سند شماره

تحریم های ایران

موضوع سند

متن سند

خلاصۀ نتایج جلسۀ کمیتۀ هماهنگی ویژه[1]

واشنگتن، 16 ژانویه 1980، ۹ ـ 9:40 صبح

موضوع:

ایران و پاکستان

شرکت‌کنندگان:

وزارت امور خارجه

وزیر سایروس ونس

دیوید نیوسام

دین هینتون

وزارت دفاع

وزیر هارولد براون

گراهام کلایتور

سازمان سیا

فرانک کارلوتچی

ستاد مشترک نیروهای مسلح

ژنرال دیوید جونز

ژنرال جان پاستی

وزارت خزانه‌داری

وزیر ویلیام میلر

رابرت کارسول

وزارت انرژی

جان ساهیل

کاخ سفید

جودی پاول

پلوید کاتلر

هدلی دونووان

زبیگنیف برژینسکی

وزارت دادگستری

جان شنفیلد

وزارت کشاورزی

جیمز ویلیامز (معاون وزیر)

شورای امنیت ملی

ویلیام اودوم

گری سیک

توماس تورنتون

خلاصۀ نتایج

1. تحریم‌های ایران: رئیس‌جمهور در 14 ژانویه، توصیه‌های کمیتۀ هماهنگی ویژه را برای صدور اعلامیه‌ای دربارۀ تحریم‌های آمریکا تأیید کرد که مطابق با رأی شورای امنیت سازمان ملل و نیز اختیارات اقتصادی در شرایط اضطرار است.[2] وزیر خزانه‌داری برای اعلام فوری این مقررات اعلام آمادگی کرد، اما به درخواست آقای کریستوفر، این کار را تا پس‌از بازگشت وی از اروپا به تعویق انداخت. کمیتۀ هماهنگی ویژه مقرر کرد که دستورالعمل و بیانیه در جلسۀ فردا بررسی شود. یکی از موضوعات باقی‌ماندۀ موردبحث در دولت، دامنۀ فراسرزمینی‌بودن در این مقررات است. (خیلی محرمانه)

2. دارایی‌های ایرانی‌ها: رئیس‌جمهور همچنین پیشنهاد کمیتۀ هماهنگی ویژه را تأیید کرد که براساس آن، خزانه‌داری وجوه جدید ایران را که برای پوشش تعهدات شرکت‌هایی مانند ایران‌ایر، شرکت ملی نفت ایران و شرکت کشتی‌رانی ایران پرداخت شده بود، از توقیف مستثنا می‌کند. خزانه‌داری این مسئله را پیگیری خواهد کرد. (غیرمحرمانه)

3. جنگ اقتصادی: دکتر برژینسکی خاطرنشان کرد که از هنری اوون خواسته است که سرپرستی گروه کوچکی را با هدف بررسی الزامات جنگ اقتصادی که به‌طور فزاینده‌ای درگیر آن هستیم، به عهده بگیرد. از این گروه خواسته شد که گزارش اولیۀ خود را در روز جمعه (18 ژانویه) به کمیته ارائه دهد. (سرّی)

4. همکاری با متحدین: وزیر ونس صفحه‌گسترده‌ای را توزیع کرد که اقدامات مختلف انجام‌شده در حوزۀ اقتصادی، درخواست از متحدین و پاسخ آن‌ها را نشان می‌داد. این متن به پیوست قابل‌مشاهده است. درحال‌حاضر، پاسخ خارجی باید به‌عنوان گام مقدماتی تلقی شود؛ زیرا به‌جز نشانه‌هایی که از گزارش پیام دریافت کرده‌ایم، مشتمل بر نتایج مذاکرات وارن کریستوفر در اروپا نیست. (سرّی)

دکتر برژینسکی پرسید آیا ایالات متحده باید اقدام چشمگیرتری برای تحریک متحدین انجام بدهد؟ وزیر براون اعتقاد داشت که اروپایی‌ها ممکن است اقداماتی را به‌صورت جمعی انجام بدهند، ولی جداگانه خیر! افکارعمومی آن‌ها، جلوتر از خود دولت‌هایشان است و شاید بتوانیم آن‌ها را طوری خجالت‌زده کنیم که وادار به اقدام بیشتر شوند. بااین‌حال، او هشدار داد که انجام برخی اقدامات عمومی بدون اطمینان از نتایج، می‌تواند بیشتر از آنکه سودمند باشد، آسیب وارد آورد؛ چراکه نبود همکاری اروپایی‌ها را نشان می‌دهد. پس‌از آن، شوروی از این موضوع بهره‌برداری خواهد کرد. (سرّی)

دکتر برژینسکی موافق بود که پس‌از آگاهی از گزارش آقای کریستوفر، این مسئله باید اولویت اول دستور کار فردای کمیتۀ هماهنگی ویژه باشد. (سرّی)

دکتر برژینسکی افزود که فرانسوی‌ها به‌شکلی عجیب نسبت‌به موضع خود عذرخواهی می‌کنند؛ درحالی‌که به نظر می‌رسد بریتانیایی‌ها آمادۀ همکاری در موضوع شوروی هستند. وزیر براون پرسید آیا می‌توانیم از آن‌ها درمورد اقدامات امنیتی در اقیانوس هند، درخواست همکاری کنیم؟ وزیر ونس خاطرنشان کرد که نشانه‌هایی از تمایل وجود دارد، اما تا زمانی که کرینگتون از سفر خلیج‌فارس بازنگردد، انگلیسی‌ها مایل نیستند در این مورد تصمیمی بگیرند. (سرّی)

وزیر ونس معتقد بود که درحال‌حاضر در جبهۀ مذاکره، اتفاق خاصی درحال وقوع نیست که مانع پیگیری تحریم‌های اقتصادی شود. او خاطرنشان کرد که پیام اخیر بروس لینگن ازطریق یکی از سفرا در تهران نیز به همین نکته اشاره داشت.[3] (سرّی)

نظر گروه این بود که حفظ فشار بر جنبۀ اقتصادی ترجیح دارد. بااین‌حال، وزیر میلر خاطرنشان کرد که بانک مرکزی ایران اصلاحات لازم را انجام داده است و در پرداخت سود خود دقیق عمل می‌کند تا بدین‌ترتیب بتواند بر چشم‌انداز قصور در پرداخت وام غلبه کند. ایرانی‌ها به‌دلیل درآمدهای نفتی قابل‌توجه، نیازی به وام جدید ندارند؛ بنابراین فشار ما در این موضوع نیز تأثیر کمی دارد یا اصلاً تأثیری ندارد. ما باید در درک این موضوع واقع‌بین باشیم که تلاش‌ برای تحریم، اثر بسیار کمی در پی خواهد داشت، مگر اینکه دست‌کم کشورهای صنعتی بزرگ در این اقدام همراهی کنند. (سرّی)

وزیر ونس گفت که ما از همان ابتدا متوجه شده بودیم که تأثیر روانی تحریم‌ها، مهم‌تر از تأثیر اقتصادی است. وزیر میلر اعتقاد داشت اگر همگان متوجه شوند که ایران روند امور تجاری خود را مانند معمول پیش می‌برد، این تأثیر روانی احتمالاً معکوس خواهد شد. (سرّی)

دکتر برژینسکی اظهارنظر رئیس‌جمهور درمورد یادداشت‌های نشست دیروز را بازگو کرد و گفت ما باید تهاجمی عمل کنیم و اروپایی‌ها باید ازسوی ایالات متحده، تحت فشار قرار بگیرند.[4] وزیر میلر خاطرنشان کرد که در آیندۀ نزدیک، با پنج تن از وزیران دارایی اروپا دیدار خواهد کرد، اما این تصمیم در سطح مقامات ارشد سیاسی است که می‌تواند تأثیر داشته باشد. (سرّی)

دیدگاه دکتر برژینسکی این بود که براساس مذاکراتی که دیروز انجام داده است، تنها چیزی که توجه آن‌ها را جلب می‌کند، خطر اقدام یک‌جانبۀ ایالات متحده است. ما همچنین می‌توانیم مواردی را که در آن شرکت‌های آمریکایی و شاید کشورهای دیگر از سیاست ما طفره می‌روند یا دور می‌زنند، علنی کنیم. (سرّی)

وی خاطرنشان کرد که رئیس‌جمهور با توصیۀ کمیتۀ هماهنگی ویژه مبنی‌بر اجازه‌دادن به وزیر کشاورزی برای اعلام اسامی متخلفین موافقت کرده است و اضافه کرد که ما باید «درصورت امکان، منابع دیگر برای انتقال غلّات دیگر را مسدود کنیم». آقای کاتلر خاطرنشان کرد که لوتر هاجز[5]، مشغول انجام یک نظرسنجی از شرکت‌های بزرگ آمریکایی است تا ببیند فعالیت‌های خارج از کشور آن‌ها چگونه انجام می‌شود و موضع سیاست ما را شفاف‌تر سازد. وزیر میلر تصور می‌کرد که بیشتر شرکت‌های آمریکایی از این سیاست پیروی می‌کنند و آمادۀ همکاری هستند. وزیر ونس هشدار داد که ما باید درمورد انتشار اقدامات غیرمفید سایر کشورها بسیار مراقب باشیم؛ زیرا ممکن است این تصور ایجاد شود که سیاست ما کارساز نیست. (سرّی)

5. گروه اجرا: دکتر برژینسکی اظهار داشت که بسیاری از اقدامات اخیر کمیتۀ هماهنگی ویژه، ناظر به مسائل مربوط به اجرای سیاست‌های اقتصادی بوده است. وجود هماهنگی نزدیک درمورد این مسائل ضروری است، اما در این میان باید به راهبرد بلندمدت و گام‌های بعدی خود نیز بیندیشیم. (خیلی محرمانه)

او پیشنهاد کرد که یک گروه هماهنگی اجرایی،[6] جداگانه تشکیل شود و به‌موازات کمیتۀ هماهنگی ویژه فعالیت کند. این گروه می‌تواند به وجهۀ مردمی ماهیت تحریم‌ها و چگونگی تشدید تلاش‌ها بپردازد. گروه بالا باید شامل وزارت امور خارجه (وارن کریستوفر)، دفاع (گراهام کلایتور)، خزانه‌داری، سیا و شورای امنیت ملی (هنری اوون) باشد. وزیر میلر پیشنهاد داد که این جلسات در خزانه‌داری برگزار شود (بعد تصمیم گرفته شد که اولین جلسه در کاخ سفید برگزار شود).[7] (خیلی محرمانه)

[محتوای غیرمرتبط با ایران از این قسمت حذف شده است.]

[1]. Carter Library, Plains File, Box 10.

سرّی. جلسه در اتاق وضعیت کاخ سفید برگزار شد.

[2]. برای مشاهدۀ خلاصۀ نتایج نک:

Carter Library, National Security Affairs, Staff Material, Middle East File, Box 98, Meetings File, 1/14/80 SCC re Iran. Reference is to the International Emergency Economic Powers Act, passed on October 28, 1977.

[3]. پیام مورخ 15 ژانویه از سفارت بریتانیا در واشنگتن، متن تلگرام شمارۀ 3 ارسالی از تهران به تاریخ 14 ژانویه برای انتقال به کارگروه ایران در مرکز عملیات را منتقل کرد. تلگرام شمارۀ 3 حاوی متن پیامی است که لینگن به لانگ فرستاده است تا «به کارگروه ایران منتقل کند.»

Department of State, Records of David D. Newsom, Under Secretary of State for Political Affairs, Subject Files, 1978–1981, Lot 81D154, Swiss Channel.

برژینسکی در یادداشتی به ونس این‌گونه نوشت که پس‌از مطالعۀ این تلگرام، کارتر با «اهمیت روانی و نیز تاکتیکی اقدام فوری درزمینۀ تحریم‌های یک‌جانبه با استفاده از بیشترین توان متحدین»، موافقت کرده است.

Carter Library, National Security Affairs, Brzezinski Material, Country File, Box 30, Iran 1/11/80–1/31/80.

[4]. نک: سند 148.

[5]. Luther Hodges

[6]. Implementation Coordination Group

[7]. در جلسۀ اول گروه دربارۀ اختیاراتش، اینکه کمیتۀ هماهنگی ویژه می‌تواند تصمیمات اقتصادی را بدون مشورت این گروه بگیرد یا خیر و نیز مسائل اقتصادی مرتبط با ایران و پاکستان بحث و گفت‌وگو کرد.

Minutes of SCC Implementation/Coordination Group meeting, January 18; Carter Library, National Security Council, NSC Institutional Files (H–Files), Box 108.

منبع: - جلد - - صفحه