سند شماره

بررسی گزینه های نظامی علیه ایران

موضوع سند

متن سند

خلاصۀ نتایج جلسۀ کمیتۀ هماهنگی ویژه[1]

واشنگتن، 8 نوامبر 1979، 8:30 - 10:30 صبح

موضوع:

ایران

شرکت‌کنندگان:[2

وزرات امور خارجه

وزیر سایروس ونس

وارن کریستوفر

وزارت دفاع

وزیر هارولد براون

گراهام کلایتور

سازمان سیا

دریابُد استانسفیلد ترنر

فرانک کارلوتچی

کاخ سفید

زبیگنیف برژینسکی

همیلتون جردن

پلوید کاتلر[3]

ستاد مشترک نیروهای مسلح

ژنرال دیوید جونز

ژنرال جان پاستی

(سرهنگ کینگ[4]، ستاد مشترک نیروهای مسلح، ارائه‌دهندۀ گزارش درمورد گزینه‌های نظامی)

شورای امنیت ملی

سرهنگ ویلیام اودوم

گری سیک

انرژی

وزیر چارلز دانکن

دادگستری

دادستان کل بنیامین سیویلتی

خلاصۀ نتایج

دکتر برژینسکی موضوعاتی را که رئیس‌جمهور خواهان پیگیری آن‌هاست جمع‌بندی کرد: پروازهای شناسایی بر فراز آشیانه‌های هواپیماهای اف ـ14 (یو ـ2[5] یا اس‌آر ـ71[6])؛ تغییر مسیر ناو می‌دوی به‌سمت خلیج‌فارس؛ ممنوعیت هرگونه برگزاری تظاهرات ازسوی دانشجویان ایرانی در مکان‌هایی که اموال فدرال محسوب می‌شوند؛ گزارشی مختصر به رئیس‌جمهور درمورد روش‌های اخراج دانشجویان ایرانی؛ یک بیانیۀ محکم‌تر از قبل دربارۀ امنیت شهروندان آمریکایی، انتظار ما نسبت‌به اینکه دیگران با اقدامات ایران مخالفت خواهند کرد و تأکید بر حق قانونی دفاع از خود، براساس قوانین بین‌المللی درصورت آسیب‌دیدن گروگان‌ها و ارائۀ درخواست به شورای امنیت. (به‌کلی سرّی)

1. دانشجویان ایرانی: توافق شد که اجازۀ برگزاری هیچ‌گونه تظاهراتی در مکان‌های مرتبط با اموال فدرال صادر نشود. اجتماعات عمومی در برخی از مناطق، مانند پارک‌های ملی، نیاز به گرفتن هیچ مجوزی ندارد. وزارت دادگستری روند وضع قانون برای تسریع مدیریت چنین مواردی را بررسی می‌کند. همچنین این وزارتخانه اختیاراتی که برای رئیس‌جمهور در این زمینه فراهم است را آماده خواهد کرد.[7] (خیلی محرمانه)

2. مأموریت کلارک/سازمان آزادی‌بخش فلسطین: رمزی کلارک با شخصیت‌های دینی تهران که احتمالاً هیئت سازمان آزادی‌بخش فلسطین را در سفر به قم همراهی می‌کنند، در تماس بوده است.[8] (سرّی)

درحال‌حاضر، مأموریت کلارک ماندن در استانبول[9] است. او اجازه دارد تا با سازمان آزادی‌بخش فلسطین ارتباط برقرار کند و به‌عنوان رابط اصلی، برای چنین ارتباطاتی اقدام نماید. (سرّی)

3. بیانیه: توافق شد که پیش‌نویس یک بیانیه که توسط ونس[10] آماده شده است، امروز انتشار یابد؛ به‌طورکلی به این دلیل که اطمینان‌خاطر برای مردم حاصل شود. این بیانیه نشان می‌دهد که دولت ایالات متحده حفاظت از شهروندان آمریکا را وظیفۀ خود دانسته و تمام توان خود را برای انجام این مسئولیت به کار خواهد بست. (غیر محرمانه)

4. شاه: ما سیگنال‌هایی از مقامات ایرانی دریافت کردیم مبنی‌بر اینکه شاه به‌عنوان یک نشانه، دست‌کم باید از ایالات متحده اخراج شود. البته شواهدی وجود دارد که خود شاه نیز تمایل به ترک آمریکا دارد؛ بااین‌‌حال، پزشکان توصیه کرده‌اند که او نباید سفر کند. (سرّی)

دیوید نیوسام اکنون در نیویورک به سر می‌برد تا با نزدیکان شاه گفت‌وگو کند و از موضع او باخبر شود.[11] همه موافق بودند که انتقال شاه به یک کشور دیگر، در شرایطی که وضعیت جسمانی مساعدی ندارد، اشتباه است. دکتر برژینسکی اظهار داشت که خارج‌کردن شاه از کشور به‌سبب فشارهای موجود، تسلیم در برابر باج‌خواهی است که در تاریخ آمریکا بی‌سابقه است. (سرّی)

5. اقتصادی: وزیر ونس گزارشی درمورد اقدامات متقابل اقتصادی ارائه کرد.[12] بررسی‌های دیگر نیز در جریان هستند. (سرّی)

6. احتمالات نظامی: بررسی‌های بیشتری دربارۀ عملیات نجات در جریان است. ستاد مشترک نیروهای مسلح معتقد است که این کار عملی نیست. احتمال شکست حتی با وجود اطلاع از مکان نگهداری گروگان‌ها و نیز سایر جزئیات عملیاتی بسیار زیاد است. (به‌‌کلی سرّی)

چندین گزینۀ تنبیهی به‌صورت تفصیلی بررسی شد؛ حمله به پالایشگاه آبادان می‌‌تواند منجر به نابودی بخش عظیمی از ذخایر سوخت کشور شود و بیش از نیمی از ظرفیت تولید نفت سفید، نفت گرمایشی و بنزین را کاهش دهد. (به‌کلی سرّی)

سه هدف خاص وجود دارد: نیروگاه برق، پالایشگاه و مبدل کاتالیزوری. تعمیر و بازسازی نیروگاه برق نسبتاً سریع است؛ گرچه اختلال فراوانی ایجاد خواهد کرد. حدوداً شش ماه زمان می‌برد تا پالایشگاه دوباره به مدار برگردد و تعمیر مبدل کاتالیزوری نیز چندین سال به طول می‌انجامد. عملیات را می‌توان با یک هواگرد ناوپایه از ناو می‌دوی (چهار تا پنج روز با ما فاصله دارد)، یک تیم از نیروهای ویژه که از راه ساحل وارد عمل می‌شوند (دو تا سه روز هماهنگی آن زمان می‌برد)، یا یک گان‌شیپ ای‌سی ـ130[13] (آماده‌سازی آن سه تا چهار روز زمان می‌برد)، انجام داد. (به‌کلی سرّی)

درمجموع، وزارت دفاع و ستاد مشترک نیروهای مسلح با گزینۀ هواپیمای ای‌سی ـ130 موافق هستند؛ چراکه دقت بالایی دارد، بسیار مؤثر است و مشکلات احتمالی خارج‌ساختن کارکنان را نیز به دنبال ندارد. (به‌کلی سرّی)

پدافند هوایی آن منطقه بسیار ضعیف است. این هواپیما می‌تواند با انجام سوخت‌گیری، عملیات را از دیگو گارسیا انجام بدهد. استفاده از پایگاه دیگو گارسیا نیازمند همکاری با بریتانیاست. وزارت دفاع ابعاد و امکان انجام چنین عملیاتی را بدون همراهی یک کشور دیگر بررسی خواهد کرد. (به‌کلی سرّی)

مین‌گذاری سه بندر ایران، سبب توقف 65 درصد واردات کشور، بدون تأثیرگذاری بر تأسیسات صادرات نفت خواهد شد. مناسب‌ترین [یک سطر از طبقه‌بندی خارج نشده است]. (به‌کلی سرّی)

با حمله به هواپیماهای اف ـ 14 نمی‌توان انتظار داشت که بیش از نیمی از موجودی ایرانی‌ها از بین برود. نظر وزارت دفاع این است که حمله به ارتش و تأسیسات نظامی ایران اشتباه است؛ چراکه ممکن است بعدها برای ما مفید باشند. (به‌کلی سرّی)

همچنین انجام چنین عملیات تخریبی علیه توان نظامی کشور ممکن است شوروی را برای ورود به موضوع تحریک کند. وزارت دفاع بهترین راه‌ها را برای انجام پروازهای شناسایی از پایگاه‌های هواپیماهای اف ـ 14 بررسی می‌کند و نظر نهایی خود را فردا اعلام خواهد کرد. (به‌کلی سرّی)

7. ارتش: اگرچه اعضای کمیتۀ هماهنگی ویژه موافق با تغییر مسیر ناو هواپیمابر بودند، اما درنظرگرفتن نظرات مخالف و موافق، آن‌ها را متقاعد کرد که انجام این کار به مصلحت نیست. (به‌کلی سرّی)

خبر لغو توقف بندرگاهی که قرار است از امشب آغاز شود، به‌سرعت منتشر شد و خبرگزاری‌ها نیز فردا آن را به‌صورتی تحریک‌آمیز پوشش خواهند داد. این کار ممکن است تلاش‌های گوناگون جاری در عرصۀ دیپلماسی را با اخلال مواجه کند و حتی جان گروگان‌ها را نیز به خطر بیندازد. دستاورد ما بسیار ناچیز خواهد بود. (به‌کلی سرّی)

ناو می‌دوی می‌تواند توقف بندرگاهی خود را هر زمان که بخواهد پایان بدهد و در فاصلۀ چهار تا پنج‌روزه از خلیج‌فارس قرار بگیرد؛ ازآنجاکه سناریوهای ما عمدتاً معطوف به استفاده از می‌دوی در یک عملیات تنبیهی است تا نجات، یک یا دو روز جلوافتادن، چندان ارزش خطرکردن ندارد. (به‌کلی سرّی)

درمجموع، کمیتۀ هماهنگی ویژه پیشنهاد کرد تا موضوع ملاقات با مقامات ایرانی ‌پیش برده شود و نیروهای عملیاتی در حالت آماده‌باش بمانند تا درصورت بدترشدن شرایط، وارد عمل شوند. (به‌کلی سرّی)

[1]. به‌کلی سرّی؛ حساس. جلسه در اتاق وضعیت کاخ سفید برگزار شد.

Carter Library, National Security Council, NSC Institutional Files (H–Files), Box 105, SCC 197 Iran 11/08/79.

[2]. نکته: تمامی افراد نام‌برده تا آخر جلسه باقی نماندند. بحث دربارۀ گزینۀ نظامی محدود به آن‌هایی شد که مستقیم در این موضوع دخیل بودند؛ یعنی وزارت دفاع، امور خارجه، ستاد مشترک نیروهای مسلح، سیا و شورای امنیت ملی [پاورقی در نسخۀ اصلی موجود است].

[3]. Lloyd Cutler

[4]. King

[5]. U–2

[6]. SR–71

[7]. گزارش وزارت دادگستری دربارۀ وضعیت اقدامات مرتبط با ایران، 8 نوامبر و یادداشت سیویلتی برای کارتر به تاریخ 8 نوامبر

Carter Library, Records of the White House Office of Counsel to the President, Lloyd Cutler, Box 34.

[8]. گفت‌وگوها با رمزی کلارک در تهران، 10 نوامبر

Carter Library, National Security Affairs, Staff Material, Middle East File, Box 97, Meetings File, 11/10/79: SCC re Iran.

[9]. Istanbul

[10]. Department of State Bulletin, December 1979, p49.

[11]. شاه گفت به‌خاطر شرایطی که حضور وی در آمریکا در ایران ایجاد کرده است، احساس بسیار بدی دارد و امروز آمریکا را ترک می‌کند؛ البته اگر مقدمات فراهم گردد. پزشکان همچنان «مصرّ» بودند که او نباید جابه‌جا شود.

Memorandum for the Record by Suddarth, November 8, and Statement From the Shah’s Entourage, November 8; Department of State, Records of David D. Newsom, Under Secretary of State for Political Affairs, Subject Files, 1978–1981, Lot 81D154, Briefing Book: The Shah, Oct–Nov 1979, Vol. III.

[12]. براساس یادداشت اطلاع‌رسانی 8 نوامبر، کاتز به ونس، ایالات متحده می‌تواند واردات نفت را ممنوع کند، تحریم صادراتی غذا و لوازم یدکی را اعمال نماید و دارایی‌های بانک مرکزی ایران، نزد بانک فدرال رزرو نیویورک (New York Federal Reserve) که 1.4میلیارد دلار تخمین زده می‌شود را مسدود کند، روند فروش تسلیحات را به حالت تعلیق درآورد و تعرفۀ تجاری وضع کند. همۀ این تحریم‌های اقتصادی نیازمند تصمیم رئیس‌جمهور هستند

Carter Library, National Security Affairs, Staff Material, Middle East File, Box 97, Meetings File, 11/8/79: SCC re Iran.

در یادداشت بعدی کاتز برای ونس، به تاریخ 8 نوامبر، وی برآورد خود را از اموال ایران در آمریکا و سایر شعب خارجی بانک‌های آمریکایی تغییر داد و رقم آن را شش‌میلیارد دلار اعلام و به آن، مبلغ 3.5میلیارد دلار طلب این کشور از ایران را نیز اضافه کرد.

Department of State, Records of the Executive Secretariat, S/S–I, Lot 85D382, Section III.E., Misc Assessment of Strength & Durability of Shah’s Regime.

[13]. AC–130

منبع: - جلد - - صفحه