InternationalDocument
44001
تحلیل ایران پساگروگان‌گیری
موضوع سند
متن سند
یادداشت گری سیک از کارکنان شورای امنیت ملی برای مشاور امنیت ملی رئیس‌جمهور (برژینسکی)[1]
واشنگتن، 5 مارس 1980
موضوع:
ایران پساگروگان‌گیری
این موضوع قرار است امروز عصر در جلسۀ کمیتۀ هماهنگی ویژه دربارۀ چهارچوب امنیتی بررسی شود. گزارشی که ادارۀ اطلاعات و تحقیقات وزارت امور خارجه[2] برای جلسه آماده کرده‌اند، عمدتاً بر سیاست خارجی ایران متمرکز است. این متن ابتدا با اوضاع سیاسی کنونی تهران آغاز می‌گردد و سپس استنباط می‌کند که اگر گروگان‌گیری پایان یابد، شرایط چگونه خواهد بود. از این منظر، این گزارش انعکاسی از خرد جمعی کنونی است. بااین‌حال، گزارش سؤالات جدی را بهشکلی که برای منتج‌شدن به تصمیم‌گیری سیاسی لازم است، مطرح نمی‌کند.
درواقع، تقریباً تنها تحولات داخلی ایران، تعیین‌کنندۀ سیاست خارجی این کشور در دوران پس‌از پایان گروگان‌گیری هستند. ممکن است اکنون زمان بررسی انتخاب‌های حساس و دشوار در حوزۀ سیاست‌گذاری که با آن‌ها مواجه هستیم، نباشد؛ ولی موارد زیر تلاشی برای تبیین مختصر انواع رویکردهایی است که ما می‌توانیم مدنظر قرار بدهیم، تصمیمات عملیاتی که شاید لازم باشد، بگیریم و برخی از مسائل راهبردی کلان‌تر که ممکن است بخواهیم آن‌ها را لحاظ کنیم.
تحول در مقابل کنش‌گرایی
گزارش وزارت امور خارجه رویکردی تحولی دارد. این متن، سیستم، ساختار و شخصیت‌های کنونی را به‌عنوان مبنا در نظر گرفته است و سپس بررسی می‌کند که چگونه می‌توان آن را برای اهداف موردنظر زیر پرورش داد؛
- یک ایران باثبات و متحد که:
- به‌شدت در برابر براندازی ازسوی شوروی و تهدیدهای خارجی مقاومت می‌کند؛
- قابلیت مرتبط‌شدن با غرب را برای گفت‌وگوی سیاسی و توسعۀ اقتصادی دارد؛
- تمایل به حفظ ارتباط دوسویۀ سودمند با آمریکا دربارۀ مسائلی را دارد که دغدغۀ دو طرف است؛
- همچنان به تولید میزان قابل‌توجهی از نفت ادامه می‌دهد.
[یک پاراگراف (هشت‌و‌نیم سطر) از طبقه‌بندی خارج نشده است.]
مسائل ناظر به سیاست‌گذاری کوتاه‌مدت
فهرست زیر تلاش دارد تا مسائل مرتبط با سیاست‌گذاری را که نیازمند تصمیم‌گیری بلافاصله پس‌از آزادی گروگان‌ها هستند، شناسایی نماید. برای بحث در جلسۀ کمیتۀ هماهنگی ویژه، این مسائل را می‌توان به‌عنوان حوزه‌هایی از برنامه‌ریزی برای شرایط احتمالی آتی توسط نهادهای مختلف در نظر گرفت.
روابط دیپلماتیک: وزارت امور خارجه اقدامات خوبی برای آماده‌سازی فرایند عهده‌دارشدن مسئولیت صیانت از منافع ما در تهران توسط سوئیس انجام داده است. البته با این فرض که ما همچنان روابط دیپلماتیک را ادامه دهیم؛ ولی حضور فیزیکی در تهران نخواهیم داشت یا اینکه می‌توانیم روابط دیپلماتیک را نیز قطع کنیم. آیا ما همچنان به صدور روادید برای دانشجویان ادامه می‌دهیم؟ آیا باید امکان برقراری تماس مستقیم با رهبری ایران در یک کشور بی‌طرف را بسنجیم؟ منظور وزارت امور خارجه از «کمیسیون مشترک» که در این گزارش اشاره شده است، چیست؟
قطعات یدکی: آیا ما همچنان تأمین قطعات یدکی را مشمول تحریم حفظ می‌کنیم؟ اگر این موضوع، بخشی از بستۀ آزادی گروگان‌ها نیست، هزینه‌ای که برای برداشتن این تحریم درخواست می‌کنیم، چیست؟ آیا می‌توانیم بهشکلی واقع‌بینانه از متحدین خود انتظار داشته باشیم تا این تحریم را پس‌از آزادی گروگان‌ها ادامه بدهند؟
نفت: آیا ما آمادۀ تأمین قطعات یدکی و دانش فنی برای ایران هستیم؟ آیا امکان توقف آن را درصورت انجامش داریم؟ آیا می‌توانیم به‌ازای تأمین قطعات یدکی و انتقال دانش فنی، تقاضای دسترسی نفت‌کش‌های آمریکایی به بنادر نفتی ایران را مطرح کنیم؟ آیا تمایلی به تلاش برای ازسرگیری خرید نفت از ایران داریم؟
برنامه‌های متحدین: آیا ما به عادی‌شدن روند تجارت ازسوی متحدین تن خواهیم داد؟ آیا می‌توانیم درصورت انجامش، آن را متوقف کنیم؟ آیا منافع ما اقتضا دارد که متحدین را برای بازسازی یک حضور تجاری غرب تشویق کنیم؟
دارایی‌ها: چگونه میخواهیم دارایی‌های مسدودنشدۀ ایران را مدیریت کنیم؟ ما با چه مشکلاتی روبه‌رو خواهیم بود؟ چقدر این کار زمان می‌برد؟ چه گام‌هایی می‌توانیم ازقبل برای تسهیل مدیریت این مشکل بسیار پیچیده برداریم؟
اطلاعات: [دو سطر از طبقه‌بندی خارج نشده است.]
[یک پاراگراف (هفت‌و‌نیم سطر) از طبقه‌بندی خارج نشده است.]
مسائل ناظر به سیاست‌گذاری بلندمدت
نکات زیر تبیینی اجمالی از مسائل سیاست‌گذاری است که ما باید دررابطه‌با اهداف اساسی سیاست خارجی خود پس‌از پایان بحران گروگان‌گیری به آن‌ها بپردازیم.
احیای سازمان پیمان مرکزی:[3] تلفیقی از نیاز متقابل و آسیب‌پذیری مشترک سبب می‌شود که ترکیه، ایران و پاکستان در کنار یکدیگر باشند. ما میخواهیم بدانیم که چگونه می‌توان این تمایل طبیعی را به بهترین شکل پرورش داد و چگونه بهترین استفاده را از آن در جهت منافع خود بکنیم. این اقدام یکی از مؤلفه‌های مهم روابط ما با ترکیه به‌صورت خاص خواهد بود.
عراق عاملی کلیدی است؛ به‌ویژه اگر خواست برای مداخله در میادین نفتی تبدیل به توسعه‌طلبی آشکار عراق شود.
اتحاد جماهیر شوروی: باید به تهدید براندازی ازسوی شوروی و احتمال دخالت نظامی مستقیم آن در ایران در بستر رویکرد منطقه‌ای و نیز روابط بین‌المللی که با شوروی داریم، پرداخته شود.
[یک پاراگراف (نه‌ونیم سطر) از طبقه‌بندی خارج نشده است.]
دوستان و متحدان: ما باید به اروپایی‌ها، ژاپن و کشورهای دوست در خلیج، درکی از اهدافمان و اشاره‌ای روشن از آنچه از آن‌ها انتظار داریم و اینکه چگونه می‌توانیم برای نیل به منفعت مشترک، همکاری کنیم را نشان بدهیم. هرچقدر زودتر بتوانیم تصویری روشن در ذهن خود داشته باشیم، در نیل به نوعی از همکاری که مدنظرمان است، موفق‌تر خواهیم بود.
داخلی
طیف گوناگونی از مشکلات با سیاست داخلی و خارجی ما درقبال ایران پیوند خورده است. مشخص نیست که اندیشیدن در این مورد به عهدۀ چه کسی است و از چه زمانی باید آغاز گردد، ولی جنبۀ داخلی نباید در برنامۀ سیاست‌گذاری ما مغفول واقع شود.
[1]. Carter Library, National Security Affairs, Staff Material, Office File, Box 64, Outside the System File, Iran Non-Meetings Hostage Crisis 1/80–3/8.
سرّی.
[2]. نک: سند 192.
[3]. CENTO
تصاویر سند
زمان یافت نشد!
اتفاق و وقایعی یافت نشد!
قرارداد یافت نشد!
سایر کلمات یافت نشد!