سند شماره 57

گزارش جاسوس الف - یو. ان. پولو / 1(کنیز مراد روزنامه نگار فرانسوی) از دولت موقت

موضوع سند

گزارش جاسوس الف - یو. ان. پولو / 1 از دولت موقت

مشخصات ارسال سند

از: پاریس 12387

سری

به: فوری به تهران، رئیس

متن سند

سند شماره (57)

سری

23 شهریور 58 اعضاء

از: پاریس 12387

به: فوری به تهران، رئیس

هشدار: شامل منابع و شیوه های اطلاعاتی است. حساس آر. تی. وینر یو. ان. پولو

عطف به: الف - رئیس 512138، ب - تهران 54198، ج - پاریس 12269، د - پاریس 12270، ه- پاریس 12374

1- فرد مورد اشاره تلگرامهای مرجع(1) در 23 شهریور پاریس را ترک می کند و در ساعت 00/ 14 همان روز وارد تهران می شود. او با پاسپورت فرانسوی بدون ویزا مسافرت می کند و هنگام ورود به کشور نخواهد گفت که روزنامه نگار است مگر آنکه از او پرسیده شود. اولین کار او این خواهد بود که به نخست وزیر بازرگان که می گوید دوست قدیمی وی است، تلفن کند.

او همچنین با ناصر میناچی (که به طور خصوصی اعتراف می کند از او بدش می آید) آشناست و امیدوار است که میناچی در تضمین اجازه جمع آوری خبر توسط او کمک کند.

او قصد دارد در حدود 13 مهر ماه به پاریس بازگردد اگر که زودتر از آن اخراج نشده باشد. او خود پیشنهاد کرد هنگامی که بازگشت، مأمور مربوطه پاریس را در مورد ایران توجیه کند.

2- متشکر می شویم اگر قرارگاه تهران از آقای گریوز(2) درخواست کند یو. ان. پولو/ 1 بپذیرد و او را مشمول هرگونه عنایاتی که در شرایط سخت سفارتخانه تهران ممکن است معمولی باشد، قرار دهد. شما می توانید به آقای گریوز بگویید که یو. ان. پولو/1 توسط مأمور مربوطه پاریس (چنان که در تلگرام مرجع د معرفی شده) به عنوان منبع بالقوه برای آشنائی با روزنامه نگاران و روشنفکران چپ در پاریس آزمایش می شود، و مأمور مربوطه می خواهد با عنایاتی که آقای گریوز می تواند ابراز دارد، نزد مشارالیها اعتبار یابد. به آقای گریوز تأکید کنید که مأمور مربوطه پوشش خود را نزد یو. ان. پولو/ 1 کنار نزده است.

می توانید بیافزایید که یو. ان. پولو/ 1 در آشناییهای کوتاه، به نظر نمی آید که نسبت به ایالات متحده یا منافع ما خصومت داشته باشد. مجله ای که او برایش مقاله می نویسد سوسیالیست است، اما متمایل به کمونیست نیست و دشمن تند و تیزی برای منافع ما نمی باشد. در طرحهای یو. ان. پولو/ 1 (برای گزارش) سعی می شود مقاله ای درباره زندگی فرد عادی در ایران جدید تهیه گردد. البته او خواهان کسب اطلاع درباره وضع اقلیتها، ارتش و جناح چپ هم می باشد.

3- برای رئیس: جزئیات بیوگرافیک و سنجش اضافی ذیل حین نهار روز 22 شهریور به دست آمد.

الف: یو. ان. پولو/ 1 گفت که وی به واسطه تولد در پاریس فرانسوی است و قانونا می تواند پاسپورت پاکستانی یا هندی بگیرد، اما این کار را نکرده تا به تابعیت فرانسوی خود لطمه نزده باشد. او گفت که پدرش در هندوستان باقی ماند و تابعیت هندی اختیار کرد چون با جدایی (هند و پاکستان) مخالف بود و در قسمتی که (بعدا) هندوستان شد صاحب ملک بود در صورتی که مابقی خانواده وی به پاکستان رفتند.

ب: یو. ان. پولو/ 1 گفت که با خانواده محمد علی بوتو نزدیکی دارد و ضیاء را یک دیوانه آدمکش

ص: 662

1- تلگرام مرجع الف سند شماره ٬55 ج سند شماره ٬52 د سند شماره 53 می باشد

2- جان گریوز ٬ مسئول روابط عمومی لانه جاسوسی آمریکا در ایران به علت فعالیت جاسوسی تحت لوای دیپلماتیک در 13 آبان 1358 به گروگان ملت مسلمان درآمد.

می داند که به محض دستیابی به یک بمب اتمی آن را به یک کشور عرب خواهد داد. اگر به خاطر ارتباطش با بوتو نبود شاید که سال پیش تصمیم می گرفت تابعیت دوگانه اختیار کند، چون او دنبال شغلی در دفتر مطبوعاتی سازمان ملل در نیویورک و تقریباً به آن رسیده بود و احساس می کند اگر او به جای فرانسوی، پاکستانی شناخته شده بود شاید می توانست به آن شغل دست یابد. او بسیار می خواست در نیویورک زندگی کند و قصد دارد پس از مسافرت ایران تعطیلات را در آنجا بگذراند.

ج: مشارالیها لطف اللّه سلیمان را به عنوان «بهترین دوست» خود معرفی می کند. سلیمان دوست قدیمی و خوب تیمکن است که علی رغم آن، تیمکن به دلیل نداشتن یک نشانی یا شماره تلفن با سلیمان در پاریس دوباره تماس نگرفته است. او می گوید سلیمان اکنون در دفتر اتحادیه عرب در مقام روابط عمومی کار می کند، اما پیر شده و به علت بیماری قلبی حالش خوب نیست. سلیمان که همراه با هنری کوریل حزب کمونیست اولیه مصر (حدیتو) را بنیان گذارد، در سال 38 به عنوان انحراف تروتسکیستی از آن حزب اخراج شد. معاشرت یو. ان. پولو/ 1 با سلیمان (که یک تروتسکیست نیست، بلکه کمونیست تر از آن است که در هیچ یک از احزاب جدید کمونیست شرکت کند) ممکن است به معاشرت او با سایر افرادی که عنوان تروتسکیست به آنها داده شده منجر گردیده باشد.

د: «خویشاوند» مشارالیها (شاید پسر عموی نامبرده در تلگرام مرجع الف یا پدر او) اقبال احمد آخوند، سفیر پاکستان در پاریس است که برای گرفتن شغل عالی رتبه ای در سازمان ملل که به مسئله اعراب و اسرائیل مربوط می شود، استعفا کرد.

4- در رابطه با امور ایران، یو. ان. پولو/ 1 بیانات ذیل را اظهار داشت:

الف: بختیار همان روزی که خمینی بازگشت با هلیکوپتر ایران را ترک کرد و بسیار فرانسوی است اگر اعتیاد او به تریاک را نادیده بگیریم و هیچ گاه مردم ایران را آنقدر درک نخواهد کرد که آنها را رهبری کند.

تولد سیاسی مجدد او در مرداد ماه در پاریس هیچ کس را در ایران تحریک نکرد. اینکه او یک چهره بدنام مثل جواد علامیر را به عنوان سخنگوی خود معرفی کرد، آنقدر از مهاجرین ایرانی را بیزار نمود که بختیار اکنون ناچار شده خود را از او بری بداند.

ب: علامیر یک تولید کننده فیلم و تله فیلم است درباره او بسیار اظهارنظر می شد که طی دوران شاه ارتباطات وسیعی با ساواک داشت. علامیر اینک وانمود می کند که به علت مخالفت با شاه به زندان رفته اما در واقع به واسطه تجاوز به دخترعموی خودش به هشت سال زندان محکوم، و پس از گذراندن فقط دو سال آزاد شد، او از هیچ احترامی برخوردار نیست. یو. ان. پولو/ 1 این ادعا را به منابع حقوقی بسیار قابل اطمینان ایرانی نسبت داد.

ج: در حال حاضر دو نشریه مخالفین ایرانی در پاریس انتشار می یابند: ایران آزاد که توسط سلطنت طلبها به زبان فرانسه منتشر می شود و نامه روز که جواد علامیر آن را منتشر می کند.

د: کریم سنجابی در ایالات متحده تحت درمان طبی قرار دارد مشارالیها او را نیمه «خرفت» و غیر قابل قبول برای بسیاری افراد دانست چون او خواهان سلطنت به شرط قانون اساسی بود تا وقتی که مطمئن شد خمینی پیروز خواهد شد.

ه: هدایت متین دفتری استعداد رهبری مخالفین دارد، اما جایی پنهان شده - او در خوف جان خود به سر می برد.

ص: 663

و: با مرگ آیت اللّه طالقانی جناح چپ ایران حائل بین خود و رژیم را از دست داده است. می توان انتظار داشت که آیت اللّه شریعتمداری، خمینی را وادار به رفتار عقلانی کند، اما قلبا یک محافظه کار است و سرمایه سیاسی خود را فقط در جهت منافع موکلین خود در آذربایجان صرف خواهد کرد. به این ترتیب، جناح چپ عریان و فاقد نظم و ترتیب است. فقط گروه چریکی باقی می ماند و آنها نمی توانند قدرت را به چنگ آورند یا آن را نگاه دارند.

ز: یو. ان. پولو/ 1 اظهارنظر کرد که به نظر می رسد از طرف بعضی شیعیان لبنان تلاشی برای برقراری یک رابطه کاری با مخالفین ایرانی در جریان است که او کاملاً آن را نمی تواند درک کند. (این بدون شک انعکاس تأثیری است که اس. دی. اسلیپری / 1 در او ایجاد کرده است. اس. دی. اسلیپری / 1 در 12 شهریور توسط نسیم خوری از نشریه عربی زبان المستقبل چاپ پاریس به او معرفی شد.) مأمور مربوطه اظهارنظر کرد که منافع طبیعی شیعیان لبنان ظاهرا اقتضا می کند مناسبات خوبی با رژیم خمینی داشته باشند، اما شاید هم این نشان دهنده مقاومت دسته ای از شیعیان لبنان در مقابل نفوذ فلسطینیها باشد. این دسته احتمالاً عناصری از جنوب (این حرف اس. دی. اسلیپری / 1 را از نظر دور خواهد کرد) که با نیروهای حداد یک صف را تشکیل داده اند، می باشند.

5 - ما خاطرنشان می کنیم که اظهارات یو. ان. پولو/ 1 درباره تاریخ خروج پنهانی بختیار از ایران با آنچه اس. دی. استی گزارش کرده و آنچه باور عمومی است، اختلاف دارد. ما همچنین به توضیح علامیر در مورد محکومیت خود برای تجاوز (تلگرام پاریس 95824) و حسن نظر یو. ان. سوبر / 1 نسبت به وی و همچنین ادعای علامیر، که به نظر ما امکان ندارد صحیح باشد، در پاراگراف 2 همان پیام مبنی بر اینکه بختیار در دی ماه سال 1357 در پاریس آشنای درست و حسابی نداشت توجه داریم. به علاوه متوجه ادعایی هستیم که علامیر با اطمینان اظهار داشت دایر بر اینکه خمینی از حمایت تیمسار تیمور بختیار ساواک برخوردار بوده است. این ادعا ممکن است تهمت یا نشانه این بوده باشد که علامیر خودش به ساواک دسترسی داشته است. اگر در پرونده های عملیاتی و ضد اطلاعاتی دسترسی محدود درباره یو. ان.

پولو/ 1 چیزهایی باشند که روی سنجش و طرح ریزی برای استفاده عملیاتی از او به عنوان مجرای بالقوه ناآگاه (انتشار) مطالب منتخب ال. دبلیو. شل تأثیر می گذارند ما خواهان اطلاع یافتن از آنها می باشیم.

6- پرونده 912772-201، ثبت شود. لطف اللّه سلیمان (201) اقبال احمد آخوند دیپلمات پاکستانی منتسب به یو. ان. پولو/ 1 جواد علامیر (پاراگرافهای 4 الف و 6 باید روی فیش درج شوند). نامه روز و ایران آزاد، نشریات مخالفین ایرانی که در مرداد / شهریور 1358 در پاریس بنیان گذارده شدند، کریم سنجابی، هدایت متین دفتری. تا تاریخ 23 شهریور 78 در بایگانی ضبط شود. سری

ص: 664

بسمه تعالی این پرونده عمدتا به اسناد فردی با نام رمز اس. دی. فورگیو / 1 مربوط می شود. نام حقیقی وی محمد تقی قمی بوده است. او یک روحانی نمای خود فروخته است که از سالها پیش از انقلاب با رژیم منحوس همکاری داشته و اولین سند که مربوط به سال 53 می باشد این مطلب را نشان می دهد. خود قمی (در سند شماره 77) اقرار کرده که بیست سال پیش (حدودا سال 38) در بیروت با یک مأمور سیا گفتگو داشته است. از آنجایی که این فرد زبان انگلیسی نمی دانسته سیا برای تماس با او از عوامل واسطه خود استفاده می نموده است - واسطه اصلی سیا در این رابطه فردی با نام رمز یو. ان. تراوت / 1 بوده که هویت اصلی وی هنوز به دست نیامده است. بنابر اسناد موجود وی حقوق بگیر وزارت فرهنگ بوده و احتمالاً این وزارتخانه مأموریتی در خارج از کشور را به او محول کرده بود. او از سال 1320 تا 1325 جاسوس سازمان اطلاعات انگلستان و از 1332 تا 1356 جاسوس در ایران و 1356 تا 1358 جاسوس سیا در فرانسه بوده است. تاریخ آشنایی او با قمی معلوم نیست، همین قدر مشخص شده که او در سالهای پیش از انقلاب برای تماس با قمی و گرفتن اطلاعات از او هر ماه به هزینه سیا از پاریس به تهران می آمد. در این فاصله یک بار سیا سعی نمود وظیفه واسطه عملیاتی را از دوش او برداشته و به منبع دیگری محول کند.

ولی چون فرد جدید از لحاظ سنی و موقعیت اجتماعی با قمی تناسب نداشته این رابطه چندان موفق نمی شود و کار دوباره به یو. ان. تراوت / 1 ارجاع می گردد. مکاتبات سیا برای تعیین نحوه رابطه مجدد بین قمی و یو. ان. تراوت / 1 بعد از وقفه حاصله از انقلاب تا اواخر تابستان به طول می کشد و بالاخره در اوایل پاییز قمی خود به پاریس می رود و در آنجا گفتگو صورت می گیرد. در انتهای این پرونده، موضوع دیگری جدا از رابطه یو. ان. تراوت / 1 و قمی مطرح می گردد و به یک جاسوس قدیمی دیگر با نام رمز اس. دی.

جولپ / 1 مربوط می شود. نام حقیقی او مجید دوامی بوده که در حدود دهه 1340 سر دبیر چند روزنامه و مجله مثل اطلاعات هفتگی، روشنفکر و زن روز بوده و بدین وسیله مقالات مورد نظر و سازگار با منافع آمریکا را انتشار می داده است.

منبع: اسناد لانه جاسوسی - جلد 4 - کتاب 4 - صفحه 661