تلاش دولت موقت برای تبادل استاد و دانشجو با آمریکا

موضوع سند

مشخصات ارسال سند

از: سفارت آمریکا تهران،ناس

محرمانه

به: وزارت امور خارجه٬ واشنگتن

1358-02-30- 1979-05-20

متن سند

دیدار از دکتر شریعتمداری، وزیر علوم و آموزش عالی و فرهنگ

ص: 485

دکتر علی شریعتمداری

از : سفارت آمریکا، تهران

تاریخ : 20 می 79 - 30 اردیبهشت 58

به : وزارت امور خارجه، واشنگتن

طبقه بندی : محرمانه

شماره سند : 5218

موضوع : دیدار از دکتر شریعتمداری، وزیر علوم و آموزش عالی و فرهنگ

1- تمام متن محرمانه است.

2- خلاصه: وزیر، کاردار و PAO را روز 20 ماه می پذیرفت و مدت حدود یک ساعت درباره سیاست های کلی مربوط به تحصیل دانشجویان ایرانی در خارجه، آموزش زبان، مبادله استادان و دیدار ایران شناسان آمریکایی و غیره بحث کرد. در مورد مناسبات ایالات متحده با ایران وزیر به شکل بسیار شخصی و خصوصی به تعدادی از «گناهان حکومت ایالات متحده در گذشته اشاره کرد. در مجموع مذاکرات در فضای ملایم و بدون لفاظی صورت گرفت، چنان که از یک اهل علم و سواد می توان انتظار داشت که تخصص او در رشته فلسفه تعلیم و تربیت است و کسی است که در دانشگاه های آمریکا تحصیل کرده است. پایان خلاصه.»

3- وزیر ما را بدون تشریفات پذیرفت، یکی از همکاران خود را از دانشگاه تهران معرفی کرد و بلافاصله موضوع جهت گیری دانشجویان را و آمادگی آنها را برای تحصیل در خارجه پیش کشید، او معتقد است که آمادگی، معلومات بهتر زبان اساس است و به عقیده او کاندیداهای تحصیل در خارجه باید یک یا دو سال دوره فشرده آمادگی ببینند. او پرسید که آیا انجمن ایران و آمریکا کلاس های خود را ادامه می دهد و خوشوقت به نظر رسید که چنین است. PAO جهت گیری سابق برنامه های انجمن ایران و آمریکا را تشریح کرد و اظهار آمادگی کرد تا این برنامه ها را هرگاه وزارت آماده باشد از سربگیرد. وزیر گفت امتحان جدید برای واجدین شرایط برای آنهایی که خواستار گذرنامه دانشجویی برای تحصیل در خارجه هستند در هفته آینده صورت خواهد گرفت و او پیش بینی کرد که در تعداد گذرنامه هایی که صادر خواهد شد کاهش قابل ملاحظه ای وجود خواهد داشت. او توصیه کرد که برنامه های جامع تر زبان انگلیسی در ایران تأسیس شود و مانعی ندید از اینکه برای خارجیانی که برای تدریس زبان ها به اینجا می آیند پروانه های کار صادر شود.

4- درباره مبادله استادان در نهادها، وزیر با اشاره به برنامه فولبرایت اظهار نظر مساعد کرد، ولی ادامه داد که دانشگاه های اینجا فعلاً به طور موقت استادان ایرانی را از سفر به خارجه دلسرد خواهد کرد. او معتقد نیست که ایران می تواند استادان را حتی برای مدت های کوتاه به خارج بفرستد درباره مسئله کلی پیوندهای بین دانشگاه ها، او گفت تمام چنین وابستگی هایی مورد بررسی قرار خواهد گرفت تا تضمین کند که آیا آنها لازمند و به نفع ایران هستند. او خاطرنشان ساخت که بعضی از آنها سودمندی عملی کمی دارند.

آنهایی که محک امتحان را گذرانده اند بدون شک از سر گرفته خواهند شد. وزیر طرحی را تشریح کرد که به موجب آن هیئت های حرفه ای در رشته های مختلف به ویژه علوم در تابستان جاری برای برقراری هدف ها در مورد برنامه های دانشگاهی و کتاب های درسی و مطالعات بین المللی تشکیل خواهد شد و براساس نتایج به دست آمده، دانشگاه ها برنامه های درسی در رشته های خود را تعیین خواهند کرد (زمان اجازه نداد مسئله خودمختاری دانشگاه مورد بحث قرار گیرد ولی احساس ما این بود که این وزیر مانند چند تن

ص: 486

از اسلاف خود یک نوع استراتژی آموزشی عالی را طرح ریزی می کند که در آن داور اصلی فکر خواهد بود).

5 - ما انستیتوی آمریکایی مطالعات ایران را ذکر کردیم و گفتیم که آمریکاییانی که مطالعات و تحقیقات ایرانی دارند میل دارند که به ایران بیایند. او درباره زمینه های مختلف پژوهش سؤال کرد و آن گاه اظهار نظر کرد که تابستان جاری زمان خوبی برای چنین دیدارهایی نخواهد بود، زیرا دانشمندان ایران و غیره با هم و غم های داخلی گرفتارند. او گفت که امکان دارد بعضی کنفرانس های دانشجویی دانشگاه در تابستان جاری تشکیل شود که دانشجویان خارجی در آن پذیرفته شوند. توصیه کلی او این بود که پژوهشگران آمریکایی را حداقل تا پاییز آینده از آمدن به ایران منصرف کنند.

6- در پایان این دیدار من این نکته را متذکر شدم که حکومت آمریکا در انتظار یک روابط همکاری جویانه صریح با حکومت جدید ایران است و اینکه علاقه متقابل ما به استقلال و تمامیت ارضی و رشد اقتصادی ایران ایجاب می کند که شالوده خوبی برای آینده فراهم شود. وزیر به این اظهار ما اشاره به بعضی از «گناهان» گذشته ما که همگی جزو گله های آشنایی است که من دریافت می کنم اشاره کرد، ولی موافقت کرد که در آینده فرصت هایی برای همکاری خواهد بود.

7- یادداشت بیوگرافیک: دکتر شریعتمداری به انگلیسی روان ولی با نرمی و متدیک تکلم می کند. او یک مرد فکوری است که به روشنی از بحث درباره موضوعات انتزاعی لذت می برد. از 1965 تا 1967 او در دانشگاه ایندیانا و بعدا در دانشگاه تنسی، فلسفه تعلیم و تربیت تدریس می کرد. ایندیانا در تابستان گذشته او را به یک سمپوزیوم دعوت کرد. او متن های فلسفی علوم تربیتی آمریکا را به زبان فارسی ترجمه کرده است. او با فرهنگ و مسلط بر خود و دارای استراتژی است و بسیار دور از جمعیت هایی به نظر می رسد که در محوطه های دانشگاهی فریاد می زنند. از همه پست های وزارتی، پست او بیش از همه آسیب پذیر و کمتر از همه امن به نظر می رسد. جالب است ببینیم که سیاست هایش چگونه برگزار می شود.

ناس

منبع: کتاب اسناد لانه جاسوسی - جلد 2 - کتاب 2 - صفحه 486