سند شماره

برنامه ریزی برای آزادی گروگان ها و اعمال تحریم

موضوع سند

متن سند

خلاصۀ نتایج جلسۀ کمیتۀ هماهنگی ویژه

واشنگتن، 17 نوامبر 1979، 9 - 9:30 صبح

موضوع:

ایران

شرکت‌کنندگان:

معاون رئیس‌جمهور

همیلتون جردن

جودی پاول**

وزارت امور خارجه

وزیر سایروس ونس

وارن کریستوفر

دیوید نیوسام

هارولد ساندرز

سازمان سیا

دریابُد استانسفیلد ترنر

فرانک کارلوتچی

وزارت دفاع

وزیر براون

گراهام کلایتور

کاخ سفید

زبیگنیف برژینسکی

دیوید آرون

وزارت دادگستری

دادستان کل، بنیامین سیویلتی**

شورای امنیت ملی

گری سیک

بیل اودوم

وزارت انرژی

وزیر چارلز دانکن**

جان ساهیل**

وزارت خزانه‌داری

وزیر ویلیام میلر**

رابرت ماندیم**[1]

افراد با علامت «**»، فقط به‌منظور بحث دربارۀ مسائل داخلی در جلسه حضور داشتند.

خلاصۀ نتایج

مسائل داخلی:

1. گروگان‌ها: وزیر ونس طی امروز صبح اظهار داشت که زنان و سیاه‌پوستان که جاسوس شناخته نشده‌اند، آزاد می‌شوند.[2] دانشجویان فرمان خمینی را پذیرفتند و تصدیق کردند. هماهنگی‌ها با کشور سوئیس، برای خارج‌ساختن این افراد ازطریق هواپیما انجام شده است. آن‌ها قبل‌از بازگشت به ایالات متحده، برای انجام آزمایش‌های پزشکی و استراحت یک‌ یا چندروزه، به فرانکفورت[3] می‌روند. انتظار ما این است که تعدادشان ده‌دوازده نفر باشد. ما نمی‌دانیم که این انتقال درعمل چگونه پیش می‌رود و انجام می‌شود. گروگان‌ها، احتمالاً به سازمان آزادی‌بخش فلسطین یا یک میانجی دیگر تحویل داده خواهند شد. (خیلی محرمانه)

2. تظاهرات: دادستان کل معتقد است که مجوزی که دیروز برای برگزاری تظاهرات صادر شد، توسط دادگاه استیناف نیز تأیید می‌شود؛ بااین‌وجود، با توجه به اعتقاد راسخ وزیر امور خارجه مبنی‌بر اینکه هر اقدامی برای گروگان‌ها خطرآفرین است، فرجام‌خواهی درمورد این قانون صورت خواهد گرفت. (غیرمحرمانه)

3. دارایی‌های ایران: معاملاتی که ازطریق صندوق امانی فروش‌های نظامی خارجی،[4] با کنترل وزارت دفاع انجام شوند، مجاز هستند. فعالیت بانک ملی در نیویورک، به‌صورت یک‌جانبه، توسط مقامات این شهر مجاز شد. وزیر میلر اعتقاد دارد که این قضیه تأسف‌بار است، ولی واقعیتی مسلم و تحقق‌یافته است. (خیلی محرمانه)

مقامات سفارت ایران تصریح می‌کنند که ماهیانه بیست‌‌‌‌ میلیون دلار پول‌ که برای دانشجویان در آمریکا حواله می‌شود، نیاز دارند. وزارت خزانه‌داری مشغول بررسی مسئله است، ولی قصد دارد تا به منابع مالی جدید ایرانی مجوز فعالیت بدهد؛ یعنی غیر از آن‌هایی که این هفته مسدود شده‌اند تا آن‌ها بتوانند این حواله‌ها و نیز دیون مالی خود را پرداخت کنند.[5] (خیلی محرمانه)

همچنین، ایران حساب‌هایی در شعب خارجی بانک‌های آمریکایی دارد که وجوه آن‌ها به دلار نیست. رقم این سپرده‌ها درمجموع سیصد تا پانصدمیلیون دلار است. ادامۀ مسدودبودن این دارایی‌ها مشکل تناقض قوانین را تشدید می‌کنند؛ برای مثال، ممنوعیت معاملات با پوند انگلیس در یک بانک لندن. کمیتۀ هماهنگی ویژه با وزارت خزانه‌داری موافق است که این دارایی‌ها باید آزاد شوند.[6] (خیلی محرمانه)

انگلیسی‌ها تاکنون از وضع قانون متقابل اجتناب نموده‌اند و به‌صورت کلی در این زمینه همکاری کرده‌اند. وزیر میلر قصد دارد تا در مسیر بازگشت از خاورمیانه، توقفی کوتاه در لندن داشته باشد و دربارۀ این موضوع بیشتر رایزنی کند. آخرین رقم‌ مجموع دارایی‌های ایران عبارت‌اند از: 1.2میلیارد دلار در بانک فدرال رزرو؛ 5.9میلیارد دلار در شعب خارجی بانک‌های ایالات متحده؛ 5.9میلیارد دلار شامل حساب‌های پول‌های خارجی به رقم سیصد تا پانصدمیلیون دلار و یا دو برابر آن با احتساب برخی حساب‌های پرداخت پول نفت که رقمشان به یک‌میلیارد دلار می‌رسد. (خیلی محرمانه)

ایران مدعی مالکیت حدود 1.8میلیارد دلار در بانک‌های آمریکاست؛ ازاین‌رو، مجموع سودی که آمریکا می‌برد، حدود پنج‌میلیارد دلار است. بانک صادرات‌واردات آمریکا،[7] با یک قصور فنی درمورد وام ایران مواجه است؛ به‌خاطر اینکه امکان پرداخت دوهزار دلار فراهم نشده است. (خیلی محرمانه)

وزارت خزانه‌داری تصمیم دارد تا نسبت‌به اعلام قصور در پرداخت بدهی، با احتیاط کامل عمل کند؛ چراکه ناتوانی ایران از پرداخت، احتمالاً به‌خاطر اقدام ما بوده است؛ بااین‌حال، امکان دارد بانک‌های خصوصی قصور ایران در پرداخت وام را اعلام کنند و ما نیز هیچ اختیار یا تمایلی برای دخالت در امور بانک‌های خصوصی نداریم. تاکنون هیچ تلاشی برای ایجاد خلل در حساب‌های آمریکا در ایران مشاهده نشده است. (خیلی محرمانه)

4. انرژی: وزیر دانکن به روایت خبرگزاری‌ها اشاره کرد؛ مبنی‌بر اینکه ما از سایر کشورها می‌خواهیم نفتی را که به‌واسطۀ تحریم‌های ما مشتری ندارد، نخرند. او معتقد بود به نفع ماست که این نفت وارد بازار جهانی شود. همه موافق بودند که ما نباید دخالتی در قراردادهای خرید نفت کنیم، ولی صدور بیانیۀ رسمی در این زمینه نیز ضرورتی ندارد. (خیلی محرمانه)[8]

5. روادید: دکتر برژینسکی موافقت رئیس‌جمهور با تعلیق لغو روادیدها را تا روز دوشنبه تکرار کرد. (خیلی محرمانه)

مسائل سیاسی ـ نظامی

1. امنیت: براساس گزارش دادستان کل، شواهد اولیۀ بررسی استدلال‌ها برای دستگیری دانشجویان ایرانی در بالتیمور،[9] حاکی از آن است که احتمالاً گزارش قبلی، مبنی‌بر اینکه خمینی آشوبگران در این کشور را با استفاده از مدارک جعلی و دستورالعمل‌های ویژه، مأمور به تحریک برای خشونت کرده است، تقریباً درست است. امکان دارد که یک مسئلۀ امنیتی، جدا از تصمیم قبلی، برای تأیید دوبارۀ روادیدها وجود داشته باشد. (سرّی)

2. گزارش رسمی دولتی: وزارت امور خارجه با همکاری شورای امنیت ملی، گزارش رسمی دولتی را دربارۀ اقدامات دولت مرتبط با ایران آماده خواهد کرد.[10] (خیلی محرمانه)

[1]. Robert Mundheim

[2]. طی گفت‌وگوی تلفنی که در تاریخ 16 نوامبر ساعت 5:30 صبح صورت گرفت، دین به ساندرز اطلاع داد که خمینی با آزادی گروگان‌های زن و آفریقایی ـ آمریکایی موافق است؛ چراکه «آزادی سیاه‌پوستان به‌خاطر ظلم و ستمی است که به آن‌ها در ایالات متحده روا می‌شود و اینکه این گروه، حامیان دلسوز سازمان آزادی‌بخش فلسطین هستند». همچنین، علت آزادی زنان «لطف و شفقت دین اسلام است.»

Department of State, Official Files of [P] David D. Newsom, Under Secretary of State for Political Affairs, Lot82D85, Iran 1979.

کاخ سفید در روز 17 نوامبر، بیانیه‌ای صادر کرد و ضمن استقبال از این تحولات، از ایران خواست تا بقیۀ گروگان‌ها را نیز آزاد کند.

Public Papers: Carter,1979, Book II, p2141.

[3]. Frankfurt

[4]. Foreign Military Sales Trust Fund

[5]. کارتر با این اقدام موافقت کرد.

[6]. کارتر در حاشیۀ این پاراگراف، یک علامت تأیید گذاشت و با آن موافقت کرد.

[7]. Export-Import Bank

[8]. کارتر با این اقدام موافقت کرد.

[9]. Baltimore

[10]. کارتر در حاشیۀ سمت راست برگه نوشت: «خوب است، تسریع شود.»

منبع: - جلد - - صفحه