Post
32861
از: سولیوان، سفارت آمریکا، تهران - 2995
محرمانه
به: وزارت امور خارجه، واشنگتن دی.سی.
1357-12-24- 1979-03-15
متن سند
سند شماره 105
محرمانه
15 مارس 1979- 24 اسفند 1357
از: سفارت آمریکا، تهران - 2995
به: وزارت امور خارجه، واشنگتن دی.سی.
موضوع: گزارش وضعیت ایران، 15 مارس 1979
1- (محرمانه - تمام متن)
2- خلاصه: بازرگان در پیام ویژه ای که به مناسبت فرا رسیدن عید نوروز به مردم می دهد، به منتقدان از جمله خمینی اخطار می کند که دست از سر دولتش بردارند. او همچنین از نحوه کار دادگاه های انقلاب انتقاد می کند. شریعتمداری از مردم می خواهد که به حزب سیاسی مورد علاقه و انتخاب خود بپیوندند. خمینی شدیداً به شیاطین خارجی حمله می کند. پنج نفر دیگر روبروی جوخه های اعدام قرار گرفتند. دادگاه هویدا آغاز می شود و فعالان حقوق بشر در زندان با او ملاقات می کنند. تشکیل گارد ملی شبه نظامی ادامه می یابد. فداییان با صدور بیانیه ای از دولت موقت حمایت می کنند. وزارت کشور برنامه های خود را برای برگزاری رفراندوم اعلام می کند. داشتن حجاب همچنان مسئله ای بحث انگیز است. پایان خلاصه.
3- نخست وزیر بازرگان در پیام ویژه ای که به مناسبت فرا رسیدن عید نوروز به مردم داد، مشکلاتی را که دولتش در طول یک ماه تصدی امور مملکت با آن مواجه بود، بر شمرد. او حتی رهبر معظم انقلاب، آیت الله خمینی، را نیز از نیش انتقادات خود مصون نداشت و گفت که هر چند «او انسان با احساس، مهربان و خوش قلبی است و می خواهد به پابرهنگان کمک کند» ولی غالباً «مجبور می شود بیانیه ها و یا دستوراتی صادر کند که دولت را به مشکل می اندازد.» بازرگان گفت «مردم به او حرف هایی می زنند و او هم به دولت دستور می دهد که از فروش گوشت یخی جلوگیری کند و یا به آب و برق و اتوبوس اقشار محروم برسد.» بازرگان گفت هفته گذشته که با تعدادی از اعضای هیئت دولت به دیدار خمینی در قم رفته بودم به او گفتم که اگر می خواهد دولت موقت مؤثر و کارآمد باشد باید پیش از اینکه دستوری صادر کند ابتدا با دولت مشورت نماید. بازرگان گفت که انتقاد از دولت هم هیچ دردی را دوا نمی کند. بازرگان گفت که مردم به خمینی می گویند که نخست وزیر مرسدس بنز سوار می شود و طوری جلوه می دهند که انگار مقامات دولت طلا می خورند و هر کدام یک زن لخت کنارش دارد، «ولی با این حرف ها فقط عِرض خود می برند و زحمت ما می دارند.»
4- بازرگان از دادگاه های انقلاب نیز شدیداً انتقاد کرد و گفت اعدام های بدون محاکمه «شکوه انقلاب را لکه دار کرده است». او گفت که سفیر یکی از کشورهای خارجی به درستی به او گفته است که وقتی یک نهضت انقلابی که ادعای احیای آرمان های مذهبی را دارد محاکمات را پشت در های بسته انجام می دهد این شبهه به وجود می آید که این نوع عدالت نیز ملهم از مذهب است. بازرگان خاطرنشان ساخت که نهادهای بین المللی حمایت از حقوق بشر که در زمان رژیم گذشته موارد نقض حقوق بشر را گزارش می کردند نقش مهمی در سرنگونی نهایی رژیم شاه داشتند، و حالا همان نهادها از نحوه شرم آور اجرای عدالت در ایران به دولت او شکایت کرده اند.
5- نکات دیگری که بازرگان در نطق خود به آنها اشاره کرد: وضعیت اقتصاد (او گفت که کشور ورشکسته است) و مطالبات غیرمعقول گروه های مختلف از اقشار محروم روستایی تا کارگران. او خاطرنشان کرد که دولتش صرفاً یک دولت موقت است، و حتی اگر هم یک دولت موقت نبود نمی توانست یک شبه مطالبات همه مردم را برآورده سازد. او از هموطنان
ص: 206
خود به دلیل اینکه هر اتفاقی را حمل بر وجود توطئه خارجیان می کنند شدیداً انتقاد کرد. بازرگان گفت: «در حال حاضر، هیچ خطر خارجی ما را تهدید نمی کند.» کشورهای دیگر آنقدر سرشان به پاییدن یکدیگر گرم است که دیگر فرصت نمی کنند در امور ایران دخالت کنند. او گفت: «اگر چیزی هم باشد از همین داخل مملکت است، چون عده ای هستند که می خواهند نظام قدیمی را باز گردانند.» بازرگان برای حفظ یکپارچگی و تمامیت کشور بر وحدت ملی تأکید کرد. او گفت که نشانه های امیدوارکننده ای می بیند از جمله تمایل سازمان مجاهدین خلق اسلامی به تعدیل برخی مطالبات افراطی اش و ابراز حمایت سازمان مارکسیستی فداییان خلق از دولت.
6- توضیح: صداقت و عقلانیتی که بازرگان در پیامش بروز داد نوعی حس آشنا را در انسان به وجود می آورد. همین چند هفته پیش بود که بختیار همین صفات را از خود بروز داد- و نهایتاً هم هیچ فایده ای نداشت. پایان.
7- شریعتمداری نیز خیلی معقول سخن می گوید، هر چند در ارتباط با او هم این سئوال مطرح است که این همه چه فایده ای دارد. او در روز 14 مارس گفت که همه ایرانی ها باید با پیوستن به احزاب سیاسی مورد علاقه خود نقش فعالی در امور مملکت ایفا کنند. او به مطبوعات گفت که «وظیفه ملی و دینی» ایرانی هاست که در سیاست مشارکت داشته باشند، و باید از آزادی نویافته خود برای بررسی برنامه های احزاب مختلف استفاده و حزبی را انتخاب کنند که نماینده نظرات آنهاست.
8- اما خمینی به کارگران شرکت مخابرات هشدار داد که «هنوز سایه ی خیانکاران و آدم کشان از سر ملت کوتاه نشده است و جنایتکاران خارجی و انگل های نفتی دست از تلاش برنداشته اند.» او گفت که «امپریالیست ها با از دست دادن ایران زخم برداشته اند و خطرناک تر از قبل شده اند.» خمینی گفت که «هم اکنون استراتژی آنها این است که گروه های مختلف را به جان یکدیگر بیندازند» و به مخاطبانش هشدار داد که «هوشیار باشند و قربانی دسیسه های دشمن نشوند. آنها می خواهند یک جمهوری ایجاد کنند که اسلامی نیست، یک جمهوری دموکراتیک، یا یک جمهوری دموکراتیک اسلامی با آب و رنگ غربی.»
9- در جبهه دادگاه های انقلاب نیز 5 اعدام دیگر صورت گرفت. اعدام شدگان از پرسنل پلیس بودند که در میان آنها یک تیمسار نیز دیده می شد که در روز14 مارس در استان خوزستان در برابر جوخه های اعدام قرار گرفت. مطبوعات همچنین گزارش دادند که «محاکمه ی مقدماتی» هویدا، نخست وزیر پیشین، از روز 13 مارس در برابر «دادگاه انقلاب اسلامی» در محلی مخفی آغاز شده است. کریم لاهیجی، وکیل و عضو کمیته دفاع از حقوق بشر و آزادی، روز 14 مارس از زندان قصر بازدید و با هویدا و چند زندانی دیگر از جمله یک تاجر به نام رحیم علی خرّم، وزیر سابق بهداشت شجاع الدین شیخ الاسلام زاده، و حسن پاکروان که زمانی رئیس ساواک بود و اخیراً نیز معاون وزیر دربار شده بود، دیدار کرد.
بر اساس گزارش کیهان اینترنشنال همه زندانی ها به کریم لاهیجی گفته اند که در زندان با آنها بدرفتاری نشده است. گفته می شود که هویدا رضایت خود را از جریان محاکمات ابراز داشته است، هر چند ظاهراً هنوز اجازه داشتن وکیل و مشاور را به او نداده اند.
ص: 207
10- به نظر می رسد که در تشکیل یک «گارد ملی» شبه نظامی پیشرفت هایی حاصل شده باشد. صدور کارت های شناسایی برای این افراد از روز 14 مارس آغاز شده است. بر اساس گزارش ها، شورایی متشکل از نمایندگان وزارت کشور و دادگستری، ارتش و روحانیان نظارت بر این نیرو را بر عهده خواهد داشت. وظایف فرماندهی نیز بر عهده ستادی است که تحت نظر ابراهیم یزدی، معاون نخست وزیر، انجام وظیفه می کند. تصور می شود که یزدی که تقریباً به قدرتمندترین شخصیت دولت موقت مبدل شده است قصد دارد از گارد فوق به عنوان نیروهای شبه نظامی تحت امر خویش استفاده کند.
11- سازمان فداییان خلق در نامه ی سرگشاده و مفصلی که روز 14 مارس خطاب به نخست وزیر منتشرساخت بر حمایت خود از دولت موقت تأکید کرد ولی هشدار داد که اختیارات کمیته های انقلاب باید محدود شود. در این نامه آمده است: «فداییان به خوبی آگاه هستند که ... تضعیف حکومت مرکزی و دادن کنترل به کمیته های مختلف فقط به رویارویی نهضت های ملی و جنگ داخلی ناخواسته منجر خواهد شد و همین امر فقط بر غلبه جناح راست خواهد افزود.» هر چند بازرگان در پیام نوروزی خود در روز 14 مارس از این ابراز حمایت استقبال کرد ولی احتمالاً نامه فوق بیشتر از آن جهت اهمیت دارد که ارزیابی فداییان خلق را انعکاس می دهد؛ بدین معنی که فداییان از کمیته های قوی انقلابی بیشتر از یک دولت موقت ضعیف و بی خاصیت می ترسند.
12- وزارت کشور اعلام کرده است که حداقل سن رأی دهندگان در رفراندوم 30 مارس 18 سال خواهد بود و نه 16 سال. وزارت کشور همچنین اعلام کرد که به استانداران و فرمانداران سراسر کشور دستور داده است تا برای نظارت بر مراحل رأی گیری با همکاری کمیته های انقلاب دست به تشکیل شوراهای محلی بزنند. با توجه به اینکه فقط دو هفته به تاریخ برگزاری رفراندوم باقی مانده و بیشتر این وقت در تعطیلات نوروز هدر می رود، واقعاً بعید است که دولت بتواند برمشکلات لجستیکی موجود فایق بیاید. بنابراین، چشم انداز رفراندوم را اینگونه ارزیابی می کنیم: یا برگزاری این رفراندوم در آخرین لحظات به تعویق می افتد و یا چنان ضعیف برگزار می شود که بسیار بحث انگیز خواهد بود.
13- صحبت های خمینی در مورد لزوم پوشیدن چادر همچنان بحث انگیز است. مجاهدین با انتشار بیانیه ای گفته اند که در حال حاضر مسایل بسیار مهمتر دیگری در مملکت وجود دارد و مطرح ساختن مسئله حجاب فقط به نفع ضدانقلابیونی تمام می شود که قصد ایجاد هرج و مرج را دارند. صادق قطب زاده، رئیس سازمان رادیو و تلویزیون ملی ایران نیز تقریباً همین حرف را زده و مدعی شده است که گفته های خمینی را بد تفسیر کرده اند. در عین حال، زنانی
ص: 208
که طرفدار پوشیدن چادر هستند قرار است در روز 16 مارس در مقابل ساختمان رادیو و تلویزیون ملی ایران تظاهرات کنند.
سولیوان
زمان یافت نشد!
تجهیزات یافت نشد!
قرارداد یافت نشد!
سایر کلمات یافت نشد!