سند شماره

وضعیت داخلی ایران

موضوع سند

متن سند

یادداشت گری سیک از کارکنان شورای امنیت ملی برای مشاور امنیت ملی رئیس‌جمهور (برژینسکی)[1]

واشنگتن، 12 ژانویه 1980

موضوع:

ایران

[یک پاراگراف (یک‌ونیم سطر) از طبقه‌بندی خارج ‌نشده است.]

- ما اولین «سیگنال» را ازسوی ایرانی‌ها مشاهده کردیم. این «سیگنال» توافقی که به والدهایم پیشنهاد شد، نیست؛ بلکه این واقعیت بود که خمینی برای اولین بار درظاهر، خود را درگیر یافتن راهی برای خروج از این بحران کرده است. [دو سطر از طبقه‌بندی خارج نشده است.]

- هر طرحی که قطب‌زاده ممکن است با خمینی درمورد آن گفت‌وگو کرده باشد، شاید بر سازمان ملل به‌عنوان یک عنصر کلیدی تمرکز نداشته است. [پنج‌ونیم سطر از طبقه‌بندی خارج نشده است.]

- [یک پاراگراف (هفت سطر) از طبقه‌بندی خارج نشده است.]

- کانال احتمالی دیگر [کمتر از یک سطر از طبقه‌بندی خارج نشده است.] سازمان آزادی‌بخش فلسطین و عرفات است. عرفات قرار است در آینده‌ای نزدیک به تهران سفر کند، ولی منتظر این است که نشانه‌ای دریافت کند مبنی‌بر اینکه این سفر نتیجه‌ای مهم به دنبال خواهد داشت.

- «برنامۀ جدید» که توسط فرهنگ برای والدهایم مطرح شد، درواقع چیزی بیشتر از شفاف‌سازی آنچه که به والدهایم در تهران گفته شده بود، نیست. به‌طور خاص، این برنامه مقرر می‌دارد که کمیسیون تحقیق توسط سازمان ملل تشکیل شود، برای بررسی جنایات شاه به ایران سفر کند، پس‌از چند هفته استماع، به سازمان ملل برگردد و به شورای امنیت و یا مجمع‌عمومی گزارش دهد. متعاقب آن، شورای عالی امنیت یا مجمع‌عمومی، با صدور یک قطعنامه، مشروعیت شکایات ایران را اعلام می‌کند. در آن زمان، ایران آمادۀ «شروع» آزادی گروگان‌ها، قبل‌از اجرای قطعنامه خواهد بود. تنها عنصر جدید در این فرایند، این واقعیت است که خمینی درظاهر برای آن خیر خواسته است. بااین‌حال، اینکه قطب‌زاده تمایلی به نوشتن آن نداشت، ممکن است به این معنا باشد که رضایت خمینی چندان هم مطلق نیست.

با وجود لفاظی‌های شجاعانه در ایران، من معتقد هستم که آن‌ها فشارهای شدید موجود را حس می‌کنند. کردستان به اعلام استقلال بسیار نزدیک است، نواحی قبیله‌ای در جنوب دچار آشفتگی است و وضعیت آذربایجان ابعاد یک شورش بزرگ را به خود گرفته است که به‌شکلی خطرناک به جنگ داخلی نزدیک است.

درعین‌حال، خمینی و دیگران احتمالاً بیش از آنکه بخواهند در ملأعام نشان دهند، از حملۀ شوروی به افغانستان ناراحت هستند. دورنمای اینکه سازمان ملل آن‌ها را ناقض حقوق بین‌المللی اعلام کند، برای آن‌ها جذابیتی ندارد و این موضوع به‌تازگی با سلسله پیام‌های کشورهای جهان ‌سوم که خواستار تغییر موضع ایران شده‌اند، بسیار چشمگیرتر شده است.

به نظر من، لحظه‌ای فرامی‌رسد که آن‌ها درمی‌یابند که گروگان‌ها به‌‌جای منفعت، یک مسئولیت هستند. یکی از نشانه‌های این مسئله، سفر چند روز پیش دانشجویان به قم بود. رسانه‌های ایران مطلقاً هیچ اشاره‌ای به نتایج آن جلسه نکردند که نشان می‌دهد دانشجویان و آیت‌الله کاملاً با یکدیگر توافق ندارند یا نمی‌توانند برنامۀ مشترکی برای گام‌های بعدی تدوین کنند.

من انتظار دارم که جنبش واقعی ازطریق کانالی غیر از سازمان ملل متحد پیش برده شود. به نظر من، آن‌ها در سازمان ملل، تنها مشغول اتلاف وقت هستند و سعی می‌کنند از اعمال تحریم‌ها اجتناب کنند. من گمان می‌کنم که چانه‌زنی واقعی ـ که ممکن است خیلی دور نباشد ـ ازطریق سازمان آزادی‌بخش فلسطین یا کانال دیگری که آلوده نیست، انجام شود.

من به‌شدت معتقد هستم که باید به تلاش برای تصویب تحریم‌ها ادامه دهیم. اگر تصویب قطعنامه را به‌سبب هرگونه گزارش جدیدی که از تهران منتشر می‌شود به تعویق بیندازیم، اعتبار و حمایت‌ها را از دست می‌دهیم. بااین‌حال، می‌توانیم روند تصویب قطعنامه را پیش ببریم؛ با درنظرگرفتن این نکته که اجرای آن مدتی طول می‌کشد و اینکه بررسی موقعیت مذاکرۀ «جدید» در این میان ادامه پیدا کند. این کار فشار را بر تهران حفظ می‌کند و درعین‌حال، سبب ازدست‌دادن آنچه که باقی مانده نیز نمی‌شود.

فکر نمی‌کنم وتوی شوروی برای ما کاملاً منفی باشد. ما می‌توانیم ـ و باید ـ به این رأی حمله کنیم؛ بدین‌صورت که نشان دهیم که این کار حاکی از تمایل شوروی برای ایجاد مجموعه‌ای از کشورهای مطیع در مرزهای جنوبی خود است، حتی اگر این امر نیازمند نقض فاحش قوانین بین‌المللی باشد. درمورد افغانستان از تجاوز استفاده کردند. درمورد ایران، آن‌ها حاضر هستند تا قوانین مربوط به مصونیت دیپلمات‌ها را برخلاف خواست اکثریت قاطع کشورهای عضو شورای امنیت، نادیده بگیرند.