سند شماره

بررسی وضعیت گروگان ها و تحریم ها علیه ایران

موضوع سند

متن سند

خلاصۀ نتایج جلسۀ کمیتۀ هماهنگی ویژه[1]

واشنگتن، 26 دسامبر 1979، 9ـ10:50 صبح

موضوع:

ایران

شرکت‌کنندگان:

وزارت امور خارجه

وزیر سایروس ونس

وارن کریستوفر

دیوید نیوسام

هارولد ساندرز

وزارت دفاع

گراهام کلایتور

رابرت کومر

ستاد کل نیروهای مسلح

ژنرال دیوید جونز

ژنرال جان پاستی

سازمان سیا

دریابُد استانسفیلد ترنر

فرانک کارلوتچی

وزارت انرژی

وزیر چارلز دانکن*

وزارت خزانه‌داری

آنتونی سالومون*

رابرت ماندیم*

کاخ سفید

استوارت ایزنشتارت*

زبیگنیف برژینسکی

دیوید آرون

شورای امنیت ملی

ویلیام اودوم

گری سیک

افراد با این علامت «*»، تنها برای بحث از مسائل داخلی در جلسه حضور یافتند.

خلاصۀ نتایج

مسائل داخلی:

1. گروگان‌ها: اطمینان داریم که فهرست ما از گروگان‌ها، به پیوست یک یا دو نام دیگر دقیق است. پنجاه گروگان بهترین تخمین است؛ اگرچه منطقی است که احتمال بدهیم شخص دیگری نیز باشد که در زمان حمله به سفارت آنجا بوده است و هنوز نامش مشخص نشده است یا اینکه حتی فردی از معرکه گریخته باشد و اکنون پنهان شده باشد. کشیش‌های مسیحی که در زمان کریسمس از سفارت بازدید کردند، فهرست‌های متفاوتی از تعداد گروگان‌هایی که دیده شده بودند، در اختیار داشتند؛ ولی قطع به یقین آن‌ها حداکثر چهل‌وسه گروگان را دیده باشند.[2] (سرّی)

به‌محض اینکه آن‌ها گزارش خود را ارائه کنند، اطلاعات دقیق‌تری به دست خواهیم آورد. یکی از دانشجویان در سفارت، شب گذشته پشت تلفن به پنجاه گروگان اشاره کرد. وزارت امور خارجه چارتی را آماده خواهد کرد که جدیدترین را شواهدی که تاکنون دربارۀ گروگان‌ها به دست آمده است، ارائه می‌کند. توصیه نمی‌شود که یک ابتکار عمومی بر مبنای دیدار کشیش‌ها راه بیندازیم تا قبل‌از اینکه درکی بهتر از آنچه که آن‌ها دیده و انجام داده‌اند، به دست آوریم. (سرّی)

ما همچنین دوست داریم اطمینان حاصل شود که ماهیت محرمانۀ دیدار کشیش‌ها حفظ شده است و درک می‌شود. این افراد توسط ایرانی‌ها انتخاب شده بودند، هیچ سمت رسمی نداشتند و ما نیز هیچ کنترل و اختیاری نسبت‌به گفته‌های آن‌ها در بازگشت از ایران نداریم. وزیر ونس به‌محض رسیدن آن‌ها به کشور، با آن‌ها گفت‌وگو خواهد کرد. (سرّی)

2. گام‌های اقتصادی: وزارت خزانه‌داری یک نسخۀ به‌روزشده برای رئیس‌جمهور آماده می‌کند که نشان می‌دهد که هرکدام از متحدین دقیقاً با چه‌چیزی اعلام موافقت کرده‌اند و درعمل، چه گام‌هایی برداشته شده است. ما با تمامی گزینه‌های سبد پیشنهادی به‌جز خط‌دهی دولت به بانک‌های خصوصی نسبت‌به قصور ایران در پرداخت بدهی وام موافق هستیم. (سرّی)

اجرای کامل در 27 دسامبر آغاز خواهد شد، اگرچه فرانسه می‌گوید تا قبل‌از 2 ژانویه نمی‌تواند بانک‌های کشورش را کاملاً توجیه کند. دربارۀ مسئلۀ اعلام عمومی، متحدین موافق هستند که اگر اطلاعات درز پیدا کرد، دولت رسماً تأیید می‌کند که «اقداماتی در راستای همکاری» اجرایی شده‌اند؛ بدون اینکه به جزئیات اشاره کند. به‌نوعی یک بیانیۀ کلی ترجیح دارد؛ چراکه عمدۀ اقدامات فنی هستند و تأثیر عمومی بزرگی به دنبال ندارند. (سرّی)

فرانسه اصرار دارد که فقط بگوید مشورت‌هایی بین متحدین صورت گرفته است. وزارت خزانه‌داری به آن‌ها فشار خواهد آورد و وزارت امور خارجه نیز در این زمینه کمک می‌کند تا بدین‌ترتیب آن‌ها را به مسیری که دیگران در پیش گرفته‌اند، وارد کنیم. همه موافقت کردند که ارائۀ اطلاعات به‌صورت غیررسمی به جراید در روز جمعه (28 دسامبر) خوب است که ضمن تأکید بر عرصه‌های کمتر حساسیت‌دار و همکاری‌ای که از دلار حمایت می‌کند (با پرداخت پول نفت صرفاً با دلار و...)، به اینکه بسته‌ای از گام‌ها مورد پذیرش واقع شده است، نیز اشاره کند. (سرّی)

3. تحریم‌های فصل هفتم:

قطعنامه‌ها قبل‌از جمعه یا شنبه به سازمان ملل ارائه نمی‌شود تا مشورت‌های بیشتری صورت بگیرد. وزیر ونس، وظیفۀ طرح قطعنامه در شورای امنیت را به عهده خواهد داشت تا بدین‌ترتیب، اهمیت مسئله جدی‌تر نشان داده شود. کمیتۀ هماهنگی ویژه بحث‌های مفصلی دربارۀ تصمیم رئیس‌جمهور داشته‌ است، مبنی‌بر اینکه ما از متحدین بخواهیم که اجرای تحریم‌ها را از زمان طرح درخواست ما از آن‌ها، در سازمان ملل آغاز کنند. (سرّی)

گروه معتقد بود که متحدین به‌شدت با انجام چنین کاری بدون رأی‌گیری در سازمان ملل مخالف خواهند بود و ابتکار ما به‌عنوان یک شکست زودهنگام قلمداد می‌شود. در مقابل، کمیته اعتقاد داشت که در زمان ارائۀ رسمی پیشنهاد خود، بهتر است هشداری توسط مقامات ارشد به متحدین بدهیم، مبنی‌بر اینکه از آن‌ها انتظار داریم که درصورت عدم تصویب در سازمان ملل، تحریم‌ها را آغاز کنند. این کار به متحدین یک انگیزۀ قوی می‌دهد تا برای تصویب قطعنامه در شورای امنیت، سخت تلاش کنند. کمیتۀ هماهنگی ویژه موافقت کرد به همراه تأییدیۀ رئیس‌جمهور که وزیر ونس پیامی محکم ازسوی ریاست‌جمهور در این زمینه برای جلسۀ فردا آماده کند. (سرّی)

4. فرستاده به اروپا: کمیتۀ هماهنگی ویژه مصوب کرد که تلاش‌های ما برای به‌دست‌آوردن تأییدیۀ اروپایی‌ها دربارۀ گام‌های فنی موفقیت‌آمیز بوده است و ادامۀ پیگیری کارها نیازمند حضور مقامات ارشد در اروپا نیست. اگرچه کمیته پیش‌تر توصیه کرده بود که تونی سالومون به اروپا برود، ولی اکنون به نظر می‌رسد که مسائلی که نیازمند بحث و گفت‌وگو با متحدین هستند، عمدتاً مربوط به تصمیماتی است که حول محور اقدام براساس فصل هفتم قرار می‌گیرند تا بحث‌های تفصیلی با وزرای اقتصادی. (سرّی)

یک گزینۀ دیگر می‌تواند اعزام یک فرستادۀ ارشد ازسوی رئیس‌جمهور به‌منظور گفت‌وگو با سران کشورها باشد. وزیر ونس خواستار بررسی مطلوب‌بودن چنین اقدامی شد. او امروز عصر نظر خود را به رئیس‌جمهور اعلام خواهد کرد. (سرّی)

5.دیپلمات‌های ایرانی: دیپلمات‌های ایرانی که مشمول فرمان خروج از کشور شده‌اند، از فهرست دیپلماتیک خط خوردند. آن‌ها سی روز مهلت دارند تا امور شخصی خود را سامان ببخشند؛ موضوعی که پیچیده است؛ چراکه برخی از آن‌ها با شهروندان آمریکایی ازدواج کرده‌اند‌ و یا خودشان شهروند آمریکا هستند.

مسائل سیاسی ـ دیپلماتیک

1. آواکس: این هواپیما ساعت 5 عصر امروز از مصر پرواز می‌کند. هیچ اعلام پروازی صورت نخواهد گرفت. مصری‌ها اکنون ابراز تمایل ویژه‌ای برای مشارکت در تمرین‌های مشترک با آواکس در حدود روزهای 4 یا 5 ژانویه می‌کنند. (سرّی)

اگرچه ستاد مشترک نیروهای مسلح، اساساً برنامه داشت تا آواکس را کمی بعداز پرواز این هفته به آلمان اعزام کند، ولی اکنون خواستار این هستند که آواکس در مصر بماند و در اوایل ماه ژانویه، در تمرین نظامی مشترک شرکت کند و پس‌از آن، پرواز به آلمان انجام شود. آواکس پس‌از رفتن به آلمان بسته به شرایط می‌تواند یا به کشور بازگردد یا مدت بیشتری در آنجا بماند. (سرّی)

2. اقدامات اطلاعاتی: دریابُد ترنر اظهار داشته است که آژانس ارتباطات خود را با چهره‌های گوناگون در ایران افزایش داده است. هنوز برای شناسایی گروهی از چهره‌های مخالف که بتوانند یک جبهۀ مخالف مؤثر را درمقابلِ خمینی ایجاد کنند، خیلی زود است. شایعات دربارۀ مخالفت مدنی با خمینی به حدی گسترده است که اداره‌کنندۀ اطلاعات مرکزی دقیقاً نمی‌داند تا چه مدت او می‌تواند جایگاه کنونی‌اش را به‌عنوان استاندار خوزستان و فرمانده نیروی دریایی ایران حفظ کند.

با افزایش میزان ارتباطات، کارگروه ایران ـ آژانس با گروه دیوید آرون دیدار خواهد کرد تا پیامدهای سیاسی و احتمالات مربوط به گام‌های آتی را بررسی نماید. دریابُد ترنر تأکید کرد که فرایند تشخیص چهره‌های احتمالی مخالف زمان‌بر است و ما نباید انتظار حصول نتیجه ظرف چند روز را داشته باشیم.

آقای کارلوتچی به این نکته اشاره کرد که فشار ما برای وضع تحریم‌های فصل هفتم بسیاری از دول غربی را متقاعد می‌کند تا حضور خود را در تهران کاهش دهند. [دوونیم سطر از طبقه‌بندی خارج نشده است.]

3. شاه: آخرین آزمایش خون حاکی از این است که وضعیت سلامت شاه روبه‌وخامت است. تیمی از پزشکان امروز به پاناما می‌روند تا او را معاینه نمایند و اعلام کنند که چه اقداماتی باید انجام شود. نیاز به تزریق خون قطعی است و انجام عمل جراحی بیشتر نیز ممکن است ضرورت یابد. (سرّی)

احساس وزیر ونس این بود که شرایط شاه درحال خطرناک‌شدن است. پانامایی‌ها می‌خواهند که هرگونه روند درمان در بیمارستان‌های این کشور انجام شود، نه فضاهای آمریکایی. تیم پزشکان نسبت‌به این موضوع آگاه هستند و توصیۀ خود را ارائه خواهند کرد. (سرّی)

[1]. Carter Library, National Security Council, NSC Institutional Files (H–Files), Box 107.

به‌کلی سرّی. جلسه در اتاق وضعیت کاخ سفید برگزار گردید.

[2]. نک: سند 117.

منبع: - جلد - - صفحه