کنفرانس مطبوعاتی ازهاری علیه امام خمینی

موضوع سند

مشخصات ارسال سند

از: سولیوان

محرمانه

به: وزارت امور خارجه، واشنگتن دي. سي

1357-09-15- 1978-12-06

متن سند

سند شماره 263

خیلی محرمانه

6 دسامبر 1978 - 15 آذر 1357

از: سفارت آمریکا، تهران - 11953

به: وزارت امور خارجه، واشنگتن دی. سی

موضوع: گزارش سیاسی - امنیتی، 6 دسامبر 78

خلاصه: شب گذشته اوضاع نسبتاً آرام شده بود، اما شعار دادن بر پشت بامها، چند تظاهرات خیابانی پس از ساعت منع عبور و مرور شبانه و تیراندازی، ادامه داشت. قطع برق، طرحهایی برای تظاهرات عظیم در ده دسامبر در تهران، حمله ازهاری به تبلیغات خمینی. ابراز اطمینان ازهاری در کنفرانس مطبوعاتی، توجه مطبوعات به افراد رادیکال که اطراف خمینی هستند، خرابکاری در تبریز. پایان خلاصه.

1- نخست وزیر ژنرال ازهاری در 5 دسامبر با حضور اعضاء گروه روزنامه نگاران خارجی مقیم به اضافه یکی دو تن دیگر کنفرانس مطبوعاتی برگزار کرد. ازهاری به زبان انگلیسی صحبت می کرد (انگلیسی اش بد نیست) و همه کنفرانس پرسش و پاسخ بود. ازهاری برای اولین بار به طور مستقیم از آیت الله خمینی انتقاد نمود و وی را «آلت دست دشمنان ایران» خطاب کرد و گفت: «نیروهای دشمن از او سوءاستفاده می کنند.» اما علیرغم مسایل فوق ازهاری گفت می تواند به خانه اش به ایران بازگردد و در پاسخ به این سئوال که آیا خمینی دستگیر خواهد شد وی گفت: «نخیر، اگر مواظب رفتارش باشد.» (نظریه: ما معتقدیم خمینی در لحظه ای که پا به خاک ایران بگذارد احتمالاً دستگیر خواهد شد.) خبرگزاری فرانسه در موقع مخابره متن خبرگزاری اف بی آی، ظاهراً جمله «اگر خمینی مواظب رفتارش باشد» را حذف نموده است. و بدین ترتیب تصویر گمراه کننده ای از بیانات ازهاری ارائه می دهد.

ازهاری این ایده را مجدداً تکرار کرد که دست از خدا بی خبران و خرابکاران در پشت آشوب های کنونی است و اینان افراد زیادی را فریب داده اند. در مورد اوضاع سیاسی وی گفت: «اکثریت مردم به اعلیحضرت وفادارند و ما نیز دوستدار ایشانیم» و «اکثریت خاموش حامی ایشان هستند.» ازهاری شایعات مربوط به کنار رفتن شاه به نفع شورای سلطنت را شدیداً رد کرد.

وی همچنین گفت که در چهل و هشت ساعت روزهای مقدس تاسوعا و عاشورا مقررات منع عبور و مرور اجرا نخواهد شد. یعنی روزهای 10 و 11 دسامبر. وی قول داد که دولت ایران برای حفاظت از خارجیان اقدامات ویژه ای انجام خواهد داد. (نظریه: پلیس ایران به ما اطلاع داده است که تغییرات چندی برای مقررات منع رفت و آمد در نظر گرفته شده اما جزییات بیشتری در اختیار ما قرار نداد.) قویترین شایعه آن است که مقررات منع رفت و آمد از 6 بعد از ظهر تا 6 صبح خواهد بود، اگر چه ما استنباط می کنیم ملاحظاتی منظور گردیده که در کنفرانس مطبوعاتی حضور داشتند، گفتند ازهاری مطمئن به نظر می رسید و کنترل کامل خود را حفظ کرده بود و روند کنفرانس مطبوعاتی را در حالتی مثبت و جدی چنان اداره کرد که خبرنگاران را تحت تأثیر قرار داد.

2- دیروز در مجموع آرامش تا عصر ادامه یافت. اما عده ای به طور پراکنده بر روی پشت بامها شعار می دادند و چند تظاهرات خیابانی جریان داشت و صدای شلیک گلوله گاه گاهی در سرتاسر تهران شنیده می شد. در حدود ساعت 6 بعد از ظهر در تخت طاووس و جاده قدیم شمیران زد و خوردی روی داد. در این زد و خورد از اسلحه های اتوماتیک استفاده شد. یک نفر کشته گزارش شده است. و در نواحی شمال تهران، در خیابانهای داریوش، سلطنت آباد و گلستان بعد از ساعات منع عبور و مرور زد و خوردهایی گزارش شده است. منبعی از بازار به کارمند سفارت گفت: دیشب در تظاهراتی که در بازار رخ داد تظاهرکنندگان به سوی سربازان سنگ پرتاب کردند. و از روی پشت بام بر روی آنان آب گرم ریختند. طبق گزارشات سربازان نیز به سوی کسانی که بر پشت بام تظاهرات می کردند آتش گشودند. تظاهرات دیروز در اعتراض به سیصد کشته ادعایی سرچشمه در دوم دسامبر نزدیک بازار برگزار شد. ما نمی توانیم زد و خوردهای قبلی را تأیید نماییم ولی نکته اینجاست که بازاریان معتقدند این زد و خوردها وجود داشته است. دیروز در نزدیکی هتل اینترکنتینانتال نیز تیراندازی هایی جریان داشت. آریاشهر، ناحیه ای که منتهی الیه غرب تهران است در چند روز گذشته صحنه خشونت های جدی بود. از جمله دیروز هم زد و خوردهایی در آن ناحیه صورت گرفت. طبق معمول حدود ساعت ده شب برق تهران قطع شد.

3- طبق گزارشات کنسولگری تبریز، اوضاع در آن شهر آرام است و بازار، مدارس و تعدادی از مغازه ها طبق روال عادی تعطیل هستند. خرابکای شدیدی در هواپیمای 5 - F نیروی هوایی شاهنشاهی ایران در تبریز رخ داده است (که در تلگراف جداگانه ای گزارش آن ارسال می شود). رضوی خبرنگار خبرگزاری یونایتدپرس گزارشی که وی آن را موثق می داند دریافت داشته، و در این گزارش آمده است که دیروز در مشهد تظاهراتی انجام شد و طی آن تظاهرکنندگان سرمجسمه شاه را کندند. پس از آن جمعیت کوشش نمودند تا سر مجسمه را بسوزانند ولی موفق نشدند و سپس متفرق گردیدند. تلفاتی از این واقعه گزارش نشده است. یک شاهد عینی در شیروان به رضوی گفت که در این شهر که در شمال مشهد واقع است دو روحانی و یک فرد دیگر در طی تظاهراتی که به جانبداری از شاه برگزار شده بود به سختی کتک خوردند.

4- دیپلمات، که یکی از بهترین نشریات فعلی است که با تیراژ پایین منتشر می شود در تاکتیک جدیدی که از سوی ازهاری بر علیه خمینی اتخاذ شده به ازهاری پیوسته است. این نشریه لیستی از انقلابیون چپ که در پاریس اطراف آیت الله گرد آمده اند با این دید که بر سیاست های خمینی نفوذ و تأثیر دارند منتشر ساخته است. این نشریه از ابوالحسن بنی صدر و صادق قطب زاده نام برده است. نشریه سیاست ما، با ترسیم کاریکاتوری که در آن سمبل انگلستان بر شعله های ایران، نفت می ریزد، به بریتانیا حمله می کند. این نشریه این مسئله را مورد بحث قرار می دهد که هر وقت ایران می خواهد قرارداد کنسرسیوم نفت را که زمان گفتگو درباره آن فرارسیده به مذاکره بگذارد دچار مشکل می شود، زیرا بیگانگان می خواهند در هنگام مذاکره، ایران در موضع ضعیفی باشد. این مجله به این نکته اشاره می کند که انگلستان و شوروی ممکن است همکاری مشترکی بر علیه منافع آمریکا داشته باشند. (این داستانی است که ما از دیگران هم شنیده ایم.)

5- ما نیز گزارشات مطبوعاتی را که آیت الله طالقانی در تهران از مردم دعوت نموده تا در تظاهرات وسیع خیابانی روز دهم دسامبر شرکت نمایند، تأیید می نماییم. طبق گزارشات رهبریت مذهبی قم نیز از این تظاهرات حمایت کرده است. این اخبار صرفاً، زد و خوردی را که از قبل انتظار می رفت در روز 10 و 11 دسامبر بین انبوه جمعیت و سربازان رخ دهد، تأیید می نماید. ما چنین گزارشی در مورد بعضی رویگردانی ها (عکس العملهای سیاسی) بر علیه توده مردم داریم. استاد مهمانی گزارش داد که اساتید دانشگاه تهران در حال حاضر خواستار آنند که ارتش سخت در مقابل تظاهرکنندگان بایستد. این اساتید دیگر احساس همدردی با تظاهرکنندگان از خود نشان نمی دهند. این تنها گزارشی نیست که ما در این مورد داریم. حتی اگر این گزارشات دقیق باشد، مانع از آن نمی شود که توده ها وسیع را از ریختن به خیابانها باز دارد.

6- اواسط بعد از ظهر تهران اساساً آرام است. معهذا گزارشاتی مبنی بر تیراندازی و تظاهرات در بازار و در یوسف آباد وجود دارد. تعداد زیادی از مغازه ها باز هستند.

7- ما اطلاع یافته ایم که خسرو قشقایی از اروپا، جایی که وی تبعید است، پیام های تهییج کننده در طرفداری از خمینی می فرستد. این تلاش وی بدان منظور صورت می گیرد که قبایل قشقایی را بر علیه دولت بشوراند. ما انتظار داریم که اطلاعات بیشتری در این مورد فردا به دست آوریم.

8 - یک سرهنگ شهربانی ایران به کارمند سفارت گفت که پس از مطالعه و بررسی های مشترک با دیگر مقامات پلیس، او به این نتیجه رسیده و معتقد است که در حدود 2000 نفر از شروع محرم تا به حال کشته شده اند. این رقم از ارقامی که تاکنون جدی پنداشته ایم، بالاتر است.

سولیوان

منبع: اسناد لانه جاسوسی آمریکا - جلد 9 - کتاب 9 - صفحه 490