سند شماره

وضعیت سیاسی آمریکا در قبال گروگان گیری

موضوع سند

متن سند

صورت‌جلسۀ جلسۀ کمیتۀ هماهنگی ویژه[1]

واشنگتن، 18 مارس 1980، ۱:45 ـ ۲:45 بعدازظهر

شرکت‌کنندگان:

رئیس‌جمهور

معاون رئیس‌جمهور

وزیر امور خارجه سایروس ونس

وزیر دفاع هارولد براون

معاون وزیر دفاع گراهام کلایتور

رئیس ستاد مشترک نیروهای مسلح دیوید جونز

اداره‌کنندۀ اطلاعات مرکزی استانسفیلد ترنر

زبیگنیف برژینسکی

همیلتون جردن

دیوید آرون

صورت‌جلسه

رئیس‌جمهور در ابتدا گفت که جلسه باید کوتاه باشد و وارد جزئیات نشویم، ولی بااین‌وجود، انجام بحثی کلی دربارۀ اتفاقاتی که در سیاست‌های خارجی و دفاعی ما درحال وقوع است، ضرورت دارد. او دو هفتۀ گذشته را بدترین دوران از زمان آغاز ریاست‌جمهوری خود توصیف کرد. ما با چندین مسئلۀ مهم مواجه هستیم که مستقیم با یکدیگر مرتبط نیستند، ولی ازحیث وجهۀ کلی ایالات متحده در داخل و خارج مرزها، با هم مرتبط می‌شوند. رئیس‌جمهور ادامه داد که پس‌از بازنگری که امروز عصر انجام خواهد داد و پس‌از اینکه نیروهای ما مسائل را شفاف سازند و گزینه‌ها را تشریح کنند، تمایل دارد که در جایی مانند کمپ دیوید، دوباره جلسه‌ای برگزار شود.

تحلیل رئیس‌جمهور از شرایط کنونی بدین‌صورت بود: در بهترین حالت، ما شاهد یک شرایط ایستایی و بدون حرکت در ایران و افغانستان و نیز مذاکرات صلح اسرائیل و مصر هستیم. ما شرایط روبه‌‌تشدید و احتمالاً بدتر با متحدین اروپایی خود داریم. دست‌آخر اینکه، روابط ما با شوروی فعال نیست و احتمالاً آن‌هم بدتر خواهد شد.

رئیس‌جمهور گفت که او و رئیس‌جمهور برژنف یکدیگر را درک نمی‌کنند. رئیس‌جمهور ادامه داد که نمی‌داند اقدام بعدی برژنف چیست و اینکه او چه هدفی در سر دارد. احتمالاً برژنف نیز همین نظر را دارد. او گفت که هر دوی ما باید بدترین تصور را نسبت‌به دیگری فرض بگیریم.

در موضوع ایران، رئیس‌جمهور تشریح کرد که ما نیازمند افزایش فشار هستیم. اگرچه نتایج انتخابات اخیر به نفع بنی‌صدر بوده است، ولی مردم آمریکا از این شرایط به ستوه آمده‌اند. او اظهار داشت که بی‌شک من هم از این شرایط خسته شده‌ام. به نظر او سکوت ما تاکنون به ضرر همۀ آن‌هایی که نگران این جریان هستند، تمام شده است.

ما تا به امروز از انتقاد و اقدام مستقیم علیه ایرانی‌ها اجتناب کرده‌ایم تا بهترین شرایط ممکن را برای نیل به یک راه‌حل ایجاد کنیم، ولی اکنون در آستانۀ پذیرش وضع موجود هستیم. او گفت ما نمی‌توانیم تا ماه می دست روی دست بگذاریم و هیچ فشار بیشتری بر ایران برای آزادکردن گروگان‌ها اعمال نکنیم.

[محتوای مربوط به افغانستان، شوروی، خاورمیانه و موضع دفاعی ایالات متحده از این قسمت حذف شده است.]

رئیس‌جمهور در ادامه خاطرنشان کرد که همۀ این موضوعات با یکدیگر مرتبط هستند. او گفت ما در هرکدام از نهادها نیازمند بهترین نیروها هستیم تا با کمک هم این مشکلات را بررسی نماییم و گزینه‌های در دسترس را مشخص کنیم.

رئیس‌جمهور گفت: «من باید نقش خودم را تثبیت کنم و دست‌کم تصویر عملکرد کشور را در سیاست خارجی بهبود ببخشم.» به اعتقاد وی، امکان برای موفقیت وجود دارد. او سپس تشریح کرد که ما باید اقدام نسنجیدۀ اروپا را در حرکت شتاب‌زده به‌سمت مذاکرات بی‌طرفانه دربارۀ افغانستان نیز بررسی کنیم. او معتقد بود که باید حمایت علنی بیشتری از تحریم المپیک انجام بدهیم. به نظر او، دیدار سادات و بگین[2]، یک بار دیگر سبب آشکارشدن اهمیت گفت‌وگوهای صلح خاورمیانه می‌شود و این موضوع می‌تواند روزنه‌ای از امید به ما بدهد.

[محتوای مربوط به تحریم غلّات شوروی از این قسمت حذف شده است.]

نسبت‌به موضوع ایران، وزیر امور خارجه گفت گام‌های معدودی در دسترس هستند که علی‌رغم کوچک‌بودن، نشان می‌دهند که ما درصدد تشدید فشارها بدون بستن راه گفت‌وگو هستیم. او توضیح داد که این گزینه‌ها در جلسۀ امروز صبح کمیتۀ هماهنگی ویژه به بحث گذاشته شده است و موارد به اطلاع رئیس‌جمهور نیز خواهد رسید.

[محتوای مربوط به افغانستان، شوروی، خاورمیانه و موضع دفاعی ایالات متحده از این قسمت حذف شده است.]

رئیس‌جمهور پیشنهاد کرد که گروه روز شنبه (22 مارس)[3] دوباره گردهم بیاید و دربارۀ برخی از این مسائل بحث کند. دکتر برژینسکی گفت هماهنگی‌های لازم را انجام خواهیم داد.

[محتوای مربوط به خاورمیانه از این قسمت حذف شده است.]

آقای جردن از ایران و چشم‌اندازهای تحولات آن پرسید. وزیر امور خارجه پاسخ داد که تا پس‌از انتخابات، اتفاق خاصی قرار نیست رخ بدهد. او معتقد بود که سخنرانی آتی خمینی یا بنی‌صدر، بسته به اینکه چه کسی صحبت کند، می‌تواند برخی مسائل را روشن سازد.[4] دکتر برژینسکی افزود که اگر خمینی در سخنرانی خود رویکردی کاملاً خصمانه داشته باشد، بهتر است که ما سیگنالی شبیه به همانی که در نوامبر ارسال کردیم، بفرستیم مبنی‌بر اینکه به مذاکره با حسن‌نیت ادامه می‌دهیم، ولی ضرب‌الاجلی نیز وجود دارد که ایالات متحده پس‌از آن، اقدامات دیگری را درصورت شکست مذاکرات در پیش خواهد گرفت. هارولد براون نیز اظهار داشت که ما باید تصمیم بگیریم که قصد انجام چه کاری را داریم.

رئیس‌جمهور در این رابطه به گزارش کاتم در رایزنی‌هایش با قطب‌زاده اشاره کرد که نشان می‌دهد قطب‌زاده معتقد است که نمایندگان منتخب مجلس ایران خواستار پایان‌یافتن بحران گروگان‌گیری هستند.

وزیر امور خارجه گفت احتمالاً نکات بیشتری را در سخنرانی شاهد خواهیم بود، ولی برخی اقدامات که سبب قطع روابط به‌شکلی که دستیابی به راه‌حل مسالمت‌آمیز غیرممکن شود، در دسترس است و می‌توانیم آن‌ها را پیش ببریم. دکتر برژینسکی نیز اضافه کرد که این گام‌ها بیش از حد میانه‌رو هستند و بیشتر مصرف داخلی دارند تا اینکه سبب اعمال فشار حقیقی بر ایران بشوند.

[محتوای مربوط به شوروی، افغانستان و موضع دفاعی آمریکا از این قسمت حذف شده است.]

رئیس‌جمهور سپس در جمع‌بندی، به گروه دستور داد تا دربارۀ موضوع پیگیری امور و آمادگی برای تشکیل جلسه در کمپ دیوید با دکتر برژینسکی گفت‌وگو داشته باشند.

[1]. Carter Library, National Security Affairs, Staff Material, Office File, Box 2, NSC Meeting #27 Held 3/18/80.

به‌کلی سرّی؛ حساس. جلسه در اتاق جلسات کاخ سفید برگزار شد.

[2]. Begin

[3]. نک: سند 217.

[4]. سخنرانی‌های روز 21 مارس، سال نوی ایرانی‌ها که توسط خمینی (پسرش آن را ایراد کرد) و بنی‌صدر انجام شد، بر تهدیدی که حضور شوروی در افغانستان برای ایران به دنبال دارد، تمرکز داشت. هیچ‌یک از این دو نفر، به گروگان‌های آمریکایی اشاره‌ای نکردند

Jonathan C. Randal, “Iran Warns of Threat by Soviets,” Washington Post, March 22, 1980, pA1.

منبع: - جلد - - صفحه