سند شماره

گزارش اوضاع گروگان‌ها

موضوع سند

متن سند

یادداشت رئیس‌دفتر رئیس‌جمهور (جردن) برای رئیس‌جمهور کارتر[1]

واشنگتن، 15 ژانویه 1980

موضوع:

اوضاع گروگان‌ها

من به‌طور کاملاً صریح، به شما ارزیابی خود را از وضعیت مربوط به دخالت پاناما در مذاکرات گروگان‌گیری یا همۀ مطالبی که به من گفته شده است، منتقل نکردم.[2] من آنچه را که به من گفته شد، کمتر بیان کردم؛ زیرا درمورد صحت آن تردید داشتم و بیان آن خیلی خودخواهانه به نظر می‌رسید.

اجازه بدهید مستقیم به سر اصل مطلب بروم. قطب‌زاده مصمم بود که دراسرع‌وقت به پاناما برود تا «نمایش استرداد را اجرا کند». او گفت که دو انگیزۀ خاص دارد:

قبل‌از انتخابات، محبوبیت به دست آوریم و نیز با من (البته مخفیانه) برای بررسی موضوع گروگان‌ها ملاقات کند.

من در انتقال ایده‌های خودم و نیز گزارشی که برای شما فرستادم، برخی مواردی را که به من گفته شد و شامل نقش خودم در این موضوع و اهمیت تماس پانامایی‌ها و وزیر امور خارجه می‌شد حذف کردم. من بسیاری از این مطالب را به ناامیدی قطب‌زاده نسبت دادم که چون مبارزات انتخاباتی‌اش خوب پیش نمی‌رود، به‌دنبال راهی برای مطرح‌شدن در اخبار و جلب‌توجه قبل‌از انتخابات است؛ البته ما نمی‌دانیم که آیا صحبت از رفتن به پاناما و ملاقات مخفیانه با من، چیزی است که او به‌صورت یک‌جانبه می‌خواهد یا امید به انجامش را دارد یا خمینی نیز از کلیت آن باخبر است. همچنین، وقتی من از این مسائل و به‌ویژه «نقش حیاتی» که پانامایی‌ها برای من توصیف کردند آگاه شدم، به این نتیجه رسیدم که آن‌ها صرفاً سعی در چاپلوسی دارند.

بنابراین، آنچه تمایل من برای کاستن از مطالب مرتبط با نقش خودم در این کار و تمایل قطب‌زاده برای ملاقات با من را متعادل و جبران کرد، نگرش ساندرز و یادداشت دربارۀ مکالمۀ ریچارد کاتم با وزیر امور خارجه[3] بود که در آن او تأیید کرد که پانامایی‌ها را دیده و معتقد است که آن‌ها کانال مهمی هستند و ما باید «همان مرد» را اعزام کنیم.

در آن زمان، شروع کردم به جدی‌تر‌گرفتن تمام چیزهایی که درمورد پانامایی‌ها و حتی نقش خودم در این مورد شنیده بودم. هم ساندرز و هم من موافق هستیم که چاره‌ای جز بازنگهداشتن کانال پاناما نداریم. همان‌طور که او می‌گوید، کانال سازمان ملل ممکن است بسته شود یا امکان دارد تغییری در کانال پاناما ایجاد گردد. «ما سرنخ‌هایی را که درظاهر بسیار کم‌‌اهمیت‌تر از این بوده‌اند، با جدیت دنبال کرده‌ایم.»

احتمالاً قطب‌زاده در انتخابات پیروز نمی‌شود و ما با یک بازیگر کاملاً جدید مواجه خواهیم شد. حتی اگر او نتواند در انتخابات پیروز شود، همواره احتمال دارد که خمینی اصرار داشته باشد که او فعالیتش را به‌عنوان وزیر امور خارجه و یا فردی که برای حل‌وفصل موضوع گروگان‌گیری تلاش می‌کند، ادامه بدهد.

حتی اگر فرض کنیم که هیچ‌چیزی از کانال پاناما عاید ما نمی‌شود، به نفعمان است که آن‌ها را به‌طور کلی باخبر کنیم و درگیر نگه داریم؛ چراکه یک قطعۀ بسیار مهم از پازل ـ شاه ـ دراختیار آن‌هاست.

چند دفعه‌ای که در امور سیاست خارجی حضور فعال داشتم ـ مسائلی مانند معاهدۀ کانال پاناما[4]، بستۀ تسلیحاتی خاورمیانه، خاورمیانه و... ـ هم‌راستا با وزارت امور خارجه و معمولاً وارن کریستوفر افراط کردم؛ اما در آخرین سفرم، این دیدگاه خاص را از سایروس دریافت کردم که تماس پانامایی جدی نبود، اینکه او به توریخوس مشکوک است و از کار ناخشنود است؛ چون در خارج از اینجا و توسط من انجام شده بود. در واکنش به این موضوع، امبلر ماس را درگیر کار کردم و ازطریق او، پیام شما را به توریخوس منتقل کردم. سایروس اصرار داشت که در آن پیام این واقعیت را تکرار کنم که همچنان به تعهد آن‌ها مبنی‌بر عدم استرداد شاه اعتقاد داریم.[5]

تنها هدف من از گفتن این مباحث، این است که با آگاه نگهداشتن پانامایی‌ها و درگیرکردن آن‌ها در این روند، چیزی را از دست نمی‌دهیم. من زمان یا تمایلی برای فریب‌کاری در این موضوع ندارم، اما نیاز است که فردی در سطح بالا، به‌صورت جدی به این موضوع بپردازد. تا امروز این اتفاق نیفتاده است.

من در چند روز گذشته، زمان زیادی را صرف فکرکردن درمورد گروگان‌گیری کرده‌ام. می‌دانم که این مسئله مسئولیتی سنگین برای شما و سایروس است. من همسر یا فرزندی ندارم و اگر زمانی برسد که شما به کسی نیاز داشته باشید که برای پیگیری هریک از این سرنخ‌ها یا احتمالات لازم باشد خطرات شخصی قابل‌توجهی را متحمل شود، من حاضر هستم این کار را انجام دهم. من خیلی به این موضوع فکر کرده‌ام و در این رابطه جدی هستم.

[1]. Carter Library, Office of the Chief of Staff, Jordan’s Confidential Files, Box 34, Iran 1/80.

تنها برای مشاهده.

[2]. نک: سند 144.

[3]. نک: سند 145.

[4]. Panama Canal Treaty

[5]. در روز 13 ژانویه، جردن پیام کارتر را ازطریق تماس تلفنی به موس منتقل کرد و سپس موس نیز پیام رئیس‌جمهور را به توریخوس و رویو رساند. توریخوس یک «یادداشت دیپلماتیک بدون امضا» را نوشت که در آن به خواست پاناما برای مشارکت بیشتر در تحقیقات سازمان ملل اشاره کرده بود و بر تعهدش مبنی‌بر عدم استرداد شاه تأکید شده بود.

Telegram 352 from Panama, January 14; National Archives, RG 59, Central Foreign Policy File, P870108–1025; N800001–0663.

منبع: - جلد - - صفحه