وابستگی نیروی دریایی ایران به ایتالیا

موضوع سند

مشخصات ارسال سند

از: تورین

گزارش سیاسی

به: سفارت آمریکا در تهران

1356-06-09- 1977-08-31

متن سند

سند شماره 3

از : تورین محرمانه

به : سفارت آمریکا - تهران

موضوع : یادداشت مذاکرات

شرکت کنندگان : کارمند قسمت روابط عمومی فیلیپ پیلزبوری، جیوب گاتی.

محل : رستوران فرانچسکو تورینو تاریخ : 31 آگوست 1977 - 9 شهریور 56

آقای گاتی حدود سه هفته در ژوئیه 1977 - 16 تیرماه 56 در پروژه IBRD در ایران بسر برد. مشاهدات او موضوع این گزارش می باشند.

1- اردوی کار (تربیتی)

آقای گاتی به همراه دو تن از همکاران توسط ماشین به لرستان سفر کردند. یکی از مأموران ساواک هم به همراه آنان بود. نزدیکی قم تصادفی صورت گرفته بود و جاده بسته شده بود. مأمور برای آنها اجازه گرفت و آنها با استفاده از یک جاده خاکی بیراهه ادامه دادند. به زودی چند جیپ از عقب و جلو آنان را اسکورت کردند. بعد از مدتی آنها به جایی در کنار کویر رسیدند که مأمور آن را اردوی تربیتی می نامید. طول آن 7 یا 8 کیلومتر بود و سه ردیف سیم خاردار به دور آن کشیده شده بود. سربازان با مسلسل به صورت آماده باش ایستاده بودند. آقای گاتی گفت که موقع رسیدن به مقصد از او خواسته شد مهمان سرهنگ ساواک لرستان که اسمش را نگفتند باشد. آقای گاتی گفت سرهنگ به او تریاک تعارف کرد و او نپذیرفت. بعد از مدت کوتاهی سرهنگ به راحتی گفت که 200/000 نفر در این اردوهای تربیتی وجود دارند. آقای گاتی گفت البته هیچ وقت از اصطلاح «زندانی سیاسی» استفاده نمی شد. اوضاع داخل اردو که او توانست مشاهده کند او را لرزانیده بود.

3- ارتش

آقای گاتی چندین جلسه با افسران، مخصوصا افسران نیروی دریایی، صحبت کرده : (ایتالیایی ها منافع قابل توجهی در نیروی دریایی ایران دارند، چون بسیاری از ایرانیان به دانشگاه نیروی دریایی در گمبورن می روند و ایران کشتی هایی را که در لاسپنر ساخته می شود خریداری می کند). آقای گاتی گفت ارتش از رژیم حمایت می کند، ولی به طور فزاینده ای نگران مبالغ عظیم پولی هستند که از خریدهای ارتش حاصل می شود و به جیب عده ای غیر نظامی می رود. گذشته از این آنها نگران حقوق های نسبتا کم خودشان هستند. گاتی احساس می کرد که ارتش نقش فعالتری در سیاست ایفا خواهد کرد و حتی می تواند بعد از رفتن شاه فعلی کودتایی انجام دهد و پسرش را به عنوان رهبر روی کار آورد.

2- منابع انسانی و فساد

گاتی در مورد اتلاف نیروی انسانی به خاطر فساد تا جایی که مشاهده کرده بود گفت: ایرانیان از خارج بر می گردند، با تحصیلات و تخصص عالی ولی اینجا دیگر کاری نمی کنند، در عوض تمام پروژه ها به شرکت های خارجی داده می شود. او نظرات خاصی در مورد پروژه ساختمان قبر شاه بیان کرد. این برنامه 114 آرشیتکت دارد که اکثرا خارجی بودند و تحت نظر قسمتی که آرشیتکت دربار سلطنتی گفته می شد کار می کردند. گاتی از وجود فامیل های شاه در همه جا متعجب شده بود. او گفت برادر شاه، ترابری را کنترل می کند و حمل و نقل کامیون را بر ترن ترجیح می دهد. او حاضر نمی شود که راه آهن بین اراک و اصفهان ساخته شود؛ این پروژه می تواند مقدار زیادی از خرج های حمل و نقل بکاهد. خواهر شاه مسئول صنایع است. هیچ تصمیم اساسی بدون مشورت با او گرفته نمی شود. شهبانو مسئول خانه سازی می باشد و او وزیر فعلی مسکن را به دلیل آشنایی شان در پاریس در دوران دانشجویی انتصاب کرده است.

4- نفوذ فرانسه

گاتی تحت تأثیر نفوذ عمیق فرهنگ فرانسوی مخصوصا در سیستم تعلیم و تربیت وزارتخانه ها قرار گرفته بود. فرانسوی ها به گفته او فعالانه مخصوصا در سازماندهی مجدد وزارتخانه های دولتی شرکت دارند، و درصدد فراهم آوردن امکان فرستادن کارمندان ایرانی برای تحصیل در مدارس بزرگ فرانسه هستند