سند شماره 2

فروش تجهیزات نظامی به شاه

موضوع سند

مشخصات ارسال سند

از:

گزارش سیاسی

به:

متن سند

دلایل فروش تجهیزات نظامی به ایران با شرایط مساعد

سند شماره 2 سری

1- علیرغم فضای ضد آمریکایی، شاه دوست ما باقی می ماند

الف) دوستی که در جریان بحران های آذربایجان و مصدق به وجود آمد

ب) متفق وفادار سنتو

ج) گروه پزشکی ایران در ویتنام

د) تسهیلات ویژه «آگاهی فزاینده دشواریهای بالقوه اقتصادی»

1- برنامه عمران اقتصادی شتاب مؤثری به دست آورده است و هفتاد و پنج درصد از درآمد نفتی ایران به عمران اقتصادی اختصاص یافته و سال گذشته رشد متوسط حدود 10 درصد بوده است.

2- اداره اقتصاد ایران با سیاست های روشنفکرانه ای که نشانه آگاهی فزاینده مشکلات بالقوه اقتصادی است به مراتب بهبود یافته است.

3- پیشبرد جریان صنعتی شدن با شرکت فزاینده سرمایه شخصی ایرانی و خارجی در سطح عالی قرار گرفته است.

4- اصلاحات بودجه ای رهبران ایران را قادر ساخته است، تا تصویر روشنتری از هر زمانی در گذشته درباره منابع مالی در دسترس برای حکومت و موارد استفاده دیگر آنها داشته باشند.

5 - اصلاحات ارضی، مالکیت زمین را در 80% از روستاهای ایران تغییر داده و در حدود یک میلیون خانواده روستایی فراهم کرده است و اکنون سرگرم تمرکز و قدرت استحصالی کشاورزی و سطح و زندگی روستایی است، که به نحو منحصر به فردی به مورد اجرا گذاشته شده است.

6- برنامه اقدامات مدنی - نیروهای مسلح ایران آموزش و پرورش و بهداشت و راه ها و آب و سایر نعمت های بهبودی را به هزاران روستای ایرانی می آورند.

7- سپاه دانش با تقریبا 20 هزار سرباز وظیفه آموزش دیده و به روستاها فرستاده شده است تا خواندن و نوشتن بیاموزند.

8 - سپاه بهداشت مرکب از پزشکان نظام وظیفه و کارمندان بهداشت، 350 گروه را برای بهبود شرایط بهداشت در روستاهای سراسر ایران فرستاده است.

9- آموزش حرفه ای به وسیله نیروهای مسلح فراهم شده و به سربازان وظیفه که در روستاها در سراسر ایران به کار می روند، مهارتهای سودمندی را داده است.«شایستگی اعتبارگیری طبق نظر بانک بین المللی عمران روستائی». سفارت با نظر بانک بین المللی روستایی مبنی بر اینکه ایران شایسته گرفتن اعتبار است سهیم است. ظرف چهار چهار سال گذشته بازپرداخت وامهای رسمی ایران از برداشتهای آن در مورد این وام ها فزونی داشته است و در سال های 1965 و 66 سال ایرانی پرداخت بدهی، تنها 7% درآمدهای ارز خارجی جاری مملکت را تشکیل داده است. نظر به اینکه درآمد ایران از نفت و صادرات سایر اقلام مدام رو به افزایش است، ایران می تواند از خارج به نحو فزاینده ای وام بگیرد. برآورد مبالغی که ایران می تواند بدون زیان به شایستگی اعتبارگیری خود وام بگیرد. بیش از رقم محافظه کارانه 200 میلیون دلار در سال برای چند سال آینده بر اساس شرایط معقول است.

هرچند حکومت تعدادی طرح های بزرگ اقتصادی که مستلزم مصالح و تجهیزات وارداتی در نظر گرفته، بعضی از طرح های بزرگتر به شکل کالا پرداخت خواهد شد و بسیاری از طرح های دیگر به آن سرعت که حکومت مایل است قابل اجرا نخواهد بود. بنابراین سفارت معتقد است که برنامه عمران اقتصادی ایران تمامی ظرفیت وام گیری خود را ظرف چند سال آینده جذب نخواهد کرد و ظرفیت قابل ملاحظه ای برای بازپرداخت اعتبارهای نظامی وجود خواهد داشت. با یک احتساب محافظه کارانه ایران استطاعت آن را خواهد داشت، که سالیانه لااقل 30 میلیون دلار برای اعتبارهای نظامی ظرف چند سال آینده بپردازد.

«این موفقیت دیگری برای شوروی در، از میدان بردن نفوذ ایالات متحده خواهد بود.»

الف) موفقیت های شوروی تاکنون: اتحاد با آرزوهای ملی

1- طرح ذوب آهن 286 میلیون دلار (شامل صنایع ماشین ابزار و گاز طبیعی) با این استدلال که غرب نخواسته است تحویل دهد.

2- موافقتنامه های پایاپای سالیانه با اتحاد شوروی، لهستان، چکسلواکی، مجارستان، رومانی و بلغارستان.

3- دیدار شاه در تاریخ ماه ژوئن 1965 از اتحاد شوروی و برنامه های دیدار از رومانی، لهستان، بلغارستان و مجارستان ظرف پنج ماه آینده - دیدارهای فزاینده در سطح عالی.

4- برنامه مبادلات فرهنگی فعالی هنرمندان، تیم های ورزشی، فیلمها، مذاکرات درباره موافقت نامه فرهنگی با اتحاد شوروی که تقریبا منعقد شده است، تعداد فزاینده کتاب های شوروی در ایران.

5 - در سال 1965 ایران بزرگترین دریافت کننده کمک از شوروی بود.

6- سایر موافقتنامه ها - هواپیمایی کشوری، ترانزیت، شیلات دریای خزر، سد ارس، بندر پهلوی و سیلوهای گندم.

ب) هدف های کنونی شوروی: بیرون راندن غرب

1- رادیوی صدای ملی ایران در باکو که به وسیله شوروی اداره می شود حمله می کند به: سفارت های آمریکا و انگلیس، آرمیش مگ، اداره اطلاعات آمریکا، ایستگاه رادیو تلویزیون ارتش آمریکا، سنتو، ایرانیان تحصیل کرده در آمریکا و کنسرسیوم نفت.

2- رادیوی پیک ایران تحت کنترل حزب توده در بلغارستان حمله می کند.

3- رادیو مسکو انتشار کتابی را در شوروی که تصویر کننده کمک آمریکا به ایران به عنوان علت دردسرهای اقتصادی ایرانیان است که مورد بررسی قرار می دهد.

ج) صحنه آخر: به دریا انداختن ملی گرایان ایران

1- هدف دراز مدت اعلام شده از سوی مولوتف در سال 1940 همان مانده است. منطقه ای که در جنوب بندرهای باتوم (دریای سیاه) و باکو (در دریای خزر) در جهت خلیج فارس قرار گرفته است از مرکز آرزوهای اتحاد شوروی.

2- روابط جدیدی در شرف تکوین است: سالمتر و پایدارتر

الف) ایران بر روی پاهای خود می ایستد (هدف ما بود)

ب) برنامه های مؤسسه بین المللی عمران آمریکا به تدریج از مرحله خارج می شود.

ج) به نظر می رسد که تقریبا به طور کامل پشت کرده ایم

د) مرحله انتقالی باید چنان باشد که از سرمایه گذاری ما (یک میلیارد و ششصد میلیون دلار) حمایت شود.

ه) شاه حاضر برای خرید است ولی خواستار رفتار مساعدتری از لحاظ شرایط است.

3- اندکی افزایش هزینه نظامی قابل توجیه است

الف) تأسیسات نفتی ثروت را به نحو فزاینده ای آسیب پذیرند.

ب) تجهیزات توصیه شده جنبه دفاعی و پر کردن شکاف ها را دارد. (دفاع هوایی)

ج) توانایی ایران به نحو مشخصی پایین تر از جمهوری متحده عربی، ترکیه و حتی عراق است.

د) شاه می خواهد با تهدیدهای منطقه ای مقابله کند (ویتنام ایرانی نباید باشد).

ه) هدف ها: بازدارندگی و اتکای به خود.

و) نیازهای تأیید شده بر اساس بهترین قضاوت های نظامی ایالات متحده.

4- توانایی اقتصادی ایران را نباید دست کم گرفت

الف) ایران در رونق است که از پنج سال پیش تاکنون تفاوت دارد.

ب) برنامه اصلاحات ارضی، سپاه دانش و سپاه بهداشت بسیار برجسته است.

ج) طبق اظهار بانک بین المللی عمران روستایی شایستگی دادن اعتبار دارد.

د) درآمد نفتی سالیانه 500 میلیون دلار و در شرف افزایش است.

ه) آگاهی رشد یابنده درباره دشواری های بالقوه اقتصادی.

و) سایر کشورها برای دادوستد با ایران رقابت می کنند.

5- زنجیره واکنش های نامساعد، اگر پاسخگویی ما نارسا باشد

الف) ایران از جای دیگر خریداری خواهد کرد و الگوی ایالات متحده را نقص خواهد کرد. (میگ ها به مبلغ هفتصد هزار دلار)

ب) توانایی ما برای نفوذ بر شاه به نحو حادی کاسته خواهد شد.

ج) بدون چنین نفوذی دشواری های اقتصادی نحوست بارتر خواهد بود.

د) این آغاز پایان یافتن فعالیت آرمیش مگ* خواهد بود.

ه) مانعی برای افزایش تأسیسات ویژه ما خواهد بود.

و) موفقیت دیگری برای شوروی در از میدان به در بردن نفوذ ایالات متحده خواهد بود.

6- اقلام فروش چکی مورد نیاز است

الف) برنامه عملی در چهارچوب حداکثر 400

ب) سری اوراق قرضه خارجی عملی - FY - 67

ج) تأکید بر واقعیت های اقتصادی زندگی در جریان بررسی سالیانه «به نظر می رسد که ما تقریبا به طور کامل پشت کرده ایم.» نه تنها ما کمک های مؤسسه بین المللی عمران را در ایران خاتمه می دهیم بلکه ما همچنین:

1- شرایط 430 PL سخت تری به ایران پیشنهاد می کنیم (ده ساله و بهره به نرخ وام گیری جاری خزانه) واشنگتن نتوانسته است ما را با هرگونه نمونه ای از قراردادهای عنوان چهار، شامل شرایط نسبتا سخت تر فراهم کند.

2- سرگرم اجرای مالیات مساوی کردن بهره ها و کنترل های داوطلبانه نسبت به جریان سرمایه های خصوصی آمریکا به ایران هستیم و بدین ترتیب ایران را به عنوان یک کشور رشد یافته تلقی می کنیم و بدین ترتیب وام گیری خصوصی را از ایالات متحده گرانتر می کنیم.

3- نرخ غیر رضایت بخش برداشت نفت. برداشت آرامکو عربستان سعودی بسیار بالاتر از برداشت کنسرسیوم از ایران است.

4- ماجرای گودرزیان هنوز هم باقی است؛ رهبری ایران هم چنان معتقد است که پس از دو سال دارایی های سلطنتی می تواند خلاص شود، اگر تصمیم واقعی حکومت ایالات متحده وجود داشته باشد.

5 - مسئله دانشجویان ایرانی رهبران ایران به ترتیبی معتقدند که فعالیت های ضد رژیم دانشجویان ایرانی ممکن است در پوزه بند قرار گیرد.

6- ادامه کمک های به مقیاس بزرگ ایالات متحده به ترکیه و حتی به ناصر بر خلاف تقلیل کمک های آژانس بین المللی عمران در ایران باعث می شود که رهبران ایران معتقد شوند که حکومت ایالات متحده به دوستی با ایران وقعی نمی گذارد.

«ایران در حال رونق است و با پنج سال پیش بسیار متفاوت است».

«برنامه اصلاحات ارضی، سپاه دانش و سپاه بهداشت بسیار برجسته است».

آگاهی فزاینده دشواری های بالقوه اقتصادی

3- پیشبرد جریان صنعتی شدن با شرکت فزاینده سرمایه شخصی ایرانی و خارجی در سطح عالی قرار گرفته است.

7- سپاه دانش با تقریبا 20 هزار سرباز وظیفه آموزش دیده و به روستاها فرستاده شده است تا خواندن و نوشتن بیاموزند.

9- آموزش حرفه ای به وسیله نیروهای مسلح فراهم شده و به سربازان وظیفه که در روستاها در سراسر ایران به کار می روند، مهارتهای سودمندی را داده است.«شایستگی اعتبارگیری طبق نظر بانک بین المللی عمران روستائی». سفارت با نظر (1) بانک بین المللی روستایی مبنی بر اینکه ایران شایسته گرفتن اعتبار است سهیم است. ظرف چهار چهار سال گذشته بازپرداخت وامهای رسمی ایران از برداشتهای آن در مورد این وامها فزونی داشته است و در سال های 1965 و 66 سال ایرانی پرداخت بدهی، تنها 7% درآمدهای ارز خارجی جاری مملکت را تشکیل داده است. نظر به اینکه درآمد ایران از نفت و صادرات سایر اقلام مدام رو به افزایش است، ایران می تواند از خارج به نحو فزاینده ای وام بگیرد.

برآورد مبالغی که ایران می تواند بدون زیان به شایستگی اعتبارگیری خود وام بگیرد. بیش از رقم محافظه کارانه 200 میلیون دلار در سال برای چند سال آینده بر اساس شرایط معقول است.

هرچند حکومت تعدادی طرحهای بزرگ اقتصادی که مستلزم مصالح و تجهیزات وارداتی در نظر گرفته، بعضی از طرحهای بزرگتر به شکل کالا پرداخت خواهد شد و بسیاری از طرحهای دیگر به آن سرعت که حکومت مایل است قابل اجرا نخواهد بود. بنابراین سفارت معتقد است که برنامه عمران اقتصادی ایران تمامی ظرفیت وام گیری خود را ظرف چند سال آینده جذب نخواهد کرد و ظرفیت قابل ملاحظه ای برای بازپرداخت اعتبارهای نظامی وجود خواهد داشت.

با یک احتساب محافظه کارانه ایران استطاعت آن را خواهد داشت، که سالیانه لااقل 30 میلیون دلار برای اعتبارهای نظامی ظرف چند سال آینده بپردازد. «این موفقیت دیگری برای شوروی در، از میدان بردن نفوذ ایالات متحده خواهد بود.»

الف) موفقیت های شوروی تاکنون: اتحاد با آرزوهای ملی

1- طرح ذوب آهن 286 میلیون دلار (شامل صنایع ماشین ابزار و گاز طبیعی) با این استدلال که غرب نخواسته است تحویل دهد.

2- موافقتنامه های پایاپای سالیانه با اتحاد شوروی، لهستان، چکسلواکی، مجارستان، رومانی و بلغارستان.

4- برنامه مبادلات فرهنگی فعالی هنرمندان، تیم های ورزشی، فیلم ها، مذاکرات درباره موافقت نامه فرهنگی با اتحاد شوروی که تقریبا منعقد شده است، تعداد فزاینده کتابهای شوروی در ایران.

5 - در سال 1965 ایران بزرگترین دریافت کننده کمک از شوروی بود.

6- سایر موافقتنامه ها - هواپیمایی کشوری، ترانزیت، شیلات دریای خزر، سد ارس، بندر پهلوی و سیلوهای گندم.

ب) هدف های کنونی شوروی: بیرون راندن غرب

1- رادیوی صدای ملی ایران در باکو که به وسیله شوروی اداره می شود حمله می کند به: سفارتهای آمریکا و انگلیس، آرمیش مگ، اداره اطلاعات آمریکا، ایستگاه رادیو تلویزیون ارتش آمریکا، سنتو، ایرانیان تحصیلکرده در آمریکا و کنسرسیوم نفت.

2- رادیوی پیک ایران تحت کنترل حزب توده در بلغارستان حمله می کند.

ج) صحنه آخر: به دریا انداختن ملی گرایان ایران

دوگ عزیز

1- گزارش بانک بین المللی عمران روستایی در تاریخ 29 دسامبر 1965 حاکی است که ”ایران در موقعیتی قرار گرفته که بتواند وامهای اضافی قابل ملاحظه ای بر اساس شرایط متعارف بگیرد. این نتیجهگیری به وسیله ثبات احتمالی درآمدهای نفتی ایران و این واقعیت که در سالهای بر داشت محصول عادی ٬ واردات مواد غذائی به استثناء قند و شکر و چای به میزان جزئی خواهد بود ٬ تقویت شده است.“

منبع: اسناد لانه جاسوسی - جلد 1 - کتاب 1 - صفحه 353