155- بررسی وضعیت کنونی آمریکا نسبت‌ به ایران و گزینه‌هایی موجود

موضوع سند

متن سند

خلاصۀ نتایج جلسۀ کمیتۀ هماهنگی ویژه[1]

واشنگتن، 18 ژانویه 1980، ۹ ـ ۱۰ صبح

موضوع:

ایران، پاکستان و افغانستان

شرکت‌کنندگان:

وزارت امور خارجه

معاون وزیر وران کریستوفر

دیوید نیوسام

وزارت دفاع

معاون وزیر گراهام کلایتور

سازمان سیا

فرانک کارلوتچی

ستاد مشترک نیروهای مسلح

ژنرال دیوید جونز

ژنرال جان پاستی

کاخ سفید

جودی پاول

استوارت ایزنشتارت*

دنیس کلیف**

شورای امنیت ملی

دیوید آرون

گری سیک

ویلیام اودوم

توماس تورنتون**

افراد با این علامت «*»، تنها برای بحث از موارد 1 و 2 در جلسه حضور داشتند.

افراد با این علامت «**»، در هنگام بحث از مورد آخر در جلسه حضور نداشتند.

خلاصۀ نتایج

این جلسه عمدتاً به بررسی وضعیت کنونی ما نسبت‌به ایران و گزینه‌هایی که موجود است، اختصاص داشت.

1. انتخابات: درحال‌حاضر به نظر می‌رسد که بنی‌صدر و مدنی دو نامزد قوی هستند. سیا تصور نمی‌کند که قطب‌زاده حمایت قابل‌توجه یا محبوبیت ملی داشته باشد. هنوز احتمال زیادی وجود دارد که خمینی نامزد دیگری را به‌عنوان انتخاب شخصی خود معرفی کند یا اینکه انتخابات به تعویق بیفتد یا هر دو. (سرّی)

نشانه‌های درگیری و هرج‌ومرج در بدنۀ گروه حاکم فروکش نکرده است. بیشتر «تحرکات» آشکار در روزهای اخیر احتمالاً تنها به‌دلیل تلاش قطب‌زاده برای تقویت موقعیت شخصی خود ازطریق نوعی کودتا در عرصۀ روابط‌عمومی است. (سرّی)

2. تحریم‌ها: آقای کریستوفر به‌شدت معتقد است که هیچ‌یک از اتفاقات ایران حاکی از این نیست که ما فشار خود بر اروپایی‌ها و دیگران را برای اعمال تحریم‌های اقتصادی مؤثر، کاهش دهیم. ممکن است فقط بتوانیم 50 درصد تا 70 درصد از آنچه را که به دنبالش هستیم به دست آوریم، اما همین میزان هم مفید خواهد بود. اعلام حمایت امروز آلمان خوب بود و این کشور باید از تلاش‌های ما حمایت کند. مقالات خبری (مانند گورتزمن در نیویورک تایمز)[2] که نشان می‌دهد تحریم‌ها یک هدف گمشده است، باید اصلاح شوند. (سرّی)

وزیر ونس امروز با سفیر بریتانیا دیدار خواهد کرد و ممکن است برای ادامۀ فشار بر بریتانیا، پیامی از ونس به کارینگتون لازم باشد. ژاپنی‌ها در درجۀ اول، نگران امنیت تأمین نفت خود هستند و دوباره تقاضای دسترسی به نفت خام آلاسکا را مطرح کرده‌اند. گروه اجرا این موضوع را بررسی کرده است و تصدیق می‌کند که ما پیش‌تر در کنگره ناموفق بوده‌ایم. (سرّی)

3. گزینه‌های نظامی: آقای آرون پیشنهاد داد که خوب است فعالیت نظامی را به‌اندازه‌ای افزایش دهیم که نشان دهد هنوز گزینه‌های دیگری داریم. این می‌تواند به متحدین انگیزه دهد تا تحریم‌های اقتصادی را به‌عنوان انتخاب میان بد و بدتر ببینند. کمیتۀ هماهنگی ویژه احتمالاً افزایش سطح گشت‌های دریایی ما در خلیج‌فارس، پروازهای احتمالی هواپیماها از روی ناو هواپیمابر در خلیج‌فارس و پرواز هواپیماهای اس‌آرـ71 بر فراز آسمان ایران را مورد بحث قرار خواهد داد. (سرّی)

آقای نیوسام گفت هرگونه فعالیت نظامی که ضد ایران به نظر آید، در زمان قبل‌از انتخابات، اشتباه خواهد بود؛ زیرا تنها سبب تشدید احساس ضدآمریکایی و متحدساختن مردم به رهبری خمینی خواهد شد. در عوض، او اعتقاد داشت که انجام نوعی عملیات نظامی که در چهارچوب موضوع افغانستان قابل‌توضیح و درک باشد و سیگنالی به ایران نیز ارسال کند، ترجیح دارد. (سرّی)

ژنرال جونز پرواز هواپیمای بی ـ52 را به اقیانوس هند پیشنهاد کرد تا واحدهای دریایی شوروی را رصد کند. این هواپیما می‌تواند بدون فرود در منطقه، سفری طولانی را از گوام انجام بدهد. همچنین می‌تواند واحدهای شوروی را زیرنظر بگیرد و با نیروهای ناو در منطقه ارتباط برقرار کند. چنین مأموریتی می‌تواند روز یکشنبه (21 ژانویه) انجام شود و روز دوشنبه (22 ژانویه) رسانه‌ای گردد. تنها مانع درخواست مجوز، پرواز از تایلند خواهد بود. به‌منظور جلوگیری از اعلام زودهنگام پرواز، درخواست برای یک هواپیمای سی ـ 5 ارسال خواهد شد. بااین‌وجود، ما ازطریق سفیر خود با تایلندی‌ها، محرمانه ارتباط می‌گیریم و ضمن باخبرساختن آن‌ها از هدف خود، تأیید آن‌ها را در سطح سیاسی دریافت خواهیم کرد. چنین پروازی ازسوی کشورهای منطقه به‌عنوان یک تحول بزرگ جدید تلقی خواهد شد. واکنش هند منفی خواهد بود، اما قدرت واکنش آن‌ها بستگی به میزان نزدیک‌شدن هواپیما به سواحل کشورشان دارد. (به‌کلی سرّی)

کمیتۀ هماهنگی ویژه به‌اتفاق آرا، پرواز دو فروند بی ـ52 را پیشنهاد کرد و ستاد مشترک نیروهای مسلح نیز فوری کار دریافت مجوزهای لازم را آغاز کرد تا درصورت تأیید نهایی، هواپیماها به پرواز درآیند. وزارتخانه فوری پس‌از جلسه، از وزیر ونس استعلام گرفت و او به شرطی که تایلند ازقبل باخبر شود و با آن موافقت کند، از این پیشنهاد حمایت کرد. (به‌کلی سرّی)

- تأیید پرواز دو فروند بی ـ52 به اقیانوس هند در روز یکشنبه، 20 ژانویه، مشروط به تأیید قبلی تایلند و حفظ فاصلۀ مناسب از هند؛[3]

- عدم تأیید.

[محتوای غیرمرتبط با بحران گروگان‌گیری از این قسمت حذف شده است.]

8. عملیات مخفی: یک گروه محدود، گزارش مختصری از آقای کارلوتچی دریافت کرد. [کمتر از یک سطر از طبقه‌بندی خارج نشده است.] در چند روز گذشته برخی جلسات جدید برگزار شد، اما هنوز گزارشی در دست نیست. آقای نیوسام هفتۀ آینده سؤالاتی را که در کمیتۀ مجلس نمایندگان انتظار طرح آن‌ها می‌رود، تشریح کرد. آن‌ها می‌خواهند دربارۀ زمان‌بندی تصمیم‌گیری نسبت‌به تحویل تسلیحات مرگ‌بار به شورشیان بدانند و اینکه آیا این تصمیم، قبل‌از تهاجم شوروی بوده است یا خیر. آقای کارلوتچی گفت که تاریخ این یافته[4] به زمان پس‌از تهاجم شوروی برمی‌گردد و ما درمورد جزئیات فرایند تصمیم‌گیری خود با آن‌ها گفت‌وگو نمی‌کنیم. (به‌کلی سرّی)

سؤالاتی درمورد بودجۀ این کار، ماهیت مأموریت هایزر[5] و اینکه آیا انتخابات در ایران ممکن است برنامۀ انجام عملیات مخفی را غیرضروری سازد یا خیر، وجود داشت. آقای کارلوتچی و ساندرز همکاری تنگاتنگی باهم خواهند داشت و به‌طور کلی آقای کارلوتچی مسئولیت پاسخ‌‌گویی به سؤالات را به عهده دارد تا از واردشدن به بحث طولانی درمورد مسائل سیاست‌گذاری که خارج از صلاحیت کمیتۀ اطلاعاتی هستند، جلوگیری شود. (به‌کلی سرّی)

[1]. Carter Library, National Security Council, NSC Institutional Files (H–Files), Box 108.

به‌کلی سرّی. جلسه در اتاق وضعیت کاخ سفید برگزار شد.

[2]. Bernard Gwertzman, “U.S. Plans Embargo on Iran on its Own as Allies Shun Idea,” New York Times, January 18, 1980, p. A9.

[3]. کارتر با این مورد موافقت کرد.

[4]. Foreign Relations, 1977–1980, vol. XII, Afghanistan, Document 107, footnote 6.

[5]. نک: سند 91.

منبع: - جلد - - صفحه