InternationalDocument
44096
متن سند
وزارت امور خارجه
ادموند موسکی**
دیوید نیوسام*
هارولد ساندرز
رابرتز اوون*
رابرت فیتس*
وزارت خزانهداری
رابرت کارسول*
دفتر وزیر دفاع
گراهام کلایتور
فرانک کارمر*
وزارت دادگستری
جان هارمون*
ستاد مشترک نیروهای مسلح
جان پاستی
ادارهکنندۀ اطلاعات مرکزی
فرانک کارلوتچی
آژانس ارتباطات بینالمللی[2]
چارلز بری[3]*
رابرت کوران*
کاخ سفید
زبیگنیف برژینسکی
پلوید کاتلر
هدلی دونووان
جودی پاول
شورای امنیت ملی
گری سیک
افراد دارای این علامت «*»، در زمان بحث از آخرین مورد، در جلسه حضور نداشتند.
افراد دارای این علامت «**»، تنها برای بحث از دو مورد آخر در جلسه حضور داشتند.
خلاصۀ نتایج
1. سفر به ایران: وزیر امور خارجه توصیههایی برای تأیید برخی مقولههای سفر به ایران را ارائه کرد. همۀ اعضا موافقت کردند که این موضوع قبلاز ارائه به رئیسجمهور، نیازمند بررسی بیشتر است. کارگروهی متشکل از وزرای امور خارجه، دادگستری، خزانهداری و دفتر پلوید کاتلر، مسئله را بررسی خواهند کرد.[4] (غیرمحرمانه)
2. دانشجویان ایرانی:[5] وزارت امور خارجه شرایط کنونی را جمعبندی کرده است. تا دسامبر 1979، بالغ بر 66000 دانشجوی ایرانی در ایالات متحده حضور داشتهاند که بیش از 56000 نفر از آنها، هویت و اطلاعاتشان قانونی ثبت شده است. بیش از 10000 نفر دیگر نیز ناقض قانون محسوب میشوند؛ آنها تحت تعقیب قرار میگیرند و از کشور اخراج خواهند شد. مشخص گردید که از میان افرادی که اطلاعات آنها ثبت شده است و حضورشان در کشور قانونی است، 6700 نفر روادیدشان باطل شده است؛ بنابراین فرایند اخراج آنها از کشور آغاز شده است. (غیرمحرمانه)
نزدیک به 300 نفر نیز تا به امروز کشور را ترک کردهاند. حدود 42000 دانشجو ازنظر اقامتی و قانونی مشکلی ندارند و روادید آنها امکان حضور در آمریکا تا پایان مدت تحصیلشان را فراهم میکند. آنها مشکلی به حساب نمیآیند؛ بااینوجود، حدود 7000 دانشجوی ایرانی نیز هستند که روادید با تاریخ خروج مشخص از کشور دریافت کردهاند؛ تنها به این خاطر که آن زمان، این نوع از روادید صادر میشده است. این دانشجویان اکنون با توجه به پایان مدت روادیدشان، باید کشور را ترک کنند؛ اتفاقی که سبب میشود که تحصیلاتشان در اواسط سال تحصیلی و یا حتی هنگام برگزاری امتحانات، ناتمام بماند. این دانشجویان ازنظر سیاسی یا جهات دیگر با 42000 نفری که میتوانند در کشور بمانند، تفاوتی ندارند و تنها در فرایندهای فنی و اداری گرفتار شدهاند. (غیرمحرمانه)
ما تماسهای فراوانی از رؤسای دانشگاههای سراسر کشور دریافت کردهایم که درخواست داشتند تا به این دانشجویان اجازۀ تکمیل دورۀ تحصیلی داده شود. آنها تأکید میکنند که این دانشجویان در بسیاری از موارد، افرادی غیرسیاسی یا دوست آمریکا هستند و نمایندۀ نسلی جدید از رهبری ایران قلمداد میشوند. اینکه ما چنین افرادی را تنها بهخاطر مسائل فنی و اداری از خود بیگانه کنیم، در راستای منافع کشور نیست. (غیرمحرمانه)
وزیر دادگستری به ادارۀ خدمات مهاجرت و تابعیت خاطرنشان کرد که این دانشجویان میتوانند قبلاز اعلام رئیسجمهور، درخواست تبدیل وضعیت بدهند. برای شرایط عادی، مدتزمان مشخصی برای دورههای تحصیلی پیشبینی شده و تعیین گردیده است. ادارۀ خدمات مهاجرت و تابعیت ترجیح میدهد تا تنها تصمیم ابتدایی رئیسجمهور را عملیاتی کند و اجازۀ حضور بیشتر به کسی ندهد. جودی پاول معتقد بود که این مسئله با ماهیت سیاسی این تصمیم مرتبط است؛ آیا منافع ما با نگهداشتن ایرانیهای بیشتر در کشور تأمین میشود؟ آیا میخواهیم آنها کشور را ترک کنند یا خیر؟ (خیلی محرمانه)
دکتر برژینسکی گفت بیشتر تمایل دارد تا در این مورد انعطاف به خرج بدهد؛ چراکه اینگونه، منافع ملی تأمین میشود. آقای کاتلر نیز موافق بود که باید با این دانشجویان مانند سایرین رفتار کرد. نیازی نیست که تمدید مدت حضور آنها در کشور بهصورت تقریباً دائمی باشد، بلکه او موافق با این گزینه بود که این دانشجویان تنها مجاز باشند تا دورۀ جاری تحصیلی یا دورۀ گرفتن مدرک (مانند کارشناسی، ارشد و...) را به پایان برسانند و سپس کشور را ترک کنند. (خیلی محرمانه)
آنهایی که برای گذراندن دورههای تحصیلات تکمیلی، دانشکدۀ حقوق، پزشکی و مانند آن پذیرش گرفتهاند، اجازه دارند تا به تحصیل ادامه بدهند. دانشجویانی که بورسیۀ تحصیلی دارند یا در قالب برنامههای بینالمللی تبادل دانشجو (روادید «جی») در آمریکا تحصیل میکنند نیز وضع مشابهی خواهند داشت. دکتر برژینسکی، وزارت امور خارجه، دادگستری، ادارۀ خدمات مهاجرت و تابعیت، خزانهداری و دفاع، همگی موافقت کردند که چنین رویکردی عادلانه است و کمیتۀ هماهنگی ویژه بهاتفاق آرا، اجرای آن را به رئیسجمهور پیشنهاد کرد. ادارۀ خدمات مهاجرت و تابعیت نیز آمادگی خود را برای مدیریت این برنامه اعلام کرد. (خیلی محرمانه)
----- تأیید[6]
----- تأکید بر اینکه هفتهزار دانشجو با انقضای مدت روادیدشان، باید کشور را ترک کنند.
3. تصمیم دیوان بینالمللی دادگستری: دبیرکل والدهایم، هنوز رأی دیوان بینالمللی دادگستری را بهعنوان یک سند شورای امنیت ابلاغ نکرده است؛ چراکه منتظر است تا متن رسمی رأی، توسط دیوان برای او ارسال گردد. براساس گزارشها، دیوان متن را ارسال کرده است، ولی هنوز به دست او نرسیده است.[7] ما این موضوع را پیگیری خواهیم کرد تا اطمینان حاصل شود که رأی دیوان بینالمللی دادگستری در آیندۀ نزدیک ابلاغ شود. این اولین گام ضروری است. (خیلی محرمانه)
گام دوم، رایزنی با رئیس جدید شورای امنیت و سایر اعضای آن است. مکهنری این کار را در نیویورک آغاز کرده است. (خیلی محرمانه)
گام سوم، ارائۀ پیشنویس یک قطعنامه است. مقرر گردید که وزارت امور خارجه قطعنامهای را آماده کند که مشتمل بر رأی دیوان که با اتفاق آرا تصویب شده است نیز باشد.[8] ازآنجاکه زمان این قطعنامه باید متناسب با تحولات تهران و سایر کشورها باشد، پساز بازنگری توسط کمیتۀ هماهنگی ویژه و رئیسجمهور، به شورای امنیت ارسال خواهد شد. همه موافقت کردند که این موضوع در جلسه سهشنبه آینده کمیته، بررسی شود و تصمیم این باشد که هفته آینده، قطعنامه تقدیم شورای امنیت گردد. (خیلی محرمانه)
----- تأیید[9]
----- سایر موارد
3. کنفرانس تهران: تحولات ناظر به هیئت اعزامی رمزی کلارک و انتشار پیام ادعایی سرهنگ هوشیار برای ژنرال هایگ[10] ازسوی ایران، به بحث گذاشته شد.[11] (ستاد مشترک نیروهای مسلح میگوید متن پیام احتمالاً درست است. روشن نیست که ایرانیها چگونه به نسخهای از این پیام دست پیدا کردهاند، اگرچه امکان دارد هوشیار در مقطعی، ازطریق ژنرالهای ایرانی کارها را پیش برده باشد). مقرر گردید که ما باید موضع کنونی مبنیبر عدم اظهارنظر دربارۀ پیام هوشیار را حفظ کنیم. (سرّی)
دادستان کل موافق محاکمۀ شهروندان آمریکایی حاضر در کنفرانس، به اتهام ارتکاب جرم مدنی و نه کیفری بود که سبب میشود فرد تنها محکوم به پرداخت جریمه شود. نمایندۀ وزارت دادگستری خاطرنشان کرد که «دشوار است که فردی بهخاطر پول شهید شود». (سرّی)
4. نامه کنگره: دکتر برژینسکی نامهای[12] را که در کنگره پخش شده بود، برای اعضا خواند که احتمالاً پیامی ازسوی اعضای کنگره برای مجلس جدید ایران است. همه تصدیق کردند که کنگره در این موضوع هر اقدامی را که میتواند انجام بدهد، ولی کارمندان رابط کنگره[13] باید با سران کنگره همکاری داشته باشند تا بدینترتیب اطمینان حاصل شود که هر نامۀ احتمالی با سیاستهای آمریکا همسوست و در راستای تلاشهای ما نیز هست. (خیلی محرمانه)
(در این زمان، حاضرین در جلسه محدود به مدیران و شرکتکنندگان دارای جایگاه کلیدی شدند.)
5. محاکمۀ احتمالی گروگانها: دکتر برژینسکی یادآور شد که نوامبر گذشته در جلسۀ شورای امنیت ملی در کمپ دیوید،[14] رئیسجمهور اجازۀ اعلام هشدار یا ضربالاجل به ایران را دربارۀ محاکمۀ گروگانها صادر کرد. آن پیام تصریح داشت که برگزاری هرگونه محاکمۀ علنی شهروندان آمریکایی، منجر به مختلشدن روند تجارت ایران خواهد شد؛ درصورت آسیبدیدن آمریکاییها، اقدامات تلافیجویانه ازسوی ایالات متحده را به دنبال خواهد داشت.[15] متعاقباً در 7 دسامبر، رئیسجمهور ضمن اشاره به این مواضع، بهصورت علنی از عبارت «اختلال در تجارت» استفاده کرد. (سرّی)
پیام محرمانهای توسط دکتر برژینسکی و وزیر ونس تهیه شد و ازطریق سوئیس به بنیصدر تحویل داده شد. آن موقع بنیصدر، آخرین روزهای نخستوزیری خود را پشتسر میگذاشت و ما هیچ اطلاعی نداریم که چه بر سر پیام آمد و یا چه کسی در ایران به آن دسترسی پیدا کرده است. یکشنبۀ گذشته، رئیسجمهور دوباره به اقدام آمریکا درصورت محاکمۀ گروگانها اشاره کرد.[16] (سرّی)
دکتر برژینسکی گفت: «ضرورت دارد که تفاوت قائل شویم بین یک محاکمۀ علنی که سبب تحقیر شهروندان ما در میان مردم میشود و بهراهانداختن یک "نمایش مضحک" که در آن، ایرانیها مدعی برگزاری محاکمۀ غیرعلنی شدند و سپس شهروندان ما را از کشور اخراج کنند.» او معتقد بود که میتوانیم با حالت دوم کنار بیاییم. (سرّی)
وزیر موسکی گفت: «ما نمیتوانیم ازقبل بفهمیم که چه اتفاقی قرار است رخ بدهد. آنچه ما نیاز داریم، راهی برای توجیه مواضع علنی کشور است تا سبب تقویت تندروها و دانشجویان متخاصم نشویم. بسیاری به این باور رسیدهاند که برگزاری نوعی از محاکمه، تنها راهی است که سبب میشود مقامات ایران از مخمصهای که خودشان ایجاد کردهاند، خارج شوند. اساساً این موضوعی سیاسی است.» (سرّی)
او پیشنهاد کرد که اعلام هرگونه هشدار تاحدامکان بیسروصدا باشد؛ البته اذعان داشت که در سال انتخابات، وقتی که رقیبها تلاش دارند تا از رویدادها علیه شما استفاده کنند، مخفی نگهداشتن مواضع کمی دشوار است. او امروز صبح، مسئله را با سناتور سیبرد و نیز سران دموکرات مطرح کرده بود و توصیۀ آنها هم حرکت مخفیانه و بیسروصدا بوده است. (سرّی)
آقای کاتلر اعتقاد داشت که رأی دیوان بینالمللی دادگستری برگزاری محاکمه یا احضار گروگانها برای شهادت را ممنوع کرده است. همچنین این حکم، آمریکا را نیز از انجام هرگونه اقدام یکجانبه منع میکند. شاید بهتر باشد با توجه به رأی دیوان، موضوع را ازطریق شورای امنیت، دستکم در گام اول، پیگیری کنیم. (سرّی)
جودی پاول اظهار داشت که شرایط سیاسی آمریکا نهتنها تحت تأثیر پیامدهای محاکمه، بلکه فرایند انجام آن نیز قرار خواهد گرفت. برخی روندهای محاکمه که در ایران موجود است، مانند برگزاری دادگاه دربارۀ «جنایات آمریکا» که گروگانها در آنها حاضر نمیشوند و تنها مورد استناد قرار میگیرند، با رأی دیوان همخوانی دارد و ما هم ازنظر سیاسی شاید بتوانیم آنها را هضم کنیم. (سرّی)
دکتر برژینسکی گفت: «باید بین جلوگیری از انجام برخی اقدامات خاص توسط ایرانیها و نشاندادن واکنش به اتفاقات، تفاوت قائل شویم. در گام اول، شاید بهتر باشد به ایرانیها فرایندهای خاصی را که با آنها مخالف هستند، ولی میتوانیم بهعنوان یک راه برونرفت از بحران بپذیریم اعلام کنیم؛ اما باید روشن کنیم که درصورت تحقیر گروگانها در انظار عمومی، بیشک واکنش نشان خواهیم داد.» (سرّی)
وزیر موسکی گفت بیشتر ترجیح میدهد تا بر رأی دیوان تأکید کند و به شورای امنیت متوسل شود. سخنان روز یکشنبۀ رئیسجمهور احتمالاً برای یادآوری جدیت هشدار ما کافی است. به نظر میرسد که درحالحاضر تندروها قدرت را در دست دارند؛ اگر ما تحریک و تهدید را آغاز کنیم، تنها به تندروها کمک کردهایم؛ درحالیکه تمرکز بر رأی دیوان بینالمللی دادگستری سبب میشود آنها دربارۀ پیام 23 نوامبر دچار تردید شوند و وادار شوند که به رأی واکنش نشان دهند، نه به تهدیدهای مستقیم. (سرّی)
ما نباید حربهای برای حمله در اختیار تندروها بگذاریم. انتخاب یک میانجی بسیار در انتقال این پیام ظریف حائز اهمیت است. داوری سوریه در کمیسیون سازمان ملل گزینۀ خوبی است. گزینۀ دیگر سوئیس است. آقای ساندرز خاطرنشان کرد که حساسترین بخش این است که به آنها فرصت کافی بدهیم تا راه خود را پیدا کنند؛ بدون اینکه مجبور شوند اقداماتی را صورت بدهند که ما دوست نداریم اتفاق بیفتد. سفرای اروپایی شاید درزمینۀ ایجاد یک سپر حفاظتی برای گروگانها مفید واقع شوند. (سرّی)
دکتر برژینسکی نیز موافق بود که این کار بسیار خطرناک است؛ چراکه ایران هنوز در شرایطی نیمهانقلابی قرار دارد و ممکن است که روند برگزاری محاکمهها کاملاً از کنترل خارج شود. او پیشنهاد کرد که وزارت امور خارجه پیامی ـ یا مجموعهای از پیامها ـ را آماده کند و تا بعدازظهر پنجشنبه (5 ژوئن) تحویل رئیسجمهور بدهد تا در جلسۀ صبحانۀ کاری روز جمعه مطرح گردد. (سرّی)
این موضوعی است که نیازمند دستور مستقیم رئیسجمهور است. مقرر گردید که پیام یا پیامها لحنی دوستانه داشته باشد، بر تهدید 23 نوامبر تأکید نکند، توجه طرف مقابل را به رأی دیوان معطوف نماید و بهشکلی ظریف، پیشنهاد بدهد که ما حاضر به پذیرش برخی موارد احتمالی هستیم. (سرّی)
وزیر موسکی ضمن اعلام موافقت با این نظر، خاطرنشان کرد که ما نمیخواهیم از موضع 23 نوامبر خود عقبنشینی کنیم، بلکه تنها قصد داریم که اکنون آن را در پس پرده نگه داریم. او همچنین اظهار داشت که باید یک موضعگیری علنی داشته باشد و میتواند این کار را روز یکشنبه در برنامۀ تلویزیونی[17] «رودررو با رسانه» انجام بدهد. همچنین لازم است که کنگره را در جریان بگذاریم؛ چراکه اعضای کنگره با انتقادات سیاسی زیادی در این مسئله مواجه خواهند شد. (سرّی)
[1]. Carter Library, Plains File, Box 10.
سرّی. جلسه در اتاق وضعیت کاخ سفید برگزار شد.
[2]. International Communication Agency
[3]. Charles Bray
[4]. پساز جلسه، وزارت امور خارجه گزارشی با عنوان «کارت ارزیابی گذرنامههای آمریکایی برای سفر به ایران»، مورخ 4 ژوئن آماده کرد و همچنین با همکاری وزارت دادگستری و کاتلر نیز یادداشت اقدامی را برای موضوع سفر به ایران در تاریخ 9 ژوئن تدوین نمود.
Carter Library, Records of the White House Office of Counsel to the President, Lloyd Cutler’s Files, Box 13.
موسکی در تاریخ 11 ژوئن، برای کاتلر یک یادداشت حاوی پیشنهادی برای رئیسجمهور فرستاد که براساس آن، وزارت امور خارجه درخواست سفر به ایران را بهصورت موردی تأیید میکند و اینکه وزارت خزانهداری نیز لزوم اعلام سفر به ایران برای روزنامهنگاران را اختیاری میکند (همان).
[5] این بحث مبتنی است بر یادداشت 2 ژوئن ارسالی از ساندرز، اوون و باربارا واتسون (Barbara Watson) دستیار وزیر امور خارجه در امور کنسولی (Assistant Secretary of State for Consular Affairs)، برای نیوسام و نیز گزارش پیوست آن با عنوان «برآورد میانسازمانی: دانشجویان ایرانی ساکن ایالات متحده». (همان)
[6]. کارتر با این مورد موافقت کرد.
[7]. ایالات متحده متن رأی دیوان بینالمللی دادگستری را (نک: سند 286) در نامۀ مورخ 9 ژوئن، برای سازمان ملل ارسال کرد.
[8]. مکهنری قطعنامه را تدوین کرد و یک نسخه از آن نیز به یادداشت سیک در 16 ژوئن، به برژینسکی پیوست شده است.
Carter Library, National Security Affairs, Staff Material, Office File, Box 65, Outside the System File, Iran Non-Meetings Hostage Crisis 4/80–11/80.
[9]. کارتر با این گزینه موافقت کرد.
[10]. General Haig
[11]. هیئتی متشکل از ده شهروند آمریکایی در کنفرانس بینالمللی «جنایات آمریکا» که دوم تا پنجم ژوئن در ایران برگزار شد، شرکت کردند. حضور آنها در ایران ناقض ممنوعیتی بود که دولت آمریکا برای سفر به ایران وضع کرده بود؛ بنابراین با ده سال زندان و 50000 دلار جریمه مواجه بودند. این افراد عبارت بودند از: رمزی کلارک، دادستان کل سابق آمریکا؛ جورج والد (George Wald)، برندۀ جایزۀ نوبل سال 1976؛ ماری اندرسون (Mary Anderson)، کمیتۀ خدمترسانی دوستان آمریکایی (American Friends Service Committee)؛ کی کمپ (Kay Camp)، رئیس اتحادیۀ بینالمللی زنان برای صلح و آزادی.
Womens International League for Peace and Freedom.
جان والش (John Walsh)، کشیش، دانشگاه پرینستون (Princeton University)؛ کشیش چارلز کیمبل (Charles Kimball)، دانشجو، دانشکدۀ الهیات هاروارد (Harvard Divinity School)؛ کشیش پائول واشنگتن (Paul Washington)، وزیر اسقف؛ لئونارد وینجلاس (Leonard Weinglass)، حقوقدان؛ لنوکس هیندز (Lennox Hinds)، پروفسور دانشگاه راتگرز (Rutgers University) و جان دراسه (John Derrase)، روزنامهنگار.
“U.S. group ignore ban, go to Iran,” Chicago Tribune, June 2, 1980, p2.
لانگ خلاصهای از مقالات کنفرانس را در پیام 6 ژوئن، برای وزارت امور خارجه که به گزارش آخرین اطلاعات دربارۀ ایران مورخ 6 ژوئن پیوست شده است، ارسال کرد. وی همچنین «دستور کار» کنفرانس را در قالب تلگرام 6 ژوئن برای وزارت امور خارجه ارسال کرد که آنهم به گزارش مورخ 10 ژوئن دربارۀ آخرین وضعیت ایران، پیوست شده است.
Carter Library, National Security Affairs, Brzezinski Material, Country File, Box 33, Iran Update 6/80.
براساس گزارش واشنگتن پست، تلگرام ادعایی هوشیار برای هایگ، مورّخ 22 ژانویه 1979، توسط وزارت دفاع ایران منتشر شد و دولت این کشور نیز آن را سندی برای این دانست که هوشیار با هدف راهاندازی یک کودتای نظامی به ایران فرستاده شده است.
Stuart Auerbach, “Iran Says U.S. General Plotted Coup,” Washington Post, June 3, 1980, pA1.
خلاصهای از محتوای تلگرام موردبحث در تلگرام 33229 مورخ 22 ژانویه 1979، ارسالی از هوشیار برای براون و جونز بیان شده است. قرار است این تلگرام بهزودی منتشر گردد؛ نک:
Foreign Relations, vol. X, 1977–1980, Iran: Revolution, January 1977–November 1979.
[12]. در قالب سند 309 منتشر شده است.
[13]. Congressional Liaison
[14]. نک: سند 51.
[15]. نک: سند 52.
[16]. در روز یکشنبه 1 ژوئن، کارتر در برنامۀ “Face the Nation” شبکۀ سیبیاس حاضر شد. در پاسخ به سؤالی دربارۀ اینکه آیا او محاکمۀ گروگانها را برخواهد تابید یا خیر، کارتر گفت: «هفتۀ سوم نوامبر [1979] ـ فکر میکنیم 20 نوامبر بود ـ ما با صدور بیانیهای که همچنان نیز جاری است، تشریح کردهایم که درصورت محاکمه یا آسیبدیدن گروگانها، چه اقداماتی را در دستور کار قرار خواهیم داد. این اقدامات بسیار شدید خواهند بود. ما هیچ گزینهای را کنار نگذاشتهایم، اما تشریح جزئیات این اقدامات توسط من، به نظرم مناسب نیست»
Department of State Bulletin, July 1980, p1–2.
برای آگاهی از بیانیۀ 20 نوامبر، نک: سند 41.
[17]. Meet the Press
زمان یافت نشد!
اتفاق و وقایعی یافت نشد!
تجهیزات یافت نشد!
قرارداد یافت نشد!