سند شماره

تشدید تحریم های ایران

موضوع سند

متن سند

یادداشت مشاور امنیت ملی رئیس‌جمهور (برژینسکی) برای رئیس‌جمهور کارتر[1]

واشنگتن، 3 دسامبر 1979

موضوع:

دستورجلسۀ شورای امنیت ملی، 4 دسامبر 1979

درصورت تأیید شما، من دستورجلسۀ زیر را برای طرح در جلسۀ شورا پیشنهاد می‌کنم:

1. تحریم‌های اقتصادی جمعی؛

2. اقدامات مضاعف سیاسی؛

3. تشدید فشار نظامی و اقتصادی؛

4. راهبرد سیاسی بلندمدت‌تر؛

5. وجهۀ عمومی؛

6. امنیت خاورمیانه.

این یک دستورجلسۀ کامل است و تمامی موارد باید بررسی گردند و تنها تصمیمات جناب‌عالی است که می‌تواند منجر به اقدام لازم در این زمینه شود. من در ادامه، تاحدامکان، گزینه‌های ابتدایی را به‌صورت خلاصه مطرح کنم تا بحث باسرعت پیش برود (صبح تلاش خواهم کرد تا کمیتۀ هماهنگی ویژه را به‌سمت یک اقدام مقدماتی درزمینۀ موارد بالا سوق بدهم). به‌هرحال قبل‌از انجام این کار، اجازه بدهید یک مسئلۀ راهبردی و کلیدی را با شما در میان بگذارم: آیا زمان به نفع یا به ضرر ما درحال سپری‌شدن است؟

من نسبت‌به دو رویه نگران هستم:

‌أ. تبدیل مناقشۀ ایران در برابر جامعۀ جهانی به آمریکا درمقابلِ اسلام؛

‌ب. زوال حمایت از ما در میان دوستان و غیردوستان.

حملات اخیر به سفارتخانه‌های ما و نیز اظهارنظرهای مطبوعات گوناگون خاورمیانه جهت تبدیل این مناقشه به یک حملۀ وسیع‌تر علیه آمریکای «فاسد و ناتوان» را نشان می‌دهند این رویه‌ای خطرناک است و ممکن است که سبب شود که دوستان ما در منطقه، به فکر سرپوش‌گذاشتن بیفتند و نیز متحدین ما به‌شکلی روزافزون برای امضای توافق‌های مخصوص به خودشان اقدام کنند.

احتمالاً من در اشتباه هستم، ولی این مسئله ارزش بررسی دارد؛ چراکه هر پاسخی که شما مطرح کنید، جهت‌گیری راهبرد ما را تعیین می‌کند (درحال‌حاضر، یک جدول زمانی دیپلماتیک این راهبرد را جهت‌دهی می‌کند). دغدغۀ من از سال گذشته این بود که احتمال بروز یک بحران منطقه‌ای به‌واسطۀ سقوط شاه وجود دارد و حتی ممکن است تبدیل به یک بحران جهانی شود.

در جلسۀ دیروز، معاون رئیس‌جمهور گفت که رویارویی‌ای که بین اسلام و ایالات متحده رخ داده است و با لغزش و بازگشت به عقب اروپایی‌ها نیز همراه شده است، می‌تواند کل روابط اقتصادی و بین‌المللی را به‌شدت تحت تأثیر قرار دهد و ترس من این است که او درست بگوید؛ بر این اساس، نگاه ما در تدوین راهبرد گسترده باید فراتر از مسئلۀ گروگان‌گیری باشد.

مسائل خاص

1. تحریم‌های اقتصادی

گزینه‌های موجود:

‌أ. از متحدین بخواهیم تا تحریم‌های اقتصادی خاص خود را وضع کنند. این کار نیازمند تلاشی گسترده است؛ ازجمله احتمالاً برگزاری جلسۀ اضطراری گروه هفت[2]. سالومون معتقد است که این اقدام ضروری است؛ چراکه در غیر این صورت، متحدین ما قراردادهای مخصوص به خود را نهایی می‌کنند؛ درحالی‌که دلار همچنان به افت خود ادامه می‌دهد؛

‌ب. از متحدین ـ به‌طور خاص بریتانیای کبیر ـ بخواهیم تا با مداخله در دادگاه‌های کشورهایشان، روند صدور حکم را به تأخیر بیندازند؛ به این بهانه که گام‌های مالی‌‌ای که ما برداشته‌ایم، ناظر به موضوعی حکومتی بین دولت‌هاست. این کار با بریتانیا بسیار خوب پیش خواهد رفت و کمیتۀ هماهنگی ویژه نیز به‌صورت کلی متمایل به انجام این گزینه است؛

‌ج. از فصل هفتم سازمان ملل استفاده کنیم. این کار متعاقب رأی شورای امنیت صورت خواهد گرفت؛ اگرچه حمایت از آن چندان تضمین‌شده نیست؛

‌د. شما همچنین باید اعزام یک نماینده از مقامات عالی‌رتبه را برای مشورت با متحدین مدنظر قرار دهید.

2. اقدامات مضاعف سیاسی

سایروس پیگیری ازطریق شورای امنیت سازمان ملل برای تصویب یک قطعنامه و نیز صدور رأی در دیوان بین‌المللی را پیش‌بینی می‌کند. می‌توانید از ایشان بپرسید که غیر از این دو، آیا گام دیگری را نیز برای انجام در نظر دارد؟ پیش‌تر شما بر اخراج دیپلمات‌های ایرانی از کشور تأکید داشتید.[3] آیا اکنون زمان مناسبی برای انجام این کار است؟

به‌علاوه، شما باید آشکارا امکان حضور پرشور در مجمع‌عمومی سازمان ملل را برای خود بررسی کنید. یک سخنرانی پرقدرت با همان لحن و محتوای شبیه به کنفرانس خبری قبلی که داشتید،[4] می‌تواند تأثیر بسزایی داشته باشد. همچنین این کار زمینه را برای اقدامات قاطعانه‌تر فراهم می‌کند.

به‌‌شکلی کلی‌تر، آیا وضع تحریم‌های اقتصادی جمعی شدیدتر (گزینۀ الف)، بدون بروز تهدید بیشتر در حیطۀ سیاسی و نظامی امکان‌پذیر است؟ آیا درصورتی‌که گام‌های سیاسی ما اصولاً قضایی به نظر برسند، متحدین ما در آنچه که برای آن‌ها یک اقدام اقتصادی شدید است، از ما حمایت می‌کنند؟ به‌طور کلی، همه موافق هستند که تنها ترس از تبعات ناخوشایند است که می‌تواند متحدین را ترغیب به کمک در انجام گام‌های شدیدتر اقتصادی کند.

3. آمادگی نظامی خاص

آیا آواکس باید به‌سمت مصر پرواز کند؟ آیا گزینۀ انجام عملیات نجات باید دوباره طرح شود و حتی آرایش نظامی اولیه نیز انجام شود؟ هر دو گام می‌توانند نشانه‌های مفیدی باشند که جدیت ما را می‌رسانند. درنهایت، آیا هواپیماهای اف ـ 111[5] باید به مصر اعزام شوند؟

4. تشدید فشار نظامی و اقتصادی

اگر جمع‌بندی شما این است که زمان به ضرر ما درحال سپری‌شدن است، می‌توانیم درخواست برای وضع تحریم‌های جمعی مالی از متحدین خود را با تهدید انجام یک محاصرۀ مستقیم ازسوی خودمان ـ مشروط به اینکه در آن جدیت داشته باشیم ـ تلفیق کنیم. همچنین می‌توانیم به‌جای اصرار بر اینکه متحدین در حوزۀ اقتصادی گامی بردارند، ازجانب خود دست به انجام محاصره‌ بزنیم (با مین‌گذاری) و سپس از آن‌ها بخواهیم تا در این زمینه ما را یاری نمایند.

بدیهی است که برداشتن چنین گام‌هایی ازسوی ایالات متحده، خطری را که گروگان‌ها را تهدید می‌کند افزایش خواهد داد. اگر واکنش ایرانی‌ها به مین‌گذاری آسیب‌رساندن به گروگان‌ها باشد، در آن صورت چنین اقدامی بایستی با تهدیدی واقعی برای تشدید تحریم‌های نظامی و تصمیم برای اجراکردن آن‌ها همراه باشد.

اگر آمادۀ گرفتن دو تصمیم زیر شده‌اید، من مصرانه از شما درخواست می‌کنم تا انجام چنین کاری را مدنظر قرار دهید:

‌أ. اینکه زمان به ضرر ما درحال سپری‌شدن است؛

‌ب. اینکه خمینی باید فوری سرنگون شود.

این مسئله من را به‌سمت بحث از موضوع بعدی سوق می‌دهد.

5. راهبرد سیاسی بلندمدت‌تر

دست‌کم بخشی از دولت برای نزدیک به یک سال با این تصور عمل کرده است که ایالات متحده می‌تواند با خمینی همکاری کند. من معتقد هستم که حوادث اخیر نشان داده‌اند که همۀ این فرض یک مغالطۀ خطرناک بوده است. ما باید این موضوع را تصدیق کنیم که خمینی دشمن قسم‌خوردۀ آمریکاست؛ چراکه او ایالات متحده را خطرناک‌تر از حتی مارکسیسم می‌داند. آمریکا در نظر او، تجسم غرب فاسد و ضد دین است؛ موضوعی که خطرناک‌تر شمرده می‌شود. چراکه تأثیر آن به‌شکلی گسترده در سبک زندگی درحال تغییر ایرانی‌ها حس شده است؛ ازاین‌رو او مصمم است تا این تأثیر را به هر بهایی از بین ببرد و امیدوار است که بتواند این مهم را با ایجاد یک شکاف عمیق بین ایالات متحده و اسلام تحقق بخشد.

ما پیشنهادهای مشخصی را پس‌از بررسی در کمیتۀ هماهنگی ویژه، در جلسه به شما ارائه خواهیم کرد. [هفت سطر از طبقه‌بندی خارج نشده است] ما باید برای شکست خمینی یک ائتلاف تشکیل بدهیم و نیز لازم است تا جنگی تبلیغاتی برای کمک به تحقق این هدف راه بیندازیم.

برای تقویت این راهبرد، تا جایی که می‌توانیم باید بیشترین فشار اقتصادی ممکن را بر ایران، به‌صورت مستقیم یا غیرمستقیم پیش ببریم. به‌محض اینکه شور و حرارت موجود از بین برود، آشفتگی‌های اقتصادی سبب می‌شود که ایرانی‌هایی که تفکری نوگراتر دارند، به وضعیت جنون‌آمیزی که خمینی دچارشان کرده است، بیندیشند.

من چند بار سعی کردم تا این موضوع را در جلسات کمیتۀ هماهنگی ویژه مطرح کنم، ولی تقریباً همۀ اعضا از نیل به یک نتیجۀ قطعی در این مورد پرهیز می‌کنند. [چهارونیم سطر از طبقه‌بندی خارج نشده است.]

[یک پاراگراف (سه سطر) از طبقه‌بندی خارج نشده است.]

6. وجهۀ عمومی

طرف دیگر مناقشه اسلام نیست. من این موضوع را در جلسات کمیتۀ هماهنگی ویژه، بارها مطرح کرده‌‌ام و در نشست کمیتۀ کار یهودیان[6] نیز در این باره سخن گفته‌ام. از همه مهم‌تر و نیز تأثیرگذارتر این است که جناب‌عالی هم در آخرین کنفرانس خبری خود، دربارۀ این موضوع اظهارنظر کردید؛ ولی این مسئله باید بارهاوبارها تکرار شود. اینکه شما این مسئله را تکرار کرده‌اید و به تمامی مقامات نیز دستور بدهید تا در هر فرصتی به آن اشاره کنند، می‌تواند فوایدی را به همراه داشته باشد.

7. امنیت خاورمیانه‌

[محتوای مربوط به عربستان سعودی، عمان، سومالی و مصر از این قسمت حذف شده است.]

[1]. Carter Library, National Security Council, NSC Institutional Files (H–Files), Box 57, NSC 023 Iran 12/4/79.

به‌کلی سرّی؛ حساس.

[2]. Group of Seven

[3]. نک: سند 77.

[4]. نک: سند 67.

[5]. F–111

[6]. Jewish Labor Committee

منبع: - جلد - - صفحه