نگرانی دولت ایران در مورد فعالیت های ایرانیان در ایالات متحده

موضوع سند

مشخصات ارسال سند

از: آقای گوردون تایگر - کارمند مسئول امور ایران

محرمانه

به: بایگانی

1342-03-11- 1963-06-01

متن سند

فروغی، محمود - 3

تاریخ: 1 ژوئیه 1963 - 1342/04/10

خیلی محرمانه

از: آقای گوردون تایگر - کارمند مسئول امور ایران

به : بایگانی

موضوع: نگرانی دولت ایران در مورد فعالیت های ایرانیان در ایالات متحده و تغییر شرایط دانشجویان مبادله ای

فروغی، سفیر ایران در آمریکا، در روز 29 ژوئن مفاد دستور صادره از تهران را برایم تشریح نمود. در این دستور از وی خواسته شده بود باتوجه به نصر افشار اقدامات خاصی را شروع کند و به طور کلی در مورد فعالیت های ضد رژیم در آمریکا و فعالیت تعدادی خاص از شهروندان ایرانی در آمریکا اظهار نگرانی نماید.

1- در رابطه با افشار، یکی از تجار ایرانی که حدود 12 سال در آمریکا اقامت داشته است، به سفیر فروغی دستور داده شده است تا به تعدادی از بانک های خاص آمریکا تذکر دهد که افشار به هیچ وجه نماینده دولت ایران نمی باشد. (نه برای سفیر فروغی و نه برای من مشخص نبود که افشار در این اواخر در چه نوع فعالیت هایی ممکن است دست داشته باشد که مستلزم چنین برخوردی با بانک ها باشد. فروغی با تأکید گفت افشار در طول اقامت خود در آمریکا مخارج غیر متعارفی انجام داده است و به طور وسیعی شایع شده بود که وی در برخی از فعالیت های مسئله دار درگیر می باشد). دستورات صادره از تهران در ادامه به بیان نگرانی در مورد فعالیت های ضد رژیم سایر ایرانیان پرداخته و بخصوص از خیبرخان گودرزیان، محمد شایگان و رهبران گروه های دانشجویی ناراضی اسم برده است. مفهوم ضمنی دستورات صادره از تهران به نظر می رسید این باشد که دولت آمریکا باید وضعیت ویزایی چنین افراد دردسرسازی را با دقت بیشتر کنترل کند و در پی بهانه ای برای اخراج آنان باشد.

2- سفیر فروغی گفت در پاسخ خود هم از طریق تلگراف و هم از طریق نامه به تهران یادآوری نموده که خطای اولیه به دولت ایران باز می گردد که در صدور پاسپورت در گذشته بیش از حد آزادانه و آسان برخورد می کرده است و این که دولت ایران نباید انتظار داشته باشد که دولت ایالات متحده بتواند پس از این مشکلاتی را که قبلاً ایجاد شده بودند، کاملاً حل نماید. در رابطه با قضیه افشار گفت به تهران اطلاع داده بود که دستورات آنها را اجرا کرده ام، ولی به دولت خود خاطرنشان ساخته بود که یک چنین تأخیر طولانی در اتخاذ اقدام لازم، ممکن است افشار را به دنبال راه گودرزیان بکشاند یا تلاش نماید که از دولت

ص: 609

ایران بدگویی کرده و یا از طریق کانال های خود در کمیته های کنگره، مشکلاتی در روابط بین ایران و آمریکا ایجاد نماید. سفیر فروغی به من گفت رهبران جبهه ملی، بخصوص سیف اللّه فاطمی، در واشنگتن به سر می برند و مشغول گفتگو با کمیته مک کلیلاند McClelland است. فروغی لزوما چنین تصوری ندارد که فاطمی نیز مانند گودرزیان به عقاید رذیلانه ای تمایل داشته باشد، بلکه از اظهار علاقه کمیته مک کلیلاند در زمینه یافتن موارد خلاف مقررات در به کارگیری کمک های آمریکا به ایران استفاده می برند.

3- سفیر فروغی در ادامه ملاقات درباره مشکل دیگری که به این قضیه مربوط می شود، ولی ظاهرا دستورالعمل ارسالی از تهران شامل آن نبوده است، به بحث پرداخت. مشکل به این صورت است که دانشجویان مبادله ای وضعیت ویزایی خود را چنان تغییر می دهند که بتوانند پس از اتمام تحصیلات خود در آمریکا باقی بمانند. وی به گزارش مطبوعات در مورد یکی از اقدامات خطرناک کنگره (به سرپرستی سناتور جاویتس ولیندسی، یکی از نمایندگان) اشاره کرد. براساس این گزارش، کنگره در نظر دارد برای افرادی که مایلند وضعیت ویزایی خود را تغییر دهند، تسهیلاتی را فراهم کند، به طوری که افراد نامناسب وارد آمریکا نشوند و از طرف دیگر آمریکا بتواند خدمات متخصصین سایر کشورها را برای خود نگهدارد. وی متذکر شد که به نظر می رسد چنین سیاستی با تلاش های آمریکا در زمینه بالا بردن سطح مهارت های فنی در کشورهای توسعه یافته که از طریق مساعدت های فنی و مبادله دانشجو تأمین می شود، در تناقض باشد. سفیر فروغی گفت هفته گذشته سفیر چکسلواکی که از دیدار کشورش بازگشته بود، به مدت یک ساعت با من بحث می کرد تا موضوعی را اثبات کند و در برابر تلاش های فروغی برای تغییر موضوع بحث مقاومت می نمود. به نظر فروغی، سفیر چکسلواکی براساس دستوری که به وی داده بودند، چنین موضوعی را مطرح کرده بود تا به این اتهام که ادعای آمریکا مبنی بر بالا بردن سطح مهارت کشورهای کمتر رشد یافته یک فریبکاری می باشد، علیه آمریکا دست به حملات تبلیغاتی بزند. فروغی گفت غالبا متوجه شده است که خطوط تبلیغاتی بلوک شوروی در اولین مراحل خود توسط کشورهای اقمار آن پرورش داده می شوند. فروغی گفت هیئت نمایندگی ایران در آمریکا تلاش خواهد کرد تا موارد خود را که به اقدام پیشنهادی کنگره مربوط می شود، در اختیار سناتور جاویتس قرار دهد تا روش مناسب تری جهت تغییر وضع دانشجویان مبادله ای تعیین شود.

4- فروغی همچنین پرسید که آیا در مورد چگونگی تحقیقات وزارت دادگستری در مورد گودرزیان اطلاعی دارم یا خیر. گفتم تا جایی که خبر دارم که جریان عادی خود را می گذراند و مدارک بسیاری در مورد تمامی وجوه فعالیت های مالی گودرزیان جمع آوری شده است، اما تاکنون نتیجه آن معلوم نشده و یا شواهدی در مورد تصمیم گیری نهایی به دست نیامده است. سفیر سپس شدیدا درخواست نمود که وزارت دادگستری در پی یافتن منبع تأمین مالی گروه های ناراضی ایرانی مانند انجمن دانشجویان ایرانی باشد.

براساس گفته های فروغی، این گروه ها هنوز مقدار زیادی پول برای اجاره مقر اصلی خود در واشنگتن و مسافرت های پی درپی بین واشنگتن و نیویورک و همچنین موارد دیگر صرف می کنند. سفیر در مورد این که این فعالیت ها از طرف هر منبعی در ایران تأمین مالی شود، اظهار تردید نمود. وی به شایعاتی که از مدت ها قبل در این مورد رواج داشته است اشاره نمود. این شایعات که به هنگام مأموریت سفیر در سوئیس در این کشور بر سر زبان ها بود، حاکی از آن است که سرمایه این فعالیت ها از منابع کمونیست در آلمان شرقی تأمین می شود.

ص: 610

5- سفیر به نمونه ای در ایلی نویز اشاره کرد و گفت به نظر می رسد ممکن است به مورد جدیدی برای تحت فشار قرار دادن ایران تبدیل شود. یکی از نمایندگان ایلی نویز، که فروغی نام وی را به خاطر نداشت، علاقه خود را به قضیه یکی از دانشجویان ایرانی به نام شادمان در دانشگاه ایلی نویز برای سفارت ایران در آمریکا ابراز نموده است. وی درخواست نموده است تا در وضعیت ویزایی وی تغییراتی به وجود آید تا بتواند در آمریکا باقی بماند. براساس اظهارات سفیر، شادمان سال ها در آمریکا اقامت داشته و به عنوان مهندس صنایع سیمان آموزش دیده و هزینه تحصیلات وی کاملاً از طرف دولت ایران تأمین شده است و لذا دولت ایران انتظار دارد وی به کشور خود باز گردد. شادمان در حال حاضر که تحصیلاتش به پایان رسیده است می خواهد در ایالات متحده باقی بماند و به سخنرانی های ضد ایرانی می پردازد که اگر گزارشات آن در رسانه های محلی ایلی نویز منتشر شده است. طبق اظهارات نماینده ایلی نویز که با سفارت ایران تماس گرفته است، شادمان همچنین در نظر دارد مجموعه مقالاتی را به چاپ رسانده و تخلفات و به هدر دادن کمک های ایالات متحده به ایران را بازگو نماید. فروغی از این که بسیاری از ایرانیان، با اهداف متنوعی که دارند، این نوع برخورد را برای تعقیب مقاصد خود علیه دولت ایران یک راه بالقوه مناسبی می یابند، اظهار تأسف نمود.

منبع: کتاب اسناد لانه جاسوسی - جلد 8 - کتاب 8 - صفحه 609