تحلیل روابط کشورهای اطراف اسرائیل

موضوع سند

مشخصات ارسال سند

از: واشنگتن 511990 بخش اول از دو بخش

سری

به: تل آویو٬رونوشت برای عمان٬ بیروت٬ قاهره٬ دمشق٬ اورشلیم٬ تهران

متن سند

سند شماره (3)

سری 21 شهریور 1358 اعضاء مشابه نامه های ارسالی

از : واشنگتن 511990 بخش اول از دو بخش.

به : تل آویو،رونوشت برای عمان، بیروت، قاهره، دمشق، اورشلیم، تهران.

موضوع: اخطار شامل منابع و روش های اطلاعاتی است - اطلاعات در مورد خاورمیانه.

1- در 17 شهریور 1358 جلسه توجیهی در مورد خاورمیانه در ستاد برای موشه مور نماینده موساد برگزار شد.

دستور العمل ارتباط 9/79/ آ 2/ وای.کی به عنوان مبنای این توجیه مورد استفاده قرار گرفت.

سوریه:

2- در رابطه با شورش ها و ناآرامی های هفته گذشته لتاکیه که به برخوردهای بین سنی ها و علوی ها دامن زد، تحلیلگر مرکز سنجش خارجی کشور گفت که این اولین ناآرامی جدی است که ما از لتاکیه خبر آن را داریم. قتل شیخ تنها دلیلی است که از پیش می دانیم انگیزه این شورش ها بوده است. این یک مورد جزئی با اهمیت است، زیرا که نشان می دهد چگونه بر سر یک اتفاق کوچک اوضاع می تواند از کنترل خارج شود.

ناحیه علوی همان طور که از پیش به نظر می رسید از حملات در امان نیست ما نمی دانیم شیخ را چه کسی به قتل رساند. در واقع این امر اهمیتی ندارد، چون علویان و سنی ها آماده اند که در هر صورت بدترین ظن را نسبت به یکدیگر داشته باشند.

3- تحلیلگر مرکز سنجش خارجی کشور گفت که هر چند شایعاتی شنیده ایم که از یک گروهان دفاعی استفاده شده بود، شواهدی نشان می دهند که یک هنگ نیروی مخصوص و دو هنگ عادی نیروی زمینی به کار گرفته شده بودند. هر سه واحد از دستورات اطاعت و نظم را رعایت کرده بودند. این از آن جهت اهمیت دارد که به احتمال زیاد هنگ های معمولی سنی و نماینده عموم مردم هستند، در حالی که واحد نیروی مخصوص علوی است. به گفته تحلیلگر مرکز سنجش خارجی کشور ممکن است تلفات سنگین در نتیجه تاکتیک های خشن واحدهای ارتش به علاوه تلفات خود شورش ها بوده باشد.

4- تحلیلگر مرکز سنجش خارجی کشور گفت که این شورش نگرانی علوی ها را در خصوص توانایی حافظ اسد رئیس جمهور سوریه به حفظ نظم افزایش داده است. نظر بعضی علوی ها که نامشان مشخص نیست این است که سیاست ضد تروریستی اسد تأثیر نداشته و راه حل این خواهد بود که در دولت مقامی به سنی ها محول گردد. ممکن است این علویان تاجرهایی باشند که بیش از یک سیاستمدار در مورد ثبات نگرانی دارند.

5 - به گفته تحلیلگر مرکز در حال حاضر اوضاع در سوریه به سمت افزایش تشنج و خشونت داخلی کشیده می شود. این کشش هرچه بیشتر تداوم یابد در بین گروه ها اقلیت توجه به سقوط یا عوض شدن رژیم اسد افزونتر خواهد بود. ما فکر نمی کنیم که سنی ها بتوانند با موفقیت علیه اسد یک کودتا ترتیب دهند، چون اسد هنوز ارتش و نیروهای امنیت را تحت فرمان خود دارد.بزرگترین تهدید برای اسد فرسایش حمایت علویانی است که در مقامات تعیین کننده جای دارند. سال ها است که از برادر اسد شکایت هایی به عمل می آید. به هر حال بدون اعتنا به اسد به سبب ابهامی که یک تغییر در بر دارد علویان او را ترجیح

ص: 563

داده اند. مع هذا تجربه های مجددی به طور مداوم صورت می پذیرد و ممکن است که وضع تغییر نماید. در یک زمانی نقادی سیستم های اسد می تواند به نقادی خود اسد یا تقاضای برکناری برادرش رفعت تبدیل شود. به هر حال ما هنوز از نقادی خود اسد چیزی ندیده ایم و از هیچ گروه مخالف متشکلی خبری نشنیده ایم. ما توقع نداریم که اسد برادرش را برکنار سازد. اسد به رفعت به عنوان فرمانده گروهان های دفاعی و یک حامی وفادار متکی می باشد. رئیس جمهور و رفعت برای بقای خود به یکدیگر احتیاج دارند. غیاب هر یک دیگری را در معرض خطر بزرگتری قرار می دهد.

6- تحلیلگر مرکز سنجش خاطرنشان ساخت که هر گونه کوششی برای کودتا علیه اسد باید فوق العاده، سریع انجام گیرد و احتمالاً مستلزم رضایت یا حمایت بعضی گروهان های دفاعی خواهد بود.

زیرا که گروهان های دفاعی در اطراف دمشق مستقر هستند و تعلیم یافته اند که در صورت آگاهی از یک اقدام جهت عمومی مستقر گردند.

7- تحلیلگر مرکز سنجش در جواب به یک پرسش، مور گفت که در جماعت علوی هیچ گونه نشانه آمادگی برای زندگی احتمالی تحت رژیمی که سنی ها کنترل آن را در دست داشته باشند مشاهده نمی کنیم

سوریه - عراق

8 - به گفته تحلیلگر مرکز سنجش، روابط سوریه و عراق از یک نظر راکد است. این رکود از ادعای عراقی ها مبنی بر دست داشتن سوری ها در کودتای ماه خرداد ریشه می گیرد. در بغداد، به مقامات عراقی این اطلاع داده شده که بین سوری ها و عراقی هایی که در کودتا دست داشتند، تماس هایی بوده است. ما فکر می کنیم که تماس های مذکور همان هایی بوده باشند که به مذاکرات برقراری روابط حسنه منجر شدند یا همان هایی که پیش از مهر 1357 صورت گرفتند. فکر می کنیم که احتمال دست داشتن سوریه در طرح های توطئه پس از مهر 1357 ضعیف است.

9- همانطور که قبلاً در یک ملاقات اظهار شد، تحلیلگر مرکز سنجش گفت که از دید ما حوادث خرداد ماه عراق، تقلای سیاسی عراقی هایی است که از حکومت فردی تنفر دارند. آشکار است که تشخیص این مقامات نسبت به تمایل صدام در تحمل مخالفین اشتباه بوده است.

10- تحلیلگر مرکز سنجش گفت که با توجه به بیانات اسد در اشپیگل که سوریه در هیچ طرحی برای انجام یک کودتا در عراق شرکت نداشته است، شروع مجدد تماس های برقراری روابط حسنه بر عهده عراق خواهد بود. الان ما شاهد بی میلی عراق به اعاده خصومت های آشکار با سوریه هستیم. عراقی ها نمی خواهند که ظاهر اتفاق رای اعراب را ...، اما احتمال اینکه سوریه و عراق جهت همکاری نظامی و سیاسی به یک موافقتنامه دست یابند ... است. در کوشش عراق برای رهبری اعراب اگر راه های دیگری برای آن کشور ممکن شوند، شاید عراق به این نتیجه برسد که به سوریه احتیاجی ندارد. این راه ها هنوز معلوم یا ممکن نگشته اند. حتی اگر عراق احساس کند که احتیاجی به حمایت سوریه ندارد، باز هم ممکن است به ملاحظه مقصود اعلای اعراب خصومت های خود با سوریه را از سرنگیرد.

11- به گفته تحلیلگر مرکز سنجش، عراقی ها یک پیشنهاد مذاکره با حسین شاه اردن را رد کرده اند.

عراقی ها همچنان این شک برایشان باقی است که سوریه دنبال صلح جداگانه ای خواهد رفت. نظر مور این بود که عراق با همکاری سوریه بر ممانعت از یک صلح جداگانه بیشتر تأثیر خواهد گذاشت تا اینکه روابط

ص: 564

خود را با سوریه قطع کند.

ایران - سوریه

12- در روابط ایران و عراق تحلیلگر مرکز سنجش گفت که طی کنفرانس غیر متعهدها در هاوانا، وزیر امور خارجه ایران از صدام حسین دعوت کرد که به تهران بیاید. این دیدار مورد اشتیاق ایران خواهد بود تا مشکلات اعراب خوزستان و کردها را حل نماید. ممکن است که عراق نیز برای راه حل مسئله کردها نسبت به این دیدار نظر مساعد داشته باشد.

13- راجع به وقایع جاری، تحلیلگر مرکز سنجش گفت که دو هفته پیش حدودا 30000 کرد در اطراف مهاباد حضور داشتند. حدود...تانک ایرانی آنجا بود و کردها به سردشت عقب نشینی کردند. این برای ما غیر مترقبه بود زیرا که انتظار داشتیم کردها بجنگند. از آن جائی که اینک جز در ناحیه مرزی پشت سرشان در، کوه ها یا شوروی، کردها جای دیگری برای رفتن ندارند. الآن زمان مناسب برای ایران و عراق است که نشسته و در باره مسئله به بحث بپردازند.

14- تحلیلگر مرکز سنجش گفت که احتمال همکاری سه جانبه بین ایران - عراق - ترکیه در سر مسئله کردها مشاهده نمی گردد. اما مقداری همکاری بین ایران و عراق را ممکن می بینیم. اینک از هر دو طرف به اوضاع به دیده شک نگریسته می شود. در ابتدا عراق نگران نارضائی شیعیان بود که از آن زمان فروکش کرده است. ایران بیشتر مشکلات خود را در خوزستان به جای آنکه به عراق نسبت دهد، به عهده سایر کشورها (ایالات متحده آمریکا و شوروی) می اندازد. فرض ما بر این است که خمینی احتمالاً طالب یک انقلاب شیعی در عراق است اما به نظر می رسد که بازرگان و یزدی در این مورد بیشتر به جنبه عملی آن متوجهند و میل ندارند در چنین موقعیتی دخالت بنمایند. آنها بر خمینی اعمال نفوذ خواهند نمود تا عاقلانه عمل کند. خمینی در قم است و مسلمانان محافظه کار اطراف او را گرفته اند. دولت در تهران است و به علت ... نظریات افراطی خمینی مثل نابود کردن تمام گوشت های یخ زده باید به قم مسافرت کند.

15- کردها همچنان به دسته های قاسملو و بارزانی و طالبانی تقسیم شده اند. کردها هنوز هم مشغول تجربه جنگ درونی هستند و در عین حال زیر آتش ارتش ایران قرار دارند، همچنین کردهایی هم هستند که حاضرند با دولت همکاری کنند. علائم همکاری بین دسته های کرد حاکی از تغییر اوضاع خواهد بود.

قسمت اعظم ارتش ایران ظاهرا میل ندارد علیه کردها به جنگ بپردازد و همین طور بالعکس.

16- پرونده: 8/6 -2- 95 تا تاریخ 21 شهریور 1378 در بایگانی ضبط شود. تماما سری.

منبع: کتاب اسناد لانه جاسوسی - جلد 2 - کتاب 2 - صفحه 563