وضعیت ارتباط ایالات متحده و جهان اسلام

یادداشت پائول هنز[1] از کارکنان شورای امنیت ملی برای مشاور امنیت ملی رئیس‌جمهور (برژینسکی)[2]

واشنگتن، 27 نوامبر 1979

موضوع:

           ایالات متحده و جهان اسلام (غیرمحرمانه)

آنچه که من را اذیت می‌کند، این است که نتیجۀ نهایی واکنش ما به رویدادهای مهم در ایران و مناطق دیگر جهان اسلام، دقیقاً در همان راستایی است که دشمنان ما می‌خواهند. ما خودمان را از مسلمانان جدا می‌کنیم، سوء‌ظن دوجانبه افزایش پیدا می‌کند و حسی از بیگانه‌انگاری پدیدار می‌شود؛ بدین‌ترتیب، ارتباط با مسلمانان سخت‌تر و سخت‌تر می‌شود؛ زیرا ما فرصت‌ها را برای برقراری ارتباط کاهش داده‌ایم. اگر مانع این روند نشویم، دولت کارتر برای جانشینان خود میراثی به جا خواهد گذاشت که ازبین‌بردن آن سال‌ها زمان می‌برد. (غیرمحرمانه)

در شرایط کنونی، برداشتن گام‌هایی برای حفاظت از شهروندان آمریکایی کشورهای مسلمان در برابر حملات قریب‌الوقوع، با استفاده از خارج‌ساختن آن‌ها و کاهش کارکنان در کشور موردنظر، امری اجتناب‌ناپذیر است؛ ولی من حس می‌کنم که ما در آستانۀ تشکیل یک اضطراب بروکراتیک هستیم. هرچقدر از حضور خود در چنین کشورهایی بکاهیم، فرصت کمتری برای برقراری ارتباط با دولت‌ و مردم آن‌ها در هر سطحی خواهیم داشت و نیز زمینۀ رشد بدگمانی و سوء‌برداشت بیشتر خواهد شد. به‌جای اینکه به دنیا نشان دهیم، هنگام فشار عهدشکنی می‌کنیم و صحنه را ترک می‌کنیم؛ اگر بر حفظ موضع خود تأکید می‌کردیم، خودی نشان دهیم و آمادۀ مبارزه باشیم تا از اماکن و اصول خود در هنگام خطر دفاع کنیم، آنگاه بهتر به تحقق منافعمان کمک خواهیم کرد. (خیلی محرمانه)

هزاروصد تفنگ‌دار دریایی برای حفاظتِ بیش از صدوپنجاه مکان دیپلماتیک در سرتاسر جهان، رقمی بسیار ناچیز است. باید این عدد دو برابر شود. ما همچنان پیشرفته‌ترین فناوری ‌جهان را در اختیار داریم. باید آغاز اجرای طرحی جدید را اعلام کنیم که برای دفاع از اماکن دیپلماتیک ما در کشورهای دیگر به کار گرفته می‌شود. تلاش‌های اطلاعاتی ما در بیشتر این کشورها بسیار ضعیف هستند؛ تعاملات ما بیشتر به‌سمت شنیدن سخن دیگران و کمتر معطوف به ارائۀ سخن و روایت خودمان است. نیروی پیش‌ران آرمان‌گرایانه و نه‌چندان کامل این برنامه‌ها که در سال‌های اخیر به‌عنوان مجموعه‌ای از اصول مقدس ارج نهاده شده است، بایستی در جهت مخالف حرکت کند. (خیلی محرمانه)

ما در آستانۀ این قرار داریم که در بیشتر نقاط جهان اسلام، به‌عنوان ضداسلام، ضد ملی‌گرایی و «امپریالیست» شناخته شویم. رهبران منطقه‌ای عوام‌فریب چنین تاکتیک‌هایی را سودمند می‌دانند و هر زمان که ما ضعیف به نظر برسیم، اشتهای آن‌ها بیشتر می‌شود. (خیلی محرمانه)

شوروی چنین فرصت‌هایی را از دست نمی‌دهد. اگر سخنان دلگرم‌کنندۀ دوبرینین[3] با مارشال شولمان[4] را شاهدی بر نگرانی واقعی شوروی برای کامیابی ما در این کشورها قلمداد کنیم، خودمان را فریب داده‌ایم. اگر اصل «اما هیچ شاهدی وجود ندارد» را در قضاوت دربارۀ آنچه که شوروی برای تضعیف ما در میان مسلمانان انجام می‌دهد اعمال کنیم و از پیگیری آن اجتناب نماییم، با این کار تنها خودمان را فریب داده‌ایم. اگر به‌سمت برخی بدگمانی‌های طبیعی که ویژگی واکنش ما به رویدادهایی مانند حملۀ کرۀ شمالی به جنوبی در سال 1950 بود بازگردیم، آنگاه ممکن است بهتر بتوانیم به تحقق اهداف ملی خود کمک کنیم. (خیلی محرمانه)

شوروی که شصت سال است با بدذاتی اسلام را در سرزمین خود سرکوب می‌کند، قصد دارد تا از درون آشوب کنونی خاورمیانه به‌عنوان حافظ ملی‌گرایی اسلامی ظهور کند. این کشور نیاز به هنرها و ترفندهای فوق‌العاده دارد تا بتواند این نگرش را در افغانستان نهادینه سازد، اما تحولات ایران، پاکستان و عربستان سعودی سبب شده است تا جایگاه افغانستان تنزل بیشتری را تجربه کند. ما می‌توانیم این نمایش غیرواقعی شوروی را به چالش بکشیم و سابقۀ آن را افشا کنیم؛ البته به‌شرط اینکه ابزار چنین کاری را در اختیار داشته باشیم. (غیرمحرمانه)

این‌گونه نیست که مخمصۀ کنونی ما در جهان اسلام قابل‌جبران و برگشت نباشد. ما توانستیم آشوب‌های شدید سال 1967 و نیز 1973 را پشت‌سر بگذاریم،[5] اما تصویر ما به‌عنوان ملتی که از منافع خود و عاملان تحقق آن حفظ و حراست می‌کند، روشن‌تر از وضع کنونی است و تلاش شوروی برای خدشه‌دارکردن وجهۀ ما چندان مؤثر واقع نشده است. (غیرمحرمانه)

ما مدت‌هاست که به استحکامات دفاعی و مدافعان خود در این بخش از جهان کم‌توجهی کرده‌ایم‌ و منشی تدافعی را در پیش گرفته‌ایم. ما بیش از حد نسبت‌به منافع خود، حالتی اعتذاری و دفاعی پیدا کرده‌ایم. این مسئله سبب می‌شود دوستان ما ـ که همچنان در جهان اسلام ازنظر عددی بر دشمنان ما غلبه دارند ـ برای انجام هرگونه اقدامی ازجانب ما با مشکل مواجه شوند. (غیرمحرمانه)

سروصدا راه‌انداختن، تهدیدهای نظامی بدون منطق و محتوایی روشن، برنامه‌های تلافی‌جویانۀ مخالف با سنت‌های ما و اقدامات تنبیهی ضد گروه‌های اقلیت یا بی‌دفاع، هیچ اعتبار و افتخاری به ما به‌عنوان یک ابرقدرت نمی‌بخشد. آن‌ها به تحقق اهدافمان در این بخش از جهان کمکی نمی‌کنند، بلکه نتیجه‌ای معکوس به‌ دنبال خواهند داشت. (غیرمحرمانه)

ما در نگرش خود نسبت‌به جهان اسلام باید:

-      عزم برای ادامه و پیشبرد آن را ابراز کنیم و خودی نشان دهیم؛

-      سفارتخانه‌ها، مراکز فرهنگی و سایر اماکن خود را حفظ و حراست کنیم و به همه اعلام نماییم که از آن‌ها به‌‌شدت محافظت می‌شود؛

-      آمریکایی‌های بدون مدارک هویتی رسمی، تاجران و دیگر افراد را از ترک کشور بازداریم؛

-      شوروی را متهم به انجام کاری که می‌دانیم یا گمان می‌کنیم که مشغول آن است، کنیم و سابقۀ خراب آن‌ها را درقبال اسلام افشا سازیم؛

-      روایت خودمان را به هر شکل ممکن ترویج بدهیم؛ با افزایش بنگاه‌های خبری و توسعۀ منابع؛

-      با نمایش عزم و قدرتی که دوستانمان را توانا می‌سازد تا کمک کنند، خودی نشان دهیم. (غیرمحرمانه)