سند شماره 37

گزارش وضعیت افغانستان

موضوع سند

مشخصات ارسال سند

از: فلاتین، سفارت آمریکا در ـکابل

محرمانه

به: وزیر امور خارجه در واشنگتن

1358-03-20- 1979-06-10

متن سند

سند شماره (37)

از: سفارت آمریکا در کابل

تاریخ: 10 ژوئیه 79

به: وزیر امور خارجه در واشنگتن

طبقه بندی: خیلی محرمانه

موضوع: وضع کنونی افغانستان از لحاظ عصیان

1- یادداشت مقدماتی. (استفاده محدود اداری) به قضاوت این سفارت محتویات این گزارش می تواند برای استفاده اعضای کنگره و اعضای برگزیده رسانه ها یا نمایندگان حکومت های دوست در اختیار آنها گذارده شود. طبقه بندی کلی این گزارش خیلی محرمانه تعیین شده است، معذالک اگر مقامات واشنگتن ترجیح بدهند که بعضی از مطالب آن در این مرحله افشاء نشود، همه نتیجه گیری هایی که در این گزارش ابراز شده می تواند به عنوان نتیجه گیری های حساس تلقی شود.( پایان یادداشت مقدماتی).

2- خلاصه: (استفاده محدود اداری) در حالی که تابستان داغ پرگرد و غبار بر افغانستان مستولی می شود، رژیم خلقی جمهوری دمکراتیک افغانستان همچنان با گسترش کند ولی مداوم فعالیت شورشیان در سراسر قسمت اعظم کشور مواجه است. هر چند خلقی ها با کمال کارایی و قدرت تصمیم و سرعت و بی رحمی با مبارزه طلبی های شورشیان مقابله کرده اند معذالک رژیم افغانستان هنوز نشان نداده است که قادر است از لحاظ نظامی یا سیاسی با حالت عصیان عمومی که در حال گسترش است و دارایی های حکومت را به فرسایش می برد مقابله کند. گروه های مختلف شورشیان هنوز فاقد سازمان یافتگی کافی داخلی و هماهنگی استراتژیک با یکدیگر و رهبریت مرکزی و پشتیبانی معنادار خارجی و تهیه یک محور دیگر ایدئولوژیک و سیاسی که در اطراف آن بتوانند گرد هم آیند، می باشند. شورشیان مانند خود خلقی ها، دستخوش فرسایش از لحاظ افراد و مصالح هستند. از سوی دیگر قبایل شورشی افغان می توانند از سنت دیرینه فعالیت چریکی استفاده کنند و نیازهای ساده لجستیکی آنها باعث می شود که آنها بتوانند از زمین و آنچه که از تاراج کاروان های دولتی به دست می آورند ارتزاق کنند. هر چند آینده بسیار نزدیک چشم انداز شومی برای خلقی ها دارد، معذالک کادر حزبی سرسخت و سازمان یافته خلقی ها صفوف وفاداران به خلق را به عنوان اشخاصی محکم و ایثارگر نگه نگه می دارد و عناصر کلیدی نیروهای مسلح (مثلاً سپاه زرهی و واحدهای برگزیده کماندویی و نیروی هوایی) همچنان از رژیم حمایت می کنند. هر چند اوضاع از نقطه نظر چپگرایان بسیار جدی است معذالک آن قدرها بد نیست که باعث شود خلقی ها برای مداخله

ص: 563

مستقیم شوروی استمداد کنند. هنوز زودتر از آن است که رهبری مصمم و سرسخت تره کی و امین را از میدان به در رفته تصور کنیم. (استفاده محدود رسمی).

3- اوضاع نظامی: فعالیت چریکی همچنان در سراسر اغلب ایالات افغانستان در گسترش است، همچنان که یک ماه پیش بود (تلگراف مرجع). رژیم خلقی در حال حاضر کمتر از نیمی از کشور را در کنترل خود دارد و بیشتر آن نیز تنها در ساعات روز است. (همان طوری که یک رئیس قبیله اخیرا گفته بود «عصیان افغانستان مانند یک معاشقه مطبوع است و بیشتر عملیات شب هنگام انجام می گیرد.» نیروهای دولتی برای حفظ نقاط اصلی و پرجمعیت به کار می روند و بیشتر جاده های اصلی و ارتباطات و بهترین نواحی کشاورزی و بعضی از پاسگاه های دور افتاده کلیدی که به حیثیت و اعتبار دولت وابستگی دارند؛ مانند اسد آباد، حکومت نشین ایالت کنار (که به نام چیغه سرای نیز معروف است) که در آنجا سربازان جنگ زده خلقی ماه ها با منظره پرچم های پر اهتزاز سبز اسلامی در تپه های مجاور مواجه هستند.

4- (استفاده اداری محدود) هر چند خلقی ها مدعی هستند که جاده منطقه جلال آباد به اسدآباد را در کنترل خود دارند، به ندرت اتفاق می افتد که یک اتومبیل دست به این سفر خطرناک بزند بدون آن که لااقل یک گلوله به آن اصابت و آن را سوراخ بکند. یک خودروی ویژه متعلق به طرح سازمان ملل متحد اخیرا از اسدآباد برداشته شد و هنگامی که از جاده بیرون آورده می شد به شکل یک پنیر سوئیسی در آمده بود که بیش از یکصد گلوله به آن اصابت کرده و با گلوله مشبک شده بود. این جاده به خصوص نشان دهنده انتهای دیگر میزان «کنترل دولتی است.» بیشتر جاده های اصلی معمولاً در کنترل دولت است، معذالک اگر شورشیان با موفقیت قسمتی از یک شاهراه کلیدی را ببندند نیروهای دولتی معمولاً ظرف سه یا چهار ساعت از آن نقاط دور می شوند. چند جاده از قبیل جاده هایی که از کوه های پکتیا که پر از شورشیان است عبور می کند و به پاسگاه دولتی خست منتهی می شود. تنها به ندرت باز است. بنابراین خلقی ها برای پشتیبانی از نیروهای خود در چنین مناطقی به پشتیبانی هوایی متوسل می شوند.

5 - (استفاده اداری محدود) در حالی که در بعضی از ایالات زد و خوردها در حال حاضر بشدت کمی ادامه دارد، در ایالات شرقی شرقی بدخشان و کنار ننگرهار و پکتیا و پکتیکا، اخیرا زد و خوردهای شدیدی در جریان بوده است. نیروهای خلقی یک شهر و مقداری اسلحه و مهمات و وسائط نقلیه و آذوقه و آنچه که برای دستگاه رهبری کابل بیش از همه ناراحت کننده است، تعدادی سرباز نیز از دست دادند. هر روز سربازان خلقی در جریان عملیات کشته و یا مجروح می شوند و یا مفقود می شوند و ارتباط آنها با مرکز قطع می شود و اغلب نیز آنها جبهه خود را تغییر داده و به شورشیان می پیوندند. اخیرا واحدهایی به تعداد یک گروهان از کنترل خلقی خارج شده اند. در یک یا دو مورد حتی گردان ها ناپدید شده اند. این امر رژیم را دچار کمبود نفرات در فرماندهی های اصلی در سراسر افغانستان نموده است. تصفیه های سیاسی، کادر افسران را ناتوان کرده است و در نتیجه کادرهای غیرنظامی یا افسران جزء جوان وفادار به رژیم در رأس واحدهای بزرگ نظامی قرار گرفته اند و این امر با مساعدت نزدیک و فعال مستشاران نظامی شوروی صورت گرفته است. این مستشاران همان طوری که قبل از انقلاب خلقی ها متداول بود معمولاً اونیفورم های افغانی به تن می کنند.

6- (استفاده محدود اداری) کفگیر رژیم ظاهرا برای به دست آوردن رزمندگان به ته دیگ رسیده است و به راه هایی از قبیل متقاعد کردن دانشجویان جوان دانشگاه و دانش آموزان جوان دبیرستان ها به داوطلب

ص: 564

شدن در نیروهای مسلح و تحت تأثیر قرار دادن جمعیت بالغ دهکده ها برای ورود در صفوف چریک ها و انتخاب کارگران موقتی که برای کار در گوشه های خیابان ها می ایستند و فرستادن آنها به جبهه یا یادآوری کردن آنهایی که خدمت نظام خود را انجام داده اند به انجام وظایف نظامی،متوسل می شود. این کمبود فزاینده نیروی انسانی نظامی منعکس کننده کاهش مداوم کادرهای غیر نظامی در وزارتخانه های کابل است، در حالی که دستگاه رهبری حزب خلق به پاکسازی های بی پایان سیاسی خود همچنان ادامه می دهد.

این کمبود منابع انسانی یکی از موانع حزب خلق برای عملیات است ولی دستگاه رهبری ظاهرا بالاترین اولویت خود را به وفاداری به رژیم تلقی می کند. (معذالک ما اخیرا گزارشی را شنیده ایم که هنوز تأیید نشده است و حاکی از آن است که روز هشتم ژوئیه 70 نفر از زندان پل چرخی آزاد شده اند از میان آنهایی که آزاد شده اند از قرار معلوم چند نفر افسران سابق ارتش بوده اند که بعضی از آنها به داشتن تمایلات پرچمیستی مظنون بوده اند).

7- (استفاده محدود اداری) مشکلات جدید امنیتی برای خلقی ها از جمله تحولاتی که جدیدا اتفاق افتاده و قابل توجه است و علامات اولیه ای است که حالت عصیان ممکن است به کابل نیز سرایت کرده باشد. روز 23 ژوئن در نقاط مختلف کابل نخستین تیراندازی های هماهنگ نشده یا بد هماهنگ شده روی داد. مهمترین زد و خورد از سوی گروه شیعه هزاره که از قرار معلوم یک اقلیت مذهبی و قومی در این جامعه اکثرا پشتو و سنی است روی داد. معذالک شورشیان از قرار معلوم نتواسته اند قصدی را که داشته اند عملی سازند و رژیم نظم را مجددا برقرار کرد ولی این برقراری نظم با خونریزی توأم بود. از آن زمان به بعد سطح عملیات خشونت آمیز در کابل اندکی افزایش یافته است. از زمان انقلاب سال 1978 صدای شلیک های پراکنده شنیده می شود ولی بعضی از این تیراندازی ها دوام بیشتر داشته است. علاوه بر این شورشیان برای نابود کردن خودروهای نظامی گاه به گاه در امتداد جاده کابل به ترخام کمین می کنند و گاهی هم ارتباطات در امتداد این جاده قطع می شود. خلقی ها تاکنون با این اسباب زحمت ها با کارآیی تمام و به سرعت مقابله کرده اند. دستگاه رهبری خلق در کابل همچنان با ظاهری آرام به این مفهوم که بر اوضاع مسلط است به مردم نشان می دهد. به جز چند حادثه ای که در بالا ذکر شد و این واقعیت که شهر مانند یک اردوگاه مسلح است، کابل از یک آرامش قابل ملاحظه برخوردار بوده و دارای ظاهری آسوده و صلح آمیز است. معذالک در زیر این آرامش یک نوع تشنج قابل مشاهده ای وجود دارد.

8 - شورشیان تاکنون چه نتایجی به دست آورده اند؟ هر چند شورشیان گاه به گاه دستخوش فرسایش سنگینی شده و بدون پشتیبانی معنادار خارجی مبارزه می کنند، معذالک اغلب توانسته اند بینی رژیم خلق را خون آلود کنند و دعاوی مکرر دستگاه رهبری خلق را مبنی بر اینکه آنها «از پشتیبانی پرشور 98% از جمعیت افغانستان برخوردارند» به صورت حرف های تو خالی در آوردند. همچنین این واقعیت که فعالیت شورشیان امور اقتصادی کشور را در هم ریخته و برنامه های عمرانی اقتصادی ناشی از خارج را متوقف کرده است بدین ترتیب خلقی ها را از پرداخت های بسیار مورد لزوم خارجی محروم کرده است، دارای اهمیت فزاینده اقتصادی است.

9- آیا خلقی ها دوام خواهند آورد یا اینکه ناگزیر خواهند بود روس ها را به کشور خود فراخوانند؟ از اوایل ماه ژوئیه گذشته رژیم خلقی هر چند جنگ زده است چنین به نظر می آید که می تواند با منابع نظامی و پلیسی خود، بقای خود را حفظ کند. با توجه به اینکه کمک های شوروی از لحاظ کادر و پشتیبانی

ص: 565

مستشاران به نحو سخاوتمندانه ای هم چنان ادامه دارد، خلقی ها بدون شک به این نکته پی برده اند که دعوت از سربازان رزمنده از کشوری که در اینجا به عنوان یک همسایه گسترش طلب معرفی شده است، آنها را در نظر بیشتر افغانی ها (از جمله بیشتر آنهایی که حاضر بوده اند به نیروی نوآور خلقی ها فرصت بدهند تا این کشور را از غرقاب قرن ها کندی فئودالی رهایی دهد) بی اعتبار خواهد ساخت. بنابراین خلقی ها به وضوح این خط مشی را به عنوان یک اقدام برای روز مبادا تلقی می کنند و آن روز مبادا هنوز فرا نرسیده است.

فلاتین

منبع: کتاب اسناد لانه جاسوسی - جلد 3 - کتاب 3 - صفحه 563