سند شماره

ارتباط آمریکایی ها با کودتاچیان

موضوع سند

متن سند

یادداشت استنلی اسکودرو[1] از دفتر امور سیاسی سازمان ملل[2]، ادارۀ امور سازمان‌های بین‌المللی[3] برای گری سیک از کارکنان شورای امنیت ملی[4]

واشنگتن، 2 می 1980

موضوع:

ایران: همکاری ایران با تبعیدی‌های ایرانی

متعاقب گفت‌وگوی اخیری که داشتیم، با دو نفر از سه ایرانی‌ای که نامشان را به شما دادم، ارتباط گرفتم و از آن‌ها دربارۀ بدنۀ رهبری میان گروه‌های تبعیدی سؤال کردم. هر دو اتفاق‌نظر داشتند که تبعیدی‌ها به این نتیجه رسیده‌اند که هیچ دولتی نمی‌تواند امروز در ایران بدون حمایت یک سازمان نظامی حکومت کند.

آن‌ها قبول داشتند که برای برقراری ثبات، به یک فرمانده نظامی نیاز است؛ چراکه برای بازگشت تکنوکرات‌های تحصیل‌کردۀ غربی که بدون آن‌ها ایران نمی‌تواند مشکلات اقتصادی خویش را مرتفع سازد، وجود ثبات ضروری است؛ ازاین‌رو، تبعیدی‌ها معتقد هستند که شکلی مشترک از رهبری را می‌توان ایجاد کرد تا در مراحل اولیه، حکومتی فعالیت کند که پس‌از اینکه روحانیون خودشان را بی‌اعتبار کنند، جایگزین آن‌ها می‌شود.

سرهنگ اویسی فردی است که تبعیدی‌ها معتقدند باید رهبری در مراحل ابتدایی را به دست بگیرد. پس‌از آن می‌توان بر سر انتقال قدرت به یک نظام مدنی، احتمالاً به ریاست فردی مانند بختیار یا یک سلطنت مبتنی بر قانون اساسی، آن‌گونه که در قانون اساسی 1906 بیان شده است، به توافق رسید.

مشکلات حکمرانی مشترک در ایران واضح هستند، ولی مشابه این موضوع، به‌تازگی در سفر سرهنگ زاهدی به سوئیس پس‌از استرداد شاه و رسیدن به مقام نخست‌وزیری، اتفاق افتاده است.[5] به‌علاوه، تاریخ کهن ایرانی توطئۀ موفق هفت نجیب‌زادۀ ایرانی علیه غاصبین مجوسی و توافق آن‌ها را نشان می‌دهد مبنی‌بر اینکه یکی از آن‌ها، داریوش اول، پس‌از کشته‌شدن مجوس، پادشاه شد.

برای من روشن نیست که نقش اویسی تا چه اندازه توسط سایر رهبران تبعیدی‌ها پذیرفته شده است. به‌علاوۀ اینکه، آن‌ها قبل‌از اینکه روحانیون نارضایتی گسترده‌ای را به‌واسطۀ حکمرانی ناشایست ایجاد کنند و اقدام قاطعی در ایران صورت بدهند، کاری سنجیده نیست.

سایر مشکلات که باید در مراحل برنامه‌ریزی مدنظر تبعیدی‌ها باشند، شامل میزان غرب‌زدگی که باید دوباره در میان ملتی نهادینه شود که به‌تازگی به‌شدت تحت تأثیر اسلام قرار داشته‌اند؛ برنامه‌های اقتصادی برای تشدید و تسریع بروز آثار بیکاری، کمبودهای گوناگون و به‌طور کلی یک اقتصاد راکد، روابط با سایر کشورها ازجمله طرح‌های حمایتی است.

به‌عبارت‌دیگر، من پیشنهاد نمی‌کنم که ما اکنون به این مسائل بپردازیم؛ سخن من این است که بایستی به فکر ارتباط با تبعیدی‌ها با هدف تسهیل روند شکل‌‌گیری یک جایگزین برای جناح چپ، پس‌از فروپاشی حتمی روحانیون باشیم.

[1]. Stanley T. Escudero

[2]. Office of United Nations Political Affairs

[3]. Bureau of International Organization Affairs

[4]. Carter Library, National Security Affairs, Staff Material, Middle East File,Box 42, Subject File, Iran Papers 5/80–7/80.

خیلی محرمانه.

[5]. سرهنگ فضل‌‌الله زاهدی، پس‌از کودتای 1953 علیه نخست‌وزیر محمد مصدق، به مقام نخست‌وزیری رسید. در سال 1955 نیز وی سفیر ایران در سازمان ملل در ژنو شد.

منبع: - جلد - - صفحه