جلسه با ولادیمیرولاسف، دبیر اول سفارت شوروی

موضوع سند

گفتگو مسائل سیاسی منطقه

مشخصات ارسال سند

از:

محرمانه

به:

1352-02-08- 1973-04-28

متن سند

سند شماره (20)

تاریخ: 28 آوریل 1973- 18 اردیبهشت 1352

خیلی محرمانه

صورت مذاکره

مکان: رستوران چاتانوگا به هنگام صرف نهار

شرکت کنندگان: ولادیمیرولاسف، دبیر اول سفارت شوروی - استانلی اسکودرو، مقام سفارت

موضوع: 1- کنفرانس رؤسای نمایندگیهای آمریکا 2- روابط ایران / هند 3- برخوردهای بین عراق وکویت

1- کنفرانس رؤسای نمایندگی های آمریکا

ولاسف طبیعتا سؤالات بسیاری را در رابطه با کنفرانس رؤسای نمایندگیهای آمریکا در تهران مطرح ساخت لیکن مقام گزارشگر از جواب دادن به آنها طفره رفت و اظهار داشت که او تنها در زمینه ستادی و

ص: 528

تهیه و تدارک لوازم و شرایط مورد نیاز مأموریت داشته و از محتوای این اجلاس خبری ندارد. ولاسف اظهار داشت که شاید این کنفرانس تصمیماتی در زمینه خط مشی سیاسی اتخاذ نکرده باشد، ولی حتما توصیه ها و پیشنهاداتی به واشنگتن نموده است. وی خاطرنشان ساخت که سفارت شوروی در تهران پیشنهاداتی چند برای کشور متبوع خود فرستاده است، تا بلکه کنفرانسی از سفرای روسها در خاورمیانه تشکیل گردد. محل برگزاری این کنفرانس نیز به جای تهران یا مسکو خواهد بود و یا یکی دیگر از پایتختهای خاورمیانه ای. ولاسف و سفیرش از این نظریه حمایت می کنند، لیکن دیگر سفرای روسی همان روش جاری یعنی مشاورتهای فردی در هنگام بازگشت به شوروی جهت مرخصی و یا تعویض مأموریت را ترجیح می دهند. تاکنون از طرف وزارت امور خارجه شوروی درباره برگزاری یک چنین کنفرانسی خبری دریافت نشده است.

2- روابط ایران و هندوستان

امکان رقابت بیشتر بین ایران و هند قبلاً توسط ولاسف مطرح شده بود، لیکن او در این اندیشه است که ادامه روابط بین این دو قدرت منطقه ای در آینده چگونه خواهد شد. اصولاً او این دو کشور را به صورت دو رقیب می نگرد، ولی بعدا با مقام گزارشگر موافقت نمود که بهتر است آمریکا و شوروی ایران و هند را وادار به همکاری نمایند. وی خاطرنشان ساخت که هند نگران تجهیز روزافزون نظامی ایران است و به نظر او هندیها درباره ماجراجوییهای ایران در عمان نیز حتما نگران خواهند شد. به نظر ولاسف شرکت ایران در عمان بیشتر جنبه سیاسی دارد تا جنبه نظامی. یعنی آزمایشی است از توانایی نظامی ایران و نیز زمینه ای است برای آموزش عملی نظامیان سلطنتی، لیکن به نظر او تهران این مداخله را به عنوان یک حرکتی می نگرد که می تواند نشانگر بعد حرکت آنها باشد، بدون اینکه انتقاد دهلی و یا دیگر پایتختهای عربی را علیه خود برانگیزد. او به طور مختصر گفت که ایرانیانی که درباره پایگاه کوچکی در خلیج فارس نزدیکیهای عمان و در تنگه هرمز توسط او مورد سؤال قرار گرفته اند پاسخ داده اند که این پایگاه چیزی نیست مگر یک محل سوختگیری کشتیها که در آنجا نظامیان جدید پیاده شده و نظامیان دیگر را برای مراجعت به ایران سوار می کنند. به ولاسف گفته شده است که تهران سربازان خود را بیش از 6 هفته یا دو ماه در عمان نگاه نمی دارد، به همین دلیل عملیات جایگزین سازی مکرر، بسیار ضروری می گردد.

در همین رابطه، ولاسف از رابطه بین ایران و پاکستان سخن به میان آورد. ولاسف که همه چیز را توطئه می داند چنین فرض کرد که آقایان روش و سیسکو پس از صحبت با شاه به پاکستان خواهند رفت تا با پرزیدنت بوتو به گفتگو نشسته و نقطه نظرهای شاه و نتایج کنفرانس تهران را با این کشور مورد بحث و بررسی قرار دهند. او تقریبا داشت به این نتیجه می رسید که ممکن است در آینده بین شاه و بوتو قراردادی امضاء شود تا در صورتی که خصومتهای دیرینه بین ایران و پاکستان دوباره بروز کند ایران کمکهایی ارسال دارد. وی اظهار داشت که اکنون ایران مانند یک قدرت بزرگ عمل می کند، بنابر این ما باید منتظر یک چنین حرکاتی باشیم. او بیان داشت که از نظر ژئوپلیتیک (که او همیشه براساس ژئوپلیتیک سخن می گوید) این موافقتنامه بسیار منطقی خواهد بود، چون این دو کشور به این ترتیب خواهند توانست نه تنها خلیج فارس بلکه دریای عمان و بخشی از دریای عربی را نیز کنترل نمایند. لیکن ولاسف نمی داند که آیا شاه حاضراست خود را در موقعیتی قرار دهد که باعث شود خصومت های هند نسبت به او تحریک شود یا

ص: 529

خیر. لیکن توضیح نداد که منظور او از حاضر بودن شاه آمادگی نظامی بوده و یا شرایط سیاسی داخلی.

3- برخورد بین عراق و کویت

در رابطه با اوج مشاجرات مرزی عراق و کویت، ولاسف تعجب کرده است که چرا ایران طرف کویت را نگرفته است. چون به نظر او سخنرانی اخیر نخست وزیر هویدا در لندن به این معنی بود که کویت می تواند از ایران کمک بخواهد. اینکه کویتیها این کار را نکرده اند نشانگر عمق عدم اعتماد آنها نسبت به ایرانیهاست، ولی ممکن است که آنها تصمیم گرفته باشند به این اختلافات با عراق از طریق مذاکره پایان بخشند. طبیعی است که ولاسف حضور کشتیهای جنگی روسی را در بنادر عراق در رابطه با حمله عراق نمی داند. وی در واقع اصرار داشت که اعمال عراقیها در نظر شوروی بسیار شرم آور بوده است. استانلی اسکودرو

منبع: اسناد لانه جاسوسی - جلد 47 - کتاب 47 - صفحه 528