فشار به ایران با حمایت از گروه های تجزیه طلب و همسایه های مخالف

موضوع سند

متن سند

نامۀ رئیس کمیتۀ منتخب اطلاعاتی سنا[1] (بای[2]) و نائب‌رئیس کمیتۀ منتخب اطلاعاتی سنا (گلدواتر[3]) برای رئیس‌جمهور کارتر[4]

واشنگتن، 14 ژانویه 1980

جناب آقای رئیس‌جمهور

در روز 9 ژانویه، کمیتۀ منتخب اطلاعاتی سنا تشکیل جلسه داد تا با معاون رئیس سیا، آقای فرانک کارلوتچی، دربارۀ اهداف و جزئیات دو برنامۀ عملیات مخفیانه برای ایران و افغانستان که شما در تاریخ‌های 27 و 28 دسامبر 1979 با آن‌ها موافقت کرده بودید، گفت‌وگو کند. این جلسۀ ویژۀ کمیته در دوران تعطیلی برگزار شد، به‌خاطر ماهیت اضطراری این عملیات‌ و نیز پیامدهای گسترده‌ای که دارند.

در نتیجۀ این جلسه، کمیته به این دیدگاه رسید که تصمیم به جست‌وجوی یک دولت جایگزین برای ایران و حمایت بیشتر از گروه‌های قومی افغانستان، نقطۀ عطفی در سیاست خارجی آمریکا محسوب می‌شود.

کمیته تصویب کرد که لازم است قبل‌از تصمیم‌گیری دربارۀ علت یا میزان کارآمدی عملیات مخفی برای ایران و افغانستان، راهبرد کلی ایالات متحده تبیین شود. برخی اعضا اظهار داشتند که نتوانستند بفهمند چگونه این عملیات در راهبرد کلی آمریکا گنجانده می‌شود. برنامۀ اقدام سیاسی توسط سیا، به‌عنوان بخشی از یک سیاست گسترده‌تر درقبال ایران، تشریح گردید؛ بااین‌وجود، روشن است که چنین تصمیم مهمی برای یافتن جایگزین خمینی، نیروهایی را وادار به عمل می‌کند که آمریکا نمی‌تواند آن‌ها را به‌طور کامل کنترل کند.

اگرچه هیچ تصمیم جاری برای حمایت نظامی از گروه‌های مخالف یا به هر شکل، تشویق آن‌ها به استفاده از خشونت وجود ندارد، ولی این دو روش ممکن است به‌خاطر اقداماتی که اکنون در جریان هستند، نتیجه‌بخش باشند. به‌واسطۀ این نگرانی‌ها، کمیته تصمیم دارد تا وزیر امور خارجه، ونس و وزیر دفاع، براون را در آیندۀ نزدیک به کمیته دعوت کند تا دربارۀ اینکه چگونه این برنامۀ عملیات مخفی در ایران و افغانستان در سیاست خارجی گسترده‌تر کشور جای می‌گیرد، توضیحاتی را ارائه بدهند.

همۀ اعضای کمیته بدون استثنا، کاملاً از خواست قوۀ مجریه برای تحقق یک ایران دموکراتیک، حامی غرب و پایدار حمایت کردند. کمیته با استیصال دولت در تعامل با شورای انقلاب و آیت‌الله خمینی، اعلام همراهی می‌کند و کاملاً از تلاش‌ها برای آزادی گروگان‌ها حمایت می‌کند. بااین‌وجود، برخی اعضا نگران بودند که خطرات همراه با عملیات مخفی ممکن است جان گروگان‌ها را بیشتر به خطر بیندازد.

[یک پاراگراف (بیست‌و‌هفت سطر) از طبقه‌بندی خارج نشده است.]

خواستۀ دیگر، یافتن جایگزین‌های پایدار و بلندمدت برای دولت خمینی ازطریق طرف‌های سوم دوست، مانند ترکیه بود. این‌طور استدلال شد که ترکیه و ایالات متحده در تلاش برای ایجاد یک ایران باثبات‌تر و دوست، منافع مشترکی دارند. به‌علاوه، توضیح داده شد که دخالت‌دادن ترکیه در چنین اقدامی می‌تواند منجر به جلب حمایت بیشتر کنگره شود، روابط بهتر و پایدارتری بین دو کشور ایجاد نماید و نیز یک دولت قوی‌تر را برای ترکیه به دنبال داشته باشد.

کمیته از جامعۀ اطلاعاتی خواست تا پیشنهادهای خود را درقبال گام‌هایی که در این طرح برداشته شده است، به آن اطلاع بدهد. کمیته به‌طور خاص، خواستار این است که از افراد و گروه‌بندی‌های خاصی که برای چنین دولت آتی تعیین شده است، آگاه شود و اینکه بایستی این اطمینان داده شود که با وزارت امور خارجه و دفاع و نیز آن‌هایی که تجربۀ طولانی در امور سیاسی ایران دارند، مشورت صورت گرفته است. همچنین، کمیته می‌خواهد که شما و مشاورینتان به‌دقت، ماهیت ارتباطات، هرگونه الزامی که در این زمینه مطرح است و نیز پیامدهای بلندمدت چنین روابطی را بررسی کنید.

یافتۀ عملیات مخفی دربارۀ افغانستان قبل‌از حملۀ شوروی و سرنگونی دولت امین تهیه شده بود، اگرچه اقدام نهایی درقبال این یافته پس‌از این وقایع صورت گرفت. اعضای کمیته خاطرنشان کردند که بعید است سطح کمکی که در ماه دسامبر پیش‌بینی می‌شد، درمقابلِ تسلیحات شوروی کافی باشد. اگر شورشیان افغانستانی بتوانند با موفقیت مقاومت کنند، در آن صورت ضروری است که تسلیحات بیشتری برای استفاده ضد بالگردهای تهاجمی شوروی، اگر نتوانیم، ضد جنگنده‌های آن، فراهم گردد.

در سوی دیگر، اگر در بلندمدت به نفع گروه‌های مقاومت باشد، شاید بهتر باشد به‌جای اینکه تسلیحات بیشتری به گروه‌های سازمان‌نیافته و مستقلی بدهیم که تنها به‌سوی کشتار حرکت می‌کنند، آن‌ها را از انجام حملات نسنجیده ضد نیروهای شوروی منع کنیم.

برخی اعضای کمیته پیشنهاد کردند که ایالات متحده سیاست حمایت آشکار از گروه‌های مقاومت افغانستان را در پیش گرفته است و بر همکاری و مشارکت منطقه‌ای تأکید می‌کند. روابط بسیار حساس بین هند و پاکستان نیز مورد بحث قرار گرفت. برخی اعضا تأکید داشتند که آمریکا باید به‌صورت علنی، توانایی خود برای انجام اقدامات مفید برای کشورهای مسلمان را به نمایش بگذارد. ازسوی دیگر، کمیته از مشکلی که بی‌میلی پاکستان و سایر کشورهای مسلمان برای اینکه آشکارا مرتبط با آمریکا شناخته شوند یا تصدیق صریح برای شوروی نسبت‌به نقش آن‌ها در حمایت از شورشیان افغانستانی به وجود می‌آورد، آگاه است.

درمجموع، کمیته بر این اعتقاد است که عملیات مخفیانه ممکن است اقدامی فرعی باشد، ولی جایگزینی برای سیاست و راهبرد منسجم ایالات متحده درقبال خاورمیانه، جنوب آسیا یا شوروی نیست. این نگرانی عمیق وجود دارد که نباید روی عملیات مخفی به‌عنوان راهی برای نجات از موقعیت‌های تقریباً غیرممکن حساب کرد؛ چراکه این کار غالباً منجر به عملیاتی می‌شود که موفقیت و یا پنهان‌ماندن آن‌ها بعید است. به این دلایل، کمیته معتقد است که باید به‌صورت دقیق، سیر تحولات ناظر به این برنامه‌ها را دنبال کرد.

کمیته فرصت ایجادشده را برای گفت‌وگو با سیا دربارۀ جزئیات و پیامدهای این دو عملیات حیاتی، ارزشمند تلقی کرد. کمیته آگاه است که کنگره برای پذیرش بخشی از مسئولیت این‌گونه عملیات‌ و برنامه‌ها اعلام آمادگی کرده است. این مسئولیت زمانی بیشترین تأثیر را دارد که همۀ واقعیات و شرایط، یکجا در نظر گرفته شود تا امکان تبادل‌نظر وجود داشته باشد. کمیته تصدیق می‌کند که ما وارد یک زمان بسیار خطرناک شده‌ایم و می‌خواهیم به شما نسبت‌به عزم خود برای همکاری با شما، به‌شکلی مسئولانه اطمینان دهیم تا بدین‌ترتیب منافع کشور تأمین و تقویت شود.

برچ بای

رئیس

بری گلدواتر

معاون‌رئیس

[1]. Chairman of the Senate Select Committee on Intelligence

[2]. Bayh

[3]. Goldwater

[4]. Carter Library, National Security Affairs, Staff Material, Middle East File, Box 98, Meetings File, 1/14/80 SCC re Iran .

به‌کلی سرّی؛ حساس.

منبع: - جلد - - صفحه