سند شماره 32

نظریات سعودی ها درباره روابط خاص آمریکا و عربستان سعودی

موضوع سند

مشخصات ارسال سند

از: وزارت امور خارجه - واشنگتن، دی - سی

سری

به: مجمع گردآوری خلاصه اخبار اطلاعاتی با اولویت

1358-04-14- 1979-07-05

متن سند

خلاصه اخبار اطلاعاتی 846

سند شماره (32)

تاریخ: 5 ژوئیه 1979 - 14 تیر 1358

از: وزارت امور خارجه - واشنگتن، دی - سی

به: مجمع گردآوری خلاصه اخبار اطلاعاتی با اولویت

موضوع: خلاصه اخبار اطلاعاتی 846 -

5 ژوئیه 1979 برابر با 14 تیر 58

هشدار اطلاعاتی: منابع و روشهای خاصی به کار برده شده است که نباید در اختیار ملل بیگانه قرار گیرد.

ص: 393

(پاراگرافهای 5 - 1 سری / غیر قابل انتشار برای ملل بیگانه)

1- نظریات سعودیها درباره روابط خاص آمریکا و عربستان سعودی:

سفارت آمریکا در جده اخیرا خاطرنشان ساخته است که سعودیها مایلند اختلافات موجود درباره پیشرفت پیمان صلح (مصر و اسرائیل - م)، جدا از روابط دو جانبه آمریکا و عربستان سعودی باشد. دیگر اینکه آنها خواستار تداوم روابط ویژه بین ما هستند. اساس این روابط که همانا نیاز ما به نفت و احتیاج سعودیها به امنیت می باشد، همچنان به قوت خود باقی خواهد بود. لیکن سفارت خاطرنشان می سازد که عملی شدن این روابط بستگی به تلاش جدی طرفین دارد.

2- سفر سادات به اورشلیم. قراردادهای کمپ دیوید، و معاهده بین مصر و اسرائیل در طول 18 ماه گذشته سبب بروز اختلافات شدیدی بین آمریکا و عربستان سعودی شده است. علاوه بر اینها،کمبود انرژی، که با کاهش تولید نفت ایران تشدید شده است،نظریات و فعالیتهای سعودیها را در مورد تولید و قیمت نفت بحرانی نموده است.

3- تأثیر این وقایع بر روابط آمریکا و عربستان سعودی باعث شده است که سفارت (آمریکا - م) در جده چگونگی روابط ویژه ما را که در سالهای اخیر در بسیاری از موارد مورد نظر طرفین کار برد داشته است. مورد مطالعه قرار دهد:

(الف) دفاع نظامی عربستان سعودی: هنوز هم سعودیها رابطه نظامی خود با آمریکا را مشارکتی سودمند برای طرفین دانسته خواستار ادامه آن می باشند.

(ب) همکاری در امور منطقه: باوجود اینکه وقایع «اوج بحران» سبب به وجود آمدن تردید در سعودیها درباره تمایل ما در کمک به آنها در مواقع اضطراری شده است. اما کمک آشکار ما در زمینه امنیتی، و پاسخ ما درباره تقاضای آنها مبنی بر کمک به یمن شمالی در جنگ یمن، اعتماد سعودیها را نسبت به آمریکا به عنوان یک منبع قدرت افزایش داده است.

(ج) همکاری آمریکا و عربستان سعودی در پیشرفت اقتصادی شاه نشین: علی رغم دلسردیهایی که توسط سیاستهای آمریکا در جهت کاهش میزان مشارکت کارخانه های آمریکا در بازار سعودی ایجاد شده، روابط ما با سعودیها هنوز هم به نفع طرفین است، چون ما صنعت مورد نیاز آنها را داریم و آنها نیز هفتمین بازار بزرگ ما را تشکیل می دهند.

(د) هماهنگی در تولید و عرضه نفت: سعودیها از انتقادی که درباره افزایش قیمت نفت شده آزرده خاطر شده اند، و احساس می کنند که ما نتوانسته ایم اهمیت نقش آنها را در افزایش تولید به منظور جبران کمبود نفت ایران (در طول دسامبر و فوریه - دی و بهمن ماه - م) و نیز در پایین نگاه داشتن قیمتها درک کنیم. در برقراری وحدت اوپک و نیاز خودشان به درآمد بیشتر از یک طرف، و در انجام مسئولیت هاشان در قبال غرب و روابط ویژه شان با آمریکا از طرف دیگر، سعودیها فکر می کنند که نه دارای ظرفیت تولید بیشتر بوده و نه دارای آن اراده سیاسی هستند که بتوانند بر اوپک مسلط شوند، و برای رهبریت خیلی مشکل است که به تکنوکراتها بفهماند که چرا قیمت و سیاستهای تولیدی نفت سعودی متناسب با منافع اقتصادیشان نیست.

(ه) همکاری درباره صلح در خاورمیانه: در همان حال که سعودیها مایل هستند تا از طریق اعمال روشهای مسالمت آمیز به یک صلح همه جانبه رسیده شود، آنها خود مایل به حفظ وحدت عربی هستند

ص: 394

چون می دانند که قطبی شدن جهان عرب علاوه بر اینکه امنیت سعودیها را به خطر می اندازد،سبب گسترش نقش روسها در خاورمیانه نیز خواهد گردید. تحت این شرایط، روابط ویژه، در برگیرنده حمایت عربستان سعودی از قرارداد مصر و اسرائیل، به گونه حاضر، نمی تواند باشد، به خصوص که راه حلی درباره مسئله اورشلیم ارائه ننموده است.

(و) موارد دیگر:

عربستان سعودی جامعه ای محافظه کار دارد که قانون و قوانین اساسی آن بر اساس اسلام است، و این کاملاً با جامعه مردمی، مادیگرا و این جهانی تفاوت دارد. و این تفاوت گهگاه سبب می شود که ما در مواردی چند مانند موارد مربوط به حقوق بشر دچار تضاد و اختلاف بشویم.

4- به نظر سفارت (آمریکا - م) در جده سعودیها هنوز هم خواستار تداوم روابط ویژه خود با ما هستند، ولی مایلند این روابط به طریقی مشخص گردد، که همکاری درباره صلح خاورمیانه را در بر نگیرد.

سعودیها هنوز هم مایل به همکاری در زمینه های اقتصادی، امور منطقه، و امور نظامی دو جانبه هستند. در ازاء آن، آنها نیز درباره مساعدت به آمریکا در زمینه انرژی سخن گفته اند - نفت در ازاء امنیت هنوز هم اساس روابط ویژه می باشد.

5 - با وجود این تعریف نیز بعضی از مقامات سعودی فکر می کنند، که روابط ویژه کارایی نخواهد داشت. چون روابط عربستان سعودی با دیگر کشورهای عربی و کشورهای عضو اوپک مانع از آن می شود که امتیازهای مورد نیاز روابط ویژه اعطا شود.عدم درک عموم آمریکاییها از نقش عربستان سعودی در اجلاس 28-26 ژوئن اوپک و عکس العمل آمریکاییها در رابطه با افزایش قیمت نفت حاصل از اجلاس و استمرار عکس العمل آمریکا در رابطه با عدم تمایل عربستان سعودی در حمایت از قرارداد مصر و اسرائیل نیز می توانند برای آمریکا مشکلاتی جدی در ادامه روابط ویژه با عربستان سعودی به بار بیاورند.

6- (محرمانه) بدهیهای خارجی اسرائیل: براساس تحلیل سازمان سیا، اسرائیل باید میزان بدهیهای خود به خارج در 5 سال آینده را کاهش دهد و حتی اگر لازم باشد دریافت وامهای بین المللی برای تأمین مالی عقب نشینی سینا امکان پذیر گردد. مطالعات اسرائیل حاکی از آن است که تا سال 1983 میزان بدهیها - بهره خارجی و پرداخت های اصولی به صورت درصدی از صادرات کالا و خدمات - برای اولین بار کمتر از 20 درصد از زمان جنگ 1956 خواهد بود. علی رغم این گرایشات، مقامات اسرائیلی اظهار می دارند که میزان بدهی سبب بروز مشکلات جدی در زمینه تعادل پرداختها در چند سال آتی خواهد شد.

7- (محرمانه) این مقامات برای اینکه ثابت کنند می توانند مشکلات خود را حل کنند از فرضیه ای استفاده می کنند که از جنبه اقتصادی مفهوم چندانی ندارد که همان فرضیه بدهی سرانه است. در حالیکه بهتر بود اسرائیل از مقیاس رایج میزان بدهی که نحوه پرداخت وام را به توانایی با پرداخت ارتباط می دهد استفاده نماید. شاید اسرائیلیها سعی دارند وضع را آن قدر وخیم جلوه دهند تا کمک آمریکا به این کشور را که در آینده نزدیک بررسی و مطالعه خواهد شدف حتماض دریافت نمایند.

8 - (محرمانه) میزان بدهی کاهش خواهد یافت چون صدور کالاها و خدمات اسرائیلی قرار است به میزان 13 درصد در سال افزایش یابد و حال آنکه میزان پرداخت بدهیها نیز قرار است به میزان میانگین سالانه حدود 5 درصد بالا برود. کندی موجود در افزایش پرداخت بدهیها نشانگر شرایط سهل و آسان

ص: 395

کمکهای آمریکاست که عبارتند از شرایط پرداخت به مدت 40 سال، 10 سال تمدید مدت پرداخت، و نرخ بهره خیلی ارزان، میزان بدهی اسرائیل به آمریکا نیز دائما در حال افزایش است و انتظار می رودکه از 35 درصد در سال 1977 به 58 درصد در سال 1983 برسد.

9- (طبقه بندی نشده) اسرائیل - نظامی: بنا به گزارش رویتر در دوم ژوئیه ایتان رئیس ستاد اسرائیل شخصا محکومیت یک افسر نظامی را که متهم به قتل چهار عرب در حمله اسرائیل به جنوب لبنان در دو ماه قبل شده بود، کاهش داده است. یک دادگاه پژوهش قبل از اینکه این رئیس ستاد محکومیت وی را به دو سال کاهش دهد، وی را به 8 سال زندان محکوم نموده بود.شولامیت آلونی عضو کنست افسر محکوم را یک جنایتکار جنگی قلمداد کرده است و گفته است که کنست نمی تواند عمل رئیس ستاد را بپذیرد. بنا به همین گزارش قرار است همین هفته این موضوع در کنست مورد بحث و تبادل نظر قرار گیرد.

10- (طبقه بندی نشده) شوروی - آمریکا - خاورمیانه: با اشاره به بازدید سفیر اشتراوس از اردن و عربستان سعودی، برنامه نگاهی به جهان «مسکو در دوم ژوئیه اظهار داشت که هدف این سفر تسریع فرمول بندی عصر جدید به قیمت از بین رفتن مردم فلسطین بوده و....سعی بر آن است تا برخورد عربستان سعودی و اردن را با قرارداد مصر و اسرائیل تضعیف نمایند.» همین برنامه گفت «واشنگتن ریاض را در تنگنا قرار می دهد و سعی دارد از روابط نزدیک عربستان سعودی با آمریکا بهره برداری نماید». در ادامه گفته است که واشنگتن برای دست یافتن به «اهداف امپریالیستی» خود امکان دارد در صورت اجبار به زور نیز متوسل شود.

11- (محرمانه) مصر و کویت: رئیس بانک مرکزی مصر به چند تن از مقامات سفارت در قاهره گفت که تا آنجا که وی می داند از طرف کویت هیچ گونه تقاضای رسمی یا غیر رسمی مبنی بر استرداد 935 میلیون دلار سپرده خود در بانک مرکزی مصر ارائه نشده است، که البته با گفته وزیر اقتصاد مصر الضالح که چند هفته قبل به سفیر ایلتس گفته بود که چنین تقاضایی شده است، تناقض دارد بنا به اظهار سفارت در قاهره بیرون کشیده شدن پولهای کویت از مصر ظاهرا مشکل جدی برای مصر تولید نخواهد نمود.

12- (طبقه بندی نشده) مصر و سازمان توسعه صنعتی عربی: یک آژانس خبرگزاری خاورمیانه ای اظهار داشته است که مصر نتوانسته است با عربستان سعودی، قطر و امارات متحده عربی در مورد تسویه حساب درباره سازمان توسعه صنعتی عربی به توافق برسد. بنابه همین گزارش در صورت موافقت سه طرف دیگر، مصر از بانک جهانی خواهد خواست تا در این باره رای بدهد. مصر قبلاً اعلام کرده بود که در صورت عدم تمایل سه طرف دیگر خود به تنهایی به اداره این سازمان خواهد پرداخت.

13- (محرمانه) مصر و مسائل نفتی: مصر از افزایش قیمت و کاهش تولید نفت اوپک استفاده کرده قیمت نفت خام خود را بسیار بالا برده است. مصر به مشتریان خود اطلاع داده است که در فصل سوم سال مرغوبترین نفت خام خود را به قیمت هر بشکه 50/32 دلار و نفت خام نامرغوبتر را به قیمت هر بشکه 40/26 دلار بفروش خواهد رساند - قیمت این دو نوع نفت خام در ماه ژوئن به ترتیب 20 دلار و 62/17 دلار برای هر بشکه بود. بنا به گزارشات رسیده اکثریت مشتریان مصری قیمتهای جدید را پذیرفته اند.

14- (طبقه بندی نشده) عربستان سعودی - نفت - تروریسم: در دوم ژوئیه مطبوعات بنقل از وزیر نفت سعودی زکی یمانی که در مصاحبه ای در نیوزویک مطرح نموده است، بیان داشته اند که وی گفته است که فلسطینیها می توانند یک نفت کش عظیم الجثه را در تنگه هرمز غرق کنند و باعث شوند که بحران کنونی

ص: 396

یک «عمل بچه گانه به نظر بیاید.» یمانی گفت: فلسطینیها دیگر دارند عصبانی می شوند و من تعجب نخواهم کرد اگر یک روز آنها یکی دو نفت کش بزرگ را غرق سازند تا دنیا به مصیبت آنها و لجبازی اسرائیل رسیدگی کند.

15- (طبقه بندی نشده) کنفرانس مطبوعاتی عرفات: یاسر عرفات در یک کنفرانس مطبوعاتی در بیروت در سوم ژوئیه:

(الف) اسرائیل را متهم به استفاده از سلاحهای ممنوعه و آواره ساختن 000/600 لبنانی و فلسطینی نمود:

(ب) و سئوال نمود که چگونه پرزیدنت کارتر به خود اجازه می دهد که درباره حقوق بشر سخن بگوید در حالی که حقوق بشر لبنانیها و فلسطینیهایی را که به وسیله «ماشین جنگی آمریکا» کشته می شوند فراموش کرده است.

(ج) از مطبوعات و افکار بین المللی خواست تا «این پیام» را به همه برسانند؛

16- (طبقه بندی نشده) ساف - کنفرانس اسلامی:

رویتر در سوم ژوئیه گزارش داد که در یکی از اجلاسها کنفرانس اسلامی در مراکش، ساف از کشورهای اسلامی خواست تا تدبیری اقتصادی اتخاذ کرده ملل صنعتی به خصوص آمریکا را وادار سازند تا در سیاستهای خود علیه فلسطینیها تغییراتی بدهند. ساف گفته است این تدبیر باید در برگیرنده نفت، سپرده های بانکی، تجارت و سرمایه گذاریها باشد.

17- (استفاده اداری محدود) آمریکا - سوریه: در سرمقاله یکم ژوئیه نشریه البعث ارگان حزب بعث سوریه عکس العمل سوریه را در رابطه با تقاضای آمریکا مبنی بر آتش بس پس از جنگ هوایی بین سوریه و اسرائیل در 27 ژوئن در لبنان، منعکس ساخت. سر مقاله می پرسد که چرا آمریکا در این زمان، به خصوص در حالی که اسرائیل در حملات هوایی از تجهیزات آمریکایی علیه لبنان بهره می جوید، خواستار توقف جنگ می شود. همین سرمقاله می گوید که اسرائیل باید متوقف شود نه سوریه که در جنگ علیه اسرائیل به دفاع از لبنان پرداخته است.

مقامات سوری در رابطه با اعتراض ما مبنی بر اینکه آمریکا متهم به همکاری با اخوان المسلمین شده است، جواب رسمی نداده اند، ولی روزنامه چنین نقل کرده است که از طرف یک مقام مطلع در دمشق به این اعتراض جواب داده شده.در این مورد« مقام مطلع» باید همان خدام باشد.

18- (طبقه بندی نشده) لبنان - تشکیل دولت: نخست وزیر الهاس گفت زمانی که کابینه اش تشکیل شده سعی خواهد کرد اصول کنفرانس بیت الدین در اکتبر 1978 را به کار ببرد. از جمله این اصول وی تأیید وحدت لبنانیها، محکوم نمودن همکاری با اسرائیل و ایجاد یک «ارتش متعادل از نظر ملی» که سرانجام جایگزین نیروهای باز دارنده عربی بشود، را نام برد. همزمان، فرمانده لبنانیهای راستگرا اظهار داشت که بیانات الهاس «نمی تواند همواره سازنده راه برای ایجاد یک دولت جدید باشد.» اصولی که از طرف الهاس بیان شده بود «کهنه» قلمداد گردید. ولی کامیل شمعون ظاهرا این ادعا را نپذیرفته و گفته است که «باید دید چه می شود».

کریستوفر

منبع: اسناد لانه جاسوسی - جلد 4 - کتاب 4 - صفحه 392