ملاقات نخست وزیر ترکیه اجویت و وزیر خزانه داری آمریکا، بلومنتال

موضوع سند

مشکلات اقتصادی ترکیه

مشخصات ارسال سند

از: وزارت امور خارجه در واشنگتن دی - سی، ونس

محرمانه

به: سفارت آمریکا در آنکارا

1357-04-01- 1978-06-22

متن سند

سند شماره (13)

تاریخ: 1 تیرماه 1357 - 22 ژوئن 1978

طبقه بندی: محرمانه

از: وزارت امور خارجه در واشنگتن دی. سی.

به: سفارت آمریکا در آنکارا با اولویت رونوشت: سفارت آمریکا در تهران

موضوع: ملاقات نخست وزیر اجویت و وزیر خزانه داری آمریکا، بلومنتال

1- نخست وزیر اجویت در تاریخ 15 خرداد با وزیر خزانه داری بلومنتال ملاقات کرد. طرف ترک ملاقات، وزیر خارجه آگان، وزیر دفاع السیک، وزیر خزانه داری ژنرال کوکساواس، و سفیر اسنبل شرکت داشتند. در بخش آمریکایی ملاقات معاون وزیر خزانه داری سولومون، سفیر اسپایرز، دستیار ویژه وزیر فیشر و بلیک مقام رابط خزانه داری در ترکیه حضور داشتند.

2- نخست وزیر با نگرشی کلی به اوضاع اقتصادی ترکیه بحث را آغاز نمود. وی گفت که ترکیه در حال گذار از یکی از وخیمترین بحرانهای اقتصادی تاریخ خود می باشد و به نظر وی بحران به اوج خود رسیده است. وی این بحران را ناشی از چند عامل خارجی و داخلی دانست. در بخش داخلی، عدم مدیریت صحیح اقتصادی نقش مهمی را به عهده دارد و در بخش خارجی عواملی چون افزایش قیمت نفت، تورم جهانی و عقب افتادگی اقتصادی و «تاثیرات جنبی» تحریم تسلیحاتی نیز تأثیر بسزایی داشته اند.

3- نخست وزیر تلاش دولت خود را در حل این بحران، افزایش پس انداز و انتقال آنها به بخشهای مولدتر توصیف کرد. وی گفت در نتیجه این تلاشها اعتماد جامعه بین الملل به ترکیه بیشتر می شود و در این رابطه به نقش مهم قرارداد صندوق بین المللی اشاره کرد.

4- نخست وزیر به تفصیل به شرح امکانات اقتصادی ترکیه پرداخت و از دورنمای صنعتی، جامعه باز، منابع طبیعی «معقول» و جهانگردی صحبت کرد. وی گفت که دولتش در نظر دارد از این امکانات به سرعت استفاده کند.این امر نیز دوباره سازماندهی اقتصاد را در صادرات و حذف مشکلات در برمی گیرد.

وی از تأکید دولت ترکیه بر ایجاد صنایع جایگزین کننده واردات که به نظر وی در بسیاری موارد «همان ادامه دهنده سیاست وارداتی است» انتقاد کرد.

5- با پرداختن به اقدامات اجرایی مورد نظر دولت، نخست وزیر از اصلاح قوانین مالیاتی گسترده، گفتگو با بزرگترین اتحادیه کارگری ترکیه در مورد «یک قرارداد اجتماعی» و فعال سازی دوباره کنسرسیوم سازمان همکاری و عمران اقتصادی یاد کرد. نخست وزیر گفت مقادیر هنگفتی از اعتبارهای تضمین نشده هنوز به صورت یک مشکل عظیم باقی مانده و او امیدوار است که اعضای کنسرسیوم سازمان همکاری و عمران اقتصادی بتوانند در این زمینه مثمرثمر واقع شوند و در رابطه با حل این مشکل از یک «نهاد مالی» تحت الحمایه خزانه داری آمریکا یاد کرد.

6- نخست وزیر گفت که مذاکرات با بانکهای خصوصی ادامه دارد و نسبت به نتایج آنها خوش بین است. وی از وام احتمالی 500 میلیون دلاری اروپا به عنوان حداقل نیاز برای اعاده تولید یاد کرد و گفت که امیدوار است وزارت خزانه داری آمریکا بانکهای آمریکایی را به دادن وام در این جهت تشویق نماید. وی گفت، بانک مرکزی ترکیه در رابطه با گرفتن وام با بانک بین المللی تماس گرفته است و بانک فدرال آمریکا نیز می تواند در این زمینه نقش خطیری را به عهده گیرد. وی از خزانه داری خواستار کمک در زمینه دوباره فعال شدن بانک صادرات و واردات در ترکیه شد. این گونه اقدامات می تواند ترکیه را در حل مشکلات

ص: 122

مربوط به ارز خارجی یاری دهد.

7- وزیر بلومنتال گفت آمریکا از اینکه ترکیه، با صندوق بین المللی پول به توافق رسیده بسیار خشنود است و به نظر وی همین توافق کلید تمام کمکهای مالی دیگر است. وی پس از آن از نخست وزیر پرسید که دستیابی به اهداف صندوق بین المللی پول تا چه حد مشکل است. نخست وزیر اجویت پاسخ داد که ترکیه قبلاً نیز نشان داده است که قدرت صرفه جویی و «کانالیزه کردن» اعتبار را دارد. به نظر وی مهمترین اقدام افزایش ارز خارجی ترکیه در جهت از بین بردن مشکلات واردات می باشد.

8- وزیر بلومنتال یادآور شد که گویا نخست وزیر اجویت از طرز برخورد بانکداران نیویورک در رابطه با کمک به ترکیه خوشحال است. معاون وزیرکوکساواس گفت که بانکهای مهم در مدت کوتاهی پیشنهادات خود را مطرح خواهند کرد. معاون وزیر سولومون سؤال کرد که آیا ترکیه از دولتهای اروپایی نیز درخواست کمک کرده است. نخست وزیر گفت که آلمان غربی و اتریش پیشنهاد کمک کرده و صندوق بازسازی و عمران بین المللی نیز قرار است به ترکیه وامی بدهد.

9- وزیر بلومنتال گفت که آمریکا تا جایی که بتواند کمک خواهد کرد و قرارداد صندوق بین المللی پول و اجزای آن نیز از اهمیت بسیار برخوردار است، چون کارهای دیگر را امکان پذیر ساخته است. نخست وزیر گفت که صادرات ترکیه در آوریل و می سال جاری افزایش یافته و پولهای ارسالی کارگران ترکیه از خارج نیز رو به افزایش است. وی گفت که دولتش در نظر دارد کارگران صاحب ارزهای خارجی را به سرمایه گذاری در ترکیه تشویق نماید. وزیر بلومنتال گفت در حالی که بخش اعظم پولهای کارگران از آلمان غربی می رسد، تسریع فعالیت اقتصادی در این کشور به ترکیه کمک خواهد کرد و نخست وزیر نیز با این عقیده ابراز توافق نمود.

10- معاون وزیر سولومون در مورد مشکلات مربوط به اجرای قرارداد صندوق بین المللی پول سؤال کرد. نخست وزیر گفت مردم از زمان به قدرت رسیدن دولت تأثیر افزایش قیمتها را احساس کرده و قبول دارند که تقصیر پیدایش تورم متوجه دولت وی نیست. وی گفت که بنا به عقیده وی مردم در بقیه طول سال این وضع را خواهند پذیرفت، ولی لازم است که وضع بهبود بیشتری پیدا کند. وی باز دیگر اقدامات مورد نظر دولت خود را گوشزد کرد و گفت که باید موانع موجود بر سر راه صادرات از بین برود. وی گفت که دولتش از حمایت «اکثریت» برخوردار است و با مردم رابطه خوبی برقرار کرده.

11- معاون وزیر سولومون از نخست وزیر سؤال کرد که دولت وی برای بازسازی میان مدت و درازمدت اقتصادی چه برنامه هایی دارد. نخست وزیر پاسخ داد که این بازسازی از طریق گسترش صادرات صورت خواهد گرفت تا ترکیه بتواند از موقعیت جغرافیایی خود که همانا نزدیکی به بازار خاورمیانه است، بهره برداری نماید. بخش خصوصی نیز می تواند نقش مهمی را ایفا کند و دولت وی نیز در رابطه با همکاری بخشهای خصوصی خارجی «دچار عقده» نیست. وزیر بلومنتال سؤال کرد که کدامیک از صادرات خاص ترکیه می تواند به بازار خاورمیانه راه یابد. نخست وزیر پاسخ داد که صنایع فولاد و ذوب آهن، صنایع ساختمانی و الکترونیک مهمترین صادرات این کشور می باشند.وی گفت ترکیه می تواند از همکاری در زمینه تولید تجهیزات نظامی نیز سودمند گردد. وی در همین زمینه با وزیر دفاع آمریکا، براون گفتگو کرده بود.

12- وزیر بلومنتال در مورد برنامه های دولت ترکیه در برخورد با تورم سؤال کرد. نخست وزیر گفت

ص: 123

که شرح این برنامه مشکل است و بستگی به «توازن عرضه و تقاضا» در منطقه دارد. ارز خارجی بیشتر اوضاع را آرام تر خواهد کرد و اجازه خواهد داد که واردات ضروری در زمینه تولید تأمین شود. وی گفت میزان تورم در سال گذشته حدود 50 درصد بوده و او امیدوار نیست که «نتایج بسیار مثبتی» در سال جاری پدید آید.

13- وزیر بلومنتال در مورد بررسی صندوق بین المللی پول از عملکرد ترکیه سؤال کرد. نخست وزیر گفت که صندوق بین المللی پول اوضاع را زیر نظر خواهد گرفت و معاون وزیر کوکساواس گفت که نمایندگان مالی در آخر سال جاری بررسیهای جدیدی را به عمل خواهند آورد. معاون وزیر سولومون گفت که در بسیاری موارد صندوق بین المللی پول با تأخیر عمل می کند. نخست وزیر توافق کرد و گفت دولت پیشین حدودا یک سال را تلف کرده بود.

14- وزیر بلومنتال به عنوان حسن ختام گفت آمریکا هر کاری خواهد کرد. تا بتواند به ترکیه کمک کند. ما اوضاع را از نزدیک زیر نظر داشته و امیدواریم بانکهای خصوصی نیز بتوانند کمک کنند. وزیر خارجه آکان سؤال کرد که آیا آمریکا نمی تواند از ایران و کویت بخواهد که کمکهای مالی در اختیار ترکیه قرار دهند. وزیر بلومنتال گفت که این کشورها خودشان در این رابطه تصمیم می گیرند. نخست وزیر اجویت گفت وزیر دارایی ترکیه با وزیران دارایی کویت و عربستان تماس گرفته و تلاشهای آمریکا در این زمینه مفید واقع نخواهد شد. وزیر بلومنتال گفت اگر کویت و عربستان سعودی کمک مالی به ترکیه می دادند ما مشکلی نداشتیم. ولی در هر حال این کشورها خودشان باید تصمیم بگیرند. اگر این کشورها از ما نظرنخواهی کنند، ما به آنها جواب مثبت خواهیم داد.ونس

منبع: اسناد لانه جاسوسی - جلد 41 - کتاب 41 - صفحه 122