گفتگوهای دو جانبه وزیر خارجه آمریکا با وزیر خارجه ترکیه

موضوع سند

تحلیل وضعیت منطقه

مشخصات ارسال سند

از: وزارت امور خارجه در واشنگتن دی - سی، ونس

محرمانه

به: سفارت آمریکا در آنکارا

1358-07-24- 1979-10-16

متن سند

سند شماره (37)

تاریخ: 24 مهر 1358-16 اکتبر 1979

طبقه بندی: خیلی محرمانه

از: وزارت امور خارجه در واشنگتن دی. سی.

به: سفارت آمریکا در آنکارا

رونوشت: سفارت آمریکا در تهران

گفتگوهای دو جانبه وزیر خارجه با وزیر خارجه ترکیه: مسائل بین المللی

1- (تمام متن خیلی محرمانه است).

2- تلگرام مرجع جنبه های مدیترانه شرقی گفتگوهای دوجانبه وزیر خارجه ونس با وزیر خارجه ترکیه آکان را در تاریخ 4 و 5 اکتبر تشریح می نماید. این پیام حاوی مسائل دیگر مطرح شده در تاریخ 5 اکتبر است.

3- آکان خاطر نشان ساخت که دفتر ساف در آنکارا نیز در همین روز (5 اکتبر) افتتاح خواهد گردید.

وی گفت که کشورهای عربی از ترکیه خواسته اند که با اسرائیل قطع رابطه نماید، ولی وی اطمینان داد که اجازه نخواهد داد چنین واقعه ای رخ دهد. وی گفت که نمایندگان ساف از وی خواسته اند که دو مسئله را پاسخ گفته و یک نکته را به شرح زیر با وزیر خارجه در میان بگذارد:

الف) منظور آمریکا از اینکه تا دو ماه دیگر در مورد خاورمیانه تصمیمی اتخاذ خواهد شد چیست؟

ب) موضع آمریکا در قبال تمامیت ارضی لبنان چیست؟

ج) ساف مایل است به طور رسمی و غیر رسمی با وزیر خارجه تماس برقرار سازد.

در مورد نکته آخر آکان گفت آنکارا می تواند محل این ملاقات باشد و خود او نیز به عنوان کانال ارتباطی عمل خواهد کرد.

ص: 161

4- وزیر خارجه گفت که ساف از طریق کشورهای دیگر نیز پیامهای مشابه این نکات را برای وی فرستاده است. به نظر ما در روند صلح خاورمیانه بر اساس موافقت نامه های کمپ دیوید گامهایی برداشته خواهد شد که منجر به حل کامل تمام جنبه های مسئله خاورمیانه بشود. عنصر اولیه قرارداد سینا است.

عنصر دوم برخورد با مسئله فلسطینیها از طریق مذاکرات به اصطلاح «خود مختاری» است. واضح است که وضع کرانه غربی و نوار غزه مسائل مهمی را پدید آورده است، و ملت فلسطین نیز باید در راه حل نهائی شرکت داشته باشند و آنچه هم اکنون انجام می شود، با این روند مغایرت ندارد. مسئله دیگر این است که چه زمانی موضوع خود مختاری با دیگر عناصر راه حل تداخل پیدا خواهد کرد.

5- وزیر خارجه گفت در مورد لبنان باید سعی کنیم بیش از آتش بس ظریف کنونی ایجاد ثبات نماییم.

فرصتهایی پیش آمده که می توان از طریق آنها به این هدف نائل آمد و بد نیست که به مرحله آزمایش گذارده شوند.

6- در مورد ایران، آکان گفت ترکیه وقایع ایران را به خصوص در رابطه با مسئله کردها زیر نظر گرفته است. وی گفت تلاش هر قدرت بزرگ یا قدرت کوچکی چون اسرائیل برای بر هم زدن تعادل منطقه خطری علیه صلح و ثبات به شمار رفته و بازی با آتش تلقی می گردد. ترکیه از تمامیت ارضی ایران حمایت می کند و امیدوار است با دولت کنونی که ضد مارکسیست و ضد شوروی است همکاری نماید. علاوه بر این مایل است، با دیگر ملل دموکراتیک نیز همکاری نماید آکان گفت وی شخصا با وزیر خارجه یزدی روابط صمیمانه ای برقرار کرده است.

7- وزیر خارجه گفت آمریکا نیز کاملاً معتقد است که نیروهای بیگانه نباید در امور داخلی ایران مداخله نمایند. ما به شوروی اطلاع داده ایم که مداخله نیروهای خارجی وضع خطرناکی را به وجود خواهد آورد. همین موضوع را به ایرانیها نیز اطلاع داده ایم. البته فکر نمی کنیم که آنها حرف ما را باور کنند.

آنها هنوز هم فکر می کنند که ما در مسائل کردستان دخالت داریم.

وزیر امور خارجه گفت این مسئله اصلاً صحت ندارد. وزیر خارجه در ادامه گفت ما آماده ایم تا برای ایجاد روابط دوستانه بین دو کشور همکاری نماییم. از نظر وزیر خارجه مسائل موجود بین دو کشور مانند قراردادهای تجاری جزئی و کم اهمیت هستند. البته باید بتوان این اختلافات را ریشه کن کرد و تصمیمات سیاسی لازم را جهت ایجاد روابط حسنه اتخاذ نمود. آمریکا انقلاب را به عنوان یک واقعیت می پذیرد و آماده همکاری رژیم کنونی می باشد.

8- در مورد صحرای غربی وزیر خارجه ونس گفت که وی به الجزایر و مراکش گفته است که در این مسئله آمریکا دخالتی ندارد. ما خواستار ایجاد روابط حسنه با هر دو کشور هستیم، به عنوان دوست هر دو کشور از آنها خواسته ایم که این مسئله را قبل از آنکه خطرناکتر شود بین خود حل نمایند. ما امیدواریم که این دو کشور به مذاکره همت ورزند. وزیر خارجه آکان گفت دورنمای آغاز گفتگو بین الجزایر و شاه حسن بسیار ضعیف و مأیوس کننده است. وزیر خارجه آمریکا گفت امیدوار است این طور نباشد و اظهار داشت که با وارد کردن طرفین دیگر گفتگوهای دوجانبه آغاز خواهد گردید.

9- آکان گفت وی سعی کرده است با استفاده از کانال رومانیها بین کره جنوبی و شمالی میانجگیری نماید. وی گفت امیدوار بود که با گردهم جمع کردن دو خانواده بتواند موجبات تفاهم بیشتر بین دو ملیت کره ای را فراهم آورد. وزیر امور خارجه ونس گفت ما نیز با کشورهای متعددی که مایلند روابط حسنه بین

ص: 162

کره جنوبی و شمالی برقرار شود، این موضوع را در میان گذاشته ایم. ونس

منبع: اسناد لانه جاسوسی - جلد 41 - کتاب 41 - صفحه 161