سند شماره

تحریم ها علیه ایران

موضوع سند

متن سند

تلگرام نمایندگی آمریکا در سازمان ملل به وزارت امور خارجه[1]

نیویورک، 12 ژانویه 1980، 0731Z

124.

موضوع:

رویکرد ایران درقبال موضوع گروگان‌ها

1. (تمام متن سرّی)

2. در گفت‌وگوی تلفنی با سفیر مک‌هنری در ساعت 5:30 بعدازظهر 11 ژانویه، سفیر ایران، فرهنگ، خواستار تعویق رأی‌گیری شورای امنیت دربارۀ تحریم‌ها شد[2] تا هیئتی با سفر به تهران بر روی توافقی کار کند که به آزادی گروگان‌ها منجر شود.

3. فرهنگ پس‌از عذرخواهی از «بازی قایم‌موشک» با مک‌هنری، گفت که کمی قبل گفت‌وگوی خوبی با وزیر امور خارجۀ کشورش داشته که با خمینی ملاقات و دربارۀ امکان آماده‌ساختن بسته‌ای که مشتمل بر اعزام یک هیئت به ایران باشد، بحث کرده است. قطب‌زاده گزارش داد که خمینی موافقت کرده است و فرهنگ گفت که قطب‌زاده بیش از حد خوش‌بین به نظر می‌رسد.

4. فرهنگ پیشنهاد را این‌گونه تشریح کرد:[3] کمیسیونی تشکیل و به ایران اعزام می‌شود؛ هم‌زمان اقدام در شورای امنیت نیز به حالت تعلیق درمی‌آید. این کمیسیون پس‌از یک هفته حضور در ایران، به کشور بازمی‌گردد و سپس یک قطعنامۀ «نمادین» خواهیم داشت که توسط مجمع‌عمومی تصویب می‌شود و خواستۀ ایران را نسبت‌به دارایی‌هایی که توسط شاه از کشور خارج شده است، به «رسمیت» می‌شناسد. به‌محض تصویب این قطعنامه، گروگان‌ها آزاد خواهند شد.

فرهنگ اظهار داشت که اوضاع ایران بیشتر از همیشه همسو و موافق با تصویب قطعنامه است. مهم است که هرگونه اقدام در شورای امنیت، نسبت‌به وضع تحریم‌ها به حالت تعلیق درآید؛ با توجه به اینکه عناصری در ایران هستند که قصد سوء‌استفاده از آن را دارند.

5. سفیر مک‌هنری خاطرنشان کرد که این پیشنهاد مبهم است و آزادی فوری گروگان‌ها را تضمین نمی‌کند. به‌علاوه، مشکلاتی در روند اجرا وجود دارد؛ چراکه مجمع‌عمومی در زمان برگزاری جلسات معمول خود نیست و به‌راحتی نیز امکان تشکیل جلسۀ آن وجود ندارد. جلسۀ اضطراری کنونی نیز در قالب یک فرایند بسیار خاص و به‌دنبال وتو در شورای امنیت تشکیل شده است.[4] او مشکلات عملی دیگری را نیز برشمرد.

به‌محض اینکه کمیسیون تشکیل شود، باید دربارۀ ادعاها درقبال دارایی‌ها به جمع‌بندی برسد. به‌علاوه، برای تعویق رأی‌گیری شورای امنیت براساس چنین پیشنهادی، لازم است از صلاحیت و اختیار پیشنهاددهندگان اطمینان حاصل شود. ترس او از این بود که وزیر امور خارجه قدرت و اختیار لازم برای این کار را نداشته باشد. برای ما این‌گونه به نظر می‌رسد که تنها خمینی و یا گروهی که گروگان‌ها را در اختیار دارند، از اختیار لازم برخوردار هستند.

6. مک‌هنری پیشنهاد کرد که خوب است فرهنگ بر روی آماده‌سازی یک بستۀ پیشنهادی با دبیرکل همکاری نماید و سپس آن را اعلام کند؛ البته به‌شکلی که خمینی نیز آن را تأیید کرده باشد. وقتی پیشنهاد و نظر ملموسی وجود ندارد، ما نمی‌توانیم از پیشنهاد وضع تحریم‌ها عقب‌نشینی کنیم. در غیر این صورت، گروهی در ایران که با سیاست دولت ایران مخالف هستند و اثر منفی برای آن پیش‌بینی می‌کرده‌اند، شکست خواهند خورد. مک‌هنری با اشاره به اینکه در گذشته بارها توانسته دولتش را برای تعویق برخی اقدامات مجاب کند، اظهار داشت که اکنون برای اقناع خودش نسبت‌به اینکه تأخیر ضروری است با مشکل مواجه شده است.

7. مک‌هنری گفت به وزیر ونس دربارۀ پیشنهاد اطلاع خواهد داد و کاملاً از محرمانه‌بودن گفت‌وگوی مستقیم با او صیانت می‌کند. او تکرار کرد که این پیشنهاد همچنان دارای مشکلات اجرایی و بنیادین است. به‌علاوه، اگر قرار باشد ایدۀ تشکیل کمیسیون پیگیری شود، در شرایط کنونی نوعی اعلام رسمی ازسوی دولت ایران لازم است تا بتوان رأی‌گیری شورای امنیت دربارۀ تحریم‌ها را به تعویق انداخت.

8. مک‌هنری همچنین به فرهنگ اطلاع داد که در روز 7 ژانویه، به والدهایم یک بستۀ پیشنهادی حاوی شش نکته را تحویل داده که تمامی ابعاد مشکل را پوشش می‌دهد.[5] اگر فرهنگ این بستۀ پیشنهادی را دریافت نکرده است، باید از والدهایم جویای آن شود؛ چراکه یک متن صریح و کامل حاکی از دیدگاه‌های ماست. او در روز 10 ژانویه، متن این پیشنهاد را با کشورهای جهان سوم عضو شورای امنیت بررسی کرد؛ بنابراین آن‌ها از میزان تلاش ما برای نیل به راه‌حل این مشکل آگاه خواهند شد.

مک‌هنری

[1]. . Department of State, Records of David D. Newsom, Under Secretary of State for Political Affairs, Subject Files, 1978–1981, Lot 81D154, Iran NODIS Cables Jan 1980 .

سرّی؛ فوری؛ غیرقابل انتشار.

[2]. در روز 11 ژانویه، آمریکا با ارسال پیش‌نویس قطعنامه‌ای به شورای امنیت، خواستار وضع تحریم علیه ایران شد.

Department of State Bulletin, February 1980, p70.

جلسۀ شورای امنیت در تاریخ 11 تا 13 ژانویه برگزار شد. نک: سند 147.

[3]. براساس تلگرام شمارۀ 127 از نمایندگی آمریکا در سازمان ملل به تاریخ 12 ژانویه، فرهنگ به والدهایم گفت ایران به‌محض اینکه سازمان ملل مشروعیت خواسته‌های این کشور مبنی‌بر بازگشت شاه و دارایی‌های او را به رسمیت بشناسد، گروگان‌ها را آزاد خواهد کرد. والدهایم به فرهنگ پیشنهاد کرد که هیئت تحقیق اعزامی ازسوی سازمان ملل می‌تواند راهی برای نیل به این هدف باشد.

Carter Library, National Security Affairs, Brzezinski Material, Country File, Box 30, Iran 1/11/80–1/31/80.

[4]. جلسۀ اضطراری مجمع‌عمومی به‌منظور بررسی اوضاع افغانستان تشکیل گردید.

[5]. نک: سند 137.

منبع: - جلد - - صفحه