سند شماره

تحلیل سفر شاه به مصر

موضوع سند

متن سند

یادداشت سردبیر

در 25 مارس 1980، حقوق‌دان فرانسوی، کریستین بورگه در راه سفر از پاناما به ایران، توقفی در واشنگتن داشت. به‌نقل از همیلتون جردن، رئیس‌دفتر رئیس‌جمهور، بورگه در ضیافت ناهاری شرکت کرد که جردن، هارولد ساندرز، مشاور وزیر امور خارجه در امور خاور نزدیک و جنوب آسیا، هنری پرکت رئیس قسمت امور ایران در دفتر امور خاور نزدیک و جنوب آسیا و پلوید کاتلر، مشاور کاخ سفید حضور داشتند. معاون رئیس‌جمهور والتر ماندیل نیز دقایقی در این جمع حضور یافت. سپس بورگه را در اتاق نقشۀ[1] کاخ سفید دیدار کرد. این اولین دفعه‌ای بود که این دو نفر با یکدیگر ملاقات می‌کردند.

بورگه به کارتر گفت که خروج شاه از پاناما «یک نقطه عطف» است. ایرانی‌ها دراصل تصور می‌کردند که ایالات متحده به شاه کمک کرده است تا از دستگیرشدن در پاناما فرار کند، ولی براساس گفته‌های او، اکنون آن‌ها معتقد هستند که این موضوع می‌تواند برای ایران «یک پیروزی به حساب آید؛ ازاین‌جهت که نشان می‌دهد شاه مرتکب جنایاتی شده است و باید برای خلاصی از مواجه‌شدن با عدالت و مجازات، فرار کند».[2]

بورگه درخلالِ بحث اذعان کرد که بحران گروگان‌گیری به مرحلۀ استیصال رسیده است. کارتر در پاسخ گفت: «مستأصل‌کننده؟ به نقطه‌ای که من اکنون در آن هستم نگاه کنید! من رئیس‌جمهور یک کشور بزرگ هستم. وقتی به این نمایش مضحک در تهران می‌نگریم، متوجه می‌شویم که 53 نفر، هفته‌ها و ماه‌ها چشم‌انتظار کمک من هستند.»

سپس رئیس‌جمهور این‌گونه ادامه داد: «من اصلاً پیشرفتی در این مسئله نمی‌بینم! ما دقیقاً در همان نقطه‌ای قرار داریم که چهار ماه قبل بودیم. گروگان‌ها هر روز رنج می‌کشند. ما کشوری قدرتمند هستیم و نیازی نیست که آن را ثابت کنیم، ولی گویا صبر ما به‌تدریج درحال تبدیل‌شدن به نمایشی از بزدلی است که نمی‌توانیم به آن افتخار کنیم و من نیز اجازه نمی‌دهم که این جریان ادامه پیدا کند. باید تغییراتی اتفاق بیفتد.»[3]

با تشویق جردن، کارتر به‌سرعت یادداشتی نوشت تا بورگه آن را به آیت‌الله روح‌الله خمینی یا رئیس‌جمهور ابوالحسن بنی‌صدر تحویل بدهد. در این یادداشت تصریح شده بود که ایالات متحده خواستار آزادی گروگان‌ها در سلامت کامل است. درنهایت قصد برقراری روابط عادی با ایران ازطریق دولت کنونی را دارد که این یعنی به‌رسمیت‌شناختن انقلاب و موافق است که ایران شکایات خود را ازطریق دادگاه بین‌المللی یا رسانه‌ها مطرح کند.[4] جلسۀ رئیس‌جمهور، بورگه و جردن از ساعت 2:52 تا 4:20 بعدازظهر به طول انجامید.[5] هیچ سند و مدرک دیگری از این جلسه یا پیام بالا یافت نگردید.