سند شماره

دیدگاه‌های سازمان سیا درباره آزادی گروگان‌ها

موضوع سند

متن سند

یادداشتی که توسط کارگروه ایران، سازمان سیا، تهیه شده است[1]

واشنگتن، 19 فوریه 1980

موضوع:

دیدگاه‌های سازمان سیا دربارۀ آزادی گروگان‌ها

اگر رئیس‌جمهور بنی‌صدر به مبارزین حاضر در سفارت آمریکا دستور بدهد که گروگان‌ها را آزاد کنند، ما معتقد هستیم آن‌ها از انجام این کار امتناع می‌ورزند. آن‌ها بارها تصریح کرده‌اند که او اختیار و حق برای تصمیم‌گیری دربارۀ موضوع گروگان‌گیری را ندارد. به نظر ما، تنها یک فرمان مستقیم ازسوی آیت‌الله خمینی ـ احتمالاً به‌صورت عمومی ـ دانشجویان را قانع می‌کند که گروگان‌ها را آزاد کنند. [علامت نشان‌دهنده طبقه‌بندی از طبقه‌بندی خارج نشده است.]

حتی اگر خمینی فرمان آزادی گروگان‌ها را صادر کند، هنوز شانسی برای ـ احتمالاً کمتر از 50 درصد ـ این است که برخی از مبارزین حاضر در سفارت، از پذیرش آن سر باز زنند. [کمتر از یک سطر از طبقه‌بندی خارج نشده است] در میان بنیادگراهای اسلام‌گرایی که گروگان‌ها را به اسارت گرفته‌اند، برخی از عناصر چپ‌گرا نیز به چشم می‌خورند. نقل شده است که بنی‌صدر به هیئت الجزایری گفته که نگران است که درصورت صدور دستور آزادی گروگان‌ها ازسوی دولت، یک یا چند نفر از گروگان‌گیرهای «کمونیست»، دست به اقدامی شتاب‌زده بزنند. [علامت نشان‌دهندۀ طبقه‌بندی از طبقه‌بندی خارج نشده است.]

نیروهای دولتی

بنی‌صدر بارها گفته است که از زور برای آزادی گروگان‌ها استفاده نمی‌کند. فرض این است که رئیس‌جمهور در نقش جدید خود به‌عنوان فرمانده کل ارتش، اختیار بخش عظیمی از نیروها در تهران را دارد و این موضوع می‌تواند ضد دانشجویان متخاصم به کار گرفته شود. هیچ‌کدام کاملاً به بنی‌صدر وفادار نیستند و هیچ‌کدام از آن‌ها نیز تاکتیک‌های لازم برای یورش به سفارت، غلبه بر مقاومت افراد حاضر در آن و نیز رهایی همراه با سلامت گروگان‌ها را نگذرانده‌اند. [علامت نشان‌دهندۀ طبقه‌بندی از طبقه‌بندی خارج نشده است.]

- واحدهای نظامی در تهران از یک لشکر پیاده‌نظام نه چندان قدرتمند، دو تیپ زرهی، یک تیپ نیروهای ویژه و یک گروه توپخانه تشکیل شده است. در بهترین حالت ازلحاظ نیرو، این واحدها با 2500 نفر برابری می‌کنند؛ ولی قدرت واقعی احتمالاً نصف این مقدار باشد. هیچ‌کدام از این واحدها در نزدیکی سفارت آمریکا مستقر نیستند، اگرچه برخی از واحدهای لجستیک نظامی و انبارها در این منطقه وجود دارند. یک تیپ زرهی مجهز به بیش از صد تانک تقریباً هشت کیلومتر از سفارت فاصله دارد. [علامت نشان‌دهندۀ طبقه‌بندی از طبقه‌بندی خارج نشده است.]

- نیروهای پاسدار در تهران حدوداً پنج‌هزار نفر است و به واحدهایی تقریباً دویست‌نفره تقسیم می‌شود. نزدیک به چهارهزار نیرو در پادگان سلطان‌آباد در شمال غربی شهر و هزار نفر نیز نزدیک به ساختمان مجلس در بازار حضور دارند. میزان وفاداری پاسدارها به بنی‌صدر احتمالاً بین نیروها متفاوت است. برخی از منابع گزارش داده‌اند که پاسدارانی نیز داخل سفارت حضور دارند و با دانشجوها همکاری می‌کنند. [علامت نشان‌دهنده طبقه‌بندی از طبقه‌بندی خارج نشده است.]

- پلیس و ژاندارمری در تهران از زمان انقلاب دستخوش فرایند پاک‌سازی گسترده شده‌اند. تقریباً تنها، پرسنل فرماندهی ژاندرمری در شهر حضور دارند. پلیس نظارت بر خیابان‌ها را انجام می‌دهد، ولی گزارش شده است که روحیه و کارآمدی آن‌ها پایین است. تعداد معدودی از نیروهای پلیس احتمالاً آماده‌ هستند که خطر شرکت در حمله به دانشجویان متخاصم را به جان بخرند. [علامت نشان‌دهندۀ طبقه‌بندی از طبقه‌بندی خارج نشده است.]

ما معتقد هستیم که بنی‌صدر تنها در شرایط اضطرار از این نیروها استفاده می‌کند؛ شاید پس‌از اینکه دستور خمینی نتواند تأثیری بر آزادی گروگان‌ها داشته باشد. [علامت نشان‌دهندۀ طبقه‌بندی از طبقه‌بندی خارج نشده است.]

جذاب‌ترین گزینۀ بنی‌صدر در این زمینه، تلاش برای نفوذ تدریجی نیروهای وفادار به داخل سفارت، با هدف اجتناب از رویارویی مستقیم با دانشجویان است. برخی از گزارش‌های مطبوعاتی از منابع عربی در تهران، حاکی از این هستند که دولت ممکن است این کار را آغاز کرده باشد، ولی ما بعید می‌دانیم که تاکنون موفقیت ملموسی به دست آمده باشد. [علامت نشان‌دهندۀ طبقه‌بندی از طبقه‌بندی خارج نشده است.]

ما انتظار داریم که دانشجویان متخاصم به‌شدت با تلاش ناگهانی دولت برای تسخیر سفارت در نبود دستور خمینی، مقابله کنند. دست‌کم برخی از آن‌ها احتمالاً خالصانه آمادۀ شهادت در راه انقلاب هستند. اگر بنی‌صدر تصمیم بگیرد تا رویکردی تدریجی‌تر را درقبال محاصرۀ سفارت، مواجه‌کردن دانشجویان با کمبود غذا و نفوذ تدریجی در میان آن‌ها در پیش بگیرد، توانایی او برای تأثیرگذاری بر آزادی گروگان‌ها نیز افزایش خواهد یافت؛ ولی همچنان محل تردید است. [کمتر از یک سطر از طبقه‌بندی خارج نشده است] ممکن است برخی پاسداران متعصب در داخل سفارت حضور داشته باشند که آماده‌ هستند درصورت انجام هرگونه عملیات نجات، آن‌ها را اعدام کنند. [علامت نشان‌دهندۀ طبقه‌بندی از طبقه‌بندی خارج نشده است.]

درمجموع، ما بعید می‌دانیم که نیروهای دولت ایران بتوانند گروگان‌ها را به‌سلامت و در شرایطی که دانشجویان ستیزه‌جو مخالف آن هستند، نجات بدهند. سفارت به حدی بزرگ است که تقریباً معطل‌گذاشتن یک گروه نجات اعزامی ازسوی دولت، به‌شکلی که زمان کافی برای کشتن همۀ گروگان‌ها وجود داشته باشد، امری آسان است. اگر آن‌گونه که برخی منابع خبری گزارش کرده‌اند، بعضی از گروگان‌ها از سفارت به مکان دیگری منتقل شده باشند، کار دولت به‌مراتب دشوارتر خواهد شد.[2] [علامت نشان‌دهندۀ طبقه‌بندی از طبقه‌بندی خارج نشده است.]

[1]. Department of Defense, Joint Chiefs of Staff Records, RG 218–07–0002, Records of J–3 DDSO, Box 2 Iranian Hostage Crisis 1979–1984, B184–188, Executive Information Package .

به‌کلی سرّی؛ [سطح دسترسی از طبقه‌بندی خارج نشده است.

[2]. پنج پیوست، پیوست شده است، ولی چاپ نشده‌اند. پیوست الف و ب عبارت‌اند از: «گزارش آژانس اطلاعات دفاعی و توانایی دولت ایران برای تأمین آزادی گروگان‌ها»، 19 فوریه و یک یادداشت ازسوی سازمان سیا «دیدگاه‌های سیا دربارۀ آزادی گروگان‌ها»، 19 فوریه. پیوست‌های ج، د و ه گزارش‌هایی هستند که توسط نیروی رزمی مشترک آماده شده‌اند: «طرح‌های ناظر به موقعیت و شرایط گروگان‌ها»، 16 فوریه؛ «تحلیل گزینه‌های دانشجویان و شبه‌نظامیان»، 9 فوریه؛ «برآورد کوتاه‌مدت» 4 فوریه.