دیدگاه متین دفتری در مود وضعیت حکومت پهلوی 1357

موضوع سند

مشخصات ارسال سند

از: ونس،وزارت امور خارجه واشنگتن دی س

محرمانه

به: سفارت آمریکا در تهران دارای حق تقدم 7119

1357-07-17- 1978-10-09

متن سند

متین دفتری - 22

شماره سند: 6130

تاریخ: 9 اکتبر 1978 - 17 مهر 1357.

از: وزارت امور خارجه واشنگتن دی- سی.

به: سفارت آمریکا در تهران دارای حق تقدم 7119

طبقه بندی: محرمانه

موضوع: نظرات یکی از مخالفین، متین دفتری

مرجع: تهران 9254

1- مأمور وزارتخانه یک مکالمه تلفنی 45 دقیقه ای با متین دفتری که قادر نبود از واشنگتن دیدار کند، داشت. رئوس اظهارات وی در زیر می آید:

- - مشکل اساسی دولت ایران این است که با مردم «صداقت» ندارد. از اعطای آزادی صحبت می کند، اما لوایحی درباره انتخابات، مطبوعات، تجمعات، دانشگاه ها به مجلس می برد که کاملاً محدود کننده اند، یا در بعضی موارد از سیاست های فعلی هم بدترند. برای مثال، استادان دانشگاه ها سال ها برای مدیریت مستقل در حال مبارزه بوده اند. تحت قانون پیشنهاد شده، آزادی هایی که بعضی دانشگاه ها در حال حاضر از آن بهره مندند با تشکیل شورایی که حتی یک شخص عوام هم می تواند بفهمد که دولت آن را کنترل خواهد کرد، می توانند لغو شوند.

- - در حقیقت دولت سعی می کرد با وضع قوانین جدید، یک سری مقررات خشن را به اجرا بگذارد تا هنگامی که حکومت نظامی نهایتاً لغو می شود، کنترل شدید خود را حفظ کند.

- - موقعی که پرسیده شد دولت ایران برای ایجاد مصالحه عمومی چه باید بکند، متین دفتری چند نکته زیر را گفت:

- - عفو عمومی زندانیان سیاسی که بنا به تخمین او از 10،000 نفر کمتر نیستند. وی ادامه داد مجرمان واقعی البته باید محبوس باشند، حتی آنهای که بر علیه دولت به خشونت متوسل شده بودند، باید آزاد گردند. خشونت در شرایطی شبیه به جنگ بین دولت ایران و مردم، قابل اغماض بود.

- - مجموعه فعالیت های پرمایه و خیلی دامنه دارتر علیه فساد.

- - عدالت اجتماعی، کم کردن فاصله ثروتمندان و فقیران، و مبارزه با گروه های شبیه مافیایی که تشکیل شده بودند.

- - تنبیه مقاماتی که مرتکب جرایم ضد مردمی، یعنی کشتن بی ضابطه تظاهر کنندگان یا اشخاص پناهنده به منازل روحانیون در قم و اصفهان، شده اند. (وی شکنجه سه جوان را در خودروی پلیس در مشهد طی روز و مقابل شاهدان بی شماری که شکایت جامعه وکلا به مقامات محلی را تأیید کردند، توضیح داد. شکایت در شهریور تسلیم شد، اما هیچ جوابی از دولت نیامده بود. متعاقباً سرهنگ پلیسی که آن

ص: 30

اعمال سبعانه را انجام داده بود چند روز پیش در مشهد کشته شد.)

- - متین دفتری این نظریه را که ممکن است تظاهراتی که درست قبل از حکومت نظامی واقع شدند توسط قدرت های خارجی سازمان یافته باشد را کاملاً رد کرد وی گفت: مردم از راه تجربه یادگرفته بودند که چگونه خود را اداره کنند و یادآور شد در سال 1331 پلیس از هم پاشیده شده بود و مردم تهران 3 روز آمد و شد را هدایت و نظم را حفظ کرده بودند. آیا جداً کسی فکر می کند که عوامل خارجی می توانند ایرانیان را در این مرحله از شورش خود علیه دولت ایران کنترل یا هدایت کنند؟

- - پرسیده شد آیا در واقع مطبوعات ایران نسبت به سال های اخیر آزادی خیلی بیشتری نیافته بودند.

متین دفتری گفت سانسور دولت اینک پیشرفته تر است. این مطلب درست است که مطبوعات از جبهه ملی گزارش هایی به چاپ می رساندند، اما فقط آن دسته گزارش هایی که دولت ایران می خواست به نظر مردم برسد. مطبوعات گاهگاهی نوشته هایی از جبهه ملی را با شش ماه تأخیر و در زمینه ای دیگر چاپ می کنند، اما اجازه نمی دهند جبهه ملی آنچه را که جناح مخالف می خواهد به طبع رساند. در رادیو و تلویزیون به جبهه ملی فرصت برنامه داده نمی شود. واضح است که اگر جناح مخالف به وسایل ارتباط جمعی به اندازه دولت دسترسی نداشته باشد، انتخابات آزادی نمی تواند صورت گیرد.

- - کارمند وزارتخانه به عنوان نمونه آزادی بیان بیشتر، انتقاد سناتور جلالی نائینی از ساواک را ذکر می نمود. متین دفتری جواب داد نائینی دقیقاً به این جهت از مجمع کانون وکلا بیرون انداخته شد که وی به دقت راهنمایی های دولت را دنبال می نمود. اینک به وی یاد داده بودند که به ساواک حمله کند تا بر وجهه خود بیافزاید، تا اینکه دولت ایران کاندیداهای قابل قبول برای شرکت در انتخابات داشته باشد. رژیم مشغول ساختن «مهره ها و یا شخصیت ها و بازیگرانی» برای انتخابات بود که خود مدیر صحنه شان خواهد بود.

- - از اوضاع دادگاه ها پرسیده شد. وی گفت دفاع از متهمان سیاسی هنوز برای وکلا «نه آزاد شده و نه آسان است.» قضات برای جلوگیری از خدمات قوانین ویژه وضع می کردند و مشتریان وکالت مورد ارعاب قرار می گرفتند، تا از تقاضای خود منصرف گردند.

- - سؤال شد آیا خریدهای اسلحه دولت ایران در نظر مخالفین متضمن معنای خاصی بود؟ وی گفت این مورد به طور جدی موضوع بحث جزء به جزء قرار نگرفته بود. قاعده ایجاب می کرد که هزینه های عمده دولت باید به صورتی موافق با قانون اساسی در مجلس مورد بحث و تصمیم واقع گردند. اطلاعات از مردمی که البته می خواستند ایران را قوی ببینند، دور نگاه داشته می شد. لذا، از آنجایی که مشورتی انجام نمی گرفت، بسیاری از مردم فکر می کردند که دولت با خریدهای گران در حال اتلاف ثروت ایران بود.

- - بهترین تخمین از تعداد کسانی که در روز 8 سپتامبر (17 شهریور) به دست سربازان حکومت نظامی در گوشه و کنار تهران به قتل رسیده بودند، رقم (3000) بود. وی ادعای آزادی 333 زندانی سیاسی را مورد چون و چرا قرار داد و گفت از هیچ یک از آنها خبری دریافت نشده بود.

2- سفارت اجازه دارد در صورت تمایل اظهار نظر کند.

ونس

منبع: کتاب اسناد لانه جاسوسی - جلد 3 - کتاب 3 - صفحه 30