اثرات قطعنامه جاویتس بر رابطه ایران و آمریکا

موضوع سند

مشخصات ارسال سند

از: سفارت آمریکا - تهران

محرمانه

به: وزارت امور خارجه - واشنگتن

1358-03-01- 1979-05-22

متن سند

روابط ایران وایالات متحده: رأی روز 17 می سنا

سند شماره (28)

تاریخ: 22 می 1979 - 1 خرداد 58

خیلی محرمانه

از: سفارت آمریکا - تهران

به: وزارت امور خارجه - واشنگتن

موضوع: روابط ایران - ایالات متحده: رأی روز 17 می سنا

1- تمام متن خیلی محرمانه است، این یک پیام گزارشی است.

2- من از روشی که سخنگوی وزارت خارجه به وسیله آن سیل سؤالات روز 21 می در مورد عکس العمل ایران نسبت به رأی سنا را کنترل نمود تقدیر می کنم. کار ساده ای نبود. تندی مطبوعات و بالا و پایین رفتن صدای گویندگان رادیو در اینجا به گونه ای که ما بعدا به طور مجزا گزارش خواهیم کرد، امروز

ص: 267

به صورت مشخصی کاهش پیدا کرد و امیدواریم که بتوانیم از جانب خودمان از تحریک مجدد آن اجتناب ورزیم.

3- یکی از سؤالاتی که در جلسه توجیه مطبوعات در روز 21 می از سخنگوی وزارتخانه شد، اشاره بر این داشت که ممکن است یک سوء تفاهم اساسی درباره ماهیت اعتراض دولت موقت ایران به رأی روز 17 می سنا که موضوع آن توسط سناتور جاویتس مطرح گردید و نیز موضع آن نسبت به خود سناتور وجود داشته باشد. ما معتقدیم که پاسخ سخنگوی وزارت خارجه ممکن است در این رابطه کاملاً زمینه موضوع را روشن نکرده باشد. اعتراض دولت موقت ایران از لحاظ زمینه و پیشینه موضوع نسبت به رأی سنا است که آن را دخالت بیجا در امور داخلی ایران می داند. اظهار نظرهای رسمی در مورد سناتور جاویتس محدود به اظهاراتی بر این مبنی بوده است که وی ارتباطات صهیونیستی دارد. روابط گذشته همسر او با ایران ایر نیز موضوع انتقادات سمی بوده است. در هر حال هیچ گونه تهدیدی از طرف دولت موقت ایران بر علیه سناتور جاویتس به عمل نیامده است و نیز تا آنجایی که ما می دانیم هیچ گونه تهدیدی حتی از جانب فرد یا گروهی که ممکن است به عنوان یک عامل ناشناس دولت موقت ایران تعبیر شود بر علیه او به عمل نیامده است.

4- من متن بیانیه آماده شده توسط سخنگوی وزارتخانه و نسخه ای از سخنرانی روز اول می وزیر خارجه را برای یزدی فرستاده ام. من علی الخصوص توجه یزدی را به نظرات وزیر در مورد نزدیک شدن ایالات متحده به تغییر داخلی معطوف نمودم.

5 - ما شبانه شدت عکس العمل دولت موقت ایران نسبت به رأی سنا را منعکس نموده ایم. پاسخ دولت موقت ایران قطعا تا حدودی به عدم اطمینان خاطر مستمرش مربوط می شود. این دولت که شدیدا نسبت به ضربه پذیریهایش حساس می باشد متمایل است به اینکه حتی کوچکترین اشاره بر فشار از جانب منابع خارجی را به مداخله غیر قابل توجیه در امور داخلی ایران تعبیر نماید. در هر صورت ما فکر می کنیم که برای تصمیم دولت موقت ایران در مورد درخواست از ما نسبت به اینکه ورود سفیر کاتلر به تعویق بیفتد انگیزه دیگری ممکن است وجود داشته باشد، انگیزه ای که در مورد پیش بینی هایمان برای در معرض توفان فعلی قرار گرفتن بدون تحمل خسارت عمده و دیرپای به ما خوش بینی محتاطانه ای می دهد. دولت موقت ایران دفعات زیادی قربانی سیستم دوگانه دولت (دولت موقت ایران در یک طرف و ساخت کمیته انقلابی که تحت دستورات خمینی عمل می کند از طرف دیگر) شده است که کمترین آن قطع روابط دیپلماتیک با مصر تحت فشار نظرات خمینی در این زمینه بود. چندین عامل ما را بر آن داشت تا به صورت تجربی نتیجه گیری کنیم که دولت موقت ایران ممکن است این اقدام را به این لحاظ انجام داده باشد که از اقدام بی محابای یک جانبه دیگری از طرف امام جلوگیری به عمل آورد. در میان اینها طرز برخوردهای سطح پائین تعجب آوری هستند که به وسیله 4 وزیر مختلف کابینه در 20 و 21 می با من به عمل آمد( ملاقاتهایی پس از تصمیم بر تقاضایی که از سفیر کاتلر برای به تعویق انداختن ورودش به عمل آمده بود واقع شد) و نیز برخورد عمومی که با این حرکت هم به وسیله رسانه های گروهی کنترل شده وسیله دولت و هم به وسیله یزدی وزیر امور خارجه به عمل آمد. بدنبال حملات تند در برنامه های رادیو تلویزیون ملی ایران در 20 می موضوع مطمئنا در برنامه روز 21 می کم اهمیت تر جلوه داده شد. یزدی در کنفرانس مطبوعاتیش در 21 می و مصاحبه ای که همان روز به وسیله رادیو و تلویزیون پخش شد در لحن معتدل بود و مراقب بود که

ص: 268

بین قسمت های قانون گذاری و اجرایی دولت ایالات متحده تفاوت قائل شود و امیدوار بود که از روابط خوب بین ایران و ایالات متحده به وسیله رأی سنا جلوگیری به عمل نیاید.

6- تمام این جریان بر این اشاره دارد که بهترین امید ما به دستیابی به یک توافق رضایتبخش با ایران جدید در دیپلماسی ساکت و آرام نهفته است. علیرغم ناسازگاری خمینی نسبت به ایالات متحده، خیلی ها در اینجا هستند که خالصانه مایل به داشتن روابط دوستانه و همیارانه با ما می باشند و نظرات ما را پذیرا هستند و در مورد طرز تفکر بین المللی راجع به موضوعاتی از قبیل حقوق بشر حساس هستند. متأسفانه خمینی در حال حاضر قدرتمندترین چهره سیاسی در تهران می باشد و شخصی است که شاید ایرانیان مترقی جرأت نمی کنند رودررو با او برخورد نمایند. ما نبایستی توانایی خود را در تأثیر گذاردن بر جریانات در اینجا بیش از حد ارزیابی کنیم ولی می توانیم امیدوار باشیم با کار سرسختانه با آن ایرانیانی که مایل هستند اهمیت دوستی با ایالات متحده را درک نمایند تا حدی تأثیر مهمی را داشته باشیم. البته فرض بر این است که همین افراد در این اختلاط نادر متعصبین و اصلاح گرایان دمکرات، قدرت و نفوذ را حفظ خواهند کرد.

منبع: اسناد لانه جاسوسی - جلد 4 - کتاب 4 - صفحه 266