سند شماره 18

تحلیل ارتباط قطر، جامعه فلسطین و آمریکا

موضوع سند

مشخصات ارسال سند

از: سفارت آمریکا در دوحه، کیلگور

سری

به: وزارت امور خارجه در واشنگتن دی - سی

1358-06-10- 1979-09-01

متن سند

سند شماره (18)

تاریخ: 10 شهریور 1358 - 1 سپتامبر 1979

طبقه بندی: سری

از: سفارت آمریکا در دوحه

به: وزارت امور خارجه در واشنگتن دی - سی

عطف به: (الف) دوحه 0050

رونوشت: به سفارت آمریکا در تهران

موضوع: قطر، جامعه فلسطین و آمریکا

1- (تمام متن سری است).

2- آغاز خلاصه: جامعه فلسطینی عظیم و استقرار یافته قطر در مورد تلاش آمریکا در جهت حل اختلاف اعراب و اسرائیل با بدبینی می نگرند. آنها اینگونه تلاشها را ناموفق خوانده و بروز جنگ دیگری را بین اعراب و اسرائیل اجتناب ناپذیر می دانند. علی رغم نگرانیهای ناشی از دست دادن موطن خود، فلسطینیها معتقدند که از هواداری و دوستی اصیل و واقعی، امیر خلیفه، امیر قطر برخوردارند، چون او شدیدا وابسته به مهارتهای فلسطینیها و رابطه با غرب است آنها معتقدند (از نظر سفارت نیز این اعتقاد بجاست) که اگر قرار باشد نمایش قدرتی صورتی گیرد، خلیفه صدور نفت به آمریکا را متوقف خواهد ساخت تا موجبات تغییر سیاست آمریکا در خاورمیانه پدید آید.

این امر بر خلاف احترام شدید و اساسی امیر نسبت به آمریکا بروز خواهد کرد. علیرغم این واقعیت که فلسطینیها سیاست آمریکایی را به طرز فاحشی در حمایت از اسرائیل تلقی می کنند، جامعه فلسطینیهای قطر نسبت به آمریکاییها و آمریکا نظر خوشی دارند. بسیاری از آنها نیز امید دارند که بتوانند تبعه آمریکا بشوند. (پایان خلاصه).

ص: 193

3- جامعه 000/20 نفری فلسطینیهای قطر (که از این پس فلسطینیها خوانده می شود) پرجمعیت ترین گروه عربی خارجی (مصریها بالغ بر 000/17 نفر می باشند) بوده و مهمترین و متنفذترین عامل و عنصر خارجی به حساب می آیند. گروه پاکستانی 000/75 نفری و 000/40 تا 000/45 نفری ایرانی تعدادشان از فلسطینیها بیشتر است، ولی این گروهها و به خصوص گروه ایرانی متشکل از کارگران عادی می باشند، گرچه بعضی از ایرانیها به خوبی به کار تجارت مشغولند، ولی به دولت قطر آن چنان مرتبط نبوده، و رابطه آنها با بومیان قطر نیز از اختلافات مذهبی و خلق و خوی جدا سازنده اعراب و پارسی ها مصون نمی باشد. از طرف دیگر، قطری ها فلسطینیهای این کشور را نیز عرب و دارای همان تشابه مذهبی می دانند که به نظر آنها در مورد آنها بی عدالتی عظیمی روا داشته شده و باید نسبت به آنها حمایت و همدردی به عمل آید. با وجود اینکه موفقیت فلسطینیها حسادتهایی را برانگیخته، ولی این امر با الطاف و مراحم مخصوص دولت قطر نسبت به فرزندان بومی این شیخ نشین خنثی می گردد.

4- این فلسطینیها، برخلاف کسانی که در اردوگاههای پناهندگان لبنان و سوریه بسر می برند، مأیوس و نومید نیستند. واقعیت این است که آنها در دولت، بخش حرفه ای و تجاری پستهای مهمی را اشغال کرده اند. به طور مثال: وزیر دارایی این کشور و نیز سرپرست بانک ملی قطر و مشاور اصلی امیرخلیفه در امور مهندسی و پیمانکاری همه فلسطینی هستند سردفتر وزارت دارایی و وزارت نفت نیز فلسطینی بوده، و بسیاری از پزشکان، حسابداران، اساتید، معلمین، وکلا، قضات، پیمانکاران، بازرگانان و مدیران عالیرتبه بازرگانی فلسطینی می باشند. (مصریها همین نقش را در زمینه آموزش و پرورش ایفاء می کنند) بسیاری از آنها فارغ التحصیل دانشگاه آمریکایی بیروت و یا دانشگاههای آمریکا می باشند. فلسطینیها به کاربرد زبان انگلیسی از روزهای سلطه انگلستان بر فلسطین خوگرفته و با سرسختی و عزمی راسخ تحصیلات و فراگیری زبانهای خارجی و به خصوص زبان انگلیسی را دنبال می کنند. بسیاری از آنها از رابطه خوبی و دوستی با آمریکا برخوردار بوده و روحیه مسالمت جویانه آمریکا را نیز به خوبی درک نمایند. نکته نسبتا مضحک مسئله این است که بسیاری از قطریها و به خصوص افراد سالخورده تر، فلسطینیها را غربی به شمار می آورند و واقع امر این است که فلسطینیها نیز در مورد خودشان همین گونه فکر می کنند، و در همان حال معتقدند که غربیهای اصلی یعنی آمریکاییها نمی خواهند حقوق فلسطینیها را به رسمیت بشناسند. انگیزه نهفته در ورای آن نیز اختلاف اعراب و اسرائیل است.

5- فلسطینیهای اینجا نظر مساعدی نسبت به آمریکا داشته و بسیاری از آنها یا در حال خرید اقامتگاهی در آمریکا بوده و یا خریده و یا در آینده قصد خرید آن را دارند و مایلند که فرزندانشان در آنجا به تحصیل مشغول شوند. فلسطینیها می آیند و یا قصد آمدن دارند چون معتقدند که می توانند خانه ای خریداری کرد و در آمریکا پذیرفته شوند. از این نظر آنها متمایل به آمریکا هستند، گرچه این طرفداری و تمایل توام با عصبانیت شدید آنها نسبت به حمایت آمریکا از اسرائیل می باشد. و علاوه بر این اکثر فلسطینیها اینجا ظاهرا طرفدار سازمان آزادیبخش فلسطین (ساف) بوده و درصدی از حقوق و دستمزدهای خود را به این سازمان می دهند. یاسین شریف، نماینده ساف در دوحه مورد احترام جامعه فلسطینیهای قطر است. فلسطینیها تلاشهای آمریکا را در جهت استقرار صلح در خاورمیانه ناموفق خوانده و بروز جنگ پنجم اعراب و اسرائیل را اجتناب ناپذیر می دانند. از نظر آنها رئیس جمهور کارتر به خاطر سیاستهای داخلی آمریکا نمی تواند به حل همه جانبه این اختلاف نائل شود.

ص: 194

آنها معتقدند که در جنگ جدید قطر و دیگر صادرکنندگان نفت خلیج فارس منجمله ایران صدور نفت خود به آمریکا را قطع خواهند کرد.

6- فلسطینیهای اینجا به کابوسهای تبلیغاتی اخیر مبنی بر اینکه تروریستهای فلسطینی نفتکشها را در تنگه هرمز غرق خواهند ساخت، تا صدور نفت از آنجا غیرممکن گردد، توجه نمی کنند. با اعتراف به این واقعیت که افراد درمانده احتمالاً به هر کاری دست خواهند زد، آن را یک اقدام نادرست می خوانند. آنها معتقدند که در ژاپن و اروپا آرمان آنها در حال تحقق است و نمی خواهند به حیثیت امیر خلیفه و دیگر رهبران کشورهای صادر کننده نفت خلیج که از جمله هوادارانشان به حساب می آیند آسیب برسد.

7- سؤال این است که آیا فلسطینیها اقدامات احتمالی امیرخلیفه یعنی قطع صدور نفت به آمریکا آن هم طبق انتظار آنها هنگام بروز جنگ پنجم اعراب اعراب و اسرائیل را دقیقا ارزیابی و پیش بینی کرده اند، به نظر سفارت پاسخ این است که فلسطینیها درست پیش بینی کرده اند، این موضوع آن بخش از جنبه روانی و شخصیت ناشناخته و ابهام آمیز حکمران قطر را نشان می دهد. امیر خلیفه در سال 1930 و در خاتمه دوران رونق اوضاع خلیج فارس در نتیجه تجارت مروارید،متولد شد. اما در سال 1932 ژاپنی ها خود به پرورش مروارید پرداختند که صنعت مروارید محل را ورشکسته ساخت و قطر با سالهای توأم با فقر رو به رو گردید. امیر خلیفه در فقر به سر برد. و دقیقا معنی تهیدستی را می داند. انگلیسیها فرمانروا بودند و برخلاف گفتار آنها نژاد پرستی را اختراع نکردند، ولی قطریهای نسل خلیفه به یاد می آورند که فرمانروایان استعماری انگلیس آنها را تنها گذاشته بودند، ولی به عنوان یک فرد عرب زیردستی را احساس کرده است.

8- تنها در سال 1949 بود که صادرات نفت و سیل پولهای ناشی از آن به جریان افتاد، و در همان سال بسیاری از فلسطینیها آواره شدند، و اولین گروه آنها به عنوان اعراب قربانی سیاست انگلستان به دوحه آمدند. یکی از اینها یعنی مرحوم داود فانوس بافت دولتی را در قطر سازمان داد و به عنوان مدیر پرسنلی دولت قطر تا زمان بدرود حیات خدمت کرد. فانوس چندان مورد علاقه نبوده، ولی در عین حال فردی درستکار بود. حکمروایان پیشین قطر از او تمجید کرده و فلسطینیهای با استعداد دیگر را به کار گرفتند و چیزی رخ داد که بی شباهت به همزیستی مسالمت آمیز نبود. امیر به جامعه فلسطینی بسیار با استعداد خود شدیدا متکی است، که این اتکاء با روابطی چون زبان و تاریخ عربی محکم تر شده، که شیرازه این اتکاء نیز زبان انگلیسی و تمایل به جهان غرب می باشد. آنها هم نه تنها به خاطر کسب و کار پررونق خود، بلکه به خاطر هواداری و حمایتش نسبت به او وفادارند.

9- این تصور که امیر خلیفه و دیگر افراد مانند او تنها به خاطر ترس خود از آرمانهای ملی گرایانه عربی حمایت می کنند، تنها یک تصور صرف است. امیر قطر از فقری که بر سرتاسر زندگیش حاکم بود بیرون آمده و ناگهان به ثروتی افسانه ای و اعجاب آور دست یافته است، اینکه چه انگیزه روانی سبب شده که وی متقاعد به حمایت از آرمان فلسطین شود، نیز قابل تعمق است. شاید او نیز مانند دیگر کسانی که به ثروتی عجیب دست یافته اند، سعی دارد آرمانی عظیم تر را بیابد و با حمایت از آن، به خدا به خاطر نزول باران رحمتش بر شخصی زشت و کج پا سپاسگزاریش را نشان دهد، و شاید یک وظیفه عالی خاورمیانه ای به صورت انگیزه خلیفه درآمده است، و چون می تواند به فلسطینیها کمک کند، به این کار مبادرت ورزیده است.

10- کسانی که با چشمان خونبار خلیفه روبه روشده و سؤالات وی را شنیده اند که «در مورد اورشلیم

ص: 195

چه می گویید؟ و بر سر حقوق فلسطینیها چه می آید؟ کسانی هستند که به این نتیجه رسیده اند که او از ترس پنهانی به حمایت از آنها دست زده است تا اقدام تلافی جویانه فلسطینیها را برای خود تضمین ننماید. این سؤالات و سؤالات مشابه دیگر در گفتگو با امیر خلیفه پیرامون قرارداد کمپ دیوید و یا پیمان مصر و اسرائیل همیشه حاکم بوده است علاوه بر این، نمی توان از یاد برد که خلیفه کمک 250 میلیون دلار در سال خود به سادات را قطع نمود، چون متقاعد شده بود که مصریها به منافع فلسطینیها نمی اندیشند.

خلیفه سادات را بهترین دوست عرب خود تلقی می کرد و بقای او را با بقای سیاسی خود مرتبط می دانست. و بدون شک امیر، آمریکایی نیرومند و موفق را تنها مانع مهم علیه کمونیسم و شوروی می داند.

تنها ماندن سادات از طرف خلیفه (و دیگر رهبران عربی) اقدامی است که حمایت خلیفه را از فلسطینیها و آرمان آنها نشان می دهد. اگر ما نتوانیم راه حل رضایتبخش برای تضاد اعراب و اسرائیل بیابیم گمان نمی کنیم که وی باز هم به آمریکا روی آورد.کیلگور

منبع: اسناد لانه جاسوسی - جلد 42 - کتاب 42 - صفحه 193