سند شماره

عملیات نجات گروگان ها

موضوع سند

متن سند

خلاصۀ نتایج جلسۀ کمیتۀ هماهنگی ویژه[1]

واشنگتن، 29 آوریل 1980، 9:۲۵ـ9:۵۰ صبح

موضوع:

ایران

شرکت‌کنندگان:

وزارت امور خارجه

سرپرست وزارت امور خارجه وارن کریستوفر

دیوید نیوسام

هارولد ساندرز

دفتر وزیر دفاع

وزیر هارولد براون

گراهام کلایتور

رابرت کومر

ستاد مشترک نیروهای مسلح

ژنرال دیوید جونز

سپهبد جان پاستی

سازمان سیا

دریابُد استانسفیلد ترنر

کاخ سفید

زبیگنیف برژینسکی

دیوید آرون

هدلی دونووان

پلوید کاتلر

دفتر معاون رئیس‌جمهور

دنیس کلیفت

شورای امنیت ملی

گری سیک

خلاصۀ نتایج

(ابتدا بحثی دربارۀ کوبا مطرح شد.)

گام‌های بعدی درقبال ایران

دکتر برژینسکی از گروه خواست تا به گذشته برگردند و خط سیر کلی راهبرد ما درقبال ایران را مدنظر قرار دهند. قبل‌از انجام عملیات نجات، ما گزینۀ تحریم‌های اقتصادی و فشار ازسوی متحدین را پیش بردیم و به فکر به‌کارگیری طیف وسیعی از سایر گزینه‌ها، همچون تحریم‌های ثانویه، قطع صادرات مواد غذایی و دارو و اختلال در سیستم‌های ارتباطی و مخابراتی ازطریق اینتلست بودیم. متحدین برای همراهی درزمینۀ تحریم‌ها، اعلام آمادگی کردند. آیا ما باید اقدامات دیگری ازجانب خودمان انجام بدهیم؟ (سرّی)

وزیر براون ترجیحش این بود که قبل‌از اینکه ما کاری ازجانب خود صورت دهیم، اجازه بدهیم تا متحدین در مسیر تحریمی خود حرکت نمایند و توجهات را جلب کنند. وزیر کریستوفر ضمن موافقت با این دیدگاه، خاطرنشان کرد که دلیل انجام‌نشدن بسیاری از اقدامات ازسوی ما در گذشته، پیامدهای منفی گوناگون آن‌ها بوده است. (سرّی)

وزارت امور خارجه درحال آماده‌سازی گزارشی است که به بررسی تغییرات در راهبرد ما به‌سبب بروز شرایط جدید می‌پردازد. این گزارش آخر وقت امروز آماده می‌شود و در اختیار اعضا قرار خواهد گرفت. می‌توان در جلسۀ کمیته در روز پنجشنبه، دربارۀ آن بحث و تبادل‌نظر کرد.[2] همۀ اعضا موافقت کردند. (سرّی)

آقای کاتلر اظهار کرد که وضع قانون دربارۀ دعاوی علیه ایران به پایان رسیده است. در مقطع کنونی، این قانون دربردارندۀ هیچ اختیار کنونی برای مصادرۀ دارایی‌ها نیست که این یعنی هیچ تأثیر واقعی ندارد. آقای کاتلر معتقد بود که قانون قبل‌از ورود به مراحل بعدی، حتماً باید بازنگری شود. مصوب شد که این موضوع در جلسۀ بعدی کمیته در روز پنجشنبه بررسی گردد. (خیلی محرمانه)

دکتر برژینسکی گفت: «خوب است که دیدگاهی روشن‌تر، از گام‌های متحدین و تعهداتی که پذیرفته‌اند، داشته باشیم. ما همچنین باید تأثیر احتمالی این اقدامات بر ایران را بررسی کنیم.» مقرر گردید که مقامات وزارت امور خارجه و سیا گزارشی مختصر در این رابطه آماده کنند.[3] (خیلی محرمانه)

دریابُد ترنر خاطرنشان کرد که دیروز با گروهی از همسران و مادران گروگان‌ها دیدار داشته است. جلسه چندان خوشایند نبوده است. تصور او این بود که شاید بد نباشد که به این افراد «سود و منفعتی برسانیم». او پیشنهاد کرد که به هر خانواده، درحال‌حاضر پنجاه‌هزار دلار به همراه هزار دلار به‌ازای هر روز اسارت عزیزانشان پرداخت شود و این پول از محل دارایی‌های ایران تأمین گردد. سایرین معتقد بودند که این مبلغ بسیار ناچیز است و دغدغۀ جدی برای ایرانی‌ها ایجاد نخواهد کرد و نیز این تصور ایجاد می‌شود که خانواده‌ها، به‌واسطۀ شرایط موجود ثروتمند می‌شوند. (خیلی محرمانه)

آقای ساندرز گفت: «به‌تازگی دیدارهایی بین وزارت امور خارجه و خانواده‌های گروگان‌ها برگزار شده است که به اندازۀ ملاقات‌های دریابُد ترنر ترسناک نبوده است.» دکتر برژینسکی خاطرنشان کرد که بهتر است گروهی کوچک اقدامات محسوسی را که ما به‌عنوان دولت می‌توانیم برای کمک به روحیۀ خانواده‌ها انجام بدهیم، بررسی کند. مقرر گردید که یک گروه، امروز به ریاست شلدون کریس[4] از وزارت امور خارجه تشکیل شود؛ کسی که ارتباط نزدیکی با گروه اقدام برای پیوند خانواده‌ها داشت و تلاش‌های مبتکرانه و خوبی در رفع مشکلات خانواده‌های گروگان‌ها صورت داده است.[5] (خیلی محرمانه)

وزیر براون گفت: «روند استماع در کنگره راجع‌به تمامی ابعاد عملیات نجات، آغاز شده است. تاکنون ما این موضع را داشته‌ایم که دربارۀ جزئیات فراتر از نقطۀ پایان عملیات بحث نخواهد شد، ولی سناتور جکسون و دیگران درصدد هستند با اعمال فشار، درخواست ارائۀ توضیحات کامل را مطرح کنند تا مشخص شود که آیا نقشه به‌خوبی طراحی شده است و شانس واقعی برای موفقیت داشته است یا خیر. ما نمی‌توانیم تا ابد سیاست سکوت را در پیش بگیریم و این تصمیمی بسیار دشوار است.» (سرّی)

دریابُد ترنر ضمن موافقت با این دیدگاه، خاطرنشان کرد که جزئیات بیشتر و بیشتری ـ درست یا نادرست ـ دربارۀ عملیات نجات در گزارش‌ها به چشم می‌خورند و همین مسئله ادامۀ سکوت را دشوار می‌سازد. به‌علاوه، کمیته‌های اطلاعاتی اصرار دارند که از اقدامات سیا باخبر شوند؛ به این دلیل که این اقدام یک عملیات مخفی است. آقای کاتلر با بین بیدر[6] از اعضای کمیتۀ روابط خارجی سنا صحبت کرده بود. (سرّی)

وزیر براون اعتقاد داشت شاید بهتر باشد که رئیس‌جمهور با رهبران کلیدی دیدار کند؛ همان‌طور که هفتۀ گذشته بلافاصله پس‌از عملیات، برای آگاه‌ساختن آن‌ها از آخرین اخبار، چنین کاری را انجام داد. «اگر بخواهیم مسیر فاش‌نکردن جزئیات طرح را در پیش بگیریم، این کار ضروری خواهد بود.» همه موافقت کردند که نهادهای مختلف باید در اظهارات و گزارش‌های خود از یک خط ‌سیر واحد تبعیت کنند تا بدین‌ترتیب یک نهاد درمقابل سازمان‌ها و نهادهای دیگر قرار نگیرد. (سرّی)

(در این زمان، جلسه محدود به افرادی شد که در روند برنامه‌ریزی عملیات نجات شرکت داشتند.)[7]

[1]. Carter Library, Plains File, Box 10.

سرّی. جلسه در اتاق وضعیت کاخ سفید برگزار شد.

[2]. پنجشنبه 1 می. جلسه در روز 2 می برگزار شد. نک: سند 275. گزارش با عنوان «راهبرد دیپلماتیک درقبال ایران، بازۀ زمانی آینده»، سند 273 است.

[3]. نک: سند 275.

[4]. Sheldon Krys

[5]. آن روز عصر، سیک با نمایندگان وزارت امور خارجه، سازمان سیا و نهادهای مسئول درزمینۀ ارتباط با خانواده‌ها دیدار کرد. او گزارش داد که به‌جز نگرش خانوادۀ یک گروگان عضو سیا، روح کلی حاکی از «بدبینی کمتر» نسبت به آن چیزی بود که ترنر نقل کرده است. سیک خاطرنشان کرد که خانواده‌ها نیازمند کمک مالی برای سفر و دیدار با رئیس‌جمهور هستند. او پیشنهاد کرد که از دارایی‌های ایران برای تسهیل این سفرها استفاده شود.

Carter Library, Brzezinski Donated Material, Box 14.

[6]. Bill Bader

[7]. نک: سند 272.

منبع: - جلد - - صفحه