سند شماره

گزارش گزینه های موجود در حوزه سیاست گذاری ایران

موضوع سند

متن سند

یادداشت اداره‌کنندۀ اطلاعات مرکزی (ترنر) برای معاونت مرکز ملی ارزیابی خارجی سازمان سیا (کلارک) و معاونت عملیات سازمان سیا (مک‌ماهون)[1]

واشنگتن، 29 جولای 1980

موضوع:

گزینه‌های موجود در حوزۀ سیاست‌گذاری: ایران

1. من موافقت شما را دربارۀ گزینه‌های موجود در حوزۀ سیاست‌گذاری ناظر به ایران، به درخواست 17 جولای دکتر برژینسکی گرفته‌ام [شماره‌های سند از طبقه‌بندی خارج نشده است].[2] ابتدا لازم است که همۀ جوانب مسئله را در نظر بگیریم. ما گزارشی را آماده کردیم که گزینه‌های ممکن در حوزۀ سیاست‌گذاری برای ایران را ترسیم می‌کند و درصورت تمایل، امکان تشریح آن برای برژینسکی نیز وجود دارد.[3]

او ضمن اظهار عدم تمایل برای این کار، درخواست کرد تا گزارش‌هایی در دو موضوع خاص تهیه شود. من بعید می‌دانم گزارش‌هایی که ما آماده کرده‌ایم، کاملاً تأمین‌کنندۀ خواستۀ او برای مطالعۀ گزینه‌های پیش روی ما باشد. چنین تحقیقی باید دربردارندۀ هزینه‌ها و منافع باشد. [علامت نشان‌دهندۀ سطح طبقه‌بندی از طبقه‌بندی خارج نشده است.]

2. دربارۀ گزارش معاونت عملیات‌ [کمتر از یک سطر از طبقه‌بندی خارج نشده است] ما درواقع فهرستی از آنچه انجام داده‌ایم یا خواهیم داد، به او می‌دهیم. تقریباً مشکلی در این زمینه وجود ندارد، ولی او می‌خواهد بداند ما در برابر هرکدام از این موارد، چه اقدامی می‌توانیم صورت بدهیم و در هر حالت، هزینه‌ها و منافع چگونه خواهد بود. به نظر من، هدف او کمک به ماست؛ اگر ما اطلاعات راجع‌به سه یا چهار عملیات مخفی قابل‌اجرا را در اختیار او بگذاریم. [کمتر از یک سطر از طبقه‌بندی خارج نشده است.]

به‌علاوه، نتایج و خطراتی که آن‌ها به دنبال خواهند داشت، شاید در تثبیت آن‌ها به ما کمک کند. درمجموع من تصور می‌کنم که ما باید گزارشی مختصر دربارۀ موردی که می‌گوید امکان ادامۀ برنامه‌های تبلیغاتی کنونی وجود دارد (و فهرستی از اقدامات گذشته و نیز موارد در دست اقدام که به پیوست قابل‌مشاهده است) و نیز مواردی که بر توانایی برای اقدامات شدیدتر علیه خمینی تأکید می‌کند، آماده کنیم. [چهار سطر از طبقه‌بندی خارج نشده است.]

3. نسبت به گزارش مرکز ملی ارزیابی خارجی،[4] به نظر می‌رسد که با مشکل جدی درزمینۀ نوشتن متنی حاوی نظرات موافقین و مخالفین مواجه باشیم؛ یعنی هیچ فایده‌ای برای این گزینه‌های نظامی غیرکشنده متصور نیست. من حقیقتاً دوست دارم خودمان را در موضعی ببینم که هر دو طرف ماجرا را لحاظ می‌کنیم؛ چراکه در غیر این صورت، به پنهان‌کاری متهم خواهیم شد؛ برای مثال مین‌گذاری بنادر صادرات و واردات کالاها، بی‌شک تأثیرات قابل‌توجه مالی خواهد داشت. در گذشته، ما این آثار را ناچیز می‌پنداشتیم؛ به‌خاطر میزان سپرده‌هایی که ایرانی‌ها در بانک‌های خارجی ذخیره کرده بودند. به نظر من، این تحلیل دقیق نیست؛ با توجه به این واقعیت که چنین اقدامی بی‌شک سبب بروز اختلالات کوتاه‌‌مدت خواهد شد، اگر درآمد آن‌ها قطع شود.

جدا از این مسئله، برداشت من از گزارش‌های اطلاعاتی جدید این است که ایرانی‌ها با مشکلات مالیِ به‌مراتب بزرگ‌تر از آن چیزی که ما تصور می‌کنیم، مواجه خواهند شد. فایدۀ دیگر به نظر من، نمایش تصمیم و عزم آمریکاست. درواقع، اگر چنین حرکتی در 5 نوامبر انجام بگیرد، بیشتر از آنکه نشانه‌ای از مانور سیاسی باشد، می‌تواند عزم ایالات متحده را برای حل این مشکل آشکار سازد؛ در شرایطی که هیچ منفعت سیاسی نیز در کار نیست (البته که تصور همه این است که رئیس‌جمهور دوباره در انتخابات پیروز خواهد شد).

مزیّت دیگر این است که عناصر مخالف خمینی متوجه می‌شوند که آمریکا از آن‌ها حمایت می‌کند. آیا هنوز تتمّه‌ای از این سوء‌ظن در ایران وجود دارد مبنی‌بر اینکه در تمامی این مدت، آمریکا پشت خمینی بوده است؟ جدا از این مسئله، به نظر من، ما کمی در برخی مواضع و اظهارات «مخالف» زیاده‌روی کرده‌ایم. باید «مخالف» را محدود به مواردی کنیم که مهم و واقع‌بینانه هستند.

در پایان، به نظر من بررسی دیدگاه‌های دیگران در جهان دربارۀ این موضوع، چندان کار دشواری نیست. ما واکنش خود را به‌شکلی مفید و مختصر مطرح کرده‌ایم. من به‌خاطر آزادی عملی که شما در این زمینه به افراد داده‌اید، تشکر می‌کنم؛ چراکه قصد دارم روز چهارشنبه 30 جولای، پاسخی اصلاح‌شده را برای برژینسکی ارسال کنم. [علامت نشان‌دهندۀ سطح طبقه‌بندی از طبقه‌بندی خارج نشده است.]

استانسفیلد ترنر

[1]. Central Intelligence Agency, Office of the Director of Central Intelligence, Job 82M00501R: 1980 Subject Files, Box 13, Folder 1: C–372 Iran 01 Aug 80–31 Aug 80.

سرّی؛ [محدودیت سطح دسترسی از طبقه‌بندی خارج نشده است].

[2]. برژینسکی از ترنر خواست تا دو ارزیابی را پیگیری کند: درخواست اول، نگاهی دوباره به گزینه‌ها، هزینه‌ها و منافع احتمالی به‌منظور استفاده در تحلیل «فشارهای پنهان و غیر آن» [متن از طبقه‌بندی خارج نشده است] علیه خمینی بود؛ درخواست دوم، بررسی «مین‌گذاری، محاصره و سایر گزینه‌های غیرکُشنده برای تشدید فشار بر ایران»، از منظر هزینه‌ها، منافع و واکنش‌های داخلی و بین‌المللی است (یادداشت برژینسکی برای ترنر، 17 جولای؛ همان).

[3]. گزارش بدون تاریخ با عنوان «گزینه‌های موجود در حوزۀ سیاست‌گذاری: ایران»، شرحی از گزینه‌های پیش روی آمریکا نسبت به چگونگی ارتباط با رژیم خمینی و سیاست این کشور درقبال مرگ شاه است (همان).

[4]. این گزارش که با عنوان «ایران: گزینه‌های نظامی غیرکشنده پیش روی آمریکا»، در تاریخ 25 جولای آماده شد، نتیجه می‌گیرد که هیچ‌کدام از این گزینه‌ها منجر به آزادی گروگان‌ها نخواهد شد.

Central Intelligence Agency, Office of the Director of Central Intelligence, Job 82M00501R: 1980 Subject Files, Box 13, Folder 1: C–372 Iran.

منبع: - جلد - - صفحه