بررسی موضوعات مذاکرات دوجانبه با وزیر امور خارجه ایران

موضوع سند

مشخصات ارسال سند

از: سفارت آمریکا - تهران

محرمانه

به: وزارت خارجه - واشنگتن

1358-07-09- 1979-10-01

متن سند

مذاکرات دوجانبه با وزیر امور خارجه ایران

سند شماره (69)

تاریخ: 1 اکتبر 1979 - 9 مهر 58

خیلی محرمانه

از: سفارت آمریکا - تهران

به: وزارت خارجه - واشنگتن

موضوع: مذاکرات دوجانبه با وزیر امور خارجه ایران

1- تمام متن خیلی محرمانه

ص: 312

2- شما در زمانی با یزدی ملاقات می کنید که ممکن است نقطه عطف مهمی را در امور داخلی ایران ایجاد کند. در عین حالی که برای هر ناظری مهم است تا از قضاوتهای عجولانه در مورد این وضعیت اجتناب ورزد ولی دوری جستن از این نتیجه گیری سخت است که روحانیون در حالتی هستند تا بالقوه هرگونه و یا تمام مخالفین طرحهایشان برای ایجاد یک کشوری که اساسا وسیله روحانیون اداره شود را از سر راه بردارند و اسلام به عنوان ایدئولوژی و احتمالاً حزب جمهوری اسلامی فراهم آورنده دستگاه حزبی کنترل کننده باشند.

الف: شورش کردها به طریقی سرکوب شده است تا درس عبرتی باشد برای دیگر اقلیتها.

ب: جبهه دمکراتیک ملی و رهبریت آن مارک ضد انقلابی خورده اند و به دیگر عناصر مخالف بصورت مشابهی اخطار شده است.

ج: یک شورای کنترل شده وسیله روحانیت در حال انجام یک بررسی کامل بر روی قانون اساسی است که به نظر می رسد به کنترل اسلامی - شیعی بر دستگاه دولت رسمیت دهد.

د: علی رغم صحبت از عفو، اعدامها ادامه دارد؛ حتی در مورد جنایتکاران عادی. به نظر می رسد که قم مصمم است تا از هر گونه نمایش بخشش یا دلسوزی قضایی خودداری کند.

ه: رئیس سپاه پاسداران که به وسیله انقلاب به وجود آمده به تازگی پست وزارت دفاع را به دست گرفته است.

و: خلع نزیه از مدیریت عامل شرکت نفت یک نشانه عمومی قوی و مهم برای غیر روحانیون از تصمیم قم به اجتناب از هر گونه کاهش کنترل آن بر چیزهایی است که اهمیت دارند، از جمله بخش نفت.

ز: نوعی از واهمه و نگرانی در مورد یک توطئه منتسب به مطبوعات غربی بر علیه انقلاب ایران وجود دارد. (اکنون هیچ روزنامه نگار آمریکایی در اینجا اقامت ندارد).

ح: ایالات متحده همچنان به خاطر همکاری وسیعش با صهیونیسم بین المللی در از بین بردن امیدهای فلسطینیها،به وسیله خمینی مورد تقبیح قرار می گیرد، در حقیقت به نظر می آید خمینی خودش و انقلاب را به این صورت می بیند که در حال تبدیل شدن به یک نیروی واقعی متحد کننده در تمام منطقه برای مبارزه در جهت حقوق فلسطینیها می باشند.

3- مطالب بیشتری وجود دارد لیکن کافی است که بر این نکته تأکید کنیم که در حال حاضر روحانیون در اوج تفوق و برتری قرار دارند. به نظر می آید چیزی وجود نداشته باشد که از محکم کردن کنترل سیاسی آنان در ساخت رو به رشد قانون اساسی جلوگیری کند - - نه ارتش، نه بختیار از پاریس، نه فقدان بازدهی مورد نظر از انقلاب، و نه بازرگان و دیگر میانه روها در دولت موقت ایران. (در مطبوعات امروز از بازرگان در یک مصاحبه با اوریانا فالاچی نقل قول شد که گفته بود «... از نقطه نظر رسمی دولت کشور را اداره می کند ولی از لحاظ ایدئولوژیکی و انقلابی خمینی و شوراهایش کشور را کنترل می کنند حقیقتا راست است».

4- چیزی که می تواند این گرایش را متوقف سازد (ولی با گذشت زمان) درک وسیع تری، (از آنچه اکنون وجود دارد) از مشکلات اداره جامعه ای چند حزبی و یک اقتصاد نسبتا مدرنیزه مثل اقتصاد ایران با ادراکات مذهبی که به نظر می آید جای کمی برای شرکت عناصر غیر مذهبی این کشور باقی می گذارد، باشد.

ص: 313

5 - سؤال این است که آیا خمینی اصلاً از این کار استقبال می کند و به لحاظ آن نتایج رضایت بخش نیستند. حتی اگر او چنین کند، یک سؤال واقعی وجود دارد که آیا او می تواند بر یک جریان مهم که اکنون جاری است و ملازمینش در قم که از تمام جهات حتی از او سرسخت تر هستند غلبه کند.

6- پاسخ ساده این است که یک جریان تسلیم ناپذیر وجود دارد که نیروهای میانه رو را از دور خارج می کند و سرانجام بازرگان را با روشی که در مورد نزیه در شرکت ملی نفت اعمال شد از مقامش خلع می نماید.

7- من زیاد مطمئن نیستم. من از ماه قبل زمینه خیلی کمتری برای خوش بینی می یابم، ولی خمینی از نظر سیاسی ناپخته نیست و وی به همان ترتیبی که در جستجوی چیزی است که برایش اهمیت دارد ممکن است هنوز احتیاج به نوعی از همکاری با میانه روها را (که بازرگان به صورتی ضعیف ولی بازیگرانه همچنان نمایانگر آن است) برای اطمینان یافتن از ثبات سیاسی مداوم در نماید و این برتری اسلام در ساخت اجتماعی و سیاسی آینده ایران می باشد.

8 - شما می توانید از یزدی سؤال کنید که وی گرایشات آتی را در این منطقه چگونه می بینید. او یک معتقد با ایمان است. یک انقلابی که مثل هر کس دیگری در دولت موقت ایران به خمینی نزدیک است ولی می تواند احتیاج به متعادل ساختن ایده آلهایش را با واقعیتها درک کند. او خیلی برای من صحبت کرده است و من آماده هستم تا صحبتهایش را باور کنم. گفتگوی شما با او که اولین تماس سطح بالایی است که ما با رهبریت انقلابی داشته ایم برای مقاصد ما در اینجا اهمیتی حیاتی دارد. در تأیید این موضوع برای او، که ما واقعیتهای جدید ایران را قبول می نماییم و فی الواقع ما آرزو داریم ایران در توسعه نهادهای دولتیش موفق باشد، یزدی همچنین بایستی بداند که ما از سختگیری و عدم وجود جنبه انسانی در انقلاب که به نظر می آید توجه کمی به حقوق یا منافع عناصر میانه روتر در ایران امروز می نماید، ناراحت هستیم. خمینی اهمیت زیادی برای وجهه ایران در ایالات متحده قائل نیست ولی دیگرانی از قبیل یزدی هستند که این اهمیت را قائل هستند.

منبع: اسناد لانه جاسوسی - جلد 4 - کتاب 4 - صفحه 311