سند شماره

همکاری عناصر داخلی ایران با آمریکا

موضوع سند

متن سند

گزارشی که توسط دستیار وزیر امور خارجه، در امور خاور نزدیک (هارولد ساندرز) آماده شده است[1]

واشنگتن، بدون تاریخ

گزینه‌های داخلی در ایران

گروهی کوچک به ریاست دیوید آرون، دو راهبرد را در برابر تحول رهبری سیاسی ایران بررسی کرده است.

قبل‌از اینکه به بررسی این موارد بپردازیم، بحثی دربارۀ این وجود دارد که آیا اکنون تصمیم می‌گیریم که امکان ادامۀ کار با خمینی را نداریم و سرنگونی او را باید به‌عنوان یکی از اهداف در نظر بگیریم؟ یا باید فرض کنیم که نمی‌توانیم تأثیر چندانی بر این انقلاب داشته باشیم؟ بنابراین بر تحکیم و تقویت نیروهای سازنده تمرکز کنیم، رویدادهایی که زمان وقوعشان زمانی است که مشخص شود که شخص خمینی دیگر توانایی ادارۀ کشور را ندارد و بایستی از روند تصمیم‌گیری دربارۀ امور ایران کنار برود.

در جلسات ما، دو رویکرد متفاوت بیان شده است:

1. یک رویکرد ناظر به «راهبرد جنوبی» است. این نگرش شامل حمایت از برخی از افراد ترک وطن کرده، مانند بختیار و سرهنگ جم است که ممکن است ارتباطی با اقلیت‌های قومی در ایران داشته باشند و درنهایت برای تأسیس یک دولت رقیب در یکی از همان مناطق اقلیت‌نشین، تلاش کنند. هدف تجزیۀ ایران نیست؛ چراکه تمامیت ارضی کشور بهترین سپر دفاعی در برابر اتحاد جماهیر شوروی است. هدف بسیج مخالفت با خمینی به‌‌شکلی است که رهبری جدید بتواند وارد تهران شود و زمام امور را به دست بگیرد. روشن است که کنترل این فرایند دشوار خواهد بود؛ اگر نگوییم غیرممکن است و ممکن است نتایج با برنامه‌‌های ما متفاوت باشند.

2. رویکرد دیگر حرکت به‌‌سمت تثبیت یک رهبری میانه‌رو در جامعۀ دینی با توجه به توسعۀ روابط است که ما را در موضعی مطلوب قرار خواهد داد؛ زمانی که عناصر مسئول تصمیم بگیرند تا بیشتر و بیشتر روند تصمیم‌گیری را از اختیار خمینی خارج سازند.

ما می‌توانیم گزینۀ دوم را به جریان بیندازیم و اولی را نیز به‌عنوان طرح جایگزین مدنظر قرار بدهیم. هر دو گزینه همان مشکلی را که در تمام طول این مدت با آن مواجه بودیم، هویدا می‌کنند: هیچ گروهی با قدرت و پایگاه اجتماعی کافی وجود ندارد که بتواند خمینی را به‌صورت جدی تهدید کند. گروه‌هایی هم که می‌توانیم با آن‌ها همکاری کنیم، وحشت‌زده و غیرمنسجم هستند؛ ازاین‌رو، بایستی با احتیاط کامل حرکت کنیم و انتظار نتایج فوری را نداشته باشیم.

[یک پاراگراف (پنج سطر) از طبقه‌بندی خارج نشده است.]

اگر کسی بخواهد این برنامۀ طولانی‌مدت‌تر را با شرایط کنونی پیوند دهد، باید تلاش کند که نشان دهد در مقطع کنونی، دولت خمینی مادامی که کشور از بقیۀ جهان منزوی مانده است و در برابر ما قرار بگیرد، توانایی مدیریت مشکلات اقتصادی ایران را نخواهد داشت.

[1]. Carter Library, National Security Affairs, Brzezinski Material, Country File, Box 32, Iran Update 12/15/79–12/31/79.

سرّی. به یادداشت 3 دسامبر ساندرز خطاب به ونس، پیوست شده است.

منبع: - جلد - - صفحه