سند شماره

واکنش های احتمالی به تهدید شوروی مبنی بر حمله به ایران

موضوع سند

متن سند

یادداشت افسر امنیت ملّی بخش خاور نزدیک و جنوب آسیا (ایمز) برای اداره کننده اطلاعات مرکزی (ترنر) و معاون سازمان اطلاعات مرکزی (کارلوتچی)[1]

واشنگتن، 3 سپتامبر 1980 مرکز ملّی ارزیابی خارجی-6021-80

موضوع:

جلسه 29 آگوست 1980 کمیته هماهنگی ویژه:[2] چارچوب امنیتی

1- نیاز به اقدام: ندارد؛ متن زیر برای اطلاع شما تقدیم می گردد. {علامت نشان دهنده سطح طبقه بندی از طبقه بندی خارج نشده است}

2- پیشینه: جلسه 29 آگوست 1980 کمیته هماهنگی ویژه به ریاست دکتر برژینسکی یکی از مجموعه جلساتی بود که برای بحث از موضوع چارچوب امنیتی خلیج فارس و اقیانوس هند تشکیل شدند. این جلسه بر گزارش وزارت دفاع، درباره واکنش های احتمالی به تهدید شوروی مبنی بر حمله به ایران، تمرکز داشت.[3] {علامت نشان دهنده سطح طبقه بندی از طبقه بندی خارج نشده است}

3- دکتر برژینسکی تصریح کرد که این گزارش سودمند است و می تواند نقطۀ آغاز خوبی برای بحث درباره چگونگی مقابله با تهدید شوروی باشد. بیشتر زمان بحث، صرف روش های نشان دادن عزم ما برای مقابله با هر گونه مداخله به شوروی شد.

وزیر براون گفت: با توجه به اینکه شوروی می تواند 16-20 لشکر وارد ایران کند؛ در حالی که برای ما تنها اعزام دو لشکر امکان پذیر است، لازم است که مسیر بازدارندگی را انتخاب کنیم. هم زمان که از این دو لشکر استفاده می کنیم، بایستی اطمینان حاصل کنیم که شوروی نیز از عزم و قاطعیت ما آگاه شده است. {علامت نشان دهنده سطح طبقه بندی از طبقه بندی خارج نشده است}

4- برژینسکی معتقد بود که ما باید ظرفیت برای تشدید افقی را ایجاد کنیم؛[4] چرا که از توانایی تشدید عمودی خوبی برخوردار نیستیم. همچنین می توانیم دریای سیاه و بالتیک را مسدود کنیم، بنادر مورمانسک[5] و ولادیوستوک[6] را محاصره نماییم، با ناوگان آنها در دریا مقابله کنیم و مجازات های نیابتی را با درگیرشدن در یمن، کوبا، اتیوپی، لیبی و آنگولا بر شوروی تحمیل کنیم.

اتحاد جماهیر شوروی باید بفهمد که ایران یک مناقشه محدود نخواهد بود. وزیر موسکی گفت: این کار چیزی شبیه به جنگ جهانی سوم است؛ دیدگاهی که اروپایی ها قبول ندارند. اگر ما تمرین پاسگاه فرماندهی را با چنین شدتی برآورد کنیم، در آن صورت باخبر ساختن اروپایی ها از این موضوع، ضروری است. اگر این کار انجام شود، ممکن است اطلاعات راجع به آن افشا شود و سبب تحریک شوروی گردد. {علامت نشان دهنده سطح طبقه بندی از طبقه بندی خارج نشده است}

5- برژینسکی تصریح کرد که در گذشته درکی نانوشته با شوروی داشتیم؛ هیچ یک از دو طرف مستقیم وارد محدوده «دیگری» نمی شد. اتحاد جماهیر شوروی به خاطر سکوت ما در مقابل اتفاقات ایران شاید ابهاماتی نسبت به این کشور داشته باشد ولی سؤال این است که ما چگونه آنها را از موضع خود آگاه کنیم، بدون اینکه سبب تحریکشان شویم؟ آیا باید پیامی محرمانه برای شوروی ارسال کنیم و بگوییم که«ما هیچ نقشه و طرحی برای ایران نداریم ولی اگر وارد عمل شوید با شما مقابله خواهیم کرد؟»

عباراتی اینچنینی هیچ محدودیتی برای اقدامات ما ایجاد نمی کند. اداره کننده اطلاعات مرکزی گفت: ما نباید به چنین پیامی بیاندیشیم؛ چرا که اگر شوروی آماده ورود به خاک ایران نباشد، ارسال این گونه پیام ها ممکن است دالّ بر این باشد که ما برنامه و نقشه ای داریم؛ بنابراین شوروی برای وارد عمل شدن تحریک شود. اگر آنها نقشه ای داشته باشند، چنین پیامی که بدون انرژی و قدرت کافی است، ممکن است برای آنها باورپذیر نباشد. باید بیشتر درباره این پیام تأمّل کنیم. {علامت نشاندهنده سطح طبقهبندی از طبقهبندی خارج نشده است}

6- موسکی دوباره تکرار کرد که اگر اطمینان داشته باشیم که برآورد تمرین پاسگاه فرماندهی ما حاکی از اقدام احتمالی شوروی است، باید اروپاییها را نیز درگیر کنیم. نیوسام در کامل کردن این سخن گفت: اروپا هنوز نپذیرفته است که تسلّط شوروی بر خلیج فارس سبب می شود که آنها تحت سلطه این کشور قرار بگیرند. آنها باید از این نکته آگاه شوند.

برژینسکی معتقد بود هنوز زمان مراجعه به اروپایی ها فرا نرسیده است. پیام بایستی شفاف و خطاب به شوروی باشد. مداخله و حضور آنها در خلیج فارس سبب می شود که وارد تقابل با ما شوند. ما باید اطمینان حاصل کنیم که اتحاد جماهیر شوروی نسبت به قاطعیت ما دچار اشتباه محاسباتی نشود؛ بایستی تردید آنها را به حداقل برسانیم. با توجه به این واقعیت که شوروی هیچ نقطه ضعف خارجی، مانند خلیج فارس برای غرب ندارد که بتوان از آن بهره برداری کرد، وزارت دفاع باید گزینه های افقی را در دستور کار قرار بدهد. {علامت نشان دهنده سطح طبقه بندی از طبقه بندی خارج نشده است}

7- باید مشخص کنیم که قصد داریم چه چیزی را به شوروی بگوییم و این کار چگونه قرار است انجام شود؟ نمی توانیم خطاب به شوروی «ابراز نگرانی» کنیم. دیگر کسی به این گونه عبارات و مفاهیم اهمیتی نمی دهد.

آرون پیشنهاد کرد که هنگام دیدار موسکی با گرومیکو، او می تواند نکاتی مانند این به گرومیکو بگوید: «من در مدت کوتاه حضور در وزارت امور خارجه دریافتم که در میان اختلاف نظرهای موجود بین دو کشور، هیچ موضوعی، ما را به سمت جنگ جهانی سوم، بیشتر از اشتباه محاسباتی شما نسبت به قاطعیت ما برای حفظ خلیج فارس برای غرب، سوق نمی دهد». موسکی همچنین می تواند یک سند غیررسمی را نیز در همین رابطه به گرومیکو بدهد. مقرّر گردید که گروه متشکل از نیوسام، آرون، کارلوتچی و کومر روی لحن و ادبیات این اظهارات و سند غیررسمی کار کنند. {علامت نشان دهنده سطح طبقه بندی از طبقه بندی خارج نشده است}

8- نکات زیر در جلسه روز جمعه (5 سپتامبر) به بحث گذاشته می شود:

الف) اقدامات افقی که می توانیم پیش ببریم؛

ب) آنچه که می توانیم به متحدین بگوییم و اینکه چگونه این پیام را به ایران منتقل کنیم؛

ج) گزارش های ژنرال جونز، آیا کامل کنندهای برای این گزارش ها وجود دارد؟

از سازمان سیا نیز خواسته شد تا گزارشی درباره واکنش های منطقه ای و اروپا به حمله شوروی آماده کند. {علامت نشان دهنده سطح طبقه بندی از طبقه بندی خارج نشده است}