سند شماره 7

تحلیل وضعیت مخالفین آمریکا در خاورمیانه

موضوع سند

مشخصات ارسال سند

از: واشنگتن 493393

سری

به: تل آویو

1358-07-19- 1979-10-11

متن سند

سند شماره (7)

سری 20 مرداد 58 - 11 اوت 79 تلگرام غیر فوری

از: واشنگتن 493393

به: تل آویو رونوشت برای عمان، بیروت، قاره، دمشق، بیت المقدس، تهران

موضوع: هشدار: شامل منابع و شیوه های اطلاعاتی است. جلسه توجیهی درباره خاورمیانه

1 - جلسه توجیهی درباره خاورمیانه به تاریخ 9 اوت 1979 برای زیو الون نماینده موساد برگزار شد.

از دستورالعمل ارتباط وای. کی/ 2آ/ 836/ 79 به عنوان مبنای این توجیه استفاده گردید.

2 - پیش از ملاقات، رئیس بخش خاور نزدیک / اسرائیل به الون توضیح داد که ما می خواهیم بحث قسمت مربوط به مصر و قطعنامه 242 سازمان ملل را حذف کنیم، چون این یک امر سیاسی حساسی است که مقامات دیگر آن را در دست دارند و شایسته نخواهد بود که ما اظهار نظر کنیم.

ص: 330

اخوان المسلمین

3 - در جواب به یک سؤال درباره وجود اخوان المسلمین در ترکیه که از جلسه قبل مانده بود، تحلیلگر مرکز سنجش خارجی کشور گفت که از هیچ راهی نمی توان حضور آنها را تأیید کرد. باید توانایی اخوان المسلمین برای حضور در آنجا را با توجه به خود دولت و جمعیت علوی بومی در ترکیه مورد مطالعه قرار داد. از عوامل موجود در آنجا یکی وجود سنی هاست که از لحاظ دینی محافظه کارند و دوست دارند اخوان المسلمین حضور داشته باشد. به هر حال دولت فعلی دولتی بسیار متزلزل است که برای تأمین پشتیبانی خود به علویان که عقایدشان با عقاید عموم متفاوت است و جهت گیری شیعی دارند، اتکا دارد.

اگر قرار باشد دولت فعلی ترکیه به اخوان المسلمین پناه بدهد یا به این مطلب اشاره کند، پشتیبانی صمیمی گروه علوی را از دست خواهد داد. علت اینکه علویان این قدر حساسیت دارند این است که وضع حکومت نظامی جاری عملاً بر اثر برخوردهای بین افراطیون سنی دست راستی و علویان در مشرق ترکیه به وجود آمد. اگر دولت فعلی ترکیه سقوط کند و یک دولت محافظهکارتر بر سر کار آید، احتمال تأسیس اخوان المسلمین به اندازه سابق ضعیف خواهد بود، زیرا ارتش یک نیروی بسیار غیر دینی است و پشت پرده اعتراضاتی خواهد کرد.

4 - بگفته تحلیلگر مرکز، رئیس جمهور سوریه، حافظ اسد، احساس نموده که برخوردهای واقع در ترکیه به تشنجات سنی علوی در سوریه دامن زده اند. علویان ترکیه و علویه (سوریه) بزرگترین عنصر غیر سنی را تشکیل می دهند. این امر بسیار مشهود است و اسد از آن غافل نیست. سوریه و ترکیه هر دو دارای اکثریت سنی هستند. تحلیلگر مرکز گفت هر گونه پناهگاه غیر رسمی که ممکن است اخوان المسلمین در ترکیه پیدا کنند، در ناحیه استانهای جنوبی که بلاواسطه با سوریه مجاورت دارند، واقع خواهد بود. قاچاقچیان این ناحیه احتمالاً خود را نه ترک و نه سوری محسوب می دارند و احتمال داده می شود، آنها گروهی باشند که به اخوان المسلمین پناه دهند.

سازمان آزادیبخش فلسطین

5 - در رابطه با سؤال نماینده، درباره دست داشتن سازمان آزادیبخش در مطرح شدن اقدامات و نظریاتی که در مذاکرات گنجانده شوند، تحلیلگر گفت که ما دخالت فعلی سازمان آزادیبخش را در حوزه وسیعتری می بینیم. ما احساس می کنیم که ابتکارات سیاسی در سازمان ملل و در اروپای غربی عمدتا توسط عرفات که مشورت بسیار اندک با سایر رهبران سازمان آزادیبخش داشته، صورت گفته است. یکی از مقاصد عرفات این است که در جریانات صلح حداکثر راه حلهای ممکن را پیش رو داشته باشد. اگر چه ابتکار سیاسی در سازمان ملل مقبولیت یافته و قطعنامه به تصویب رسیده است، ولی ممکن است که هیچ حرکت بلافاصله ای جهت مشارکت در جریانات صلح مشاهده نکنیم.

محتمل است که مسائل دیگر، اول حل و فصل شوند.ممکن است نظرگاههای عرفات با آنچه که سایر رهبران سازمان آزادیبخش منظور دارند فرق داشته باشد، اما پیش از آنکه بتوانیم از نظرگاههای سایر مقامات سازمان آزادیبخش اطلاع حاصل کنیم باید صبر نماییم تا قطعنامه عملاً به تصویب برسد.

6- در 11 اوت شورای مرکزی سازمان آزادیبخش اجلاس خواهد داشت. به گفته تحلیلگر، عرفات واقف است به اینکه پیشنهاد مشارکت سازمان آزادیبخش در گفتگوهای خودمختاری موجب شکاف در

ص: 331

سازمان خواهد شد. ما فکر نمی کنیم که این امر اتفاق افتد. ما فکر می کنیم که عرفات می خواهد راههای اضطراری برای پیشبرد حقوق سیاسی فلسطینیها را پیدا کند، تا در صورت عدم موفقیت گفتگوهای خودمختاری، آنها را به کار گیرد. مقصود عرفات این است که نزد غرب وسیعا رسمیت یافته و تماسها با غرب افزایش یابند. عرفات با نظر به بن بستی که در ماه می در گفتگوهای خودمختاری روی داد دو نتیجه ممکن را در صورت عدم موفقیت گفتگوها در رسیدن به یک توافق قابل قبول برای فلسطینیها، پیش بینی می کند:

الف) ایجاد یک موضع امتناع قویتر که علیه ایالات متحده نیز جهت گیری دارد.

ب) تسلیم شدنی که عرفات را رهبری ضعیف جلوه خواهد داد. به این دلیل عرفات می خواهد راههای ادامه مشارکت خود و افزایش امکان حاصل شدن یک توافق از راه مذاکره در زمانی دیگر را پیدا کند. به این ترتیب عرفات کوشش می کند تا شناسایی ایالات متحده را جلب کند و تماسهای با غرب و سران اروپا را افزایش دهد.

7 - در مورد اقداماتی که سازمانهای مخالف ابتکار عرفات اتخاذ می کنند، تحلیلگر مرکز گفت که موضع گروههای مخالف در رابطه با مذاکرات جاری نیست بلکه به قطعنامه 242 می پردازد. در مورد سؤال مربوط به اینکه چه گروههای مخالفی به عرفات خواهند پیوست، تحلیلگر مرکز گفت که این بستگی خواهد داشت به توافقاتی که غرب در صورت پذیرش قطعنامه 242 از جانب عرفات تن در خواهد داد.

سوریه و صاعقه کلید پذیرش پیشنهاد عرفات درباره قطعنامه 242 در سازمان آزادیبخش خواهند بود.

بدون همراهی سوریه و صاعقه، عرفات اکثریت نخواهد آورد. اما اگر سوریه بپذیرد،احتمال اینکه قطعنامه سازمان ملل در سازمان آزادیبخش پذیرفته گردد، قوی است.

8 - در مورد خواستهای حداکثر و حداقل ابتکارعرفات، تحلیلگر گفت که به رسمیت شناخته شدن توسط ایالات متحده یا برقراری قدری گفتگو بین ایالات متحده و سازمان آزادیبخش حداکثر مطلوب است. در محدوده سازمان ملل، به رسمیت شناخته شدن حق استقلال تصمیم گیری و ایجاد حکومت مستقل حداکثر مطلوب است. به رسمیت شناخته شدن حق فلسطینیها به استقلال تصمیم گیری حداقل خواستهاست. هر گونه تعبیری که از این کلی تر باشد جلب نظر موافق در سازمان آزادیبخش را برای عرفات مشکل خواهد نمود.

9 - تحلیلگر مرکز گفت که در سازمان آزادیبخش یا سایر کشورهای عرب در رابطه با ابتکار سیاسی در سازمان ملل واکنش فراوانی مشاهده نکرده ایم. به هر حال، وقوع این اختلاف نظر منطقا بعید نمی باشد.

کشورهای محافظه کار آن را به منزله چیزی باارزش به حساب می آورند. اما بر سر تعبیرات آن مباحثه زیادی روی خواهد داد. تصور می کنیم که عراق موضع امتناع خود را حفظ کند. برای سوریه، لحن آن خطیر خواهد بود. عملاً هیچ احتمالی برای حمایت عراق تصور نمی شود، اما امکان حمایت سوریه وجود دارد. به این معنی که سوریه فعالانه با این ابتکار مخالفت نورزد.

ما فکر می کنیم که اتحاد شوروی نسبت به ابتکارات عرفات در سازمان ملل در اروپای غربی عکس العمل منفی داشته است. شورویها بیم آن دارند که سازمان آزادیبخش بطرف ایالات متحده نزدیکتر شود و آن دسته از اعراب که با پیمان های کمپ دیوید مخالفت ورزیدند فرسایش یابند عرفات میل دارد که برای ادامه ابتکارات خود حمایت کافی دریافت دارد. بدون اینکه خود را وارد مخاطره ایجاد یک شکاف

ص: 332

کامل در سلسله مراتب سازمان آزادیبخش کند.

10 - الون پرسید واسطه عرفات در سازمان ملل کیست و تحلیلگر مرکز گفت که به احتمال قوی کویتیها هستند، چون آنها عضو شورای امنیت می باشند. الون پرسید آیا در این مورد تماسهایی بین سازمان آزادیبخش و مصر صورت پذیرفته؟تحلیلگر مرکز پاسخ داد که حدس می زنیم حداقل به شکل تماسهای غیر رسمی همین طور باشد؛ اما راست بگوییم نمی دانیم این تماسها تا چه سلسله مراتبی پیش رفته است.

عراق - سوریه

11 - در رابطه با حوادث اخیر عراق، تحلیلگر مرکز گفت: ما این حوادث را بیشتر یک رو در رویی سیاسی می بینیم تا اینکه به عنوان یک طرح کودتا به آنها بنگریم. تأثیر این حوادث تاکنون این بوده اند که موجب سردی روابط عراق و سوریه شده اند. بر طبق تفسیری که ما از حوادث داریم، فکر می کنیم که اینها چندان طول نکشد. رو در رویی سیاسی یک مشکل داخلی است و دخالت سوریه عامل مهمی نخواهد بود.

آنچه که تشخیص مشکل است طرز تلقی عراق و خصوصا صدام حسین از جمهوری سوریه است.

تا اکتبر گذشته هر یک از دو کشور در تماس با گروههای مخالف کشور دیگر و حمایت از آنهابود.

سوءظنهای قدیمی دیر از بین می روند و ما تصور می کنیم که حسین می پندارد سوریه از گروههای مخالف در عراق حمایت می کند. ما تصور نمی کنیم که اسد اخیرا مشغول حمایت فعالانه از ناراضیان عراق بوده باشد. اینکه ما برای این امر شاهدی نمی یابیم، ما را وامی دارد باور کنیم که تأمین فعالیتهای مخالفین کشورهای یکدیگر با پیدایش روابط حسنه در پاییز گذشته خاتمه یافت. عللی که در پائیز گذشته سوریه و عراق را به یکدیگر نزدیک کرد هنوز وجود دارند، اما این رویداد آخری نشان دهنده شکنندگی این رابطه است. باقیمانده خصومت گذشته هنوز وجود دارد. یک شکاف آشکار بین دو کشور به نفع هیچ یک نخواهد بود و عراق ظاهرا با امتناع خود از نام بردن آن عناصر خارجی به این امر واقف است؛ اگر چه هرکسی تصور می کند که عنصر خارجی مشخص نشده سوریه است.

12 - تحلیلگر مرکز گفت که هنوز خیلی زود است عواقب دراز مدت را محاسبه کنیم. در مورد عواقب کوتاه مدت محاسبه ما این است: تا زمانی که تشنج جدی بین این دو وجود دارد تشکیل یک گردهمایی نهائی دیگر عرب مشکل خواهد بود.

بنابراین محتمل نخواهد بود که اعراب به اقدامات هماهنگ برای اتخاذ پیشگیریهای جدید مثل تهیه مصوبات بیشتری علیه مصر دست زنند. با این وجود درباره مصوبات جاری بین اعراب یک اتفاق آراء وجود دارد. کوششهای یکجانبه برای اینکه میانه روهای عرب در خط بمانند با هیچ عامل بازدارنده ای روبه رو نیستند و اینها در صورتی که فشار هماهنگ باشد، احتمالاً دارای همان شبکه خواهند بود.

13 - تحلیلگر مرکز گفت که در میان مدت، محاسبه غیر قطعی ما این است که رویدادهای اخیر عراق تأثیر اندکی بر سیاست بین العربی عراق خواهد داشت یا اصلاً بی تأثیر خواهند بود. همچنین این رویدادها هیچ تأثیری بر سیاست سوریه در لبنان نخواهد داشت، چون علل ماندن یا عقب نشینی (از آنجا) از روابط با عراق ناشی نمی شوند. به همین نحو ما احساس می کنیم که رویدادهای عراق تأثیری بر موضع سوریه در قبال مذاکرات سیاسی نخواهند داشت. اگر چه روابط با عراق برای سوریه اهمیت دارد،

ص: 333

اما مسئله پیوستن سوریها به مذاکرات آنقدر مهم است که سوریها (فقط) هنگامی اقدام خواهند کرد که مصالح سوریه اقتضا کند؛ بدون اینکه به مقاصد عراق توجه نمایند.

14 - پرونده: 6/8 - 2-95 تا تاریخ 18 مرداد 88 در بایگانی ضبط شود.سری

منبع: اسناد لانه جاسوسی - جلد 5 - کتاب 5 - صفحه 330