سند شماره

وضعیت شاه و خانواده اش

موضوع سند

متن سند

خلاصۀ نتایج جلسۀ کمیتۀ هماهنگی ویژه[1]

واشنگتن، 15 دسامبر 1979، 9:15 - 10:45 صبح

موضوع:

ایران

شرکت‌کنندگان:

معاون رئیس‌جمهور

وزارت امور خارجه

وزیر سایروس ونس

وارن کریستوفر

هارولد ساندرز

ریچارد کوپر**

وزارت دفاع

وزیر هارولد براون

گراهام کلایتور

ستاد مشترک نیروهای مسلح

ژنرال دیوید جونز

ژنرال جان پاستی

وزارت خزانه‌داری

وزیر ویلیام میلر**

سازمان سیا

دریابُد استانسفیلد ترنر

فرانک کارلوتچی

وزارت دادگستری

دادستان کل بنیامین سیویلتی***

جان شنفیلد**

شورای امنیت ملی

سرهنگ ویلیام اودوم

گری سیک

جری شکتر[2]****

وزارت انرژی

جان ساهیل**

کاخ سفید

زبیگنیف برژینسکی

آنتونی سالومون**

رابرت ماندیم**

استورات ایزنشتارت**

پلوید کاتلر**

جودی پاول

هدلی دونووان

دیوید آرون

افراد با این علامت «**»، تنها برای بحث دربارۀ مسائل داخلی در جلسه حضور یافتند.

افراد با این علامت «***»، تنها برای بحث دربارۀ مسائل داخلی و شاه در جلسه حضور یافتند.

افراد با این علامت «****»، تنها برای بحث دربارۀ شاه در جلسه حضور یافتند.

خلاصۀ نتایج

مسائل داخلی

1. گام‌های اقتصادی: وزیر ونس و آقای کوپر گزارشی از مذاکرات با اروپایی‌ها ارائه کردند. به‌سبب مشکلات قانونی و سیاست‌گذاری، توانایی پذیرش گام‌های گوناگون، بسته به هر کشور، متفاوت می‌شود. بااین‌وجود، این‌گونه احساس شد که لازم نیست که تمامی متحدین ما، موضع‌گیری مشابهی داشته باشند. دکتر برژینسکی از وزارت امور خارجه خواست تا قالبی را آماده کند که موضع هر کشور در برابر هرکدام از اقدامات آتی را نشان می‌دهد. (سرّی)

وزیر ونس گزارش داد که هرگاه ما به مقطعی رسیدیم که قرار شد درخواست اجرایی‌شدن تحریم‌ها در چهارچوب فصل هفتم را مطرح نماییم، اروپایی‌ها متعهد شدند که حمایت کنند. ما باید تصمیم بگیریم که آیا خواهان تحریم کامل هستیم یا اینکه روندی گام‌به‌گام را دنبال می‌کنیم. می‌توانیم ابتدا تحریم‌های محدود را درخواست کنیم؛ برای مثال ممنوعیت اعطای وام‌های نظامی و ارسال تجهیزات نظامی؛ مرحلۀ دوم می‌تواند یک محاصرۀ تجاری گزینشی باشد؛ به‌جز غذا و دارو و نیز قطع مسیرهای ارتباطی ریلی و پستی که مشتمل بر خلاصی‌یافتن از حضور اتباع خارجی در کشور است؛ مرحلۀ سوم شامل یک محاصرۀ کامل می‌شود. (سرّی)

در روز دوشنبه (17 دسامبر)، وزارت امور خارجه آمادۀ بحث دربارۀ گزینه‌های موجود برای متوسل‌شدن به فصل هفتم، مخالفین و موافقین راهبردهای گوناگون خواهد بود. در نتیجۀ گفت‌وگوهای روز دوشنبه، پیشنهادی برای رئیس‌جمهور آماده می‌شود. همه موافقت کردند که ارائۀ یک پیشنهاد، قبل‌از اینکه از واکنش به رأی دیوان بین‌المللی آگاه شویم، اقدامی نسنجیده است؛ البته متحدین اروپایی موافقت کردند که اگر فصل هفتم توسط وتوی شوروی در شورای امنیت عقیم بماند، با تحریم‌ها کار را پیش ببرند. (سرّی)

وزارت امور خارجه و خزانه‌داری امروز تلگرامی را آماده می‌کنند و به متحدین اروپایی ارسال خواهند کرد که تعهدات خاصی را که آن‌ها پذیرفته‌اند، روشن و مقید می‌سازد. انجام این کار قبل‌از نشست مقامات مالی اروپا در روز دوشنبه، ضرورت دارد. روز دوشنبه، پیام‌های پیگیری ازسوی وزیر ونس و میلر ارسال شده است و خواستار اجرای فوری اقدامات توافق‌شده خواهد شد. توافق شد که تا قبل‌از برگزاری نشست روز دوشنبۀ اروپایی‌ها، هیچ گام فوری نسبت‌به بلژیک، هلند و کانادا انجام نشود. (سرّی)

یک تلگرام جداگانه حاوی دستورالعمل‌ها برای آقای کارسول که اکنون در مسیر ژاپن است، آماده خواهد شد. این دستورالعمل‌ها گام‌های گوناگونی را که اروپایی‌ها با آن‌ها موافقت کرده‌اند، ترسیم نموده است و از ژاپنی‌ها می‌خواهد که این گام‌ها را علاوه‌بر چندین مؤلفۀ فنی که تنها منطبق بر این کشور هستند، بپذیرند. این دستورالعمل، خواستۀ ما از ژاپن را به‌شکلی شفاف تبیین کرده است و درخواست می‌کند که این موارد مستقیم اجرا شود. همچنین این توصیه به ژاپنی‌ها منتقل می‌شود که تحریم‌ها در چهارچوب فصل هفتم همچنان به‌عنوان یک گام بعدی احتمالی باقی می‌مانند. (سرّی)

2. دیوان بین‌المللی: رأی دیوان قرار است امروز صادر شود.[3] وزارت امور خارجه پیگیر خواهد بود که خبرگزاری صدای آمریکا[4] این موضوع را پوشش می‌دهد و متن حکم را به زبان فارسی برای ایران منتشر می‌کند. (خیلی محرمانه)

3. اوراق سفید: وزارت امور خارجه پیشنهاد کرد و همه موافقت کردند که ما نباید موضع خود برای آزادی گروگان‌ها را ازطریق یک بیانیۀ رسمی و در قالب اوراق سفید پیش ببریم. قبلاً، چنین اسنادی هدفی برای هجمۀ همگان فراهم کرد و بیشتر مایۀ ترویج اختلاف بودند تا کاهش آن. در عوض، وزارت امور خارجه معتقد است که باید اطلاعات لازم جمع‌آوری شود و یک راهبردنامه (گزارش وضعیت) نسبت‌به مسائل مشخص آماده شود که بتوان درصورت نیاز از آن استفاده کرد؛ البته ما قصد نداریم که یک سند واحد را منتشر کنیم. این اسناد در کاخ سفید نگهداری خواهند شد. (سرّی)

4. وکلا برای دادگاه: پلوید کاتلر با گروهی متشکل از چهل وکیل مشغول کار است و آن‌ها خود را آماده می‌کنند تا درصورتی‌که آمریکایی‌های حاضر در ایران برای حضور در دادگاه نیازمند مشورت بودند، بتوانند کمک کنند. در این برهه، آن‌ها عمدتاً بر روی نمایۀ نیویورک تایمز[5] و سایر منابع دسته‌بندی‌نشده تکیه دارند. وزارت امور خارجه برخی از اطلاعات دارای منابع آشکار را در اختیار قرار می‌دهد. توافق شد که رهنمودهای مطبوعاتی برای بحث در جلسۀ روز دوشنبه آماده شوند. ما می‌خواهیم تا از هر اقدامی که به دادگاه ایران مشروعیت می‌بخشد، جلوگیری کنیم و درعین‌حال حق آمریکایی‌ها برای بهره‌مندی از وکیل را نیز تصدیق نماییم.

مسائل سیاسی ـ نظامی:

1. شاه: امروز صبح، رهنمودهای مطبوعاتی توسط جودی پاول نسبت‌به موضوع رفتن شاه به پاناما آماده شده است.[6] این متن توسط کمیتۀ هماهنگی ویژه بازنگری و تأیید شد تا به‌محض اینکه پاناما بیانیه‌اش را اعلام کرد یا جریان افشا شود، استفاده گردد. امروز صبح، رهبران احزاب در کنگره در جریان امور قرار گرفتند و بخش‌نامه‌ای به تمامی ارگان‌ها ارسال شد و به آن‌ها نسبت‌به تظاهرات یا واکنش‌های احتمالی هشدار داده شده است. (سرّی)

آقای کاتلر تعهدات آمریکا را که نتیجۀ رایزنی با شاه و نمایندگانش است، بررسی کرد.[7] ما توافق کردیم که: 1. فرزندان می‌توانند در آمریکا بمانند و درس بخوانند و اف‌بی‌آی نیز همکاری خود را با نهادهای متولی تأمین امنیت ادامه می‌دهد؛

2. شهبانو هر چند وقت یک بار اجازه دارد تا به دیدار فرزندان در ایالات متحده بیاید؛

3. امکان بهره‌مندی شاه از اماکن درمانی ایالات متحده در پاناما فراهم است. پزشکان او توصیه کرده‌اند که عمل جراحی را می‌توان در پاناما نیز انجام داد. یکی از پزشکان آمریکایی هفت سال در پاناما مشغول به کار بوده است؛

4. درصورت نیاز، ایالات متحده هماهنگی لازم را برای اعزام یک تیم پزشکی به پاناما، برای انجام جراحی انجام خواهد داد. شهادت مربوط به پروندۀ حقوقی شرکت بل هلی‌کوپتر[8] را می‌توان در پاناما گرفت. (سرّی)

5. فلسطینی‌ها: نمایندۀ سازمان آزادی‌بخش فلسطین در تهران، پیشنهادی را در ارتباط با اعزام هیئتی به تهران که می‌تواند منجر به آزادی گروگان‌‌ها شود، مطرح کرده است که امروز به عضو کنگره فایندلی تحویل داده خواهد شد. وزارت امور خارجه پیگیر موضوع خواهد بود. (سرّی)

[محتوای مربوط به افغانستان از این قسمت حذف شده است.]

[1]. Carter Library, National Security Affairs, Staff Material, Office File, Box 18, SCC Meeting #230 held 12/15/79.

به‌کلی سرّی. جلسه در اتاق وضعیت کاخ سفید برگزار شد.

[2]. Jerry Schecter

[3]. در روز 15 دسامبر، دیوان بین‌المللی، به‌اتفاق آرا، حکم کرد که ایران باید سفارت را به آمریکا بازگرداند، تمامی گروگان‌ها را آزاد کند و برای آن‌ها مصونیت دیپلماتیک در نظر بگیرد و اینکه هیچ‌یک از دو کشور نباید اقدامی انجام بدهند که سبب تشدید اوضاع می‌شود. برای مشاهدۀ استدلال‌ها در دادگاه و حکم آن، نک:

Department of State Bulletin, February 1980, p40–53.

[4]. VOA

[5]. New York Times Index

[6]. برای مشاهدۀ بیانیۀ 15 دسامبر کاخ سفید دربارۀ سفر شاه نک:

Public Papers: Carter, 1979, Book II, p 2251.

[7]. گزارش جلسه با نمایندگان شاه در یادداشت آکسمن برای کریستفور به تاریخ 18 دسامبر قابل‌مشاهده است.

Carter Library, Records of the White House Office of Counsel to the President, Lloyd Cutler, Box 12.

[8]. Bell Helicopter

منبع: - جلد - - صفحه