Post
21383
از: وزارت امور خارجه در واشنگتن دی - سی، ونس
سری
به: همه قرارگاههای دیپلماتیک خاور نزدیک و آسیای جنوبی
1357-09-02- 1978-11-23
متن سند
سند شماره (43)
تاریخ 23 نوامبر 78 - 2 آذر 58
سری
از: وزارت امور خارجه، واشنگتن
به: همه قرارگاه های دیپلماتیک خاور نزدیک و آسیای جنوبی
موضوع: ارزیابی موضع گیری و مقاصد شوروی درباره اوضاع ایران
1- مطالب زیر یک تجزیه و تحلیل اطلاعاتی و پرژوهشی درباره موضع گیری و مقاصد شوروی نسبت به اوضاع ایران است. شما می توانید در مکالمات خود با حکومتهای میزبان در صورت اقتضاء از این تجزیه و تحلیل سود بجویید. شما در بحثهای خود باید ارزیابی و نظرات حکومت میزبان را درباره انگیزه ها و برداشتهای شوروی جویا شوید.
2- آغاز متن. مقدمه اظهارات برژنف درباره ایران در روز یک شنبه تأکید برنگرانی فزاینده اتحاد شوروی نسبت به حوادث ایران و بلاتکلیفی درباره تدابیری که ایالات متحده ممکن است درنظر گرفته باشد، دارد. تعیین زمان اظهارنظرهای برژنف این عقیده را القاء می کند که این اظهارات برای خنثی کردن بازیهای مطبوعاتی اخیر غربی درباره دخالتهای شوروی در کوبا بوده است و منعکس کننده حساسیت شوروی درباره هرگونه اظهار عقیده ای است که اتحاد جماهیر شوروی در آشوبهای کنونی ایران دست دارد. ما احساس می کنیم که در حالی که شورویها ممکن است وسوسه شوند تا مداخله کنند، آنها دچار بی تصمیمی هستند و احتمالاً همچنان به دفع الوقت مشغولند.
3- اظهارات برژنف. ما معتقدیم که اخطار برژنف منعکس کننده نگرانی واقعی شوروی بر سر اوضاع
ص: 608
ناپایدار که در مرزهای جنوبی آن حاکم است و همچنان ادامه دارد، نیست. این اخطار ممکن است یکنوع هشدار نه چندان زیرکانه به واشنگتن باشد مبنی بر اینکه اتحاد جماهیر شوروی مانند ایالات متحده منافع مشروع امنیتی در مرزهای جنوبی خود دارد، ولی از لحاظ سنتی خویشتن داری قابل ملاحظه ای نشان داده است و انتقادهایی از درگیریهای ایالات متحده در ایران نشان داده است و این امر برخلاف روش ایالات متحده نسبت به کوبا است. تأکید برژنف بر این نکته که آشوبهای ایران یک امر داخلی بوده و اتحاد شوروی با مداخله یک قدرت خارجی در امور داخلی یک کشور دیگر مخالف است؛ شاید به منزله کوششی از سوی شورویها برای فاصله گرفتن علنی از اوضاع باشد تا بدین ترتیب از اتهامات مبنی بر درگیری شورویها بکاهد.
4- واکنش شوروی در مورد آشوبها. تا همین اواخر ما از بی سروصدایی شوروی درباره آنچه که در ایران اتفاق می افتد در حیرت فرو رفتیم. تا اواخر اکتبر انعکاس مسائل مربوط به ایران در رسانه های گروهی شوروی محدود به اظهارات ملایم حاکی از همدردی نسبت به مخالفان و وضع فلاکت بار ایرانیان متوسط الحال و بحثهایی درباره مشکلات اجتماعی و اقتصادی ایران بوده است. تنها مورد مهم استثنایی، مصاحبه روزنامه پراودا با رئیس حزب توده بوده است، ولی حتی این مصاحبه نیز در انتهای بحث دیگری قرار گرفته و تقصیر حوادث ایران به گردن ساواک و نارضائی عمومی نسبت به سیاستهای شاه گذارده شده است. از اواخر ماه اکتبر در رسانه های گروهی شوروی مسئله پشتیبانی آمریکا از شاه مورد بحث قرار گرفته و از حکومت نظامی در ایران انتقاد شده است. تفسیر شوروی حادتر و انتقادآمیزتر شده است.
معذالک رسانه های گروهی شوروی هنوز به شاه حمله نکرده و از مخالفان او علنا پشتیبانی نکرده اند.
ما معتقدیم که این خویشتن داری در ابتدا در نتیجه اعتقاد شوروی به این امر بوده است که با توجه به ماهیت چند پارچه مخالفان شاه و پشتیبانی دستگاه نظامی و ایالات متحده شاه خواهد توانست بقای خود را حفظ کند ولی اخیرا لحن خشن تر شورویها این اندیشه را القا می کند که موقعیت شاه ناامن تر شده است.
5- پشتیبانی از مخالفان. ما هنوز مدرکی در دست نداریم، تا از نسبتها و اتهامات حجیمی مبنی بر اینکه شورویها از مخالفان مذهبی یا چپ گرایان حمایت می کنند، پشتیبانی کنیم. گزارشهای مربوط به نقش و انتقالات سربازان شوروی در مرز ایران و حمل قاچاق اسلحه به ایران براساس شواهدی که در دست داریم مورد تأیید قرار نمی گیرد. ما در این باره از نزدیک مراقب اوضاع هستیم. ما شواهدی مبنی بر اینکه مسکو می کوشد تا آشوبهای ایران را از طریق حزب توده تشدید کند در دست نداریم، هر چند با توجه به قبول حزب توده از سوی دانشجویان ایران این حزب، ممکن است هوس چنین کاری را داشته باشد.
رهبری حزب توده همچنان در آلمان شرقی مستقر است و چنین تصور می شود که تقریبا تماما تحت کنترل شوروی است. معذالک ما درباره دامنه کنترل رهبران تبعیدی حزب توده بر اعضای خود که هنوز در ایران هستند اطلاعی نداریم، ولی معتقدیم که این کنترل برای اینکه به میزان مطلق برسد راه طولانی در پیش دارد. اگر مسکو تصمیم گرفته باشد که شیوه ای با مشارکت حزب توده اتخاذ کند، در این صورت اتحاد شوروی ممکن است خویشتن داریهای سابق را در مورد حزب توده کنار بگذارد و تا آن اندازه پیشروی کند که همکاری حزب توده را با خمینی و سایر رهبران مخالف تشویق کند، تا از عنوان شدن شبح خطر سرخ در ایران اجتناب کند. مسکو ممکن است امیدوار باشد که حزب توده در آینده راهی برای نفوذ پیدا کند.
ص: 609
6- مقاصد شورویها. اوضاع ایران شوروی را بر سر یک دو راهی قرار داده است؛ الف - ادامه ناآرامی یا سقوط شاه ممکن است فرصتهای جدیدی را برای اتحاد شوروی در خلیج فارس ایجاد کند.
ب - ولی اتحاد جماهیر شوروی نمی خواهد در مرزهای آن بی ثباتی حکم فرما شود؛ مبادا این بی ثباتی به آسیای میانه شوروی سرایت کند و بدین جهت شوروی جانشینان احتمالی شاه را به ویژه اگر نظامیان محافظه کار یا حکومت اسلامی باشند، به عنوان یک عامل ایجاد خطر در مناسبات کاری و جاری بین مسکو و تهران که ظرف 10سال اخیر به وجود آمده و شامل واردات گاز از ایران و سایر پیوندها است، تلقی می کند.
روی هم رفته ما معتقدیم که آنچه که شوروی ترجیح می دهد این است که یک سلطنت مشروطه ضعیف در ایران لااقل برای آینده کوتاه مدت برقرار شود. این تا اندازه ای ثبات را تأمین خواهد نمود، ولی جاه طلبی های نظامی شاه را محدود خواهد کرد و بدین ترتیب راه گشای نفوذ شوروی در ایران و منطقه شاید از طریق حزب قانونی توده خواهد بود.
به هر صورت شورویها همچنان به استفاده از احساسات ضدآمریکایی چه در جناح راست و چه در جناح چپ خواهند پرداخت. به غیر از این مطلب ما انتظار داریم که شورویها دست به بازی صبر و انتظار بزنند و ما شک داریم که شورویها در حال حاضر هرگونه درگیری مستقیم را به علت خطرات و هزینه ای که ممکن است در بر داشته باشد درنظر بگیرند.ونس
تجهیزات یافت نشد!
قرارداد یافت نشد!
سایر کلمات یافت نشد!