سند شماره

158- گسترش حلقه محدودسازی ایران

موضوع سند

متن سند

یادداشت رابرت بلک‌ویل[1] از کارکنان شورای امنیت ملی برای مشاور امنیت ملی رئیس‌جمهور (برژینسکی)[2]

واشنگتن، 20 ژانویه 1980

موضوع:

ایران، افغانستان و متحدین (سرّی)

در برهه‌ای که نیاز به رهبری آمریکا و همبستگی متحدین به‌ندرت آشکارتر بوده است، ما با خطر متقاعدساختن اروپایی‌ها و ژاپنی‌ها مواجه هستیم که در این دوران خطرناک، ذات جان‌فشانی ما بیشتر از تیزبینی راهبردی‌مان است.

- ما تهدید می‌کنیم که اگر شواهد نشان دهد که ایران کمکی به آزادی گروگان‌ها نکرده و برای نجات شوروی از افغانستان تلاش می‌کند، در آن صورت اقدام نظامی علیه این کشور انجام خواهیم داد؛ (می‌توانید بحث در شورای امنیت و مجمع‌عمومی را پس‌از مین‌گذاری تصور کنید؟)

- ما همچنان به فشار برای اعمال تحریم‌های متحدین علیه ایران ادامه می‌دهیم؛ چراکه باور داریم پس‌از اشغال افغانستان توسط شوروی، وضعیت بی‌ثبات‌تر در ایران به نفع ما خواهد بود نه مسکو؛

- به‌خاطر ترس اروپا، ما اثرات تحریم صادرات نفت ایران بر متحدین و اقتصاد جهانی را به حداقل می‌رسانیم؛

- به‌طور خلاصه، به هر شکل ممکن نشان خواهیم داد که پنجاه گروگان برای ما (و برای دورنمای انتخاب دوبارۀ رئیس‌جمهور)، مهم‌تر از مقاومت مؤثر در برابر امپریالیسم شوروی در جنوب غربی آسیا و فراتر از آن است؛ (سرّی)

- تأثیر این امر در اروپا سبب ایجاد بدبینی و احیای تردیدها در بالاترین سطح نسبت‌به ظرفیت دولت کارتر برای حفاظت از منافع غرب و مقابله با چالش شوروی شده است. به نظر من، ناتوانی آشکار وارن کریستوفر برای رفع این نگرانی‌ها در اروپا در طول هفتۀ گذشته، برای او و دولت مایۀ شرمساری بود. اشمیت به اسپانیایی‌ها می‌گوید که ایالات متحده چیزی از خاورمیانه نمی‌داند. تاچر به کریستوفر تشر می‌زند و کارینگتن به ترک‌ها می‌گوید که تحریم‌های علیه ایران کارساز نخواهند بود. (سرّی)

همان‌طور که روزنامۀ آلمانی روز جمعه نوشت: «با وجود اینکه او آشکارا وی را دوست خود می‌خواند، تردید اشمیت در ویژگی‌های رهبری قدرتمندترین مرد جهان غرب به‌جای کاهش، افزایش یافته است. در این زمینه، اشمیت با رئیس‌جمهور فرانسه، ژیسکار، برابر است». (سرّی)

بخش اعظم این امر ازسوی اروپایی‌ها، به‌شدت به نفع خود آن‌هاست. آن‌ها به نفت ایران وابسته هستند. اشمیت می‌خواهد از روابط جمهوری فدرال آلمان با شرق محافظت کند. ژیسکار نیز درصدد است تا موضع مستقل و رابطۀ ویژۀ فرانسه با مسکو را حفظ نماید. تاچر تصور می‌کند که شوروی را بسیار بهتر از جیمی کارتر می‌شناسد و جامعۀ بانک‌داری محافظه‌کار در بریتانیا، با تحریم ایران مخالف است. بااین‌وجود، اهداف ذاتاً متضاد ما ـ تضعیف ایران و تقویت مخالفت منطقه‌ای با شوروی ـ بهانۀ لازم را به اروپایی‌ها می‌دهد تا درخواست‌های ما برای اقدام هماهنگ علیه شوروی را رد کنند. (سرّی)

چه باید کرد؟ نخست، ما نباید آشکارا استفاده از زور علیه ایران را رد کنیم؛ زیرا ممکن است این تهدید در شورای انقلاب مفید باشد، اما ما باید خصوصی‌ترین پیام‌های دولتی را برای تاچر، اشمیت و ژیسکار ارسال نماییم و به آن‌ها اعلام کنیم که ما درمورد رابطۀ گروگان‌ها و افغانستان به نتایج راهبردی رسیده‌ایم و تا زمانی‌که شهروندان ما در تهران آسیبی نبینند، دست به اقدام نظامی علیه ایران نخواهیم زد؛ زیرا می‌دانیم که این امر به‌شدت تلاش‌های غرب را برای وادارساختن شوروی برای پرداخت هزینۀ تهاجم به افغانستان، تضعیف می‌کند. اگرچه نمی‌توانیم به‌طور ناگهانی از تحریم‌های متحدین علیه ایران عقب‌نشینی کنیم، اما مطمئناً نباید بر سر این موضوع با اروپایی‌ها وارد جنگ شویم؛ چون این احتمال را کاهش می‌دهد که بتوانیم آن‌ها را وادار کنیم که پیامدهای راهبردی افغانستان را مدنظر قرار بدهند. (سرّی)

من مقالۀ[3] جان گوشکو[4] را خواندم که می‌گوید: «ما مخفیانه به‌خاطر افغانستان درحال تعدیل مواضع خود درقبال ایران هستیم.» شاید کسی باید به وارن کریستوفر و متحدین بگوید. به نظر من، اظهارنظر مطبوعاتی دیروز رئیس‌جمهور مبنی‌بر اینکه افغانستان و ایران باهم مرتبط هستند،[5] به‌اندازۀ کافی برای رفع نگرانی‌های متحدین خاص نبود؛ چراکه او نیز اظهار داشت که تحریم‌ها را پیگیری کرده است و از متحدین هم می‌خواهد همین مسیر را دنبال کنند. آیا تمایل دارید پیش‌نویس پیامی حاوی این موضوع برای تاچر، اشمیت و ژیسکار آماده کنم؟ (سرّی)

[1]. Robert Blackwill

[2]. Carter Library, National Security Affairs, Brzezinski Material, General Odom File, Box 27, Iran 12/79–3/80.

سرّی.

[3]. John Goshko, “Stance on Iran Softening in Face of Soviet Threat,” New York Times, January 20, 1980, p. A1.

[4]. John Goshko

[5]. کارتر در جریان حضور در برنامۀ Meet the Press در تاریخ 20 ژانویه، اظهار داشت: «روشن است که اشغال افغانستان توسط شوروی، مؤلفه‌ای جدید در هفته‌های اخیر در بحران گروگان‌گیری وارد کرده است. اعتقاد من این است که اکنون بسیاری از مقامات مسئول در ایران معتقد هستند که این تهدید بزرگ برای امنیت و صلح ایران، روز‌به‌روز اهمیت بیشتری می‌یابد و اینکه تلاشی مضاعف ازسوی آن‌ها برای تأمین آزادی گروگان‌ها و ازبین‌بردن انزوای کشور از بقیۀ تمدن‌های جهان، پیش برده خواهد شد، درمقابل تهدید احتمالی ازسوی شوروی که اکنون ازسوی افغانستان متوجه آن‌هاست.»