سند شماره

دیدار والدهایم با شورای انقلاب

موضوع سند

متن سند

تلگرام نمایندۀ آمریکا در سازمان ملل به وزارت امور خارجه[1]

نیویورک، 6 ژانویه 1980، 0126Z

49. پیام فوری مک‌هنری برای وزیر ونس.

موضوع:

ایران: گفت‌وگو با والدهایم دربارۀ سفرش به تهران

(سرّی ـ تمام متن)

1. والدهایم تقاضا داشت تا پس‌از جلسۀ صبح شورای امنیت (5 ژوئن) با من ملاقات کند و دربارۀ سفرش به ایران گفت‌وگو نماید. پس‌از ترک جلسه، او گفت‌وگویی بسیار تند با سفیر نایک[2] (پاکستان) داشت. والدهایم هنوز تحت تأثیر آن فضا بود که ما گفت‌وگویمان را آغاز کردیم. احتمالاً تنها همسرش باور می‌کند که او تا چه اندازه احساسی و خشمگین بود.

2. والدهایم با انتقاد شدید از نایک، وزیر امور خارجۀ پاکستان شاهی[3] و همۀ آن‌‌هایی که به او توصیه می‌کردند، بدون اینکه بدانند درمورد چه‌چیزی صحبت می‌کنند و صرفاً هدفشان به‌دست‌گرفتن بخشی از کار بوده است. شاهی او را گمراه کرده بود و به او گفته بود که شورای انقلاب و خمینی از وی استقبال خواهند کرد. درعوضِ استقبال، او فقط توانسته بود جان خود را نجات دهد.

3. والدهایم سپس از فضای فاجعه‌بار در قبرستان سخن گفت. او گفت که برای مدت کوتاهی در ماشین با جماعتی آشوبگر در خیابان تنها مانده است و توانسته است راننده‌ای را که به زبان انگلیسی مسلط نبوده است از میان قبرها، به‌سمت محل فرود بالگرد هدایت کند.

در نظر والدهایم، تظاهرات تصادفی نبود و جماعتی از افراد خشمگین که به قبرستان آورده شده بودند، آن را شکل داده بودند؛ حتی بااینکه کسی انتظار حضور او را نمی‌کشید (اگرچه سفر او ازقبل برنامه‌ریزی شده بود، ولی پس‌از خنثی‌شدن توطئۀ ترورش، اعلام شد که لغو گردیده است).

4. والدهایم اظهار داشت که در جریان بازدید از شورای انقلاب، وادار شده است تا دویست یارد در تاریکی و از میان گروهی خطرناک از مردم را پیاده طی کند. او هنگام ترک محل، جماعت قطب‌زاده را روی زمین انداختند و والدهایم را به‌سمت جلو هل دادند.

5. نسبت‌به مذاکرات نیز والدهایم گفت که بیشتر زمان خود را مشغول گوش‌دادن به اتهامات ایران علیه ایالات متحده گذرانده است. او گفت که یک نفرت غیرمعقول از آمریکا و نیز سازمان ملل که به اعتقاد ایرانی‌ها تحت کنترل آمریکاست را مشاهده کرده است.

6. والدهایم اظهار داشت که تمامی اسامی آشنا، در جلسۀ شورای انقلاب حضور داشتند. شورا از افراد دارای حسن‌نیت ولی ساده‌لوح و بدون قدرت تشکیل شده بود. تنها خمینی قدرت داشت، ولی قدرت او زمانی قطعی است که اقدامی صورت ندهد که ممکن است همسو با مخالفین «دانشجویان» حاضر در سفارت باشد. «دانشجویان یک کشور، داخل یک کشور» هستند. خمینی یک افراطی ضعیف است که از انجام آنچه توان دارد، امتناع می‌ورزد تا کشورش را از ورطۀ هلاکت نجات بدهد.

7. والدهایم گفت هیچ امیدی به پیشرفت روند آزادی گروگان‌ها ندارد و با توجه به آشوب در ایران، نگران امنیت آن‌هاست. در این شرایط، رئیس‌جمهور کارتر تصمیم دشواری باید بگیرد. تحریم‌ها هیچ تأثیری نداشته‌اند و حتی قطب‌زاده از آن‌ها استقبال کرده است؛ کسی که والدهایم تصور می‌کرد که درحقیقت به‌دنبال نیل به یک راه‌حل است.[4]

8. والدهایم گفت از یک کمیسیون تحقیق سخن گفته است، ولی ایرانی‌ها تجربه‌ای نسبت‌به چنین کمیسیونی نداشتند. آن‌ها انتظار داشتند که هفتۀ آینده این کمیسیون تعیین شود، نتایج خود را ظرف یک هفته اعلام نماید و مجمع‌عمومی سازمان ملل یا شورای امنیت نیز دستور اجرای مصوبات را بدهند. فقط آن موقع، با فرض اینکه آن‌ها با نتایج به‌دست‌آمده موافق باشند، گروگان‌ها آزاد خواهند شد. در نظر والدهایم این کار غیرممکن بود و حتی اگر اتفاق می‌افتاد، هیچ ضمانتی برای اینکه «دانشجویان» با آزادی گروگان‌ها موافقت کنند را به دنبال نداشت.

9. والدهایم نسبت‌به گزارش خود گفت که اعلام می‌کند ایران درحال‌حاضر، آمادگی آزادی گروگان‌ها را ندارد؛ به‌هرحال، کمیتۀ تحقیق می‌تواند به تعدیل شرایط کمک کند؛ درحالی‌که تلاش برای نیل به یک راه‌حل مسالمت‌آمیز نیز ادامه دارد.

مک‌هنری

[1]. Department of State, Records of David D. Newsom, Under Secretary of State for Political Affairs, Subject Files, 1978–1981, Lot 81D154, Iran NODIS Cables Jan 1980.

سرّی؛ غیرقابل انتشار.

[2]. Naik

[3]. Shahi

[4]. والدهایم روز 6 ژانویه از ساعت 5 تا 7:30 بعدازظهر با کارتر و ونس در کاخ سفید جلسه داشت و بیشتر اطلاعات خود را آنجا نیز تکرار کرد. کارتر به او گفت که محاکمۀ بین‌المللی و نیز محاکمۀ شاه را نمی‌پذیرد و نیز به ایرانی‌ها اجازه نمی‌دهد تا قبل‌از آزادی گروگان‌ها به دارایی‌های خود دسترسی داشته باشند. او همچنین تأکید داشت که نمی‌خواهد اعمال تحریم‌های اقتصادی را به تعویق بیندازد.