مارکسیستی رهبران مخالف رهبران مذهبی رهبران مذهبی ایران رهبران مذهبی شیعه رهبران مذهبی قم رهبران مذهبی لیبرال رهبران مذهبی میانه رو رهبران مسلمان رهبران ملی کویت رهبران مهم مسیحی رهبران ناسیونالیست کردها رهبران نهضت آزادی ایران رهبران کارگری کویت رهبران کردها رهبران کرملین رهبران کویت رهبری (طرفدار خمینی) رهبری انقلاب رهبری سیاسی ایران رهبری ملت ایران رهبری کویت رهنما روانه اسکندری روبرت ال. دوئول روبرت اچ. هارلان روبرت دی روبرت شانون روبرت فلین روبسپیر روبسپیران فیلاتوف روت روتردام گروپ ویتول روح الله الموسوی الخمینی روح اللّه الموسوی الخمینی روح اللّه خمینی روح اللّه موسوی خمینی روح اله رمضانی روح اله یوسفیان روحاله رمضانی روحانی روحانیان قم روحانیون روحانیون ایران روحانیون شیعه روحانیون شیعی روحانیون قم روحانیون محافظه کار بنیادگرا روحانیون مرتجع روحانیون مسلمان روحانیون و بازاری های مسلمان رودریگز رودزیا رودزیایی ها رودلف بنی فیس رودما روزا روزا میخایلونا روزالیند روزن روزنامه 25 مرداد کریستین ساینس مانیتور روزنامه «آزادی خواه و روشنفکر» ایران روزنامه «تهران تایمز» روزنامه «نیویورک تایمز» روزنامه آتش روزنامه آیریش تایمز روزنامه آیندگان روزنامه ارتش ایران روزنامه اردنی الدستور روزنامه اردنی الرأی روزنامه ارگان روزنامه استانی «زبان ملت» روزنامه استرالیایی روزنامه اطلاعات روزنامه الانباء روزنامه الاهرام روزنامه الثوره روزنامه الجزیره روزنامه القبس روزنامه الوطن روزنامه انقلاب اسلامی روزنامه انگلیسی زبان تهران تایمز روزنامه اولوس روزنامه ایتالیک روزنامه ایزوستیا روزنامه باختر روزنامه بامداد روزنامه بقائی روزنامه بیروتی النهار روزنامه تاس روزنامه تایم تهران روزنامه تایمز ایران روزنامه تایمز بلوچستان روزنامه تایمز پاکستان روزنامه تایمز کویت روزنامه تهران تایمز روزنامه تهران جورنال روزنامه تهران ژورنال روزنامه جمهوری اسلامی روزنامه حزب بعث روزنامه حزب توده روزنامه حزب رستاخیز روزنامه خلق روزنامه دولتی تایمز پاکستان روزنامه دولتی پاکستان تایمز روزنامه دولتی کیهان روزنامه دیلی تلگراف روزنامه رستاخیز روزنامه رسمی دولت ایران (روزنامه شاهنشاهی) روزنامه سعودی الریاض روزنامه سلمان روزنامه شاهد روزنامه شهاب روزنامه صبح روزنامه عربی زبان الاخی روزنامه فارسی زبان آیندگان روزنامه فارسی زبان اطلاعات روزنامه فارسی زبان بامداد روزنامه فارسی زبان کیهان روزنامه فرانسوی زبان دو تهران (DE TEHERAN) روزنامه فیگارو روزنامه لبنانی السفیر روزنامه لس آنجلس تایمز روزنامه لوموند روزنامه لیبرال آیندگان روزنامه مرد امروز روزنامه مردم روزنامه مردم ارگان حزب توده روزنامه مسلمان روزنامه مصری الاهرام روزنامه معاریو روزنامه ملیت روزنامه منا روزنامه مهرگان روزنامه نگار روزنامه نگار آمریکایی روزنامه نگاران روزنامه نگاران ایران روزنامه نگاران ایرانی روزنامه نگاران روسی روزنامه نگاران غیر عربی روزنامه نیویورک تایمز روزنامه ها روزنامه های انگلیسی روزنامه های ایرانی روزنامه های تهران روزنامه های صهیونیستی روزنامه های لبنانی روزنامه های لوموند و لوفیگارو روزنامه های مذهبی مصری روزنامه های پراودا و ایزوستیا روزنامه های کویت روزنامه های کیهان روزنامه هرالد تریبیون روزنامه واشنگتن پست روزنامه پاریسی «فیگارو» روزنامه پاکستان تایمز روزنامه پراودا روزنامه پیغام امروز روزنامه پیغام کیهان روزنامه چپگرای آیندگان روزنامه چپی دریا روزنامه کابل تایمز روزنامه کردستان روزنامه کریستین ساینس مانیتور روزنامه کویتی روزنامه کویتی «النباء» روزنامه کویتی الوطن روزنامه کیهان روزنامه کیهان اینترنشنال روزنامه کیهان و اطلاعات روزنامه گازت روزنامه گورکی کومین و سوتسکایا دیوروسیا روزنامه یدیوت آهارونوت روزنامه یومیه ایرانی رستاخیز روزولت روس ها روس های پطروگراد روستا روستائیان ایرانی روستاییان روسیه روستیسلاو پی روسها روسیه روس‌ها روش روشن روشنفکران روشنفکران ایرانی روشنفکران لیبرال ایران روضاتی روغنی رولوف بنی روم پترول رومانف رومانچوک رومانی ها رون بلیس رونالد آر. دیویس        رونالد آی. نیومان رونالد ام. فیلیپس رونالد ام. فیلیپس  رونالد بلیس رونالد دی لورتون رونالد ریگان رونالد ک. بلیس رونالد کلی رونالد. آر. دیویس رونالد. ام. فیلیپس رونالد. ک. بلیس روچستر نیویورک روگف روی ام. ملبورن روی. ا. هاریس روی. م. ملبورن رویال داچ رویال داچ شل رویال داچ شل هلندی انگلیسی رویتر رویتر لندن رویترز رویس ريتيون رژیم «خلقی» رژیم اتیوپی رژیم اسد رژیم اسرائیل رژیم اسلامی تهران رژیم اشغالگر فلسطین رژیم افغان رژیم انقلابی ایران رژیم بحرین رژیم بعث رژیم بعث عراق رژیم بعثی رژیم بعثی عراق رژیم بغداد رژیم تره کی رژیم ترکی رژیم تندرو عربی بغداد رژیم تهران رژیم تیو رژیم جنایتکار شاه رژیم حزب خلق رژیم حفیظ اللّه امین رژیم خلقی رژیم خلیفه رژیم خمینی رژیم رضا خان رژیم سابق رژیم سلطنتی رژیم سلطنتی عراق رژیم شاه رژیم شاهنشاهی رژیم عارف رژیم عدن رژیم عراق رژیم غیر مردمی مویوتو رژیم قاجار رژیم قذافی رژیم مصدق رژیم منگیستو رژیم نژاد پرست صهیونیست و اشغالگر قدس رژیم های خلیج فارس رژیم پهلوی رژیم کابل رژیم کمونیستی کابل رژیم یونان رژیمهای انقلابی عرب مسلمان رژیمهای انقلابی عرب مسلمان. رکس هپتون رکس. ا. بیکر رکن 2 از ستاد مشترک ارتش رکن 2 نیروهای مسلح ایران رکن الدین قاجار رگینا کوزیمیروفنا تارلتزکایا ری ویکرز ریاباوالوف ریابوفالوف ریاحی ریاحی وزیر دفاع ملی ریاست رئیس جمهور ضیاءالحق ریاست فدراسیون دانشجویان فلسطینی ریاست ویلیامز ریاض ال اکبری ریاض پیراچه ریاضی ریان ریبیکوف ریتون هاوک ریتیون ریتیون و لاکهید ریجوف ریجیز. جی. راگان ریدلی ریدینگ اندبیتس ریدیک ریرینگ اندبیتز Reading and Bates ریفائی سفیر اردن در لندن ریمون اده رینهارت ریچارد ریچارد آوری ریچارد آیکر ریچارد اچ. ملتون ریچارد اچ. کرتیس ریچارد ایتنگ هاوزن ریچارد باش با رئیس کنسرسیوم جان اورنج ریچارد بش ریچارد تی آرندت ریچارد فالک ریچارد فاو ریچارد فیشر ریچارد م. هلمز ریچارد نیکسون ریچارد هلمز ریچارد هلمز سفیر آمریکا ریچارد کات ریچارد کاتم ریچارد کاتم (استاد دانشگاه پیتسبورگ) ریچارد کاتم امیرانتظام ریچارد کوئین ریچارد کوپر ریچارد. اس. هاولی ریچاردسون ریک تامس ریک شرمن ریگان ریگتر ریگی رییس شرکت ملی نفت ز زئیر زائران ایرانی زابلو دوویتز زابلوکی زاد زارت امور خارج ه واشنگتن دی سی زارت دفاع زارّه زارّه (Zarreh) زاسیموف زامردنویو دموکراتیو زاهدی زاهدی (سفیر ایران در آمریکا) زاهدی سفیرکبیر زاهدی. زاپاتا اکسپلوریشن زاپروچنی میر زایتسف زاید زاید بن سلطان آل نهیان (ابوظبی) زرتشتیان زردشت حاجو زردشتی زردشتی ها زردشتیان زرنگار زرگرزاده زریت زمینی زن های افغانی زنان زنان آمریکایی زنان اروپایی زنان ایتالیایی زنان ایران زنان ایرانی زنان روسپی زنان روسی زنجانی زند زندانی سیاسی زندانیان اتریشی و استرالیایی زندانیان سیاسی زندانیان فلسطینی زندانیان نهضت آزادی ایران زنگنه زهتاب فرد زهتاب فردنیری زهرا بیات زهرا مهناز زهرا مهیاری زهرایی زهیر محسن زواوی زوبکوف زوتف زور هیلون زوزارت دفاع زولتان سزفیلی زولون ماهر زوی دوریل زوی دینیتیسن زکریا محی الدین زکی یمانی زی زی. آر واهو زی. آر. واهو زی. آر.واهو زیاد باره زیاد باره رئیس جمهور سومالی زیادباره زیبا کلام زید زید محمد احمد تریف زیرک زاده زیرینسکی زیشک زیم (ZIM ) زین العابدین رهنما زینایدا پترونا زینب جان زینت نیلچی زینونف زینوویف زیو الون نماینده موساد زیوالون س س اترنس س. الف. ی. اوبراین س. تیلور س. د. آهسته رو س. د. بهانه س. د. بهانه ۱ س. د. جانوس (مامور ساواک) س. د. صدای پا س. دبلیو. راک ول س. دی. اسلیپری س. دی. ترامپ س. دی. جولپ س. دی. روف س. دی. پپر س. رحیم فرید س. رحیمی فرید س. غیاث الدین احمد س.ا.پاشا س.د.لور سؤئیفت سائودرسی سابنا ساترث ویت ساترلند ساختمان IGAT ساختمان های سامی (یا سمیعی) سادات سادچیکف سادچیکوف سارا نی لوی ساراکف سارشل جاف سازانوف سازمان سازمان DOD سازمان HERO سازمان RCD سازمان ROOTES سازمان «سیا» سازمان «فینیش زابلودوویتز» سازمان «نیروی دریایی ملی اسلامی ایران» سازمان «نیزه سه سر» سازمان آب تهران سازمان آب و برق خوزستان سازمان آزادی بخش فلسطین سازمان آزادی بخش فلسطین سازمان آزادی بخش فلسطین (PLO) سازمان آزادی بخش فلسطینRCD سازمان آزادیبخش سازمان آزادیبخش فلسطین سازمان آزادیبخش فلسطین (PLO) سازمان آزادیبخش فلسطین (ساف) سازمان آموزشی علمی و فرهنگی سازمان ملل (یونسکو) سازمان اتحادیه آفریقایی سازمان ارتباط بین الملل آمریکا سازمان ارتباط بین المللی سازمان ارتباطات بین المللی سازمان ارتباطات بین المللی آمریکا سازمان ارتباطات بین المللی ایالات متحده سازمان ارتباطات و C.E.O آی بکس سازمان ارتش ایران سازمان اسلامی مجاهدین خلق سازمان اسکان یهودیان سازمان اصناف سازمان اطلاعات سازمان اطلاعات آمریکا سازمان اطلاعات آمریکا (USIS) سازمان اطلاعات افغانستان سازمان اطلاعات ایالات متحده سازمان اطلاعات ایالات متحده (USIS) سازمان اطلاعات دفاع سازمان اطلاعات دفاعی سازمان اطلاعات دفاعی ایالات متحده آمریکا سازمان اطلاعات دفاعی در واشنگتن سازمان اطلاعات دفاعی واشنگتن سازمان اطلاعات عراق سازمان اطلاعات مرکزی (CIA) سازمان اطلاعات مرکزی (سیا) سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا(سیا) سازمان اطلاعات مرکزی ایالات متحده آمریکا سازمان اطلاعات مرکزی ایالات متحده آمریکا (سیا) سازمان اطلاعات و امنیت ایران (ساواک) سازمان اطلاعات و امنیت ملی ایران (ساواک) سازمان اطلاعات و امنیت کشور (ساواک) سازمان اطلاعات و امنیت کشور ایران (ساواک) سازمان اطلاعات وزارت دفاع DIA سازمان اطلاعات کشور ایران سازمان اطلاعاتی انگلستان سازمان اطلاعاتی دانمارک سازمان اطلاعاتی دفاع سازمان اطلاعاتی سوریه سازمان اطلاعاتی شوروی (کا.گ.ب) سازمان امل صدر سازمان امنیت ایران سازمان امنیت داخلی سازمان امنیت ملی سازمان امنیت و اطلاعات ملی (ساواک) سازمان امنیت و اطلاعات ملی ایران (ساواک) سازمان امنیت و اطلاعات کشور (ساواک) سازمان امنیتی آمریکا سازمان امنیتی عراق سازمان انرژی اتمی سازمان انرژی اتمی ایران سازمان انرژی اتمی بین المللی سازمان انقلابی حزب توده سازمان اوقاف سازمان اوپک سازمان بازرسی شاهنشاهی سازمان برنامه ایران سازمان برنامه و بودجه سازمان برنامه و بودجه دولت ایران سازمان بهداشت جهانی سازمان بهداشت جهانی (WHO) سازمان بهداشت جهانی WPIO سازمان بیمه OPIC سازمان بین المللی ارتباطات تهران سازمان بین المللی ارتباطات ماهواره ای سازمان بین المللی ارتباطات واشنگتن سازمان بین المللی انرژی سازمان بین المللی انرژی اتمی سازمان بین المللی کار سازمان بین المللی کار (ILO) سازمان بین المللی کار گروه تحقیق بین الملل سرب و زینک سازمان بین المللی کارگر سازمان تأمین اجتماعی ایران سازمان تحقیقات استاندارد بین المللی ITC سازمان تربیت بدنی ایران سازمان تروریستی اسپانیایی مائوئیستی سازمان تروریستی فرقان سازمان توده سازمان توسعه صنعتی سازمان ملل (UNIDO) سازمان توسعه مصری خلیج سازمان توسعه و همکاری اقتصادی سازمان جاسوسی آمریکا (سیا) سازمان جاسوسی انگلیس سازمان جاسوسی سیا سازمان جبهه توده سازمان جلال طالبانی سازمان جهانگردی ملی ایران سازمان جهانی برادری سازمان جهانی بهداشت سازمان جهانی هواشناسی سازمان جهانی کار (ILO) سازمان جوانان سازمان جوانان حزب توده سازمان جوانان حزب کمونیست توده سازمان جوانان مردم افغانستان سازمان حج سازمان حزب کمونیست سازمان حقوق بشر سازمان حمل و نقل هوایی سازمان خبر رادیوهای بیگانه سازمان خبری در لندن سازمان خبری رادیوهای بیگانه سازمان خلق عرب سازمان خلق عرب خوزستان سازمان خلیج [فارس] سازمان خمینی سازمان خواروبار و کشاورزی سازمان خواروبار و کشاورزی ملل متحد سازمان دانش آموزان دبیرستان های تهران سازمان دانشجویان ایرانی سازمان دانشجویان دانشگاه تهران سازمان دفاعی (DO ) نیروی مقاومت (هاگانا) Haganah سازمان رادیو و تلویزیون ایران سازمان رادیو و تلویزیون ملی ایران سازمان رادیو و تلویزیون ملی ایران (NIRT) سازمان زنان ایرانی سازمان زنان جبهه ملی سازمان زیرزمینی حزب توده سازمان زیرزمینی یهودی) سازمان سنتو سازمان سپتامبر سیاه سازمان سیا سازمان سیاسی اعراب مسلمان سازمان سیای آمریکا سازمان شیعی امل سازمان صنعتی عرب سازمان ضدکمونیستی اسلامی سازمان عشریوار سازمان عفو بین المللی سازمان عمران نفتی رومانی سازمان فاشیستی «سومکا» سازمان فتح سازمان فتح دانشجویان رادیکال ترکیه سازمان فداییان سازمان فداییان اسلام سازمان فداییان خلق سازمان فداییان خلق ایران سازمان فراماسونری ایران سازمان فرهنگی آشوری های ایران سازمان فرهنگی ارمنی های ایران سازمان فرهنگی کردهای ایران سازمان مارکسیست لنینیست سازمان مارکسیستی سازمان مارکسیستی فدائیان خلق سازمان مارکسیستی فداییان خلق سازمان مارکسیستی چریک های فدایی خلق سازمان مبارزه با مواد مخدر سازمان مجاهدین سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی سازمان مجاهدین خلق سازمان مجاهدین خلق اسلامی سازمان مجاهدین خلق به دستگیری حمید شیبانی سازمان مخابرات سوریه سازمان مخفی رومانی سازمان مرکزی اطلاعات ( سیا) سازمان مرکزی اطلاعات (CIA) سازمان مرکزی اطلاعات (سیا) سازمان مساعدت های آمریکا سازمان مساعدت های امنیتی دفاعی سازمان مشاوره دریایی بین دولتین سازمان مطالعات جوی جهانی سازمان ملل سازمان ملل (UNHRE) سازمان ملل (WHO) سازمان ملل متحد سازمان ملل متحده سازمان ملی اطلاعات ناتو سازمان ملی افغانستان سازمان مهاجرت یهودیان سازمان مواد غذایی و کشاورزی سازمان ناتو سازمان نیروی دریایی ایران سازمان های «خلقی» سازمان های آسیائی سازمان های آمریکایی سازمان های اطلاعات نظامی اسرائیل سازمان های اطلاعاتی [SCOUTING] سازمان های اطلاعاتی آمریکایی سازمان های اطلاعاتی اسرائیل سازمان های دولتی ایران سازمان های سیا (CIA) سازمان های سیاسی سازمان های مارکسیستی سازمان های مجاهدین و فداییان سازمان های نظامی آمریکایی سازمان های کمونیستی سازمان همکاری اقتصادی و توسعه سازمان همکاری عمران منطقه ای سازمان همکاری های بین المللی سازمان همکاری و عمران منطقه ای سازمان هواشناسی جهانی سازمان هوانوردی غیرنظامی بین المللی سازمان هوانوردی فدرال (آمریکا) سازمان هواپیمای عربی سازمان هواپیمایی بین المللی مدنی سازمان وحدت آفریقا سازمان وحدت آفریقا (OAU) سازمان وحدت آفریقا. سازمان پایتخت های اسلامی سازمان پزشکان سازمان پیشرفت صنایع و نوسازی ( IDRO) سازمان پیمان آتلانتیک شمالی سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) سازمان پیمان مرکزی (سنتو) سازمان چریک های فدایی خلق سازمان چریک های فداییان خلق سازمان چریک های مجاهدین خلق سازمان چریکی رزمندگان راه قانون اساسی سازمان چریکی مجاهدین خلق سازمان ک.گ.ب سازمان کا. گ. ب. سازمان کار بین المللی سازمان کارگران ایرانی سازمان کشاورزان ایران سازمان کشورهای صادرکننده نفت سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) سازمان کشورهای عربی صادرکننده نفت سازمان کنفرانس اسلامی سازمان یهودیان سازمانها و تجارتخانه‌ها و دفاتر سازمانهای امنیتی آمریکا ساسان اردلان ساسانیان ساسلو ساشا ساعد ساعد وزیری ساف سافرونچک ساقطلیان سالار جاف سالارجاف سالارجاف» سالامن سالتزمن سالزبورگر سالم [اللوزي] سالم الصباح السالم الصباح سالم ربیع علی سالم فراهانی سالوادور آلنده رئیس جمهوری شیلی سالوسی سالوم سالچنکف سام سام آدامز سام سنجابی سام.جی.اروین سامانلاویوا (Samanalawewa) سامانیان ساموئل اچ. پیکر فرمانده نیروها در خاورمیانه ساموئل بنیادی ساموئل زوتوف ساموئل فلاتوشارون سامورا ماشل سامی منصور سان لوئیز سانتافه ساندرا مندیک ساندرز ساندرز سیا ساندرز معاون امنیتی شورای امنیت ملی ساندرز معاون وزیر خارجه در امور خاور نزدیک ساندنیست ها سانلی سانلی ترپوزکوغلو سانلی توپوز اوغلو متخصص نفتی وزارت امور خارجه ساواخ ساواما ساواک ساواک (SAVAK) ساواک (سازمان اطلاعات و امنیت کشور) ساواک (سازمان امنیت و اطلاعات کشور) ساواک به نام های بهمن نادری پور (تهرانی) ساواک. ساواکی ساواکی ها ساواکیها ساولچنکف ساولچنکوف ساوونارولا ساوچنکو ساکالف ساگی ساگینیان سای جمز ازبت سایت های تکزمن سایروس ونس سایزر سایمون سبقت اللّه مجددی ستاد IFAD ستاد SRF (سیا) ستاد «2 ستاد آمریکا در ناتو ستاد اطلاعات ارتش ستاد بزرگ ارتشتاران ستاد تیپ دژبان تهران ستاد تیپ شانزدهم «کازرون» ستاد تیپ شانزدهم کازرون ستاد سیا ستاد لشکر ارومیه (رضاییه) ستاد مرکزی ستاد مرکزی سیا ستاد مشترک ارتش آزادی بخش خلق ستاد مشترک بزرگ ارتشتاران ستاد مشترک دولت موقت ستاد مشترک نیروهای مسلح ایران ستاد نظامی اسرائیل ستاد نیروهای مسلح ستاد نیروهای مسلح ملی اسلامی ایران ستاد نیروی دریایی ایران ستاد نیروی زمینی آمریکا ستاد نیروی زمینی ایران ستاد نیروی هوایی ایران ستاد چریک های ایران ستاد کل نیروهای مسلح ایران ستاره فرمانفرمائیان ستاره قوام ستوارت دبلیو . راک ول ستوان الله وردی یعقوبی ستوان جاعل ستوان حافظ سرنوشت ستوان حسن شکری ستوان حسین قلم کاری ستوان حسین مختاری اردکانی ستوان دوم ارتش ابوالفضل ستوان دوم حسین شاه کمان ستوان دوم سیدناصر موسوی ستوان سوم علی خداداد کادیه ستوان صفازاده ستوان غلامی ستوان قاسم مددی ستوان لاری نیلی ستوان محمد تاخی نجفی ستوان منوچهر وثوقی ستوان وارن اسمیت ستوان کمال خاکسار(افسر مرکز زرهی) ستوان یار محمود معمار ستوان یدالله متقی زاده ستوان یکم بهادر بهادری ستیزفای ایگور ستین وزیر کشور ترکیه سجاد سجودی سجادی سحابی سحابی(وزیر مشاور در طرحهای انقلابی) سخنگوی دولت سخنگوی دولت کویت سخنگوی دولت کویت و وزیر مشاور در امور کابینه سخنگوی ساف محمد اللبادی سخنگوی وزارت امور خارجه (آمریکا) سخنگوی وزارت امور خارجه ابراهیم مکلا سخنگوی کابینه دولت کویت سخنگویان جبهه ملی سد ارس سداللّه علم سدکو سر دیوید استیل سر ریدر بولارد سر ویلیام هالکرو سرآنتونی پارسونز سرافتین السی سران نیروهای مسلح سرباز احمد صمدی کلاشینی سرباز علیرضا محمدی نودشتی سرباز مصطفی صدری سربازان سربازان آمریکایی سربازان اسرائیلی سربازان افغانی سربازان انگلیسی و شوروی سربازان ایرلندی سربازان رزمی شوروی سربازان روسی سربازان شورشی ایرانی سربازان شوروی سربازان عراقی سربازان عربستان سعودی سربازان فدائی خمینی سربازان فراری آمریکایی سربازان مسلمان ارتش عادی لبنان سربازان مشهدی سربازان مصری سربازان هوابرد سربازان پاکستانی و ایرانی سربازها سرتیپ «اکبر غفاریان» سرتیپ «علی اکبر یزدجردی» سرتیپ «لاک» سرتیپ «هیوز ال. اش» سرتیپ آذر سرتیپ آذری سرتیپ آشاری سرتیپ آی سیگف سرتیپ ابوالفضل تقوی سرتیپ اسدالله آهنی کمانگر سرتیپ اسدالله امیر معز سرتیپ اصغر ایمایان [ایمانیان] سرتیپ العطیه سرتیپ امامی سرتیپ امیر رحیمی سرتیپ امیررحیمی سرتیپ اویسی سرتیپ اکیمشیف سرتیپ ایزدی سرتیپ ایمانیان سرتیپ تات سرتیپ تای سرتیپ جاوید آشوری سرتیپ جمشید فتحی مقدم سرتیپ حسن علوی کیا سرتیپ حمید آشتیانی سرتیپ حمید شعبان التکریتی سرتیپ حکیمیان سرتیپ خلیل بخشی آذر سرتیپ دادگر سرتیپ دانشور سرتیپ رضا زندی پور سرتیپ رضا پرورش سرتیپ ریاحی (وزیر دفاع ملی ایران) سرتیپ زلالی سرتیپ سالم سرتیپ سعد سایل (ابوولید) سرتیپ سمیعی سرتیپ شاکر سرتیپ شرجان مزدوریار سرتیپ صفری سرتیپ عبدالحسین سعادتمند سرتیپ عزیزالله نوری سرتیپ عطاءالله کیانی سرتیپ علی اکبر یزدجردی سرتیپ غلامرضا ایرج امینی افشار سرتیپ فضل الله ناظمی سرتیپ فلاحی سرتیپ قادری سرتیپ قربانزاده سرتیپ لئوای سرتیپ محمد العتییه سرتیپ محمد العطیه سرتیپ محمد ولی قرنی سرتیپ محمدالعطیه سرتیپ محمدحسین شاکر سرتیپ مرتضی شیرانی سرتیپ ملک سرتیپ ملک خسروی سرتیپ منوچهر وجدی سرتیپ میان محمد افضل سرتیپ نادری سرتیپ نورالدین مستحدی (MastAhedi) سرتیپ نورالدین مستهدی سرتیپ هوشمند سرتیپ والتر دی. درون(WALTER D. DRUEN) سرتیپ وجدی سرتیپ ولی الله فلاحی سرتیپ ولی اللّه فلاحی سرتیپ پرورش سرتیپ پرویز گوهری سرتیپ پور سرتیپ کمال صفری سرتیپ کمالی سرتیپ کمانگر سرجنت شریور سرجنیگ ویو سرجوخه اندرسن سرجوخه اَوری سرجوخه لوجکوک سرجوخه محمدرضا ربانی سرجوخه موتن سرخ پوست ها سردار اعلا محمد عمر سردار جاف سردار داود سردار داوودخان سردار سپه (رضا شاه معدوم) سردار فاخر حکمت سردار فخر حکمت سردار محتشم سردار ولی سردارجاف (برادر سالارجاف) سردبیر Atlanta Constitution سردبیر «شاهد» سردبیر آیندگان سردبیر الااهرام سردبیر امید ایران سردبیر داور سردبیر ریدرز دایجست سردبیر نشریات اکو سردبیر کیهان سردبیران روزنامه های کویت سرطاوی سرلشکر «ادوارد جی مگار» سرلشکر «هاروی آ. جبلنسکی» سرلشکر آجودانی سرلشکر اتکینسون سرلشکر برت سرلشکر تقی ریاحی سرلشکر تیمور بختیار سرلشکر تیمور بختیار. سرلشکر جبلنسکی سرلشکر حسن پاکروان سرلشکر خالقی سرلشکر دیلارد سرلشکر رزم آرا سرلشکر رزمی سرلشکر صادق امیر عزیزی سرلشکر ضرغام سرلشکر علوی مقدم سرلشکر فرازیان سرلشکر فردوست سرلشکر فیلیپ سی. گست سرلشکر قرنی سرلشکر مارشال مک کابی سرلشکر محمد رحیمی سرلشکر معتضد سرلشکر مک کابی سرلشکر ناجی سرلشکر نفیسی سرلشکر نکوزاد سرلشکر همایونی سرلشکر ولی اللّه قره نی سرلشکر ولی انصاری سرلشکر ولی فلاحی سرلشکر پاکروان سرلشکر کلارک سرلشکر کنت پی. مایلز سرلشکر کیا سرلشکر گاست سرلشگر (بازنشسته) تقی ریاحی سرلشگر (بازنشسته) مصطفی اختراعی سرلشگر آتکینسن سرلشگر آذربرزین سرلشگر ابراهیم اسپهرام سرلشگر احمد بیدآبادی سرلشگر احمد شیرین سخن سرلشگر احمدعلی محققی سرلشگر اسفندیاری سرلشگر اصغر ایمانیان سرلشگر امامیان[ایمانیان] سرلشگر امیر بهمن باقری سرلشگر اکبر غفاری تهرانی سرلشگر بازنشسته امیرحسین عطاپور سرلشگر باقری سرلشگر بهروز سرلشگر تقی ریاحی سرلشگر جهانبانی سرلشگر حسن فرجادی سرلشگر حسن پاکروان سرلشگر خسروداد سرلشگر ریاحی سرلشگر شاکر سرلشگر شفیعی سرلشگر صیادیان سرلشگر عبدالجواد نبأیی سرلشگر عبدالله خواجه نوری سرلشگر عزت الله محرری سرلشگر علی اشرف ساعدی سرلشگر علی اشرف سعیدی سرلشگر علی اصغر نقدی سرلشگر غلامحسین شمس تبریزی سرلشگر فتح اللّه مین باشیان سرلشگر فربد سرلشگر فربُد سرلشگر فلاحی سرلشگر فیلیپ سی. گاست سرلشگر فیلیپ گاست سرلشگر قره باغی سرلشگر قره نی سرلشگر محمد تقی مجیدی سرلشگر محمد جواد مولوی طالقانی سرلشگر محمدمهدی روحانی مقدم سرلشگر مصطفی سرمد سرلشگر ناصر فربد سرلشگر ناصر فربُد سرلشگر نصیری سرلشگر نکوزاد سرلشگر همایونی سرلشگر وانگ سرلشگر ولی فلاحی سرلشگر پالیزبان سرلشگر پاکروان سرلشگر کامیابی پور سرلشگر گاست سرلشگر گوهری سرمایه داران سرمایه داران اروپایی و آمریکایی سرمایه گذاران آمریکایی سرمایه گذاران خصوصی سرمایه گذاری و اوراق بهادار) سرمدی سرهنگ «سالم الغزالی» سرهنگ «عزت الله ممتاز» سرهنگ «منصور زمانی» سرهنگ «ویلیام د. کونس» سرهنگ «پرستون ب. کندی» سرهنگ ابراهیم الحمدی سرهنگ ابوتراب برومند سرهنگ احمد رستم خانی سرهنگ احمد سروری سرهنگ ارتش شوروی سرهنگ استیگ ونرستروم (Stig Wennerstroem) سرهنگ اسدالله ایمانی سرهنگ اسمیت سرهنگ اسکات سرهنگ اسکندر عمادی سرهنگ اسکندرزاده سرهنگ افراسیابی سرهنگ افرهی سرهنگ افشارطوس سرهنگ ال. جی. هالند سرهنگ ال.جی.هالند سرهنگ الان تهیلا سرهنگ المعتصم حمود ناصر آل [بو] سعید سرهنگ الکساندر ایوانویچ رودیونف سرهنگ امیرهوشنگ حاضر سرهنگ انصاری سرهنگ اَلْکی سرهنگ ایران نژاد از وزارت دفاع ملی سرهنگ ایرانی سرهنگ بارلو سرهنگ بهادر افراسیابی سرهنگ بهرام صالحی سرهنگ بهشتی سرهنگ بووی (Bovee) سرهنگ بیژن سرهنگ ترنر سرهنگ توکلی سرهنگ تی.ئی.شافر سرهنگ تی.ای. شافر سرهنگ تی.ای.شافر سرهنگ ج. کامکار سرهنگ جان سی. راجرز سرهنگ جذبی سرهنگ جلالی سرهنگ جلیل پور طوسی سرهنگ جهانگیر کامکار سرهنگ جواد مخفی سرهنگ ح (ه) برنجیان سرهنگ حاتمی سرهنگ حداد سرهنگ حردان التکریتی سرهنگ حسین فردوس ماکان سرهنگ حسینی سرهنگ حمزه لو سرهنگ خاتمی سرهنگ خاکزاده سرهنگ خسرویانی ٬ ریاست سابق پلیس مهرآباد سرهنگ خلبان بهزاد معزی سرهنگ خوشخو ٬ معاونت سابق اداره اقامت اتباع بیگانگان سرهنگ دارابی سرهنگ دان سی وینر سرهنگ دان مدیک سرهنگ دانیل موسی سرهنگ داوبنیا (لئونید) سرهنگ داگلاس ورثینگ سرهنگ دولین سرهنگ دوم «ب. ام. یورک» سرهنگ دوم «علی ها» سرهنگ دوم آرکدی نویکوف سرهنگ دوم استول سرهنگ دوم استوکلن سرهنگ دوم اسمیت سرهنگ دوم ایوجین جانسکو سرهنگ دوم بی. وینسون سرهنگ دوم توفیقی سرهنگ دوم توماس اچ. گان سرهنگ دوم توماس کویپرز سرهنگ دوم جیمز والینگ سرهنگ دوم داوودی سرهنگ دوم دوگلاس هالدین سرهنگ دوم دی. دبلیو. سرهنگ دوم ریشتر سرهنگ دوم رینکر سرهنگ دوم سیمون نیکا نورویچ سوکولف سرهنگ دوم فرانک ام هویی سرهنگ دوم لئونید داوبنیا سرهنگ دوم لئونید واسیلیوویچ داوبنیا سرهنگ دوم ماشاءالله افتخارمنش سرهنگ دوم محمد اسلام وطنجار سرهنگ دوم محمد یعقوب سرهنگ دوم محمدباقر لطیفی مقدم سرهنگ دوم معزی سرهنگ دوم مقدم سرهنگ دوم مک ویلیامز سرهنگ دوم هادی گلستانی سرهنگ دوم پال دویر سرهنگ دوم پل دوآیر سرهنگ دوم چارلز فیلیپس سرهنگ دوم ژنوسکو سرهنگ دوم گریوز سرهنگ دوم یوگینوویچ رونگ سرهنگ دین شانشه سرهنگ دیویس سرهنگ راستین سرهنگ رحمانی سرهنگ رضا معتمدی سرهنگ رضا نبی پور سرهنگ رضا کُنزی سرهنگ رضوی سرهنگ رونالد آر. دیویس سرهنگ زاهدی سرهنگ زرین کلک سرهنگ سعدی نام سرهنگ سلیم سرپرست امور سیاسی دو جانبه وزارت امور خارجه سرهنگ سلیم غزالی سرهنگ سوروبی« سهرابی » سرهنگ سولخانیان سرهنگ سپری سرهنگ سی. ال. مارتین سرهنگ سی. ام. پوستون سرهنگ سید عزیزالله امیررحیمی سرهنگ سیدابوالقاسم محمدحسینی سرهنگ سیدمجتبی طاهرزاده سرهنگ سیف اله برومند سرهنگ سیمورلوین سرهنگ شافر سرهنگ شاملو سرهنگ شاهسار سرهنگ شفر سرهنگ شهناز سرهنگ شیفر سرهنگ شیفر به اداره جاسوسی دفاعی سرهنگ صادقی سرهنگ صدیقی سرهنگ صلاح الدین سرهنگ صلاح الدین غرّاب سرهنگ ضرابی سرهنگ طباطبایی سرهنگ طوسی سرهنگ عبدالسلام جلود سرهنگ عبدالقادر سرهنگ عزت الله ممتاز سرهنگ علی امینی سرهنگ علی اکبر مولوی سرهنگ غنی پور سرهنگ فاشوکف سرهنگ فاین اوت سرهنگ فاین هوت سرهنگ فاینموت سرهنگ فخرالحسینی سرهنگ فریلند سرهنگ فضل الله جعفری سرهنگ فکور سرهنگ قذافی سرهنگ لارنس. ای. هوراس سرهنگ م. مطهری سرهنگ مجللی سرهنگ محبوبی ٬ معاونت سابق اداره اقامت اتباع بیگانگان سرهنگ محمد رایی سرهنگ محمد طاقی سرهنگ محمدمهدی اشراقی سرهنگ محمود امانی سرهنگ مظفر جواهری سرهنگ مقدم سرهنگ منتظمی سرهنگ منصور زمانی سرهنگ منصورکیا سرهنگ مهدی اشرفی سرهنگ موریس تی. وارنر سرهنگ مولوی سرهنگ مین باشیان سرهنگ ناصر قلی هوشمند سرهنگ ناصر مقدم سرهنگ ناصرقلی هوشمند سرهنگ ناصری سرهنگ نافذی سرهنگ نامجو سرهنگ نصرالله توکلی سرهنگ نیکلای الکساندرویچ کوگوچف سرهنگ هافمن سرهنگ هالند سرهنگ همایون سرهنگ وارنر سرهنگ وحدانی سرهنگ ولی الله فلاحی سرهنگ ولیان سرهنگ وینر سرهنگ ویکتور بلنکو سرهنگ پالیزبان سرهنگ پاوشوکف سرهنگ پتی سرهنگ پرویز شمیرانی سرهنگ پرویز یغمایی سرهنگ پلاتوف سرهنگ پورنصیری سرهنگ پوستون سرهنگ چگینی سرهنگ کالیسون سرهنگ کامکار سرهنگ کوپرس سرهنگ کیا سرهنگ کیت بارلو سرهنگ گراتیان یاتسویچ سرهنگ گل حسن زرمتی سرهنگ یاکوب سروان «اف. اچ. والیس» سروان «جی. اچ. فترمن» سروان اسماعیل یزدانفر سروان افتخاری سروان اچ. اف. جانسون سروان اچ.اف. جانسون سروان اچ.اف.جانسون سروان اکبر عسگر سروان برنی انگلند سروان جانسون سروان جعفری سروان جیمز آ.گواناف سروان جیمز اورنهام سروان جیمز رابرتز سروان حسین امیرریاحی سروان رابرت اس. هاروارد سروان رابرت ای. هال سروان روی ان. هالینگورث سروان علی اکبر آتشین سروان علی حمزه لوئی سروان علیرضا حق پرست سروان فایرک سروان فترمن سروان لولیندسی (LOU LINDSEY) سروان لیندسی سروان محمد حسین روحان سروان محمد قنادزاده سروان محمدی سروان مرادیان سروان مرتضی ناصر خاکی سروان نیدهم سروان هاری جانسن سروان هاری جانسون سروان هری اف. جانسون سروان. اچ. پرشت سروانت سرودی شیطانه (مقدم) سرور مطلق لوایی شریک محسن موحدی سروری سروف سرویس آرژانتین سرویس اخبار (اطلاعات) (IS ) (شی) Shay سرویس اطلاعات امریکا سرویس اطلاعات ایالات متحده سرویس اطلاعات ایالات متحده USIS سرویس اطلاعات سری سرویس اطلاعات نظامی غنا سرویس اطلاعات و ارتباطات آمریکا سرویس اطلاعاتی آمریکا سرویس اطلاعاتی انگلستان سرویس اطلاعاتی شوروی (SIS ساش) سرویس اطلاعاتی شوروی در تهران سرویس امنیت داخلی و ضدجاسوسی سرویس امنیت داخلی و ضدجاسوسی (CISS ) (شین بث) Shinbeth سرویس امنیت ملی ترکیه (TNSS ) سرویس امنیت و اطلاعات دریایی (ISS ) سرویس امنیت و پلیس لیبریا سرویس امنیت کویت سرویس امنیتی ایران سرویس جهانی بی.بی.سی. سرویس خارجه ایران سرویس خبرپراکنی خارجی نیکوزیا سرویس رادیویی صدای فارسی زبان آمریکا سرویس فارسی زبان بی. بی. سی سرویس مخفی آلمان سرویس مخفی آمریکا سرویس مطبوعاتی شوروی سرویس های امنیت و اطلاعات اعراب سرویس های امنیتی مکزیک سرویس های کره جنوبی سرویسهای جاسوسی و امنیتی اسرائیل سرویسهای خبری محلی سرپرست اتحاد ملی پاکستان مفتی محمود سرپرست اداره سیاسی وزارت خارجه عمان سرپرست بانک های ملی سرپرست بخش امور نفتی وزارت خارجه ترکیه عمر زیتین اوغلو سرپرست بخش محیطات بالکان سرپرست رادیو تلویزیون قطب زاده سرپرست روابط خارجی فتح محمد ابومیزر سرپرست سازمان اطلاعات مرکزی (CIA) سرپرست ساف یاسر عرفات سرپرست شرکت ملی نفت ایران سرپرست شورای وزیران شوروی سرپرست فرماندهی شمال اسرائیل سرلشگر آویگدار بن گال سرپرست کمیته روابط خارجی سنا سرکنسول ایالات متحده سرکنسول شوروی در استانبول سرکنسول فولر سرکنسولگری سرکنسولگری آمریکا سرکنسولگری آمریکا در ایران سرکیس سرکیس زومالان سرگئی اسمولیناکف کنسول سفارت شوروی سرگرد «بیی آر. پریم» سرگرد «پیتر تویتس» سرگرد اسدالله بختیاری سرگرد اصغرزاده سرگرد امینی سرگرد ان. پالادنیو سرگرد تی سیمپسون سرگرد جان جی سرگرد جان. اف. هندرسون سرگرد جفری رونالد سرگرد جکسون سرگرد حسین اصفهانیان فرد سرگرد حق شناس سرگرد خدایدوست اندار سرگرد رزمخواه سرگرد رضائیان سرگرد سبحان قلی اف سرگرد طوطیان سرگرد عرفانی سرگرد فایز حمدان سرگرد فریمان سرگرد قدری سرگرد لی فیربورن سرگرد محمد اسلام وطنجار سرگرد مسیگ سرگرد منوچهر قزل ایاق سرگرد منوچهر قشقایی سرگرد مکنزی سرگرد نصرتی سرگرد نیکلای کوگوچف سرگرد پریم سرگرد گل بهار سرگروهبان ارتش ریچارد نوبل سرگروهبان جری الیس سرگروهبان رابرت اسمیت سرگروهبان راد دوگلاس سرگروهبان فرانکلین پرات سرگروهبان نیروی دریایی سرگروهبان کنت کراوس سرگلاس هالی سعادتمند سعد العبداللّه الصباح سعد حداد سعد قاسم حمودی سعدالعبداللّه الصباح سعدون حمادی سعدون شاکر سعدون شاکر محمود سعدون قیدان سعدی سعود الفیصل سعود بن علی آل خلیفه سعود بن فیصل السعود سعودالفیصل وزیر خارجه عربستان سعودی سعودن قیدانو سعودی ها سعودی‌ها سعید سعید بهادری سعید حمامی سعید دستوری سعید رضوی سعید شهابی پور صاحب دارالترجمه سعید عبدالباقی الحدیثی سعید عبدالخیر النوبان سعید غانم سعید غُباش سعید فاطمی سعید میشال سعید وزیری سعید کوکبی سعیده سعیدیان سفارت سفارت آمریکا سفارت آمریکا در آنکارا سفارت آمریکا در تل آویو سفارت آمریکا در تهران سفارت آمریکا در کویت سفارت اسرائیل در واشنگتن سفارت انگلیس سفارت ایران سفارت ترکیه سفارت تهران سفارت روسیه سفارت سوئیس سفارت شوروی سفارت هند سفارت هندوستان سفارت و وابسته دفاعی در تهران سفارت پاکستان سفارت چین سفارت ژاپن سفارت کوبا سفارتخانه سفارتخانه انگلستان سفارتخانه های آمریکا سفارتخانه های خارجی سفارتخانه‌ سفارتخانه‌ها سفارتخانه‌های اشغالگران قدس سفرای عربی سفیر سفیر آمریکا در ایران سفیر (آمریکا در ایران) سفیر «مایر» سفیر آخوند سفیر آسیای جنوبی سفیر آلمان شرقی سفیر آلمان غربی هلنر سفیر آمریکا سفیر آمریکا (سولیوان) سفیر آمریکا جان ا. آرمیتاژ سفیر آمریکا در ایران سفیر آمریکا در تهران سفیر آمریکا در لبنان سفیر اتحاد جماهیر سوسیالیستی شوروی سفیر اتریش سفیر اردن سفیر اسنبل سفیر اسپایرز سفیر اشتراوس سفیر اشتراوس در اسرائیل سفیر افغانستان سفیر الجزایر در لبنان سفیر الجمالی سفیر امریکا سفیر انگلستان (پارسونز) سفیر انگلیس سفیر ایالات متحده آمریکا تهران سفیر ایان سفیر ایتالیا سفیر ایران سفیر ایران امیرانتظام سفیر ایران در آلمان غربی سفیر ایران در آمریکا سفیر ایران در انگلستان سفیر ایران در بحرین سفیر ایران در بلژیک سفیر ایران در فرانسه سفیر ایران در مسکو محمد مکری سفیر ایران در واشنگتن سفیر ایران در پاکستان و فرانسه سفیر ایران در چین سفیر ایران در کابل سفیر ایران در کویت سفیر ایران دکتر فرهنگ سفیر ایلتس سفیر بریتانیا سفیر ترکیه سفیر جمهوری دمکراتیک آلمان سفیر حبیب سفیر دابز سفیر دانمارک سفیر داودی سفیر داگلاس مک آرتور دوم سفیر دین سفیر دیکمن سفیر رنوف سفیر روسیه سفیر رومانی گئورگ کریسان سفیر زاهدی سفیر زایتزوف سفیر سابق آمریکا در تهران سفیر سابق شوروی در ایران سفیر سلیمان سفیر سوئیس سفیر سولیوان سفیر شوروی سفیر شوروی در ایالات متحده سفیر شوروی در ایران سفیر شوروی ولادیمیر ویتوگرادوف سفیر شوروی وینوگرادوف سفیر عراق در لبنان سفیر عربستان سعودی سفیر فرانسه سفیر فرانسه در اسلام آباد لوگوریرک سفیر فروغی سفیر فیلیپ کلاک سفیر لاورنتیف سفیر لهستان سفیر لهستان «ادوارد بارادزیج» سفیر لیبی سفیر لیتل سفیر مختار سولیوان سفیر مصر در آمریکا سفیر ملکیار سفیر مک آرتور سفیر میر (meyer) سفیر هلمز سفیر هلند سفیر وایلی سفیر وست سفیر وندن هیوول سفیر پارسون سفیر پاپ سفیر پاکستان سفیر پتری اوسمون سفیر پرسون سفیر پوزانف سفیر پگف سفیر چارلز. سی. استل سفیر چاپین سفیر چین سفیر ژاپنی سفیر کاتلر سفیر کبیر سفیر کبیر (آمریکا) سفیر کبیر آلمان سفیر کبیر انگلیس سفیر کبیر ایالات متحد آمریکا در ایران سفیر کبیر فرانسه سفیر کلاود.جی.راس سفیر کویت بشاره سفیر کویریلوک سفیر گراهام سفیر یانگ سفیر یوگسلاوی سفیرآلمانی سفیرآژانس اطلاعاتی وزارت دفاع واشنگتن دی سی سفیران غربی سفیرانگلیسی سفیرخان سفیرفرانسوی سفیرکبیر ایران سقاف (Saqqaf) سلاطین اروپایی سلام نوروزی سلامتیان سلسله صفوی سلسله صفویه سلسله قاجار سلسله قاجاریه سلسله پارت ها سلسله پهلوی سلطان سلطان احمدی سلطان بن احمدالمعلا (ام القیوین)  سلطان تیمور سلطان حسین سلطان سعید بن تیمور آل بوسعید سلطان عبدالمجید سلطان علی کشتمن سلطان عمان سلطان قابوس سلطان قابوس ابن سعید سلطان قابوس بن سعید آل بوسعید سلطان قسام شاکر سلطان محمد الدوش  سلطان محمود غازی سلطنت تخت طاووس (پهلوی) سلطنت طلب ها سلطنت طلبان سلطنت مشروطه سلطنت هاشمی سلمان الدویج الصباح سلمان بن حمد آل خلیفه سلمان ثنایی سلیم اعظم سلیم العلوی سلیم بصیر آل بوسعید سلیم ربیع علی سلیم روبی علی سلیم غزالی سلیمان سلیمان اسکندری سلیمان الحربیش سلیمان دمیرل سلیمان دمیرل نخست وزیر سابق سلیمان زیدالخالد سلیمان شومر سلیمان عبدالعزیز السلیم سلیمان فرنجیه سلیمان قانونی سلیمان لایق سلیمان میرزا محسن اسکندری سلیمان یونان پور سلیمانی کاشانی سلیمانیه سلیوانف سماکیس سمسار سمن کوزمیچ تسویگون معاون اول رئیس کمیته دولتی امنیتی سمیح اریدیز سمیر المرزوقی سمیر شهابی سمیر عبدالعزیز النجیم سمیرالمرزوقی سمیع سمیع انور سمیع صادق سمیع عطاری سمیعی سمینار سالزبورگ سنا سنابادی سناتور سناتور (خانم) مهرانگیز منوچهریان سناتور «گود» سناتور ابورزک سناتور احمد متین دفتری سناتور استون سناتور استونسون سناتور استیونسون سناتور اشرف احمدی سناتور انگلتون سناتور انیان سناتور بامپرز سناتور بایرد سناتور بیکاف سناتور جاویتز سناتور جاویتس سناتور جاویتس ولیندسی سناتور جاکوب جاویتز سناتور جاکوب جاویتس سناتور جفرودی سناتور جلال نائینی سناتور جلالی نائینی سناتور جمشید اعلم سناتور جوزف مک کارتی سناتور دکتراحمد متین دفتری سناتور رابرت کندی سناتور ریبیکوف سناتور سام نان سناتور سید جلال تهرانی سناتور سید محمد سجادی سناتور سید محمد سجادی معاون مجلس سنا سناتور صهیونیست آمریکایی سناتور طاهر ضیایی سناتور عباس مسعودی سناتور علامه وحیدی سناتور علی رضائی سناتور فورد سناتور لوگار سناتور متین دفتری سناتور محسن حجازی سناتور محمد حجازی سناتور محمد سعیدی سناتور محمد علی مسعودی سناتور محمدرضا جلالی نایینی سناتور محمدعلی مسعودی سناتور محمدعلی ممتاز سناتور محمود جم سناتور مسعودی سناتور مصاحب سناتور مصباح زاده سناتور مصباح زاده سناتور موسوی سناتور مک کارتی سناتور نائینی سناتور هاریسون ای ویلیامز سناتور هاوارد بیکر سناتور وارن. جی.مگنوسان سناتور ویلیام اسکات سناتور پراکسمایر سناتور پرسی سناتور پرسی (PERCY) سناتور پرویز کاظمی سناتور چوک پرسی سناتور کاظم جفرودی سناتور کالور سناتور کانن سناتور کوپر سناتور کیس سناتور گلن سناتور یحیی عدل سناتورضیائی سناتورهای آمریکایی سنای آمریکا سنای ایالات متحده سنای ایران سنت لوشا سنت مارتین سنت گرایان سنتو سنتو» سنجابی سنجابی رهبر جبهه ملی سنجابی ها سنجابی و خمینی سنجابی وزیر امور خارجه سنجابی(وزیر امور خارجه) سنجری سندز سندیکالیست های فرانسه و انگلیس سندیکاهای کارگری سندیکای بانکهای خصوصی سندیکای کارگران سنندج سنگ آبادی سنی شافعی سنی ها سنی های ایرانی سنی های عرب سنی های کرد و بلوچ سه شرکت ساختمانی نوکار سهراب سهیلا زین العابدین حمد سهیلی سوئدی سوئدیها سوئیس ار سوئیفت سوای آلدوبی سوباقانیان[صباغیان] سوبخانکلف سوبرادینهو سوبولف سوده ور سورن سورنسن سورنسون سورژیل (سورچی) سوری سوری ها سوریس وی سوزان سوزان دمو سوزان دموس سوسن سوسک (LEO E. SOUCEK) سوسیالیست ها سوسیالیست های سالخورده سوسیالیست های ضد کمونیست سوسیالیست های کرسنکی سوفیا نیکو لاینفا سول ک پادوور سولارز سولارز نماینده کنگره سولدانو سولومان دایان سولیوان سولیوان Lambrakis سولیوان سفیر سولیوان سفیر آمریکا سولیوان. سولیوان  سوما سوموزا سومولون سومکا سومیتومو سوناتراک سوندا سونودا سووبودا(SVOBODA) سوکارنو سوگارد سویدی سویرینگن سپاه سپاه «پاسداران» انقلاب سپاه اطلاعاتی سپاه انقلاب سپاه انقلاب اسلامی سپاه بهداشت سپاه بهداشت شاه سپاه ترویج و آبادانی سپاه دانش سپاه دین سپاه صلح سپاه صلح آمریکا سپاه صلح در ترکیه سپاه صلح سازمان ملل سپاه عمران سپاه مقاومت سپاه پاسداران سپاه پاسداران انقلاب سپاه پاسداران انقلاب اسلامی سپاه پاسداران انقلاب ایران سپاهیان دانش سپایزر سپهبان سپهبد «هاوارد ام. فیش» سپهبد «ولتی وارنر» سپهبد ابوالحسن سعادتمند سپهبد اختر سپهبد ارنست گریوز سپهبد ازهاری سپهبد اسفندیاری سپهبد امیر حسین ربیعی سپهبد امیر کمیابی پور سپهبد امیرحسین ربیعی سپهبد ایادی سپهبد ایرج مقدم سپهبد باقر کاتوزیان سپهبد باقری سپهبد بخشی آذر سپهبد برومند سپهبد بهرام سپهبد تیمور بختیار سپهبد ج.ت. توکلی سپهبد جعفر شفقت سپهبد جلال پژمان سپهبد جواد کریم قره باغی سپهبد جیلانی سپهبد حسین فردوست سپهبد ربیعی سپهبد رحیم الدین سپهبد زاهدی سپهبد سعید مهدیون سپهبد سنجر سپهبد سیدسجاد[سعید] مهدیون سپهبد شاهپور آذربرزین سپهبد ضرغام سپهبد عباس کریم قره باغی سپهبد عزیراللّه کمال سپهبد عزیزاللّه پالیزبان سپهبد علی خادمی سپهبد علی محمد [ولی الله] قرنی سپهبد علی محمد خواجه نوری سپهبد غلامعلی اویسی سپهبد فتاحی سپهبد فرخ نیا فرمانده ژاندارمری سپهبد فیروزمند سپهبد قاجار سپهبد قر نی سپهبد قرنی سپهبد قره نی سپهبد محمد اقبال سپهبد محمد جیلانی دبیر کل دفاع سپهبد مقدم سپهبد مهدی رحیمی سپهبد نادر باتمانقلیچ سپهبد نادر جهانبانی سپهبد ناصر فیروزمند سپهبد ناصر مقدم سپهبد نعمت اللّه نصیری سپهبد هاشم برنجیان سپهبد والز سپهبد ولی الله قرنی سپهبد ولید محمود صراط سپهبد کمپانی تبریزی سپهبد یزدانبخش سپهبدی سپهری پور سپید و سیاه سپیرز سپیرس سکینه ابوترابی زارچی سگو سی سی ان. راسیاس سی. سی. آ. برایت سی. آ. وردانت سی. ال. مارچ جان. دبلیو. باسکا سروان سی. ان. راسیاس سی. ای.آر.پی سی. بی. اس. سی. دبلیو او بارتکو سی. دبلیو. مک کاسیکل سی. ریدلی سی. کلمنت سی. کن. تاپ سی. کی. تاپ سی. کی. لگ سی. کی. لگ ـ ارکی هویتینن سی. کی. لگ وای. کی. باند سی.ال. سولزبرگر سی.سی فینچ سی.کی. تاپ سی.کی. کون سی.کی.تاپ اس.ترامپ سی.کی.لگ سیا سیا (CIA) سیا (SRF) سیا(CIA) سیادت سیاست اقتصادی نیکسون (احتمالاً) سیاستمدار ایتالیایی آلدومورو سیاستمداران ایران سیاستمداران زردشتی ایران سیاستمداران لیبرال سیاسی سیامک جرجانی سیامک خواجه ئیان سیامک رامتین سیاوش بهزادی سیاوش درویش سیاوش دهش سیاوش رضایی سیاوش وخشرپور سیاوش کسرایی سیبی میتی سیتی بانک سیتی بانک ICCD سیتی سرویس سید آندرسون سید احمد آل سنفاری سید احمد احمدی سید احمد القباش سید احمد امامی سید احمد بهگو معاون وزیر و رئیس کل اداره گمرکات سید احمد طباطبایی سید احمد همامی سید احمد گیلانی سید العیص  سید باقر کاظمی سید تقی زاده سید جعفر بهبهانی سید جلال الدین تهرانی سید جلال الدین مدنی ٬ غلامرضا علی بابایی سید جلال تهرانی  سید جلال حسینی سید جمال الدین افغانی سید جواد طباطبائی سید جوادی سید جوادی. سید حامد (احمد سید حسن تقی زاده سید حسن حسنی سید حسن وحیدی  سید حسین سیدی سید حمید روحانی زیارتی سید داود تارون سید سهیر سید شهاب الدین نجفی مرعشی سید صالح سلیم  سید ضیاء طباطبائی سید ضیاء طباطبایی سید ضیاءالدین طباطبائی سید ضیاءالدین طباطبایی سید عزیزاله عرب زاده سید علی اکبر فیروزآبادی سید علی خامنه ای سید علی شایگان سید محمد بهشتی سید محمد علی کشاورز صدر سید محمد گلابزوی سید محمدرضا گلپایگانی سید هاشم موسوی سید کاظم اشرف زاده سید کاظم شریعتمداری سید کاظم شریعتمداری و حاج آقا حسن قمی سید یاسین سیداحمد احمدی سیداحمد الشنفاری سیداحمد گیلانی سیداسدالله امیر قهرمان سیدالرقبانی سیدجعفر بهبهانی سیدجلال طاهری سیدحسن امامی سیدحسن شریعتمداری سیدحسین حسینی سیدحسین هاشمی سیدصادق کمالی سیدصدرالدین بلاغی هویت سیدعزیزاله عربزاده سیدعلی شایگان سیدمحمد بهشتی سیدمحمد بهشتی (نایب خمینی در داخل کشور) سیدمحمد تدین سیدمحمد سجادی سیدمحمد میرمیران سیدمحمد کیاوش سیدمحمد گلابزوی سیدمحمود توسلی سیدمرتضی موسوی سیدنی اندرسون سیدنی هوک سیدهادی طباطبایی پور سیدهاشم مولائی سیدکاظم شریعتمداری سیر ویژکین وابسته مطبوعاتی سفارت شوروی سیراک سیرطاوی سیروس سیروس آموزگار سیروس ابراهیم زاده معاون وزارت اقتصاد و امور دارایی سیروس الهی سیروس انصاری سیروس ایتان سیروس بل کهن سیروس بهارمست سیروس حبیبی سیروس رامتین سیروس رامتیننام سیروس سمیعی سیروس غنی سیروس فرزانه سیروس فرمانفرمائیان سیروس منصور سیرومیاتنیکف سیرک مادیسون گاردن اسکوایر سیزر سیستانی ها سیستم امنیتی ایران سیسکو سیطاوی سیف [سید] امیررحیمی سیف اللّه شباب سیف اللّه فاطمی سیف اللّه معظمی سیف پور فاطمی سیفی سیلی. سیماکیس سیمن بی. بازاروف سیمن تاراسویچ بازارف سیمور لوین سیمورلوین سیمون سیمونیان (SIMONIAN) سیمکا اهرلیک سیمیتقو سیمین هدایت سین هادوی سیناوسکی سینگهور (Singhor) سیهویل سیک سیگ گی شائول باخاش (BAKHASH) شائول بخاش شائون بخاش شاخه پلیسی اطلاعات نظامی (PBMI ) شاخوئی شاذلی شارلوت ویل شارن شارون شارون مک کوای فاستر شازده شاس. بی. مک کلاند شاعر عرفانی ایران شافکی شالم سعید بنونی شانی شاه شاه «خائن» شاه ایران شاه جنایتکار شاه حسن شاه حسن دوم شاه حسین شاه حسین اردنی شاه خالد شاه سابق شاه سعودی شاه سلطان حسین شاه سوئد شاه عباس شاه عبداللّه شاه عراق شاه فیصل شاه قاجار شاه محمد شاه محمد دوست شاه محمددوست شاه محمدظاهر شاه مخلوع شاه معدوم شاه معزول شاه ولی شاه پهلوی شاه کردستان جنوبی شاه کویت شاه. شاهان شاهان ایران شاهان پهلوی شاهجان دبلیو. باولینگ شاهد شاهدخت اشرف شاهدخت اشرف پهلوی شاهدخت شمس شاهدوستی شاهرخ فیروز شاهرودی شاهزاده اشرف شاهزاده اشرف. شاهزاده بندر شاهزاده ترکی شاهزاده حسن شاهزاده خالد شاهزاده خانم اشرف پهلوی شاهزاده خانم شهناز شاهزاده رشید شاهزاده رضا شاهزاده رعد شاهزاده سعود شاهزاده سعودالفیصل شاهزاده سلطان شاهزاده شمس شاهزاده شهرام شاهزاده شهریار شاهزاده شهناز شاهزاده عبدالرضا شاهزاده عبداللّه شاهزاده عبداللّه و شاهزاده سلطان شاهزاده عبدالولی شاهزاده عضد شاهزاده غلامرضا شاهزاده فاطمه شاهزاده فهد شاهزاده قاجار شاهزاده محمد نعیم شاهزاده های سعودی شاهزاده پهلوی شاهزادگان خلیج [فارس] شاهسون ها شاهنامه فردوسی شاهنشاه شاهنشاه آریامهر شاهنشاه ایران شاهنشاهی ایران شاهپور شاهپور بختیار شاهپور ریپورتر شاهپور ریپورتر (نام دیگر اردشیر جی) شاهپور عبدالرضا شاهپور غلامرضا شاهپور موثقی شاهین شاهین آقایان شاوا شاور دربار احمد بن سودا شاپور بختیار شاپور زندنیا شاپور نمازی شاچکف شاچیکف رئیس کمیته دولتی شوروی در امور اقتصادی خارجی شاکر شاکر دولتشاکویچ سوخانکولف دبیر اول شاکر دی. شاگتامی شاویک شاگردان خمینی شای شایگان شب استون (از بنیاد فورد) شبستری شبستری زاده شبلی شبلی العیامی شبلی عیامی شبه نظامیان اسلامی شبه نظامیان فالانژ شبه نظامیان فلسطینی شبه نظامیان مسیحی شبه نظامیان گوش آمونیوم شبکه امنیتی شبکه ان. بی. سی شبکه بی.بی.سی. شبکه تلویزیونی آی.تی.اِن بریتانیا شبکه تلویزیونی ای.بی.سی شبکه سی.بی.اس شبیر احمد شجاع شجاع الدین شجاع الدین شفا شجاع الدین شیخ الاسلام زاده شرافت شرباز مزاری شربازمزاری شرجان مزدوریار شرف شرف پهلوی شرق نزدیک و آسیای جنوبی آژانس ارتباطات بین المللی شرقی ها شركت تله كام سيستمز شركت هريس شركت گرومن شرمن شروت مودئین شروگز شرکت شرکت AIDES شرکت AIU شرکت Brown Boveri و Baden شرکت CID شرکت EDS شرکت MOBIL شرکت MOUZ شرکت MULTICORP. لودا تبریزی شرکت TWA شرکت «آیروفلوت» شرکت «ارِس» شرکت «الکترونیک دیتا سیستمز» شرکت «براون اند روت» شرکت «بَک» شرکت «سی. ایتو» ژاپنی شرکت «هرمان بلوم» شرکت «یونایتد ریفانینگ» عجمان شرکت آب و برق کالیفرنیا شرکت آرامکو شرکت آریا شرکت آسانسور اوتیس شرکت آلومینیم رینولدز شرکت آمریکائی کلارک شرکت آمریکایی (بوتس) شرکت آمریکایی LSC شرکت آمریکایی «ارِس» شرکت آمریکایی «شرکت منازل ملی» شرکت آمین اویل شرکت آگرگ شرکت اتومبیل سازی فورد شرکت استاندارد نفتی ایندیانا شرکت استنویک شرکت اسکو شرکت اسکو OSCO شرکت البسه لانا شرکت الکترونیک دیتا سیستمز شرکت الکتریکی مترو پولیتان ویکرز شرکت امین اویل شرکت انگلیسی (Allen and Hamburys Limited) شرکت اورودیف (Eurodif) شرکت ایتالیایی آگوستااسپا شرکت ایران باریم شرکت ایران در سنتو شرکت ایرتاکسی شرکت ایرفرانس شرکت ایستمن کداک شرکت بارایت ایران شرکت باربری خرمشهر شرکت بازاریابی نفتی پرگای لیبی شرکت بازرگانی مادون دفتر مشاوره حقوقی و اقتصادی همراز شرکت باوون شرکت براون و روت شرکت برق دوبی شرکت بریتیش پترولیوم شرکت بل شرکت بل هلی کوپتر شرکت بل هلیکوپتر اینترنشنال شرکت بل هیکوپتر شرکت بندیکس شرکت بهرینگ شرکت بهرینگ اینترنشنال شرکت بوئینگ شرکت بوئینگ ایرکرافت شرکت بوتس شرکت بیمه ایران شرکت بیمه اینگوستراخ شرکت بیمه لویدز شرکت بین المللی تلفن بل آمریکا شرکت بین المللی راکول شرکت بین المللی هلی کوپترسازی بل شرکت بیچکرافت شرکت تلفن آمریکایی ( GTE) شرکت تلفن ایران شرکت تله کام سیستمز شرکت تورنیول (Turnbull) شرکت توماس برگر شرکت تی. اس. ای. آر شرکت تی.دبلیو.ای شرکت جنرال تایرز شرکت جی. اف. پریچارد (J.F. Pritchard) کانزاس سیتی شرکت حمل و نقل ایران و شوروی شرکت حمل و نقل بین المللی بهرینگ شرکت حمل و نقل تجاری (TRATICO) شرکت حمل و نقل دولت ایران (بهرینگ) شرکت خدمات هواپیمایی لاکهید شرکت خدماتی کشاورزی و تکنیکی بوکرز شرکت خدیش شرکت خطوط هوایی ملی ایران شرکت داروسازی آمریکایی شرکت دریا توریست شرکت دوپونت شرکت دیزل اتوپارت شرکت رادیویی آمریکا شرکت راکول شرکت رزرواویل دنور شرکت رویال داچ شرکت ریتون شرکت رینولدز شرکت زیم لاینز شرکت ساختمانی آمریکایی نیل شرکت ساختمانی سیوند شرکت سان اویل شرکت سلطنتی ماشین ایران شرکت سی ایچی ژاپنی شرکت سی ترین شرکت سی لند شرکت سینگر شرکت سیوند شرکت شل شرکت شیلات ایران شرکت شیمیایی آلید شرکت صنایع الکترونیک ایران شرکت ظلی شرکت فرانسوی توسعه و تحقیقات نفتی شرکت فلور شرکت فورد موتور شرکت فیلور شرکت فیلکو فورد شرکت لانر شرکت لاپکو شرکت لاکهید شرکت لیلیان تال و گلپ شرکت لیچفیلد ویتینگ شرکت مادر کویت شرکت مارین آریاز شرکت ماهیگیری ایران شرکت ماهیگیری مارالا شرکت متروی تهران شرکت مخابرات ایران شرکت مخابرات ایران (TCI) شرکت مخابراتی آمریکایی بل شرکت مشاورتی ران میدز ”کارور اسوشیتز شرکت مشاوره ای همراز شرکت ملی ذوب آهن ایران شرکت ملی صنایع فولاد ایران شرکت ملی مخابرات ایران شرکت ملی نفت شرکت ملی نفت ابوظبی شرکت ملی نفت امارات شرکت ملی نفت ایران شرکت ملی نفت عراق شرکت ملی نفت کویت شرکت ملی پتروشیمی ایران شرکت ملی گاز ایران شرکت منسوجات فخر شرکت مهندسی دلتا شرکت موبیل شرکت موتور لا شرکت مک دانل داگلاس شرکت میتسویی شرکت نفت شرکت نفت آبادان شرکت نفت آمریکا شرکت نفت ابوظبی شرکت نفت استاندارد ایندیانا شرکت نفت اسپانیا شرکت نفت اشلند شرکت نفت انگلستان و ایران شرکت نفت انگلیس شرکت نفت اِرَپ شرکت نفت ایران شرکت نفت ایران و انگلیس شرکت نفت بریتیش پترولیوم شرکت نفت جنوب شرکت نفت دوبی شرکت نفت دولتی فرانسه شرکت نفت ساحلی ایران (IROPCO) شرکت نفت سان اویل شرکت نفت شل شرکت نفت عراق شرکت نفت عربی شرکت نفت عمان شرکت نفت فرانسه شرکت نفت فرانسوی اِلف شرکت نفت قطر شرکت نفت لاوان (LAPCO) شرکت نفت مارشال تگزاس شرکت نفت هولکار شرکت نفت پارتکس شرکت نفت پارس شرکت نفت ژاپنی سومیتومو شرکت نفت کالتکس شرکت نفت کاچ شرکت نفت کرسنت شرکت نفت کویت شرکت نفت کوین تانا اورسیز اینترنشنال شرکت نفت گلف شرکت نفتی «اشلند» شرکت نفتی اشلند شرکت نفتی ایران و انگلیس شرکت نفتی بصره شرکت نفتی زاپاتا شرکت نفتی فرانسه شرکت نفتی میتسوبیشی شرکت نفتی گِتی شرکت نورتروپ شرکت نورتروپ و لاکهید شرکت نورث روپ شرکت نورثروپ شرکت نونهالان شرکت های آرکو شرکت های آمریکایی شرکت های امرادا شرکت های اِلْفْ و اِرَپ شرکت های تجاری آمریکایی شرکت های سهامی جیپ شرکت های فرانسوی شرکت های مشاورتی آمریکایی تترا تک شرکت های مشترک نفتی شرکت های ملی نفتی فرانسوی شرکت های نفتی آمریکایی شرکت های نفتی امپریالستی شرکت های نفتی غربی شرکت های نفتی غربی (آمریکایی شرکت های نفتی و انگلیسی ها شرکت های نفتی کنترل کننده نفت عربی شرکت های پتروشیمی آمریکایی شرکت های پیمانی کویتی شرکت های چند ملیتی شرکت های کشتیرانی آمریکایی شرکت های گلف و شل شرکت هریس شرکت هليكوپترسازي بل اينترنشنال  شرکت هلی کوپترسازی بل شرکت هلی کوپترسازی بین المللی بل شرکت هلیکوپتر سازی بل شرکت هلیکوپترسازی بل شرکت هلیکوپترسازی بل اینترنشنال شرکت هواپیما سازی بوئینگ شرکت هواپیماسازی داگلاس شرکت هواپیمایی «پارس ایرلاین شرکت هواپیمایی آریانا شرکت هواپیمایی آریانای افغانستان شرکت هواپیمایی ایبریان شرکت هواپیمایی ایران شرکت هواپیمایی غیرنظامی ایران (ایران ایر) شرکت هواپیمایی لوفت هانزا شرکت هواپیمایی ملی ایران شرکت هواپیمایی ملی ایران (ایران ایر) شرکت هواپیمایی پارس شرکت هوایی افغانستانی آریانا شرکت هوایی نورثروپ و بوئینگ شرکت هوستون اویل شرکت واترمن شرکت واحد اتوبوسرانی شرکت وستینگهاوس شرکت پان آمریکن شرکت پایپ لاین شرکت پتروشیمی ایران شرکت پتروشیمی ملی ایران شرکت پشتیبانی و نوسازی هلیکوپتری ایران شرکت پشتیبانی و نوسازی هلیکوپتری ایران (IHSRC) شرکت پیرانکو شرکت پیمانکاری سیوند شرکت کاغذ پارس شرکت کالین گاز شرکت کانتیننتال مکانیکال شرکت کرسنت شرکت کرسنت پترولیوم شرکت کشتی رانی ملی آریا شرکت کشتی لارک شرکت کشتیرانی آریا شرکت کشتیرانی سی لند شرکت کشتیرانی هودسن شرکت کشتیرانی یا حمل و نقل تی.تی.تی. شرکت کن ورت سیاتل شرکت گاید شرکت گتی شرکت گرومن شرکت گلف شرکت گلف اوائل شرکتIOOC شرکتهای آمریکایی شرکتهای توریستی دولتی اسرائیل شرکتهای نفتی آمریکایی شرکتهای نفتی غربی. شری شریعتمداری شریعتمداری حسن شریعتمداری(سیاستمدار) شریعتمداریS شریعتی شریف امامی شریف قالب شریف لطفی شریفی شعبان جعفری شعبه ایرانی شرکت دِرِ سر شفیع امین شفیع امین رئیس شفیع مقتدر شفیعا شفیعی پور کرمانی شفیق الهوت شفیق غوربال شل شل بریتیش پترولیوم شل و بریتیش پترولیوم شلدون کرایز شلزینگر شلنبرگ شلنبرگر شلنبرگر PAO شلوموشامیر شلی آریه الیاو شمس شمس الدین اعلمی شمس الدین امیر علائی شمس الدین امیرعلایی شمس الدین جزایری شمس الدین صدر شمس الدین قنات آبادی شمس الدین محمدحسین مفیدی شمس الدین مفیدی شمس تبریزی شمسیان شمعون شمعون تامیر شمیرانی شندر شنشل شهاب الدین اشراقی شهاب الدین مرعشی نجفی شهاب فردوز (فردوس) شهاب فردوس شهاب کرمانی شهبانو شهبانو فرح شهدای تبریز شهدای قزوین شهرام شهرام پهلوی شهرام چوبین شهربانو شهربانی شهربانی ایران شهردار برادلی شهردار بردلی شهردار تبریز شهردار تهران شهردار مشهد شهردار میلهیم شهردار نابلس شاکا شهرداری شهرداری تهران شهرداری کابل شهرستانی شهروند آلمانی شهروند آمریکایی شهروند آمریکایی (AMCIT) شهروند ایرانی شهروند شوروی شهروندان آمریکایی شهروندان آمریکایی در ایران شهروندان آمریکایی و اروپایی شهروندان آمریکایی و انگلیسی شهروندان امارات شهروندان انگلیسی شهروندان ایرانی شهروندان روسی و آمریکایی شهروندان شوروی شهریار آهی شهریار روحانی شهریار کامبخش شهریاری شهشهانی شهلا شهلا خسروشاهی شهلا وهاب زاده شهلا کیا شهلاکیا شهناز شهنواز شهید آیت الله بهشتی شهیدی شهیندخت کارگر شوئلکه شوئپس شوا شوارتز شوارتزکف شوارتسکف شوراهای عرب شورای ارز تهران شورای اروپا شورای اسلامی شورای اسلامی خمینی شورای اقتصاد ملی مسکو (سونارخوز) شورای اقتصادی آسیای غربی سازمان ملل شورای امنیت شورای امنیت تبریز شورای امنیت سازمان ملل شورای امنیت ملی شورای امنیت ملی (NSC) شورای امنیت ملی (المجلس العی الامن العالم) شورای امنیت ملی ایران شورای امنیت کاخ سفید شورای انقلاب شورای انقلاب اسلامی شورای انقلاب اسلامی خمینی شورای انقلاب مهاباد شورای بازرگانی ایران و ایالات متحده آمریکا شورای بریتیش شورای بین المللی اکتشاف دریایی شورای تجارتیوسف ابراهیم خبرنگار روزنامه نیویورک تایمز شورای خمینی شورای خمینی (اسلامی) شورای سلطنت شورای سلطنت اسلامی شورای سلطنتی شورای شهر تهران شورای شهر مسکو شورای عالی اقتصاد ملی شورای عالی رهبری شوروی شورای عالی ریشه کنی فساد شورای عالی نفتی شورای عالی هواپیمایی شورای غله بین الملل شورای فدرال سوئیس شورای فرماندهی انقلابی عراقی شورای قبیله ای قشقایی شورای مرکزی شورای مرکزی جبهه ملی شورای ملی شورای نگهبان شورای وزیران شورای وزیران سنتو شورای کمک اقتصادی دو جانبه شورشیان شورشیان اریتره شورشیان افغان شورشیان افغانستان شورشیان افغانی شورشیان زیمابوه شورشیان فرولینات شورشیان قبایل افغان شورشیان مسلمان شورشیان مهاباد شورشیان کرد شورشیان کُرد شوروی شوروی (کمیته امنیت دولتی) شوروی ها شوروی و چین شورویها شوسیائو شوفات شولار شولامیت آلونی شوپس شویتف شپیلف شپیلوف شکرالله بهنام شهربانی شکراللّه خلعتبری شکرت تلکسی شکری شکلفورد شکیبا شکیبی شیبانی شیبلی العصیامی شیبورین رئیس بخش اقتصادی وزارت امور خارجه شیخ (نام کوچک نا معلوم) منتظری شیخ «صغر» شیخ «طحنون بن محمد» شیخ احمد شیخ احمد بن آل ثانی شیخ احمد بن سیف آل ثانی شیخ احمد زکی یمانی شیخ احمد مبارک شیخ الاسلام زاده شیخ الاسلامی شیخ الصباح شیخ بهایی شیخ تافر شیخ جابر علی شیخ جاسم قنبر شیخ حسن کرمانی شیخ حسینی شیخ حمد شیخ حمد بن خلیفه آل ثانی شیخ حمد بن خلیفه آل ثانی فرزند ارشد امیر قطر شیخ حمد حاکم فجیره شیخ حمدان شیخ حمدان بن راشد آل مکتوم شیخ حمدان بن محمد آل نهیان شیخ خالد بن محمد القاسمی شیخ خلخالی شیخ خلیفه ولیعهد ابوظبی شیخ رأس الخیمه شیخ رئوف النقیب شیخ راشد شیخ راشد بن حمید شیخ راشد بن سعید آل مکتوم شیخ راشد بن سعید بن مکتوم شیخ زائد (بن سلطان آل نهیان) رئیس امارات متحده عربی شیخ زاید شیخ زاید بن سلطان آل نهیان شیخ زکی یمانی شیخ سالم شیخ سالم الصباح شیخ سعد شیخ سعد عبداللّه شیخ سعد عبداللّه الصباح نخست وزیر و ولیعهد شیخ سعد عبداللّه الصباح ولیعهد و نخست وزیر کویت شیخ سلطان شیخ سلطان حاکم شارجه شیخ سهیم بن حمد آل ثانی شیخ سُهِیمْ بن حمد آل ثانی شیخ شارجه شیخ شهاب اشراقی شیخ صباح الاحمد معاون نخست وزیر و وزیر امور خارجه شیخ صباح الاحمد وزیر خارجه کویت شیخ صفر بن محمد القاسمی شیخ طاهر شبیرخاقانی شیخ طبسی شیخ عبدالعزیز بن خلیفه آل ثانی شیخ عبدالله بن خلیفه آل ثانی شیخ عبداللّه علیرضا شیخ عبدالهادی مدرسی شیخ عز الدین حسینی شیخ عزالدین شیخ عزالدین حسینی شیخ علی آل عُصفور شیخ علی جابرالعلی شیخ علی خلیفه شیخ علی خلیفه الصباح شیخ علی خلیفه الصباح وزیر نفت کویت شیخ عیسی شیخ عیسی بن سلمان آل خلیفه شیخ عیسی خاقانی شیخ فجیره شیخ فقید الازهر شیخ قابوس بن سعید آل ابوسعید شیخ مبارک شیخ مبارک جابر آل احمد شیخ مبارک جابر الاحمد سرپرست دفتر وزارت امور خارجه شیخ محسن قندهاری شیخ محمد شیخ محمد بن حمد الشرقی شیخ محمد بن سلمان آل خلیفه شیخ محمد بن مبارک آل خلیفه شیخ محمد بن مبارک الخلیفه شیخ محمد خاقانی شیخ محمد منتظری شیخ محمدبن رشید آل مکتوم شیخ محمدبن مبارک آل خلیفه شیخ محمدبن مبارک الخلیفه شیخ محمدعلی العکری شیخ محمود شیخ مشعل الصباح شیخ مهدی حائری شیخ ناصر شیخ نصرالجابر شیخ نواف الاحمد وزیر کویت شیخ یحیی شیخ یمانی شیخاوندی شیراز شیرازی شیرازیین شیرر شیرین شیرین (شاهین شیطان شیعه شیعه جعفری اثنی عشری شیعه هزاره شیعیان شیعیان افغانی شیعیان ایران شیعیان ایران و عراق شیعیان خلیج [فارس] شیعیان سعودی شیعیان عراق شیعیان عراقی شیعیان عمان شیعیان لبنان شیعیان مسلمان ایران شیعیان کویت شیلات ایران شیلات دریای خزر شیمون پرز شین بث شیوخ بحرین شیوه های فرهنگی شیوچنکو شیکالف شیکلینگ صائب صائبی صاحب جان شهرایی صاحبان کشتیها و تجار صاحبنظران مذهبی صادق احمدی صادق امانی صادق تهرانی صادق جواد سلیمان صادق حاج میرصادقی صادق خلخالی صادق رئیس زاده (Raiszadeh) صادق روحانی صادق سلیمان صادق سمیعی صادق صدریه صادق طباطبائی صادق طباطبایی صادق طباطبایی معاون نخست وزیر صادق قطب زاده صادق وزیری صادق وزیری (مدیرعامل شرکت توانیر) صادقی صارم الدین صاعقه صالح صالح (رئیس جمهور یمن شمالی)کارتر صالح خلف صالح خو صالح محمد زیری صالح محمد پیروز صالح مصلح القاسم  صالحی صباح آل احمد آل صباح صباح الاحمد صباح الاحمد الصباح صباح سلمان صباغیان صباغیان وزیر کشور صبری الیاس گیراس صبری جیریس صحیم ابن حمدالثانی صدا و سیمای ایران صداقت صدام صدام حسین صدام حسین رئیس جمهور عراق صدام حسین عبدالمجید التکریتی صدای آمریکا صدای آمریکا. واشنگتن دی. سی صدای انقلاب ایران صدای ملی ایران صدر صدر الدین صادق وزیری صدر حاج سید جوادی صدر حاج سید جوادی وزیر کشور صدر حاج سیدجوادی صدر محمد آصف خان صدر هوا صدراعظم آلمان صدراعظم اسبق آلمان صدراعظم اشمیت صدرالدین رحیمی اردستانی صدرالدین صدر صدوقی صدیق صدیق المهدی صدیقی صراف یزدی صراله انتظام صغری حسین نظری(مسعودی) صف کارگر (ILP و صفا حائری صفار هرندی صفاری صفایی صفری صفوی ها صفویان صفویه صفی اصفیا صفی پور صفی پور فاطمی صلاح صلاح الدین ایوبی صلاح الدین بختیاری صلاح خلف صلاح خلف (ابوایاد) صلاح خلف ابوایاذ صلح خاورمیانه کمپ دیوید صلیب سرخ صلیب سرخ جهانی صلیب سرخ شوروی صمد صمصام السلطنه صنار مآمدی صنار مامدی صنایع «آمترون» صنایع الکترونیک ایران صنایع راکتورهای هسته ای صنایع ملی فولاد ایران صنایع نفت ایران صنایع هلی کوپترسازی بل صنایع هواپیما سازی اسرائیل صنایع هواپیما سازی ایران. آر.او.لانترن /1 صنایع هواپیماسازی اسرائیل صنایع هواپیماسازی ایران (AIA) صندوق امانی صندوق امانی ایران نیروی هوایی ایران صندوق امانی خریدهای تسلیحاتی صندوق اوپک صندوق بین المللی پول صندوق بین المللی پول. صندوق عربی صنعت نفت صنعت نفت ایران صنعت پتروشیمی صنعتکار صنعتگر یهودی ایرانی صنعتگران آمریکایی صنعتگران ایران صنیعی صهیونیزم صهیونیزم و حکومت اسرائیل صهیونیست ها صهیونیستها صهیونیسم صهیونیسم بین الملل صهیونیسم بین المللی و امپریالیسم آمریکا صوفیه صوفیگری صولت الدوله ضابطی طرقی ضحار ابونظار ضداطلاعات ارتش ضیا شادمان ضیا ناصری ضیا ناصری شهروند آمریکایی افغانی ضیا گوکالپ ملایم ضیاء ضیاء رئیس جمهور پاکستان ضیاء ناصری ضیاء ناصری شهروند آمریکایی ضیاء[الحق] ضیاءالحق ضیاءالحق رئیس حکومت نظامی ضیاءالدین طباطبایی ضیاءاله موجدی پرفسور شیخی ضیائی طارق بن تیمور آل بوسعید طارق حمید العبدالله طارق رازوقی طارق رازوقی مشاور حقوقی وزارت خارجه طارق عبدالرحمن المؤید  طارق عزیز طالب زاده رودسری طالبانی طالبانی ها طالقانی طاهر احمد طاهر احمدزاده طاهر حیدری طاهر ضیایی طاهری طاهری روحانی طایفه شاهسوند ترک طایفه قشقایی طباطبائی طباطبایی طبقه بورژوا طرح کارخانه ذوب آهن طرح کلمبو طرفداران بختیار طریق استقلال طفیل طفیل امیر طفیل محمد طلاب قم طلعت توفیق (آکاطلعت یعقوب) طه ابراهیم العبداله طه ابراهیم عبداله طه التوفیق طه المقدوب طه حسین طه عبدالکریم طه محی الدین معروف نایب رئیس جمهوری طه یاسین رمضان طهماسبی طهیا طوایف عرب طوسی نسل موسوی طوفانیان طیدو ظاهر شاه ظاهرشاه ظفر ظفر جمال بلوچ ظهیر محسن ع. ک. لاهیجی عادل یوسری عارف عاصم الحمالی عاطفه جنابی عالمتاج عالی نصبی عالیجناب جان روز عالیجناب جعفر ندیم عالیجناب جولیوس سی. هُلمز عالیجناب داگلاس هک عالیجناب صفی اصفیا عالیجناب مارتین اف. هرتز عالیخانی عالیس جمیل لمبرانسکی معاون سرپرست شورای وزیران آذربایجان عامر ب . خاماش عامر موسی عامل مؤنث لهستانی عاملی عاملی تهرانی عاملی وزیر دادگستری عایش عباس آرام عباس آقاعلی زاده عباس اخباری عباس اسدی سمیع عباس امیر انتظام عباس امیرانتظام عباس اژدری عباس تاج عباس خاندانی عباس روافیان عباس سمیعی عباس سمیعی رئیس سازمان حفاظت محیط زیست عباس شاهنده عباس صفویان عباس ظریف عباس عطائی عباس عقالی زاده عباس علوی عباس غرزی عباس قره باغی عباس لاجوردی عباس مزدا عباس مسعودی عباس مهری عباس میرزایی عباس هاشمی عباس هویدا عباس کردبچه عباس کریم قره باغی عباس کمالی زنوزی عباسعلی جهانبینی عباسعلی خلعت عباسعلی خلعتبری عباسقلی عباسقلی اردلان عباسقلی بختیار عباسقلی بختیار (وزیر صنایع و معادن) عباسی عبدالاحد سرسام عبدالحسن ابتهاج عبدالحسین آشتیانی عبدالحسین آموزگار عبدالحسین ابتهاج عبدالحسین ابتکار عبدالحسین اعتبار عبدالحسین بقایی عبدالحسین بهنیا عبدالحسین حجازی عبدالحسین حمزوی عبدالحسین خلیلی عبدالحسین دانشپور عبدالحسین سروش عبدالحسین سمیعی عبدالحسین طباطبائی عبدالحسین طباطبایی عبدالحسین مسعود عبدالحسین نوابی عبدالحلیم خدام عبدالحکیم امیر عبدالحکیم شهرابی عبدالحکیم شهرایی جوزجانی عبدالخالق السامرائی عبدالرحمن العتیقی عبدالرحمن برومند عبدالرحمن سلیم العتیقی عبدالرحمن عبدالعزیز حسن الشیخ عبدالرحمن قاسملو عبدالرحمن منصوری عبدالرحیم صدریه عبدالرحیم عباسی عبدالرحیم عمر عبدالرحیم عمر دبیر کل جبهه آزادیبخش عربی عبدالرحیم فروتن عبدالرحیم قاسملو عبدالرحیم میرفندرسکی عبدالرسول شیخی عبدالرضا انصاری عبدالرضا عباسی عبدالرضا مختارمعصومی عبدالرضا هوشنگ مهدوی عبدالستار الزعیم عبدالسلام عارف عبدالصاحب موسوی عاصی عبدالصمد حامد عبدالطیف الحماد عبدالطیف الکاظمی عبدالعزیز ابن خلیفه الثانی عبدالعزیز بن حمید القاسمی (رأس الخیمه) عبدالعزیز بن زیدالقریشی عبدالعزیز بن محمدالخلیفه عبدالعزیز ترکی عبدالعزیز حسین عبدالعزیز حسین وزیر مشاور در امور کابینه عبدالعزیز عبداللّه الخویتر  عبدالعزیز عبدالولی النشیر  عبدالعزیز قطب عبدالعزیز محمود بوشهری عبدالعزیزابن سعود عبدالعزیزحسین عبدالعظیم توکلی عبدالعظیم ولیان عبدالعظیم ولیان( استاندار سابق خراسان) عبدالعلی اسپهبدی عبدالعلی جهانشاهی عبدالعلی دبیریان عبدالعلی دهستانی عبدالعلی زارعی عبدالعلی فرمانفرمائیان عبدالعلی لطفی عبدالعلی پرتوی علوی عبدالغفور فربد عبدالغفور فربد متخصص داروسازی صاحب آزمایشگاه ابن سینا عبدالغفور ملک زاده عبدالغنی عبدالقدیر عبدالفتاح اسماعیل عبدالفتاح محمد امین عبدالفتاح محمدامین عبدالقادر عبدالقدوس قرباندی عبدالقدوس گورباندی عبدالقدوس گوربندی عبداللطیف البغدادی عبدالله عبدالله آرین عبدالله اسماعیل عبدالله الاحمر عبدالله انتظام عبدالله ریاضی عبدالله سلّط عبدالله شیبانی عبدالله فضل عبدالله مجیدی عبدالله هاشمی عبداللّه عبداللّه احمد الغانم عبداللّه اعضروی  عبداللّه التوبیشی عبداللّه المفرح عبداللّه انتظام عبداللّه انتظام (رئیس شرکت نفت) عبداللّه بن خالد الخلیفه  عبداللّه بن عبدالعزیز السعود عبداللّه بن نصیر السویدی  عبداللّه سماک عبداللّه شکری عبداللّه قمی عبداللّه م. علیرضا عبداللّه معظمی عبداللّه نفیسی عبداللّه و نصراللّه انتظام عبداللّه والا عبداللّه والی عبدالمجید عبدالمجید اردلان عبدالمجید الغفایی عبدالمجید مجیدی عبدالمجید منگال عبدالمحسن ابومیزر سخنگوی ساف عبدالمحسن ابومیضر عبدالمطلب الکاظمی عبدالمطلب کاظمی عبدالملک آل عبدالملک آل یاسین عبدالملک الحمر عبدالناصر عبداله عبدالعزیز عبدالهادی طاهر عبدالهادی مکمل عبدالوالی خان عبدالوحید کریم عبدالولی عبدالوهاب عبدالوهاب النفیسی عبدالوهاب شهیدی عبدالوهاب عبدالواسع عبدالکریم عبدالکریم آل امیریانی عبدالکریم انواری عبدالکریم ایادی عبدالکریم ایادی (سپهبد) عبدالکریم شهرایی جوزجانی عبدالکریم طباطبایی عبدالکریم قاسم عبدالکریم لاهیجی عبدالکریم موسوی اردبیلی عبدالکریم میثاق عبدل عبدل ابوالحسن عبده عبدونفعی عبدی عبدی ایپکی عبید رابوح (ابویاسر) عبیدالشیشکلی عبیداللّه عبیداللّه سمینانی عتیبه عتیقی عثمان عثمانی ها عجمان عدل عدل طباطبائی عدلی حسن السید عدنان حسین عدنان حسین حمدانی وزیر نفت عدنان خیرالله عدنان خیرالله تلفاح عدنان خیرالله طلفاح عدنان خیراله طلفاح عدنان عبدالصمد عدنان مندرس عذرا عذرا ضیایی عراب خلیج عراق عراقی عراقی ها عراقیها عرب عرب زبانان خوزستان عرب فلسطینی عرب ها عرب ها (خوزستان) عرب های ایران عرب های ایرانی عرب های خوزستانی عرب های سامی عرب های عراق عربستان سعودی عرفا عرفات عرفان پرویز عزالدین حسینی عزالدین ناظمی عزالدین کاظمی عزت ابراهیم عزت ابراهیم الدوری عزت افشایی عزت الله سحابی عزت الله همایونی عزت اللّه سحابی عزت اللّه ضرغامی عزت اللّه همایونفر عزت اللّه پالیزبان عزت اللّه یزدان پناه عزت اله نگهبان عزت سحابی عزت مصطفی عزر وایزمن عزری عزّالدین حسینی عزیز عزیز ارجمندی سیسیان عزیز الله پالیزبان عزیز شهادی عزیز قزلباش عزیز محتشمی عزیز مسعودی آزاد عزیزالله یوسفی عزیزاللّه عزیزاللّه رحیمی عزیزاللّه شیبانی صالح عزیزاللّه پالیزبان عزیزی عشایر عصمت عصمت اینونو عضو شورای انقلاب عضو شورای انقلاب عضو مجلس خبرگان عضو مجلس خبرگان عطاءالله جهان بیگلری عطاءالله خسروانی عطاءاللّه خسروانی عطاءاللّه خسروانی (وزیر سابق کار) عطاءاللّه منگال عطائی عطااللّه خسروانی عطارزاده عطاعلی عطایی عطیبه عظیمه کمیلی عظیمی عفت الملوک شجاع الاسدی عفت شجاع الاسدی عفرون عفلق عقالی زاده علا علاءالدین علاءالدین زرین پور علاقه بند علامه اقبال لاهوری علامه وحیدی علامیر دولو علم علم وزیر دادگستری علم وزیر کشور علمای تهران علمای شیعه علمیه علوم و آموزش عالی علوی علوی درویش کیان علوی مقدم علوی نویسنده ایرانی علوی ها علوی وثوق علوی وزیر خارجه عمان علوی کیا علی علی (زهری) علی (ع) علی (هومن) قاضی علی آبادی علی آبادی (استاد) علی آذر ایرج نعیمی اکبر علی آذر پژوه علی آذری سر دبیر روزنامه «پیک امروز» علی ا صغر ایرانلو علی احمد نصیر سلامی علی اردلان علی اردلان وزیر دارایی علی اسد مثنی علی اسلامی علی اشرف منوچهری علی اصغر امیرانی علی اصغر امینی علی اصغر انتقامی علی اصغر بهنام علی اصغر تسلیمی علی اصغر حاج سید علی اصغر حاج سید جوادی علی اصغر حاج سیدجوادی علی اصغر حدادی علی اصغر حکمت علی اصغر خانبختیاری علی اصغر خبره زاده علی اصغر رزازیان علی اصغر رفعت علی اصغر طرخانی علی اصغر قناد. علی اصغر مسعودی علی اصغر معنوی علی اصغر ناصر علی اصغر پورهمایون علی اصغرخان اتابک علی اف علی البطشی علی الخلیفه الصباح علی امید علی امینی علی امینی  علی اکبر داور علی اکبر سیاسی علی اکبر شهلا علی اکبر صفی پور علی اکبر فغانی پزشک بیمارستان علی اکبر معین فر علی اکبر معین فر وزیر برنامه و بودجه علی اکبر موسوی زاده علی اکبر کریمیان علی ایمانی علی بابائی علی بزرگ علوی علی بلاتی ترکمن علی بن احمد الانصاری علی بهزادنیا علی بهزادی علی بوتو علی تریری علی جیده علی حجت کاشانی علی حسن سلامه علی حمدی الجمال علی خردمهر علی خلیفه علی خلیفه الصباح علی خلیفه الصباح وزیر نفت کویت علی خواجه خلیلی علی دشتی علی دهقان علی ذاکری علی رزم آرا علی رسولی علی رشتی علی رضا علی رضایی علی رنجبر علی زاهدی علی زهری علی سعیر علی سلیمان علی سهرابی انارکی علی سهیلی علی سپهبدی علی سیف پور فاطمی علی شاهپوریان علی شایگان علی شریعتی علی شریعتی[شریعتمداری] علی شمس علی شمس اردکانی علی صائب علی صبری علی صفا علی صمیمی علی ضیایی علی عبداللّه صالح علی عبده علی عنتر علی غلام تقی علی غنام علی فاطمی علی فراهانی علی فرشچی علی فرمانفرمائیان علی قاضی علی قدوسی علی قلی قرایی علی قوام علی متقی علی محمد ایزدی علی محمد بوداغی علی محمد خادمی علی محمد سیف پور فاطمی علی محمد فاطمی علی محمد فخرو خلیفه  علی محمد مکی علی محمدی علی مرادی علی معین فر علی منصور علی منصور بین پراگ علی میناچی علی ناصر محمد علی ناصر محمد الحسنی علی ناصر محمدالحسنی علی ناظری علی نشاط علی نصیر سعید ابقتی علی نصیر مجدالحسنی علی نقی انصاری علی نقی عالیخانی علی نقی فرمانفرمائیان علی نقی کنی علی هومن قاضی علی وثوق علی پارساکیا علی پاشا علی پاشا صالح علی پسر دوم شاه علی گل پیوند علیاحضرت علیاحضرت ثریا (بختیاری اسفندیاری) علیجان شانسی علیخانی علیرضا جهان شاهی علیرضا جهانشاهی علیرضا سنندجی (معروف به ولی خان) علیرضا فرهمند علیرضا نوبری علیرضا نوری زاده علیرضا و مریم ایزدپناه علیرضا پهلوی علیرضا کیمیا علیزاده علیقلی علیقلی اردلان علیقلی کیانی علینقی علینقی عالیخانی علینقی فرمانفرمائیان عماد تربتی عمال آمریکایی عمال عرب عمال کا. گ. ب. عمانی عمانی ها عمب سیلا عمر عمر ادیب عمر زواوی عملیات عالی مشترک عمو سام عموزاده آقاخان عمیدی نوری عناصر فداییان عنایت الله ذره پرور عوامل امپریالیسم و صهیونیسم عوامل سیا عوامل کوبایی عوده عوده مصری عونی صادق عونی صدیق عَلم عَلَم عیدی امین عیسوی یعقوبی عیسی ابن سلمان الخلیفه عیسی ابن محمدالخلیفه عیسی الشریفی عیسی الکواری عیسی خاقانی عیسی صباغ عیسی صدیق عیسی غانم الکوری عین الله قمی غالی غانم الجلیل غانم عبدالجلیل غربی ها غسان مرهون غفاری غلام اسحاق خان غلام اسحاق خان وزیر دارایی غلام حسین ساعدی غلام حسین صدیقی غلام دستگیر پنجشیری غلام عباس آرام غلام عباس فلاحی غلام علی معصومی غلام فلاحی غلام محمد غلام محمد رحیمی غلام نیاکان غلام یحیی غلامحسین بختیار غلامحسین حاجی وزیری غلامحسین خان بختیار غلامحسین دانش طلب غلامحسین دانشی غلامحسین دیرمینا غلامحسین رحیمیان غلامحسین روغنی غلامحسین شکوهی غلامحسین صاحبدیوانی غلامحسین صدیقی غلامحسین علایی غلامحسین فخر طباطبایی غلامحسین مصدق غلامرضا غلامرضا آزادمنش غلامرضا ازهاری غلامرضا شکوهی غلامرضا مبین غلامرضا متقی غلامرضا نیک پی غلامرضا نیک پی سر غلامرضا و عبدالرضا پهلوی غلامرضا کیانپور غلامعباس آرام غلامعلی اویسی غلامعلی بازرگان غلامعلی فریور غلامعلی لیاقتی غلامعلی کرد غنی بلوریان غنی پور غوث بخش بیزنجو رهبر حزب ملی پاکستان غیر روحانیون غیراسلامی غیراعراب غیرمتعهدها غیرنظامیان ایرانی غیرنظامیان مسلح اسرائیل ـگنجی ف. ک. دومان فؤاد طاهبوب فؤاد پطروس فئوادلمتروک فئودال ها فائو فابیان ها فاتح شایگان فاتح محمد تارین فادیف فار (ایرانی) فارت فارس فارس ها فارسی بی بی سی فارسی بی.بی.سی. فارل فارلند فاروق ساخان فاروق قدومی فاروق قدومی سرپرست سیاسی ساف فاریس سلیم احمد فاس فاستر فاضل رحیم رحیم فاضل هندا فاضلی فاطمه فاطمه جناح فاطمه خاتمی فاطمه داوری فاطمه فرزین خو (غفاری) فاطمه فلاحی فاطمه نصری قاجاری فاطمی فال کینگهام فالاچی روزنامه نگار ایتالیایی فالمر فالکو فالکینگهام فاچت (از سرویس اطلاعاتی نیروی دریایی) فاینشنال تایمز فتح فتح الله انتظار فتح الله بنی صدر فتح الله سعادت فتح الله مهاجر فتح الله والا فتح اللّه فتح اللّه ستوده فتح اللّه مافی فتح اللّه مین باشیان فتح اله گرزسر فتح علی شاه قاجار فتحعلی شاه فتحعلی شیرانی فتحی چلیکباش رهبر حزب جمهوریخواه خلق فخر طباطبائی فخرالاسلام فخرالدوله فخری فخری کورترک رئیس جمهوری فخریه فدائیان فدائیان خلق فدایی ها فداییان فداییان (فلسطینی ها و حامیان ایرانی آنها) فداییان (مارکسیست) فداییان اسلام فداییان خلق فداییان خلق ایران فداییان خلق مارکسیست فداییان فلسطین فداییان مارکسیست فداییان مارکسیست (چریک های فدایی خلق سابق) فدراسیون اتحادیه های صنفی کارگران ایران فدراسیون بزرگ مزارع اشتراکی اسرائیل فدراسیون جهانی اتحادیه های بازرگانی (WFTU) فدراسیون جهانی دانشجویان فدراسیون عمومی کار در اسرائیل (GFLI ) (هیستادروت) Histadrut فدراسیون کارگران نفتی کویت فدریکو فلینی فدور فدور الکسیویچ سالچنکف مشاور سفارت فدور الکسیویچ ساولچنکوف فدور ایوانویچ ژاریکف دبیر دوم فدورکولاکف فدولف فرات اتمان فرازیان فراعنه فراعنه مصر فراماسون فراماسون ها فراماسونر فراماسیون فرانتک فرانس پرس فرانسه فرانسوا ام. دیکمن فرانسوا پونست فرانسوا پونسه وزیر خارجه فرانسه فرانسوای فرانسوی فرانسوی ها فرانسوی های خاورمیانه فرانسویان فرانسویان و آلمانی ها فرانسوی‌ها فرانسیس نایت فرانسیس یونسه فرانک آندرسن فرانک اسپیلمن فرانک اسکاریانو فرانک ام هیوی فرانک ام. هیوی فرانک ام.هیوی فرانک اندرسون فرانک ب. مک کنزی فرانک باروز فرانک جاد فرانک جانسون فرانک دو فرانسیس فرانک دوفرانسیس فرانک هویی فرانک هیوی فرانک. ام. هویی فرانک. ام. هیوی فرانک. تی. کیوبیک فرانک.تی.باو فرانکلین فرانکلین اس. هاریس فرانکلین ج فرانکلین ج. کرافورد فرانکلین جی کرافورد فرانکلین جی.کرافورد فرانکلین کرافورد فرانکلین. ج. کرافورد فرانکو فرانکو قایقران دکتر کریم قرائتی نقشه بردار فرانکونه وینچنزو فراهانی فربد فرج اللّه فرود فرج اله آق اولی فرج اله احدیان فرح فرح دیبا فرح پهلوی فرخ حسین فرخ رو پارسا فرخ غفاری فرخ نجم آبادی فرخ پارسی فرخ کاشانیان فرخندار فرد آمریکایی فرد برگستن فرد بیرد (FRED BIRD) فرد جنی از سفارت سوئیس فرد روسی فرد هارت کوئیت فرد هالیدی فردریک ام. ویلیامسون فردریک چیپین فردریکز فردوس فردوست فردوسی فرزانه ذبیحی مقدم فرزند (پسر) آقای میناچی فرزند آیت اللّه سنجابی (زنجانی) فرزند آیت اللّه شریعتمداری فرزند ارشد اشرف فرزند ارشد امیر فرزند دوم امیر فرزند سناتور احمد متین دفتری فرزند سوم امیر فرزند سوم امیر خلیفه فرزند کوچکتر خمینی احمد فرست نشنال سیتی فرشته فرشچی (فرشی) فرقان فرقه بهائی فرقه تسنن فرقه شیعیان اسلام فرقه فراماسونری فرقه مسلمانان شیعه فرقه واپس گرا فرماندار آذربایجان شرقی فرماندار روسیه فرماندار ریگان فرماندار سنندج فرماندار محمد ظریف فرماندار نظامی فرماندار نظامی تهران فرماندار نظامی خوزستان فرمانداری احمدی فرمانده آنجلمان فرمانده ارتش فلاحی فرمانده العاصفه فرمانده جونز فرمانده سپاه پاسداران ابوشریف فرمانده لشکر یازدهم پیاده کرمان فرمانده مالکولم فرمانده منصوریان فرمانده ن. ه. ش. ا. فرمانده نیروهای زمینی ایران فرمانده نیروی هوایی شاهنشاهی ایران فرمانده هاک فرمانده هاگ فرمانده پولارد فرمانده کل نیروهای انقلاب فلسطین فرمانده کل نیروهای مسلح فرمانده کل نیروی هوایی ایران فرمانده گردان ایرلندی فرماندهی MIRCOM فرماندهی تحقیقات ویژه نیروی هوایی فرماندهی مستشاری نظامی فرماندهی کل نیروی دریایی ترکیه فرمانروایان ایرانی فرمانفرمائیان فرمانفرماییان فرناندو فرناندو ای. راندون فرناندو روندم فرنجیه فرنسیسکو یورکیو فرنگیس قادری تفرشی فرهاد فرهاد بخشنده فرهاد دیبا فرهاد سپهبدی فرهاد منوکده فرهنگ اسدی تبار فرهنگ مهر فروتن فرودگاه بین المللی تهران فرودگاه مهرآباد فروشگاه های سنتی ایران فروغی فروهر فروهر( وزیر کار) فری فری تاون فریبرز عطاپور فریت ملین فریتز دیهم فریج فرید فریدملن فریده فریده امامی فریده دیبا مادر ملکه فریدون فریدون آدمیت فریدون افشار فریدون امیر اصلانی فریدون تقی زاده فریدون تقی زاده متقی فریدون توانگری (آرش) فریدون توانگری «آرش» فریدون جم فریدون جم(رییس سابق ستاد ارتش) فریدون زند فریدون زند فرد فریدون ستوده فریدون سحابی فریدون شادافر «شاهین» فریدون شهابی فریدون فرخ فریدون فشارکی فریدون مهدوی فریدون مهدی فریدون موثقی فریدون ناصری فریدون هویدا فریدون کشاورز فریدیک فسون فضل اللّه بنی صدر فضل اللّه زاهدی فضل اللّه صدر و احمد رفیعی فضل اللّه محلاتی فضل اله زاهدی فضل حق فضل محسن عبداله فضل مقدم خان سفیر پاکستان فضیل محسن عبدا فقیر محمد فقیر فقیه ایمانی فلاتین فلاح فلاحی فلاسفه شیعی فلاشمن فلت هاوس فلتچر فلستیسن فلسطینی ها فلسطینی های تندرو فلسطینی های رادیکال فلسطینی های مقیم اردن فلسطینیان فلسطینیها فلسطینی‌ها فلسفی فلوریان گرکو فلیکس فلیکس گئورگیویچ آووژان فنلاند فنوپتوف فهاربن تیمور بوسعید  فهد فهد بن عبدالعزیز السعود فهد قواسمه شهردار هبرون فهد ولیعهد فهدبن محمود آل سعید فهدژ فهیمی فورت کامپ فورد فورست آ. سینگهوف فوره فوری فرانتک فوری وست پورت فوزی عبدالله فول برایت فول جینکو باتیستاس فولادسازی فولادوند فولادی فولبرایت فولر فونتروی فوچ فوکودا فوکوفسکی فِرد فکری فی فی فیدل فیدل کاسترو فیدل کاسترو رئیس جمهور کوبا فیربنک فیروز فیروز بهرامپور فیروز شریفی فیروز شهابپور فیروز همایون فیروز گوهری فیروزان فیش فیصل فیصل ابن علی فیصل آل بوسعید فیصل بشیر فیصل بن سمیع الثانی فیصل بن علی بن فیصل آل بوسعید فیض اقبال فیض اله زینلی فیض علی چیشتی فیل تالبوت (Phil Talbot) فیل دوپولوس فیلادلفیا فیلم «نامزد منچوری فیلم ساعت امید فیلکوفورد فیلیپ آرنسون فیلیپ استارک فیلیپ راندولف فیلیپ هیرتس فیلیپ پیلزبوری فیلیپ کلاک فیلیپ کلاک دبیر اول سفارت فیلیپ کلاک دبیراول سفارت فیلیپ. سی. گاست فیلیپ. سی. گست فیلیپس فیلیپینی ها فیوج فیکرت اسفندیار اقلی افندیوف وابسته کنسولی شوروی در تهران قائم مقام هیئت دیپلماتیک جک سی میکلوس قائم مقام وزیر قابوس ابن سعید آل بو سعید قابیل قاجار قاجارها قاجاریان قاجاریان ترک قاجاریه قاسان طوینی قاسم افتخاری قاسم بن محمدالثانی قاسم ثقفی قاسم جاویدمهر قاسم سربنا قاسم عمرالیاقوت قاسم لاجوری قاسم لباسچی قاسم لو قاسم مرادی قاسم معتمدی قاسم پرویان فر قاسملو قاسمی قاسمیّه قاضی «شرلی هوفستدلر» قاضی حسین احمد قاضی خاقان دزلی قاضی دیوان عالی قاضی شرلی هوفستدلر قاضی عبدالرحمن القسیبی قاضی علی ضیایی قاضی محمد قاضی هوفستدلر قاضی ویلیام دوگلاس قاضی یسری دویک قاطبه یهودی قانون اساسی قانون اساسی جدید قانون مورفی قانون گذاران اسبق کویت قاچاقچیان آسیایی و ایرانی قباد قبازرد قبایل بختیاری قبایل ترک زبان قبایل ترکمن قبایل غیر عرب قبایل قشقایی قبایل نینوا قبایل هندی قبایل کردنشین قبایل کُرد قبیله الکسیر قبیله باردینگی قبیله بلوچ قبیله جاف قبیله حمدان قبیله شیکاک قبیله طالبانی قبیله قشقایی قبیله های ترکی و کردی قبیله هروکی قدرت اللّه معینیان قدرت نصراللّه قدس نخعی قدوس خان قدوسی قدیمی قذافی قذافی رهبر لیبی قذاقی قرآن قرارداد IR قرارداد عمومی تعرفه و تجارت قرارگاه سیا قرارگاهA/SV 18 قرارگاههای شرکت نفت قراچورلو قرنی قره باغی قره باغی (فرمانده قوا) قره عثمان اوغلو قره نی قره گوزلو قزاق قزوینی ها قشقایی قشقایی ها قشمی فقید قضائی قضات قضات دادگاه تهران قطب زاده قطری ها قطعات یدکی قلعه جوقی قلی اوف کنسول شوروی قم قمر حاج محمدرضا معلم قمی قنات آبادی قناد قنّوعی قهرمان قهرمان جبهه ملی قهرمان کودتای 1953 قوام قوام السلطنه قوام الملک شیرازی قوامی قوای انتظامی قوای عراقی قوای مقننه قوای پاسداران انقلاب (گارد جمهوری) قوه قضائیه قوه قضاییه قوه مجریه قوه مقننه قی علی خانی قیس زواوی قیس عبدالمنضم الرواوی ل ل. ایگلتن ل. پ. وارطانیان ل. ی. مندیویچ لئو. ام. براون سرهنگ دوم لئون اکوبیانتر لئون ترانس ورلد لئونارد لئونارد سندمن لئونارد سنس نی. لئونارد فریمن لئونارد. آ. جینوچیو لئونارد. اس. دوول لئونید آی. برژنف لئونید برژنف لئونید برژنف ریاست جمهور شوروی لئونید ویتالیویچ کافتورویچ رئیس دانشکده مدیریت اقتصاد ملی لئونید گابریلوویچ کویموف لاتش لاجوردی لادن لارگومارسینو لاری ارل راف لاری جیل لاری دبلیر لاری دبلیو لاری دبلیو. سماکیس لاری دیویس لاری سماکیس لاری سیماک لاری سیماکیس لاری لارکین لاری لیلارد لاری مکینی لاری نیلی لاری هاول لاری. ئی. راف لاری. ا. پنامون لازارسیولج لاسلو سابو لال محمد لامبراکیس لامبراکیس مستشار سیاسی لانتزک لانج شرمرهرن لانیل ترینینگ لاهه لاهوتی لاهوتی. لاهیجی لاوت لاورنتی بریا لاورنتیف لاورنس ا . فولر لاورنس ا. فولر لاوریشهف لاورین لاوسن لاون لاپاز لاکهید لایف لبنانی دین مسلمان لبنانی ها لبنانی های مسلح لدین وَلو کمپانی Ledeen Valve Company لرد کارینگتون وزیر امور خارجه انگلیس لرها لروی کولیر لس آنجلس تایمز لشکر 28 پیاده و لشکر 64 زرهی ارتش ایران لشکر ششم (فارس) لشکر ششم جنوب «جهرم» لشکر ششم فارس لشگر ششم لشگر پرولتاریا لشگر یکم (تهران) لطف اللّه حی لطف اللّه سلیمان لطیف رمضان نیا لطیف رمضانیا لطیف نصیف جاسم لعل بهادر شصتری لعیا لفلدت. لفوطی لقمان ادهم لمبراکیس لمونیر لندن لنی لنین لنین. وی لنینیست لنینیستی لهستانی ها لهفلد لهفلدت لهفلدت هلمز لهمن لو لو پاولویچ لوآندا لوئرز لوئی لوئی هندرسن لوئی چهاردهم لوئی. و. هندرسن لوئیس لوئیس جی ساریس لوئیس دوپری لوئیس پی . گوئلز لواین لوبرانی لور لورایی نخست وزیر لورنس لورنس اچ شوپ لورنس لگر لوری لوریان لوجور لورین الکوفر لوس آنجلس تایمز لوسی لوفت هانزا لوموند لونازنسو لوون پارویرویچ وارطامیان لوپز لاندریا لوپز پورتیلو لوپزپورتیلو لوکاس لوکاس سرپرست دپارتمان خاورمیانه لوکانسک لوکزامبورگ لوکوموتیورانان و ترمزبانان راه آهن دولتی ایران لوگارو لوی اشکو لوی اشکول لوی گ. دریفوس لوید ماتس لویز پورتیلو لوین ليتن  لژ فراماسونری لژ گراند اورینت لژستیکی لژیون فرانسوی HONOR لژیون یهودیان لکساندر کولین روسی لی مبرت لیبرال دموکرات ها (متین دفتری) لیبرال میانه رو لیبرال ها لیبرال های جوان لیبرال های سنتی لیبرال های غربی لیبرال های مذهبی لیبیائی ها لیبیایی ها لیبیایی ها.کاردار لیتن لیتون لیخوف لیدیاایلینیچنا لیز ترگود لیز هرگود لیسین لیلا لیلا ازهاری لیلا امامی خوئی لیلا امامی خویی لیلی لیلی و منیر فرمانفرمائیان لیلیا جانسون لیلیان جانسون لیما لیمبرت لین لامبرت  لین گرابهورن کمپانی لیندا بیرد لینداستروم لیندستورم لیندون بی. جانسون لیندون جانسون لینکلن لینگن لینگن (کاردار سفارت) لینگن Nigc لینگن واشنگتن لینگن کاتم لینگن کاردار سفارت آمریکا در تهران لینگن  لینگنحزب جمهوری اسلامی لیه شلاسبرگ لیهان لیون لامبرت لیک ساکس لیکود لیکود (اتحاد) لیکود (حزب لیکود) م م ) م بارکایی دریابان. م پگف سفیر شوروی در ایران م) م) حسین م) علی م) پیغمبر محمد م) گیلانی م. الف. منصوری خبرنگار روزنامه سپیده دم اسلام آباد م. بنکدارپور م. جی. م اختر سرپرست عمران صنعتی پاکستان م. دابی م. نوربخش مآریو مأمور آلیتالیا مأمور آمستوتز مأمور اقتصادی سفارت مأمور سفارت جان استمپل مأمور سیا مأمور سیاسی مأمور سیاسی سفارت مأمور عمومی TDY مأمور قرارگاه سیا مأمور میز ایران (وزارت خارجه) مأموران آمریکایی مأموران سیا مأموران سیاسی مأموران گزارش دهنده مأمورین اطلاعاتی شوروی مأمورین سیا مأمورین سیاسی مأمورین هندی مأمورین پلیس مأمورین کا. گ. ب. مؤذن اوغلو وزیر دارایی مؤسسات آموزشی آمریکایی مؤسسات خبری روسیه مؤسسات ساختمانی اسرائیل گروههای صنعتی مؤسسات سیاسی و اقتصادی ایران مؤسسه (انستیتو) پیشرفت فنی و ارتباطات و نقشه برداری مؤسسه KWPA مؤسسه آمریکایی مطالعات ایرانی مؤسسه آموزش کودکان چلیا بینسک مؤسسه ارتباطات بین المللی آمریکا مؤسسه انتشاراتی گالیمار در پاریس مؤسسه بروکینگز مؤسسه بین المللی حرکات کارگران مؤسسه تحقیقات رآکتوری اتمی Wurenlingen مؤسسه تحقیقاتی کارولینای شمالی مؤسسه توسعه و ارتباطات ایران مؤسسه رفاهی داروپخش مؤسسه زبان بورقیبه مؤسسه زبان های خارجی مسکو مؤسسه سیبترا (SYBETRA) مؤسسه مطالعات بین المللی دکتر گنجی مؤسسه مطالعات شرقی مسکو مؤسسه مطالعات و پژوهش های سیاسی مؤسسه مطبوعاتی بین المللی مؤسسه مولوتف انرژتیکس در مسکو مؤسسه هلیکوپتر سازی ایران مؤسسه ویتهوین مؤسسه پزشکان آمریکا مؤسسه پلی تکنیک نیویورک مؤسسه کشتیرانی سیلان مؤسسه کوتو مؤسسه یهودیان آمریکایی مؤقر مؤمن باهدون مؤمنین مسلمان مئیر عزری (ازری) مائسترون مائو مائوئیست ها مائوئیستی مائیس آرتونیانس مات. سی. سی. بریستول ماتی تیاهو میزل ماتیتیاهو درابلز ماجاراجا حسین کوتوارا ماخاچکالا مادام ایکس مادر باقر مستوفی مادر شاه مادر ولیعهد مادر پرتقالی مادها ماراتون مارتا خاچیکیان مارتون مارتین مارتین اف مارتین اف هرتز مارتین اف. هرتز مارتین اف.هرتز مارتین انالز مارتین برکوتیز مارتین مارتیا مارتین نمایندگان «برنج عموبن» مارتین هرتز مارتین. مارتین. اف. هرتز مارتین. اف. هرتز مارتین. اف. هرتزهلمز مارتین. ف. هرز مارتین.اف. هرتز مارشال مارشال مالینوسکی مارلین مک کافی مارلین مکافی مارلین و. رمیک مارونی ماروین زونیس ماروین زونیس (استاد دانشگاه شیکاگو) مارک اشنایدر مارک جانسون مارک جی مارکس مارکس استوکس مارکسیست مارکسیست اسلامی مارکسیست لنینیستی مارکسیست ها مارکسیست های اسلامی مارکسیست های افغانستان مارکسیست های تندرو مارکسیست های فارسی زبان مارکسیست های پشتو زبان مارکسیست های چپ مارکسیست‌های اسلامی مارکو برناردینی مارگارت تاچر ماری ماری پریش ماری. ا. اشماروک ماریان ماریان دویش (اسپید) مارین اریاز ابوظبی مارینا ماریو ماریون جاویتس مازندی ماسترون. ماشاء الله کاشانی ماشاءالله ماشاءالله قصاب ماشاءالله کاشانی ماشاءاللّه کاشانی ماشااللّه کاشانی مافی مافیا مالتا مالمبورگ مالمیرکا مالنکوف مالونی مالکوم کالپ مالیات دهندگان آمریکایی مالیوئین مالیک مان مانا ماندل ماندیل مانسفیلد مانشل مانوک ایگناتیان مانگالین دوگر سورن وزیر امور خارجه مغولستان مانی ابن سعید العتیبه  مانی العطیبه مانیل ماهانی ماهیگیران ایرانی ماپام ماچن ماکارف ماکاگون ماکروهی بوزاسیان معلم مهشید برومندان ماکس لرنر ماکوی علی جلالی پور ماگنتو هیدرو دینامیک ماگومد (محمد) عثمانف دبیر سوم سفارت شوروی مایر مایر پیل مایسترون مایلز مایلز گرین مایلزال. گرین ماینده میانه رو حزب جمهوریخواه خلق چپگرا ماینر مایوان مایک مترینکو مایک مک نال مایک هاوس من (از گردان ساختمان نیروی دریایی) مایک والاس مایک کاگلین مایکل مایکل جی . مترنیکو مایکل جی. مترینکو مایکل ر. آریتی مایکل مترینکو مایکل هاول مایکل کاپس مایکل کیتس مایکل. جی. مترینکو مایکل. جی. مترینکو کارمند سفارت مایکل.ف.باسو.ر.بارتلت.مون مبارزه با مواد مخدر مبارزین مبارزین ضد توده مبارک مبارک بن محمد آل نهیان (ابوظبی)  مبارکی مبشری مبشری(وزیر دادگستری) مبصر مبصرالممالک مبین متجددین آمریکا. متخصص شاه در امور عربی احمد بن سودا متخصصین انرژی خورشیدی ایالات متحده متخصصین کامپیوتر IRS مترجم آقای پطروسیان مترجم سفیر شوروی گریگوری زایتسف مترقیون متروف مترینکو متعصبین سنتی مذهبی متعصبین مذهبی رادیکال راست متفقین متقی متین متین دفتری مجارستانی مجاهدین مجاهدین [خلق] مجاهدین اسلامی مجاهدین اسلامی و مجاهدین خلق مجاهدین خلق (مبارزین مردم) مجاهدین خلق اسلامی مجاهدین خلق ایران مجاهدین موحد خلق مجاهدین پیشقراول مخالفین مذهبی شاه مجاهدین[خلق] مجتمع شیمیایی آلیدو بی. اف. گودریچ مجتمع فسفات حمراوین (Hamrawein) مجتمع مکانیکی تاکسیلا (Taxila) مجتمع های صنعتی ایران مجتمع پتروشیمی بندر شاهپور مجتمع پتروشیمی شاهپور مجتهدین مجد مجریه مجلس مجلس اسرائیل مجلس ایران مجلس خبرگان مجلس سنا مجلس سنامحمدعلی رشتی مجلس سنای آمریکا مجلس شورای ملی مجلس شورای ملی کویت مجلس قانونگذاری٬ قوه مجریه٬ رهبریت روحانی مجلس مؤسسان مجلس ملی مجلس ملی عراق مجلس موسسان مجلس نمایندگان آمریکا مجله PLAYBOY مجله USICA مجله «تایم» مجله «دنیا» مجله «ماهانه آتلانتیک» مجله «پشتون جاق» مجله «کیهان فرهنگی» مجله اشپیگل مجله امید ایران مجله اکونومیست مجله ایتالیک مجله ایرانیان مجله تایم مجله تهران مجله خواندنی ها مجله رسمی شوروی مجله سوسیالیستی علم و زندگی مجله سیاسی ایران مجله فردوسی مجله فورچون مجله فکاهی آهنگر مجله لندن اویل نیوز مجله نیوزویک مجله نیویورک مجله نیویورک تایمز مجله پنتهاوس مجله پیام صلح مجله ی «وگ» مجلومیان مجمع بزرگ ملی مجمع عمومی سازمان ملل مجمع عمومی سازمان ملل متحد مجمع عمومی ملل متحد مجمع مؤسسان مجمع مشورتی اروپا مجمع ملی کویت مجیب الرحمن مجید مجید ابوشراره مجید الجیشی  مجید بن عبدالعزیز السعود مجید تهرانیان مجید دوامی مجید رهنما مجید مجیجی [مجیدی] مجید مجیدی مجید مرتضایی فرد جاده ساز مجید وجدانی مجید کاظمیان مجیدوف مجیدی مجیدی MADGIDI مح محافظه کاران محافظه کاران مذهبی راست محترم خانم وحدت محدث زاده محسن محسن حکیم محسن خان امین الملک محسن خواجه نوری محسن دربانی محسن سلیم محسن شیرازی محسن صدر محسن فروغی محسن فروغی( وزیر فرهنگ و هنر) محسن قره گزلو محسن مبصر محسن مقدم محسن پزشک پور محسن پزشکپور محسن پورصبا محسنی مهر محصلین ایرانی محقق زاده محققین اسلامی ایران محلاتی محمد محمد آل زبیر محمد ابراهیم خان (شوکت الملک) محمد ابراهیم مسعود محمد ابومیضر محمد احمد آل جونید محمد اسلام وطنجار محمد اسماعیل دانش محمد الرومیحی محمد العباس (ابوالعباس) محمد العدسانی محمد الهی خوانساری محمد امین ریاحی محمد امین سراجی محمد امین سیراسی محمد امین شیخ الاسلام محمد امین نقشبندی محمد امین کاردان محمد امینی محمد اکرم عبقری محمد ایزدی محمد باقر افضل محمد باقر رستمی محمد باقر کراچی محمد باقر کراچی کارخانه دار محمد باهری محمد بخارائی محمد بخارایی محمد برومند محمد بغیری محمد بقایی یزدی محمد بن جبرالثانی محمد بن حمدالثانی محمد بن خلیفه ابن حمید  محمد بن رشید بن سعید المکتوم (دوبی) محمد بن مبارک الخلیفه  محمد بهکار محمد بودیا محمد تقی خراسانی علی اصغرمانوسی محمد تقی دامغانی محمد تقی داورفرا محمد تقی سرلک محمد تقی فلسفی محمد تقی فکری محمد تقی قمی محمد تقی نصیر اوغلی محمد توتونچی محمد توسلی محمد توکلی محمد توکلی شهردار تهران محمد توکّلی محمد تیسیرقبا محمد جلال نایینی محمد جواد باهنر محمد جواد غفاری محمد جواد کاظمیان محمد حاجیان محمد حاجیان بهمنی محمد حاجیان بهمنی رییس بانک صادرات محمد حسن اسلامی محمد حسن بارق شافعی محمد حسن جعفری محمد حسن خشایار محمد حسن مرشد محمد حسین محمد حسین حمیدی نوین محمد حسین سیف قاضی محمد حسین صلح جو محمد حسین قدک محمد حسین ملکی محمد حمود خمیس محمد حکیم مالیار محمد حیدر محمد خاتمی محمد خاتمی فرمانده نیروی هوایی محمد خلیفه ال کنیدی محمد داود اودا (ابوداود) محمد داود عوده (ابوداود) محمد داوود رئیس جمهور افغانستان محمد درخشش محمد دسکی محمد دهقان نژاد محمد رائد محمد رضا خانی محمد رضاشاه پهلوی محمد ریاحی محمد ریاض محمد زایی محمد زبیر محمد ساعد محمد سالم مسعودی محمد سام محمد سجادی محمد سروری محمد سعید عبداللّه محسن الشرجابی محمد سعید فرید زنجانی محمد سلیم کوثر محمد سلیمان الناصر  محمد سوری محمد سوما محمد سیدالمعلا  محمد شایگان محمد شبی محمد شریف محمد شفیعی امین محمد صادق عالمیار محمد صادق کاظمی محمد صالح (ابوصالح) محمد صالح مندخل محمد صالح یغائی محمد صالحی محمد ضیایی محمد طاهر مهران محمد طباطبائی محمد عایش محمد عباسی محمد عبدالطیف الملحم محمد عبداللّه الحرینی محمد عبدویمانی محمد عزیز محمد علی محمد علی ابالخیل محمد علی بهرامی محمد علی بوتو محمد علی بوکسور محمد علی توحیدی محمد علی توحیدی دکتر مواد شیمیایی خاکی در مؤسسه بررسی آفات محمد علی دشتی محمد علی علائی احمدآبادی محمد علی مالکی محمد علی میرغفوری محمد علی نوروزی محمد علی همایون پور محمد علی هیثم محمد علی کتابی شوشتری محمد علی کتانی (کتابی) شوشتری محمد علی کشاورز صدر محمد عنبر وحیدی محمد فتح مدیریت بازرگانی ناصر فروغی محمد فرخی محمد فضیل محمد فلاح محمد محجوب محمد محمود عبدالرحمن محمد مسعود محمد مشاور محمد مشیر یزدی محمد مشیری یزدی محمد مصدق محمد مصدق نخست وزیر محمد مظفریان محمد مفتح محمد ملکی محمد منتظری محمد منصور هاشیمی محمد مهاروف محمد مهدی عباس محمد موسوی گلپایگانی محمد موسی شفیق محمد مُکری محمد مکری محمد مکری سفیر ایران محمد نبی محمد نخشب محمد نریمان محمد نصیری محمد نعیم محمد نقابت محمد نوید محمد هاشمی محمد هبروش محمد هویدا محمد وارسته  محمد پسر شاهزاده فهد محمد پورداد محمد پورسرتیپ محمد پیامبر محمد پیامبر اسلام محمد کاظم بجنوردی محمد کاظم زرافشار محمد کریم باصری نژاد [باصری نیا] محمد کریم باصری نیا محمد گلاب زوی محمد گودرزی محمد یگانه محمد[حسام] عراقی محمدامیر خاتمی (فرمانده نیروی هوایی شاهنشاهی ایران) محمدبن احمد محمدتقی شهرام محمدتقی فلسفی محمدتقی قمی محمدجاسم محمدجعفر بهبهانی محمدجلال معتمدی محمدجواد خاتمی محمدحسن محمدحسن صادقیان محمدحسن مرشد محمدحسن مرشدی محمدحسن نادری محمدحسین محمدحسین خان قشقایی محمدحسین دلخوش فومنی محمدرضا محمدرضا امیر تیمور محمدرضا امیرتیمور محمدرضا امین محمدرضا تغابنی محمدرضا سادات فر محمدرضا سعادتی محمدرضا شاه محمدرضا شاه پهلوی محمدرضا شریف محمدرضا عاملی تهرانی محمدرضا قوانینی محمدرضا مهدوی کنی محمدرضا پهلوی محمدرضاشاه پهلوی محمدرضای مخلوع محمدسعید فرید محمدظاهر شاه محمدعبدالرحمن البکر محمدعبداللّه گرجی محمدعلی محمدعلی احمدی محمدعلی العکری محمدعلی اکبری محمدعلی جناح رهبر پاکستان محمدعلی رجائی محمدعلی رجایی محمدعلی سمیعی محمدعلی صیرفی محمدعلی علائی احمدآبادی محمدعلی فروغی محمدعلی منصور محمدعلی مولوی محمدعلی نقیب زاده محمدعلی هدایتی محمدعلی کشاورز صدر محمدعلی یوسفی زاده محمدعلی[ولی الله] قرنی محمدمصدق نخست وزیر ایران محمدمهدی ابریشم چی محمدمهدی دری محمدمهدی میدانی محمدهادی مدرسی محمدکاظم بجنوردی محمود محمود (محمد) حجازی محمود اصغری زاده محمود اعتمادزاده محمود افشار حسینی محمود ایزدی محمود بامداد محمود بقراطی محمود بن علی محمود جعفریان محمود جم محمود داود محمود رئیسی محمود ریاض محمود سعید المهدی محمود سنجابی محمود سوداگران محمود شهیدی محمود صراط محمود ضیائی محمود ضیایی محمود طالقانی محمود طالقانی و یداللّه سحابی محمود طلوعی محمود عباس محمود عبداللّه رشیداوشیش  محمود عثمان محمود علامیر قاجار محمود فخر محمود فروغی محمود قوام صدری محمود مانیان محمود محمودی محمود معینی عراقی محمود منتظری محمود منصف محمود میرفخرایی محمود نجاشی محمود هاتف محمود هاشمی محمود و صدر قاضی محمود ک.العدسانی محمود کاشفی محمود کشفیان محمودرضا محوی محی الدین نبوی محی الدین نبوی نوری محی عبدالحسین محی عبدالحسین المشادی محی عبدالحسین المشاطی محی عبدالحسین مشاطی محیی عبدالحسین مشادی مخابرات دریایی شوروی مخاطب رفیعی مخالف دینی دست راستی (آیت اللّه خمینی) مخالفان رژیم پهلوی مخالفان سیاسی کویت مخالفان کُرد مخالفین افغانی مخالفین عرب مخالفین چپ مخبر مخبرین انگلیسی مختار مختار زاهدی مختار لویز مختار یحیی زاده مخدره ضیایی مدارس مدارس آمریکایی مدارس مذهبی قم مدال پرچم سرخ مدال چکسلواکی مدبران کویتی مدحت بالکان مدرسه مدرسه آمریکائی ها مدرسه آمریکایی تهران مدرسه آمریکاییان مدرسه اطلاعات ارتش مدرسه بین المللی تهران مدرسه حبیبیا مدرسه سنت جوزف مدرسه عالی مدرسه پزشکی جلال آباد مدرسه کامیونیتی مدرسی مدن لال بهین مدنسکی مدنی مدنی فرمانده نیروی دریایی مدنی(وزیر دفاع ملی) مدیر آلپا (ALPA) مدیر اجرایی سنتو مدیر امور افریقای شمالی مدیر تهیه و تولید مدیر دانشگاه مشهد مدیر سازمان برنامه مدیر عامل صنایع هواپیمایی ایران مدیر نمایشگاه های بین المللی مدیر کل قرارداد تجاری وزارت بازرگانی به وابسته بازرگانی مدیر کل قراردادهای تجاری مدیر کنسول سیاسی جورج لمبراکیس مدیرکل وزارت امور خارجه امیر عثمان مدیریت آلیتالیا مذهبی ها مذهبیون محافظه کار مراد مراد دانیال پور مراکز آبرسانی و برق دهی مراکز بازرگانی آمریکایی مراکز بازرگانی کوچک مراکز دو ملیتی در اصفهان و شیراز مراکز دیپلماتیک آمریکا مراکشی ها مرتجعین مرتجعین «سرخ و سیاه» مرتضوی مرتضی اقدامی مرتضی بازرگان مرتضی خیام مرتضی سرمد مرتضی شیخ الاسلامی مرتضی صالحی مرتضی محیط مرتضی موسوی مرتضی نیک نژاد مرتضی پویا مرتضی کازرونی مرتظی صالحی مرحوم تیمسار فضل اللّه زاهدی مرحوم حسنعلی منصور مرحوم فروغی مردان بارزانی مردان مسلح عراقی مردم آمریکا مردم افغان مردم افغانستان مردم ایران مردم مسلمان ایران مردم چاد مردم کردستان مرزداران ایرانی مرعشی مرعشی نجفی مرعشی) مرغ طوفان مرلین مک کافی مرکز آموزش مرکز آموزش بین المللی ایران مرکز آموزش و تحقیقات پزشکی فیروزگر مرکز آموزشی و تحقیقات پزشکی فیروزگر مرکز اطلاعات ایالات متحده مرکز امور مالی سازمان مساعدت های امنیتی مرکز انبار سازمان خبری مرکز بازرگانی تهران مرکز بازرگانی تهران (اتاق بازرگانی) مرکز تحقیقات و طرح ریزی سیاسی مرکز تحقیقاتی اقیانوس شناسی NOUADHIBOU مرکز رادیو تلویزیون ملی ایران مرکز شرق و غرب مرکز فرهنگی IAS مرکز فرهنگی ترکمن مرکز مخابرات مرکز مذهبی در تهران مرکز مطالعات مدیریت ایران ICMS مرکز مهاجرت یهودیان مری آن کیسی مری احمدی مری بلو مری روث پریش مری ریچارژ مریلین رانیو مریم مریم اعتمادی مریم متین دفتری مریم مومن دبیر مریم واضح نوری مریم پناهی مرینوس مزاری مزدوران عراقی مزدوریار مس سرچشمه مسئول امور شوراهای حکمیت مسئول ایرانی مسئول بخش اروپای شرقی در وزارت امور خارجه ایران مسئول دفتر ارتباطات مطبوعات مستشار آمریکایی مستشار روسی مستشار نظامی آمریکا مستشار نظامی آمریکایی مستشار نظامی مصری مستشاران آلمان شرقی مستشاران آمریکایی مستشاران اردنی مستشاران روسی مستشاران شوروی مستشاران نظامی آمریکا مستشاران نظامی آمریکائی مستشاران نظامی آمریکایی مستشاران نظامی ایالات متحده آمریکا مستشاران نظامی روسی مستشاران نظامی شوروی مستشاران کوبایی و آلمان شرقی مستشاران کوبایی و شوروی مستشاری نظامی مسرز مسعود مسعود اعتصام مسعود اکرم مسعود بارزانی مسعود برزین مسعود بهادران مسعود بهنود مسعود تفضلی مسعود جهانبانی مسعود خوانساری مسعود رجوی مسعود فروغی مسعود مهاجر مسعود هدایت مسعودی مسلمان مسلمان سنی مسلمان شیعه مسلمان مجاهدین خلق مسلمان های راست مسلمان های شیعه ایران مسلمانان مسلمانان افغانستان مسلمانان ایران مسلمانان حنفی مسلح مسلمانان خلق کردستان مسلمانان سنی مسلمانان سنی «اباضی» مسلمانان سنی عراق مسلمانان شوروی مسلمانان شیعه مسلمانان شیعی ایران مسلمانان عرب مسلمانان متعصب مسلمانان مرتجع مسلمانان مصری مسلمانان گرجستان مسلمین مسلمین پاکستان مسکو مسی MASSIE مسی فرگوسن مسیح مسیح زاده مسیحی مسیحیان مسیحیان راستگرا مسیحیان نستوری مشاور مشاور اقتصادی سفارت سنس مشاور امنیتی کارتر مشاور امور کنسولی (کریس) مشاور حقوقی وزارت امور خارجه رازوقی مشاور حقوقی وزارت امور خارجه کویت مشاور حقوقی وزارت خارجه کویت مشاور خارجی آقاشاهی مشاور دربار احمدرضا قدیره مشاور سفارت در امور سیاسی مشاور سیاسی ایران مشاور صدیق شاه داریوش مشاور وزارت امور خارجه آقاشاهی مشاور وزارت خارجه آقاشاهی مشاوران آمریکایی مشاوران ایرانی مشاوران تکنیکی آمریکایی مشاوران نظامی آمریکا مشاوران نظامی آمریکایی مشاوران نظامی روسی مشاورین حقوقی ترکیه مشاورین روسی مشاورین نظامی آمریکایی مشاورین ویت کنگ مشاورین کنتراتی مشخصات کارمندان آمریکایی مشخصات کارمندان لهستانی مشروطه خواهان مشهد مشهدی محمدعلی مشیر فاطمی مشیرالدوله مشیری مصباح زاده مصباح زاده( مدیر کیهان) مصدق مصدق کبیر مصر مصر ناصری مصرف کنندگان اروپایی و ژاپنی مصری ها مصریان مصریان چپگرا مصطفایی مصطفوی مصطفوی نائینی مصطفی مصطفی احمد مصطفی امین مصطفی انصاری مصطفی ب وزارت کشاورزی مصطفی بارزانی مصطفی تجدد مصطفی جعفری مصطفی خان مقدم مصطفی خمینی مصطفی خمینی قضائیه مصطفی درخشش مصطفی سمیعی مصطفی طالبی مصطفی فاتح مصطفی مصباح زاده مصطفی مصطفایی مصطفی واقعی مصطفی پایدار مصطفی چمران مصطفی چمران وزیر دفاع مصطفی کتیرایی مصطفی کمال (آتاترک) مصطفی گرگ زاده مطاع زاده مطبوعات مطبوعات آزاد آمریکا مطبوعات آزاد ایالات متحده مطبوعات آلمان غربی مطبوعات آمریکا مطبوعات آمریکا و غرب مطبوعات آمریکایی مطبوعات اردوزبان پاکستان مطبوعات اروپایی مطبوعات اسرائیل مطبوعات اسرائیلی مطبوعات انگلیسی مطبوعات انگلیسی زبان مطبوعات ایالات متحده مطبوعات ایران مطبوعات ایرانی مطبوعات بغداد مطبوعات بین المللی پاکستان مطبوعات ترکیه مطبوعات تهران مطبوعات روسی مطبوعات شوروی مطبوعات عراق مطبوعات عراقی مطبوعات عربی مطبوعات غربی مطبوعات فارسی زبان مطبوعات فرانسه و آمریکا مطبوعات لبنان مطبوعات محلی مطبوعات مصری مطبوعات هندوستان مطبوعات و دادگستری انگلستان مطبوعات وین مطبوعات کویت مطهری مطوف مطیب بن عبدالعزیز السعود  مظفر الدین شاه مظفر بقایی مظفر بقایی کرمانی مظفر حسن مظفر فیروز مظفرالدین شاه مظفری جانداری مظهری معاریو معاون معاون الکساندر معاون دبیر کل امور اقتصادی در وزارت نفت معاون دبیر کل حزب خلق جمهوریخواه کازکان قره گزاوغلو معاون دوم رئیس ستاد ارتش ایران؛ سرتیپ تقی ریاحی معاون رئیس اتاق بازرگانی کرمان معاون رئیس بانک مرکزی کویت معاون رئیس دانشگاه تهران معاون رئیس سناتور هاوارد کانن سناتور آبراهام ربیکوف سناتور ارنست اف هالینگز سناتور جاکوب ک جاویتس معاون رئیس شرکت نفت ترکیه اسماعیل کافه سی اوغلو معاون رئیس صادرکنندگان جهانی بیمه معاون ریاست شورای ملی فلسطین معاون سابق نخست وزیر معاون سازمان هواپیمایی کشوری معاون سخنگوی وزارت امور خارجه ترکیه معاون سنا معاون شاخه سیاسی سفارت معاون قائم مقام وزارت میکلوس معاون لجستیک نیروی هوایی ایران معاون مخصوص وزیر آموزش و پرورش جان دی. استمپل معاون مدیر شرکت ملی نفت کویت عبداللّه القرباسی معاون مدیرکل بازاریابی شرکت نفت ترکیه معاون نخست وزیر معاون نخست وزیر ایران معاون نخست وزیر در کابینه علم معاون نخست وزیر دولت موقت و سخنگوی دولت معاون نخست وزیر طباطبائی معاون نخست وزیر و سرپرست فرماندهی کل و نبرد مسلحانه فلسطینی نعیم حداد معاون وزارت جنگ معاون وزارت دفاع آیت اللّه خامنه ای معاون وزارت کشور معاون وزیر معاون وزیر امور خارجه معاون وزیر امور خارجه راشدالراشد معاون وزیر امور خارجه کوپر معاون وزیر خارجه ایرلند معاون وزیر خزانه داری سولومون معاون وزیر دفاع سیینا معاون وزیر سی. دبلیو منیز معاون وزیر نیوسام معاون وزیر کوکساواس معاون کل دربار معاونت ارشد دبیر روابط بین الملل وزارت بازرگانی معاونت استیونس معاونت لجستیک نیروی هوایی معاویه معتضد معتمد معتمدی معتمدی( وزیر پست و تلگراف و تلفن) معصوم ناجی نژاد معصومی معظمی معلم معلمان معلمان ایران معلمین معمار زاده معمارزاده معمر قذافی رهبر لیبی معمرقذافی معین جان نعیم معین زاده معین زند معینی وزیر کار معینیان مغازه مغول ها مفتی زاده مفتی محمود مفتی محمود سرپرست اتحاد ملی پاکستان مقاطعه کاران آمریکا مقاله «واشنگتن پست» مقاله اطلاعات مقاله بوین مقاله هوگلند مقام SRE (نام دیگر سیا مقام آمریکایی مقام دولتی چین مقام سیاسی لبنانی مقامات IDRO مقامات آلمانی مقامات آمریکا مقامات آمریکائی مقامات آمریکایی مقامات آمریکایی و ایرانی مقامات ارشد نظامی ایران مقامات اسرائیل مقامات اسرائیلی مقامات اطریش مقامات اطلاعاتی شوروی مقامات افغانی مقامات امنیتی ایران مقامات انگلیسی مقامات ایالات متحده مقامات ایتالیایی مقامات ایران مقامات ایرانی مقامات ایرانی و آمریکایی مقامات ایرانی. مقامات بانفوذ آمریکایی مقامات برزیل مقامات بلوک شرق مقامات بلوک کمونیستی مقامات ترکیه مقامات تی. دبلیو. دلتا مقامات دوبی مقامات دولت آمریکا مقامات دولت ایران مقامات دولت عراق مقامات دولت کویت مقامات دولتی ایران مقامات دولتی ترکیه مقامات رسمی آمریکا مقامات روسی مقامات رژیم شاه مقامات ساف مقامات ساواک مقامات ستادی ترکیه مقامات سعودی مقامات سفارت آمریکا مقامات سوئدی مقامات سوری مقامات سی. بی. اس مقامات شرکت ایران ایر مقامات شوروی مقامات عالیرتبه ایرانی مقامات عالیرتبه عراق مقامات عالیرتبه مالی آمریکا مقامات عراقی مقامات عربستان سعودی مقامات لندن مقامات مصری مقامات ناتو مقامات نظامی اسرائیل مقامات نظامی سعودی مقامات نفتی آمریکا مقامات نیروی دریایی ایران مقامات هیئت دیپلماتیک سوریه مقامات وایت هال مقامات چینی مقامات کاخ سفید مقدم مقدم (مراغه ای) مقدم مراغه ای مقصودپور مقننه ملا بهبهانی ملا رسول بابی ملا سید رضا زنجانی ملا سیدرضا زنجانی ملا فلسفی ملا مصطفی ملا مصطفی بارزانی ملا مهدی گلپایگانی ملا کاشانی ملاحسن داماد خمینی ملاصدرا ملالاه حبیب ملالاه حبیب سرپرست امور سیاسی وزارت خارجه عمان ملامت ملامصطفی بارزانی ملانصرالدین ملاها ملاهای آستان قدس ملاهای افغان ملاهای ایران ملاهای ایرانی ملاهای شیعه ملاهای شیعه ایرانی ملاکین و تاجران و صنعتگران نیرومند ملت افغانستان ملت ایران ملت مسلمان ایران ملل آفریقا ملوان سیاهپوست آمریکایی ملون. ملوک مهاجان نراقی ملوک میشکانیان ملوی ملوی سفیر ملوین گاجه نیداس ملوین. جی. نیداس ملّی گرا ملّیون ملک ملک الشعرا ملک الشعرای بهار ملک حسن ملک حسین ملک حسین اردنی ملک خالد ملک ریتان (RAYTHEON) ملک زاده آملی ملک عبدالعزیز السعود ملک فاروق ملک فیصل ملک منصور خان قشقایی ملک وزیر علی ملکشاه ظفر ملکشاه ظفر ایلخان ملکشاهی ملکه ملکه الیزابت ملکه الیزابت دوم ملکه انگلیس ملکه ثریا ملکه جولیانا ملکه فرح ملکوتی ملکوکرنی ملکی ملکی رئیس دانشگاه تهران ملی گرا ملی گراها ملی گرایان ملی گرایان ایران ملی گرایان جوان ایرانی ملی گرایان مسلمان ملیت های ردتاپ REDTOP ملیت های روسی ملینا مرکوری ملیون مذهبی ملیگین ممتاز بوتو مناخیم بگین مناسعید العتیبه مناطق خلیج مناطق نفتی مناقبی مناوی منبع اطلاعاتیB منتظری منتقدان شاه مندیویچ مندیک منشی ODCFSN منشی های رمز آمریکایی منصور منصور آسیم منصور افخم ابراهیمی منصور اقبال منصور برادران جوادی منصور حسن منصور حقوقی منصور رفیع زاده منصور رهبانی منصور روحانی منصور عطایی منصور فرهنگ منصور لاوی منصور لطفی منصور مشکین پوش منصور هاشمی وزیر منصور پهلوی منصور یاسینی منصورالسلطنه عدل منصوربن کمن منصوری منصوریان منطقه حمریا شمالی منظر اصفیا منفیلد منونیت ها منوچهر منوچهر آریانا منوچهر آزمون منوچهر آگاه منوچهر ارم منوچهر افتخاری منوچهر اقبال منوچهر ایرانی منوچهر بهرون منوچهر تسلیمی منوچهر توفیقیان مهندس علی بلاتی ترکمن منوچهر تیمورتاش منوچهر خسروداد منوچهر دامغانی منوچهر داودی منوچهر رزم آرا منوچهر زرکوب منوچهر ساعد وزیری منوچهر سالور منوچهر سعیدی منوچهر شاهقلی منوچهر صفا منوچهر فخرشفایی دکتر طب وزارت بهداری و بهزیستی و حقوق منوچهر فرمانفرمائیان منوچهر میرمطهری منوچهر نسترین(داودکلیمی) منوچهر نیک پور منوچهر هاشمی منوچهر هزارخانی منوچهر پرتو منوچهر پرویز منوچهر پیروز منوچهر کاشانیان منوچهر کاظمی منوچهر کلالی منوچهر کلعلی منوچهر گنجی منوچهر گودرزی منوچهر گودرزیان منوچهرامین منچستر گاردین منگال منگال ها منگیستو هایله ماریام منیر منیر وکیلی منیرامیرکاشانی منیرخان منیرخان سرپرست کمیسیون انرژی اتمی پاکستان منیره منیژه شاه کاوسی مهاجرین روسیه تزاری مهاجمین عرب و مغول مهد مینا مهدوی مهدوی بورسی مهدوی کنی مهدی مهدی آذر مهدی آذر و کاظم حسیبی مهدی احساسی مهدی باتمانقلیچ مهدی بازرگان مهدی بازرگان نخست وزیر مهدی بهادران مهدی بهار مهدی بوشهری مهدی بگلری مهدی تاجر مهدی تقوی مهدی تهرانچی افسر پلیس تهران مهدی حائری یزدی مهدی حاج منیری مهدی حایری مهدی خازنی راد مهدی خانبابا تهرانی (Khanbaba Tehrani) مهدی دیباجی مهدی رحیمی مهدی روحانی مهدی روغنی مهدی ریاحی مهدی سامی مهدی سمسار مهدی سمیعی مهدی شیبانی مهدی شیخ الاسلام مهدی طالقانی مهدی عراقی مهدی فارسیان مهدی فرازداغی (وزارت فرهنگ وهنر) مهدی قاسمی مهدی قاسمی و دکتر حسین تاجداد مهدی مجد مهدی محمدی صفت مهدی مشایخ مهدی مقدم حسینی مهدی ممکن مهدی موس مهدی موش مهدی میر حسینی مهدی میراشرافی مهدی میرزا محمد مهدی هادوی مهدی هادوی (رئیس دادستان کل) مهدی هروی مهدی وکیلی مهدی پیراسته مهدی چمران مهدی چمران مهدیان مهر مهرآباد مهران مهرداد ارفع زاده مهرداد پهلبد مهرزاد مهری مهری سامی مهسا هاشمی مهستی مهشید مهناز افخمی مهناز افخمی رهبر سازمان زنان مهناز امیرسلیمانی مهندس آراسته مهندس آصفی مهندس ابتهاج (برادر ابوالحسن ابتهاج) مهندس احمد مصدق مهندس اخوان مهندس ارفع مهندس اسدی مهندس اسدی سمیع مهندس انصاری مهندس بازرگان مهندس برومند مهندس بهبودی مهندس جلالی مهندس جلالی نوری مهندس حسن شریعتمداری مهندس حسینی مهندس رحمت الله مقدم مراغه ای مهندس رحمت اللّه مقدم مهندس رحمت اللّه مقدم مراغه ای مهندس رسولیان مهندس روحانی مهندس ریاحی مهندس زرآور مهندس زنجانچی مهندس زنجانیرادیو باکو مهندس شریف امامی مهندس صائبی مهندس صالح بنفتی مهندس صالح محمد پیروز مهندس صباغیان مهندس صدقیانی مهندس صفوی مهندس عبداللهی مهندس عبداللّه ریاضی مهندس عبدالکافی رسولی مهندس عدلی مهندس عطائی مهندس عقیلی مهندس علی اکبر معین فر مهندس غلامعلی فریور مهندس مالک مهندس مجتهدی مهندس محسن فروغی مهندس محمد اسماعیل دانش مهندس محمد توکلی مهندس محمد جمعه برک زوی مهندس محمد صدیق عالمیار مهندس محمد علی رجالی مهندس معینی مهندس معینی زند مهندس ملول مهندس مهدی بازرگان مهندس میرمحمد صادقی مهندس ناصحی مهندس ناصر گلسرخی مهندس نظام الدین عقیلی مهندس نیکویی مهندس هادی انتخابی مهندس هاشم صباغیان مهندس والا مهندس پروشانی مهندس کاظم حسیبی مهندس کتیرایی مهندس کمانگر مهندس کیا مهندسان مهندسین تهران مهندسین روسی مهندسین و مدیران عالیرتبه غربی مهین تاج خلیلی بروجنی دکتر در دانشکده پزشکی مهین معین مهیندخت جنگلی موئله مان موئی مواد (DEA) مخدر موبوتو موبیل موبیل اویل ( MOBIL OIL ) موتورولا موتی موثقی (Movasseqi) موحد موحدین مود موذای موراجی دسای مورس مورفی مورلوت مورنیره مورگان مورگان شوستر مورگان گرنفل مورگانتا موریتانی موریس موریس تی. وارنر جی.آر موریس. تی وارنر جی آر موریسون نودسن موریل سی موزارت موزامبیکی ها موزورف موزوروا موزگار موساد موساد (سازمان جاسوسی اسرائیل) موسادپرسنل مؤمن پایگاه یکم و هفتم ترابری موسسه بین المللی ارتباطات موسسه حقوقی الکساندر و گرین موسسه حقوقی فیلادلفیا موسولینی موسوی موسوی خوئینی ها موسوی ماکوئی موسوی کبیری موسی موسی (MUSSA) موسی اعتماد حائری موسی صدر موسی مصری موسی نوری اسفندیاری موسی هاشمی موسی کلیمی یادگار موسی یاشار موسین موشه موشه آرنس موشه دایان موشه شامیر موشه پرل من موشویو موضوع: لاری جیل موعد سعید موفات موقر مولانا شاه احمد نورانی مولانا مفتی محمود مولانا مفتی محمود رهبر اتحاد ملی پاکستان مولانا مفتی محمود ریاست اتحاد ملی پاکستان مولانا مودودی مولانا کوثر نیازی مولوتف مولوی مولوی رئیس کل بانک مرکزی ایران مولوی عبدالعزیز مومنین موندال مونرو مونیخ مونیف الرزاز مونیف رزاز مونیکو (Monique) موگادیشو مَدفع مَگ کوبار مک مک آرتور مک آفی مک دونالد داگلاس مک لافلین مک لفلین مک لوکلین مک میلان مک میکلوس مک ناتان (McNaughton) مک نامارا مک نایر مک نیل / لرر مک هنری مک کارتی مک کاسکویل مک کاسکیل مک گافی مک گافی مأمور سیاسی تهران   مک گی مک گیفرت مکتوم بن راشد بن سعید المکتوم مکی مگ ناگتون مگن کلارک می تر استراس می تر کنستایل می نارت گلیتمن میان طفیل محمد میانه روها میانه روهای عرب میانچی میتات بایکان میتووارد میخائیل استپانویچ ساولف میخائیل اشچوکین میخائیل اف میخائیل ام میخائیل زیمیانین میخائیل کوزمین میخائیل کی. میدل تون میدلتون میر اشرافی میر اکبر خیبر میر عباس هویدا میر عبداللّه میر فندرسکی میرا میرا لوداسکا میرافضل میراکبر خیبر میربها دبیر کل امور اقتصادی و مالی مسئول امور بین المللی آسیا و آفریقا میرحسین موسوی میردامادی میرزا حسین قمیشی میرزا شهاب کرمانی میرزا ملکم خان میرزا کوچک خان میرسید مهدی میراشرافی میرسیّد محمد بهبهانی میرغوث بوکس بیزنجو رهبر حزب ملی پاکستان میرغوث بیزنجو میرغوث بیزنجو رهبر حزب ملی پاکستان میرفتاح عدنانی فرقانی میرفخرایی میرفندرسکی میرهادی میری بخش میس لمپتون میسترون میستیک میسیون میسیونرها میشرا میشل اودیو میشل بارزوهار میشل عفلق میشل عفلق سوری میشکوف رئیس موسسه صادرات تراکتور شوروی میل میل برور میلانی میلتون ب. کلاوو میلتون گلیزر میلر میلز میلشیای حزب بعث و ارتش خلق میلوانویچ میلیشیا میلیشیای حزب بعث میلیشیایی مین استیت مین باشیان مینا مینا روزنبرگ میناچی میناچی وزیر ارشاد ملی میناچی وزیر اطلاعات و ارشاد میناچی(وزیر اطلاعات) مینایی مینتکنبائو مینرالز مینوت مینوت کندی میونین میکداش میکلاس میکلاس. میکلوس میکلوس. میکلوس.(حزب) رستاخیزیان میکول پویاپسکی میکولسکی میکی اسمیت میکی کلیبر میگرین ن ن.ی.کوزیرف نئواورلئانی ها نائب السلطنه نااو نابغ نابق نابلسی ها ناتاشا ناتالی ناتالیا ناتالیا ولادیمیروفنا ناتالیا ویکتوروفنا داوبنیا ناتسون ناتو ناتو (سازمان پیمان آتلانتیک شمالی) ناجی ناجی آلوش ناخدا «هاک» ناخدا افضلی ناخدا بهرام افضلی ناخدا حسنعلی خوشنام ناخدا روی هالینگ ورث ناخدا روی هالینگورث ناخدا ستوده ناخدا سجادی ناخدا سلطان ناخدا سنایی ناخدا سوم «هک» ناخدا سوم برایتن ناخدا سوم شیرر ناخدا سوم صبوری ناخدا سوم علوی ناخدا سوم فریدون معالی ناخدا سوم فلاح ناخدا سوم معالی ناخدا سوم منوچهر فلاح ناخدا سوم نامجویی ناخدا سوم هیگبی ناخدا سوم وحدت ناخدا سوم گلستان ناخدا علیجانی ناخدا فیصل الغانم ناخدا محمد اسلام ناخدا محمدحسین [احمد] مدنی ناخدا مدنی ناخدا میربها ناخدا نیدهم ناخدا هالینگ ورث ناخدا هاک ناخدا هوشنگ افخمی ناخدا هیگبی ناخداسوم برایتن ناخداسوم شیرر ناخداهاک نادر نادر زاگر نادر شاه نادر شهزاد نادر صالح نادر معتضد نادر میرزایی نادر میرزایی سرهنگ و خلبان نیروی هوایی ملوک میشکانیان نادرشاه نادژدا ناراضیان افغانی ناراضیان مذهبی ناراضیان هزاره ناروئی نازلی نازی ها نازیها ناس ناس وزیر مختار ناس. ناسیونالیست ها ناسیونالیست های کرد ناسیونالیستهای کویت ناسیونالیسم ایرانی ناشاشیبی ناشرین آمریکایی ناصر ناصر اخوان ملایری ناصر اویسی ناصر بهبودی ناصر جامعی ناصر جامعی بانک ناصر حمزوی تهرانی ناصر حکمت نژاد ناصر ذوالفقاری ناصر رئوفی ناصر رئیس جمهور مصر ناصر زهتاب فرد ناصر شیرازی ناصر عامری ناصر عصار ناصر قشقایی بیل میلر ناصر قلی فرهادپور ناصر قندی ناصر مجیدیه ناصر مقدم ناصر میناچی ناصر نجمی ناصر و ملک منصور ناصر کاظمی ناصر گلسرخی ناصر یگانه ناصرالدین شاه ناصرالدین شاه قاجار ناصرالسادات جنت پور ناصرالفرج ناصرالنویس ناصرخان ناصرخان ایلخان قشقایی ناصرخان قشقایی ناصرشاه ناصرقلی اردلان ناصرقلی گلسرخی ناصرنویس ناصریست ها ناظر الکازار ناظران آمریکایی ناظران عراقی ناظرزاده کرمانی ناظری ناظم ناظم کازار نام رمزی واقعی آقای گای ٬ دبلیو ٬ راترفورد ٬ ورنون کاسین نام ناصر مجللی نامیبیا نامیبیایی نامیک یاکوبف نانس هنکز نانسی هنکز نانوا ناهوم گولدمان ناهید ناو آمریکایی بارنی ناو لاسال آمریکایی ناوسروان انگلمن ناون ناوگان دریایی شوروی ناوگان نیروی دریایی ایران ناپلئون نایب التولیه آستان قدس نایب السلطنه نایب امام زمان نایب خمینی نایب رئیس مجلس خبرگان نایت نایز نایک نماینده دایمی پاکستان در سازمان ملل نایف بن عبدالعزیز السعود نایف حواتمه (ابونئوف) نایک نبیعی نتس نتظام نجات اله کهولی زاده نجات سادات نجفی نجفی (وزیر دادگستری) نجفی مرعشی نجفی(وزیر دادگستری) نجم آبادی نجم الثاقب نجم الدین اربکان نجم الدین شیخ نجم الملک نجیب اللّه نجیب بابائی نجیبه نجیبه وکیلی نخست وزیر نخست وزیر آموزگار نخست وزیر اجویت نخست وزیر اردن نخست وزیر اردن وصفی الطال نخست وزیر ازهاری نخست وزیر اسبق نخست وزیر الحوث نخست وزیر امینی نخست وزیر ایران نخست وزیر بازرگان نخست وزیر بازرگان (پدر زن بنی اسدی) نخست وزیر بختیار نخست وزیر بگین نخست وزیر بگین در واشنگتن نخست وزیر تل نخست وزیر جوکلارک نخست وزیر سابق علی امینی نخست وزیر سابق پاکستان نخست وزیر سوئد نخست وزیر شریف امامی نخست وزیر علاء نخست وزیر علم نخست وزیر فرانسه نخست وزیر لیبی نخست وزیر مراکش بوعبید نخست وزیر منصور نخست وزیر مهدی بازرگان نخست وزیر مهندس بازرگان نخست وزیر هویدا نخست وزیر و زاهدی نخست وزیر کوبا نخست وزیر کوسیگا نراقی نروژی نروژی ها نریمان نزیه نزیه Niocd نساجی ام بیا (Mbeya) نسرین نسیم خوری نسیم شالون نسیم نعیبی زار نشریات انعکاس ایران ECHO OF IRAN نشریات دولتی نشریات سیاسی از NSC یا S /P. نشریات کمونیستی نشریه (هراوگی) نشریه 10436 ـ ٬77 نشریه Foreign Affairs نشریه «ستاره سرخ» نشریه «نوول ابزرواتور» نشریه «نیوزویک» نشریه اخوان المسلمین نشریه اقتصادی «اکونومیست» نشریه الحوادث نشریه انجمن علوم سیاسی آمریکا نشریه تهران تایمز نشریه حزب جمهوری اسلامی نشریه خلیج تایمز دوبی نشریه سیاست خارجی نشریه طریق استقلال نشریه لواوپینیون نشریه متنفذالعربی نشریه پراودا نشریه پول ایران نشریه چپگرای جمهوریت نشریه کومینفورم نشریه کیهان اینترنشنال نشریه یورومانی (Euromoney) نشریهER٬  77 نشست های وزرای سنتو نصر (ناصر) افشار نصر افشار نصر نصرعلی  نصرالدین مجللی نصرالدین هجاوید نصراللهی نصراللّه نصراللّه انتظام نصراللّه فاطمی نصراللّه مژدهی نصرت الله امینی نصرت الله جوادی نصرت الله معینیان نصرت الله گرجی نصرت اللّه نصرت اللّه امینی نصرت اللّه معینیان نصرت رمضانی سابق نصور فرهنگ نصیر افشار نصیر بن خالدالثانی نصیر جهانبانی نصیر عصار نصیری نصیری (رئیس ساواک) نصیری رئیس ساواک نظام الدین تهذیب نظام السلطنه نظام العلماء نظام جمهوری اسلامی نظام مافی نظامی آمریکایی (MAAG) نظامیان نظامیان آمریکائی نظامیان آمریکایی نظامیان اسرائیل نظامیان افغانی نظامیان امریکایی نظامیان ایران نظامیان ایرانی نظامیان روسی نظامیان روسی و کوبایی نظامیان سوریه نظامیان عراق نظامیان عرب نظامیان و پرسنل ساواک نظر ال عال و دفاتر زیم نظریه پرداز حزب نظیر نعمت الله جهانبانویی نعمت الله نصیری نعمت اللّه نصیری نعمت اللّه نصیری رئیس ساواک نعیم تالو نخست وزیر نعیم تلو نخست وزیر نعیم حداد نفت عربستان سعودی نفتا نفوذ چپی‌ها نفیسی نقابت نقی منتخب نلئون اوریس نلسن بریکهم نلسون نلسون راکفلر نلسون سـی ـ دروموند نمایشگاه اتحاد جماهیر شوروی نماینده AEP نماینده آسوشیتدپرس اینترنشنال نماینده آلیتالیا نماینده اسرائیل نماینده اسرائیلی نماینده بارزانی نماینده بلژیک نماینده بنگلادش در مجمع عمومی سازمان ملل نماینده تاس در تهران نماینده جان جی کاوانف نماینده ویلیام اس برومفیلد نماینده پائول فیندلی نماینده لاری وین جونیور نماینده شرلی ان پتیس نماینده بنجامین ای جیلمن نماینده جی هربرت بروک نماینده کریستوفر دد نماینده دل گلاوس نماینده خبرگزاری تاس نماینده رهبر شیعه کُرد نماینده سازمان آزادیبخش فلسطین نماینده ساف نماینده ساف ترزی نماینده سیا نماینده فلسطین نماینده فیروزآباد نماینده مجلس نماینده مجلس هوشنگ رام نماینده مجلس «نژاد» نماینده مجلس ملی نماینده محلی سیتی بانک نماینده مشهد نماینده هلند نماینده چیس مانهاتان بانک نماینده کانادا نماینده کردها نماینده کلمت جی زابلوکی نماینده دانته بی فاسل نماینده جاناتان بی بینگهام نماینده لئو جی رایان نماینده هلن اس مینر نماینده دانالد جی پیز نماینده کمپانی تجارتی ژاپن نماینده کنگره نماینده گیلانی نماینده یونایتدپرس اینترنشنال نمایندگان CBS نمایندگان J نمایندگان آلمانی نمایندگان ایرلند نمایندگان خمینی نمایندگان دولت ایران نمایندگان سازندگان اسلحه ایالات متحده نمایندگان سفارت آمریکا نمایندگان سیا نمایندگان شوروی نمایندگان صلیب سرخ نمایندگان مجلس نمایندگان مطبوعاتی و تجاری نمایندگان پاپ در ایران نمایندگان پلیس ملی ایران نمایندگان کنسرسیوم نمایندگان کنسرسیوم نفت نمایندگی کنگره زابلوکی نمیری ننگوی تارزی نهادهای اسلامی نهاوندی نهاوندی (وزیر علوم و آموزش عالی) نهاوندی وزیر علوم نهرو نهضت آزادی نهضت آزادی (دولت موقت) نهضت آزادی ایران نهضت اسلامی نهضت اسلامی ایران نهضت تشیع نهضت جاوید نهضت خمینی نهضت رادیکال نهضت رادیکال ایران نهضت زیرزمینی بلژیک نهضت غیر متعهدها نهضت مستقل ناصریست (مرابطون) نهضت مقاومت نهضت مقاومت ایرانی نهضت مقاومت ملی نهضت مقاومت ملی منحله نهضت ملی کردن نفت نهضت ملی گرایان کردها نهضت نویسندگان نهضت چپ رادیکال نهیمیا نهیمیا رابین نوئل دور نوا نواب نواب اکبرخان بوگتی فرماندار سابق بلوچستان نواب زاده شیر علی خان نواب زاده نصراللّه خان نواب زاده نصراللّه خان معاونت اتحاد ملی پاکستان نواب صفوی نواف الحمد جابرالصباح نوایی نوتاش نوذر نوذر رزم آرا نور احمد (پنجوایی) نور فرنیچر نور محمد تره کی نور محمد ترکی نور محمد دلیلی نوراحمد اعتمادی نورالدین الموتی نورالدین شریف نورالدین غروی نورالدین کیان پور نوراللّه (نورالدین ) کیانوری نوربخش نورت روپ نورثویل نورخان فرمانده نیروی هوایی نوردلی نورزاد نورستانی بلوچی نورمحمد اعتمادی نورمحمد تره کی نورمحمد ترکی نورمن استاپی نورمن بی. هاناه نورمن دیتزل نورمن پاول نورمیرائوری نوری البالا نوریس نوزاد نوسوف نونامسکی نوه دکتر محمد مصدق نوه مصدق نوه مصدق نخست وزیر سابق نوه مظفرالدین شاه نوول ابزرواتور نوید نویسنده آمریکایی تهران تایمز نویسندگان نویمان نوین نویکوفسکی نيروي هوايي آمريكا نيروي هوايي جمهوري اسلامي ايران نِیل پرایس نپالی ها نژاد آلمانی نژاد تاجیک نکراسف نکراسوف نکرومه نکومو رهبر زاپو نگارتر نگودین دیم نگوم نصرت بوتو نیاز نایک نیامی نیرو نیرو های امنیتی ایران نیروهای (مسلح) نیروهای ارتش اسرائیل (IDF ) نیروهای ارتش اسرائیل IDF (IDF ) حزب کار اسرائیل ILP (ILP ) سازمان ارتش ملی (NMO ) (ایرگون) Irgun بخش تحقیقات (RD ) نیروهای ارتش ایران نیروهای ارتشی ایران نیروهای افغان نیروهای امنیتی نیروهای امنیتی سنتی نیروهای امنیتی عراق نیروهای حافظ صلح نیروهای حافظ صلح سازمان ملل نیروهای حداد نیروهای حفاظتی ایران نیروهای خمینی نیروهای دریایی ایران نیروهای دریایی عرب نیروهای دفاعی اسرائیل نیروهای دفاعی اسرائیل و هاگانا نیروهای دفاعی عمانی نیروهای رزمی شوروی نیروهای رودزیایی نیروهای روس نیروهای زمینی شاهنشاهی ایران نیروهای عراقی نیروهای متفقین نیروهای محافظه کار مذهبی و نخبگان متجدد رژیم پهلوی نیروهای مذهبیون نیروهای مسلح نیروهای مسلح آمریکا نیروهای مسلح آمریکایی نیروهای مسلح اسرائیل نیروهای مسلح اسلامی ایران نیروهای مسلح اسلامی ملی ایران نیروهای مسلح افغانی نیروهای مسلح ایالات متحده نیروهای مسلح ایران نیروهای مسلح ترکیه نیروهای مسلح جمهوری اسلامی نیروهای مسلح روسیه نیروهای مسلح شاهنشاهی ایران نیروهای مسلح شوروی نیروهای مسلح عراق نیروهای مسلح عمان نیروهای مسلح قطر نیروهای مسلح و امنیتی ایران نیروهای میانجیگر سازمان ملل نیروهای نظامی آمریکا نیروهای نظامی آمریکایی نیروهای نظامی انگلیس نیروهای نظامی ایران نیروهای نظامی روسی نیروهای نظامی شوروی نیروهای نظامی واکنش سریع آمریکا نیروهای هوایی نیروهای هوایی ایران نیروهای هوایی عربستان سعودی نیروهای پاسدار صلح سازمان ملل نیروهای پلیس ایران نیروهای گارد و امنیتی نیروی انتظامی نیروی خاورمیانه (گروه LASALLE) نیروی دریایی نیروی دریایی (NI ) نیروی دریایی آمریکا نیروی دریایی اسرائیل نیروی دریایی اسلامی ایران نیروی دریایی ایالات متحده نیروی دریایی ایالات متحده. نیروی دریایی ایران نیروی دریایی بریتانیا نیروی دریایی جمهوری اسلامی ایران نیروی دریایی دولت عمان نیروی دریایی سلطنتی انگلستان نیروی دریایی سلطنتی بریتانیا نیروی دریایی شاهنشاهی ایران نیروی دریایی شوروی نیروی دریایی عراق نیروی دریایی عربستان سعودی نیروی دریایی عمان نیروی دریایی فرانسه نیروی دریایی قطر نیروی دریایی ملی ایران نیروی دریایی و نیروی هوایی عمان نیروی دریایی و هوایی نیروی دریایی پاکستان نیروی دفاع رفعت الاسد نیروی رسمی (صفوی) نیروی زمینی نیروی زمینی آمریکا نیروی زمینی ایالات متحده نیروی زمینی ایالات متحده ایران نیروی زمینی ایران نیروی زمینی شاهنشاهی نیروی زمینی شاهنشاهی ایران نیروی زمینی و دریایی نیروی سوم» نیروی مسلح نیروی مقاوم غیر رسمی دیگری (علوی) نیروی های KDY نیروی های مسلح ایران نیروی هوائی سوئد نیروی هوائی شاهنشاهی ایران نیروی هوایی نیروی هوایی (AFI ) نیروی هوایی (آمریکا) نیروی هوایی آمریکا نیروی هوایی آمریکا و CMS  نیروی هوایی اردن نیروی هوایی اسرائیل نیروی هوایی اسلامی ارتش ایران نیروی هوایی اسلامی ایران نیروی هوایی افغان نیروی هوایی افغانستان نیروی هوایی ایالات متحده نیروی هوایی ایالات متحده آمریکا نیروی هوایی ایالات متحده  نیروی هوایی ایران نیروی هوایی ایران٬ نیروی هوایی بریتانیا نیروی هوایی جمهوری اسلامی نیروی هوایی جمهوری اسلامی ایران نیروی هوایی سعودی نیروی هوایی سومالی نیروی هوایی شاهنشاهی نیروی هوایی شاهنشاهی ایران نیروی هوایی شوروی نیروی هوایی عراق نیروی هوایی قطر نیروی هوایی هند نیروی هوایی و دریایی نیروی هوایی و دریایی ایران نیروی هوایی پاکستان نیروی هوایی کویت نیروی پایداری نیروی پدافند هوایی عراق نیروی پلیس نیروی پلیس اسرائیل نیروی گارد مجاهدین نیری نیزه سه سر نیس نیسیم ساورت نیلوفر یاسین نیلی آرام نیمتس نیمتس مشاور وزارتخانه نیمن نینا ولادیمیروفنا یوتاشکوا نینا پترونا نیوتون نیوزویک نیوسام نیوسام (امور خاور نزدیک) نیوسام معاون وزارت خارجه آمریکا نیوسام  نیوسن نیوسون نیویورک تایمز نیک لامپشیر (Nick نیک نژاد نیک پی نیکاراگویه نیکبختی نیکتیا میخالکف نیکخواه نیکسون نیکسون رئیس جمهوری آمریکا نیکلاباغداسرگریگوریان نیکلاس جی. تاچر نیکلاس جی.تاچر نیکلای آی. کورول نیکلای ام نیکلای ان.کروشف نیکلای ای نیکلای ایوانویچ اسمیرنوف معاون اول فرمانده نیروی دریائی نیکلای ایوانویچ کلیموف نیکلای میخائیلوویچ پگف نیکلای میخائیلویچ پگف نیکلای واسیلیوچ کاماردین کارمند سفارت نیکلای وی. نیکلای پاتولیچف نیکلای کاپیشین نیکلای کنستانتینویچ تاراسف نیکلای کی سولدیرف نیکلایف نیکلوس اویل نیکولاس نیکولاس جی. تاچر معاون ریاست نمایندگی نیکولاس لانگ نیکولاس مورفی نیکولای تیموفیویچ گلاشکوف نیکولای گئورگییویچ کورودیخ نیکولی ایوانویچ رانوف نیکیتا خروشچف ه سازمان ICA (آژانس ارتباطات بین المللی) ه پرشت هآرتز ها آرتز هاآرتز هابیل هاتورن میلز هاتورن ک. میلز هادوی هادی هادی اشتری هادی تربتی مقدم هادی مؤتمنی هادی میلانی هادی هدایتی هادینگ کارتر هارت هارت هاوارد هارتمان هارتمن هارتیون وارترسیانس آرشیتکت و عضو انستیتو آرشیتکتهای ایران هاروارد هارولد اس. ناثان هارولد اشیندمن هارولد اچ هارولد اچ ساندرز هارولد اچ. ساندرز هارولد اچ. ساندرز (معاون وزیر امور خارجه در امور سیاسی) هارولد ایسلی هارولد براون هارولد ساتلر هارولد ساندرز هارولد ماینور هارولد. هانس فلت هارولد.اف. لیندر هاروود هاروی کاپنیک هاری اچ هاری اچ شوارتز هاری اچ. شوارتز هاری سفیر آمریکا هاری شوارتز هاری هاچینز هاری پرفت هاریس هاریمن هاسه گاوا هاشم صباغیان هاشم غلیظی رئیس حزب دمکراتیک ملی پاکستان هاشم کامبخش هاشمی هاشمی رفسنجانی هاشمیان هافمن هال هال ساندرز هالا هالدین رئیس SO هالن بک هالند هالیبورتون هام هام تویچل هامتزوف هامر هامل هاملت هانا آرنت هانابریدی هانری سیمونه هانری چهارم هانسن بکر هانوی هانی الحسن هانی الحسن نماینده ساف در تهران هانی الحسن(نماینده سازمان آزادی بخش فلسطین) هانی بلوریان هاوارد مک کینلی هاوارد هارت هاوتورن میلز هاوثورن میلز هاولند هاولی هاوک هاوک میلز هاگ هاگانا هاگرتی هاید هایدن هایده هایراپت گارپتی کاراپتیانس هایزر هایقاس ردونی ماطاووسیان هایل عبدالحمید هایی هبر نهضت آزادی ایران هبروش هجبر[هژبر] یزدانی هخامنشیان هدایت هدایت اسلامی نیا هدایت الله سلجوقی هدایت الله عصفوری هدایت الله متین دفتری هدایت اللّه متین دفتری هدایت اللّه متین دفتری و محمد علی کشاورز صدر هدایت اللّه موسوی هدایت اللّه نصیری هدایت اله متین دفتری هدایت عمال هدایت متین دفتری هرالد تربیون هرالد تریبون هران ژورنال هراند ابراهیمیان مکانیک هرب ارب هربرت ا. فرگوسن هربرت اف. پراپس هرتز هرتزل هرشون هرمان شوسیائو هرمز هرمز رزم آرا هرمز قبادی هرمز قریب هرمز چمن آرا هرمن شوسیائو هرناندز هروت هرودت هری اچ. شوارتز هری برتن هری بورتن هری جانسون هریسون سلیزبری هریک هزاره هس هشام ناظر هشتمین امام هضت آزادی ایران هفت خواهران هفته نامه «آویشن ویک» هفته نامه الطلیعه هفته نامه الهدف هفته نامه تایم هفته نامه نیوزویک هفتگی نامه اکسکلوسیو هلال هلال ابن احمد السمار  هلال احمر بین المللی هلاکو هلاکو رامبد هلاکو رامبد(وزیر کشور ایران) هلاکو کاشفی هلسث هلسینکی هلمان هلمز هلمز آرمیتاژ هلمز مارتین اف. هرتز هلمز مارتین. اف. هرتز هلمزهلمز هلموت اشمیت هلن آناتوش شیرآباد هلنبک وگیلمن هلندی ها هلنر هلی کوپتر سازی بل هلی کوپترسازی بین المللی بل هم قطاران پاکستانی هما هما زاهدی همافر همافران همافران (تکنسین های نیروی هوایی) همافران نیروی هوایی همافران نیروی هوایی (تکنسین های نیروی هوایی) همافران نیروی هوایی ارتش شاهنشاهی همافرانس همافرها همافرها (پرسنل نیروی هوایی) هماهنگ کننده اداری ODC GS همایون همایون آصفی همایون انصاری همایون بهادری همایون جابر همایون جابر انصاری همایون جابرانصاری همایون روشائی همایون روشنی مقدم همایون صنعتی همایون عنایتی کاشانی همایون وزیر اطلاعات همایون کاووسیان همایون(وزیر اطلاعات) همایک آمنجیان همایی همجنس بازان ایرانی همسر آقای خلخالی همسر آموزگار همسر احمدی همسر امینی همسر بختیار همسر جان ا. آرمیتاژ همسر جیل همسر خلیل ملکی همسر درخشش همسر عبداللّه مستوفی همسر علم همسر غلام عباس فلاحی همسر فریدون باتمانقلیچ همسر منصور همسر نزیه همسر وارطامیان همسر یزدان پناه همفری همچنین مهدی بازرگان همکاران دیپلمات آلمانی و فرانسوی همکاری های بین المللی آمریکا هناناصر هندرسن هندرسن سفیر انگلستان هندرسون هندریکس هندی ها هنرمندان ایرانی هنری هنری آر . میلز هنری آل. دیویس هنری استیل کامیجور هنری الف کیسینجر هنری اچ. شوارتز. هنری سنت مارتین هنری لوس هنری پرشت هنری پرشت امور خاور نزدیک هنری کوریل هنری کیسینجر هنری. ا. کی سینجر هنری. ج. شوارتز هنگ 52 تیپ هنگ رضاپور هنگ سامرین هنگ سوم (بهادر) هنگ پنجم «نادری» هنگ پیاده سلحشور هنگ پیاده نظام «سلحشور» هنگری هنینگ کریستوفرسن هوابرد نظامی ایران هوارت هوارتیز هوارد بیکر وایل هوارد.ل.چرنات هوانسیان وارطان هوانیروز هوانیروز ارتش هوانیروز ارتش ایران هوانیروز ایران هواپیمایی ایران هواپیمایی دریایی شوروی هواپیمایی لوفت هانزا هواپیمایی ملی ایران هواپیمایی ملی ایران «ایران ایر» هواپیمایی ملی ایران هما هواپیمایی پارس هواپیمایی کشوری فدرال آمریکا هواکوفنگ هوایی هوایی و دریایی هوتارک هودینگ کارتر هوراس فلدمن هوراس. سی. لایرد جونیور هوروویتس هوسپ هاکوپیان هوشمند حامدیان هوشنگ هوشنگ آموزگار هوشنگ اربابی هوشنگ امینی هوشنگ انصاری هوشنگ انصاری (رئیس شرکت نفت) هوشنگ انصاری وزیر اقتصاد و دارایی هوشنگ تجدد هوشنگ خوشگو هوشنگ دهش هوشنگ رام هوشنگ رام رئیس بانک عمران هوشنگ زیبایی هوشنگ سمیعی هوشنگ شهبازی هوشنگ طاهرپور هوشنگ عظیم زاده صدری هوشنگ عیسی بیگلو هوشنگ فرخان هوشنگ لاوی هوشنگ منتصری هوشنگ مهرآئین هوشنگ نهاوندی هوشنگ وزیری هوشنگ وفی هوصافی هوفمان هوفی هولمز هولیس هومر. بی. کاسادا هومزر هومل هومن خان قشقایی هوپ هوگاس گارپت هویتزر هویدا هویدا وزیر دربار هوینگ هِلمز هژبر یزدانی هک هک. هگرآپ هیأت تحریریه «پارتینایا ژیزن» هیأت مستشاری نظامی هیأت مستشاری نظامی آمریکا هیأت مستشاری نظامی آمریکایی هیأت نمایندگی آمریکا هیأت نمایندگی پولیساریو هیأت هندی هیئت (دیپلماتیک) هیئت Linnen هیئت اداری DOD هیئت اسرائیل هیئت اطلاعات عمومی (المدیریه العامه الاستخبارات) هیئت اقتصادی واشنگتن هیئت امنای بنیاد شاهنامه هیئت بازرگانی اسرائیل هیئت تجارتی بزرگ نروژی هیئت خارجی بین المللی هیئت دیپلماتیک هیئت دیپلماتیک آمریکا هیئت مدیره USEA هیئت مدیره بانک هیئت مدیره جمعیت معلمان کویت هیئت مدیره حسینیه ارشاد هیئت مدیریت صنایع کور (KOOR ) هیئت مسائل امنیتی هیئت مسائل مملکتی هیئت مسایل مملکتی هیئت مستشاران نظامی هیئت مستشاری هیئت مستشاری نظامی هیئت مستشاری نظامی (ARMISH MAAG) هیئت مستشاری نظامی آمریکا هیئت مستشاری نظامی آمریکا در ایران هیئت مستشاری نظامی آمریکایی هیئت مستشاری نظامی یا GENMISH هیئت مستشاری(MAGG) هیئت نظامی آمریکا در ناتو هیئت نظامی عالیرتبه روس هیئت نمایندگی (اسرائیل) هیئت نمایندگی USAID هیئت نمایندگی آمریکا هیئت نمایندگی آمریکا در سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) هیئت نمایندگی آمریکا در مقر ناتو هیئت نمایندگی آمریکا در ناتو هیئت نمایندگی آمریکا در ژنو هیئت نمایندگی آمریکایی ناتو هیئت نمایندگی اسرائیل هیئت نمایندگی ایالات متحده هیئت نمایندگی ایالات متحده در ناتو هیئت نمایندگی ایروین هیئت نمایندگی بازرگانی عراق هیئت نمایندگی جاسوسان اسرائیل هیئت نمایندگی نظامی در ایران هیئت نمایندگی ویلیامز هیئت نمایندگی کنگره هیئت نمایندگی کویت هیئت های نظامی آمریکا هیئت های نمایندگی دفاعی ایران هیئت پترسون هیئت کمک مستشاری نظامی آمریکا هیئت‌های خرید اسرائیلی هیئت‌های نمایندگی اسرائیل هیتز هیتلر هیدلبرگ هیراد هیرو هیسپان اویل هیسپانول هیلیرفرای هینوجوس هیوبارد هیوتراورهاپر هیوز هیومل هیکمن هیگ» و ایالات متحده و رابرت جی. کارل و عضو شورای انقلاب و رئیس کمیته مرکزی حزب جمهوری اسلامی و لراخ و محمد ولی رکایی و مدیر شرکت نفت ایران و. ا. کیدویتس و. ان. تراوت و. و. کوزنتسف معاون ریاست عالی شوروی وابسته بخش کنسولی سفارت اتحاد شوروی وابسته بخش کنسولی سفارت شوروی وابسته دریایی سفارت آمریکا وابسته سفارت اتحاد جماهیر شوروی وابسته سفارت شوروی وابسته شوروی وابسته مطبوعاتی و فرهنگی سفارت لهستان وابسته نظامی شوروی وابسته نیروی هوایی ایالات متحده وابسته های WXJE وابسته؛ و نیکلای کاپیشین وابستگان روسی واترلوی واتو دبیر کل حزب خلق پاکستان واحد تحقیقات و ارزیابی واحد پول ژاپن واحد کنترل منطقه ای واحدهای مهم زمینی واحدهای نظامی ایران واحدهای نظامی روسی وادی حداد وادیم مویسیویچ شاموسکی وادیم مویسیویچ شامووسکی وادیم ولادیمیروویچ سوروکین وارد ل. کرینستنسن واردات وارسته وارطامیان وارن وارن اسمیت وارن ال.اسمیت وارن جی مگنوسان سناتور آمریکایی وارن دانیل وینز وارن زیمرمان وارن کریستوفر وارن کلارک وارن. دی. وینز وارنر وارژان داویدیان واریز واس. دی. اسلیپری واسوس لیساریوس واسیلی واسیلی استفانویچ سافرونچک واسیلی سافرونچک واسیلی موشویو واسیلی پترویچ ولکف واسیلی پونگان واسیلی کی واسیلی. اس. سافرونچک واسیلی. ک. گورووی واشنگتن واشنگتن دی واشنگتن دی سی واشنگتن دی. سی واشنگتن دی. سی. واشنگتن دی.سی واشنگتن دی.سی. واشنگتن پست واشنگتن. واشنگتن. دی. سی واشنگتن. دی. سی. واشگنتن واعظی والاحضرت فاطمه (خواهر ناتنی شاه) والاس موری والتر ال. کاتلر والتر جی. رمزی والتر جی. رمزی دبیر دوم سفارت آمریکا والتر جی. نویکوفسکی والتر فونتروی والتر لیپمن والتر مک کاناهی والتر کاتلر والترسری والدهایم والدوآر فلت هاوس والری والریان الکساندرویچ زورین والریان کاپوچی والنتین والنتین ایوانویچ ایلینتسف والنتین هرناندز والویچ والکر وان ایگناتیان وان توسانیت وان هیگن وان وانر نماینده آلیس چالمرز در ایران وان ول وانیک واژنیک واگان آروتیونویچ کرستجیان وای. کی. الکسیف وایت وایتلی وایزمن وایزمن وزیر دفاع اسرائیل وایلی واین وب وثوق وثوق الدوله وجدی وجپازی وجیه اله محبی معمار وحدت آفریقا وحید عبداللّه وحید عبداللّه وزیر امور خارجه افغانستان وحیدی ودان لینچ ورال گوگساواس مدیر کل خزانه داری وران زیمرمان ورنوم سی. استیونس ورنون ئی. آدلر ورنون کاسین(راترفورد) وروسیف ورونین ورگوت تولومن سفیر جدید ترکیه در ایران وزارت آموزش عالی کار وزارت آموزش و وزارت علوم و آموزش عالی وزارت آموزش و پرورش وزارت اجرایی پروژه آلومینیوم اقتصادی وزارت ارشاد ملی وزارت اطلاعات وزارت اقتصاد وزارت اقتصاد و امور دارایی وزارت اقتصاد؛ چارلز. ان. راسیاس وزارت امور خارجه وزارت امور خارجه واشنگتن دی سی وزارت امور خارجه (ایران وزارت امور خارجه [آمریکا] وزارت امور خارجه آلمان وزارت امور خارجه آلپ کارا اعثمان اوغلو وزارت امور خارجه آمریکا وزارت امور خارجه آمریکا  وزارت امور خارجه امور خاور نزدیک وزارت امور خارجه ایالات متحده آمریکا وزارت امور خارجه ایران وزارت امور خارجه بخش ایران وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران وزارت امور خارجه خارجه وزارت امور خارجه در آمریکا وزارت امور خارجه در واشنگتن وزارت امور خارجه در واشنگتن دی وزارت امور خارجه در واشنگتن دی سی وزارت امور خارجه در واشنگتن دی. سی وزارت امور خارجه در واشنگتن دی. سی. وزارت امور خارجه در واشنگتن دی. سی. استمپل وزارت امور خارجه در واشنگتن دی.سی وزارت امور خارجه شاهنشاهی ایران وزارت امور خارجه شوروی وزارت امور خارجه عمان وزارت امور خارجه مصر وزارت امور خارجه واشنگتن وزارت امور خارجه واشنگتن دی وزارت امور خارجه واشنگتن دی سی وزارت امور خارجه واشنگتن دی سی. وزارت امور خارجه واشنگتن دی. سی وزارت امور خارجه واشنگتن دی. سی. وزارت امور خارجه واشنگتن دی. سی. شورشیان افغانستان وزارت امور خارجه واشنگتن دی.سی وزارت امور خارجه واشنگتن دی.سی. وزارت امور خارجه واشنگتن. دی سی وزارت امور خارجه واشنگتن. دی سی. وزارت امور خارجه واشنگتن. دی. سی وزارت امور خارجه واشنگتن. دی. سی عالیجناب ال. بروس. لینگن وزارت امور خارجه واشنگتن. دی. سی. وزارت امور خارجه واشنگتن. دی.سی وزارت امور خارجه واشنگتن٬ دی سی. وزارت امور خارجه پاکستان وزارت امور خارجه کویت وزارت امور خارجه گریگوری آرکادیویچ کاراوایف. وزیر ساختمان گریگوری مارکویچ کورنینکو. معاون وزارت خارجه آلکسی نیکلایویچ مانژلو معاون وزارت بازرگانی خارجی وزارت امور خارجه٬ تهران وزارت امور دفاعی واشنگتن وزارت امورخارجه وزارت امورخارجه آمریکا وزارت امورخارجه ایران وزارت امورخارجه در واشنگتن وزارت امورخارجه در واشنگتن دی وزارت امورخارجه واشنگتن وزارت امورخارجه واشنگتن دی وزارت امورخارجه واشنگتن دی. سی. وزارت انرژی وزارت بازرگانی وزارت بازرگانی آمریکا وزارت بهداشت و رفاه اجتماعی وزارت توسعه و مسکن وزارت جدیدالتأسیس نفت وزارت جنگ وزارت جنگ ایران وزارت جهت هواپیمایی کشوری وزارت حمل و نقل وزارت خارجه وزارت خارجه (آلمان) وزارت خارجه (آمریکا) وزارت خارجه آقاشاهی وزارت خارجه آلمان وزارت خارجه آمریکا وزارت خارجه آمریکا در واشنگتن دی. سی وزارت خارجه افغانستان وزارت خارجه انگلیس وزارت خارجه ایران وزارت خارجه ترکیه وزارت خارجه در واشنگتن دی. سی. وزارت خارجه دولت آمریکا وزارت خارجه و دفاع وزارت خارجه واشنگتن وزارت خارجه واشنگتن دی وزارت خارجه واشنگتن دی.سی. وزارت خارجه٬ واشنگتن. دی. سی.جیمی کارتر وزارت خانه اطلاعات وزارت خدمات مخابراتی و تلفنی وزارت خزانه داری آمریکا وزارت دادگستری وزارت دادگستری ایران وزارت دارایی وزارت دارایی و اقتصاد وزارت دربار (شاه) وزارت دفاع وزارت دفاع آمریکا وزارت دفاع اسرائیل وزارت دفاع ایالات متحده وزارت دفاع ایران وزارت دفاع بریتانیا وزارت دفاع ملی وزارت دفاع ملی ایران وزارت دفاع واشنگتن وزارت دفاع آمریکا وزارت دفاعی آمریکا وزارت راه و ترابری وزارت صنایع وزارت علوم دولت ایران وزارت علوم و آموزش عالی وزارت فرآورده ها و کالاهای مصرفی کشاورزی وزارت فرهنگ وزارت مخابرات وزارت مسکن و نوسازی وزارت نفت وزارت نفت کویت وزارت پ. ت. ت. وزارت کار وزارت کار و امور اجتماعی وزارت کشاورزی وزارت کشور وزارت کشور آلمان وزارتخانه وزارتخانه ا. ر. دئو وزارتخانه جهانگردی وزارتخانه دارایی و امورات مالی (گمرکات و مالیات وزارتخانه دولت ایالات متحده وزراء وزراء سنتو در تهران وزرات خارجه وزرای ارشاد ملی (میناچی) وزرای خارجه سنتو وزرای فرانسوی و آلمانی وزیر (ونس) وزیر آموزش منوچهر گنجی وزیر آموزش و پرورش وزیر آموزش و پرورش ساواکی وزیر ارشاد ملی وزیر ارشاد ملی و جهانگردی وزیر اسبق دفاع وزیر اشتوتگارت وزیر اطلاعات وزیر اطلاعات ایران وزیر اطلاعات و جهانگردی و اوقاف وزیر اطلاعات کابینه بختیار وزیر اطلاعات(دکتر ناصر میناچی) وزیر اقتصاد ایران وزیر اقتصاد و دارایی ایران وزیر اقتصاد و دارایی هوشنگ انصاری وزیر امور اقتصادی ترکیه حکمت ستین وزیر امور اقتصادی و دارایی وزیر امور اقتصادی و دارایی ایران یگانه وزیر امور حزبی وزیر امور خارجه وزیر امور خارجه آمریکا وزیر امور خارجه آکان وزیر امور خارجه ابراهیم یزدی وزیر امور خارجه افغانستان وزیر امور خارجه انگلیس وزیر امور خارجه ایران وزیر امور خارجه ترکیه گوندوزآکان وزیر امور خارجه حفیظ اللّه امین وزیر امور خارجه خلعتبری وزیر امور خارجه در واشنگتن وزیر امور خارجه در واشنگتن دی. سی وزیر امور خارجه عربستان سعودی وزیر امور خارجه فرانسه وزیر امور خارجه واشنگتن وزیر امور خارجه واشنگتن دی وزیر امور خارجه واشنگتن دی سی وزیر امور خارجه واشنگتن دی. سی وزیر امور خارجه واشنگتن دی. سی. وزیر امور خارجه واشنگتن دی.سی وزیر امور خارجه واشنگتن. دی. سی. وزیر امور خارجه ونس وزیر امور خارجه کویت وزیر امور خارجه کویت شیخ صباح الاحمد وزیر امور خارجه یزدی وزیر امورخارجه وزیر امورخارجه ایران افشار وزیر امورخارجه وزیر دفاع براون وزیر امورخارجه ونس وزیر انرژی ونزوئلا وزیر اوقاف النیمر وزیر بازرگانی وزیر بازرگانی ایران وزیر بازرگانی تئومان کوپرولولر وزیر بازرگانی ژاپن وزیر برنامه و بودجه وزیر برگلند وزیر بلومنتال وزیر بهداری وزیر بهداری شیخ الاسلام وزیر تعاون و روستا علی توپوز وزیر جدید نفت علی اکبر معین فر وزیر جنگ وزیر خارجه وزیر خارجه MFA و MONO وزارت دفاع وزیر خارجه آمریکا وزیر خارجه آکان وزیر خارجه آگان وزیر خارجه ایران وزیر خارجه ایرلند اوکندی وزیر خارجه ترکیه آکان وزیر خارجه خلعتبری وزیر خارجه دولت پاکستان شهنواز وزیر خارجه شهنواز وزیر خارجه عراق حمادی وزیر خارجه فرانسه وزیر خارجه واشنگتن دی سی وزیر خارجه واشنگتن دی. سی وزیر خارجه واشنگتن دی. سی. وزیر خارجه واشنگتن. دی. سی. وزیر خارجه وقت ایران وزیر خارجه ونس وزیر خارجه پطروس وزیر خارجه کویت وزیر خارجه گنشر وزیر خارجه یزدی وزیر خزانه داری آمریکا وزیر خزانه داری بلومنتال وزیر خزانه داری ژنرال کوکساواس وزیر دادگستری باهری وزیر دادگستری جوادی وزیر دادگستری مبشری وزیر دارایی وزیر دارایی ایران وزیر دارایی غلام اسحاق خان وزیر دربار وزیر دربار (علم) وزیر دربار جدید اردلان وزیر دربار شاهنشاهی وزیر دفاع وزیر دفاع آمریکا وزیر دفاع السالم الصباح وزیر دفاع السیک وزیر دفاع ایران وزیر دفاع حکومت بختیار وزیر دفاع عراق وزیر دفاع لبنان ژوزف اسکاف وزیر دفاع مصر وزیر دفاع ملی ایران وزیر دفاع وایزمن؛ وزیر خارجه دایان وزیر دفاع ژنرال مدنی وزیر دفاع کویت وزیر دپارتمان وزیر طرح و برنامه وزیر علوم و آموزش عالی و فرهنگ وزیر فدرال ف. الف. چیشتی وزیر فدرال میرعلی احمدتالپور وزیر قطر در امور خارجی شیخ احمد بن سیف الثانی وزیر مختار وزیر مختار در بلغارستان وزیر مختار سوئیس وزیر مختار شوروی وزیر مختار: آقای میکلوس وزیر مدنی وزیر مشاور در وزارت بازرگانی علی الوزان وزیر مشاور در وزارت نفت عبدالرزاق ملاحسین وزیر نفت وزیر نفت ایران وزیر نفت شیخ علی خلیفه الصباح وزیر نفت کویت وزیر نفت کویت شیخ علی الصباح وزیر نفت کویت شیخ علی خلیفه الصباح وزیر پست و تلگراف وزیر پست و تلگراف و تلفن وزیر کار وزیر کار و دبیر کل حزب ایران نوین وزیر کشاورزی وزیر کشاورزی «ارسنجانی وزیر کشور وزیر کشور پیشین ایران وزیر کشور کویت وزیر کوپر وزیر یگانه وزیرخارجه آرام وزیرخارجه ایران وزیردادگستری وزیرمختار مک گافی وزیرمختار همایون وست وست پورت وست پوینت وست کوست وستلی وستون وستینگهاوس وسکانیان وطنجار وطنی وعدت وفا وفرا ولادیمیر آی چرتون ولادیمیر اسکوترکوورابرت لزارد ولادیمیر تراپزنیکوف ولادیمیر دولگیخ ولادیمیر ریابنچین ولادیمیر سرجیویچ آلخیموف ولادیمیر فنوپتوف ولادیمیر میخائیلویچ وینوگرادوف ولادیمیر میخائیلویچ وینوگرادوف سفیر جدید شوروی در ایران ولادیمیر ولاسف دبیر اول سفارت روسیه ولادیمیر ولاسف دبیر اول سفارت شوروی ولادیمیر وینوگرادف سفیر اتحاد جماهیر شوروی در ایران ولادیمیر وینوگرادوف ولادیمیر پانکراتف ولادیمیر پوتیاتوف ولادیمیر پی ولادیمیر گولووانف ولادیمیر یاکولویچ یروفیف سفیر شوروی ولادیمیراسکوتزکو ولادیمیرف ولادیمیرولاسف دبیر اول سفارت شوروی ولادیمیرولاسوف دبیر اول سفارت شوروی ولایت فقیه ولف ولف بلیترز ولل پوند ولوگانگ لهمن اسکوایر مشاور سیاسی فرماندهی نیروهای آمریکا در اروپا ولک ولکف ولگاست ولی الله شهاب فردوسی ولی الله غیائی ولی الله فیاض [غیائی] ولی اللّه شهاب ولی اللّه قدیمی ولی اللّه قره نی ولی اللّه نفیسی ولی انصاری ولی بیگ ولی خان ولی خان و عبدالولی ولیان ولید جنبلاط ولید سیرت ولیدبن ظهیر الهیانی ولیزاده ولیعهد ولیعهد ابوظبی شیخ خلیفه بن زاید ولیعهد بحرین؛ شیخ حمد بن عیسی بن سلمان آل خلیفه ولیعهد رأس الخیمه ولیعهد رضا ولیعهد رضا پهلوی ولیعهد شیخ حمد ولیعهد عربستان سعودی ولیعهد فهد ولیعهد و نخست وزیر کویت شیخ سعدالعبداللّه الصباح ولیعهد کویت ولیعهدهای ابوظبی و دبی ولیوتس ومئورینکون سرانو ون استاکلبرگ وندربریک ونرستروم ونزوئلا ونس ونس. ونگ ونیامین وی. وهاب اسیر اوغلو وهنر وودسون فاکس ويتني وُل وکلا وکلای تسخیری وکیل وکیل آقای ویلیام جکسون وکیل تیموتی وکیل جان وستبرگ وکیل لاهیجی وکیل متین دفتری وکیلی وی. ئی. کیدویتس وی. اس. ماخایف وی. ال. تامست وی. ام. مولوتف وی. ای . لنین وی. پی. تایکون وی.ال. کاسل وی.وی. کویبیشف ویادوک ویاچسلاو آناتولیویچ ویسوتسکی ویاچسلاو الکساندرویچ میلیوشین وابسته (RIS معروف) ویت هاین (Viet Hihn) ویت کنگ ها ویتالکی کوبیش ویتالی دمیتری یویچ بالاشوف ویتالیا استپانو ویتلی ویتنامی ها ویث ورث ویدا حاجبی ویدیدیا ویرا میخائیلونا ویرجیل کلوین نیل ویرجیل. ک.نیل ویرجینیا وایرز ویرجینیا کوارترلی ریویو ویستوسکی ویشنوسکی ویلا کی ویلز ویلسون ویلی ویلی برانت ویلیام ویلیام «Your Man» برانیگان ویلیام آ. فاستر ویلیام آلونزا هلند جی آر ویلیام ا. هلسث ویلیام ا.هلسث ویلیام ابراهیمی ویلیام الف. هلثت ویلیام الگیتون ویلیام ام. کلونجر ویلیام او. داگلاس ویلیام او. مولر ویلیام اچ ویلیام اچ . سولیوان ویلیام اچ سالیوان ویلیام اچ کورتینی ویلیام اچ. سولیوان ویلیام اچ. هالمن ویلیام باتلر ویلیام بی رن بام ویلیام بیرشنگ ویلیام دارتی ویلیام دبلیو. لهفلد مشاور سفارت در امور اقتصادی ویلیام دجرمان ویلیام دمینگ گای لرد ویلیام راجرز ویلیام سولیوان ویلیام سیمون ویلیام فاستر ویلیام لفلت ویلیام لهفلدت ویلیام لی فالکنر ویلیام مورگان ویلیام میلر ویلیام مینتر ویلیام ناکس دارسیشرکت نفت ایران و انگلیس ویلیام هلسث ویلیام وارن ویلیام وودساید ویلیام ٬ ا ٬ فاستر ویلیام کارم ویلیام کافمن ویلیام کرون ویلیام کلارک ویلیام کوران پسر ویلیام گریفت ویلیام گریفیث ویلیام گرین میلر ویلیام. ا. هلند.جی آر ویلیام. اس. ناولند ویلیام. اس. گیرارد ویلیام. ال. ولف ویلیام. ام. کلاونجر ویلیام. اچ. سولیوان ویلیام. ای. هلسث ویلیام. دبلیو ویلیام.ا.هلند. جی آر ویلیام.ال. فالکنر ویلیام.جی. فالکنر ویلیام.دی. جرمن ویلیامز ویلیور جی. اوزادچی وین استوارت وینترشال وینترشال ا. جی. وینوگرادف وینوگرادوف وینوگرادوف سفیر روسیه در ایران وینیک ویهینگن ویپکی ویکتور ویکتور آی ویکتور اسپولنیکف ویکتور ال ویکتور ال . تامست ویکتور ال تامست کنسول شیراز ویکتور ال. تامست ویکتور ال. تامست. ویکتور ام ویکتور ام. ویکتور ان. ویکتور تامست ویکتور تامست ریچارد. تی. آرندت ویکتور جی. اوزی پف دبیر دوم سفارت شوروی در تهران ویکتور ل. تامست کنسول آمریکا در شیراز ویکتور مارتیروس مارتین ویکتور نیکلایوویچ اسپولنیکف ویکتور نیکلایویچ اسپل نیکوف ویکتور نیکلایویچ پولیاکوف وزیر صنایع متحرکه ویکتور نیکولایویچ اسپولنیکف ویکتور ولف ویکتور کازاکف ویکتور گریگوریویچ افاناسیف سردبیر پراودا ویکتور یاکولویچ اسیپوف ویکتور. ال. تامست ویکتورآی. ولاتسکوف ویکتوریاکفلویچ اوزی پف دبیر دوم سفارت شوروی ویکران پ پ. نیوسام پائول ویندسور پاتان ها پاترسون پاتریک هنری پاتریک. جی.کوئین پاتریک. سی. ناش پاتوشکف پاد شاه کریست پادشاه ارمنی پادشاه سوئد پادشاه مراکش پادشاهان سلسله قاجار پادگان نیروی هوایی ایران در کپکان پادگان نیروی هوایی در بهشهر پادگورنی پارتکس پارتیزان های اسلامی پارس ایر پارس کیا پارسا پارسا کجوری پارسا کیا پارساکیا پارسای پارسون پارسونز پارسونز جوردن پارسونز سفیر آمریکا پارسگی پارسی پارسی ها پارل سی. وارنکی پارلمان پارلمان (مجلس) پارلمان انگلیس پارلمانی پارچه بافی فخر پاریس پاسبان حسن شجاعی. پاسبان حسن کاشی پاسبان قربانعلی عربی پاسداران پاسداران آزادی پاسداران انقلاب پاسداران انقلاب اسلامی پاسداران انقلاب تهران پاسداران انقلابی پاسداران مسلح انقلابی پاسداران کمیته پاشایف پال لوشونچی پال گریم پالایشگاه های مدیترانه ای پالماچ (گروه حمله هاگانه پالمر پالیزبان پالیزبان و اویسی پان آمریکن پان امریکن ایران پان ایرانیست ها پان ایرانیست پزشکپور پاناما پانایوتیس اکونومو پانتلی مونف پانکراتف پاول آکاپوف پاول ای پاول ایوانویچ لوماکین پاول جی پاول سی پاول واسیلیویچ رازاکف پاول پترویچ زوتف پاول گریم پاول گریم( مدیرعامل شرکت خدماتی نفتی ایران) پاول یوسف زاده کهنه شهر پاولف پاولنکو پاوچ پاپ پاپال نانسیو پاک ذات پاک ستون پاکروان پاکستانی پاکستانی ها پاکستانی های ایران پاکستانی‌ها پاکول کولفر پاگانلی پاینده پایگاه های رادار در ایران پایگاه های هوایی ادوارد پایگاه هوایی بگرام پایگاه هوایی خاتمی پایگاه هوایی مهرآباد پت تیارت پت تیارت. لروی کولیر پتانها پتر ایوزیفویچ آشورکویک Petr Iosifovich Ashurko پتر هاگدهان پترسن پترسون پترماشروف پتروبراس پتروشیمی Navodari پتروشیمی آبادان پتروف پتروفسکی پترولئوس پترولیوم دولپمنت (ژاپنی) پدر آلمانی پدر آموزگار پدر روحانی پرایر پدر زن امینی پدر سیروس سمیعی پدر شاه پدر شاهزاده رعد پدر کیانپور پدیده بوتو پراودا پراکاش شاه پرایس پرایور پرت پرت و وینی پرت واسکودرو پرتقالی ها پرتلانت پرخت (Precht) پرز پرزیدنت پرزیدنت احمد حسن البکر پرزیدنت اسد پرزیدنت البکر منشوری پرزیدنت امین پرزیدنت انورسادات پرزیدنت برژنف پرزیدنت بوتو پرزیدنت تالبرت پرزیدنت تره کی پرزیدنت ترکی پرزیدنت جیمی کارتر پرزیدنت حفیظ اللّه امین پرزیدنت حفیظ اللّه امین. پرزیدنت داود پرزیدنت دووایت آیزنهاور پرزیدنت سادات پرزیدنت سرکیس پرزیدنت شیل پرزیدنت صدام پرزیدنت لئونید برژنف پرزیدنت لیندن پرزیدنت نور محمد تره کی پرزیدنت نیکسون پرزیدنت کارتر پرزیدنت کاسترو پرزیدنت کندی پرزیدنت کوروتورک پرزیدنت کِندی پرستراو پرستیژ مدنی پرسنل IVOA پرسنل RC پرسنل آمریکایی پرسنل امریکایی پرسنل تانک پرسنل دولت آمریکا در ایران پرسنل دیپلماتیک آمریکا پرسنل روسی پرسنل سفارت آمریکا پرسنل غیرنظامی پرسنل لاکهید پرسنل نظامی آمریکایی پرسنل نظامی روسیه پرسنل کوبایی پرسنل گارد ساحلی پرشت پرفسور آکف پرفسور تورج ناصری پرفسور جناب پرفسور روح اللّه رمضانی پرفسور ویلیام گریفیت استاد دانشگاه فلتچر پرفسور یونیون پرلورکا پرنسس اشرف پرنسس فاطمه خواهر شاه پرنیان فر پرو ونچر پروانه اسکندری پروانه در میناسیان حاجی آبادی پروب پروتستان ها پرورش پروفسور آبراهام پروفسور آمریکایی پروفسور احسان نراقی پروفسور ایرانی پروفسور برهان الدین ربانی پروفسور بیل پروفسور جیمز بیل پروفسور جیمز بیل (از دانشگاه تگزاس) پروفسور حبیب و رحمان هلاح پروفسور خورشید پروفسور خورشید احمد پروفسور خورشید احمد وزیر فدرال آمار پروفسور دیوید آبتر پروفسور رابرت ام پروفسور ریچارد کاتم پروفسور ریچارد کاتم آمریکایی پروفسور سحابی پروفسور علی آقا بلخی پروفسور علی اکبر سیاسی پروفسور غفور پروفسور قائم هاشمی پروفسور محمود سوما پروفسور مهدی بازرگان پروفسور نصراللّه سیف پور فاطمی پروفسور نفیسی پروفسور پفاف (Pfaff) پروفسور یوری گنکوسکی پروفسورهای ایرانی پروفسورهای دانشگاه پرونده روانپزشکی پروژه نظارت اطلاعاتی آیبکس پرویز آقا عزیز حی پرویز آموزگار پرویز آموزگار( رئیس دانشگاه فردوسی) پرویز بادپا پرویز بنان پرویز بوشهری پرویز ثابتی پرویز حاجی فر[حاجی فرجی] پرویز حاجی فرجی پرویز حکمت پرویز حی پرویز خانلری پرویز خوانساری پرویز رائین پرویز رائین خبرنگار آسوشیتدپرس پرویز راجی پرویز رزم آرا پرویز سهرابیان پرویز عدل پرویز علوی پرویز مجتهدی پرویز منصور پرویز مینا پرویز نیکخواه پرویز و منصور لاوی پرویز کاظمی پرویزی پروین پروین آموزگار شهیدی پرچمی ها پرچمیست ها پرکار اقدم پری پری اسکندری پریرا (Pereira) پریش پریش. پزدراک پزشک خصوصی شاه پزشک شاه پزشک مخصوص شاه پزشکان پزشکان ایرانی پزشکان معالج شاه پزشکان پاکستانی پزشکپور پزشکی پست پسر آیت الله شریعتمداری پسر آیت اللّه خمینی پسر آیت اللّه زنجانی پسر آیت اللّه گلپایگانی پسر بچه مفقود آمریکایی پسر خمینی پسر زاهدی پسر زنجانی پسر سنجابی پسر شریعتمداری پسر طالقانی پسر علی منصور پسر مصدق پسر و داماد آیت اللّه شریعتمداری پسر وزیر ارشاد ملی میناچی پسر کریم سنجابی پسران ژنرال بارزانی پسرخاله صدام پسرخوانده ظاهر شاه پسرعموی شاه پسرعموی نخست وزیر پسندیده»باشگاه ورزشی تاج پشتون پشتون ها پشتوها پشم کاشمر پطر پطر پی. کسکوف پطر کبیر پطر کی پطرس غالی پطروس غالی پل استون پل بالتا پل تابس پل ج. فری پل جی . فری پل دوایر پل لوزاکا پل پت پل کانسلر پل گریم پل یاکون پلاک پلاکه پلت رو پلترو پلترپو پلنتینگا پلگرین توراس پلی بوی پلی یوس خاچی پلیت ولگاست پلیس پلیس اتریش پلیس افغانستان پلیس ایران پلیس تهران پلیس خمینی پلیس راهنمایی پلیس راهنمایی و رانندگی پلیس سعودی پلیس شهربانی پلیس ضد شورش پلیس عراق پلیس قم پلیس مخفی افغانستان پلیس ملی پلیس ملی (NP ) پلیس ملی اسرائیل پلیس ملی ایران پلیس ملی ایران اسلامی پلیس و ژاندارمری پلیس کشوری ایران پلیک پمکس پن آمریکن پن ام پناهندگان افغان پناهندگان افغانی پناهندگان ایرانی پناهندگان عراقی پناهندگان کرد پناهندگان کرد عراقی پناهندگان کردی پناهگاه های اکراد پناهی پنت هاوس پنتاگون پنج شیری پنجاهمین سالگرد سلسله پهلوی پنجشیری پندیکس پنزااوبلا پنی پنیاس سفیر پهلبد پهلوان پهلوی پهلوی ها پور ادبی پورادبی پورتو پریماورا پورهمایون پوزانف پوزانف سفیر شوروی پوشکین پول مارتل پول پت پولارد پولانسکی پولونین پولیاکف پولیت بورو پولیساریو پولیم لوینسون پومروی Santafe پونسه پونه پونومروف پوپوویچ پُل کونز پژند پژوهشگران آمریکایی پک پک. پکوئین پگف پگف سفیر شوروی در ایران پگویین پی پی ببوچپ پی. ال. پی. ال. آئرونات پی. ای. اسکوف پی. ای. افورت پی. ای. سیکولار پی. دی. استوریج پی. دی. کوئیک پی.آر.ی الکترونیکس دیویژن پی.دیترز پیاده نظام رضاپور پیت رای ساترلند پیت ولگاست پیتر پیتر بوتا پیتر بی. اورام پیتر تارونوف پیتر جی اورام پیتر ددیچ پیتر رودنیو پیتر هیودال پیتر ولیسکور پیترمون پیترو فاشونه پیر جمایل پیر جمیل رهبر فالانژها پیر رنون پیر سید احمد گیلانی پیر لافرانس پیر محمد زرای پیر نیا پیراشا سفیر پاکستان پیرمحمد زاراری پیرنیا پیرو پیروان خمینی پیروان یحیی پیرپاگارا رهبر مسلم لیگ پاکستان پیشاهنگان پیشاهنگان آمریکا پیشاهنگی آمریکا پیشمرگ ها پیشمرگه ها پیشه وری پیغمبر پیغمبر (صلی الله علیه و آله) پیمان بغداد پیمان ورشو پیمان کاران آمریکایی پیمانکاران آمریکایی پیمانکاران و عرضه کنندگان پیناکل پینچاز ساپیرکنیسه (پارلمان) پیونگ یانگ پیکاسو چ. ی. دکتر منوچهر اقبال چائوشسکو چارتر اویل چارلز چارلز ا. ملتون چارلز ان راسیاس چارلز ان. راسیاس چارلز ان.راسیاس چارلز ان: راسیاس. چارلز اچ. راسیاس چارلز برانسن چارلز بلک (همسر شرلی تمپل) چارلز تی . کر چارلز تی . کراس چارلز تی. کراس چارلز تی.کراس چارلز جان دریو چارلز دبلیمر چارلز دبلیو چارلز دبلیو ناس چارلز دبلیو. مک کاسکیل چارلز دبلیو. مک کسکیل چارلز دبلیو. ناس چارلز دبلیوناس چارلز راسیاس چارلز سی چارلز سی. استل چارلز عیسوی چارلز لینچ چارلز مک کاسکیل چارلز ناس چارلز ویدنی چارلز. استل. چارلز. ال. گری چارلز. ال. گری چارلز. ان. راسیاس چارلز. بی. مک کلیلاند چارلز. دبلیو. ناس چارلز. راسیاس چارلزان چارلزان. راسیاس چارلزتی . کراس چارلی مک کاسکیل چارلی مک کسکیل چارلی ناس چالز. ان. راسیاس چامپان چانسی دووی چاپ لندن چاپ پاریس چاپین چاک راسیاس چاک زانگاس چاک ساپر چاک سوپر چاک وستفال چاکواکسپلوراسیون چایلز چراغعلی عقیقی چرچیل چریک ها چریک های زندانی فلسطینی چریک های سلطنت طلب چریک های سیاهکل چریک های عراقی چریک های عرب چریک های فدایی چریک های فدایی خلق چریک های فدایی مارکسیست چریک های فدایی و مجاهدین چریک های فلسطینی چریک های مجاهد چریک های چپی (فداییان) چریک های کرد چریک های کرد ایران چریک چپی چماقداران مسلمان چمران چند خبرنگار آمریکایی چنگیز خان چنگیز مآمدی چنگیزخان چه گوارا چه گوارای چو چوبین سوارکی چوفی چونینگ چوک راسیاس چپ جدید اسرائیل SIAH (NCL ) چپ ها چپ های مارکسیست چپ گرایان چپرتلی چپمن چپگراها چپگرایان چپگرایان آمریکایی چپگرایان لبنانی چپگرایان مارکسیست چپگرایان مسلمان چپی ها چپی های افراطی چپین چپی‌ های رادیکال چپی‌های رادیکال چک ها چی. نربوری چیانک کای چک چیس بانک چیس مانهاتان چین چینی فروشان چینی ها ژاله امیر طهماسبی ژاله پرکار اقدم ژان فورلوت ژان فورلوت دبیر اول سفارت فرانسه ژان چاپه ژانت شریدان ژاندارم آمریکا ژاندارم خلیج فارس ژاندارمری ژاندارمری شاهنشاهی ایران ژاندارمها ژانگ کایقان ژاورونکف ژاپن ژاپنی ها ژاپنی و اروپایی ژاپنی‌ها ژاک امیل پری ژاک فریموند ژاک وارن ژاک یونسیان خرازی ژاکوب رابین ر ژاکوب وینر ژاکوف ژاکومت ژرمن ژرمن گیویشیانی ژنرال «رابرت چونینگ» ژنرال «عبدالولی» ژنرال «عبدالکریم قاسم» ژنرال «پلد» ژنرال آریانا ژنرال آلن ژنرال آمریکایی ژنرال آمریکایی «تای» ژنرال ارشدی ژنرال ازهاری ژنرال ازهاری رئیس ستاد فرماندهی عالی ژنرال استون ژنرال افتخاری از سازمان صنایع دفاع ملی ژنرال افشار طوس ژنرال افشارطوس ژنرال الکساندر میخایلوویچ ساخاروفسکی ژنرال امیر رحیمی ژنرال امیر عزیزی ژنرال اویسی ژنرال ایمانیان ژنرال ایوان جی. پاولووسکی ژنرال ب. مارشال ژنرال بارزانی ژنرال بازنشسته بهارمست ژنرال بختیار ژنرال بدره ای ژنرال بَِرِت ژنرال بیدآبادی ژنرال تقوی ژنرال توفانیان ژنرال تویچل ژنرال تی. ای. شافر ژنرال تیمور بختیار ژنرال جعفری ژنرال جعفریان ژنرال جم ژنرال جورج کرتز ژنرال حبیب اللّه ژنرال حجازی ژنرال حردان التکریتی ژنرال حسن طوفانیان ژنرال حسین زمانی ژنرال حسین نجفی ژنرال خاتمی ژنرال خاتمی فرمانده نیروی هوایی ژنرال خادمی ژنرال خسروانی ژنرال خسروداد ژنرال دوگل ژنرال راجر ژنرال رایدر ژنرال ربیعی ژنرال رحیم هنری پرشت ژنرال رحیمی ژنرال رحیمی فرماندار نظامی تهران ژنرال رزم آرا ژنرال روسی «ا.ا. پیشیف» ژنرال ریاحی ژنرال زاهدی ژنرال سادلر ژنرال ساهنیکایا رئیس ستاد نیروی هوایی ژنرال سکورد ژنرال سیف امیررحیمی ژنرال سیف[سید] امیررحیمی ژنرال سیکورد ژنرال شارون ژنرال شراوف ژنرال شروف ژنرال شهشهانی ژنرال شهناز ژنرال صفری ژنرال ضیا ژنرال ضیاء ژنرال ضیاءالحق ژنرال طوفانیان ژنرال عبدالکریم ایادی ژنرال عزروایزمن ژنرال علوی کیا ژنرال علی ژنرال علی اصغر رفعت ژنرال علی خادمی ژنرال علی رزم آرا ژنرال علی رفعت ژنرال علی محمد خادمی ژنرال غفاری ژنرال غلامرضا ازهاری ژنرال غلامعلی اویسی ژنرال فاروق گورلر ژنرال فردوست ژنرال فردوست (رئیس کمیسیون سلطنتی) ژنرال فریدون جم ژنرال فضل اللّه زاهدی ژنرال فضلی ژنرال قرنی ژنرال قره باغی ژنرال قره نی ژنرال محمد افشار طوس ژنرال محمد خاتمی فرمانده نیروی هوایی شاهنشاهی ایران ژنرال محمد ضیاءالحق ژنرال مسکورد ژنرال مصطفایی ژنرال مقدم ژنرال مقدم (ساواک) ژنرال منصور مزین ژنرال مهدی رحیمی ژنرال موشه دایان وزیر خارجه اسرائیل ژنرال مولر ژنرال ناجی ژنرال نادری ژنرال ناظم ژنرال نایف ژنرال نجیب ژنرال نصرالله امیرفضلی ژنرال نصیری ژنرال نصیری رئیس ساواک ژنرال نصیری رئیس شهربانی ژنرال نعمت الله نصیری ژنرال نعمت اللّه نصیری ژنرال ها ژنرال های ارتش ژنرال های بازنشسته ژنرال های روسی ژنرال هایزر ژنرال هایزر معاون فرمانده نیروهای مستقر در اروپا ژنرال هدایت ژنرال هردان تکریتی ژنرال هوایی گُست ژنرال هوشنگ حاتم ژنرال هویزر ژنرال هیگ ژنرال وای هینک ژنرال وایزمن ژنرال وجدی ژنرال ویلیامز ژنرال پالیزبان ژنرال پاولووسکی ژنرال پاکروان ژنرال پیشیف ژنرال ژابلونسکی ژنرال کاتوزیان ژنرال کاست ژنرال کرتز ژنرال کرتس ژنرال کمال ژنرال کنان اورن ژنرال گاست ژنرال گریوز ژنرال گست ژنرال گوهری ژنرال گَست ژنرال یاکوب ژنرال یحیی خان ژنرال یلپیشف ژنو ژوارد سی. اسمیت ژوراولف ژورنال دفاع ملی ژورنال دو تهران ژورنال دو تهران. ژوزف استالین ژوزف او. ابلان ژوزف بک ژوزف توینام ژوزف دبلیو. آدلسیک ژوزف سالتزمن ژوزف. و. آدلسیک ژوهان ولفگانک لوثر (معروف به زیوگوزاریه) ژیزل ژیسکار ژیسکار دستن ژیسکارد ژیسکاردستن ژیسکاردستن رئیس جمهور فرانسه ژیسکاردستن(رئیس جمهور فرانسه) ژیسکی ک. اس. امیدوف ک. ف. آنانیکف ک. گ. ب ک. گ. ب. ک.ال. ام. ک.گ.ب ک.گ.ب. کا. گ . ب کا. گ. ب کا. گ. ب. کا. گ.ب کا.گ.ب کابل کابینه آموزگار کابینه ازهاری کابینه اقبال کابینه بازرگان کابینه بازرگان (دولت آیت اللّه) کابینه حسین علا کابینه زاهدی کابینه شریف امامی کابینه علا کابینه علم کابینه منصور کابینه هویدا کاتاوازی کاتز کاتلر کاتلر(سفیر آمریکا) کاتم کاتولیک کاخوده (احتمالاً آزموده) کادر گروه چهارم عملیات روانی درفورت براگ کارائوس مانوگلو کارادن کاراکاش کارتر کارتر رئیس جمهور آمریکا کارتر. کارتین لوئین هووارد کارخانجات NGL کارخانجات «میرک» کارخانجات خصوصی بافندگی فخر کارخانجات پارچه بافی فخر کارخانه NISOC کارخانه آرد کارخانه آرد و سیلوی تهران کارخانه آلومینیم کارخانه آلومینیم سازی حمادی کارخانه آمریکائی بورگ کارخانه بل کارخانه جنرال موتورز کارخانه داران کارخانه ذوب آهن کارخانه ذوب آهن حلوان کارخانه ذوب آهن شوروی کارخانه ریسندگی شهناز کارخانه شیمیایی شاهپور کارخانه فخر کارخانه لوله سازی اهواز کارخانه مجهز اتومبیل رامبلر کارخانه نساجی ایران کارخانه نورد فولاد کارخانه پارچه بافی نمازی کاردار کاردار (بروس لینگن) کاردار آلمان غربی کاردار آمریکا کاردار آمریکا لینگن کاردار ایران کاردار ایران گل شریفی کاردار رومانی کاردار ساترلند کاردار سفارت آمریکا کاردار سفارت آمریکا در ایران کاردار سفارت ایران کاردار سفارت ایران ویلیام کورن کاردار سفارت شوروی کاردار شوروی کاردار شوروی در تهران کاردار شوروی پاول پترویچ زوتف کاردار لینگن کاردار مجارستان کاردار موقت کاردار موقت سفارت آمریکا کاردار ناس کاردار نمایندگی سوئد در سازمان ملل کاردار هری. اچ. شوارتز کنسول سفارت در امور سیاسی کاردار هلند کارزول کارشناس آکادمیک آمریکایی کارشناس سفارت استمپل کارشناس سیاسی استمپل کارشناس وزارتخانه کارشناسان ECAFE کارشناسان آمریکایی کارشناسان امور آمریکا کارل کارل د. آکرمان کارل کلمنت کارل گوستاو کارل گوستاو شانزدهم (پادشاه سوئد) کارل. ال. هاردی کارلتون کارلتون. کارلوس کارلوک کارم الف آلتان کارمند اداره چهارم وزارت امور خارجه ایران کارمند ارشد کارمند بخش تجاری کارمند بخش سیاسی کارمند رادیو ایران کارمند سفارت سوئیس کارمند سیاسی سابق تهران کارمندان کارمندان ODC کارمندان OSCO کارمندان آمریکایی کارمندان آمریکایی PIT کارمندان ادارات دولتی کارمندان انستیتو هودسون کارمندان بانک کارمندان دولت کارمندان دولت آمریکا کارمندان دولتی آمریکا کارمندان دولتی متوسط و اول رتبه کویتی کارمندان زن کویتی کارمندان سفارت کارمندان سفارت آمریکا کارمندان شرکت های آمریکایی کارمندان ضد انقلاب کارمندان غیرنظامی آمریکایی کارمندان محلی کارمندان نفتی کارمندان وزارت دادگستری کارمندان وزارت دفاع کارمندان کنسولگری اصفهان کارن دویانگ کارن لنگه تیگ کارناکاتا کارناکف کارور استوشیتز کارول کارول سی. مور کارول فوگارتی کارکنان فرانسوی و لهستانی کارگر کارگران کارگران (اداره) برق کارگران آمریکایی کارگران ایرانی کارگران خشمگین کارگران سازمان یافته کارگران شرکت نفت کارگران صنایع نفت کارگران صنعت نفت کارگران عمومی کارگران فلسطینی کارگران فلسطینی و یمنی کارگران فیلیپینی کارگران نفتی کارگران نفتی ایران کارگران پیمانکار کارگران چپ گرای اسرائیل RAFI (IWL ) کارگران کره ای یا فیلیپینی کارگران کمپانی نفت کویت کارگران گمرک کارگزاران امپریالیسم جنایتکار آمریکا کارینگتون کازانکین کازرونی کازناکیف کاسئلون کاساتکین کاستاریکا کاستاندا کاستجوسکی کاسترو کاسپین کاسگین کاسیکین کاسیگین کاشانی کاظم تک مدیر کل امور اجرایی گمرکات جنوب کاظم جفرودی کاظم حسیبی کاظم خسروشاهی کاظم رجوی کاظم زرنگار کاظم سامی کاظم شریعتمداری کاظم شیبانی صالح کاظم شیوا کاظم قوام کاظم گنجی کاظمی کالاهان کالتکس کالج البرز کالج جنگ دریایی ایالات متحده کالیبورن کالیتا کالیفرنیا کالینز کامبیز کامران اینان کامران راجی کامران نجات اللهی کامل کامکار کامیسکی کامیل امین ثابت کامیل شمعون کامینسکی کان کانادایی ها کانادین سوپریور کانتیننتال اویل Continental Oil کانون فرهنگ اسلامی اهواز کانون معلمین ایران کانون مهندسان کانون مهندسین ایران کانون مهندسین ایران. کانون نویسندگان ایران کانون وکلا کانون وکلای ایران کانی کاوامورا کاوانو کاوه کاوینگتون کاپالکین کاپلان کاپوچی کاپیتان سیک کاپیتان فره چورلو کاپیشین کاکسال کاگانویچ کاگلین کایزر کایزر (KAISER) کتاب نخبگان سیاسی ایران از ماروین زونیس کتی سامرز کتی هندریکس کدل ولف کرافت ورک کرافورد کرامس کراچی کرایسلر انگلیسی کرایسکی کرایسکی صدراعظم اطریش کرد کرد سوری کردها کردها در غرب کردهای آنکارا کردهای اتحاد جماهیر شوروی کردهای ایران کردهای ایرانی کردهای ترکیه کردهای سنی کردهای سنی و بلوچ ها کردهای سوریه کردهای شمال عراق کردهای عراق کردهای عراقی کردهای مسلح کردهای منفرد کردهای پناهنده کردهای چپی کردهای کمونیست کرسنت پترولیوم کرمانی کرنسکی کره ای ها کروپ کروک کرکریشنامنون کریدور هوایی ایران (ARMISH/MAGG) کریس آقابیگیان کریس اسنو کریستوفر کریستوفر رن کریستوفر. کریستوفر  کریستی کریستیان پینه نخست وزیر پیشین فرانسه کریستین ساینس مونیتور کریسون کریسکی وبراند کریم کریم احمد آل حرافی کریم امانی کریم بیرامی کریم حسامی کریم سجادی کریم سنجابی کریم سنجابی (رهبر جبهه ملی) کریم سنجابی رهبر جبهه ملی کریم سنجانی کریم شوا کریم ضرغامی کریم عباس کریم فاطمی کریم فرمانفرمائیان کریم لاهیجی کریم محمود شینتاف کریم معتمدی کریم ملکی کریم ورهرام کریم پاشا بهادری کریم گودرزی کرین برنیتن کریگ پاول ناپ کریگ. جی. ناپ کریگ. پی. ناپ کستروف کسرائی کسروی کشاورز کشاورز صدر کشاورزان کشاورزان آذربایجان کشاورزی (ایزدی) کشتی ترانس کلمبیا کشفی کشمیر کشورهای اروپای شرقی و غربی کشورهای اروپایی (فرانسه کشورهای امپریالیستی کشورهای عربی کشورهای غربی کشورهای کمونیست کشورهای کمونیستی کشیش (Evangelist) کفار روزنوالد کفیل کفیل رایزن کفیل فرمانده نیروهای دریای کفیل وابسته نیروی هوایی ایالات متحده کفیل وزارت آموزش و پرورش کلارک کلارک ا. بارکل کلالی کلانتر هرمزی کلانتری مرکزی اصفهان کلاندستاین) کلاودی بوگولیوبو کلاودیا کلاودیا پترونا کلاوس بولینگ کلایبورن کلاید تیلور کلاید د. تایلور کلاید د. تیلور کلاید دی. تایلور کلاید دی. تیلور کلاید دی.تیلور کلاید. دبلیو. تریشیلو کلایدی. تیلور کلبرر کلتوس رمزی کلمبیا کلمنت کلمنت مأمور میز ایران کلمنت(مأمور وزارت امور خارجه) کلنل ساندرز کلنل شیفر وابسته دفاعی آمریکا کلنل علی سلیم حمد (ابوسعید) سرکرده گروه ضربتی فتح کلنل فیلیپس کلنل مکنزی کلنل واندر میر کلنل واندرمیر کلود. جی. راس کلودیانگ کلوویتز کلوپ آمریکایی پارس کلوپ تهران کلوپ جدید تهران کلوپ روتاری کلوپ زنان آمریکایی کلوپ مهرگان کلوپ پارس آمریکا کلوپ پیکان کلگروف کلی کلی فورث / دبلیو. اف. لونی کلیفورد سی. متلوک کلیموف کلیمیان کلینتون روسیتر کمال کمال آتاترک کمال آتاتورک کمال ادیب کمال اسد سخنگو کمال الدین میرحبیب اللهی کمال حسن علی کمال خرازی کمال کمونه (سید محمدحسن آل کمونه) کمالوند کمالیستهای محافظه کار کمسومول (کادر رهبری) کمونیست کمونیست ها کمونیست های ایران کمونیست های ایرانی کمونیست های عراق کمونیست های فرانسوی کمونیست های چپ گرا کمونیست های چینی کمونیستها کمونیستهای جدید چپ گرا RAKAH (NCL ) کمونیستی کمپ دیوید کمپانی (ریتیون) کمپانی آرامکو کمپانی آمریکایی کان کمپانی اقتصادی بارباراشل ECON/COM,B L SCHELL کمپانی بیمه تجارت خارجی فرانسه (COFACE کمپانی بین المللی نفت پان آمریکن کمپانی تولید دارو کمپانی دوپونت کمپانی شل و اکسان کمپانی صنایع پتروشیمیایی کمپانی فورد کمپانی ملی نفتی کمپانی نفتی ایران و انگلیس کمپانی نفتی عربستان کمپانی نفتی لاوان کمپانی های آمریکا کمپانی های آمریکایی کمپانی های نفت غربی کمپانی های نفتی کمپانی های نفتی بین المللی کمپانی های ژاپنی کمپانی هند شرقی و انگلیس کمپانی پتروشیمی کمپانی پتروشیمی ملی کمپانی کیسانزا کمپانی گرومن کمیته کمیته AD HOC کمیته آزادی ملی کمیته اجرائی جبهه ملی کمیته اجرایی کمیته اجرایی شورای بازرگانی ایران و آمریکا کمیته اعتصابات خمینی کمیته امام خمینی کمیته امنیتی دولت (کا.گ.ب) کمیته امورات دفاعی و خارجه مجلس اسرائیل «کنست» (Knesset ) کمیته انتشارات و تبلیغات کمیته انتقام» کمیته انقلاب کمیته ای انقلاب کمیته ایالتی تهران کمیته بازرسی کمیته بنی هاشمی کمیته بین الملل صلیب سرخ کمیته بین المللی صلیب سرخ کمیته بین المللی نفت کمیته تبریز کمیته جهانی صلیب سرخ کمیته جوانان کمونیست ایران کمیته حقوق بشر کمیته حقوق بشر ایران کمیته خمینی کمیته داخل دولت آمریکا کمیته دانشجویان جبهه ملی کمیته دانشگاه کمیته دفاع از آزادی و حقوق بشر کمیته دفاع حقوق و آزادی بشر کمیته روابط خارجی مجلس کمیته روحانیون کمیته زحمتکشان کردستان کمیته سازمانی کمیته سالگرد هجرت کمیته سران سرویس ها (CHS ) (وعدت) adat Va کمیته صلیب سرخ بین المللی کمیته ضد خرابه کاری کمیته طالقانی کمیته فریزر کمیته قانون اساسی کمیته قضایی سنا کمیته مؤسسان کمیته متارکه گران محلی کمیته مراقبت هیئت نمایندگی کمیته مرکزی (CPSU) کمیته مرکزی انقلاب اسلامی کمیته مرکزی تهران کمیته مرکزی حزب ایران کمیته مرکزی حزب جمهوری اسلامی کمیته مرکزی حزب مردم کمیته مرکزی خمینی در تهران کمیته مشترک آمریکا و ایران کمیته مشترک ایالات متحده کمیته مشترک ایران و آمریکا کمیته مشترک ضد تروریسم (خرابکاری) کمیته مشترک نفت کمیته مشترک پلیس و ساواک کمیته مصادره اموال بنیاد مستضعفان کمیته مقدماتی کنفرانس وزرای خارجه کشورهای اسلامی کمیته منابع انسانی کمیته منطقه ای کمیته مک کلیلاند McClelland کمیته ها انقلاب کمیته های انقلاب کمیته های انقلاب اسلامی کمیته های انقلابی کمیته های خودمختاری کمیته های محلی مستقل کمیته وزرا کمیته وزراء کمیته کارگری کمیته ۵ نفره کمیته‌ کمیته‌های انقلاب کمیته‌های محلی کمیساریای صنایع سنگین خلق شوروی کمیسری آمریکایی کمیسیون اعلامیه حقوق بشر در پاریس کمیسیون انرژی اتمی کمیسیون بین الملل صید نهنگ کمیسیون بین المللی قضاوت کمیسیون حقوق بشر سازمان ملل متحد کمیسیون حقوق و آزادی بشر کمیسیون خدمات مدنی کمیسیون فولبرایت کمیسیون مجلس کمیسیون مشترک کمیسیون مشترک آتش بس کمیسیون مشترک ایتالیایی کمیسیون مشترک ایران کمیسیون مشترک ایران و آمریکا کمیسیون ملل متحد کمیسیونر برانر کمیسیونر ملی پلیس کن فرید کنان اورن کناپف کنبرا کنت ان . راجرز کنت ان . راجرز  کنت ان. راجرز کنت ای. هاس کنت راجرز کنت کسل کنتاکی فراید چیکن «کاشانی فراید چیکن» کنتراتچیان کنتراچی های دفاعی ایالات متحده کنتیننتال کنث پ. میلز کندی کندی (مأمور اقتصادی) کندی مت تامست کنست کنستابل کنستابل وزیر مختار آمریکا کنستانتین کنستانتین آی دولیو کنستانتین اوستینویچ چرننکو منشی کمیته مرکزی حزب کمونیست شوروی (CPSU) کنستانتین ایوانویچ زوتف کنستانتین موزل کنستانتین چرننکو کنسرسیوم کنسرسیوم سوئیسی کنسول کنسول آمریکا کنسول آمریکا در اصفهان کنسول آمریکا در تبریز کنسول آمریکا در خرمشهر کنسول آمریکا در پیشاور کنسول امریکا در تبریز کنسول ایران در بیروت کنسول بریتانیا کنسول تبریز ویلیام ایگلتون کنسول روابط خارجی کنسول روس «واسیلی سافرونچک» کنسول سفارت کنسول سفارت اتحاد جماهیر شوروی کنسول سفارت شوروی کنسول سفارت شوروی آقای سیمن تاراسویچ کنسول سفارت شوروی در آمریکا کنسول سفارت شوروی در اسرائیل کنسول سیاسی کنسول سیاسی رابرت مارتین کنسول شوروی در عراق کنسول وزارت امور خارجه و رئیس بخش ایران کنسول یوگسلاوی کنسولگری کنسولگری آمریکا کنسولگری آمریکا در بحرین کنسولگری انگلستان کنسولگری انگلیس کنسولگری شیراز کنسول‌گری کنفدراسیون خمسه کنفدراسیون دانشجویان ایرانی کنفدراسیون کارگران کویت کنفرانس اسلامی کنفرانس الجزایر کنفرانس خلع سلاح ژنو کنفرانس ژنو کنگ پیائو کنگرلو کنگره کنگره آمریکا کنگره اتحادیه صنفی ایران کنگره امریکا کنگره حزب آل کنگره حزب ایران نوین کنگره صهیونیستها کنگره علمی کنگره و سنای ایالات متحده کنگره کمونیستی ملل شرق کنیاتا کنیاتا نایرره کنیز حسین کنیز مراد کنیزمراد کنیسه کهروم کوانی کواکن بوش (QUACKENBUSH) کوبایی کوبایی ها کوتام کوجوگارو دفتر نمایندگی سیاسی رومانی کودتای نظامی کودل کودل زابلوکی کودل سولارز کودکان ایرانی کودکان روسی کودی دولوس کور (CORR) کوران کورانCurran کورت سایت (Kurt Sitte ) کورت هاگن (CURT HOGAN) کورترک کورتیس اس. موریس کورد مایر کورس کورس آموزگار کورش کورش آموزگار کورش شهباز کورش فرمانفرمائیان کورش کبیر کورلد کورنیینکو کورو کوروش کوروش شهباز کوروکاوا کوریا کوریجین کوزلوا) کوزمنکو کوزمین کوزنتسف کوزنتسوف معاون وزارت امور خارجه شوروی کوش امونیم کوشلف کوفریجین کومسومول کومسومول (سازمان جوانان کمونیست) کونگ نام کوهن کوهن قائم مقام دستیار دبیر A.H کوهن(معاون وزارت خارجه آمریکا) کوپدیچیک کوپر کوپر معاون وزارت امور اقتصادی کوپن کوچصفهانی کوک کوکنور کوگوشیف کوی نیلی کویتی کویتی ها کوین تانا کوینسی لامزدن کوینلان کویومچیان کُردها کپل (Keppel) ککونن کی ال ام کی براکن کی بی سی کی سینجر کی. ام کی. ام. استون کی. او. کلارک کی. ای. کاریون کی. کی. کامپوند کی. کی. کورولای کی.تامپسون کی.کی. کامپوند کیانوری کیانپور کیانی کیایی کیبوتس کیت میلر کیتو کیتینگ کیث آلن دانیلز کیث ا. بارلو کیث ال. تولرنی کیث. ا. دانیلز کیث. ال. تولرنی کیث. دبلیو. کلونجر کیریل استپانویچ سیمونوف رئیس اداره ارتباطات و ترابری کیسینجر کیسینجر وزیر امور خارجه آمریکا کیل گور کیلتایگر کیلووات کیلوگ کیلگور کینز کینگ کینگستون کیهان کیهان [اینترنشنال] کیهان آزاد کیهان امروز کیهان اینترنشنال کیهان بین المللی کیهان فارسی کیهان و اطلاعات کیهان یغمائی کیو کیو (CAVE ) کیو (CAVE) کیو. آر کیو. آر. بولستر کیو. آر. رام کیو. آر. میستیک کیو. پی. پوش کیو. یو. الود کیوان گادلی گارت گارد گارد «جاوید» گارد جاویدان (گارد سلطنتی) گارد ساحلی گارد شاه قاجار گارد شاهنشاهی گارد شاهنشاهی ایران گارد مجاهدین گارد محافظت گارد مخصوص سیاه جامگان گارد ملی گارد کنترل و حفاظت گارد کهنه گاردان گاردنر گاردهای امنیتی گاردهای دریایی (MARINE ) گاردهای پلیس ملی ایران گارزان گارلند جرومه پانل گارلند. جی. پانل گاری سیک گاری هارت گاری کرافمن گاریسون گاریسون. گازمان گاست گاش آمونیوم گالن فوکس گالوگوس گامون گامین گامین س گاندی گای گای دبلیو. راترفورد گای. دبلیو گداعلی مستوفی گراس گرانادا گرانت آوانسویچ وسکانیان گرانت او. گرانت ای. وسکانیان گرانت وسکانیان دبیر اول سفارت شوروی وسکانیان گرانینگر گراو گرت پرت گرتا گرتا ربیعی گرجی گردان 16 (کازرون) گردان پیاده نظام رضاپور گرشینسکی گرو وی گرومن گرومیکو گروه گروه 17 شهریور گروه 77 گروه «USMICC» گروه «انتقام» گروه «ایران نوین» گروه «خلق مسلمان» گروه «موحدین» گروه آذربایجان گروه آزادیبخش انقلاب تامیل گروه امل فلسطین گروه ایران خلق [عرب] گروه بنجامین هوکس گروه تئاتر گروه تروتسکی گروه تروریستی گروه تروریستی (هاگانا) گروه تروریستی فرقان گروه تل زعتر گروه توحید گروه جدید تروریستی «منصورون» گروه جرج حبش گروه خمینی گروه دامپزشکی آمریکا گروه دبیرستانی آمریکا گروه دموکراتیک گروه رزمی میدوی USS گروه رزور گروه رستاخیز گروه رضا گروه زاهدی گروه سربازان شهید امام خمینی گروه سپتامبر سیاه گروه شیعه هزاره گروه صف در کنیسه (پارلمان) گروه صنعتی KBS گروه صنعتی بلاّ گروه ضدتروریستی «خوجه امیر» گروه طالبانی گروه طبرستان گروه فدایی فتح گروه فداییان گروه فداییان اسلام گروه فرقان گروه فرماندهی و کنترل گروه فیلیپینی گروه لو گروه مارکسیستی فداییان خلق گروه ماشاءالله گروه مستشاری نظامی شوروی گروه مسلمان افراطی فرقان گروه منتخب خمینی گروه مهندسین مشاور ریتون هاوک گروه میان گل جان گروه میانه رو ساف گروه نفتی ام القوین گروه نیروی هوایی گروه های «چپگرا» گروه های اسلامی دانشگاه گروه های تروریستی گروه های تروریستی مخالف حکومت گروه های دیپلماتیک گروه های سیاسی رادیکال گروه های صوفی مصری گروه های غرب گرا گروه های غیر کمونیست ضد شاهی گروه های فداییان گروه های فلسطینی گروه های فلسطینی تندرو گروه های مارکسیست گروه های مارکسیستی گروه های مخالف گروه های مخالف افغان گروه های مخالف انقلاب اسلامی گروه های مخالف میانه رو راست مارکسیستی گروه های ناسیونالیست گروه های ناسیونالیست عرب گروه های چریکی گروه های چریکی اسلامی گروه های چپ گروه های چپگرا گروه های چپی گروه های چپی ارتش عربی لبنان گروه های کرد گروه های کمونیستی گروه ویژه هواپیمایی فدرال (FASG) گروه پشتیبانی عمومی هوانیروز (GSAG) گروه چماق به دستان گروه چماقداران گروه کارگران گروه کمک مستشاری نظامی آمریکا گروه گوش امونیم گروه گیلانی گروهبان گروهبان ادوین ال. هامت گروهبان ترنس اولیس گروهبان تروی سولیوان گروهبان جان اورشاک گروهبان جیمی استات گروهبان جیمی ال. استوت گروهبان داونی گروهبان دوفرنز گروهبان راگان گروهبان روسو گروهبان رونالد ام فیلیپس گروهبان رونالد ام. فیلیپس گروهبان رونالد وینینگهام گروهبان ری. اسپنگلر گروهبان ریموند اسپنگلر گروهبان سولیوان گروهبان شهربانی پروردی لشگری گروهبان فرانسیس آر. دیلون گروهبان فیلیپ استارک گروهبان ملکوم ئی. مین گروهبان مهدی نجاتیان گروهبان نوبل گروهبان هیل گروهبان وارن اسمیت گروهبان پنمن گروهبان کراوس گروهبان کورتیس اس. موریس گروهبان گری ا. روسو گروههای تروریستی گروههای حقوق بشر ایالات متحده گروههای خارج از جنبش اسلامی گروههای خیلی مذهبی (رادیکال) افراطی گروههای رادیکال کرد گروههای رادیکال کرد ترکیه گروههای ضربتی چپگرای رقیب آپوکولار و سیوانسیلار گروههای ملی گرا گروههای موافق و مخالف رژیم گروههای چپ گروههای چپ دانشگاه گروهک تروریستی فرقان گروهک فرقان گروهی هیستریک گرووی گرگوری روز گری گری سیک گریس پی. هیز گریفین گریفین مأمور اداره INR گریلی گریم گرین گرین میلز گریوز گریگور ماشازرهارطونیان گریگوری آی گریگوری آی. گریگوری ای. گریگوری ایلیچ اولیفیرنکو گریگوری ایلیچ اولیفیرنکو کنسول سفارت گریگوری ایوانویچ دولین گریگوری تیتوویچ زایتسف گریگوری زایتسف گریگوری لیما گریگوری پرت گریگوری یوسیفویچ گنجاروف گزارش رویتر گزارشگران مطبوعاتی گست گل شریفی گل شریفی کاردار ایران گل شریفی کاردار ایران در کویت گلابزوی گلاس گلاسپی گلب الدین گلب الدین حکمت یار گلبدین حکمتیار گلدا مایر گلدامایر گلف گلف استریت گلف اویل گلف و موبیل گلن گلن لمب گلن میچل گلن هوراک کد گلنار گلنار ازهاری (سیمپسون) گلنار ازهاری (سیمیسون) گلپایگانی گلگروف گلگروف» گمرک خرمشهر گمسی (GAMSY) گنادی کازانکین گنادی کازانکین دبیر اول سفارت روسیه گنجدوست گنجی گنجی وزیر آموزش و پرورش گنجی وزیر جدید آموزش و پرورش گنجیان گنشر گنهم گوئلز گواننادی کازانکان گواننادی کازانکین گواننادی کازانکین دبیراول سفارت روسیه گواننادی کازانکین سفارت روسیه گواننادی کازانکین سفارت شوروی گودرزنیا گودرزی گودرزیان گورباچف گوربل گوردن تایگر گوردن فرالین گوردون اس. براون گوردون وینکلر گورستان بهشت زهرا گورستان تهران گورمان بایکوف گورمن بایکف گورمن بایکف از خبرگزاری تاس؛ استانیسلاو کی. کوفریجین گورمن بایکوف گورن گورووی گوروی گوریاچف گوسپلان گوش آمونیم گوش امونیم گوش امونیوم گولاسینسکی گولاکوهن گولتکین یوکسل گولز گونتروالراف گوندوز آکان وزیر امور خارجه گوندیرن گونز گونیون گوهر گوهین گوگوش گویانا گَس گَس اوشن فرانسه گُلد واتر گیریگوری اندریویچ کوزمنکو گیلتمن گیلدا عضد گیونیون ی یا ژنرال هایزر یاآد یاتسویچ یاتسویک یاد و شرکت آربل جدید یادین یاسر عرفات یاسر عرفات (ابوعمار) یاسر عرفات رئیس سازمان آزادی بخش فلسطین یاسلی یاسین یاسینی یاشر محمد مری یاشوها یاغیان کُرد یانوش پیکالکویچ یانکی یانکی ها یانکین یانگ یاوین یاکو روی یاکوب یاکوتسک یاکوف پترویچ ریابوف. منشی کمیته مرکزی حزب کمونیست شوروی.(CPSU) ادوارد آموروسیویچ شواردنادزه منشی اول کمیته مرکزی حزب کمونیست گرجستان یاکونین یاکی یت اللّه شریعتمداری یجلبورگر یحیی حسین آل یحیی خان یحیی صادق وزیری یحیی عدل یحیی عمر یدالله سحابی یدالله سطوتی یدالله شادانی «اسفندیاری» یدالله مفتی زاده یداللّه سحابی یداللّه سحابی وزیر مشاور در طرح های انقلاب یداللّه شهبازی یدیوت یدیوت آهارانوت یدیوت آهارونات یدیوت آهارونوت یروف یروی دریایی یروی دریایی آمریکایی لاسال یروی دریایی ایران یروی هوایی یزدان پناه یزدی یزدی معاون نخست وزیر یزدی وزیر امور خارجه یزدی وزیر خارجه ایران یزدی(نخست وزیر) یزدی(وزیر امور خارجه) یزید یزیدی یعقوب آقاخان تپه وری یعقوب اهدوت تاجر یعقوب برق لامع یعقوب تهرانی یغمائی کیهان یقیش هایراپتیان یلدریم آلپرگون مدیر فروش دفتر محصولات خاکی ترکیه یلنا آناتولیونا یلنا ولادیمیرونا یلنا پاولونا یلینا یمانی یمانی وزیر نفت سعودی یمسار مستوفی یمنی ها ین یه هوشوا(Sagi , Yehoshua) یهود بنی قریضه یهودا بن پورات یهودی یهودی در تهران یهودی ها یهودی های ایران یهودی های روسی یهودیان یهودیان آمریکا یهودیان ایران یهودیان ایرانی یهودیان شیراز یهوشافت هرکبی یو. ان اسکوئیب یو. ان تراوت یو. ان. بیزی یو. ان. تراوت یو. ان. تروات یو. ان. ساسپند یو. ان. فسیل یو. ان. پولو یو. ان. کلیپ یو. ان. کمل یو. ان. گریست یو.ان پولو یو.ان. پولو یوئیش کرانیکل یوارم شانی یوال یوالکیس جانسون یوان کوزیمی یوخان گوارگیس یورام شانی یورک (بی.ام.وای) یورگن موله مان یوری ام. دنیسف یوری ام. دنیسوف یوری زیمین یوری سمنوویچ چرومکین یوری ک. الکسیف یوری کنستانتینویچ الکسیف دبیر سوم یوری کی یوریل لوبرانی یوریواوریف یوست یوسف یوسف (جو) یوسف ابراهیم یوسف ابراهیم خبرنگار نیویورک تایمز یوسف احمدالشیراوی یوسف ال یوسف الشیراوی یوسف الصبایی دبیر کل سازمان وحدت خلق آفریقا و آسیا یوسف الصیبایه یوسف العلوی یوسف اکبر یوسف بخشاینده یوسف بی غم غازانی یوسف جاسم الحاجی یوسف حاواش یوسف رحمتی یوسف زاده یوسف شیراوی یوسف صبائی یوسف مازندی یوسف نعمت الله یوسف هرملین یوسف کلیاتی یوسف کوهن یوسفی یونانی یونانی ها یونانیان یونایتد ریفاینینگ یونایتد پرس یونایتدپرس یونسکو یونیام یونیورسال یونیون یونیون اویل یونیون راینیکر یوهان ولفگانگ لوت یووال نیمان یوگسلاوها یوگسلاوی یوگنی مویسیویچ کوگوت یوگنی میخایلویچ پروخوروف یوگنی وی. کورولف یوگنی کی یوگنی گورگبیویچ موراتوف یوگنیا لوگیانوفنا سیراک یپرم نبی زاده یک آواره فلسطینی یک بانکدار اهوازی یک پروفسور چینی یکاترینا فدورونا یکان DAO یگانه یگانه وزیر امور اقتصاد ۱ ۱ (سیمون فرزامی) ۱ (عباس امیرانتظام) ۱ (عباس امیرنظام) ۱. ۵ ”ر“ مخفف راترفورد