سند شماره 16

تاثیر انقلاب ایران در کویت

موضوع سند

مشخصات ارسال سند

از:

محرمانه

به:

متن سند

دانشجویان دانشگاه کویت، ایران و کویت مخالفت با خاندان حاکم در کویت، محافظه کاری اسلامی شیعیان

سند شماره (16)

تاریخ: 8 آذر ماه 1357

طبقه بندی: خیلی محرمانه

محل: اقامتگاه مامور سیاسی * اطلاعات بیوگرافیک

شرکت کنندگان: محمد الرومیحی استاد دانشگاه کویت و سردبیر نشریه عرب تایمز، پیت رای ساترلند کاردار سفارت آمریکا در کویت، جمیران کلونان مامور سیاسی سفارت آمریکا در کویت

موضوع: دانشجویان دانشگاه کویت،

ایران و کویت مخالفت با خاندان حاکم در کویت، محافظه کاری اسلامی شیعیان

سابقه

(سابقه خیلی محرمانه) در جریان ضیافتی که از سوی سفیر آمریکا به افتخار بلومنتال وزیر خزانه داری و اعضای هیئت نمایندگی او ترتیب داده شده بود رومیحی به وزیر خزانه داری آمریکا گفت که او نباید با اشخاص شرکت کننده در این ضیافت صحبت کند و اگر او واقعا می خواهد بداند که در کویت چه می گذرد و ظرف چند سال آینده چه کسی به مسند قدرت خواهد رسید باید در جای دیگری به جستجو بپردازد. ما به دنبال این اشارات رومیحی را به صرف ناهار دعوت کردیم. در جریان بحث سه ساعته در این ملاقات مطالب ذیل مورد بحث قرار گرفت. (طبقه بندی نشده )رومیحی که در دانشگاه تدریس می کند به ما گفت که او قسمتهای اولیه بامداد را به تدریس کلاسها اختصاص داده و سپس روز را به کارهای خویش در شهر می پردازد ولی مجبور نیست تعداد مشخصی از ساعات را در اداره روزنامه خویش بگذراند و نظارت دقیق در این روز نامه از طرف دیگران اعمال می شود. این رژیم به رومیحی وقت می دهد تا درباره جامعه کویت و نقایض آن به مطالعه بپردازد.

دانشجویان دانشگاه کویت (طبقه بندی نشده) رومیحی گفت که تعدادی از دانشجویان به علت افزایش سریع هزینه زندگی دستخوش دشواریهایی هستند. البته حکومت کویت تحصیلات رایگان فراهم می کند ولی دانشجویان تا آنجایی که مربوط به غذا و مسکن باشد تقریبا استقلال عمل دارند. اکثریت دانشجویان برای امرار معاش

ص: 734

کارهای موقتی به دست می گیرند. چون بسیاری از آمریکایی ها نیز در زندگی دانشجویی با اینگونه مشکلات دست به گریبان هستند فکر نمی کنیم این عوامل آشوب انگیز باشد.

رومیحی این موضوع را پذیرفت ولی خاطرنشان ساخت که عامل مهم برای دانشجویان ظهور دشواریها در مقایسه با چیزهای دیگر است. با توجه به وجود ثروتمندان و اشخاص مرفه الحال یک عده از دانشجویان خود را فقیر تلقی می کنند.

علاوه بر این بعضی از اعضای ثروتمند طبقه دانشجوئی سبب تحمیل فشارهای اجتماعی بر دیگر دانشجویان می شوند. دانشجویان مؤنث هر سه روز یکبار با لباس مدرن به دانشگاه می آیند ولی بیشتر آنها دست به چنین کاری نمی زنند. بیشتر اشخاصی که نمی توانند در مسابقه لباس پوشی شرکت کنند متوسل به لباس مخصوص زنان کویت می شوند که آن هم چادر و غیره است.

(خیلی محرمانه) ساترلند یاد آور شد که توفیق فرح مطالعاتی انجام داده است که به موجب آن چنین نتیجه گیری می شود که دانشجویان کویتی مذهب را مقدمتر از هر نوع وفاداری از جمله وفاداری به خانواده و کشور و نژاد خود می دانند (این مطالعه قرار است در شماره دسامبر 1978 مجله روانشناسی اجتماعی ساترلند منتشر شود) رومیحی گفت که دانشجویان نسبت به اسلام علاقه بیشتری نشان می دهند و این کار به عنوان پوشش در رابطه با شورش بشمار می رود در این رابطه رومیحی به مسئله سهیم شده در قدرت پرداخت. خانواده حاکمه به این موضوع علاقه چندانی نشان نمی دهد و دانشجویان نیز بهمین خاطر و نیز به خاطر فقر نسبی خود از آنها منزجر هستند. و برای از میان برداشتن این تنفر نیز راه حلی مرسوم یا فرمول بندی شده وجود ندارد.چون سازمان دانشجویی حائز اهمیتی وجود ندارد مطبوعات سانسور می شوند. و مجلس شورای ملی نیز منحل شده است. در غیاب همین پیوسته و با مطرح کردن این تقاضا که دولت باید دارای رفتاری اسلامی باشد به منعکس ساختن نارضایتی های خود می پردازند.

(خیلی محرمانه) ایران و کویت (خیلی محرمانه) حوادث ایران موضوع اصلی مکالمات است. رومیحی معتقد است که حوادث ایران برای کویت زیان آور است و اینکه تاریخ بنحو دقیق در اینجا تکرار نخواهد شد ولی بعضی از ناتوانی های رژیم در ایران در این کشور نیز بچشم می خورد.

(خیلی محرمانه) مخالفت با خاندان حکومتی در کویت (خیلی محرمانه) او به فساد اشاره کرد. رومیحی گفت شاه در عنفوان عمر خود قرار گرفته نفوذ و اعتبار او در نتیجه فساد آنهایی که در اطرافش قرار گرفته اند و شاه نسبت به آنها اطمینان دارد کاهش یافته است.

و من این امور را در مقاله اخیر خود در روزنامه السیاسه مطرح کرده ام. رومیحی آنگاه گفت: در زمان گذشته حکمرانهای کویت و خانواده آنها در برابر اتهامات فساد آسیب پذیر نبوده اند. خانواده صباح از هرگونه فعالیت بازرگانی بدور بوده اند ولی در اواسط دهه 1960 این خانواده وارد امور بازرگانی و مالی به مقیاس بزرگی شد. به لحاظ سنتی شیخ یک قبیله عرب برای اینکه بتواند بی طرف باقی بماند مستقیما در کارهای بازرگانی قبیله وارد نمی شدند.

شیخ یک قبیله عرب بیشتر بر روی اعضای قبیله برای امرار معاش خود تکیه می کند و اینکار را اعضای قبیله تا زمانیکه شایستگی آنرا داشته باشد انجام می دهند، خانواده صباح از لحاظ سنت این نقش را در کویت داشته اند و حتی هنگامی که جامعه کویت از یک ماهیت قبیله ای به یک جامعه مختلط

ص: 735

بازرگانی و بیابانی تبدیل گردید نیز ادامه یافت. هنگامی که در زمانهای گذشته مردان خانواده بزرگ بازرگانی و رؤسای ماهیگیران برای مدت چندمین ماه دور می شدند خانواده صباح در کویت باقی می ماند تا از شهر و رفاه زنان آنها مواظبت کنند، به طور خلاصه آنها سمت محافظ را داشتند ولی اکنون خانواده صباح این سنت را ترک کرده است و مردم آغاز به گفتن این امر می کنند که آنها دعاوی شیوخیت همچنین خود را در ادعای حاکمیت از دست داده اند.

رومیحی همچنین به نارضایتی خانواده های بازرگانان ثروتمند اشاره کرد و گفت از اینکه خانواده صباح وارد فعالیتهای بازرگانی شده اند و سودی را که باید به جیب بازرگانان برود نصیب خود می سازند بسیار ناراحت شده اند.

(خیلی محرمانه) کلونان گفت که کویتی ها به او اطمینان داده اند که کویت به سرنوشت ایران دچار نخواهد شد زیرا توجه کویت بیشتر معطوف رفاه همه مردم کویت است. ضمن پرورش این اصل که ما اخیرا از رئیس ستاد نیروهای مسلح کویت شنیده ایم کلونان توضیح داد برنامه های وسیع رفاهی اجتماعی در کویت امکان عدم رضایت را که در میان طبقه متوسط ایران بروز کرده نفی می کند زیرا طبقه متوسط ایران دست خوش تورم بود و فقیران ایران از فرآیند نوسازی جامعه محروم بودند رومیحی این چنین اندیشه ها را بی اعتبار تلقی کرد و گفت که حتی به یک دلیل می توان گفت که نیمی از جمعیت کویت غیرکویتی ها هستند و آنها سودهای اجتماعی کمتری نصیبشان می شود و در قبال انجام همان کارهایی که کویتیها در کنار آنها انجام می دهند پول کمتری می گیرند.

(خیلی محرمانه) محافظه کاری مسلمانان (خیلی محرمانه) اظهار نظرهای حاد رومیحی در باره نواقص برنامه های رفاه اجتماعی مفصل کویت نیست بلکه در باره نواقص و عیوب رهبران آن است. رومیحی علاوه بر فساد به سالوسی اشاره کرد. وضع قوانین دقیق تر و شدیدتر طبق سنتهای اسلام در موضع گیری طعن آمیز کویتیهای وابسته به دستگاه قدرت اثری نخواهد داشت او نمونه هایی از قبیل منع مشروبات الکلی و تواضع در لباسهای شنا که هر دو اخیرا برقرار شده است و پیشنهاد اجرای قوانین شرعی در مجازات جنایتکاران که در قانون جدید جزا عنوان شده است ذکر کرد. رومیحی انتقادهای عمومی را درباره این تدبیر پیشنهاد شده منعکس کرد و گفت که احتمال دارد که بر طبق معیار دوگانه یعنی مناسب نبودن آن در دنیای کنونی و فقدان پژوهش کافی و روانشناسانه درباره علل افزایش جنایت که در توجیه قانون جزای جدید از سوی طرفداران آن ذکر شده است به مورد اجرا گذاشته شود.

(خیلی محرمانه) رومیحی پیشگوئی کرد که پس از پایان همه بحثها و استدلالهائی که در مطبوعات منعکس شد و سرو صداهائی که در محافل مختلف به وجود آمد حکومت این قانون جزا را بدون تغییرات مهم به مرحله اجرا خواهد گذارد همان طوری که در تابستان گذشته راجع به قانون اجاره رفتار کرده بود.

او گفت که حکومت کویت با توجه به اینکه فاقد پارلمان و نهادهای دیگر قابل اعتماد برای اندازه گیری نظر مردم است قادر خواهد بود بود مدعی شود که عموم مردم از این تدابیر پشتیبانی می کند و اظهارات برگزیده ای از مردم را در جراید منعکس خواهد کرد.

(خیلی محرمانه) در حالی که ریاکاری و داشتن تضاد قانون اجرای جدید با اوضاع زمان ناراحت کننده است رومیحی بیشتر از این نگران است که فشارهای مذهبی محافظه کارانه از کنترل حکومت خارج شود.

ص: 736

همان طوری که در ایران اتفاق افتاده است اینگونه فشارها در بسیاری از موارد ناشی از یک عکس العمل عاطفی است تا اینکه بر اساس یک عمل معقول و منطقی در دنیای کنونی باشد. خطر واقعی در همه این موارد ناشی از ناتوانی دستگاه رهبری در مشاهده صحیح اوضاعی است که احیای محافظه کاری مذهبی به آن منجر خواهد شد. رومیحی سپس پرسید «بعد چه خواهد شد». پس از قانون جزاء ما ممکن است شاهد اجرای اصل زکات (مالیات اسلامی) باشیم و آنگاه چرا شاهد منع بیمه و اخذ بهره نباشیم؟ زیرا کویت که قصد دارد هر چه بیشتر به چنین درآمدهایی به عنوان یک منبع بزرگ ملی اتکا داشته باشد یک چنین پیشنهادی برای آن مضحک خواهد بود. علاوه بر این اجرای کامل قوانین اسلامی مشروعیت حکمروایی خانواده صباح را مورد تعارض قرار خواهد داد زیرا به هر ترتیب این خاندان هیچ گونه ادعائی به اینکه از شجره خلفاء باشند ندارند.

(خیلی محرمانه) شیعیان کلونان درباره شیعیان پرسید. رومیحی در این باره ظاهرا اطلاع چندانی نداشت ولی این نکات را متذکر شد. در کویت ائمه شیعه مهم وجود ندارند. بعضی از شیعیان اوراقی پخش کرده اند. من بعضی از آنها را دیده ام در این اوراق از شاه و همچنین از امیر کویت انتقاداتی شده است.

(خیلی محرمانه) اظهار نظر (خیلی محرمانه) علی رغم اشارات وسوسه انگیز رومیحی به بلومنتال وزیر خزانه داری آمریکا او به هیچ وجه به صراحت نگفت که به عقیده او چه کسی ظرف چند سال آینده بر کویت حکومت خواهد کرد.

(خیلی محرمانه) اطلاعات بیوگرافیک (خیلی محرمانه) رومیحی گفت که او نزد مقامات چندان محبوبیتی ندارد و نمونه هایی در اینباره ذکر کرد. مثلاً اینکه در پایان تابستان پس از بازگشت از لندن مقامات گذرنامه او را از او گرفته و در لندن او اظهاراتی کرده بود که چندان باب پسند حکومت کویت نبوده است. همچنین او از سمت سردبیری نشریه «مطالعات خلیج و شبه جزیره عربستان»که یک نشریه سه ماهه علمی است معزول شده است.

منبع: اسناد لانه جاسوسی - جلد 4 - کتاب 4 - صفحه 733