سند شماره 44

مساله صلح فلسطین

موضوع سند

مساله صلح فلسطین

مشخصات ارسال سند

از: سفارت آمریکا در کویت، ساترلند

محرمانه

به: وزارت امور خارجه در واشنگتن دی - سی

متن سند

سند شماره (44)

تاریخ: 2 مرداد 1358

طبقه بندی: خیلی محرمانه

از: سفارت آمریکا در کویت

به: وزارت امور خارجه در واشنگتن دی - سی

موضوع: نقطه امید در افق تیره:ناظران می گویند قرارداد کمپ دیوید هنوز زنده و به قوت خود باقی است

1 - (تمام متن خیلی محرمانه است).

2 - خلاصه: کویت همیشه مرکز شایعات است. در تابستان داغ و سوزان بر شایعات پرداخته خود متمرکز است، چون گرما، گرد و خاک و برنامه تعطیلات دسترسی به حقایق را ناممکن می سازد. به این ترتیب کویت مملو از شایعاتی است که نه مورد تأیید مقامات رسمی کویت قرار می گیرد و نه واقعیتی آنها را حمایت می کند و شایعات حاکی از آن است که در زمینه ایجاد صلح در خاورمیانه پیشرفتهای چشمگیری در حال به وقوع پیوستن است. دراماتیکهای وین با شرکت یاسر عرفات مورد بحث است و همه آنها به عنوان پیشرفتهایی در زمینه صلح چه با شرایط فلسطینیها و چه با شرایط آمریکاییها می نگرند. علیرغم عکس العملهای آمریکا نسبت به افزایش قیمت نفت اوپک و اینکه آمریکا ممکن است به کشورهای نفتی حمله ور شود، دوایر محلی کمپ دیوید را مفید می دانند (گرچه در آشکار آن را نمی پذیرند)، و سعی دارند کاری کنند که دیگران اعراب نیز به طور سازنده در قراردادهای کمپ دیوید شرکت نمایند. ولی در حال حاضر کسی آمریکا را به خاطر سیاستهایش در خاورمیانه محکوم نمی کند. ناظران فکر نمی کنند که کمپ دیوید «به رکورد کشیده شده است» بلکه معتقدند تغییر موضع بین دولت آمریکا و ساف می تواند به پیشرفتهای چشمگیر در صلح خاورمیانه منجر شود گرچه ممکن است بعضیها فکر کنند که خاورمیانه نمی تواند درست به مسائل بنگرد، ولی مسئله اصلی این است که آیا تغییری در مواضع تاریخی ساف و آمریکا پدید خواهد آمد و یا اینکه عراق مذاکراتی را که ممکن است منجر به صلح بین اعراب و اسرائیل شود قبول خواهد کرد یا نه. (پایان خلاصه).

3 - هوای تابستانی کویت که توأم با بادهای غبارآمیز و بخار آب است، اخیرا «توأم با شایعاتی شده است که بر اساس آنها معتقدند» در زمینه صلح پیشرفتهای واقعی در حال صورت گرفتن است. اعضاء گروههای دیپلماتیک که رابط هایشان در دولت کویت به تعطیلات تابستانی رفته اند به علت فقدان شواهد مستحکم در این باره توافق چندانی ندارند، چون نمی دانند که آیا ملاقات عرفات در وین با کریسکی وبراند و ورود اشتراوس به روند صلح در اسکندریه و مداخله احتمالی آمریکا برای حفاظت از حوزه های نفتی، و خشم اعراب در رابطه با منفی گرایی بغداد علیه سادات سبب خواهد شد که ساف، اردن و سوریه در «روند صلح» شرکت نمایند و به موازات مذاکرات خودمختاری کمپ دیوید تشکیل سکوی جداگانه را بدهند یا خیر.

4 - البته آنها که ملاقات عرفات در وین را به عنوان پیروزی انقلاب تندرو فلسطینیها در جلب حمایت اروپاییان (و آمریکاییها) می بینند تحت تأثیر کسانی واقع می شوند که معتقدند که گروه میانه رو ساف به رهبری عرفات در موضعی قرار می گیرد که در نتیجه آن آمریکا بتواند با شرایط آمریکایی با فلسطینیها معامله نماید. هیچ کس نمی داند که محتوای ملاقات های وین چیست، لیکن همه معتقدند که هدف رسیدن به صلح است. همه در مورد همکاری آمریکا در برگزاری این ملاقاتها توافق دارند، لیکن نتیجه گرفته اند که آمریکا با این مذاکرات موافقت کرده است چون (الف) می دانسته است که یا ساف تسلیم شرایط آمریکا

ص: 32

می شود و یا (ب) آمریکا تسلیم شرایط ساف می گردد. به طور کلی جو روانی حاکم این است که مذاکرات در زمینه صلح امیدوارکننده است و موضع آنهایی که خواستار رویارویی منافع اعراب با منافع امریکا و اسرائیل هستند تضعیف می گردد. در زمانی که افزایش قیمت نفت اوپک و پاسخ دولت آمریکا باید منجر به بلند شدن سر و صدا در حمایت از استفاده «از نفت به عنوان یک سلاح» بشود، عجیب این است که بعضی از مردم اینجا از این روش اجتناب می ورزند.

5 - گذشته از پاسخ مثبتی که یکی از مقامات برجسته به ما داد (تلگرام مرجع) از دیگر منابع کویتی در این باره اطلاعاتی دریافت ننموده ایم. شیخ صباح الاحمد وزیر خارجه کویت اخیرا (از 9 تا 11 ژوئیه) به سفر به عمان، دمشق و بغداد پرداخت و درباره آن توضیحی نداده است و دیگر منابع ما در وزارت امور خارجه نیز در این باره چیزی نمی دانند. مطبوعات اظهار می دارند چیزی نمی دانند. مطبوعات اظهار می دارند که شیخ صباح در این سفر سعی دارد اعراب را به یک مبارزه سیاسی شدیدتر علیه مصر فرا خواند. لیکن منابع دیگر در امور خارجه معتقدند که شیخ سعی کرده است به سران عراق و سوریه و شاه حسین بفهماند که کمپ دیوید تنها راه حل منطقی و رضایت بخش می باشد. این ناظران می گویند که شیخ احمد احتمالاً از اسد، بکر و حسین خواسته است که به مذاکرات موازی اقدام نمایند و لازم نیست که کمپ دیوید را معتبر بشناسند، بلکه گامی برای ایجاد یک صلح واقعی از طریق این مذاکرات بردارند.

6 - هنگامی که یکی از منابع موجود در دیوان امیر (حفاظت شود) به ما در 21 ژوئیه گفت که وزیر امور خارجه سعی دارد راهی بیابد که بتوان به وسیله آن بین «اعراب» و کمپ دیوید آشتی برقرار سازد. (درست برعکس گفته مطبوعات مبنی بر اینکه وی سعی داشته اعراب را از آن دور سازد) از وی پرسیدیم که چرا وزیر امور خارجه این موضوع را با ما درمیان نمی گذارد تا ما هم در این زمینه اقدامات مؤثری انجام دهیم.

این مشاور گفت کویتیها معتقدند که گفتگوی مستقیم با آمریکا سبب با خبر شدن اسرائیل و خنثی شدن تلاشهای کویت می گردد.

7 - مقامات کارمندی وزارت خارجه پیش بینی می کنند که افق تیره عربی امیدوارکننده تر شده است.

سفیر انگلیس (شدیدا حفاظت شود) که هفته گذشته خواستار یک ملاقات عالیرتبه سیاسی در سطح وزارت خارجه شده بود، موفق به ملاقات با دو تن از سران این وزارتخانه گردید که کاملاً از موضوع بی خبر بودند، و گفتند که وزیر خارجه در این سفر به دیدار دوستان قدیمی پرداخته است. سفیر انگلیس معتقد است که هیچ واقعه امیدوارکننده ای در حال رخ دادن نیست، ولی ما فکر می کنیم که جهالت و بی خبری مقامات وزارت خارجه کویت هیچ موضوعی را ثابت نمی کند.

8 - سفیر سوئیس، ده روز قبل از این مسافرت طولانی گفت در نتیجه قدرت اعراب «اروپا» آماده است تا در روند صلح نقش فعالتری داشته باشد. سفیر گفت اجلاس عرفات در وین نشان داد که ساف مایل است به شرایط منطقی آمریکا تن در دهد باید در شش ماه آینده منتظر اعلامیه حکومت فلسطینی در تبعید باشیم. این واقعه سبب تحکیم موضع ساف به عنوان یک سازمان مشروع و تضعیف مقاومت آمریکا برخورد مستقیم خود با این سازمان می شود. وی در تحلیل خود می گوید، قبول مذاکره با ساف از طرف امریکا فشار زمانی را از بین می برد: ساف مایل به گفتگو خواهد شد، در حالی که افکار عمومی جهان تغییر پیدا می کند و فشارهای سیاسی داخلی اسرائیل نیز با اوضاع بعد از بگین مطابقت پیدا می کند.

سفیر اردن (حفاظت شود) که مردی است شدیدا «صلح طلب» ولی با همه گرایشات محافظه کارانه و

ص: 33

رادیکال عربی در کویت آشناست، به کاردار گفته است که سفر شیخ صباح الاحمد به امان، دمشق و بغداد ممکن است به منظور تشکیل یک اجلاس عربی باشد که منجر به انتشار یک بیانیه حاکی از میانه روی بشود، البته این بیانیه امتیاز آشکاری به کمپ دیوید نخواهد داد، لیکن راه را برای آغاز مذاکرات صلح طلبانه بین اسرائیل از یک طرف و اردن، سوریه و ساف از طرف دیگر فراهم خواهد ساخت. سفیر گفت البته هیچ یک از مقامات کویتی به حمایت از این تحلیل بر نخواهند خواست. وی با مطرح کردن این نظریه که امریکا با زرنگی خاصی در «اعلامیه» خود گفته است که به حوزه های نفتی حمله ور خواهد شد گفت به این ترتیب اعراب میانه رو توانسته اند در برابر رادیکالها وسیله ای پیدا کنند: وی فکر می کند که شیخ صباح الاحمد به عراقیها و لیبیاییها توضیحا می گوید که استفاده از نفت به عنوان یک سلاح سبب می شود که امریکاییهای منفور سرزمینهای ما را اشغال کنند و بنابراین «بهتر است ما هم با آمریکا به بازی مذاکراتی بپردازیم.» 10 - سفیر اردن، که شاید خیلی خوش بین باشد، معتقد است که در جهان اعراب یک جو ضد رادیکال در حال شکل گرفتن است. از آزاد شدن بن بلا از تبعید در الجزیره به عنوان میانه روتر شدن دولت الجزیره سخن می گوید، وی گفت شاه حسین خود او نیز (لطفا حفاظت نمایید) «به ناچار» نخواهد توانست دوستی و حسن نیت خود را با «دروغگویان دمشق و بغداد» ادامه دهد. وی گفت بغداد اخیرا منطقی تر شده است (ولی اظهار نداشت که ممکن است صدام حسین جانشین البکر بشود) دیگر دیپلماتها نیز از همین روند و گرایش صحبت می کنند. کاردار آلمان غربی ملاقات کرایسکی - عرفات را با نقش میانجیگرانه سوسیالیستهای اروپایی در بحران پرتغال در چند ماه گذشته مقایسه می کند. کاردار شوروی از عراق به عنوان مهمترین دولت ارتدادی که دوباره از دیگر اعراب جدا و منزوی شده است سخن می گوید، چون نتوانسته است قطعنامه های ضد مصری را در اجلاس وزرای خارجه تونس به تصویب رساند و دیگر اینکه نتوانسته به اتحاد سیاسی با سوریه نائل آید.

11 - آخر خط: ما دیگر به منفی بافی دیپلماتهای اینجا در مورد سیاست آمریکا در خاورمیانه عادت کرده ایم. ولی در حال حاضر این منفی بافی کم شده و یا محدود به مفسرین حرفه ای منفی باف شده است، گویا تصمیم آمریکا برای ثمر دادن کمپ دیوید همزمان با بهبود (عظیم یا هر طور دیگر) اوضاع در وین و پایتختهای عربی تأثیر خود را گذارده است. خیلیها جرأت ندارند فریاد بزنند، «حق با شما آمریکاییهاست»، ولی بسیاری معتقدند که نام این بازی از کمپ دیوید باید نابود شود به کمپ دیوید باید ساخته شود تغییر کرده است. تا زمانی که ساف حاضر به تندروی باشد همه از آن حمایت خواهند کرد، ولی اگر یک روش ملایمتری را نیز اتخاذ کند هیچ کس مخالفتی نشان نخواهد داد. آنها خوشحال می شوند اگر امریکا بتواند در موقع مناسب اتخاذ چنین روش ملایمتری را سبب شود. بسیاری نمی دانند که چطور ممکن است با حمایت اروپاییها «صلحی منصفانه» با آغاز مذاکرات سوریه، اردن و ساف به وجود آید، لیکن بسیاری معتقدند که با همکاری آمریکا این ناممکن، ممکن می شود. کویت باز هم مانند گذشته مایل نیست در خط مقدم قرار گیرد، شاید تحلیلگران درست گفته باشند که شیخ صباح در نظر دارد با جدا کردن اجلاس بغداد از موضع ارتدادی در قبال کمپ دیوید، موضع میانه روتری را به وجود آورد لیکن دو سؤال بسیار مهم وجود دارد (الف) آیا عرفات فکر می کند در موقعیتی قرار دارد که بتواند با موضع آمریکا سازش نماید تا بتواند سازمان خود را در کمپ دیوید و یا مذاکرات موازی دیگر درگیر نماید، و (ب) آیا

ص: 34

عراق با به قدرت رسیدن صدام حسین به مشورتهای میانه روها حالت دوستانه نشان خواهد داد. در صورتی که جهان عرب به استثناء عراق از اسرائیل تقاضای صلح نماید بین کویتیها و همسایگان مشاورتهای طولانی آغاز خواهد شد و قبل از آن دولت کویت موضع خاصی را اتخاذ نخواهد کرد. آنچه گفته شده ممکن است نتیجه نوزده روز مداوم اصابت شن به چشمها و ریه ها باشد، و با این وصف هیچ کس از مقامات کویتی درباره محتوای آن چیزی نمی داند، لیکن ما با بعضی از رابطهای خود تماس گرفته ایم و معتقد شده ایم که خوش بینی رابطهایمان در اینجا چندان هم بی اساس و بی پایه نیست.

ساترلند

منبع: اسناد لانه جاسوسی - جلد 40 - کتاب 40 - صفحه 32