سند شماره

2- گزارشات اولیه از تسخیر سفارتخانه

موضوع سند

متن سند

واشنگتن، 5 نوامبر 1979، 11:15-10:30 صبح

موضوع:

ایران

شرکت‌کنندگان:

وزارت امور خارجه

وارن کریستوفر[1]، وزیر امور خارجه

دیوید نیوسام[2]، معاون وزیر، امور سیاسی

هارولد ساندرز، مشاور وزیر امور خارجه، دفتر امور خاور نزدیک[3]

دفتر وزیر دفاع[4]

وزیر هارولد براون[5]

ستاد مشترک نیروهای مسلّح

دریابُد توماس هایوارد[6]،

فرمانده عملیات‌ نیروی دریایی[7]

اداره‌کنندۀ اطلاعات مرکزی

استانسفیلد ترنر[8]

کاخ سفید

زبیگنیف برژینسکی

شورای امنیت ملّی

گری سیک

ویلیام اودوم[9]

خلاصه نتایج

کمیته هماهنگی ویژه، به‌منظور بررسی اوضاع کنونی در ایران و گام‌های بعدی، تشکیل جلسه داد. مسائل زیر در این جلسه به بحث گذاشته شدند:

1- بیانیۀ ریاست‌جمهوری: یک رقابت داخلی در ایران بین مقامات دینی به رهبری خمینی و عناصر میانه‌روتر و سکولار که نخست‌وزیر بازرگان و وزیر امور خارجه یزدی، نمایندگان آنها هستند، وجود دارد. (سرّی)

امروز صبح کاردار آمریکا، نسبت به صدور هرگونه بیانیۀ رسمی ایالات متحده که ممکن است جایگاه نیروهای بازرگان - یزدی را به خطر اندازد یا آتش احساسات ضدآمریکایی در میان گروه‌های مذهبی را شعله‌ورتر سازد، هشدار داد. (سرّی)

وزارت امور خارجه و شورای امنیت ملّی به‌سرعت بیانیه‌ای را آماده خواهند کرد که یا توسط جودی پاول[10] یا رئیس‌جمهور منتشر می‌شود. این بیانیه تأکید خواهد کرد که اکنون زمان خونسردی و آرامش است نه اظهارات تحریک‌آمیز. (سرّی)

فرستاده: کمیته هماهنگی ویژه موافقت کرد که اعزام یک فرستاده برای دیدار با خمینی مفید است. درصورتی‌که مقامات مذهبی به دنبال راهی برای برون‌رفت از این شرایط باشند، این کار می‌تواند راهی برای حفظ آبرو پیش پای آنها بگذارد. (سرّی)

دو نامزدی که بیشترین شانس را برای انجام این مأموریت دارند، بیل میلر[11]، کسی که روابط شخصی با برخی نزدیکان خمینی دارد و رمزی کلارک[12] هستند. با درنظرگرفتن همه جوانب، کمیته هماهنگی ویژه، میلر را ترجیح داد اما هر دو احتمالاً بررسی خواهند شد. (سرّی)

همه موافق بودند که پیشنهاد ما برای اعزام فرستاده باید به تمایل ایران برای آزادی گروگان‌ها مبتنی شود. یک یادداشت تصمیم توسط وزارت امور خارجه برای رئیس‌جمهور آماده خواهد شد. [13] (سرّی)

در همین زمان، وزارت امور خارجه، به تلاش برای یافتن یک کانال امن برای انتقال دیدگاه‌های ما به کاردار لینگن[14] ادامه خواهد داد. (سرّی)

از پروفسور ریچارد کاتم[15] نیز سؤال می‌شود که آیا تمایل دارد تا به‌عنوان یک شهروند عادی به تهران سفر کند و از ارتباطات خود با مقامات مذهبی برای کمک به گروگان‌ها استفاده کند یا خیر؟ (سرّی)

3- امنیت شاه: گروه راکفلر[16] که امور مربوط به شاه را مدیریت می‌کند، حلقۀ امنیتی شاه را تشدید کرده است. ما پیشنهاد می‌کنیم که اگر هنوز از پلیس نیویورک[17] کمک نگرفته‌اند، این کار را بکنند. ما پیشنهاد داده‌ایم که یک بیانیه جدید در مورد وضعیت جسمانی شاه و ضرورت انجام عمل جرّاحی منتشر کنند. [18] کمیته هماهنگی ویژه موافقت کرد که در حال حاضر، صدور یک بیانیه عمومی از سوی شاه می‌تواند مفید باشد. (سرّی)

طرح‌های احتیاطی: گروهی کوچک متشکّل از وزارت امور خارجه، دفاع، سیا و شورای امنیت ملّی، گام‌های احتمالی را که باید در صورت آسیب‌دیدن گروگان‌ها، مواجه‌شدن با تهدید از سوی ایران یا بروز هرج‌ومرج در کشور، برداریم را بررسی خواهند کرد. (به‌کلی سرّی)

این کار با بیشترین میزان احتیاط و دقت انجام گردید و هیچ گام ملموسی بدون بازنگری بیشتر برداشته نخواهد شد. تمرکز بر امکان انجام عملیات‌ آزادی گروگان‌ها و نیز منابع نفتی جنوب کشور خواهد بود. [19] (به‌کلی سرّی)

کمیته هماهنگی ویژه مقرّر کرد که اگر با تهدید مستقیم شهروندان خود در تهران مواجه شویم، تغییر جهت گروه ضربت می‌دوی[20] بایستی به‌عنوان یک گزینه در نظر گرفته شود. (به‌کلی سرّی)

5- جلسه‌ای دیگر فردا برگزار خواهد شد. (خیلی محرمانه)

[1] Warren Christopher

[2] David Newsom

[3] Bureau of Near East & So. Asian Affrs

[4] Office of the Secretary of Defense

[5] Harold Brown

[6] Thomas B. Hayward

[7] Chief of Naval Operations

[8] Stansfield Turner

[9] William Odom

[10] Jody Powell

[11] Bill Miller

[12] Ramsey Clark

[13] بر اساس دستخط های نوشته شده از محتوای جلسه، برژینسکی اظهار داشت که کارتر در ابتدا «چندان نظر مثبتی» نسبت به استفاده از رمزی کلارک به عنوان فرستاده نداشته است. (Carter Library, National Security Affairs, Staff Material, Middle East File, Box 97, Meetings
File, 11/5/79: SCC re Iran). در یادداشت تصمیم 5 نوامبر که برای رئیس جمهور آماده شد، کریستوفر پیشنهاد کرد که رمزی کلارک و بیل میلر «مستقیماً با مقامات مذهبی تهران و قم» سخن بگویند. آنها باید آزادی سریع گروگان ها را خواستار شوند، در مورد مسائل اصلی بین ایالات متحده و ایران صحبت کنند و به پاسخ ایران گوش دهند. (همان)

[14] Laingen

[15] Richard Cottam

[16] Rockefeller

[17] Rockefeller

[18] مرکز پزشکی بیمارستان کورنل نیویورک (New York Hospital-Cornell Medical Center) آخرین وضعیت جسمانی شاه را در 5 نوامبر منتشر کرد و به روند بهبودی وی از بیماری کولدوکوتومی، نیاز برای ازبین بردن یک سنگ دیگر در کیسه صفرا، شیمی درمانی به تأخیر افتاده برای لنفوم های بدخیم او و رادیوتراپی برای تومور موجود در گردنش اشاره نمود.

(Department of State, Records of David D. Newsom, Under Secretary of State for Political Affairs, Subject Files, 1978–1981, Lot 81D154, Briefing Book: The Shah, Oct–Nov 1979, Vol. III)

[19] بر اساس دستخط های نوشته شده از محتوای جلسه، براون و برژینسکی در مورد به دست گرفتن کنترل فرودگاه های ایران، همکاری با ارتش ایران و اشغال میادین نفتی جنوب کشور، در صورت وقوع جنگ داخلی، بحث و گفتگو کردند. بمباران قم نیز به بحث گذاشته شد. (Carter Library, National Security Affairs, Staff Material, Middle East File, Box 97, Meetings File, 11/5/79: SCC re Iran)

[20] Midway Task Force