سند شماره 9

ملاقات با یزدی معاون نخست وزیر

موضوع سند

اعتراض سفارت آمریکا به اعدام های دادگاه انقلاب

مشخصات ارسال سند

از: سفارت آمریکا در تهران

سری

به: وزارت امور خارجه - واشنگتن دی. سی. فوری

1358-01-23- 1979-04-12

متن سند

ملاقات با یزدی: محاکمات انقلابی

سند شماره (9)

از: سفارت آمریکا در تهران

سری

به:وزارت امور خارجه - واشنگتن دی. سی. فوری

تاریخ:12 آوریل 1979 - 23 فروردین 58

موضوع: ملاقات با یزدی: محاکمات انقلابی

1- تمام متن خیلی محرمانه. این یک پیغام گزارشی است.

2- خلاصه: کاردار به اختصار نگرانی آمریکا را در مورد ماهیت محاکمات و اعدامها توضیح داد.یزدی انتقادات را پذیرفت و گفت دولت کوشش می کند که سیستم قضایی را اصلاح کند، اما خشم عمومی به اندازه ای است که دولت جدید مشکلاتی در رابطه با منع انقلابیون از کشتن مقامات سابق، در خیابانها دارد. او برای تأکید مطالبش، یک سری عکسهای وحشتناکی از «پرونده های قدیمی ساواک» که افراد را تا سرحد مرگ شکنجه کرده بودند به عنوان مدارکی که مردم را دیوانه کرده است، به کاردار نشان داد. مسئله دولت در متقاعد کردن انقلابیون برای آشکار کردن مدارک است. یزدی همچنین متذکر شد که ضد انقلابیون مشغول هستند و گفت دولت قبلاً توافق خمینی را در مورد عطوفت، بشر دوستی و سیاست محاکمه به دست آورده است. انجام این کار منتظر لحظه مناسب سیاسی است. (پایان خلاصه)

3- کاردار بعد از ارائه نظریات آمریکا در مورد روابط با رژیم جدید (مرجع الف) با روحیه ای صمیمی و بحثی دوستانه راجع به مشکلات صحبت را به محاکمات انقلابی کشاند. با توجه به راهنمایی مرجع ب کاردار نگرانیهایی را که توسط خیلی از اشخاص آمریکایی احساس می شد، مخصوصا آنهایی که از انقلاب ایران حمایت می کردند، نسبت به عملکرد دادگاههای انقلاب بیان کرد. این عکس العمل می تواند جریان عادی کردن را کند کند. درست به همان ترتیب که انقلابیون ایران در موارد بخصوصی به آمریکا مظنون هستند، آمریکاییها و دیگر ملل غرب هم از این انحراف آشکار انقلاب دلسرد شده اند و این موضوع سؤالاتی راجع به هدف واقعی انقلابیون پیش می کشد. کاردار ضمن ابراز امیدواری خود و دولت آمریکا،

ص: 247

در مورد اینکه هر چه زودتر محاکمات و اعدامهای انقلابی متوقف شود، بیان کرد که مقصود آمریکا بشردوستی است و نه انعکاس نتایج بی گناهی یا گناهکاری افراد خاص. کاردار با بازگو کردن اینکه معاون نخست وزیر به علت مخالفتش با رژیم شاه از ایران فرار کرده بود و اخیرا به ایران برگشته که به کشورش خدمت کند، اظهار امیدواری کرد که به افراطیهای انقلابی اجازه داده نشود که یک نسل دیگر را از مشارکت در زندگی ملی بازدارند. او گفت حالا زمانی است برای بخشندگی و آسایش عمومی.

4- یزدی برای بازگویی مطالب خیلی آماده بود. او گفت مسائل را درک می کند و مردم زیادی همین عقاید را به دولت ابراز داشته اند. در این لحظه او طرف میز خود رفت و پرونده ای بیرون کشید که شامل 50 تا 60 ورق با عکسهای الصاق شده بود. یزدی گفت که اینها پرونده های ساواک است که در اثر انقلاب به دست آمده است و نتایج قبل و بعد از شکنجه افراد زیادی را نشان می دهد. او گفت اینها تشریحی است که چرا دولت در منع انقلابیون از کشتن مقامات رژیم سابق در خیابانها، دچار مشکل است. (نظریه: عکسها، که به نظر معتبر بودند، یک سری مدارک وحشتناک بودند که نشانگر بدنهای شکنجه شده و تکه تکه شده بودند. یزدی به طور واضح در اینجا تاکتیک مؤثری دارد). یزدی گفت دادگاههای انقلاب چنین عکسهایی را دیده اند و مشکل است که به دنبال چنین شواهدی از رژیم گذشته، توصیه ارفاق کرد.

دولت کوشش می کند که محاکمات را، برای جلوگیری از بدتر شدن انتقام گیری افراطی در خیابانها و خانه ها، تحت ضوابط اداری درآورد. یزدی یک حادثه دیگری را که یک کارمند سابق ساواک توسط سربازان انقلابی در اصفهان تا سرحد مرگ شکنجه شده بود نقل کرد. هنگامی که یزدی سرباز را برای توضیحات به نزد خود احضار کرد سرباز بدن شکنجه دیده اش را نشان داد و گفت فقط آنچه که به سرش آمده نسبت به شکنجه گر خود انجام داده است.

5 - در مورد سؤال درباره شواهد، یزدی گفت شواهد فراوانی وجود دارد که مربوط به خیلی از گذشتگان است، که شامل بعضیها، که فکر می شود پاک و به دور از سرزنش شدن افراطی هستند، می شود.

بازرگان، انتظام و یزدی شخصا با روشی که کمیته خمینی در مورد مسئله قضاوتهای کوتاه مدت به کار می برد، مخالفت کردند. دولت موقت کوشش می کند که اوضاع را بهبود بخشد. کاردار فهمیدن مشکلات را بیان کرد، اما گفت کشتن شخصی مثل خلعتبری که صرفا یک تکنیسین بوده نه تنها غیر ضروری بود بلکه تصویر خارجی ناشایست غیر لازمی به دولت می دهد. یزدی با آمادگی قبول کرد که اعدامهای خلعتبری، ریاضی، سخنگوی مجلس، و سناتور وحیدی «شاید افراطی باشد». اما پرسید: «شما چگونه این را تعیین می کنید؟» قائم مقام رئیس قسمت سیاسی اظهار کرد که ارائه مدارک در محاکمات علنی و در مواردی از این قبیل خصوصا اهمیت دارد. یزدی گفت که این نکته اصلی بحثهای دولت با خود خمینی است.

6- معاون نخست وزیر ادامه داد و متذکر شد که محاکمات در قسمتی سیاسی هستند. خیلی از مقامات و افراد رژیم گذشته، در حال آشفته کردن اوضاع هستند و به طور فعالی به نیروهای انقلابی حمله می کنند.

دولت مطمئن است که چنین نیروهایی در اغتشاشات کردستان و ترکمن صحرا درگیر بوده اند، و باید در مقابل چنین نیروهایی فشار اعمال کرد. محاکمات یک راه این کار هستند.

7- کاردار پیشنهاد کرد که شاید برنامه عطوفت و مجازاتهای کمتر از مرگ ممکن است جو را اصلاح کند. یزدی گفت که این مورد بحث بوده و قبلاً توسط کابینه و خمینی تصویب شده است. اجرای حکم به مرحله عمل درنمی آید تا اینکه موقعیت مناسبی پیش آید و اوضاع امنیتی کمی آرامتر شود. اذهان عمومی

ص: 248

هم بایستی برای این کار آماده شود. آیت اللّه طالقانی این روش را دو روز قبل در سخنرانی برای افراد پلیس شروع کرد و از بخشندگی و عطوفت صحبت کرد. هیچ شهری حتی شهر کوچکی وجود ندارد که کشته شدن افراد بی گناهی را در طول و یا قبل از انقلاب ندیده باشد. به هر حال محدودیتهایی به وجود خواهد آمد. آنهایی که در خشونتها دست داشته اند،بایستی مجازات شوند و با دیگران بهتر رفتار می شود.

سپس بحث به مطالب دیگری کشیده شد.

8 - نظریه: یزدی با این موضوع مشکل، با صبوری و توضیحات مؤثر درباره کیفیت اوضاع و نیروها برخورد کرد. مسئله مورد اطمینان او این بود که دولت از اوضاع بد که می تواند بدتر هم بشود، بهترین را می سازد. او و دیگر همکاران دولتیش برای معتدل کردن تمایلات روحانیون تلاش می کنند. بدون گفتن و یا تقاضای مستقیمی، او سعی می کرد که استنباطی از بعضی مفاهیم، راجع به اوضاع که او و دیگر همکارانش با آن روبرو هستند، به دست آورد. او دلیل و مشکل نگرانی خارجی را درک می کند و بدون شک از این موضوع برای خود و اقدامات دولت به منظور اصلاح اوضاع استفاده می کند.ناس

منبع: اسناد لانه جاسوسی - جلد 4 - کتاب 4 - صفحه 246