سند شماره

131- اقدامات بلند مدت در قبال ایران

موضوع سند

متن سند

صورت‌جلسۀ جلسۀ شورای امنیت ملی[1]

واشنگتن، 2 ژانویه 1980، 1ـ 3:25 بعدازظهر

موضوع:

ایران، مأموریت کریستوفر به افغانستان، سالت و سفر براون به چین

شرکت‌کنندگان:

رئیس‌جمهور

معاون رئیس‌جمهور

وزارت امور خارجه

وزیر ونس

معاون وزیر کریستوفر

وزارت دفاع

وزیر براون

معاون وزیر کلایتور

سازمان سیا

معاون رئیس کارلوتچی

کاخ سفید

زبیگنیف برژینسکی

همیلتون جردن

پلوید کاتلر

جودی پاول

دیوید آرون

صورت‌‌جلسه

رئیس‌جمهور در آغاز جلسه گفت که ابتدا دربارۀ ایران و پاکستان بحث می‌شود و سپس فقط اعضای قانونی در جلسه حضور خواهند داشت تا گفت‌وگویی خصوصی‌تر داشته باشیم.

دکتر برژینسکی گفت وزیر امور خارجه آخرین گزارش از وضعیت گروگان‌ها را به شورا ارائه خواهد کرد و اگر زمان اجازه بدهد، دربارۀ راهبرد بلندمدت‌تر درقبال دولت ایران نیز بحث خواهیم کرد.

وزیر امور خارجه گفت ما روز دوشنبه در شورای امنیت سازمان ملل، رأی‌گیری موفقی داشتیم[2] و از آن زمان، با همکاری دیگران مشغول روشن‌ساختن ادبیات قطعنامه دربارۀ تحریم‌ها هستیم. به نظر او، این کار تا پایان روز به اتمام می‌رسید.[3]

رئیس‌جمهور از چشم‌اندازهای موردنظر برای تأیید قطعنامۀ تحریم‌ها سؤال کرد. وزیر امور خارجه پاسخ داد که نمی‌تواند به‌دست‌آوردن نه رأی را تضمین کند. او اضافه کرد که بی‌شک ما هشت رأی خواهیم داشت. وزیر دفاع به این نکته اشاره کرد که اعضای جدیدی در شورای امنیت حضور خواهند داشت. وزیر امور خارجه در پاسخ گفت رأی فیلیپین که به شورا اضافه شده با ماست ولی ما رأی گابن را از دست خواهیم داد. نیجر جایگزین نیجریه می‌شود و او معتقد بود که احتمالاً ما حمایت آن‌ها را خواهیم داشت، البته اگر فرانسه کمک کند. براساس دیدگاه او، ما رأی بولیوی را نداریم؛ چراکه همچنان در مسئلۀ اینکه کوبا یا کلمبیا آن کرسی را خواهند گرفت، اختلاف‌نظر وجود دارد. وی افزود کشورهای اروپای شرقی، آلمان شرقی و چکسلواکی نیز کمکی نخواهند کرد.

ما به همراه اروپایی‌ها و خودمان، باهم پنج رأی داریم. اگر شما نیجر را اضافه کنید نیز این عدد به شش رأی می‌رسد؛ فیلیپین رأی هفتم می‌شود. او گفت که زامبیا محل تردید است؛ بااین‌حال، مانلی[4] در کنار ما خواهد بود و این یعنی هشت رأی داریم. البته تا زمانی که متن قطعنامۀ تحریم‌ها را پیش روی نمایندگان کشورها نگذاریم، نمی‌توانیم از هیچ‌چیز مطمئن باشیم.

براساس نظر وزیر امور خارجه، سؤال اصلی این است که آیا چین در کنار ما خواهد ماند یا خیر. به اعتقاد وی، اگر ما نه رأی داشته باشیم، چین به ما ملحق می‌شود؛ ولی اگر قرار باشد خود چین رأی نهم باشد، با مشکل مواجه خواهیم شد.

وزیر دفاع پرسید که چقدر احتمال دارد که دبیرکل، والدهایم، بگوید که ما باید به‌جای رأی‌گیری برای وضع تحریم، به مذاکرات و گفت‌وگوها ادامه بدهیم؟ وزیر امور خارجه پاسخ داد که احتمال دارد والدهایم بگوید که پیشرفت‌هایی به دست آمده است و اینکه بهتر است چند روز دیگر نیز صبر کنیم تا ببینیم دیپلماسی می‌تواند دستاوردی داشته باشد یا خیر. وزیر امور خارجه برآورد وزیر دفاع را تصدیق کرد مبنی‌بر اینکه رأی‌گیری برای تحریم‌ها ممکن است چند روز و نه چند هفته بیشتر به طول بینجامد.

رئیس‌جمهور از این پرسید که آیا گزارشی از والدهایم داریم یا خیر. وزیر امور خارجه پاسخ داد: خیر! ما هنوز نمی‌دانیم که آیا او موفق به دیدار با خمینی می‌شود یا خیر. درهرصورت، او تصور نمی‌کرد که سفر والدهایم به ایران دستاورد چندانی داشته باشد.

رئیس‌جمهور نیز موافق بود. او نسبت‌به اینکه ایران خواستار حل مشکل باشد، ابراز تردید کرد.

وزیر امور خارجه گفت معتقد است اوضاع افغانستان تنها چیزی است که ممکن است نگرش مقامات ایران را تغییر بدهد. دولت این کشور دو بیانیه در انتقاد از حملۀ شوروی به افغانستان صادر کرده است و درنتیجه این می‌تواند نشانه‌ای از همسویی دیدگاه آن‌ها با ما باشد.

وزیر امور خارجه خاطرنشان کرد که عربستان سعودی علاقه‌مند به برگزاری جلسۀ وزرای امور خارجۀ کشورهای اسلامی است. وی ادامه داد که وزیر امور خارجه، عربستان را برای این کار تشویق کرده است. او درنهایت، این‌گونه نتیجه گرفت که روشن است که ایرانی‌ها اقدام شوروی در افغانستان را یک تهدید می‌دانند. این دقیقاً همان نقطه‌ای است که ما باید استدلال خود را روی آن متمرکز کنیم.

در پاسخ به سؤال از ارتباطات ما با ایرانی‌ها در این مورد، وزیر امور خارجه گفت که ما ازطریق سوئیس با آن‌ها در ارتباط هستیم.

رئیس‌جمهور پرسید آیا نکتۀ‌ دیگری دربارۀ ایران وجود دارد؟

وزیر امور خارجه گفت هال ساندرز هم‌اکنون در نیویورک با افرادی ملاقات دارد که خود را نمایندۀ اعضای شورای انقلاب معرفی کرده‌اند. وی ادامه داد که با فردی در واشنگتن ملاقات داشته که برای این جلسه، به آمریکا سفر کرده است. او تمایلی نداشت تا نام او را فاش کند، ولی گفت فردی بانفوذ است.[5]

رئیس‌جمهور گفت آنچه ایرانی‌ها به‌شکل خصوصی به والدهایم می‌گویند، حائز اهمیت است. آن‌ها در موقعیتی قرار دارند که باید امکان یافتن راه‌حل برای بحران را حفظ کنند. بااین‌حال، او اضافه کرد که هیچ دلیلی برای خوش‌بین بودن ندارد.

وزیر امور خارجه در ادامه اظهار داشت که عرفات احتمالاً در آیندۀ نزدیک به تهران سفر می‌کند. رئیس‌جمهور پرسید آیا عرفات حملۀ شوروی به افغانستان را محکوم خواهد کرد یا خیر؟ دکتر برژینسکی در پاسخ گفت عرفات از سایر کشورهای عربی پیروی می‌کند.

[محتوای غیرمرتبط با بحران گروگان‌گیری از این قسمت حذف شده است.]

[1]. Carter Library, National Security Council, NSC Institutional Files (H–Files), Box 57.

به‌کلی سرّی؛ حساس. جلسه در اتاق جلسات کاخ سفید برگزار شد.

[2]. نک: سند 128.

[3]. پیش‌نویس قطعنامه به یادداشت آخرین اطلاعات دربارۀ ایران که در تاریخ 6 ژانویه از ساندرز خطاب به ونس نوشته شد، پیوست شده است. این پیش‌نویس از همۀ کشورها می‌خواهد تا تحریم‌های تجاری علیه ایران وضع کنند و به مخالفت‌های فرانسه و بریتانیا اشاره می‌کند

Department of State, Official Files of [P] David D. Newsom, Under Secretary of State for Political Affairs, Lot 82D85, Iran Update Jan 1980.

[4]. Manley

[5]. ساندرز در روز 2 ژانویه با هاشمی در نیویورک دیدار کرد.

National Archives, RG59, Central Foreign Policy File, P860159–1187.

ونس با صادق المهدی که به‌تازگی از ایران برگشته بود، در روزهای 3 و 4 ژانویه ملاقات کرد.

Telegram 2947 to Khartoum, January 4; National Archives, RG 59, Central Foreign Policy File, D800010–0113.

ساندرز شرحی تفصیلی از این جلسات غیررسمی را در این منبع بیان کرده است:

Saunders, “Diplomacy and Pressure,” American Hostages in Iran, p102–104.

منبع: - جلد - - صفحه